23231	MAT 1:18	Ngu̱na̱ bá̱ njap'ʉ bá̱ mi̱hra̱ Jesucristo. Nu̱na̱ ra̱ Ma̱ya ya xi̱ nhohra̱ hya̱ ngue di̱ ntha̱tui ra̱ José. Pɛ hante ngue da̱ mɛ, ya mi̱ ha̱ rá̱ ba̱si̱. Pɛ ra̱ Espíritu Santo'a̱ bi japi ngue bi hya̱ rá̱ ba̱si̱.
23232	MAT 1:19	A nu̱na̱ ra̱ José, ya ja ngue da̱ 'yøt'e ngue rá̱ da̱mme. Mi̱ zä mi̱ ba̱di̱ ngue ya ha̱ rá̱ ba̱si̱ ra̱ Ma̱ya, bi̱ ne ra̱ José ngue xta̱ 'yøt'e te mma̱mp'ʉ ja ra̱ ley ngue xti̱ nxu̱mmi̱ rá̱ xisu. Pɛ hi̱mbi̱ nepe xta̱ mba̱di̱ xa̱ngu̱ yø ja̱'i̱ te xta̱ 'yøt'e.
23233	MAT 1:20	Mɛ̱nte di̱ n'yomfɛ̱ni̱ te ja ngue da̱ 'yørbʉya, nu̱'mø mi̱ n'a̱ha̱, bi̱ nu̱ n'na rá̱ anxɛ Oja̱ 'mø mi̱ n'ui̱. Bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ague José rá̱ mbom'mɛto'i ra̱ David, oguí su̱ guí̱ mmɛ'a̱ ni̱ xisu ra̱ Ma̱ya. Porque nu̱'a̱ rá̱ ba̱si̱ ha̱'a̱, gue'a̱ ra̱ Espíritu Santo bi japi bi hya̱ rá̱ ba̱si̱.
23234	MAT 1:21	Nu̱na̱ ra̱ Ma̱ya, di̱ m'mʉ'a̱ n'na rá̱ ts'ʉnt'ʉ 'nɛ̱ gdi hu̱ti̱ ngue ra̱ Jesús. Porque nu̱ná̱, guehna̱ da̱ ya̱nyø ja̱'i̱ ja yø ts'oqui na̱ ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23238	MAT 1:25	Pɛ hi̱mbi dädi mɛ̱nte ra̱ pa bi hya̱ rá̱ ba̱si̱ ra̱ Ma̱ya. Mi̱ zä mi̱ m'mʉhrá̱ mʉdi ts'ʉnt'ʉ ra̱ Ma̱ya̱, nu̱na̱ ra̱ José i hu̱ti̱ ngue ra̱ Jesús.
23240	MAT 2:2	Bi 'yännbʉya, bi 'yɛ̱mbi̱: ―¿Hapʉ 'bʉhra̱ 'uɛne nu̱'a̱ bi̱ mi̱hya, nu̱na̱ rá̱ da̱st'abi yø judio? Porque nu̱p'ʉ ni̱ bøxyadi dá̱ handähe n'na ra̱ da̱sø, gue'a̱ ra̱ hmɛ̱ya'a̱ ngue ya bi̱ mi̱. A nu̱yá, nná̱ ɛ̱hɛ̱ ga̱ tha̱nnehe ya ―bi 'yɛ̱na̱.
23243	MAT 2:5	Nu̱ya bi t'ørpa̱ ra̱ nt'änni̱ p'ʉya, bi 'yɛ̱mbra̱ Herodes: ―Nu̱p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Belén ngue ra̱ häi Judea ja di̱ mi̱p'ʉ. Porque gue'a̱ ra̱ hya̱ bi 'yotrá̱ pønga̱hya̱ Oja̱'a̱, bi 'yɛ̱na̱:
23244	MAT 2:6	“Nu̱p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Belén ngue ra̱ häi Judea, ma̱n'na ta̱te'a̱ ngue gätho yø da̱ni̱hni̱ ja'a̱ ra̱ häi'a̱. Porque ja da̱ pømp'ʉ n'na ra̱ da̱st'abi nu̱'a̱ di̱ ma̱ndagui̱'ʉ ma̱ ja̱'i̱ ngue yø judío”.
23251	MAT 2:13	Mi̱ ma ya yø n'yohʉ, nu̱'a̱ n'na rá̱ anxɛ Oja̱ bi̱ nu̱ ra̱ José 'mø mi̱ n'a̱ha̱ ngue bi̱ n'yɛ̱mbi̱: ―Da̱mi̱ nangui̱ n'na zihma̱ntho, guí sixra̱ 'uɛne co 'nɛ̱hrá̱ mamá. Gui 'dagui, i̱ map'ʉ ja ra̱ häi Egipto. Ja bá̱ m'mʉp'ʉ asta̱ gue'mø ga̱ xi'i ngue guá̱ pengui̱. Porque nu̱yá, ra̱ Herodes da̱ hyonna̱ 'uɛne ngue da̱ hyo ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23254	MAT 2:16	Mi̱ ba̱hra̱ Herodes ngue nu̱ya yø n'yohʉ bi̱ nya̱ui ngue honna̱ 'uɛne ya hi̱n'i̱ mengbʉ ha 'bʉi, ma̱n'natho bi̱ mbøcuɛ p'ʉya. Bi̱ mɛnhyø soldado p'ʉ ja ra̱ hni̱ni̱ Belén ngue bá̱ ho yø ts'ʉnt'ʉ nu̱'ʉ 'bʉ'a̱ nyo jɛya pani̱ ga̱i̱. Gätho ma̱thɛ̱t'i̱ ra̱ hni̱ni̱ Belén bi tho yø ts'ʉnt'ʉ. Porque yø n'yohʉ bi xifi ngue hi̱ngui̱ tho'a̱ nyo jɛya xi̱ mʉdi bi̱ nu̱ ra̱ sø.
