23232	MAT 1:19	Hembireko g̃werĩ Joséva'ea Mariava'ea pavẽi. Emo ikwahavame ahepuru'a Joséva'ea ojapyaka marã ti nehẽ javo. A'ero okokatuavo g̃waramo ahe ei oyvyteri pe: “Apohi po ti ji hẽa hugwi a'ero nehẽ. Ndapotari reki ji hẽambotegwetea,” ei ahe. “Nurã po ti ji pohinhimimi hẽa hugwi hẽa mombe'ue'yma g̃a pe,” ei ahe oyvyteri pe.
23234	MAT 1:21	Aerẽ po ti hẽa gwa'yra'ga mbo'ari nehẽ, ei ga. A'ero ti eno hẽara'yra'ga rehe Jesus. Ereki ga ko ahembopiro'yhara'ga. Na tuhẽ, ei ga. Ombopiro'y po ti ga ojiheve'g̃a g̃andekote'varuhua hugwi nehẽ, ei ga. Hahye'yma pe po ti ga g̃a nderohoi a'ero nehẽ, ei Tupana'gapyrive'ga Joséva'ea pe. A'ea erame ga hoi Joséva'ea hugwi. Aerẽ Joséva'ea ma'ẽi.
23239	MAT 2:1	Cidade de Belém me Jesus'ga ari. Jesus'ga re'yja'g̃a gwyri pe Judéia pe Belém u. Jesus'ga arame Herodesva'ea oko g̃anduvihavuhuro judeus'g̃a gwyri pe Jesus'ga re'yja'g̃a gwyri pe. Jesus'ga arame jaytata'ia kwahapyra'g̃a nduri irupeuhua hugwi ogwyra hugwi kwara ipora hugwi. Uhu g̃a cidade de Jerusalém me ovahema.
23240	MAT 2:2	Kiro g̃a ei pevove'g̃a pe: —Kiroki ga oko judeus'g̃a nduvihavuhuheteag̃wamamo – mome ga? O'a ga ag̃wamo. A'ereki ore orohepia jaytata'ia ipyahuva'ea kwara ipora koty. A'ea ko ga'ara kwahavuka ore ve ojipiukaro g̃waramo jaytata'ia. Hepiaga g̃waramo ore ruri timbohete ti ga javo, ei g̃a.
23241	MAT 2:3	G̃a'ea kwahavame ahepy'a ndukatui okoteheavo Herodesva'ea py'a judeus'g̃a nduvihavuhuva'ea py'a. Ndukatui cidadepeve'g̃a py'a no Jerusalémmeve'g̃a py'a.
23242	MAT 2:4	A'ero ahe ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a mbojatykaukari g̃a mbuhuruka ojipyri judeus'g̃a mbo'ehara'g̃a ndeheve – kiroki g̃a ombo'e Moisésva'ea remimbo'eagwera rehe. G̃a ndurame Herodesva'ea pyri ahe ei g̃a pe: —Kiroki ga pe Tupana'ga e'i ga ti toko g̃anduvihavuhuhetero javo – mome po ti ga ari nehẽ Cristo'ga Tupana'ga remimbuhurukara'ga? ei Herodesva'ea.
23244	MAT 2:6	“Belémmeva'ero pecidade ndokoi huvihavarũiva'ea. Huviha hete ko pecidade upa pende'yja'g̃a gwyri pe Judáva'ea rakykwepohara'g̃a gwyri pe Judéia pe. A'ereki pecidadepeve'ga oko nhiremimo'ẽhara'g̃a nduvihavag̃wamamo israelitas'g̃a nduvihavag̃wamamo. Gwereko katu po ti ga pende'yja'g̃a nhaporemo okovo g̃anduvihavuhuhetero nehẽ.” —A'ea ymyahũ Tupana'ga ei ikwatijaruka onhi'ig̃a mombe'uharava'ea pe hako, ei g̃a Herodesva'ea pe.
23245	MAT 2:7	G̃a horame Herodesva'ea jaytata'ia kwahapyra'g̃a mbuhunhimimukari ojipyri a'ero. Ahe ei g̃a pe: —Gara rupi jaytata'ia jipiukari pe me iporame raikwehe? Takwaha katu ti ji, ei ahe g̃a pe. A'ero g̃a imombe'ukatui ahe ve.
23248	MAT 2:10	Horyory hete g̃a jaytata'ia repiagame ogwovo ovahema tayri'ga ruhai pe.
23250	MAT 2:12	Aerẽ ypytunimo okirame g̃a Tupana'ga rendukatui. Kiro ga g̃a momoranduvi. —Tapemombe'ui ti tayri'ga Herodes'ga pe. A'ereki ga ojuka pota tayri'ga. Tapejivyra'javi ti Herodes'ga pyri, ei Tupana'ga g̃a pe. Nurã oma'ẽrame g̃a hoi pehea rupi irũa rupi ogwovo ogwyri pe timombe'uyme ti tayri'ga Herodes'ga pe javo.
23251	MAT 2:13	Jaytata'ia kwahapyra'g̃a horẽ Tupana'gapyrive'ga yvagipeve'ga jipiukari Joséva'ea pe ahekiri pe. Ahe ve ga ei: —Haite! Evy epo'ama! ei ga Joséva'ea pe. Eho ti g̃a nderogwovo tayri'ga gayhẽa reheve. Eroho nhimi ti g̃a nderogwovo Egitopeve'g̃a gwyri pe, ei ga. Pevo ti pepyta. Aerẽ jate po ti ji imondoukari nhinhi'ig̃agwera pe me nehẽ pejora'ja ti Belém me javo. Po ti ji namondoi nhinhi'ig̃agwera pe me nehẽ, tapejora'javi ti avo Belém me. A'ereki avo Herodes'ga tayri'ga rekaruka kiro. A'ereki ga ojuka pota tayri'ga, ei Tupana'gapyrive'ga Joséva'ea pe.
