23215	MAT 1:2	Ra Abrá bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Isaac, y ra Isaac bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Cobo, y ra Cobo bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Judá co maꞌra yá cu.
23216	MAT 1:3	Ra Judá co rá ꞌbɛhña̱ rá thuhu ra Tamar bi mɛꞌtsa yoho yá tꞌʉ yá thuhu ra Fare ne ra Sara. Y ra Fare bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Esrom, y ra Esrom bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Aram.
23217	MAT 1:4	Y ra Aram bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Aminadab, y ra Aminadab bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Naasón, y ra Naasón bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Salmón.
23218	MAT 1:5	Y ra Salmón co rá ꞌbɛhña̱ rá thuhu ra Raab bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Boos, y ra Boos co rá ꞌbɛhña̱ rá thuhu ra Rut bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Obed, y ra Obed bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Isaí.
23219	MAT 1:6	Y ra Isaí bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Davi núꞌa̱ bi nda̱ de ya me Israel. Y ra nda̱ Davi bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Salomó, y nurá na̱na̱ ra Salomó go gueꞌa̱ mrá ꞌbɛhña̱ hma̱ha̱ ndu ra Uría.
23220	MAT 1:7	Y ra Salomó bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Roboam, y ra Roboam bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Abías, y ra Abías bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Asa.
23221	MAT 1:8	Y ra Asa bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Josafa, y ra Josafa bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Joram, y ra Joram bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Usía.
23222	MAT 1:9	Y ra Usía bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Jotam, y ra Jotam bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Acás, y ra Acás bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Esequía.
23223	MAT 1:10	Y ra Esequía bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Manase, y ra Manase bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Amón, y ra Amón bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Josía.
23225	MAT 1:12	Ha nuya paꞌʉ ra Jeconía bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Salatiel, y ra Salatiel bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Sorobabel.
23226	MAT 1:13	Y ra Sorobabel bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Abiu, y ra Abiu bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Eliaquim, y ra Eliaquim bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Asor.
23227	MAT 1:14	Y ra Asor bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Sadoc, y ra Sadoc bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Aquim, y ra Aquim bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Eliud.
23228	MAT 1:15	Y ra Eliud bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Eleasar, y ra Eleasar bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Matán, y ra Matán bi mɛꞌtsa ꞌnará tꞌʉ rá thuhu ra Cobo.
23230	MAT 1:17	Y de gatho yá mbøxita, yá da̱nga xita ne yá xitaꞌa̱, desde ra Abrá asta ra Davi mi ꞌrɛtꞌamagohoꞌʉ. Nepʉ yá mbøxita, yá da̱nga xita ne yá xitaꞌa̱, desde ra Davi asta nu mi tsꞌixa ntsꞌa̱hni ya me Israel pa ja ra hnini Babilonia mi ꞌrɛtꞌamagoho ya xita. Y yá mbøxita, yá da̱nga xita ne yá xitaꞌa̱, desde mi tsꞌixa ntsꞌa̱hni asta bi ꞌmʉi ra Jesucristo mi ꞌrɛtꞌamagoho ya xita.
23231	MAT 1:18	Y nunabya go guehna ra ꞌbede de rá ꞌbʉi ra Jesucristo: Ra Maria xqui tꞌadi pa da ntha̱tui ra Jose, pe himbi ꞌmʉhui ꞌbestho. Nepʉ nuꞌá̱ bi ndaꞌthi co rá tsꞌɛdi rá Ma̱ca Nda̱hi Ajua̱.
23232	MAT 1:19	Pe ra Jose mrá hoja̱ꞌi hangue himbi ne da ꞌbɛtua rá tsa ra Maria co ya ja̱ꞌi, mi ne da hyɛpʉ mantꞌa̱guitho pa ya hinxa ntha̱tuihma̱.
23233	MAT 1:20	Nuꞌá̱ bi beni gue ya hinda ntha̱tui ngueꞌa̱ bi ba̱di gue ya mi daꞌthiꞌa̱. Pe Ajua̱ bi mɛhna ꞌnará ɛnxɛ pa bi zofo dega tꞌi ne bi ꞌñembabi: ―Nuꞌi nugue Jose rá tꞌʉꞌi ra nda̱ Davi, oguí beni gui hyɛpʉ. Oguí tsu gui ntha̱tui ra Maria, ngueꞌa̱ nuꞌá̱ daꞌthi pe co rá tsꞌɛdi ra Ma̱ca Nda̱hi.
23234	MAT 1:21	Nuꞌá̱ ma da mɛꞌtsa ꞌnara zi ba̱tsi, y nura zi ba̱tsiꞌa̱ gui hñuꞌmbabi drá thuhu ra JESU, ngueꞌa̱ go gueꞌa̱ ma da pøhø yá ja̱ꞌi de yá tsꞌoqui.