23258	MAT 2:20	―A nu̱yá, da̱mi̱ sixra̱ ts'ʉnt'ʉ conná̱ mamá, i̱ map'ʉ ja ra̱ häi Israel. Porque ya bi du̱ ra̱ Herodes nu̱na̱ mi̱ nne xta̱ hyo ra̱ ts'ʉnt'ʉ ya ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23260	MAT 2:22	Pɛ mi̱ 'yø p'ʉya ngue nu̱na̱ ra̱ Arquelao rá̱ ts'ʉnt'ʉ ra̱ Herodes, guehna̱ mi̱ nda̱st'abi p'ʉ ja ra̱ xɛqui mi̱ nne xtí̱ ma. Porque bi ponnba̱bi̱ ndu̱ rá̱ papá. Ra̱ José p'ʉya bi zu̱ xtí̱ map'ʉ ja ra̱ xɛqui ngue ra̱ häi Judea ma̱di̱ ma̱nda na̱. Ma̱hømbi̱ n'ui̱ ra̱ José p'ʉya, bi sifi ngue di̱ map'ʉ ja ra̱ häi Galilea.
23263	MAT 3:2	Bi 'yɛ̱mbyø ja̱'i̱: ―Da̱mi̱ 'bä'ni̱ mmʉihʉ, gui hyɛhmʉ p'ʉ ra̱ nts'o gni̱ 'yohʉ. Porque ya da̱ guehyø pa jap'ʉya da̱ 'yu̱ Oja̱ ngue di̱ ma̱nda ua ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23270	MAT 3:9	'Yo sä guí ɛ̱na̱ ngue ya hi̱nte guí jahʉ ngue yø mbom'mɛto'a̱hʉ ra̱ Abraham. Porque dí xi'a̱hʉ ngue nu̱ua ja yø do ja ua, da̱ zä da̱ 'yøt'Oja̱ ngue da̱ bøcua yø mbom'mɛto ra̱ Abraham.
23271	MAT 3:10	Guí øthʉ tengu̱tho yø za hi̱ngui̱ zʉdi, guí̱ njathʉ p'ʉya. Pɛ ya ja ra̱ acha da̱ 'yɛxyø za. Gätho yø za hi̱ngui̱ nne di̱ nzʉdi, da̱ t'ɛts'i ngue da̱ ma nt'u̱di̱.
23272	MAT 3:11	A nu̱gui̱, ma̱jua̱ni̱ ngue nu̱ya yø ja̱'i̱ i̱ mma̱ ngue da̱ hyɛp'ʉ ra̱ nts'o, guehya da̱di xixya̱bi̱ conna̱ dehe ya. Pɛ bá̱ ɛ̱p'ʉ ma̱n'na da̱ 'yøtra̱ nxixya̱ conna̱ sibi 'mø bi ha̱'a̱hʉ ra̱ ts'ɛdi ra̱ Espíritu Santo. Nu̱na̱, ma̱n'na ta̱te na̱ ngue nu̱gä. ¿Hapʉ gue ga̱ sʉcä tengu̱ na̱?
23275	MAT 3:14	Pɛ ra̱ Xuua hi̱ngui̱ nne xtí xixya̱bi̱ ra̱ Jesús. Bi 'yɛ̱mbi̱: ―Nu̱gä go dí̱ nnegä ngue gui xixya̱gui̱, 'nɛ̱ go gni̱ 'yɛ̱hɛ̱ ngue ga̱ xixya̱'i̱ ya ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23276	MAT 3:15	Pɛ ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbra̱ Xuua: ―Da̱mi̱ ne ngue gui xixya̱gui̱, porque jatho ga̱ øt'ui'a̱ te gä di̱ ma̱nda Oja ―bi 'yɛ̱mbi̱. Ja̱na̱ngue ra̱ Xuua bi xixya̱bi̱ ra̱ Jesús.
23284	MAT 4:6	Bi 'yɛ̱mbi̱: ―Nu̱'mø gue'e rá̱ Ts'ʉnt'ʉ'i Oja̱ ya, da̱mi̱ nsäcua ya. Porque nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ra̱ hya̱ ngue ɛ̱na̱: “Nu̱na̱ Oja̱, da̱ pɛnhyø anxɛ ngue da̱ mä'i. Da̱ 'yøt'e ngue njana̱te gdi søt'a̱ häi, n'namhma̱ ngue hi̱ndi̱ ʉn'na̱ ni̱ gua yø do” ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23288	MAT 4:10	Pɛ ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mbi̱: ―Da̱mi̱ 'uegue grá̱ zithu̱. Porque nt'ot'i p'ʉ ja ra̱ Ma̱ca̱ Libro ngue hønt'a̱ ra̱ Hmu̱ Oja̱ ja ngue da̱ ma ntha̱nne, hi̱njom ma̱n'na.
23306	MAT 5:3	―Ra̱ mmɛ̱nthi̱ di̱ nthɛui yø ja̱'i̱ nu̱ya ɛ̱ntho hyoya, porque ti̱nyø mmʉi ngue di 'bɛhra̱ nho. Porque guehya yø ja̱'i̱ da̱ zo rá̱ 'yɛ Oja̱ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ ya.