23253	MAT 2:15	Pevo ahe g̃a nderovahemi. Aerẽ g̃a nduvame Egito pe Herodesva'ea manoi. Nahã g̃a hoi opytavo Egitopeve'g̃a gwyri pe. Tupana'ga erame jate g̃a ndura'javi Egito hugwi. Nahã Tupana'ga g̃a mbuhurukara'javi Egito hugwi. Nahã hekoi Tupana'ga nhi'ĩpo'ruavo ymyahũva'ea po'ruavo. A'ereki ymyahũ Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea a'ea mombe'u Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'gwovo aerẽ po ti nahã javo. Ymyahũ ahe ei hako: “‘Egitopeve'g̃a gwyra hugwi ji jira'yra'ga mbuhurukari,’ ei Tupana'ga,” ei ahe hako.
23254	MAT 2:16	Omanoa renonde Herodesva'ea nhimonha'ngaranuhũi jaytata'ia kwahapyra'g̃a ndehe. A'ereki ahe okwaha ji moandyandyi g̃a ojivyra'jave'yma ji pyri javo. Dois anos g̃werĩ tayri'ga rehe kiro. A'ea Herodesva'ea okwaha. A'ereki nanongara jaytata'ia kwahapyra'g̃a omombe'u ahe ve ahe g̃a monhi'ig̃ame ojive. Nurã ahe osoldados'g̃a mondoukari cidade de Belém me Belém rembeyvyri hĩ pe no. Pevo ahe osoldados'g̃a mondoukari tojuka pa ti g̃a tapihama'g̃a javo – kiroki tayri'g̃a o'a jaytata'ia kwahapyra'g̃a hepiagirẽ jaytata'ia. Ahenhi'ig̃a rupi soldados'g̃a hoi a'ero tapihama'g̃a ndepiaga. Ojuka pa g̃a tapihama'g̃a – kiroki g̃a gwereko dois anos ojihe, kiroki g̃a ndogwerekoi ve dois anos ojihe no.
23256	MAT 2:18	“‘Cidade de Ramá pe g̃a henduvi hẽa jehe'oheterame ovy'are'yma. Hahyahi hẽajehe'oa. Raquelhẽa reki ojehe'o gwa'yrava'ea rehe. Tegwete hẽa ma'ngoma'ngohava. A'ereki hẽara'yrava'ea omanomba,’ ei Tupana'ga,” ei Jeremiasva'ea hako.
23257	MAT 2:19	Aerẽ Tupana'ga José'g̃a mbuhurukara'javi Egitopeve'g̃a gwyra hugwi. A'ereki pevo g̃a u Herodesva'ea manorame. Herodesva'ea manorẽ yvagipeve'ga jipiukari Joséva'ea pe Tupana'gapyrive'ga. Joséva'ea pe ga ei ahekiri pe:
23260	MAT 2:22	A'ea rupi Arquelau'ga oko Judéiapeve'g̃a nduvihavamo Israel pe opo'ria py'rovo Herodesva'ea py'rovo. A'ea kwahavame Joséva'ea kyhyji Arquelau'ga hugwi. Ndojupotari ahe Judéiapeve'g̃a gwyri pe a'ero. Ypytunimo okirame Joséva'ea Tupana'ga rendukatui. Kiro ga Joséva'ea momoranduvi. —Terehoi ti Judéiapeve'g̃a gwyri pe, ei Tupana'ga ahe ve. Nurã Joséva'ea ndohoi pevo. Galiléiapeve'g̃a gwyri pe ahe hoi Israel pe.
23263	MAT 3:2	Hahyahi ahenhi'ig̃a ahe erame: —Pepohi tuhẽ ti pejikote'varuhua hugwi, ei ahe. Perojijyjijyi ti pejeaporog̃ita pejikokatuavo Tupana'ga nhi'ig̃a rendukatuavo. A'ereki Tupana'ga oko g̃werĩ nhanderuvihavuhuhetero nhande repiakatuavo yvya koty nhande mongovo onhi'ig̃a rupi, ei ahe g̃a pe.
23264	MAT 3:3	Ymyahũ Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea Isaíasva'ea omombe'u jipe João Batistava'ea. Ahe e'i João Batistava'ea mombe'unhog̃wenondeavo hako: “Hahyahi po ti ganhi'ig̃a ga erame g̃a mbo'eavo ongae'ỹi me nehẽ,” ei Isaíasva'ea. “E'i po ti ga nehẽ: ‘Pemboavujikwe ti pehea huvihava'ga pe tuhu ti ga nhande pyri javo. Pembohupi katu ti pehea ga pe,’ e po ti ga nehẽ,” ei Isaíasva'ea hako. Tupana'ga ra'yra'ga renondeva'ea e'i nhandepojykaharete'ga rurag̃wama pe. Tonhimboavujikwe ti g̃a garura renonde javo. A'ea pe ahe ei togwerojijyi ti g̃a gweaporog̃ita a'ea renonde javo.
23266	MAT 3:5	He'yjuhuve'g̃a nug̃anduri onhimongyavo João Batistava'ea pyri ovahema. Uhu g̃a cidade de Jerusalém hugwi. Uhuuhu g̃a Judéiapeve'g̃a gwyra hugwi nhaporemo no rio Jordão rembeyvyra hugwi no.
23268	MAT 3:7	Uhu he'yive'g̃a ahe pyri no fariseus'g̃a saduceus'g̃a pavẽi tianemobatiza ti ga javo. G̃andura repiagame João Batistava'ea ei g̃a pe: —Tiruahũ pendeaporog̃ita! Pe'euhu pe pejohupe pejikokatupotare'yma g̃waramo. Pe'e pe: “Haite! Xaho João Batista'ga pyri tianemobatiza ti ga. Nurã po ti Tupana'ga nonhimonha'ngaa'javi nhande rehe nehẽ. Ndahahyi po ti nhande ve a'ero nehẽ.” Nahã pe pe'e, ei João Batistava'ea. Maraname pe euhui nanongarava'ea naerũ? Pe tuhẽ penhimbo'e nanongara rehe, ei João Batistava'ea g̃a pe.
