23218	MAT 1:5	Salmomva'ea Boazva'ea po'ria. Raabeva'ea Boazva'ea yembora. Boazva'ea Obedeva'ea po'ria. Ruteva'ea Obedeva'ea yembora. Obedeva'ea Jesséva'ea po'ria.
23234	MAT 1:21	Aerẽ po ti hẽa gwa'yra'ga mbo'ari nehẽ, ei ga. A'ero ti eno hẽara'yra'ga rehe Jesus. Ereki ga ko ahembopiro'yhara'ga. Na tuhẽ, ei ga. Ombopiro'y po ti ga ojiheve'g̃a g̃andekote'varuhua hugwi nehẽ, ei ga. Hahye'yma pe po ti ga g̃a nderohoi a'ero nehẽ, ei Tupana'gapyrive'ga Joséva'ea pe. A'ea erame ga hoi Joséva'ea hugwi. Aerẽ Joséva'ea ma'ẽi.
23236	MAT 1:23	“‘Pehendu katu ti!’ ei Tupana'ga. ‘Ipuru'a po ti hẽa akwaimbae'g̃a nderekoe'ỹvehẽa nehẽ. Aerẽ po ti hẽa gwa'yra'ga mbo'ari nehẽ. Ono po ti g̃a ga rehe Emanuel gareraramo,’ ei Tupana'ga,” ei ahe hako. Garera ko Emanuel. A'ea ko: Tupana'ga oko nhande pyri.
23237	MAT 1:24	Aerẽ Joséva'ea ma'ẽi. Oko ahe Tupana'gapyrive'ga nhi'ig̃a rehe toko ti hẽa nhirembirekoro a'ero nehẽ javo. A'ero ahe Mariava'ea reruri g̃wonga pe toroju ti hẽa pavẽi javo.
23240	MAT 2:2	Kiro g̃a ei pevove'g̃a pe: —Kiroki ga oko judeus'g̃a nduvihavuhuheteag̃wamamo – mome ga? O'a ga ag̃wamo. A'ereki ore orohepia jaytata'ia ipyahuva'ea kwara ipora koty. A'ea ko ga'ara kwahavuka ore ve ojipiukaro g̃waramo jaytata'ia. Hepiaga g̃waramo ore ruri timbohete ti ga javo, ei g̃a.
23249	MAT 2:11	Onga pype g̃a tayri'ga repiagi ga'yembora reheve Mariava'ea reheve. Nurã g̃a nenypy'andurugi garovai pyteri pe nde ko orehoheva'ero javo. A'ero g̃a imondohetei mbatera ga pe g̃wovapytymba'voga hyrua ipe'avo jugwi. Ouro g̃a imondoi ga pe. Incenso perfume apopyra g̃a imondoi ga pe no. Iru'ĩa perfume apopyra g̃a imondoi ga pe mirra.
23252	MAT 2:14	Oma'ẽ Joséva'ea ovya a'ero. A'ea rupi ypytunimo ahe tayri'ga rerohoi ga'yembora reheve g̃a nderogworogwovo Egitopeve'g̃a gwyri pe.
23254	MAT 2:16	Omanoa renonde Herodesva'ea nhimonha'ngaranuhũi jaytata'ia kwahapyra'g̃a ndehe. A'ereki ahe okwaha ji moandyandyi g̃a ojivyra'jave'yma ji pyri javo. Dois anos g̃werĩ tayri'ga rehe kiro. A'ea Herodesva'ea okwaha. A'ereki nanongara jaytata'ia kwahapyra'g̃a omombe'u ahe ve ahe g̃a monhi'ig̃ame ojive. Nurã ahe osoldados'g̃a mondoukari cidade de Belém me Belém rembeyvyri hĩ pe no. Pevo ahe osoldados'g̃a mondoukari tojuka pa ti g̃a tapihama'g̃a javo – kiroki tayri'g̃a o'a jaytata'ia kwahapyra'g̃a hepiagirẽ jaytata'ia. Ahenhi'ig̃a rupi soldados'g̃a hoi a'ero tapihama'g̃a ndepiaga. Ojuka pa g̃a tapihama'g̃a – kiroki g̃a gwereko dois anos ojihe, kiroki g̃a ndogwerekoi ve dois anos ojihe no.