23307	MAT 5:4	Ra̱ mmɛ̱nthi̱ di̱ nthɛui yø ja̱'i̱ tu̱ yø mmʉi. Porque Oja̱ di hojpa̱bi̱ yø mmʉi ya yø ja̱'i̱ ya.
23308	MAT 5:5	Ra̱ mmɛ̱nthi̱ di̱ nthɛui yø ja̱'i̱ hi̱ndi 'yɛ̱xpʉ 'bʉhyø mmi̱c'ɛ̱i̱ui. Porque guehya yø ja̱'i̱ da̱ gohmi̱ ra̱ häi ma̱ ya̱t'i̱ ya.
23309	MAT 5:6	Ra̱ mmɛ̱nthi̱ di̱ nthɛui yø ja̱'i̱ nu̱ya ho yø mmʉi ngue honi̱ ha di 'yøtra̱ nho, tengu̱tho 'mø di tu̱ma̱nthu̱hu̱ di ja ndu̱mmʉi ngue honi̱ ha di̱ nsi̱hmɛ̱. Porque da̱ mäx Oja̱ ngue da̱ zä da̱ 'yøt'e.
23310	MAT 5:7	Ra̱ mmɛ̱nthi̱ di̱ nthɛui yø ja̱'i̱ nu̱ya da̱ 'yøtra̱ ma̱te ngue da̱ mäxyø mmi̱c'ɛ̱i̱ui. Porque guehya yø ja̱'i̱ ya da̱ 'yørpa̱ ra̱ ma̱te Oja̱ ngue da̱ mäts'i.
23311	MAT 5:8	Ra̱ mmɛ̱nthi̱ di̱ nthɛui yø ja̱'i̱ ngue hi̱n tema̱ nts'o so yø mmʉi. Porque guehya yø ja̱'i̱ da̱ nu̱ Oja̱ ya.
23312	MAT 5:9	Ra̱ mmɛ̱nthi̱ di̱ nthɛui yø ja̱'i̱ nuya da̱ japi ngue di̱ nhojpa̱'ʉ di̱ nsʉi. Porque guehya yø ja̱'i̱ da̱ gohi ngue yø ba̱si̱ Oja̱ ya.
23313	MAT 5:10	Ra̱ mmɛ̱nthi̱ di̱ nthɛui yø ja̱'i̱ nu̱ya da̱ zä ra̱ n'ʉ da̱ ts'ʉi ngue honi̱ ha di̱ n'yo xa̱nho. Porque guehya yø ja̱'i̱ da̱ zo rá̱ 'yɛ Oja̱ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ ya.
23316	MAT 5:13	Nu̱ ra̱ u̱, i ja rá̱ 'bɛfi ngue nu̱ tema̱ japi ya hi̱ndi̱ nts'oni̱. Guí̱ njathʉ p'ʉ ua ja ra̱ xi̱mhäi ya, ngue guí 'bʉhmʉ ua, ya xøt'a̱tho ra̱ nts'o da̱ 'yøtyø ja̱'i̱. Pɛ nu̱'mø bi̱ m'mɛhrá̱ ts'ɛdi ra̱ u̱, ya hi̱nda̱ zä to da̱ japi ngue xta̱ n'u̱ ma̱høn'a̱. Ya hi̱nte di̱ mu̱ui ra̱ u̱, da̱ t'ɛi, da̱ nɛ̱p'ʉ yø ja̱'i̱.
23319	MAT 5:16	Da̱mi̱ njathʉ p'ʉya, da̱mi̱ nehʉ ngue da̱ nu̱ yø ja̱'i̱'a̱ te ra̱ nho guí øthʉ. Nu̱'mø bi̱ nu̱ yø ja̱'i̱'a̱ ra̱ nho guí øthʉ p'ʉya, yø ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱spa̱bi̱ na̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱.
23322	MAT 5:19	Ja̱na̱ngue nu̱yá, nu̱ to bi zä ngue fɛstho ra̱ hya̱ di̱ ma̱nda ra̱ ley, ma̱da̱gue'a̱ zits'ʉtho, 'nɛ̱ da̱ ngu̱'a̱ da̱ xännba̱bi̱ mi̱'da yø ja̱'i̱ ngue da̱ mɛstho ra̱ hya̱, guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue hi̱nga̱ ɛda̱ hnu̱ ma̱nsu̱ p'ʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ na̱. Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue da̱ 'yøt'e te mma̱nna̱ ley 'nɛ̱ da̱ ngu̱'a̱ da̱ xännba̱bi̱ mi̱'da yø ja̱'i̱ ngue da̱ 'yøt'e, guehna̱ ra̱ ja̱'i̱ da̱ hnu̱ ma̱nsu̱ p'ʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ na̱.
23325	MAT 5:22	Pɛ nu̱gä dí xi'a̱hʉ ngue nu̱ ra̱ ja̱'i̱ da̱ nu̱ ma̱n'ʉ rá̱ cu̱, jatho da̱ tha̱spa̱bi̱ ra̱ güɛnda. A nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue xihyø ts'omhya̱ rá̱ cu̱ 'mø ya̱ui, jatho ngue di̱ mpɛti yø ts'ʉt'abi da̱ hya̱spa̱bi̱ ra̱ güɛnda. Nu̱ to ɛ̱mbi̱ ngue ra̱ ndonda rá̱ cu̱, da̱ ma ra̱ ni̱du̱ hapʉ di̱ nzø.