23236	MAT 1:23	ꞌNara nxutsi ma da ndaꞌthi da ꞌmʉ rá ba̱tsi ne da thuꞌmbabi rá thuhu Emanuel. Núꞌa̱ ra thuhuꞌa̱ rí bøni da ꞌñena, Ajua̱ ꞌbʉi con guecjʉ.
23237	MAT 1:24	Nepʉ bi nuhu ra Jose, ne bi ntha̱tui ra Maria ngu núꞌa̱ xqui xipa rá ɛnxɛ Ajua̱.
23238	MAT 1:25	Pe himbi hñuxui asta himbi ꞌmʉi rá mʉdi tꞌʉ, ne bi hñuꞌmbabi rá thuhu ra Jesu.
23239	MAT 2:1	Núꞌʉ ya pa mrá nda̱ ra Erode, gueꞌbʉ bi ꞌmʉi ra Jesu ja ra hnini Belé de ra hai Judea. Ne de nuya paꞌʉ ꞌraya hoga ba̱di bi ꞌñehe de yabʉ ya hai ngue mbøxhyadi. Bi ꞌñeheꞌʉ ne bi zøhø ja ra hnini Jerusale.
23240	MAT 2:2	Nepʉ bi ꞌñaniꞌʉ bi ꞌñena: ―¿Habʉ de guecua di ꞌbʉi rá nda̱ ya xodyo núꞌa̱ ja guehya xa ꞌmʉi? Ngueꞌa̱ stá hanthe ꞌnara tsø de bøxhyadi y dí pa̱he gue go gueꞌa̱ ꞌnara ntꞌudi gue xa ꞌmʉi ꞌnara nda̱, hangue stá ehehe pa ga nsundaheꞌa̱.
23241	MAT 2:3	Y nu mi ꞌyøde ra nda̱ Erode njabʉ, xi bi ntsu ne bi du rá mʉi, ne gatho ya me Jerusale bi ntsu nehe, ne bi du yá mʉi.
23242	MAT 2:4	Ra nda̱ Erode ꞌbestho bi zohna ya nda̱ gá macja̱ ne ya xahnate de rá ley ra Moise pa bi ꞌyambabiꞌʉ te mi ma̱nga yá hɛꞌmi, habʉ dí ꞌmʉi ra Cristo núꞌa̱ ma da nda̱.
23243	MAT 2:5	Y nuꞌʉ́ bi ꞌñembi: ―Ma da ꞌmʉi Belé de ra hai Judea, ngueꞌa̱ njabʉ bi ꞌyofo rá ꞌmɛhni Ajua̱ gue bi ꞌñena:
23244	MAT 2:6	Núꞌahʉ gyá menguhʉ Belé de ra hai Judá, maꞌna xa tꞌeꞌtsꞌa ri nsuhʉ de gatho maꞌra ya hnini de ra hai Judá, ngueꞌa̱ de gueꞌahʉ ma da bønga ꞌnara nda̱ núꞌa̱ da supa rá hnini Ajua̱ núꞌa̱ rá thuhu Israel.
23246	MAT 2:8	Nepʉ bi ꞌñembi: ―Rí maha Belé, ꞌyohʉ gui ꞌñanihʉ xá hño habʉ di ꞌbʉi ra ba̱tsi, y nu xcrí tsʉhʉ güi penjʉ gui xicaguihʉ pa ga ma ga nsundaga nehe.
23247	MAT 2:9	Y nu mi ꞌyøde núꞌa̱ bi ma̱nga ra nda̱, nuꞌʉ́ bi ma. Nepʉ núꞌa̱ ra tsø xqui hyantꞌʉ mbøxhyadi mi ꞌbɛtꞌo de gueꞌʉ mi utua ra ꞌñu asta himbi tsøni habʉ mi ꞌbʉi ra zi ba̱tsi ja bi ꞌmaini ra tsø.
23248	MAT 2:10	Nepʉ ya ba̱di bi hyanda ra tsø bi ꞌmai ja ꞌnara zi ngu, ne xi bi johyaꞌʉ.
23249	MAT 2:11	Y bi yʉtꞌiꞌʉ ja ra ngu ne bi hyanda ra zi ba̱tsi co ra Maria nurá na̱na̱ꞌa̱, ne bi ndandiña̱hmuꞌʉ pa bi nsunda ra zi ba̱tsi, ne bi xoꞌtsa yá ꞌmɛꞌtsi mi hña̱, ne bi umba ya ꞌbaha dega oro ne ra tꞌutsꞌi ne ꞌnara ñʉni mi yʉni xá cʉhi mrá thuhu ra mirra.
