23229	MAT 1:16	Iaikopuva Iosepira qova varuvaro Iosepiva Mariaara mwia vaativanto varura. Mariaava Iesusira mwata tora. (Tirenramwu Iesusirara Karaisirave, Mesaiaave, Kotiva titai vaisirave tunanra.)
23232	MAT 1:19	Mwiva nraaqiara tuaqama viro varuvaro mwia vaativanto Iosepiva kyuqe vaisi ntapihi kyero nrohi varu vaisiva variqarora tiro, mwiva tiqaro, Nte nraakye qora suqaa Mariaara titaariro kyauruankyorave. Kyai mwia uqeta kyena titaariro quarive, tiro.
23233	MAT 1:20	Iosepiva mwitaama riero vaitero ruvaata taqe varuvaro Kotiva tito vaisiva, nyaamwunyaava mpovanto qovarama viro tiqaro, Ntevitira mwaaquo, Iosepio, hia aatu hiqara Mariaara varaante. Kotira mwanraqura mwiva nraahu mwia nraaqiara mwiharo mwiva nraaqiara tuaqama viho.
23234	MAT 1:21	I nraatavanto qoraisi nraaqiara mwata tairara e mwia nrutu nteqarama Iesusirave qiante. Iesusiva nraakye qora kyaahaqama nyatero mwihua uaqia hi kyaiqara uti quara nruka nyatero mwihua huvantu kyaaninranra tira, e mwia nrutu nteqara Iesusirave qiante, tura.
23235	MAT 1:22	Haaru Kotiva nai poropeti vaisi nroqitairo timwa to quava qutaa vahiarive tiro, Kotiva tito vaisiva qovarama viro mwitaa tura. Haaru Kotira qua qovarama kye varuva, poropeti vaisivanto mwitaama tiro:
23236	MAT 1:23	Nraakiara hia qoraisivatama kyero nrohiari nraakyeva nraaqiara tuaqama viro nraaqiara mwataananrove. Mwihua mwianra Imaanuerivave tivarave, tura. Imaanuerira mwi nrutura okyara vahirero mwataamama vahiro: Kotiva tirivata varivave, tura.
23238	MAT 1:25	Mwiva hia Mariaaravata nrohuvaro Mariaava qati variqiro viro uro qoraisi nraaqiara mwata tovaro Iosepiva mwia nrutu nteqaro, Iesusivave, tura.
23240	MAT 2:2	Mwinramwuhua nri nteta kyapara hita tiqata, Nraaqiara mpo Iutaaqa ntaqikyiani vaisira tanave mwata taiharo variho? Tirenramwu huari nri ntainani variqata mwia qovora taqeta mwia nrutu tuaaherarera nrunrahuave, tita.
23242	MAT 2:4	Herotiva vaisi nronranramwuanra aakyara ntero. Kotira kyaiqa vara mwate varu vaisinramwuhua vunyaahuave, mwaanra okyara ti varu vaisihuave, mwiva mwihuara aakyara ntovata nrita ntuvaantuama varuvaro Herotiva mwihua kyapara hiro tiqaro, Tanave Kotiva titairaro tumuani nraaqiarara Karaisira mwia nrova mwia mwata taani mwatava vaiho? tiro.
23243	MAT 2:5	Herotiva mwitaa tuvata mwihua tiqata, Vetarahemi Iutia mwataqaave. Haaru Kotira qua qovarama kye varu vaisiva mwaa quara qara ntumwa tero tiqaro:
23244	MAT 2:6	Vetarahemi Iutia mwataqaa vahiaravave. Nraakye qoravanto iara hia qumina mwatukyave tivarave. Iqitairo nronra vaisivanto qovarama quaninranra tita, nraakye qoravanto iara nrutu vataa mwatukyave tivarave. Iqitairo vunyaa vaisivanto qovarama viro mwiva Kotira nraakye qora Isareriqaa kyuqema kyero ntaqikyiqiro quaninrave, turave. Haaru poropeti vaisivanto mwitaa turara tita, tire. Karaisirara Vetarahemiqi mwata taananrove turo, tita.
23245	MAT 2:7	Mwihua mwitaa tuvaro Herotiva tuqeta kyero mpo okyara mpo okyara taqo vaisinramwuhua nruhua nyaanrama kyero tiqaro, Taireve qovora mwiva qovarama viho? tiro.
23246	MAT 2:8	Mwitaa tuvata mwinramwuhua Herotira timwa mwuvaro riero mwiva mwinramwuhua Vetarahemini sitero tiqaro, Nkyenramwu uqinrakye mwi nraaqiarara puaa hirerata quate. Nkyenramwu mwia puaama kye taqetama vaakyama nivata nrumu timwa mpivaqe ntevata uro nraaqiara mwia nrutu tuaahera mwataankye, tiro.