23328	MAT 5:25	Nu̱'mø bi̱ ma ma̱ ya̱pi̱'a̱hʉ, nu̱'a̱ di ya̱p'a̱hʉ da̱mi̱ nhojpa̱hʉ p'ʉ ja ra̱ 'yu̱, n'namhma̱ ngue hi̱ndi̱ dä'a̱hʉ p'ʉ ja ra̱ ts'ʉt'abi. Porque nu̱'mø ya bi̱ ndä'a̱hʉ p'ʉ ja ra̱ ts'ʉt'abi, ra̱ ts'ʉt'abi di dä'a̱hʉ ra̱ policía. Ra̱ policía p'ʉya da̱ zixa̱hʉ fädi.
23331	MAT 5:28	Pɛ nu̱gä dí xi'a̱hʉ ngue nu̱ to hɛ̱ta̱ n'na ra̱ xisu 'nɛ̱ so rá̱ mmʉi ngue di̱ n'yots'om'mäiui, ya sʉtho 'mø ma̱jua̱ni̱ bi̱ n'yots'om'mäui ra̱ xisu hɛ̱ti̱.
23335	MAT 5:32	Pɛ nu̱gä dí xi'a̱hʉ ngue n'na ra̱ xisu 'mø bi 'yɛnná̱ ndø, nu'mø bi̱ ntha̱tui ma̱n'na ra̱ n'yohʉ, ya ra̱ ts'oqui øt'ui na̱ da̱ mɛ. Pɛ go rá̱ ts'oqui na̱ ra̱ n'yohʉ bi 'yɛnná̱ xisu ngue te di̱ nja, porque høndra̱ xisu ngue ra̱ 'yots'om'mäi i sä ngue da̱ t'ɛi.
23337	MAT 5:34	Pɛ nu̱gä dí xi'a̱hʉ ngue 'yo guí ɛ̱xhʉ ntestigo Oja̱ p'ʉ guí ya̱hʉ ngue gdí̱ ha̱tra̱ ts'ɛdi ni̱ hya̱hʉ. Nu̱ te bi ja ma̱hɛ̱ts'i̱, 'yo guí ɛ̱xhʉ ntestigo, porque ja bí 'bʉp'ʉ Oja̱, ɛ̱ntho go t'ɛ̱xa̱ ntestigo'a̱.
23339	MAT 5:36	'Yo guí ɛ̱na̱ ngue da̱ zä da̱ t'øc'a̱ ni̱ ya̱ 'mø hi̱mma̱ jua̱ni̱ te guí̱ mma̱mhmʉ. Porque ni̱ ya̱hʉ, ni̱ xi̱nga̱ n'na ni̱ xta̱hʉ da̱ zä gui 'yøthʉ ngue xtá̱ nt'axi ogue xtá̱ mpothi.
23340	MAT 5:37	A nu̱'mø guí̱ nne gui̱ ma̱mhmʉ n'na ra̱ hya̱, njua̱ntho da̱mi̱ ma̱mhmʉ ngue'mø da̱ zä, ogue hi̱nda̱ zä. Porque ra̱ ja̱'i̱ ngue rá̱ n'youi ra̱ zi̱thu̱, hi̱ngui̱ t'ɛ̱c'ɛ̱i̱ te mma̱, ja̱na̱ngue ngue honi̱ te ɛ̱xa̱ ntestigo.
23342	MAT 5:39	Pɛ nu̱gä dí xi'a̱hʉ, ngue nu̱'a̱ te ra̱ nts'o øt'a̱hʉ n'na ra̱ ja̱'i̱, 'yo ga̱di cospa̱hʉ. Hante gue nu̱'mø to bi̱ mɛp'a̱ ni̱ hmi̱hʉ, da̱mi̱ u̱nma̱n'na nguadi ni̱ hmi̱ ngue da̱ mɛ'mi̱.
23347	MAT 5:44	Pɛ nu̱gä dí xi'a̱hʉ ngue da̱mi̱ ma̱hni̱ nsʉihʉ. Da̱mi̱ 'yäphʉ Oja̱ ngue di ja̱pi̱ to san'a̱hʉ. Nu̱ te'o gä nnu̱ ma̱n'ʉ'a̱hʉ, da̱mi̱ 'yørpa̱hʉ ra̱ nho. Da̱mi̱ marpa̱hʉ Oja̱ te'o ya̱ ma̱nts'o 'mø guí ya̱hʉ. Marpa̱hʉ Oja̱'ʉ hi̱ngui̱ ho te øt'a̱hʉ.
23348	MAT 5:45	A nu̱'mø gui 'yøthʉ ya yø hya̱ dí xi'a̱hʉ ya, ya di̱ nɛ̱qui̱ ngue yø ba̱si̱'a̱hʉ'a̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ 'mø. Porque ra̱ hyadi bi hoc'a̱ Oja̱, hi̱nga̱ hønnbʉ 'bʉhyø hoja̱'i̱ øtra̱ nho, sinoque 'nɛ̱p'ʉ 'bʉhyø ts'oc'ɛ̱i̱ øtra̱ nho ra̱ hyadi. Ra̱ 'ye p'ʉya, hi̱nga̱ høndyø hoja̱'i̱ 'ye p'ʉ ja yø hua̱hi̱, sinoque 'nɛ̱hyø ts'oc'ɛ̱i̱ 'ye p'ʉ ja yø hua̱hi̱.
23350	MAT 5:47	Xi'mø ngue hønt'ʉ ni̱ amigo ga̱di zɛnguahʉ, ¿ndana̱ ra̱ nho guí øthʉ 'mø? Porque xquet'a̱ njap'ʉ yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ pa̱ Oja̱.