23259	MAT 2:21	Oma'eamo ahe vyri a'ero tayri'ga rerogwovo ga'yembora reheve g̃a nderojivya pevo jitehe ogwyri pe Israel pe g̃a nderovahema.
23265	MAT 3:4	Omongi João Batistava'ea yuranuhũa'javuhuva'ea rava apopyra camelo rava apopyra. Aheku'ayvira ko ipira. O'u ahe tukura hehira reheve.
23273	MAT 3:12	Kiro João Batistava'ea imombe'ui ojo'java'ea g̃a pe. G̃a mbo'eavo ga ei: —Trigo jara'ga gwereko japira mbovevehava opo pe tamboveve ti ji japira trigo hugwi javo, ei João Batistava'ea imombe'gwovo. Omono'ono'õ po ti ga oapoa trigo inhag̃a hyrua pype nehẽ. Japira po ti ga imbokai tata pyvõ nehẽ. Ndogwevi po ti tata upa nehẽ, ei João Batistava'ea. —Na jitehe po ti jihoheheteve'ga huvihavuhuhete'ga imboja'oja'ogukari pyryve'g̃a okote'varuhuve'g̃a hugwi okovo pyryve'g̃a pojykaharete'ga nehẽ, ei João Batistava'ea g̃a pe. “Tuhu ti pyryve'g̃a ji pyri yvagi pe upa avuirama nehẽ,” e po ti jihoheheteve'ga nehẽ, ei João Batistava'ea. “Toho ti okote'varuhuve'g̃a ji hugwi ogwovo tata pype hahyva'ea ruvihava pype opytavo pevo avuirama nehẽ ojivyre'yma,” e po ti jihoheheteve'ga nehẽ, ei João Batistava'ea Cristo'ga mombe'gwovo g̃a pe.
23295	MAT 4:17	Omombe'u jipe ahe Jesus'ga hoa Cafarnaum me. Uvame cidade pe Cafarnaum me kiro Jesus'ga g̃a mbo'embo'ei. Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'gwovo ga ei g̃a pe: —Pepohi ti pejikote'varuhua hugwi, ei ga. Perojijyjijyi ti pejeaporog̃ita pejikokatuavo pejikovo Tupana'ga nhi'ig̃a rupi. A'ereki Tupana'ga pe ndepia katu g̃werĩ penduvihavuhuhetero yvya koty pe mongovo onhi'ig̃a rupi, ei Jesus'ga g̃a pe.
23296	MAT 4:18	Aerẽ Jesus'ga hoi ypiahu pe Galiléia pe ogwovo yembeyvyra rupi. Ohorame Jesus'ga mokonha'g̃a ndepiagi Simão'ga André'ga reheve. G̃a ko onhoirũ'g̃a. Simão'ga pe g̃a e'i no Pedro. Pirareheva'ero g̃waramo Simão'g̃a imombori ipypira pira mboahava tipyhy pira javo.
23297	MAT 4:19	Ovahemame g̃a pyri Jesus'ga ei g̃a pe: —He pejijo ti ji rupi nhiremimbo'eharamo. A'ero po ti pe ji mombe'ui ojipe'g̃a pe nehẽ no. Pira pe peru oji'i. Kiro po ti pe ojipe'g̃a mbuhurukari ji pyri nehẽ toko ti g̃a Jesus'ga nhi'ig̃a rupi javo, ei Jesus'ga g̃a pe.
23299	MAT 4:21	Hehemo'i Jesus'ga hoi ogwovo yembeyvyra rupi ojipe'g̃a ndepiaga Tiagova'ea João'ga reheve. G̃a memei ko onhoirũ'g̃a. G̃anduva'ga ko Zebedeu'ga. Ga pavẽi g̃a apygi yharuhua pype japokatua'java oapoa imboahava. Ovahemame g̃a pyri Jesus'ga nhi'ig̃i Tiagova'ea pe João'ga pe no toko ti g̃a nhiremimbo'eharamo javo.
23301	MAT 4:23	Ojipejipea pe Jesus'ga hogahoi Galiléiapeve'g̃a gwyra rupi hete ogwovo. G̃ajatykahai pe ga hogahoi g̃a mbo'eavo Tupana'ga nhi'ig̃a rehe. Pyryva'ea ga imombe'ui g̃a pe Tupana'ga pe poko katu pota penduvihavuhuhetero javo. —Perojijyjijyjuka ti pejeaporog̃ita Tupana'ga pe pejikoga ga rehe. A'ero po ti ga pe pokokatui nehẽ imomboa pendekote'varuhua pe hugwi okovo penduvihavuhuhetero nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. Karugwaraparavuhua Jesus'ga imombipavi g̃a hugwi no. Ipopoakare'ỹve'g̃a ga g̃a mbopopoakari no. Nahã ga rekoi g̃apyteri pe.