23249	MAT 2:11	Mwinramwuhua nraamwuqi vera nteta taqovaro nraaqiara mwiva nai nronra Mariaakyantiri varuvata mwihua taqetama mwatasata tori kyauru ravi variqata mwia nrutu tuaahereqatama mwia qamwata mwateta. Mwihua qamwata mwateta mwiaqaataita mpo inraikya mpo inraikya tuaqitai ohi kyeta koriqo ututo inraikyarave, munra kyuqe mwunta quani inraikyarave, vahamwenra kyuqerave, ohi kyeta mwatora.
23250	MAT 2:12	Mwia mwi kyeta varita vaite varuvaro Kotiva ruvaatakyaa mwihua timwa nyinro tiqaro, Hia Herotira uro timwa mwiate, tuvata mwihua sivita mpo aanraqaamateta nkyiari mwaatanianra nrumu ntanteta vurama.
23251	MAT 2:13	Mwihua vuvaro Iosepiva vaite varuvaro Kotiva tito vaisiva qovarama viro ruvaatakyaa mwia timwa mwinro tiqaro, Sivira ena nrahesi nraaqiaravata sitera Isipini aatu quante. Mwini uro variraqe nte qakyo uro mponanre qianinra riaante. Herotiva i nraaqiara puaama kyero ru kyarero uti variho, tiro.
23253	MAT 2:15	variqiro vi varuvaro Herotiva qutu vurama. Herotiva qutu vuvaro mwiaqaatairo haaru Kotira qua qovarama kye varu vaisiva tu quava qutaa vahurama. Haaru mwiva Kotiva mwataama tiho tiro: Nte Isipisaina ntena maaqu nraanraanrinro mwiva nriananrove, tura.
23254	MAT 2:16	Herotiva variqaro taqovata huari vu nri ntonanyaa vaisinramwu mwia qua nteqakye hia mwia timwa mwinraitita, vuvaro mwia mpoqama kyero raraqa tovaro variqaro uro mpo hu vaisihua sitero tiqaro, Ekyaa qoraisi nraaqiara taara ihi varaahuave, hia taara ihi varaahuave, Vetarahemini variahuavata, mwia vara ututu variahuavata, ekyaa ru taiqa kyaate, tiro. Mwiva qovoravanto qovarama vu entara huari vu nri ntonanyaahua timwa mwito quara rieqaro taara ihi varehuavata, hia taara ihi varehuavata, ru taiqa kyaate, tura.
23256	MAT 2:18	Ramaa mwatukyaqitairo nronraqama kyero ntate variani quara nraakye qora rievarave. Tiri taatova Reseriva nai nraisiara ntate variananrove. Mwia nraisi ekyaa qutu virara tiro, mwia mwutukya qihaakya hiariva hia variraro mwiva nronraqama kyero ntate variananrove, tura.
23258	MAT 2:20	timwa mwinro tiqaro, Sivira nraaqiaravata, mwia nronravata, sita varera Isareri mwata Iutiaani nrumu ntantera quante. I nraaqiara ru kyarera hiahua qutu quavo, tiro.
23259	MAT 2:21	Mwitaa tuvaro Iosepiva siviro nraaqiaravata, mwia nronravata, sita varero Isarerinianra viro.
23261	MAT 2:23	Karirini uro mwatukya mpo Nasaretini nai nrahesi nraaqiaravata varura. Nasaretini uro varuvaro haaru Kotiva nai poropeti vaisinramwu nroqitairo tu quava qutaa vahiro. Mwi quava Iesusirara mwataama tiro: Nraakye qoravanto mwianra Nasaretinyaa vaisive tivarave, tura.
23262	MAT 3:1	Mwi entara Ioniva nramanri nyi varu vaisiva nri ntero Iutiaani qumina mwataqa variqaro nraakye qora timwa nyinro tiqaro,
23263	MAT 3:2	Nkye uaqia hi kyaiqara uti varira qaqira kyaate. Kotiva nraakye qoraqaa ntaqikyiari entava qaumatoma vaiho, tura.
23264	MAT 3:3	Haaru Ioniva hia varu entara Aisaiaava poropeti vaisivanto variqaro mwi vaisiva qovarama quananrove tura. Aisaiaava Ioninranra mwataama tiro: Mwiva qumina mwatani variro aakyara ntero tiqaro, Nronravanto quani aanranra terama mwateta mwia aanra avuqavuma mwataivaro mwiva mwivauma qio quarive qiananrove, tura.