23251	MAT 2:13	Nu mi menga ya ba̱di, Ajua̱ bi mɛhna ꞌnará ɛnxɛ pa bi zofo ra Jose dega tꞌi ne bi ꞌñembi: ―Nangui ne tsixa ra zi ba̱tsi co rá na̱na̱, pøñhʉ yabʉ de guecua. Rí maha ja ra hai Egipto gui ꞌbaꞌtuahʉ ra nda̱ Erode ngueꞌa̱ nuꞌá̱ ma da hyonga ra zi ba̱tsi pa da hyo, y ja bá ꞌbʉhʉni asta hinga xiꞌaꞌi güi penjʉ.
23254	MAT 2:16	Nepʉ ra Erode xi bi bø rá cuɛ ntsꞌɛdi ngueꞌa̱ xqui hyatꞌa ya ba̱di. Hangue bi manda da tho gatho ya zi ba̱tsi núꞌʉ mi ꞌbʉi gatho rá ngʉni Belé, núꞌʉ mi pɛꞌtsa yo njɛya pa rí ga̱i, ngueꞌa̱ xqui xipa ya ba̱di gue ya mi pɛꞌtsa ngu yo njɛya de xqui hyanda ra tsø.
23256	MAT 2:18	Bi ntꞌøde ya da̱nga tsꞌoni ja ra hai de Ramá ne ya hmafi, ngueꞌa̱ ra Raque xqui thopabi gatho yá zi ba̱tsi, hangue mi zoni ne himbi za to bi hyoꞌti.
23257	MAT 2:19	Nepʉ ya de bi du ra Erode, nuꞌbʉ́ Ajua̱ bi mɛhna maꞌnaꞌqui ꞌnará ɛnxɛ pa bi zofo ra Jose dega tꞌi nuni Egipto, ne bi ꞌñembi:
23260	MAT 2:22	Pe ra Jose bi ꞌyøde gue ra Arquelao rá tꞌʉ ra Erode go mrá mpøte de rá ꞌbɛfi rá dada ne bi nda̱ ja ra hai Judea, hangue mi tsu da zøni ja núꞌa̱ ra haiꞌa̱. Nuꞌbʉ́ Ajua̱ bi xipi dega tꞌi gue da ma ja ra hai Galilea.
23261	MAT 2:23	Y bi zøniꞌʉ bi ꞌmʉhni ja ꞌnara hnini rá thuhu Nasare, pa bi njabʉ ngu núꞌa̱ xqui ma̱nga ꞌrayá ꞌmɛhni Ajua̱ gue ra Jesu ma da tꞌembabi gue ra me Nasare.
23264	MAT 3:3	Nura Xuua go gueꞌa̱ ra ja̱ꞌi xqui ma̱nga ra ba̱di Isaía mayaꞌbʉ gue ma da ꞌñehe, ne bi ꞌñena: ꞌNara ja̱ꞌi ma da ña̱ ntsꞌɛdi ja ra mbonthi ne ma da ꞌñena: “Hocuahʉ xá hño rá ꞌñu ra zi Hmu, jua̱nhʉ gatho ya tsꞌacaꞌñu.”
23265	MAT 3:4	Y nuꞌa̱ mrá he ra Xuua, mri hñe dega xicameyo, ne mri ngʉtꞌa ꞌnara ngʉtꞌi dega xifri. Y numrá hñuniꞌa̱, mi tsi ya hoga ncꞌoto ne ya tꞌafi dega sefi.
23266	MAT 3:5	Y xi mi tsøni ndunthi ya ja̱ꞌi habʉ mi ꞌbʉꞌa̱ pa da ꞌyøde núꞌa̱ mi ma̱ñꞌa̱, nuya me Jerusale ne gatho ya me Judea, ne gatho nuya ja̱ꞌi mi ꞌbʉi ja rá nthetsꞌi ra da̱the Jordá.
23272	MAT 3:11	Nuga dí xiꞌtsꞌaꞌihʉ co ra dehe ngueꞌa̱ ya gá ntsøꞌmhʉ de ri tsꞌoquihʉ, pe xa ꞌñepʉ maꞌna bra ꞌbɛfa de gueque núꞌa̱ toꞌo ma da xiꞌtsꞌaꞌihʉ co ra Ma̱ca Nda̱hi núꞌa̱ ma da ꞌmʉi ja ri corasohʉ ne xi di ja rá tsꞌɛdi ngu ra tsibi. Núꞌa̱ bra ꞌbɛfa de guecagui xi maꞌna ja rá tsꞌɛdi y hindí ꞌñepcagui nixi ga ha̱ꞌtsuabi yá thiza.
23273	MAT 3:12	Y nuꞌá̱ ha̱, go gueꞌa̱ tsa da mica ra trigo ne da muntsꞌa núꞌa̱ xá hño pa da mɛꞌtsi, y nura paha da ꞌueque pa da tsa̱tꞌa ja ra tsibi núꞌa̱ hinhyaꞌmʉ ma da huetꞌi.