23302	MAT 4:24	A'ero he'yjuhuve'g̃a imombe'umbe'ui nahanahã Jesus'ga g̃a pohanog̃i javo. A'ero Síriapeve'g̃a nhaporemo ikwahavi no itetirũave'g̃a nderupava Jesus'ga pyri. He'yjuhu karugwara g̃a pe. Hahy paravuhu g̃a pe no. Anhag̃a omongo aha ojipe'g̃a ojeaporog̃ita rupi jate ojipe'ae'yma g̃a hugwi onhimongyavo Diabo'gapyriva'ea. Ojipe'g̃a akag̃i pe mbipeuhu g̃a mboheagwyryva. Ojipe'g̃a nopo'ami. Nomyi tuhẽ g̃a upa. G̃a nhaporemo g̃a g̃a nderuri Jesus'ga pyri topohano ti ga g̃a javo. Jesus'ga omombi pa g̃a hugwi a'ero g̃a mongokatua'java.
23304	MAT 5:1	Onhimongyve'g̃a ndepiagame Jesus'ga jiupiri yvytyra rehe. Pevo ga apygame garemimbo'ehara'g̃a nduri ga pyri tihendu ganhi'ig̃a javo.
23305	MAT 5:2	Ombo'embo'e ga g̃a kiro.
23316	MAT 5:13	—Jukyra omongo katu mbatera imonemukare'yma jupe. Pyry mbatera a'ero, ei Jesus'ga. Peko pe jukyra ja yvyakotyve'g̃a pe g̃a mongokatuavo. A'ereki pe peko katu pendoryndoryvamo g̃apyteri pe Tupana'ga pyryva repiuka g̃a pe Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'gwovo g̃a pe nahã po ahe toko hamo javo. Penhi'ig̃a rendukaturame po ti g̃a ndekokatui nehẽ no, ei Jesus'ga g̃a pe. —Po jukyra ndapyryva'javi, marã po ti ahe imombyryva'javi jukyra a'ero nehẽ? Ahe nombyryva'javi tuhẽ jukyra, ei Jesus'ga. A'ero ahe ndopo'rua'javi jukyra. Omombo ahe a'ero. Hehe ahe pyrug̃i a'ero ohoohorame, ei Jesus'ga. Po na jitehe pe ndapepyryva'javi, maranuhũ pe ojipe'g̃a mongokatui naerũ? Maranuhũ po ti ji nhimoirũukara'javi pe me nehẽ pehepiuka ti Tupana'ga pyryva g̃a pe javo pe me naerũ? ei Jesus'ga g̃a pe.
23318	MAT 5:15	Imondygame lamparina ahe ndohovapygi lamparina hyrua pyvõ. Pyte'mbia rehe ahe omondo lamparina. Ombokojahu lamparina ongapypeve'g̃a pe nhaporemo a'ero tohepia ti g̃a javo, ei Jesus'ga.
23322	MAT 5:19	—Ojipe'ga po ndokopavi Moisésva'ea remimbo'eagwera rupi. A'ereki ga e'i: “Jara rupi aheremimbo'eagwera rupi ji rekoi. A'ereki a'ea pyry aheremimbo'eagwera. Jara rupi aheremimbo'eagwera rupi ji ndakoi. A'ereki akoja hohe jara koji'i pyry aheremimbo'eagwera,” e po ga. Nahã po ga ojipe'g̃a mbo'ei g̃a pe hendukatuuka onhi'ig̃a. Nanongara'ga pe po ti Tupana'ga ei nehẽ: “Ndahuvihavi'i'i ko ga.” Nahã po ti Tupana'ga ei okovo g̃anduvihavuhuhetero g̃a ndepiakatuavo nehẽ, ei Jesus'ga. —Ojipe'ga po oko Moisésva'ea remimbo'eagwera rupi nhaporemo ojipe'g̃a mbo'ekatuavo hehe g̃a pe hendukatuuka aheremimbo'eagwera nhaporemo. Nanongara'ga pe po ti Tupana'ga ei nehẽ: “Ga ko huvihava.” A'ea po ti Tupana'ga ei okovo g̃anduvihavuhuhetero g̃a ndepiakatuavo nehẽ, ei Jesus'ga.