23280	MAT 4:2	He'yiva'ea quarenta ko Jesus'ga kiri pevo. A'ea rupi ga ndo'ui arimo ypytunimo no tanhi'ĩ ti ji Tupana'ga pe javo. Quarenta Jesus'ga kirirẽ pevo ojuka ga ty'ara a'ero.
23297	MAT 4:19	Ovahemame g̃a pyri Jesus'ga ei g̃a pe: —He pejijo ti ji rupi nhiremimbo'eharamo. A'ero po ti pe ji mombe'ui ojipe'g̃a pe nehẽ no. Pira pe peru oji'i. Kiro po ti pe ojipe'g̃a mbuhurukari ji pyri nehẽ toko ti g̃a Jesus'ga nhi'ig̃a rupi javo, ei Jesus'ga g̃a pe.
23299	MAT 4:21	Hehemo'i Jesus'ga hoi ogwovo yembeyvyra rupi ojipe'g̃a ndepiaga Tiagova'ea João'ga reheve. G̃a memei ko onhoirũ'g̃a. G̃anduva'ga ko Zebedeu'ga. Ga pavẽi g̃a apygi yharuhua pype japokatua'java oapoa imboahava. Ovahemame g̃a pyri Jesus'ga nhi'ig̃i Tiagova'ea pe João'ga pe no toko ti g̃a nhiremimbo'eharamo javo.
23302	MAT 4:24	A'ero he'yjuhuve'g̃a imombe'umbe'ui nahanahã Jesus'ga g̃a pohanog̃i javo. A'ero Síriapeve'g̃a nhaporemo ikwahavi no itetirũave'g̃a nderupava Jesus'ga pyri. He'yjuhu karugwara g̃a pe. Hahy paravuhu g̃a pe no. Anhag̃a omongo aha ojipe'g̃a ojeaporog̃ita rupi jate ojipe'ae'yma g̃a hugwi onhimongyavo Diabo'gapyriva'ea. Ojipe'g̃a akag̃i pe mbipeuhu g̃a mboheagwyryva. Ojipe'g̃a nopo'ami. Nomyi tuhẽ g̃a upa. G̃a nhaporemo g̃a g̃a nderuri Jesus'ga pyri topohano ti ga g̃a javo. Jesus'ga omombi pa g̃a hugwi a'ero g̃a mongokatua'java.
23303	MAT 4:25	He'yjuhuve'g̃a hog̃ahoi Jesus'ga rupi onhimongyavo. Uhu g̃a ga pyri Galiléiapeve'g̃a gwyra hugwi Dez Cidades hugwi no Jerusalém hugwi no Judéiapeve'g̃a gwyra hugwi no rio Jordão aherovaja hugwi no. Nahã g̃a nduri ogwoogwovo ga rupi onhimongyavo.
23316	MAT 5:13	—Jukyra omongo katu mbatera imonemukare'yma jupe. Pyry mbatera a'ero, ei Jesus'ga. Peko pe jukyra ja yvyakotyve'g̃a pe g̃a mongokatuavo. A'ereki pe peko katu pendoryndoryvamo g̃apyteri pe Tupana'ga pyryva repiuka g̃a pe Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'gwovo g̃a pe nahã po ahe toko hamo javo. Penhi'ig̃a rendukaturame po ti g̃a ndekokatui nehẽ no, ei Jesus'ga g̃a pe. —Po jukyra ndapyryva'javi, marã po ti ahe imombyryva'javi jukyra a'ero nehẽ? Ahe nombyryva'javi tuhẽ jukyra, ei Jesus'ga. A'ero ahe ndopo'rua'javi jukyra. Omombo ahe a'ero. Hehe ahe pyrug̃i a'ero ohoohorame, ei Jesus'ga. Po na jitehe pe ndapepyryva'javi, maranuhũ pe ojipe'g̃a mongokatui naerũ? Maranuhũ po ti ji nhimoirũukara'javi pe me nehẽ pehepiuka ti Tupana'ga pyryva g̃a pe javo pe me naerũ? ei Jesus'ga g̃a pe.
23326	MAT 5:23	—A'ero ji ei nde ve: Ereru tehe po nde Tupana'ga pe tamondouka ti ji ikwava'ẽhava rehe javo. Herurame po nde erekwahava'ja, jikotyve'ga onhimonha'nga ji rehe javo. Ikwahava'javame ti teremondoi ve Tupana'ga pe a'ero.
23335	MAT 5:32	—Jihi reki a'e pe me: Opohi po ga g̃wembirekohẽa hugwi ojipe'ga hẽa rerekoro g̃waramo, ei Jesus'ga. Po ojipe'ga ndogwerohoi hẽa hẽarembireko'ga hugwi. Naname hẽarembireko'ga opohirame hẽa hugwi opohi tehe hẽa hugwi. Gapohitehea ndapyryvi Tupana'ga pe, ei Jesus'ga. —Ga pohiteherame hẽa hugwi po ti hẽa ojipe'ga rerekopotari a'ero nehẽ, ei ga. Ga rerekorame hẽa ajuajuri a'ero. A'ereki hẽa hembireko jitehe jypyve'ga pavẽi, ei ga. Hẽarembirekoypy'ga reki ite'va hete a'ero, ei Jesus'ga. A'ereki ga hẽa mboajuajuruka opohitehero g̃waramo hẽa hugwi, ei ga. Tupana'ga ndopotari nanongara. —Kiroki ga kirẽ gwereko hẽa – gaha ite'varuhu. A'ereki ga gwereko garembirekohẽa. Tupana'ga ndopotari nanongara no, ei Jesus'ga.
23361	MAT 6:10	Herejo ti yvyakotyve'g̃a nduvihavuhuhetero ekovo. Nde nhi'ĩpo'ru g̃a yvagi pe okovo neremimbotarimova'ea rupi. Na jitehe kiro ti g̃a tanenhi'ĩpo'ru avo no yvya koty okovo neremimbotarimova'ea rupi.