23265	MAT 3:4	Ioniva tuavaaqa ututova vahirero kameri quara mwia kyaahi nraahu vara kyero ututero reti tavaarana rupa tora. Mwiva hia kyara vara tu kyero nranraitiro, mwiva kainyaaqavata, voravanto kuruto nramanrinravata, nraahu nreqanro varura.
23266	MAT 3:5	Ioniva qua timwa nyi varuvata nraakye qora Ierusaremisaitave, ekyaa Iutiasaitave, Iotaani nramanri tokya hini hini varuhuave, mwihua hisai hisai ntuvaantuama vita
23268	MAT 3:7	Ioniva variqaro taqovata Parisivantovata, Saitiusivantovata, nramanri vararerata mwiva hunani nruvaro mwiva mwihuara tiqaro, Nkye quaiha nraaqiaravantoma variavo. Kotiva nraakye qora rirera uti varihata tava nkyiara aatu ntuqema kyeta quate tihatave nkye mwaini nte hunani nriavo?
23269	MAT 3:8	Nkye qutaaqama kyeta uaqia hi kyaiqara qaqira kyarerata uti varivera, nkye kyuqe kyaiqa varaivaqe tire taqaare.
23270	MAT 3:9	Nkye hia nkyeta vaitutu hira qua tiqata, Evarahaamuva tiri tiqova varihatara tita, tire qio varuro, qiate. Kotiva qiove tirera, ori mwaanramwuhua vaisi tuemwa vita Evarahaamunra nraisi varivarave.
23271	MAT 3:10	Kotiva kyatari teqa kyarero kyaari okyaraqi terama taiho. Hia kyuqe tamwa riaaninra mwiva teqaaqama kyero kyairaro qiama itamwa kyaananrove, tiro.
23272	MAT 3:11	Nkye uaqia hi aanranra qaqira kyeta kyuqe hiani aanranraqaa nraahu virerata utuavana nte qumina nramanri nkyi nyi varuqo. Ni naakiara nrianriva Kotira mwanraqura nkyi nyiananrove. Mwiva qia itaaninra votihira nkyi nyiananrove. Mwiva nronravanto ni naatara kyaariva nriananrove. Nte qumina vaisi variqananra tina, nte hia qio mwia kyuqu nraamwu varaqina uro mwianinrave.
23273	MAT 3:12	Mwiva nai kyavoi kyauquqi tu varero kyakuma voti hira ntitata hirero uro ntero ntitatama kyero nronra nraahu nai kyavoiqotairo vaqitaqiro uro nai nraamwuqi vatero qumina kyapivata mwanrevata vaqitaqiro uro hia qipa quani qiaraqi tuto kyairaro itamwa kyaananrove, tiro. Ioniva mwi quara turama.
23274	MAT 3:13	Ioniva nramanri nyi varuvaro mwi entara Iesusiva Karirisairo Ioniva mwia nramanri mwianrive tiro, mwiva varura Iotaani nramanriqi viro.
23275	MAT 3:14	Mwiva mwini uro ntovaro Ioniva Iesusirara tiqaro, Qaqao, e nramanri ni mpiataara vaiharama e nianra nramanri ni mpiante ti variaro, tiro.
23276	MAT 3:15	Ioniva mwitaa tuvaro Iesusiva nai timwa mwinro tiqaro, Mate qati kyera nramanri nraahu ni mpiante. Kotiva avuqavu hi quara timwa taira, mwi quara tiretana riemwaqita virerave, tiro. Mwitaa tuvaro Ioniva eo timwa kyero Iesusira nramanri mwinro.
23278	MAT 3:17	nyaamwusairo quavanto tiqaro, Mwaa ni maaquve. Ni mutukyavanto mpoqama kyero mwianra vaiho. Nte mwianra qamwateqanama varuqo, tiro. Tura.
23279	MAT 4:1	Iesusiva nramanri varovaro Saataaniva mwia mwataara hiarive tiro, Kotira mwanraquravanto Iesusira vitaqiro uro hia vaisivata varura quminasata kyora.
23281	MAT 4:3	Kyara nraataa huvaro varuvaro Saataaniva nri ntero Iesusirara tiqaro, E qutaa Kotira mwaaquvanto varirera, ori mwaanramwunranra tiraro mpereti tuemwa virara nraante, tiro.