23335	MAT 5:32	—Jihi reki a'e pe me: Opohi po ga g̃wembirekohẽa hugwi ojipe'ga hẽa rerekoro g̃waramo, ei Jesus'ga. Po ojipe'ga ndogwerohoi hẽa hẽarembireko'ga hugwi. Naname hẽarembireko'ga opohirame hẽa hugwi opohi tehe hẽa hugwi. Gapohitehea ndapyryvi Tupana'ga pe, ei Jesus'ga. —Ga pohiteherame hẽa hugwi po ti hẽa ojipe'ga rerekopotari a'ero nehẽ, ei ga. Ga rerekorame hẽa ajuajuri a'ero. A'ereki hẽa hembireko jitehe jypyve'ga pavẽi, ei ga. Hẽarembirekoypy'ga reki ite'va hete a'ero, ei Jesus'ga. A'ereki ga hẽa mboajuajuruka opohitehero g̃waramo hẽa hugwi, ei ga. Tupana'ga ndopotari nanongara. —Kiroki ga kirẽ gwereko hẽa – gaha ite'varuhu. A'ereki ga gwereko garembirekohẽa. Tupana'ga ndopotari nanongara no, ei Jesus'ga.
23363	MAT 6:12	Ore ndorokwahava'javi ojipe'g̃a ndekote'varuhua orojihe henonhe'yma. Na jitehe ti orerekote'varuhua emombo ore hugwi ikwahava'jave'yma henonhe'yma.
23364	MAT 6:13	Satanás'ga ore mongo te'varuhu pota. Toremongote'varuhuukari ti ga pe. Ore poko ti toronhi'ĩpo'ruyme ti Satanás'ga orokoe'yma garemimbotarimova'ea rupi. A'ereki ndehe ko yvyakotyve'g̃a nduvihavuhuhetero ereko. Ndehe ndepopoaka.” Nahã ti pe'ji penhi'ig̃ame Tupana'ga pe, ei Jesus'ga g̃a mbo'eavo.
23375	MAT 6:24	—Tiruahũ ahe poravykyrame mokonha'g̃a pe opojykahara'g̃a pe. Po ahe oporavyky mokonha'g̃a pe, a'ero po ahe ojipe'ga arõhetei ojipe'ga arõe'yma. Ovy'a hete po ahe onhimiarõve'ga rehe ojipe'ga koty ojirovage'yma. —Na jitehe ahe nonhi'ĩpo'rukatui Tupana'ga ovy'aheterame itambere'ia rehe. Tupana'ga potaheterame ahe ndovy'ahetei itambere'ia rehe. Itambere'ia potaheterame ahe ndojirovagi Tupana'ga koty, ei Jesus'ga.
23376	MAT 6:25	—Nurã ji ei pe me: Tape'ag̃ataruhui ti mbatera rehe. Tape'ei ti: “Maramarã po ti ji rekoi nehẽ? Gara po ti ji a'u nehẽ? Ahã po ti ji ve nehẽ. Gara po ti ji amongi nehẽ? Aerẽ po ti jipira itoropavi nehẽ.” Tape'ei ti nahã penhi'ag̃ataruhue'yma. —Tapekouhui ti penhimbi'ua rehe, ei Jesus'ga. Tupana'ga pe apo. A'ero po ti ga imondoukari pe me mbatera nehẽ to'u ti g̃a javo. A'ereki Tupana'ga pe koji'i pyry pendekoa. Tapekouhui ti pejipira rehe. Oapo ga penda'oa. A'ero po ti ga imondoukari pepira pe me nehẽ. A'ereki Tupana'ga pe koji'i pyry penda'oa, ei Jesus'ga.
23377	MAT 6:26	—Pehepia ti gwyra'ia ikwahava. Notymi ojive gwyra'ia. Ndohetygi g̃wemityma i'gwovo a'ero. Nomono'og̃i mbatera opoitava ryrua pype aerẽ po ti ti'u javo. O'u reki gwyra'ia. A'ereki penduvete'ga yvagipeve'ga ouka jupe. Pe me ga ei: “Koji'i ji rekohetei pe ndehe,” ei Tupana'ga pe me. Nurã po ti ga imondoi pe me nehẽ no, ei Jesus'ga.