23351	MAT 5:48	Nu̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱, ma̱ da̱tho ngue xa̱ndønho te øt'e. Gui̱ njathʉ p'ʉya, da̱mi̱ nehʉ ngue ma̱ da̱tho xtá̱nho te gui 'yøthʉ.
23352	MAT 6:1	Nu̱'a̱ te gä ra̱ nho ja ngue gui 'yøthʉ, 'yo guí̱ nnehʉ ngue hønnbʉ 'bʉi xa̱ngu̱ yø ja̱'i̱ da̱ nu̱ ha gdi̱ 'yøthʉ ra̱ nho. A nu̱'mø ngue ra̱ n'yɛ̱ts'i̱ gni̱ 'yøthʉ ra̱ nho p'ʉ ha 'bʉhyø ja̱'i̱, nu̱'a̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ ya hi̱n tema̱ nzäbi di 'da'a̱hʉ.
23353	MAT 6:2	Ja̱na̱ngue nu̱yá, nu̱'mø guí fäxhʉ yø ja̱'i̱ nu̱'ʉ hyoya, 'yo guí̱ nnehʉ ngue 'da di ba̱tyø ja̱'i̱ te guí øthʉ. Porque ngu̱'a̱ øt'i'da yø ja̱'i̱ p'ʉ ja yø ni̱ja̱ 'nɛ̱p'ʉ ja yø caye, høntho nne ngue di 'yɛ̱ts'i̱ ngue da̱ nu̱ yø ja̱'i̱'a̱ ra̱ nho øt'e. Pɛ ma̱jua̱ni̱ te dí xi'a̱hʉ ngue nu̱ya yø ja̱'i̱ njap'ʉ, nu̱'a̱ ga̱ nnu̱ ma̱nho yø ja̱'i̱ te øt'e, ya hønt'a̱ yø nzäbi'a̱.
23354	MAT 6:3	Pɛ nu̱'a̱hʉ, nu̱'mø guí fäxhʉ yø hyoya, nu̱ te ja ngue gui 'yøthʉ, 'yo 'be gui xihni̱ amigo ga̱di̱ nsixui.
23355	MAT 6:4	Nu̱'mø guí øthʉ ra̱ 'bäxte, nt'a̱gui̱tho da̱mi̱ 'yøthʉ. Nu̱'a̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ i̱ nnu̱tho te guí øthʉ, go da̱ gu̱t'a̱hʉ'a̱.
23356	MAT 6:5	A nu̱'mø ngue guí̱ mmat'Oja̱hʉ, 'yo guí øthʉ tengu̱tho øtyø ja̱'i̱ ngue hi̱ngyø mmʉi ga̱ 'yøt'a̱ te øt'e. Di ho te ørbʉ ja yø ni̱ja̱ ngue 'bäi ha ga̱ mmat'Oja̱. I̱ nnepe ngue da̱ nu̱ gätho yø ja̱'i̱ te øt'e. Da̱ guep'ʉ ja yø caye i̱ mmat'Oja̱ p'ʉ ni̱ ma. Pɛ nu̱gä ma̱jua̱ni̱ te dí xi'a̱hʉ ngue nu̱'a̱ ga̱ nnu̱ma̱nho yø ja̱'i̱ te øt'e, ya hønt'a̱ yø nzäbi'a̱.
23357	MAT 6:6	Pɛ nu̱'a̱hʉ, nu̱'mø guí̱ mmat'Oja̱hʉ, da̱mi̱ cʉt'a̱mbo ni̱ ngu̱hʉ, tøtra̱ goxthi, da̱mi̱ ma̱t'Oja̱hʉ p'ʉya. A nu̱na̱ Oja̱ ni̱ Papáhʉ, ja 'bʉp'ʉ ha guí 'bʉhmʉ na̱, go nnu̱ dra̱ mhmat'Oja̱ guí ørbʉ ja ni̱ ngu̱hʉ na̱, 'nɛ̱ go da̱ gu̱t'a̱hʉ na̱.
23358	MAT 6:7	Nu̱'mø gá̱ ma̱t'Oja̱hʉ, 'yo ja ga̱di 'yopthobi yø hya̱ guí̱ xihmʉ Oja̱. Porque ngu̱'a̱ øtyø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ pa̱ Oja̱, i̱ ɛ̱na̱ ngue nu̱'a̱ ya'atho gui ya̱hni̱, gue'a̱ di 'yø Oja̱ te xi'a̱.
23359	MAT 6:8	Pɛ 'yoguí øthʉ tengu̱tho øt'ʉ. Porque nu̱na̱ Oja̱ ni̱ Papáhʉ, ya pa̱di̱ te gä guí homhmʉ hante ngue gui 'yäpi te guí̱ nnehʉ.
23360	MAT 6:9	Ja̱na̱ngue nu̱'mø gá̱ mat'Oja̱hʉ, da̱mi̱ 'yɛ̱mhmʉ: Ma̱ Papá'a̱he guí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱, da̱mi̱ 'yøt'e ngue da̱ hnu̱ ma̱nsu̱'i̱.
23364	MAT 6:13	Da̱mi̱ fäxca̱he ngue hi̱nga̱ øt'ähe ra̱ nts'o. Da̱mi̱ ya̱nje ngue ra̱ nts'o. Porque nu̱'i̱, gue'e ga̱di̱ mma̱ndasɛ, jasɛ ni̱ ts'ɛdi, guí ta̱te para za̱ntho. Da̱ ngu̱t'a̱tho.