23282	MAT 4:4	Mwitaa tuvaro Iesusiva mwia nai timwa mwinro tiqaro, Qaqao, Kotira mpukuqi vahi quava tiqaro, Vaisivanto kyara nraaninranra nraahu riemwaqiro quariva hia qio qati variqiro quananrove. Mwiva ekyaa Kotira nroqitairo qiani quara riemwaqiro viqaro qioma qati variqiro quananrove, turave, tiro.
23284	MAT 4:6	tiqaro, E qutaaqama kyera Kotira mwaaquvanto varirera, mwaaqaataira mpua mwatani hatohira quante. Kotira mpukuqi vahi quava tiqaro, Kotiva iara rieqaro mwiva tirata nyaamwunyaahua iqaa kyuqema kyeta ntaqikyivarave, turave. E ena kyuqu oriqa ntuteqa kyerorave tita, nyaamwunyaahua nkyiari kyauquqo i tu vareta vivarave, turave, tiro.
23285	MAT 4:7	Saataaniva mwitaa tuvaro Iesusiva mwia nai timwa mwinro tiqaro, Qaqao, Kotira mpukuqi qua mpo vahiva tiqaro, Nronravanto i mwanriqavanto varirara tira, e hia mwia mwataara hiante, turave, tiro.
23286	MAT 4:8	Iesusiva mwitaa tuvaro Saataaniva mwia vitaqiro uro taaqi nritarora qiataqaa kyero ekyaa vunyaa vaisivanto nkyiari mwata mpoqaa mpoqaa ntaqikyura ekyaa mwi mwata maatara mwia kepukya inraikya rirante nraamwutero tiqaro,
23287	MAT 4:9	E ni kyuqu tarani tumu ntira variqara ni nutu nraahu tuaahera matairera, nte ekyaa mwi inraikyara i mwianinrave, tiro.
23288	MAT 4:10	Mwitaa tuvaro Iesusiva nai timwa mwinro tiqaro, Qaqao, Saataanio, hiante quante, Kotira mpukuqi vahi quava tiqaro, Mwanriqavanto Kotiva nronravanto varirara tira, e mwia nrutu nraahu tuaahereqara mwia kyaiqa nraahu varaqira quante turave, tiro.
23290	MAT 4:12	Iesusiva riovata Ioninra ntavaaqavu kyeta karavuqi kyaavaro variho tuvaro riero, Iesusiva nrumu ntantero Karirini vura.
23291	MAT 4:13	Mwiva mwini vuva hia uro Nasareti nai mwaatani variraitiro, uro Kapenaamini variqiro vura. Kapenaami mwiva Kariri kyaarera tokyasataa vahura. Mwi mwatava vahirero Sepiuraaninravata, Napatarairavata mwata vahura.
23293	MAT 4:15	Nte Sepiuraaninra mwataravata, Napataraira mwataravata, tirerave. Mwi mwatava kyaarera tokyani vahirave. Iotaani nramanri vaiharo mwi mwatava uromwi vaihata mwi mwataraqa Kariri mwataqa mpo mwatanaa mpo mwatanaahua variarave.
23294	MAT 4:16	Mwihua kyokiraqi variqita vita, mwiaqaataita omwavanto nronraqama kyero itaaninra taqevarave. Mwihua kyokiraqi variavaro qutu qua okyarava mwihua ntumwaqu kyaihata variavaro mwiaqaatairo omwavanto ntuvaahama nyatarero uti varirave, tura.
23295	MAT 4:17	Mwi entaraqaatairo Iesusiva nai kyaiqa toharama kyero nraakye qora timwa nyiqiro viro tiqaro, Kotiva nraakye qoraqaa ntaqikyiariva qaumato vahirara tita, nkye uaqia hi aanranra qaqira kyaate, tiro. Turama.
23296	MAT 4:18	Iesusiva Kariri kyaarera tokyasataa viqaro taqovata qate vakye taaratana varura. Vakyaava Saimoniva mwia mpo nrutu Pitaava varuvaro mwia qatavanto Enturuva varura. Mwitanahua tavukya kyaiqa vare varuhua variqatara tita, mwitanahua nramanriqi vahe nte varura.
23297	MAT 4:19	Mwitanahua vahe nte varuvaro Iesusiva mwitanahuara tiqaro, Nkyetana ni naakiara ni pataqita nriate. Nkye tavukya vahe ntamwa kyeta varaantema kyetama nkyetana ni pataqita nrivaqena nte nkyi nyaamwutaarita nkye vaisi sitevarave, tiro.
23301	MAT 4:23	Iesusiva Karirini mpo mwatukya mpo mwatukya nrohiqaro mwaanra nraamwuqi vera ntero variqaro mwakyaakya timwa nyiqanro Kotiva nraakye qoraqa ntaqikyiani quara, kyuqe qua timwa nyiqiro vi varuvata tauma rumpuara utuhuave, nriqa vuhuave, mwihua varuvaro Iesusiva mwihua kyuqema kyovata qio varura.