23275	MAT 3:14	Pe ra Xuua himi ne da xiꞌtsa ra Jesu, ne bi ꞌñembi: ―¿Ha xcá ehe pa go ga xiꞌtsꞌaꞌi? Nuꞌi go rí ꞌñepi gui xiscagui.
23277	MAT 3:16	Y nu mi uadi bi nxistehe, bi bøtsꞌe de ja ra dehe, nepʉ bi xogui mahetsꞌi ne bi hyanda rá Ma̱ca Nda̱hi Ajua̱ bá ca̱i ngu ꞌnara zi domitsu ne bi ꞌñe bi zøhø ja gueꞌa̱.
23278	MAT 3:17	Y bi ntꞌøde ꞌnara noya de mahetsꞌi ne bi ꞌñena: ―Nuni go guehni ma hma̱ca Tꞌʉ, ne xi dí hopa rá ꞌmʉi.
23280	MAT 4:2	Nuni ja bi beheni ra Jesu hinte bi zi ñote ma pa ne ñote xuui, ne ꞌmɛfa bi zʉ ra thuhu.
23281	MAT 4:3	Nepʉ de gueꞌa̱ bi zøni ra tsꞌonda̱hi há mi ꞌbʉiꞌa̱, ne bi mʉdi bi xaxi ne bi ꞌñembabi: ―ꞌBʉ go gueꞌe rá Tꞌʉꞌi Ajua̱, japa nuya ya do da nthuhme xa̱.
23282	MAT 4:4	Pe nuꞌá̱ bi da̱ti ne bi ꞌñembabi: ―Xa ntꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo gue ra ja̱ꞌi hingue hønsɛ po ra thuhme da ꞌmʉi, gatho núꞌa̱ ma̱ Ajua̱ go gueꞌa̱ umba rá te ra ja̱ꞌi.
23283	MAT 4:5	Nepʉ ra tsꞌonda̱hi bi zixa ra Jesu ja ra ma̱ca hnini Jerusale, ne bi pøꞌtsa maña̱ ja ra nda̱nija̱.
23284	MAT 4:6	Ne bi ꞌñembabi: ―ꞌBʉ xi majua̱ni rá Tꞌʉꞌi Ajua̱, ꞌyɛnga ra sagui pa njaꞌti, ngueꞌa̱ xa ntꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo ne ena njaua: Ajua̱ da pɛhna yá ɛnxɛ pa da suꞌaꞌi ne da mipꞌa ri ꞌyɛ pa njabʉ hingui tsamaꞌñʉ ri ua nu xcrí tsønga ja ra hai.
23286	MAT 4:8	Nepʉ maꞌnaꞌqui ra tsꞌonda̱hi bi zixa ra Jesu ja ꞌnara tꞌøhø xi mrá hñetsꞌi pa bi yopa xaxi, ne bi ꞌñutuabi gatho ya hnini de rá ngʉni ra ximhai con gatho yá hño núꞌa̱ mi ja.
23288	MAT 4:10	Nepʉ ra Jesu bi ꞌñembi: ―ꞌUegue de gueque Satá. Xa ntꞌofo ja ra Ma̱ca Tꞌofo gue Ajua̱ ri Hmu go gueꞌa̱ gui nsunda, ne hønsɛꞌa̱ gui pɛpabi.
23289	MAT 4:11	Nepʉ ra tsꞌonda̱hi ꞌbestho bi ꞌuegue de ra Jesu, ne bi zø yá ɛnxɛ Ajua̱ bi umbabi te da zi.
23293	MAT 4:15	De yʉhyadi de ra da̱the Jordá ja jani rá hai ra Sabuló ne rá hai ra Neftalí, ja thohnitho ra ꞌñu rí ma pa ja ra ndehe, ja guehni ra hai Galilea habʉ ꞌbʉi ndunthi ya ja̱ꞌi núꞌʉ hingyá xodyo.
23294	MAT 4:16	Y nuya mengu de núꞌa̱ ra haiꞌa̱ xqui ꞌmɛdi hma̱ha̱ ja ꞌnara da̱nga ꞌbɛxuui, pe nubyá ha̱, ya bi nja ra hyatsꞌi ja núꞌa̱ ra haiꞌa̱. Njabʉ gueꞌa̱ xqui ma̱nga ra ba̱di Isaía.