23379	MAT 6:28	—Tape'ag̃ataruhui ti pejipira rehe no gara po ti amongi nehẽ javo. Pehepia ti yvoty'ria nhuhũ me. Henhui onhimomboaka onhimongyavo yvoty'ria. Ndoporavykyi ipyhyga i'gwovo. Ndoapoi opi'ria.
23388	MAT 7:3	—Ereko te'varuhu nde ejikotyve'ga pe. A'ero nde ei ga pe: “Hay'iuhua oko ndereakwari pe,” ere nde. Maranameuhũ nde euhui a'ea ga pe ndokokatui ga javo? Jihi a'e reki nde ve: Okyta reki oko ndereakwari pe! ei Jesus'ga. Nahã ji ei nde ve nde koji'i ereko te'varuhu ga hohe javo. Nde nderekwahavi reki ejekote'varuhua naerũ? ei Jesus'ga.
23398	MAT 7:13	—Ndipypiriva'ea ko porta Tupana'ga ronga apoa, ei Jesus'ga. Peho ti ndipypiriva'ea rupi a'ero. A'ereki ipypiva'ea ko hahyva'ea ruvihava apoa porta. Pehea hahyva'ea ruvihava viaramo a'ea ipypiva'ea no. He'yjuhuve'g̃a oho ipypiva'ea rupi, ei Jesus'ga. Nahã Jesus'ga ei. A'ereki he'yjuhuve'g̃a ndopohipotari okote'varuhua hugwi okovo g̃wemimbotarimova'ea rupi. A'ero po ti g̃a hoi hahyva'ea ruvihava pype nehẽ.
23410	MAT 7:25	Aerẽ amana ikyreteuhui. Hehanhuhũ yhya a'ero ua garonga pyri yvya atyma. Yvytua turuhui no. Ipopoaka yvytua garonga rehe novĩa. Ndo'ari reki garonga. A'ereki imondovo itauhua rehe ga oapo imohina, ei Jesus'ga.
23412	MAT 7:27	Aerẽ amana ikyreteuhui. Hehanhuhũ yhya a'ero ua garonga pyri yvya atyma. Yvytua turuhui no. Ipopoaka yvytua garonga rehe imbovavavavaga imbo'a. O'arahy upa garonga, ei Jesus'ga.
23420	MAT 8:6	Jesus'ga renoina jipojykaharetero ko nde javo ga ei Jesus'ga pe: —Jipyrive'ga itetirũa hete onhinog̃a nhironga pe. Nomynha'javi ga. Hahy hete ga pe no, ei ga Jesus'ga pe.
23425	MAT 8:11	A'e ji pe me: He'yjuhuve'g̃a po ti uhu kwara ipora hugwi kwara ihoa hugwi no ua Tupana'ga ronga pype yvagi pe nehẽ – perope Tupana'ga oko nhanderuvihavuhuhetero. Nahã po ti g̃a nduri oapyga Abraãova'ea pyri Isaqueva'ea pyri no Jacóva'ea pyri no oina nehẽ ti'u ti Tupana'ga ronga pype javo, ei Jesus'ga.
23429	MAT 8:15	A'ero ga pokogi hẽapoa rehe. Hẽa hugwi ipigi a'ero. A'ero hẽa vyri reki ogwovo herua mbatera ga pe to'u ga javo.
23432	MAT 8:18	He'yjuhuve'g̃a ndepiagame ojipyri Jesus'ga ei g̃wemimbo'ehara'g̃a pe: —He xaho ypiahua aherovai, ei ga. —Kwa, ei g̃a.
23442	MAT 8:28	Ypiahua aherovai Jesus'ga herohoi g̃wemimbo'ehara'g̃a pavẽi. Gwerovahẽ Jesus'g̃a a'ero ogwovo Gadarapeve'g̃a gwyri pe. Jesus'ga repenhana cidadepeve'g̃a mokonha'g̃a nduri. He'yjuhu anhag̃a Diabo'gapyriva'ea onhimongyavo mokonha'g̃a pojykavo. A'ero mokonha'g̃a iporayvaranuhũi. Ojipe'g̃a ndokwavi pevo g̃a pyvõ okyhyjiavo a'ero. Itaruvihavuhua kwaruhua pytera hugwi aheryvya hugwi g̃a nduri Jesus'ga repenhana kiro.
23444	MAT 8:30	Paivo a'ea hugwi porcos tuvi i'gwovo onhimongyavo. He'yjuhu hete porcos.
23448	MAT 8:34	Nanime cidadepeve'g̃a ndupavi Jesus'ga repiaga. Ga repiagame g̃a ei ga pe: —Heregwovo oregwyra hugwi!
23457	MAT 9:9	Aerẽ ohorame cidade hugwi ogwovo Jesus'ga Mateus'ga repiagi. Pevo Mateus'ga õi itambere'ia ryrua pype ipyhyga itambere'ia judeus'g̃a hugwi imono'og̃a governo pe. Ga repiaga Jesus'ga ei ga pe: —Herejo ti ji rupi ekovo nhiremimbo'eharamo. A'ero Mateus'ga po'ami ogwovo Jesus'ga rupi okovo garemimbo'eharamo.
23460	MAT 9:12	Henduvame Jesus'ga ei: —Kiroki g̃a e'i ojive: “Nanhitetirũi ji” – g̃ahã ahepohanohara'ga ndopokogi g̃a pohanog̃e'yma. Kiroki g̃a e'i ojive: “Nhitetirũa ji” – g̃ahã ahepohanohara'ga g̃a pokogi g̃a pohanog̃a. Na jitehe ji okote'varuhuve'g̃a pokogi jijihe'a g̃a ndehe topohi ti g̃a okote'varuhua hugwi javo, ei Jesus'ga.
23466	MAT 9:18	Jesus'ga a'ea mombe'urame g̃a pe nanime huvihava'ga ruri Jesus'ga pyri g̃wenypy'anduruga jihoheva'ero ji poko javo. —Jira'yrahẽa omano ko, ei ga Jesus'ga pe. Herejo epokoga hẽa rehe. A'ero po ti hẽa kwerava'javi nehẽ, ei ga Jesus'ga pe.