23302	MAT 4:24	Iesusiva mwitaamaqiro vi varuvaro mwia quavanto ekyaa Siriaani vuvata mwi mwatanaahua nkyiari nraakye qoraqa mpo qara mpo qarama kyero nriqa vuhua, tauma rumpuara utuhuave, nronraqama kyero nriqa vuhuave, vaana kyapata varuhuave, mwamwanta ntirintiri hi varuhuave, hini mwamwanta qutu vu vaisihuave, mwihua mwihua ekyaa sitaqita Iesusiva hunani uro kyovaro mwiva mwihua kyuqema kyovata qio varura.
23303	MAT 4:25	Iesusiva aanrani vi varuvata nraakye qora airivanto mwia vataqita vi varura. Karirisairove, Ntekaporisi mwatukyanramwuqitairove, Ierusaremisairove, Iutiasairove, Iotaani nramanri qarahi hisataasairove, nraakye qoravanto hisai hisaita ntuvaantuama vita mwia vataqita vura.
23305	MAT 5:2	Iesusiva mwakyaakya tohara tero mwiva nai nraaqiaranramwu timwa nyinro tiqaro,
23307	MAT 5:4	Mwutukya uaqia hirata ntate varihua, mwihua varivaro Kotiva mwihuama kyuqema nyataananrove. Kotiva mwihua mwutukya qihaakyama nyataananrove.
23308	MAT 5:5	Tirema variqata hia nkyiarivata uaqiama nyaterara riehua varivaro Kotiva mwihua kyuqema nyataananrove. Kotiva mwaa mwatara mwihua kyaama tairara tita, mwihua mwia varevarave.
23309	MAT 5:6	Ntapihi kye nrohi okyarara kyakya hiarihua, mwihua varivaro Kotiva mwihua kyuqema nyatero mwi okyararaqo mwihua qioqama nyataananrove.
23310	MAT 5:7	Mpohuara po kye ti nraakye qorahua, mwihua varivaro Kotiva mwihua kyuqema nyatero mwihuara po kye timwa nyataananrove.
23311	MAT 5:8	Qutaaqama kye Kotira nraahu vataqi vihua, mwihua varivaro Kotiva mwihuama kyuqema nyataananrove. Mwi nraakye qorahuama Kotira taqevarave.
23312	MAT 5:9	Ntaqirera hivata vaitutu hi vari nraakye qorahua, mwihua varivaro Kotiva mwihua kyuqema nyataananrove. Kotiva mwihuara ni nraaqiarave tiratama varivarave.
23313	MAT 5:10	Kotirara rieqata ntapihi kye nrohi varivata mwia kyaara mwihua uaqiama nyate vari nraakye qorahua, mwihua varivaro Kotiva mwihua kyuqema nyataananrove. Kotiva mwihuaqa ntaqikyiqiro vi varirata mwihua mwia nraakye qorama varivarave.
23314	MAT 5:11	Nkye ni pataqi vi varivata mwia kyaara nkyiara uaqia hi quara timwaqi vita, nkyi uaqiama nyateta, nkyiara mpo qua mpo qua unra quave, uaqia hi quarave, nkyiara timwaqi vi varivata, nkye ni pataqi vi varivaro Kotiva nkyi kyuqema nyataananrove.
23316	MAT 5:13	Mwaa mwataraqa nraakye qora variavata nkye mwihua utaqaa variqata nkye hore votima kyeta variavo. Horevanto uaqiama viro hia qiakyaa hirera, hia qio qaiqaa utu kyairaro qiakyaa hiananrove. Horevanto uaqiama virera, qio uaqiama virave timwa kyeta mwia qaqira kyaivata nraakye qoravanto mwiaqaa ntamwaqita vivarave.
23318	MAT 5:15	Hia mpovanto omwa qupi kyero tave vara kyero mwia ntumwaqu tairave. Qaqao, nraamwuqi variahuavata ekyaa taqaate tiro, omwa qupi kyero virira nyaamwuni hiritairave.
23319	MAT 5:16	Nkye mwia votima kyeta nraakye qora suqaa qoqaa nrohiqata omwavanto itaintema kyeta variqita vivata mwihua nkye kyuqe kyaiqa vare varira taqeta, nkyi sova nyaamwuni varira mwia nrutu tuaaheraqita quate.