23296	MAT 4:18	Y ra Jesu mi ꞌyo ja ra ña̱nga ndehe Galilea y bi hyandi mi ꞌyoni yoho ya ꞌñøhø mri ncu, ꞌna de gueꞌʉ rá thuhu ra Simu núꞌa̱ bi thuꞌmbabi nehe ra Pedro, ha nuꞌa̱ maꞌna rá thuhu ra Andre, núꞌʉ́ mi ɛntꞌa yá xitꞌa̱ ja ra ndehe ngueꞌa̱ myá mɛhua̱.
23299	MAT 4:21	Y bi ꞌño ꞌna tʉiꞌʉ nepʉ bi hyandi mi ꞌyoni má yoho ya ꞌñøhø mri ncu, ꞌna rá thuhu ra Cobo y nu maꞌna rá thuhu ra Xuua yá tꞌʉ ra Sebedeo, mi o mbo ra motsa co yá dada mi pøꞌta yá xitꞌa̱. De guehni ra Jesu bi zofoꞌʉ.
23301	MAT 4:23	Nuꞌbʉ́ ra Jesu bi ma bá gatꞌi gatho rá ngʉni Galilea y mi cʉtꞌa ja yá nija̱ ya mengu de guehni pa mi xahni, y mi ha̱cuabi gatho nuꞌa̱raza ra hñeni mi pɛꞌtsiꞌʉ, y mi ꞌyo mi zofoꞌʉ mi embi gue ya xqui zøhø ra Nda̱ de mahetsꞌi pa da nda̱.
23302	MAT 4:24	Y bi ntʉnga ra noya gatho ja ra hai Siria, y bá tsꞌimpabi gatho ya daꞌthi núꞌʉ mi pɛꞌtsa nuꞌa̱raza ra hñeni ne núꞌʉ mi pɛꞌtsa ya tsꞌonda̱hi ne núꞌʉ xqui ꞌbɛ yá mfeni ne núꞌʉ mi doua, y gatho mi øtheꞌa̱.
23303	MAT 4:25	Y ndunthi ya ja̱ꞌi bi dɛna ra Jesu, ya me Galilea, ya me Decapoli, ya me Jerusale, ya me Judea, ne ya me riꞌnandi ra da̱the Jordá.
23304	MAT 5:1	Ha nu mi hyanda ra Jesu gue ndunthi ya ja̱ꞌi mi ꞌñoui, nuꞌbʉ́ nuꞌá̱ bi ꞌuegue de gueꞌʉ ne bi bøxa ja ꞌnara tꞌøhø ne ja bá hudiniꞌa̱. Nepʉ bi zønga yá nxadi ne ja bi muntsꞌiuini.
23306	MAT 5:3	―Nja̱pi núꞌʉ toꞌo hingui ꞌñetsꞌi ja yá mfeni; núꞌʉ́ go gueꞌʉ ma da ꞌmʉi habʉ ri manda Ajua̱, ne da hña̱niꞌʉ gatho ya ja̱pi núꞌʉ yá mɛti Ajua̱.
23313	MAT 5:10	Nja̱pi núꞌʉ toꞌo thogui ya ntꞌʉtsate ngueꞌa̱ øtꞌe núꞌa̱ xá hño; núꞌʉ́ go gueꞌʉ ma da ꞌmʉi habʉ ri manda Ajua̱, ne da hña̱niꞌʉ gatho ya ja̱pi núꞌʉ yá mɛti Ajua̱.
23316	MAT 5:13	Nuꞌahʉ guí njahʉ ngu ra u ri cʉqui habʉ tꞌʉꞌtsi, ngueꞌa̱ guí utuahʉ ra hoga ntꞌudi ri miquꞌeihʉ. Ha nuꞌbʉ ra u di otho rá ꞌñu, nuꞌbʉ́ ¿hanja strá cʉhi ꞌbʉ? Nuꞌa̱ ga øthʉ, ga føthʉbʉ pa da netꞌa ya ja̱ꞌi ngueꞌa̱ hinte ri muui.
23317	MAT 5:14	Nuꞌahʉ guí njahʉ ngu ꞌnara ñotꞌi grí yoꞌtuahʉ ri miquꞌeihʉ. Nja ngu ꞌnara hnini bí tø maña̱ de ꞌnara tꞌøhø hinda za da tꞌa̱gui, njabʉ nuꞌahʉ nehe, hinda za gui ꞌña̱guihʉ ra hogaꞌmʉi.
23318	MAT 5:15	Nehe ꞌbʉ ga tsøguehʉ ꞌnara ñotꞌi ne ga coꞌmhʉ co ꞌnara caho, nuꞌbʉ́ hinte da yotꞌi. Pe nuꞌbʉ ga tøtehʉ habʉ ga tøtehʉ, nuꞌbʉ́ ha̱, da yotꞌi gatho mbo ra ngu.