23468	MAT 9:20	Nanime hẽa ruri ga reviri no itetirũavehẽa gwypovehẽa. He'yi doze anos hẽatetirũa imbokwara'ari hẽa rehe opige'yma hẽa hugwi. A'ero hẽa ruri Jesus'ga reviri opokoga gatapy'ynhapira rembeyvyra rehe.
23470	MAT 9:22	A'ero Jesus'ga pyryrymi reki. Hẽa repiagame ga ei hẽa pe: —Kui'i, ei ga hẽa pe. Ejory ti! Erejiko nde ji rehe. Nurã netetirũa pigi nde hugwi, ei ga. A'ea rupi hẽa nhimohig̃atui.
23471	MAT 9:23	Kiro huvihava'ga ronga pe Jesus'ga hoi ogwovo tahepia ti gara'yrahẽa javo. Ovahemame ga imonhi'ĩhara'g̃a ndepiagi – kiroki g̃a omonhi'ĩ jiru'a ahe manorame. He'yive'g̃a ga g̃a ndepiagi no. Hahyahi g̃ajehe'ohetea.
23472	MAT 9:24	G̃a pe nhaporemo Jesus'ga ei: —He pejigwovo! A'ereki tayrihẽa nomanoi. Oki hẽa upa, ei ga. A'ero g̃a ga jai ga rerekovo ga rerekomemuamo ki a'e te ahe omano hete javo.
23475	MAT 9:27	Jesus'ga horame onga hugwi ogwovo heakwagweve'g̃a hoi ga reviri mokonha'g̃a. Hahyahi g̃anhi'ig̃a g̃a erame ohapukaita: —Daviva'ea rymyminouhũro ko nde! ei g̃a. Nahã g̃a ei Jesus'ga pe. A'ereki g̃a e'i oyvyteri pe: “Jesus'ga pe Tupana'ga e'i eko ti g̃anduvihavuhuhetero javo.” —Ore poko ti! ei g̃a Jesus'ga pe. A'ea g̃a ei tianemboheakwa katu ti ga opopoakara pyvõ javo.
23485	MAT 9:37	A'ero Jesus'ga ei g̃wemimbo'ehara'g̃a pe: —G̃a ko koapora ja g̃anemimondorog̃werĩva'ea ja. He'yi hete koapora gworygworyvamo. Imondorove'g̃a ndohygi reki hehe. A'ereki g̃a ndahe'yi. A'ero ahe ei koapora jara'ga pe: “Koji'i jitehe ti embuhurukara'ja g̃a pyri imondorove'g̃a imondoroguka ko pe.” A'ea ahe ei koapora jara'ga pe, ei Jesus'ga. —Na jitehe avove'g̃a koapora ja. A'ereki g̃a he'yjuhu ranuhũ. Ndahe'yi reki imondorove'g̃a'jave'g̃a – kiroki g̃a oporavyky imombe'gwovo Tupana'ga nhi'ig̃a g̃a pe tojiko ti g̃a Tupana'ga rehe javo, ei Jesus'ga.
23506	MAT 10:20	Hehe po ti gara'uva pe monhi'ig̃uka pe mbo'eavo nehẽ. Nurã po ti penhi'ig̃a rũi pe imombe'ui g̃a pe nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe.
23532	MAT 11:4	Henduvirẽ Jesus'ga ei mokonha'g̃a pe João Batistava'ea remimbo'ehara'g̃a pe: —Pejivyra'ja ti pejigwovo João Batista'ga pyri. Pemombe'u ti ga pe penhimbiepiaga penhimienduva. Pe'ji ti ga pe imombe'gwovo:
23549	MAT 11:21	—Tiruahũ ti pe me Corazimmeva'ea pe nehẽ! ei Jesus'ga. Tiruahũ ti pe me Betsaidapeva'ea pe nehẽ! ei ga. A'ereki pe ndapepohiri pejikote'varuhua hugwi. Pehepia ko pe Tupana'ga popoakara novĩa ji japorame ahemonhimomby'aheteva'ea. Hepiagame po pe pepohi pejite'varuhua hugwi hamo. A'ea Jesus'ga ei cidadepeve'g̃a pe Corazimmeve'g̃a pe Betsaidapeve'g̃a pe no. —Ymyahũ Tiropeva'ea Sidommeva'ea pavẽi ndohepiagi Tupana'ga popoakara ahemonhimomby'ava'ea repiage'yma, ei Jesus'ga. Po ymyahũ ji japoi ahemonhimomby'ava'ea ahepyteri pe, po kotihĩ ahe pohiri okote'varuhua hugwi po raka'e hamo. Omongi po ahe opite'varuhua imondovo tanimbuga oakag̃a rehe po raka'e hamo ndorovy'ari ore orerekote'varuhua rehe javo, ei Jesus'ga.
23551	MAT 11:23	Cidadepeve'g̃a pe Cafarnaummeve'g̃a pe Jesus'ga ei: —Pehe marãi pe pejive naerũ? Pe'e pe: “Nhande huvihava jara'g̃a hohe pa.” Nahã ko pe ei pejohupe penhimboheteavouhu pejikovo. Pe peho hete tata pype hahyva'ea ruvihava pype nehẽ, ei Jesus'ga. A'ereki pe ndapepohiri reki pejikote'varuhua hugwi. Pehepia pe Tupana'ga popoakara ji japorame ahemonhimomby'aheteva'ea. Hepiagame po pe pepohi pejite'varuhua hugwi hamo. Po ymyahũ ji japoi ahemonhimomby'ava'ea Sodomapeva'ea pyteri pe, a'ero po uveji cidade Sodoma hamo ikaje'yma hamo, ei Jesus'ga.
23560	MAT 12:2	Hepiagame fariseus'g̃a ei Jesus'ga pe: —Ymyahũ Moisésva'ea e'i ikwatija hako: “Tapeporavykyi ti sábado rupi.” Nahã ahe ei hako. Ehepia ti neremimbo'ehara'g̃a! G̃a nohendukatui reki. A'ereki g̃a oporavyky ika'mbika'mbiga trigo sábado rupi, ei fariseus'g̃a Jesus'ga pe.