23365	MAT 6:14	Nu̱'mø guí 'bʉi ngue guí pu̱nnba̱bi̱ yø ja̱'i̱ hi̱ngui̱ ho te øt'a̱hʉ, nu̱'a̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ xquet'a̱ di pu̱n'na̱ ni̱ ts'oquihʉ 'mø.
23366	MAT 6:15	Pɛ nu̱'mø hi̱nguí̱ nne guí pu̱nnba̱bi̱ ni̱ mmi̱c'ɛ̱i̱ui te øt'a̱hʉ, nu̱'a̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ xquet'a̱ hi̱ndi̱ pu̱n'na̱ ni̱ ts'oquihʉ 'mø.
23367	MAT 6:16	Nu̱'mø guí̱ nne ngue gui 'yɛ'ni̱ mmʉihʉ, 'yo ga̱di hmi̱ du̱mmʉihʉ tengu̱tho øtyø ja̱'i̱ ngue hi̱ngyø mmʉi ga̱ 'yøt'a̱ te øt'e. A nu̱yá, di hmi̱ du̱mmʉi 'mø ɛtyø mmʉi, i̱ nne ngue da̱ nu̱ yø ja̱'i̱ te øt'e. Pɛ ma̱jua̱ni̱ dí xi'a̱hʉ, nu̱'a̱ ga̱ nnu̱ ma̱nho yø ja̱'i̱ te øt'e, ya hønt'a̱ yø nzäbi'a̱.
23368	MAT 6:17	Pɛ nu̱'a̱hʉ, nu̱'mø guí ɛ'ni̱ mmʉihʉ, 'yo ga̱di hmi̱ du̱mmʉihʉ, sinoque da̱mi̱ 'yejni̱ ya̱hʉ 'nɛ̱ da̱mi̱ nxʉdähʉ.
23369	MAT 6:18	'Yo guí̱ nnehʉ ngue di u̱nna̱ güɛnda yø ja̱'i̱ ngue guí ɛ'ni̱ mmʉihʉ. Hi̱nda̱ hønt'a̱ ni̱ Papáhʉ pa̱di̱ ngue guí ɛ'ni̱ mmʉihʉ, go da̱ gu̱t'a̱hʉ na̱.
23370	MAT 6:19	'Yo guí̱ nnehʉ ngue xøgue nma̱ mu̱nts'i̱tho'a̱ te guí pɛshʉ ua ja ra̱ xi̱mhäi. Porque nu̱'a̱ te guí pɛshʉ ua ja ra̱ xi̱mhäi, da̱ zi yø zu̱'ɛ̱, ya di̱ nts'oni̱. Ogue da̱ bɛ̱ yø bɛ̱.
23374	MAT 6:23	Pɛ nu̱'mø hi̱ngui̱ xogui xa̱nho ni̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ, ya hi̱mma̱ jua̱ni̱ guí pa̱hmʉ ndana̱ ra̱ nho gdi̱ n'yohʉ 'mø. Ya nsʉtho 'mø ngue ra̱ ts'a'bɛxu̱i̱ p'ʉ gni̱ mähä, porque hi̱ngui̱ xohni̱ n'yomfɛ̱ni̱hʉ ngue guí pa̱hmʉ ndana̱ ra̱ nho.
23377	MAT 6:26	Ya guí̱ nnu̱hʉ yø ts'ints'ʉ 'yo ma̱ya̱, ngue hi̱ngui̱ ua̱hi̱, 'nɛ̱ hi̱ngui̱ xofo ngue te da̱ mɛts'i. Pɛ nu̱na̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱, go di u̱nni̱ te si yø ts'ints'ʉ na̱. Goma̱ gue'a̱hʉ ya, ngue hi̱nda̱ mäxa̱hʉ Oja̱, porque ma̱n'na xa̱mma̱di̱'a̱hʉ ngue yø ts'ints'ʉ.
23381	MAT 6:30	Porque guesɛ Oja̱ øt'e ngue ma̱zihotho gui̱ nɛ̱qui̱ yø døni̱ bí ja da̱po. Bí ja da̱po ya, pɛ ni̱xu̱di̱ p'ʉya, di̱ nzø p'ʉ ja ra̱ orno. Goma̱ gue'a̱hʉ ngue hi̱ndi̱ he'a̱hʉ Oja̱. Pɛ hi̱ngá̱ ɛgui ɛ̱c'ɛ̱i̱hʉ xa̱nho ngue fäxa̱hʉ Oja̱.
23383	MAT 6:32	Porque yø ja̱'i̱ 'bʉcua ja ra̱ xi̱mhäi, hønt'a̱ te da̱ zi 'nɛ̱'a̱ te da̱ hye ni̱ ma yø mmʉi honi̱. Pɛ nu̱'a̱hʉ, nu̱'a̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱, ya pa̱di̱ ngue guí homhmʉ gätho ya yø cosa ya.
23385	MAT 6:34	A nu̱yá, 'yo sä ma̱'dihi di tu̱ ni̱ mmʉihʉ'a̱ te ja ngue gui thohmʉ ni̱xu̱di̱. Porque n'na ngu̱ n'na yø pa ja te thohyø ja̱'i̱. Høntho ngue nu̱'a̱ ra̱ n'ʉ guí thohmʉ n'na pa ngu̱ n'na pa da̱mi̱ hyoni̱ ha gdi thohmʉ'a̱ ra̱ pa'a̱.
23387	MAT 7:2	Porque da̱ tha̱ts'a̱hʉ ra̱ güɛnda tengu̱tho gni̱ hya̱spa̱hʉ ra̱ güɛnda mi̱'da yø ja̱'i̱. Tengu̱tho gui 'yøthʉ, xquet'a̱ gue'a̱ di̱ nja'a̱hʉ'a̱.