23319	MAT 5:16	Nehe njahʉbʉ gui udihʉ ꞌnara hogaꞌmʉi ja yá thandi ri miquꞌeihʉ pa da hyantꞌa ri hogaꞌmʉihʉ, ne njabʉ nuꞌʉ́ da nsunda Ajua̱ ra Dada núꞌa̱ bí ꞌbʉi mahetsꞌi.
23320	MAT 5:17	Oguí beñhʉ gue stá ehe pa ga huata ra ley núꞌa̱ bi zogui ra Moise, nixi pa ga huata núꞌa̱ bi ꞌyofo maꞌra yá ꞌmɛhni Ajua̱ ma Dada. Nuga stá ehe pa ga øtꞌe gatho núꞌa̱ bi ꞌyofoꞌʉ, ne pa ga xiꞌahʉ te rí bønga núꞌa̱ bi ꞌyofoꞌʉ.
23321	MAT 5:18	Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ gue hinda nhuata mahetsꞌi ni ra ximhai asta gueꞌbʉ hinda tꞌøtꞌe gatho núꞌa̱ ma̱nga ra Ma̱ca Tꞌofo, ni ꞌnara noya ni ꞌnara letra hinda ma da gotho.
23322	MAT 5:19	Nuꞌa̱ tóꞌo hinda ꞌyøtꞌa gatho nuya hmanda ma̱nga ra Ma̱ca Tꞌofo, masque núꞌʉ xi ya tꞌʉca hmanda, ne njabʉ nehe da ꞌñutua maꞌra ya ja̱ꞌi pa hinda ꞌyøtꞌe, núꞌa̱ ra ja̱ꞌiꞌa̱ hinte ma da muui ja rá hmanda Ajua̱. Pe nuꞌa̱ tóꞌo da ꞌyøtꞌa gatho nuya ya hmanda ne njabʉ da ꞌñutua maꞌra ya ja̱ꞌi pa da ꞌyøtꞌe, núꞌa̱ ra ja̱ꞌiꞌa̱ ma da muui ja rá hmanda Ajua̱.
23323	MAT 5:20	Dí xiꞌahʉ, oxqui ma gui øthʉ ngu øtꞌa ya fariseo ne ya xahnate de ra ley, núꞌʉ́ hu yá mʉi gue øtꞌa gatho núꞌa̱ ma̱nga ra ley pe ya yohmi, ngueꞌa̱ njabʉ hinda za gui ꞌbʉhʉ ja rá hmanda Ajua̱.
23324	MAT 5:21	Ya xa tꞌuꞌtꞌahʉ ngu núꞌa̱ xqui tꞌutuabi ndu ri xitahʉ mayaꞌbʉ, gue oxqui hñotehʉ, ngueꞌa̱ nuꞌa̱ tóꞌo hote ma da duxa ra tsꞌoqui ne pɛꞌtsi te da da̱di.
23325	MAT 5:22	Pe nuga dí xiꞌahʉ gue nuꞌa̱ tóꞌo da bø rá cuɛ co rá miquꞌeiui, núꞌá̱ ya bi duxa ra tsꞌoqui ne pɛꞌtsi te da da̱di. Ne nuꞌa̱ tóꞌo da zanga rá miquꞌeiui ne da ꞌñembi gue ra ꞌbɛmfeni, núꞌá̱ ya bi duxa ra tsꞌoqui ne pɛꞌtsi te da da̱di ja ra tsꞌʉtbi. Y nuꞌa̱ tóꞌo ri ʉtsa rá miquꞌeiui ne ni pa dí hyandi ne da ꞌñembi gue hinte rá fa̱di, núꞌá̱ ma dí gutꞌi ja ra nidu habʉ bí zø ra tsibi pa nza̱ntho.
23326	MAT 5:23	ꞌBʉ ꞌna de gueꞌahʉ gui ha̱mpahʉ ꞌnara ꞌbaha Ajua̱ ja ra nija̱ ne ja gui beñhʉni gue xcá tsøꞌtuahʉ rá mʉi ꞌnari miquꞌeihʉ,
23327	MAT 5:24	ja da tsohʉni hma̱ha̱ ri ꞌbahahʉ ne penjʉ rí maha gui ꞌyaphʉ ra pumbate ri miquꞌeihʉ, ne nuꞌbʉ́ ha̱, bá e gui umfʉ ri ꞌbahahʉ Ajua̱.
23328	MAT 5:25	Nuꞌbʉ ꞌnari ncontrahʉ da ña̱pꞌahʉ ne da zixꞌahʉ ja ra tsꞌʉtbi, cohʉ ꞌnara cohi ja ra ꞌñu pa ya hingui tsøñhʉ ja ra nzaya, ngueꞌa̱ nuꞌbʉ gui tsøñhʉni da mandaꞌa̱ da joꞌahʉ fadi.