23573	MAT 12:15	G̃a'ea kwahavame Jesus'ga hoi pea hugwi ogwovo. He'yjuhuve'g̃a nhimono'og̃i ogwovo ga rupi. A'ero ga imombipavi g̃atetirũa g̃a hugwi.
23582	MAT 12:24	Henduvame fariseus'g̃a ei: —Aherymyminoa rũi po ga. Belzebu'ga anhag̃a ruvihavuhu'ga Jesus'ga pokogame jate ga popoakaro. Nurã Jesus'ga anhag̃a mbojipe'ai g̃a hugwi imondovouka, ei g̃a o'mbero. Belzebu, ei g̃a Diabo'ga pe. Irũa garera Satanás.
23603	MAT 12:45	“Taru ti jara ji pyri a'ero,” e'i. —A'ero ihoi anhag̃a rerua seteva'ea rerua. Akoja hohe seteva'ea tiruahũ hete, ei Jesus'ga. Ovahemame akwaimbae'ga pyri ga pojykai otiruahũro ga pe. A'ero kiro koji'i tiruahũ hete akwaimbae'ga pe. Ymya tiruahũ ga pe ojipejiva'ea ga pojykarame. Aerẽ koji'i tiruahũ hete ga pe seteva'ea ga pojykarame, ei Jesus'ga. —Na jitehe tiruahũ ag̃wamo ite'varuhuve'g̃a pe. Aerẽ koji'i po ti tiruahũ hete g̃a pe nehẽ. A'ereki opohi'rãrame okote'varuhua hugwi novĩa g̃a nde'i ji ve: “Herejo ejikoty'a ji pavẽi.” A'ea g̃a nde'i ji ve. Aerẽ koji'i g̃a ndekote'varuhui a'ero, ei Jesus'ga.
23610	MAT 13:2	He'yjuhuve'g̃a nduri onhimbotymbotyva ga pyri tihendu katu ti ga javo. Nurã ga hoi o'ava yharuhua pype oina. A'ero g̃a ami yembeyvyri pe.
23611	MAT 13:3	Ojo'java'ea pyvõ ga g̃a mbo'embo'ei imombe'gwovo g̃a pe he'yjuhuva'ea. Ga e'i: —Ji rendu ti! ei Jesus'ga. Ha'ynha mohãihara'ga hoi ko pe ityma, ei ga.
23614	MAT 13:6	Kwarahyahiva imbokai garemityma a'ero. He'ouhũ omanomo. A'ereki ndokihetei hapoa yvya pype, ei Jesus'ga.
23616	MAT 13:8	—Ga imohãirame ha'ynha jara indurugi yjakatua pype. A'ero henhunhamo o'ao'aheteramo. He'yjuhu ahara a'ero. Jara pype ahara pype turi cem ha'ynha. Jara pype ahara pype turi sessenta ha'ynha. Jara pype ahara pype turi trinta ha'ynha. Nahã Jesus'ga ei imombe'gwovo ha'ynha mohãihara'ga mombe'gwovo.
23621	MAT 13:13	—Nurã ji imombe'ui ojo'java'ea g̃a pe. A'ereki “hepiagame g̃a gwepia tehe reki. A'ereki g̃a nombaragwahapotari hehe. Henduvame g̃a g̃wendu tehe reki. A'ereki g̃a ndokwahapotari”, ei Jesus'ga.
23622	MAT 13:14	—Nahã g̃a ndekoi hepiage'yma henduve'yma no, ei Jesus'ga. Nahã hekoi Tupana'ga nhi'ĩpo'ruavo ymyahũva'ea po'ruavo. A'ereki ymyahũ Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea Isaíasva'ea a'ea mombe'u Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'gwovo. Ahe e'i hako: “‘Henduvame g̃a ndokwahavag̃wami reki. Hepiagame g̃a nombaragwahavag̃wami reki hehe,’ ei Tupana'ga.
23625	MAT 13:17	A'ereki ymyahũ ko ahe gwepia pota hete penembiepiaga Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea ganhi'ig̃areheva'ea pavẽi. He'yiva'ea gwepia pota. Ahe ndohepiagi reki. G̃wendu pota hete ahe penemienduva no. Ahe nohenduvi reki, ei Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe.
23629	MAT 13:21	Aerẽ ojipe'g̃a omondo hahyva'ea g̃a pe ndoropotari pe henduvame gamombe'ua javo. Hahyro g̃waramo g̃a pe g̃a nonhimomiranami a'ero kotihĩ opohia nhanderuvihavuhuhete'ga mombe'ua hugwi. A'ereki ndokihetei gamombe'ua g̃ayvyteri pe.
23640	MAT 13:32	Mostarda ra'ynha ko jara gwyre'i pa xunhi hete. Henhunhame mostarda roryroryvamo. Aerẽ yvovouhuro. A'ero koji'i hehanhuhũ oji'java'ea hohe yvovouhuro. A'ero gwyra'ia ruri onhimongyavo upa hakã rehe japovo gwaityga, ei Jesus'ga he'yje'ỹve'g̃a po ti he'yjuhu nehẽ javo.
23646	MAT 13:38	Kohoa a'e ko ji yvyakotya pe, ei Jesus'ga imombe'gwovo g̃a pe. Ha'ynhapyryva a'e ko ji jireheve'g̃a pe. G̃a e'i Tupana'ga pe: “Ndehe ko oreruvihavuhuhetero.” Nhungwava trigo'java'ea a'e ko ji ite'varuhuve'gareheve'g̃a pe Diabo'gareheve'g̃a pe. G̃a e'i Diabo'ga pe: “Ndehe ko oreruvihavamo.”