23391	MAT 7:6	Nu̱na̱ ra̱ hya̱ guí̱ nnu̱ ma̱ndʉxquihʉ, nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ngue ma̱ndønts'o drá̱ mmʉi hi̱nda̱ zä gui xihmʉ ra̱ hya̱. Porque n'na ra̱ cosa xa̱ndʉxqui, hi̱ngui̱ sä di t'u̱nyø fo'yo. Nu̱'mø bi̱ ncuɛ ra̱ fo'yo, da̱ za'a̱hʉ. Xi̱mma̱ngu̱ n'na ra̱ cosa ngue ma̱ndø mma̱di̱tho, hi̱ngui̱ sä di t'u̱nyø ts'ʉdi, porque ra̱ ts'ʉdi di 'da'mi̱, da̱ nɛp'ʉ häi'a̱ te guí u̱nhnʉ.
23393	MAT 7:8	Porque nu̱ ra̱ ja̱'i̱ ädi te nne, ma̱ t'u̱nni̱. Nu̱'a̱ honi̱, i ti̱ni̱. Nu̱'a̱ di jätra̱ goxthi, i sojpi.
23396	MAT 7:11	A nu̱yá, i ja ni̱ ts'oquihʉ, pɛ guí pa̱di̱ guí u̱nna̱ cosa nu̱'a̱ xa̱nho ni̱ ba̱si̱hʉ. Ma̱n'natho'a̱ ni̱ Papáhʉ bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱ ngue xa̱ndønho te di 'da'a̱hʉ 'mø gui 'yäphʉ.
23398	MAT 7:13	Mɛ̱nte guí 'bʉhmʉ ua ja ra̱ xi̱mhäi, da̱mi̱ hya̱xhʉ ra̱ 'yu̱ njua̱ntho. A nu̱yá, para ngue da̱ zä gui hya̱xhʉ na̱ ra̱ 'yu̱ na̱, da̱mi̱ cʉthʉ p'ʉ ja ra̱ goxthi̱ hi̱ngui̱ xi̱di̱. Porque nu̱na̱ ra̱ 'yu̱ ni̱ ma ni̱du̱ hi̱ngui̱ nnu̱ ma̱nhɛ̱nni̱ yø ja̱'i̱ na̱, ngue xa nxi̱di̱ ra̱ goxthi 'nɛ̱ xa̱ nxi̱di̱ ra̱ 'yu̱. Pɛ ma̱ndøngu̱ dyø ja̱'i̱ ni̱ map'ʉ.
23399	MAT 7:14	Pɛ nu̱ ra̱ 'yu̱ njua̱ntho da̱ hya̱xra̱ ja̱'i̱ di̱ nthɛui ra̱ 'da'yo te, hi̱ngui̱ xi̱di̱ ra̱ goxthi 'nɛ̱ hi̱ngui̱ xi̱di̱ ra̱ 'yu̱. Pɛ ziyohotho yø ja̱'i̱ ni̱ map'ʉ.
23402	MAT 7:17	Porque guí pa̱hmʉ ngue n'na ra̱ hoga̱ za, ra̱ hoga̱ ndät'ä zʉdi. Pɛ nu̱'a̱ hi̱ngra̱ hoga̱ za, hi̱ngui̱ ho yø ndät'ä zʉdi.
23406	MAT 7:21	Nu̱ya yø ja̱'i̱ da̱ 'yɛ̱ngui̱ ngue drá̱ Hmu̱gui̱, hi̱nga̱ gä da̱ yʉrbʉ ha di̱ ma̱nda Oja̱. Nu̱'ʉ ma̱jua̱ni̱ ngue da̱ yʉrbʉ di̱ ma̱nda Oja̱, gue'ʉ yø ja̱'i̱ da̱ 'yørpa̱bi̱ rá̱ pähä ma̱ Papá bí 'bʉ ma̱hɛ̱ts'i̱.
23408	MAT 7:23	Nu̱'mø dá̱ tha̱cä p'ʉya, ga̱ ɛ̱mbi̱: “Da̱mi̱ 'uemhmʉ ua dí 'bʉcä, porque hi̱mma̱ amigo'a̱hʉ. Porque høndra̱ nts'o xquí̱ n'yohʉ”, ga̱ ɛ̱mbi̱.
23410	MAT 7:25	Nu̱'mø bi̱ nja ra̱ 'ye, bi̱ mo ra̱ da̱the, bi̱ n'yo ra̱ nda̱hi̱ ngue bi̱ nønhna̱ ngu̱. Pɛ hi̱mbi̱ dägui, porque ra̱ mmʉndo p'ʉ høxrá̱ ngu̱.
23411	MAT 7:26	Pɛ nu̱ ra̱ ja̱'i̱ øde te gäma̱ hya̱ dí̱ mma̱ngä, 'nɛ̱ hi̱nda̱ 'yøt'e te dí xifi, guehna̱ nná̱ hyɛjpa̱bi̱ n'na ra̱ n'yohʉ ngue hi̱n'yʉ rá̱ n'yomfɛ̱ni̱ na̱. Guep'ʉ ja ra̱ 'bomu̱ dehe bi hyøhrá̱ ngu̱.
23414	MAT 7:29	Porque yø xännba̱te ngue ra̱ ley hi̱ngui̱ ya̱ ma̱nzaqui 'mø xännba̱te, pɛ nu̱na̱ ra̱ Jesús ɛ̱na̱ nts'ʉt'abitho 'mø xännba̱te, nu̱ te mma̱ ngue di̱ nja gue'a̱ di̱ njahma̱'a̱.