23320	MAT 5:17	Nkye nianra tiqata, Mosesiva timwato quaravata, poropeti vaisinramwuvanto timwato quaravata, vara qaqira kyarero nrivave, tivorave. Nkye nianra mwitaama kyeta nraato rievora. Hia nte mwihua qua qaqira taiqa kyarerave. Mwi quava qutaa mwivau vahiarive tina, ntevata nruvave.
23322	MAT 5:19	Mosesivavata poropeti vaisinramwuvantovata timwato quava vaiharo mpovanto mwi quaraqitairo pata uaqia nteqa kyero mpohuaravata tiqaro, Nkye mwi quara pata uaqia vahira qioma nteqa kyevarave, tirera, mwi vaisiva variro nyaamwuni Kotiva ntaqikyianinrani viraro Kotiva mwi vaisirara, E ni nraaqiara mwatumwi mpiato nraahu variaravama variaro, qiananrove. Vaisi mpovanto Mosesira quavata poropeti vaisi quavata riemwaqiro viqaro mpohuaravata mwi quara riemwaqita quate tirera, mwi vaisiva variro nyaamwuni Kotiva ntaqikyiani mwatukyarani viraro Kotiva mwianra, E ni nraaqiara nritarera virito variaravama variaro, qiananrove.
23323	MAT 5:20	Nte nkyi timwa nyinrenrave. Parisi vaisinramwuvata, mwaanra okyara qia vaisinramwuhuavata, mwihua nkyiari riemwa kyeta tiqata, Tire Kotira qua rieqata ntapihi kye nrohi varuro, ti variarave. Nkye hia mwihua nraatara kyeta kyuqe aanraqaa vivera, nkye Kotiva ntaqikyiani mwatukyaraqi hia qio vivarave.
23324	MAT 5:21	Haaru Mosesiva nkyi haivaqahuara timwato quara nkye mwi quara riaarave. Mwataama tiro: Hia mpora ru kyaante. Mpora ru kyaari vaisiva, mwiva quaqaa variananrove, turave.
23325	MAT 5:22	Mwiva mwitaa tura kyai nte qaiqaa nkyi timwa nyianri. Nai qata vakyaara raraqa taariva, mwi vaisivavata mpora ru kyaiva quaqaa varintema kyero quaqaa variananrove. Nte qaiqaavata nkyi timwa nyinrenrave. Nai qata vakyaara mwaaquvantove qiani vaisira mwia vitaqira uro nronra kaanasorinramwuvanto varinani kyairaro mwiva qua varaarive. Nai qata vakyaara e uera vaisivanto hia vu nraatovata vahivave qiari vaisiva, mwivavata mpora ru kyero qua varaintema kyero qua varairaro mwia uro qutu quahua vi mwatara qiaqi tuto kyaananrove.
23326	MAT 5:23	Mwi quara rieqarama e mwaanra nraamwu nronraqi variqara mpo inraikya Kotira mwinra mwia qamwata mwatarera hira taqairaro i qata vakyaa mpovanto iqaa qua vataariva qati vahirera,
23327	MAT 5:24	Kotira mwinrenra hina inraikyara mwiaqaa qati vatera, uro ena qata vakyaa mwiavata variqara mwi quara nraante timwa ntapihi kyera mwiaqaataira uro mwi inraikyara Kotira mwiqanra qamwata mwataante.
23328	MAT 5:25	Mpovanto iqaa qua vatarero i vita varero ko nraamwuqiara virara mwikyantiri aanrani viqarama qamwanrama kyerama mwi quara ntapihi kyaante. E hia mwitaa hiraitira, ko nraamwuqi viraro ko rie vari vaisiva iqaa qua vatero pipo titairaro i vitaqiro uro karavuqi kyaananrove.
23329	MAT 5:26	Nte qutaa qianinra riaante. E karavuqi variqira vira karavu kyoqaa hiqara hia ekyaa mwi munimanra kyairaro hia qio i qamwanrama titairara vinanrave, tiro. Iesusiva mwi quara turama.
23330	MAT 5:27	Iesusiva mwitaa timwa kyero mwiva mwihua timwa nyinro tiqaro, Haaru Mosesiva timwato quara mpo qua nkye riaarave. Mwi quava mwataama tiro: Hia mpora nraatavata mpora vaativata api nrohiante, turave.
23331	MAT 5:28	Kyai nte qaiqaa nkyi timwa nyiankye. Vaisivanto nraakye taqero nai nraatoqitairo nraahu riero, Nte mwiavata nrohina variataarave, qianinranra Kotiva tiqaro, E vaakyama nraata vaati ntuqema kyera hiaro, timwa kyero mwi vaisiraqaa qua vataananrove.