23330	MAT 5:27	Ya xa tꞌuꞌtꞌahʉ ngu núꞌa̱ xqui tꞌutuabi ndu ri xitahʉ mayaꞌbʉ, gue oxqui nzinga medintha̱tihʉ.
23331	MAT 5:28	Pe nuga dí xiꞌahʉ gue nuꞌa̱ tóꞌo da hyanda ꞌnara ꞌbɛhña̱ ne da hyøque, ya bi duxa ra tsꞌoqui, ja ra uɛnda ya bi zinga ꞌnara medintha̱ti masque hønsɛ te bi beni de gueꞌa̱.
23332	MAT 5:29	ꞌBʉ nuri dahʉ ra ꞌñɛi da jaꞌahʉ gui ꞌyøthʉ ꞌnara tsꞌoqui, maꞌna xá hño gui hña̱ihʉ ne gui føthʉbʉ pa hingui ꞌyøthʉ ꞌnara tsꞌoqui. Ngueꞌa̱ maꞌna xá hño da ꞌmɛdi ꞌna xɛni de ri ndoꞌyohʉ que da tꞌɛntꞌa gatho ri ndoꞌyohʉ ja ra nidu.
23333	MAT 5:30	ꞌBʉ nuri ꞌyɛhʉ ra ꞌñɛi da jaꞌahʉ gui ꞌyøthʉ ꞌnara tsꞌoqui, maꞌna xá hño gui hyɛcjʉ ne gui føthʉbʉ pa hingui ꞌyøthʉ ꞌnara tsꞌoqui. Ngueꞌa̱ maꞌna xá hño da ꞌmɛdi ꞌna xɛni de ri ndoꞌyohʉ que da tꞌɛntꞌa gatho ri ndoꞌyohʉ ja ra nidu.
23334	MAT 5:31	Ya xa tꞌuꞌtꞌahʉ ngu núꞌa̱ xqui tꞌutua ndu ri xitahʉ mayaꞌbʉ, gue nuꞌa̱ tóꞌo da hyɛpʉ rá ꞌbɛhña̱ mahyoni da hoca ꞌnara hɛꞌmi dega nxuni.
23335	MAT 5:32	Pe nuga dí xiꞌahʉ gue nuꞌa̱ tóꞌo da hyɛpʉ rá ꞌbɛhña̱ ne hinxa dimba ꞌnara tsꞌoqui xa ꞌyøtꞌe co maꞌna ra ja̱ꞌi, nuꞌbʉ́ nurá da̱meꞌa̱ ri japi da ꞌyøtꞌa ꞌnara tsꞌoqui ꞌbʉ da hñuxui maꞌna ra ꞌñøhø. Nehe nura ꞌñøhø toꞌo da ntha̱tui nura ꞌbɛhña̱ꞌa̱, ya ra zinga medintha̱ti.
23336	MAT 5:33	Nehe ya xa tꞌuꞌtꞌahʉ ngu núꞌa̱ xqui tꞌutua ndu ri xitahʉ mayaꞌbʉ, gue oxqui jurahʉ núꞌa̱ hingo majua̱ni, ngueꞌa̱ núꞌa̱ guí jurahʉ ja rá thandi Ajua̱ pɛꞌtsi te gui ꞌyøthʉ.
23337	MAT 5:34	Pe nuga dí xiꞌahʉ, oxqui jurahʉ de ꞌna ni de maꞌna, nixi por mahetsꞌi ngueꞌa̱ ja bí ꞌbʉhni Ajua̱,
23338	MAT 5:35	nixi po ra ximhai ngueꞌa̱ ja guecua netꞌa Ajua̱, nixi por Jerusale ngueꞌa̱ go gueꞌa̱ rá ma̱ca hnini ra Nda̱ de mahetsꞌi.
23339	MAT 5:36	Nixi gui jurahʉ po ri ña̱xuhʉ, ngueꞌa̱ hinda za gui japhʉ ni ꞌnari sta̱hʉ da tꞌaxqui o da poꞌtsi.
23340	MAT 5:37	Hingue mahyoni gui jurahʉ. ꞌBʉ gui ma̱ñhʉ ra hña̱ ha̱, nuꞌbʉ hina hina, ngueꞌa̱ ꞌbʉ gui jurahʉ go bí ehe de ra tsꞌonda̱hi.
23341	MAT 5:38	Ya xa tꞌuꞌtꞌahʉ ngu núꞌa̱ xqui tꞌutua ndu ri xitahʉ mayaꞌbʉ, gue nuꞌa̱ tóꞌo da zɛmba rá da ꞌna, neheꞌa̱ da tsꞌɛmba rá da, y nuꞌa̱ tóꞌo da doꞌtua ꞌnará tsꞌi ꞌna, neheꞌa̱ da thoꞌtua ꞌnará tsꞌi.