23422	MAT 8:8	Nu̱'a̱ ra̱ capita p'ʉya, ma̱hømbi 'yɛ̱mbra̱ Jesús: ―Pɛ ague grá̱ hmu̱, 'yo ga̱di̱ n'ʉni̱. Nu̱gä hi̱mma̱ nsä'be ngue guí cʉrbʉ ja ma̱ ngu̱. A nu̱yá, høntho da̱mi̱ ma̱nya ngue da̱ zä ra̱ ts'ʉnt'ʉ dí xi'i, ya dí pa̱di̱ ngue da̱ zä ra̱ n'ʉ hɛ̱mbi̱.
23423	MAT 8:9	Porque nu̱gui̱ xquet'a̱ 'bʉi to 'bɛt'o ngue di̱ ma̱ndagui̱. A nu̱gä p'ʉya, xquet'a̱ dí si ma̱ soldado da̱di̱ ma̱nda. Nu̱'mø dí xi'a̱ n'na ra̱ soldado ngue ha da̱ ma, i pap'ʉ dí ɛt'i. Ogue ga̱ ɛ̱mbi̱: “Bi 'yɛ̱cua”, ra̱ soldado p'ʉya bá̱ ɛ̱p'ʉ. Ogue ma̱ hmi̱qui̱, ga̱ 'bɛpi te da̱ mɛfi, ra̱ hmi̱qui̱ øt'e te dí xifi.
23430	MAT 8:16	Mi̱ dähra̱ nde p'ʉya, nu̱p'ʉ 'bʉhra̱ Jesús, xa̱ngu̱ yø ja̱'i̱ n'youi yø ts'onthi̱ bá̱ ts'i̱nnbi̱ ngue da̱ 'yøthe. Pɛ ra̱ Jesús høntho da̱ ma̱ ngue da̱ zä yø ja̱'i̱ n'youi yø ts'onthi̱, 'bexi sä. 'Dama̱ 'dan'yo yø n'ʉ hɛ̱mbyø ja̱'i̱, pɛ gä bi 'yøthe.
23434	MAT 8:20	Ra̱ Jesús bi 'yɛ̱mp'a̱ ya̱ui: ―Yø haho ja yø 'bido hapʉ säya. Yø ts'ints'ʉ ja yø 'bafi hapʉ säya. Pɛ ra̱ N'yohʉ bí 'yɛ̱ ma̱hɛ̱ts'i̱, hi̱n'yʉ rá̱ ngu̱ hapʉ di̱ n'oxi.
23435	MAT 8:21	Pɛ nu̱'a̱ n'na nc'ɛ̱i̱ rá̱ xädi bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ague grá̱ hmu̱, da̱mi̱ 'dacra̱ nt'ɛ̱di̱ ngue 'be da̱ du̱ ma̱ papá, ga̱ ägui, ya ga̱ mɛ p'ʉya ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23438	MAT 8:24	Pɛ nu̱p'ʉ ja ra̱ zabi, bi̱ nanga̱ n'na ra̱ nda̱te nda̱hi̱. Nu̱'ʉ yø fʉnthe nangui̱, so mbo ra̱ barco mɛ̱nte a̱tho ra̱ Jesús.
23442	MAT 8:28	Mi̱ zøm ma̱n'na nguadi ra̱ zabi, ja ra̱ häi ni̱ hu̱ ngue Gadara. Ja bi̱ nthɛui p'ʉ ra̱ Jesús yoho yø n'yohʉ mi̱ n'youi yø ts'onthi̱. Pɛ ma̱ndønts'otho, xpí 'yɛ̱p'ʉ ja ra̱ camposanto. Asta̱ nts'u̱tho to da̱ thop'ʉ ja ra̱ 'yu̱.
23443	MAT 8:29	Mi̱ nu̱ ra̱ Jesús, bi̱ mʉhra̱ mafi. Bi 'yɛ̱mbi̱: ―Ague Jesús, rá̱ Ts'ʉnt'ʉ'i Oja̱, ¿hanja ngue ga̱di̱ nthi̱nt'ua dí̱ 'bʉcähe? Porque tobe hi̱ngui̱ sønna̱ pa ngue gui pɛnnga̱he ra̱ castigo ―bi 'yɛ̱mbi̱.
23452	MAT 9:4	Pɛ ra̱ Jesús i pa̱tho te mbɛ̱nya yø n'yohʉ mbøcuɛ, bi 'yɛ̱mbi̱: ―Nu̱na̱ ra̱ hya̱ gá̱ bɛ̱mhmʉ ya, hi̱nga̱ ja rá̱ njap'ʉ na̱.
23453	MAT 9:5	Nu̱gä dá̱ xihra̱ n'yohʉ 'bʉcua, dí ɛ̱mbi̱: “Ya dá̱ pu̱n'na̱ ni̱ ts'oqui ya”. Pɛ nu̱yá, hi̱ndi̱ nɛ̱qui̱ xa̱nho ngue'mø bi̱ mpu̱nnbi̱ ogue hi̱n'na̱. Pɛ nu̱'mø ga̱ ɛ̱mbi̱: “Da̱mi̱ nangui̱, gui ca̱xni̱ fi̱di̱, gui̱ mma”, ga̱ ɛ̱mbi̱, nu̱'mø ngue bi̱ n'yo p'ʉya, ya guí pa̱hmʉ xa̱nho ngue ja ma̱ ts'ɛdi.