23388	MAT 7:3	—Ereko te'varuhu nde ejikotyve'ga pe. A'ero nde ei ga pe: “Hay'iuhua oko ndereakwari pe,” ere nde. Maranameuhũ nde euhui a'ea ga pe ndokokatui ga javo? Jihi a'e reki nde ve: Okyta reki oko ndereakwari pe! ei Jesus'ga. Nahã ji ei nde ve nde koji'i ereko te'varuhu ga hohe javo. Nde nderekwahavi reki ejekote'varuhua naerũ? ei Jesus'ga.
23390	MAT 7:5	A'ereki nde nderehepiakatui ve hekyita gareakwara hugwi okyta pytarame ejeakwari pe. Okokatu'ãva'ea ko nde! A'ereki okyta rerekoe'ỹva'ea ja nde ere'e: “Ji ndarekoi jireakwari pe,” ere nde. Ehekyi na'ẽ ti okyta ejeakwara hugwi. A'ero po ti nde hepiakatui hekyita hay'iuhua gareakwara hugwi nehẽ, ei Jesus'ga ga pe. A'ea Jesus'ga ei epohi na'ẽ ti ete'varuhua hugwi kirẽ ga pokoga javo.
23399	MAT 7:14	—Tupana'ga ronga apoa porta ko ndipypiriva'ea, ei Jesus'ga. Pehea garonga viaramo a'ea ndipypiriva'ea no. Ohorame a'ea rupi po ti g̃a ndekoi ga pyri avuirama nehẽ, ei ga. Ndahe'yive'g̃a hepiagi ndipypiriva'ea ogwovo hupi, ei Jesus'ga. Nahã Jesus'ga ei. A'ereki ndahe'yive'g̃a opohi pota okote'varuhua hugwi okovo Tupana'ga remimbotarimova'ea rupi. Opohirame po ti g̃a hoi ga pyri upa avuirama nehẽ.
23407	MAT 7:22	—Aerẽ mbapava koty po ti Tupana'ga okokatuve'g̃a mbuhurukari ojipyri g̃a mongovo avuirama nehẽ, ei Jesus'ga. Okote'varuhuve'g̃a po ti ga g̃a mondoukari hahyva'ea ruvihava pype g̃a mombyta avuirama nehẽ, ei Jesus'ga. Ga g̃a mondoukarame hahyva'ea ruvihava pype po ti g̃a eg̃a'ei nde ko orepojykaharetero javo ji ve onhimongyavo nehẽ: “Oromombe'u ore Tupana'ga nhi'ig̃a g̃a mbo'eavo hehe nahanahã Jesus'ga ei javo,” e po ti g̃a ji ve nehẽ. “Kiroki g̃a pe Diabo'gapyriva'ea oko te'varuhu anhag̃a – g̃a hugwi orombojipe'a ore anhag̃a Jesus Cristo'ga pe mbojipe'a javo jupe. Oroapo ore ahemonhimomby'aheteva'ea he'yjuhuva'ea Jesus'ga oapouka ore ve javo,” e po ti g̃a ji ve nehẽ, ei Jesus'ga.
23412	MAT 7:27	Aerẽ amana ikyreteuhui. Hehanhuhũ yhya a'ero ua garonga pyri yvya atyma. Yvytua turuhui no. Ipopoaka yvytua garonga rehe imbovavavavaga imbo'a. O'arahy upa garonga, ei Jesus'ga.
23419	MAT 8:5	Jesus'ga vahemirẽ Cafarnaum me romano'ga soldados'g̃a nduvihava'ga ruri Jesus'ga pyri. Ovahẽ ga Jesus'ga pyri topoko ti Jesus'ga jipyrive'ga javo.
23423	MAT 8:9	—Akwaha ji ndepopoakara mondoa irupeuhu, ei ga Jesus'ga pe. A'ereki na jitehe ji amondo soldados'g̃a jipi. Jiruvihava'ga ji mondoi no nahanahã eapo javo. A'ero ji rekoi ganhi'ig̃a rupi. Jihi soldados'g̃a nduvihavamo ako no. Ojipe'ga pe ji ei: Eho nahanahã japovo pevo ji ve. A'ero ga hoi okovo nhinhi'ig̃a rupi. Ojipe'ga pe ji ei: Ejo nahanahã japovo avo. A'ero ga ruri okovo nhinhi'ig̃a rupi. Jijipyrive'ga pe ji ei: Nahã eapo. A'ero ga japoi, ei soldados'g̃a nduvihava'ga Jesus'ga pe.