23647	MAT 13:39	Ha'ynhapyryva mohãihara'ga arõe'ỹve'ga – kiroki ga otỹ nhungwava gakohoa pype – ga'arõe'ỹve'ga a'e ko ji Diabo'ga pe nhiarõe'ỹve'ga pe, ei Jesus'ga. Koapora mondorohava a'e ko ji mbapavakotya pe. Koapora mondorohara'g̃a a'e ko ji Tupana'gapyrive'g̃a pe yvagipeve'g̃a pe, ei Jesus'ga imombe'gwovo.
23652	MAT 13:44	—Marã hekoi kiro yvyakotyve'g̃a pe g̃a erame Tupana'ga nhanderuvihavuhuhetero oko javo? A'ea rehe po ti ji pe mbo'ei ikwahavuka pe me imombe'gwovo a'ea'java'ea nehẽ, ei ga. Akwaimbae'ga hepiagi pyryheteva'ea ko pe. A'ereki a'ea ojipe'ga omi jipe yvykwara pype tohepiagyme ti g̃a javo. Garemimimipyra repiagame akwaimbae'ga heja pevo imima'java. Horyory ga hehe. Nurã ga imondopavi ombatera ojihugwi tombuhu ti g̃a ji ve itambere'ia mbatera pe javo. A'ero ga itambere'ia rerohoi imondopava kohoa jara'ga pe ipyhyga kohoa ga hugwi. “Nahã ji ipojykai nhirembiepiagipyra,” ei ga oyvyteri pe, ei Jesus'ga. Nahã hekoi yvyakotyve'g̃a pe g̃a erame Tupana'ga nhanderuvihavuhuhetero oko javo. A'ea Jesus'ga ei imombe'gwovo g̃wemimbo'ehara'g̃a pe ojo'java'ea ikwahavuka g̃a pe na jitehe pyryheteva'ea tuhẽ ko aherekoa Tupana'gareheva'ero javo.
23654	MAT 13:46	A'ero ga hepiagi ita'ia'java'ea pyryheteva'ea ijara'ga pyri. He'yi itambere'ia hehe. A'ero ga hoi imondopava ombatera ojihugwi tombuhu ti g̃a ji ve itambere'ia mbatera pe javo. A'ero ga itambere'ia rerohoi imondovo ijara'ga pe imbuhuruka ojive ita'ia'java'ea pyryheteva'ea pérolapyryhetea ipojykavo, ei Jesus'ga na jitehe pyryheteva'ea tuhẽ ko aherekoa Tupana'gareheva'ero javo.
23658	MAT 13:50	Hahyva'ea ruvihava pype po ti g̃a ite'varuhuve'g̃a mombori nehẽ. Tataheteuhua koi hahyva'ea ruvihava. Pevo po ti g̃a jehe'oi ojihe onhimonha'ngavo hahyrame ojive nehẽ, ei Jesus'ga. A'ea Jesus'ga omombe'u ojo'java'ea.
23667	MAT 14:1	Aerẽ Herodes'ga hendupavi g̃a Jesus'ga mombe'urame. G̃a omombe'u Jesus'ga remimonhimomby'ava'ea mombe'urame no. Herodes'ga ko omondomondo Galiléiapeve'g̃a g̃wemimbotarimova'ea rupi g̃agwyri pe.
23668	MAT 14:2	Jesus'ga mombe'ua renduvame Herodes'ga etehei ojipyrive'g̃a pe: —Jesus'ga ko João Batista'ga. Ovy João Batista'ga gwyvya hugwi okwerava, ei ga. Nurã ga japoi ahemonhimomby'ava'ea, e'i tehe Herodes'ga.
23669	MAT 14:3	Nahã Herodes'ga ei. A'ereki João Batistava'ea manoa renonde Herodes'ga João Batistava'ea pyhyguka ahe kwaruka itanhuramuhũa pyvõ ahe mongiuka cadeia pype. Herodiashẽa rehe Herodes'ga opyhyguka João Batistava'ea raikwehe. Herodiashẽa ko Herodes'ga irũ'ga rembirekoro na'ẽ oko, Filipe'ga rembirekoro. Kirẽ Herodes'ga hẽa rereko raikwehe.
23670	MAT 14:4	Nurã João Batistava'ea e'ie'i Herodes'ga pe: —Maranameuhũ nde hẽa rerekoi? Po ahe ndogwerekoi te hẽa! ei João Batistava'ea Herodes'ga pe.
23671	MAT 14:5	Ndopotari Herodes'ga ahe'ea ojive. Nurã ga ahe mongiuka cadeia pype ahe jukapota. Ndojukaukari reki ga ahe. A'ereki ga okyhyji judeus'g̃a hugwi. A'ereki g̃a e'i: —João Batista'ga ko Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uhara'ga, ei g̃a onhimongyavo.
23672	MAT 14:6	Aerẽ o'aragwera rupi Herodes'ga oapo toryva. A'ero Herodiashẽa ra'yrahẽa tehe ojiroky g̃andovai pyteri pe – kiroki g̃a uhu toryva repiaga. Ikatu Herodes'ga pe hẽajirokya.
23673	MAT 14:7	A'ero ga e'i hẽa pe: —Gara nde erepota imondoa ejive? ei ga. Amondo tuhẽ po ti ji nde ve nehẽ. Tupana'ga ji'ea renduvame ji ei poro nde ve. A'ea Herodes'ga e'i Herodiashẽa ra'yrahẽa pe.
23674	MAT 14:8	A'ero hẽayhẽa e'i hẽa pe: —Ere ti Herodes'ga pe: “Embuhu ti ji ve kiro João Batista'ga akag̃a nhaembeva pype.” Nahã ti ere ga pe, ei hẽa gwa'yrahẽa pe hẽa mbo'eavo. —Kwa, ei hẽa oyhẽa pe. Nurã kiro hẽa e'i Herodes'ga pe: —Embuhu ti ji ve kiro João Batista'ga akag̃a nhaembeva pype, ei hẽa.
23675	MAT 14:9	A'ea renduvame Herodes'ga ndovy'ari. Toryvarupive'g̃a g̃wendu ga'eagwera hẽa pe ga erame: “Gara nde erepota imondoa ejive? Amondo tuhẽ po ti ji nehẽ. Tupana'ga ji'ea renduvame ji ei poro nde ve.” Nurã ga e'i kiro ojipyrive'g̃a pe: —Peko ti hẽanhi'ig̃a rupi a'ero.