23342	MAT 5:39	Pe nuga dí xiꞌahʉ, oxqui nøꞌtuabihʉ ya tsꞌoꞌmʉi. Nuꞌbʉ da mɛꞌtꞌahʉ ri hmihʉ ra ꞌñɛi, umfʉ nehe ra nga̱ha̱ da mɛꞌtꞌahʉ.
23343	MAT 5:40	ꞌBʉ ꞌnara ja̱ꞌi da ne da ña̱pꞌaꞌi pa da hña̱nꞌa ri pahnihʉ, umfʉ ri patꞌihʉ nehe.
23344	MAT 5:41	ꞌBʉ ꞌnara ja̱ꞌi da ne da tuꞌtꞌahʉ ꞌnara ꞌbatsꞌi pa gui ꞌyohʉ ꞌna kilometro, hña̱ꞌtsuahʉ maꞌna kilometro.
23345	MAT 5:42	ꞌBʉ ꞌnara ja̱ꞌi te da ꞌyaꞌahʉ, umfʉ, ne ꞌbʉ ꞌnara ja̱ꞌi da ne te gui hmiphʉ, oxqui cømbahʉ, hmiphʉ.
23346	MAT 5:43	Ya xa tꞌuꞌtꞌahʉ ngu núꞌa̱ xqui tꞌutua ndu ri xitahʉ mayaꞌbʉ, gue gui ma̱dihʉ ri miquꞌeihʉ ne gui ʉtsahʉ núꞌʉ toꞌo ri ʉtsaꞌihʉ.
23347	MAT 5:44	Pe nuga dí xiꞌahʉ gue gui ma̱dihʉ núꞌʉ toꞌo ri ʉtsaꞌihʉ. ꞌYaphʉ Ajua̱ da ja̱pi núꞌʉ toꞌo tsañꞌahʉ. ꞌYøꞌtuahʉ ra hño núꞌʉ toꞌo ʉtsaꞌihʉ, ne ꞌyapabihʉ Ajua̱ po núꞌʉ toꞌo nøñꞌahʉ ne ɛcꞌahʉ.
23348	MAT 5:45	Ngueꞌa̱ nuꞌbʉ gui øthʉ njabʉ, nuꞌbʉ́ ha̱, grí hña̱tsꞌihʉ Ajua̱ ra Dada bí ꞌbʉi mahetsꞌi núꞌa̱ toꞌo ri japi da bøxa ra hyadi pa ya hoja̱ꞌi ne pa ya tsꞌoꞌmʉi, ne ri japi da ꞌua̱i pa ya hoja̱ꞌi ne pa ya tsꞌoꞌmʉi.
23349	MAT 5:46	ꞌBʉ grí ma̱dihʉ hønsɛ núꞌʉ toꞌo ri ma̱ꞌahʉ, ne nu maꞌra ya ja̱ꞌi hingrí ma̱dihʉ, hinte ma tha̱ha̱ ma gui hña̱nihʉ. ¿Ha gue hingui øtꞌa njabʉ ya tsꞌoꞌmʉi gá ja̱ꞌi nehe?
23350	MAT 5:47	ꞌBʉ hønsɛ ri cuhʉ guí zɛnguahʉ ne nu maꞌra ya ja̱ꞌi hingui umfʉ ra nzɛngua, ¿te ma hño guí øthʉ ꞌbʉ? ¿Ha gue hingui øtꞌa njabʉ nehe núꞌʉ hingyá gamfri?
23351	MAT 5:48	Mahyoni gui hñoja̱ꞌihʉ con gatho ri miquꞌeihʉ, ngu Ajua̱ ra Dada bí ꞌbʉi mahetsꞌi ra hoja̱ꞌi con gathoguihʉ.
23352	MAT 6:1	ꞌYøthʉ ya hoga ꞌbɛfi, pe oguí øthʉ pa gui pønga ri hmihʉ, ngueꞌa̱ ꞌbʉ gui øthʉ njabʉ, hinte ma tha̱ha̱ da ꞌraꞌahʉ Ajua̱ ra Dada núꞌa̱ bí ꞌbʉi mahetsꞌi.
23353	MAT 6:2	Hangue ora guí uñhʉ ꞌnara mfatsꞌi pa ya hyoya, oguí xiphʉ maꞌra te xcá øthʉ ngu øtꞌa ya ꞌñetsꞌi. Núꞌʉ́ ne dra zʉntꞌua ra trompeta ja yá thandi, ja ya nija̱ ne ja ya tai pa da pønga yá hmi. Xi majua̱ni dí xiꞌahʉ gue nuꞌʉ øtꞌa njabʉ ya bi hña̱nga yá tha̱ha̱, hangue ya hinte ma tha̱ha̱ tøꞌmi.