23332	MAT 5:29	Mwianra rieqara e kyaatutanyaa vuqotaira taqe variqara uaqia hi kyaiqara uti varirera, qaiqaavata mwitaamaqina quankyo tira, mwia vauru kyera qaqira kyaante. E vu kuaiku nraahu vahirara hia uaqia hi kyaiqara utiraitira, nyaamwuni qioma vinanrave. E vu taaratana vahiariva uaqia hi kyaiqara utuqira vira nraakiara qutu viraro i qia nronra itaaninraqi tuto kyaananrove.
23333	MAT 5:30	E kyauqu kyaatutaqotaira uaqia hi kyaiqara uti varirera, e mwitaamaqina quankyo tira, mwia teqa kyera qaqira kyaante. E kyauqu kuaiku vahiariva hia uaqia hi kyaiqara utiraitira, nyaamwuni qioma vinanrave. E kyauqu taaratana vahiariva uaqia hi kyaiqara utuqira viraro i qia nronra itaaninraqi tuto kyaananrove.
23334	MAT 5:31	Haaru Mosesiva timwato quava mwataama tiro: Vaisivanto nai nraata qaqira kyarero hiqaro nai nraata qara mpo mwinro, Nte mwia qaqirama kyauqo, timwa kyero qara mwiananrove, turave.
23335	MAT 5:32	Kyai nte qaiqaa nkyi timwa nyiankye. Mwia nraatavanto hia mpo vaisintiri api nrohiraitiro variraro mwia vaativanto mwia qaqira kyairaro mwia nraatavanto vaisi kyaata varairera, Kotiva mwitaama qiananro: Mwi nraakyeva qaraakya vaisintiri nrohiqaro nraata vaati ntuqema kyaihoma qiananrove. Mwia vaati hoqarenaava mwia qaqira kyaiharo mwia kyaara mwitaa iho. Mwitaa ihana nte mwia vaati i tauraanaanraqa qua vatena qaraakya vaati mwiaqaavata qua vataaninrave, qiananrove, tiro. Iesusiva mwi quara turama.
23336	MAT 5:33	Iesusiva mwitaa timwa kyero mwiva qua timwa nyiqiro viro tiqaro, Haaru Mosesiva qua mpo nkyi haivaqahuara timwato quara nkye mwi quaravata ntapihi kyaarave. Mwataama tiro: E kyauqu nriqiqaa vatera tiqara, Kotira vuqaa variqanama nte qutaama mwitaa hirerave, tina quara nteqa kyerorave. Kotira nrutu nteqara timwa tena quarara rieqara varaante, turave.
23337	MAT 5:34	Kyai nte qaiqaa nkyi timwa nyiankye. Kyauqu nriqiqaa vateqata, tire qutaa mwitaa hirerave, tiqatama hia Kotira nrutu nteqata mwitaa qiate. Hia mpo inraikya mpo inraikya nrutu nteqata, Tire qutaa mwitaa hirerave, qiate. Kotiva nyaamwuni mwatakyaa viro varirara tita, mwianra rieqatama hia nyaamwu nrutu nteqatama, Tire qutaa mwitaa hirerave, qiate.
23338	MAT 5:35	Kotiva nai kyuqu tutu kyero mwaa mwataraqaa mpiami vatero varirara tita, mwianra rieqatama hia mwaa mwatara nrutu nteqata, Tire qutaa mwitaa hirerave, qiate. Ierusaremivanto nronra vunyaa vaisivanto variari mwatukyava vahirara tita, mwianra rieqatama hia mwi mwatukyara nrutu nteqatama, Tire qutaa mwitaa hirerave, qiate.
23339	MAT 5:36	Hia nkyeta qiata nrutu nteqata, Tire qutaa mwitaa hirerave, qiate. Nkye hia qio nkyeta qiata kyaahiara, Eqara kyaahive, upi kyaahive, vahiante tivarave. Nkye hia qio mwitaa tirara tita, nkye qumina nkyeta qiata nrutu nteqata, Tire mwitaa hirerave, tivorave.
23340	MAT 5:37	Nkye variqata mwitaa hirerave tivera, nkye qati eo nraahu tiqatama mwitaa hiata. Hia mwitaa hivera, qati hiave nraahu qiata. Hia mpo qua mpo quanti qiate. Mpo qua mpo quavanto Saataaninraqaatairo qovara hiananrove, tiro. Iesusiva mwitaa tura.