23677	MAT 14:11	A'ero g̃a oho João Batistava'ea jukavo aheakag̃a rerua nhaembeva pype imondovo hẽa pe. Hẽa gweroho oyhẽa pe a'ero herovahema.
23678	MAT 14:12	João Batistava'eareheve'g̃a uhu a'ero ahera'oa rerogwovo ityma. Aerẽ g̃a oho Jesus'ga pyri imombe'gwovo ahemanoa ga pe. Nahã ko João Batistava'ea manoa raikwehe. Herodes'ga nomoka'nhymi kiro João Batistava'ea akag̃a imomborukaragwera. Nurã henduvame Jesus'ga remimonhimomby'ava'ea Herodes'ga ei: —Jesus'ga ko João Batista'ga. Ovy João Batista'ga gwyvya hugwi okwerava, ei Herodes'ga.
23679	MAT 14:13	Herodes'ga nhi'ig̃a kwahavame Jesus'ga hoi yhara pype ypiahua aherovai ogwovo ongae'ỹi me tajipe'a ti ji avove'g̃a hugwi javo. Gahoa kwahavame he'yive'g̃a hoi opyvo cidades hugwi ogwovo ypiahua rembeyvyra rupi. Nahã g̃a vahemypyi aherovai Jesus'ga rovatiamo tihendu ti ga javo.
23687	MAT 14:21	Kiro g̃a nhaporemo i'ui onhimoytaromouka. G̃a i'urẽ Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a imono'og̃i hembyruera imondovo yrua pype. He'yjuhuva'ea hembyruera opyta reki garembihaygwe'rogagwera. A'ereki g̃a ndo'upavi. He'yjuhuva'ea dozeva'ea yrua tynahẽ. Kiroki g̃a o'u pevo Jesus'ga pyri – g̃a ko he'yjuhu hete ranuhũ. Cinco milve'g̃a o'u akwaimba'ero. Kunhangwera'g̃a tayri'g̃a pavẽi i'ui no. Nahã Jesus'ga japoi ahemonhimomby'ava'ea he'yje'ỹva'ea imbovua imondovo g̃a pe.
23692	MAT 14:26	Garemimbo'ehara'g̃a garura repiagame g̃apy'a omyi. —Anhag̃a po uhu yhya arimo! ei g̃a. Hahẽahẽ g̃a okyhyjiavo.
23701	MAT 14:35	Ikwahavame Jesus'g̃a ndura pevove'g̃a omondomondo onhi'ig̃a ojohupe ga mombe'gwovo ogwyripeve'g̃a pe nhaporemo. Nahã g̃a g̃a momorandupavi. Henduvame g̃a itetirũave'g̃a mbojatykapavi g̃a nderua Jesus'ga pyri g̃a nderovahema.
23733	MAT 15:31	A'ero g̃a nhimomby'ai hepiaga g̃atetirũa mombiga. A'ereki onhi'ig̃e'ỹve'g̃a onhi'ĩ reki. Gwepia g̃a Jesus'ga ika'naka'nave'g̃a nda'oa imombyryvame. Ipyka'naka'nave'g̃a ami ogwovo reki. Heakwagweve'g̃a gwepia reki. A'ero pevove'g̃a Tupana'ga mbohetei onhimongyavo okwaha hete Tupana'ga Israelva'ea rakykwepohara'g̃a nduvihavuhuhete'ga javo.
23739	MAT 15:37	A'ero g̃a nhaporemo i'ui onhimoytaromo. G̃a i'urẽ Jesus'ga remimbo'ehara'g̃a imono'og̃i hembyruera imondovo yrua pype. He'yjuhuva'ea hembyruera opyta reki garembihaygwe'rogagwera. A'ereki g̃a ndo'upavi. He'yjuhuva'ea seteva'ea yrua tynahẽ.
23744	MAT 16:3	—Ypyhajive ig̃wag̃ahivame yvaga hovapitymbyguhurame pe ei: “Amana po ti ikyri nehẽ.” Nahã pe ei, ei Jesus'ga. —Pehepia pe yvaga ikwahava aerẽva'ea ima'eg̃atua. Hepiaga'javame pe pekwaha aerẽva'ea ikyra. A'ea pe pekwaha katu, ei Jesus'ga g̃a pe. Emo imbaragwahave'ỹve'g̃a ja po pe reki. Pehepia tehe pe ojipeva'ea ag̃wamova'ea – kiroki a'ea okwahavuka aerẽva'ea. Emo pe napembaragwahavi reki aerẽva'ea rehe, ei Jesus'ga.
23762	MAT 16:21	Kiro Jesus'ga nhimombe'ua'jaa'javi g̃wemimbo'ehara'g̃a pe nahanahã po ti ji ve nehẽ javo. —Taho ti ji cidade de Jerusalém me, ei Jesus'ga g̃a pe. He'yiva'ea po ti g̃a imondomondoi hahyva'ea ji ve nehẽ xava'eve'g̃a ikwava'ẽhara'g̃a nduvihava'g̃a pavẽi judeus'g̃a mbo'ehara'g̃a pavẽi no. A'ero po ti g̃a ji jukaukari nehẽ. Mokõi ji kirirẽ po ti nhimbogwerahava nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. Nahanahã Jesus'ga imombe'ui aerẽva'ea onhimombe'gwovo g̃a pe.
23774	MAT 17:5	Ga nhi'ig̃ame yvag̃atig̃a ijyvi g̃a arimo g̃a mongovo o'ag̃i pe. Hendy'jandy'ja yvag̃atig̃a. Nanime yvag̃atig̃a hugwi Tupana'ga nhi'ig̃i Jesus'ga mombe'gwovo: —Agwa'ga ko jira'yra'ga nhiremia'nguhete'ga. Anhimohẽ hete ko ji ga rehe. Pehendu katu ti ganhi'ig̃a, ei Tupana'ga.