23341	MAT 5:38	Iesusiva mwitaa timwa kyero timwa nyiqiro viro tiqaro: Mosesiva qua mpo timwatora nkyevata riaarave. Mwataama tiro: Mpovanto i vu vauru kyairara, e nai vuvata qioma vauru kyenanrave. Mpovanto i vai ntuvihau kyairera, e nai vaivata qioma ntuvihau kyenanrave, turave.
23342	MAT 5:39	Mwi quara vaihana kyai nte nkyi qaiqaa timwa nyiankye. Uaqia hiari vaisiva mpovanto nkyi uaqiama nyatairerata hiama nkye nai uaqiama mwataate. Mpovanto i nraatokyai ntuteqa kyairera, hia nai ntuqutiraitira, mwia qaqira kyairaro hini nraatokyaivata ntuteqa kyaarive.
23343	MAT 5:40	Mpovanto i sioti vararero i vita varero ko nraamwuqi uro kyarero uti varirera, ena sioti mwiqanrama kyairaro i vaaqatuavata varaarive.
23344	MAT 5:41	Mpovanto i antua kyero, Nte hu inraikyara quqira vaini mpona uro mataante, tirera, vara quqira uro nyianrani mwataante.
23345	MAT 5:42	Mpovanto mpo inraikyara i kyapara hirera, mwia mwiante. Mpovanto iara mpo inraikya mpiraqe qakyo varaqina nrumu ina mwiankye tirera, eo tira mwia mwiante, tiro. Iesusiva turama.
23346	MAT 5:43	Iesusiva mwitaa timwa kyero timwa nyiqiro viro tiqaro: Haaru nkyi haivaqahua tu quara nkye riaarave. Mwihua mwataa turave: Ina nramwunaanranra nraahu i mwutukyavanto vahiarive. Nramwutaara uaqiama mwatena vu nraatova vahiarive, turave.
23349	MAT 5:46	Nkyiara mwutukya vahiarihuara nraahu nkyi mwutukya vahirera, Kotiva nanra inraikyara rieqarove nkyi kyuqema nyataananro? Taakisi vare variahua mwihua hia kyuqe vaisi variqatavata mwihua nkyiari hena vaisiara mwutukya vaihata variarave.
23350	MAT 5:47	Nkye nkyeta nramwunaahua nraahu qua mwanteta kyauqu nyivera, nkye nanra kyuqe inraikyaqove Kotira qua hia riaahua nraatara kyevara? Nkye mwihua votima kyeta nraahuma varivarave.
23351	MAT 5:48	Nkyi sova nyaamwuni variva, mwiva hia uaqia hi kyaiqara utiraitiro, avuqavuma kyero nrohi varivave. Nkye mwia votima kyeta avuqavuma kyeta nrohiqata variqita quate tuqo, tiro. Iesusiva mwitaa turama.
23352	MAT 6:1	Iesusiva mwitaa timwa kyero mwihua timwa nyiqiro viro tiqaro, Nkye mpohuara kyuqe hirerata, uqeta kyeta mwihua kyaahaqama nyataate. Hia qoqaa tiri mwahuta qiate tita mpohua kyaahaqama nyataate. Nkye vaisivanto taqaate tita, mpohua kyaahaqama nyataivera, nkyi sova nyaamwuni variva mwiva hia mwianra rieqaro nkyi mpo inraikya nyiananrove.
23353	MAT 6:2	E mpovanto mwi quara rieqara mpo inraikya vehi vaisi mwinrenra hiqara uqeta kyera mwiante. Hia nraakye qora suqaa nronraqama kyera aakyaraqitaira nraanrama kyera mwiante. Mpo vaisinramwuvanto kumwaanriqama kyeqata kyuqe kyaiqa vare variahua, mwihua mwaanra nraamwuqi variqatave, aanrani viqatave, nraakye qora suqaa nronraqama kyeta ntoma vuateqata nyaanrama kyeqata vehi nraakye qora munima nyi variarave. Mwihua hia vehi nraakye qora mwihuara nronraqama kyeta rieqata mwitaa hiavo. Mwihua tiri mwahuta qiate tiqata mwitaa hiarave. Nte nkyi timwa nyuqo. Mwihua nraakye qoravanto mwahuta timwa nyataavata vaakyama nkyiari kyoqaa vara kyaavo.
23354	MAT 6:3	E mpovanto munimave, mpo inraikyave, vehi vaisi mwinrenra hiqara uqeta kyera mwiante. I nraaqani variarivavata hia mwia mwinanra taqaarive.
23355	MAT 6:4	E mwitaa hiraro mwi inraikyava uqeta kyero vahiarive. Mwitaa hiraro i qova ekyaa uqeta vare varia kyaiqara taqe variva, mwiva mwianra rieqaro i kyuqema mwataananrove.