23426	MAT 8:12	Ojipe'g̃a po ti uhu garonga pype hamo novĩa israelitas'g̃a. Nduri po ti g̃a ipype nehẽ ojikoge'yma g̃waramo Tupana'ga rehe. Tupana'ga nomongiukari g̃a g̃wonga pype nehẽ g̃a momboa ypytunahiva pype nehẽ. Pevo po ti g̃a jehe'oi ojihe onhimonha'ngavo hahyrame ojive nehẽ, ei Jesus'ga.
23428	MAT 8:14	Aerẽ Jesus'ga hoi Simão Pedro'ga ronga pe. Ovahemame ga Pedro'ga rembirekohẽa yhẽa repiagi. Onhino hẽa otetiruano. A'ereki o'a hete hẽa rehe.
23431	MAT 8:17	Opohano ga g̃a. Nahã hekoi Tupana'ga nhi'ĩpo'ruavo ymyahũva'ea po'ruavo. A'ereki a'ea mombe'gwovo ymyahũ Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea Isaíasva'ea omombe'u Tupana'ga nhi'ig̃a. Ymyahũ ahe ei hako: “Ga tuhẽ omombi nhanetiruahũa nhande hugwi,” ei ahe hako.
23433	MAT 8:19	G̃a horame ypiahu pe judeus'g̃a mbo'ehara'ga ruri Jesus'ga pyri. Ombo'embo'e ga Moisésva'ea remimbo'eagwera rehe jipi. Ovahemame Jesus'ga pyri ga ei Jesus'ga pe: —Ji po ti neremimbo'eharamo nehẽ. Ndehoa nanani po ti ji hoi nde rupi nehẽ, ei ga.
23435	MAT 8:21	Jesus'ga remimbo'eharamo ojipe'ga ei Jesus'ga pe: —Orepojykaharetero ko nde, ei ga Jesus'ga pe. Aerẽ po ti ji hoi nde rupi nanani nehẽ. Na ji hoi na'ẽ jipo'ria tyma, ei ga.
23436	MAT 8:22	A'ero Jesus'ga ei reki ga pe: —Terehoi ti pevo. Ji rupi ti ejo. Omanove'g̃a'jave'g̃a – kiroki g̃a noarõi Tupana'ga nhi'ig̃a – g̃a tuhẽ ti totỹ gwe'yja'g̃a, ei Jesus'ga ga pe.
23440	MAT 8:26	Oma'eamo ga ei g̃a pe: —Maranameuhũ pe pekyhyjiuhu? Ndapejikogi pe ji rehe naerũ? ei ga g̃a pe. Ovya ga nhi'ig̃i yvyturanuhũa pe typepemuhũa pe no topi ti javo. A'ero yvytua ipigi. Notymynha'javi yhya no.
23442	MAT 8:28	Ypiahua aherovai Jesus'ga herohoi g̃wemimbo'ehara'g̃a pavẽi. Gwerovahẽ Jesus'g̃a a'ero ogwovo Gadarapeve'g̃a gwyri pe. Jesus'ga repenhana cidadepeve'g̃a mokonha'g̃a nduri. He'yjuhu anhag̃a Diabo'gapyriva'ea onhimongyavo mokonha'g̃a pojykavo. A'ero mokonha'g̃a iporayvaranuhũi. Ojipe'g̃a ndokwavi pevo g̃a pyvõ okyhyjiavo a'ero. Itaruvihavuhua kwaruhua pytera hugwi aheryvya hugwi g̃a nduri Jesus'ga repenhana kiro.
23450	MAT 9:2	Nanime pevove'g̃a ga reruri itetirũave'ga nomyive'ga gakupeupava pype. G̃a ndepiagame Jesus'ga ei oyvyteri pe: “Ojiko hete g̃a ji rehe ga rerua ji pyri tomopo'ã ti ga ga javo,” ei Jesus'ga oyvyteri pe. —Pi'a, ei Jesus'ga nomyive'ga pe. Ejory ti. A'ereki kiro nderekote'varuhua mombora nde hugwi. A'ea Jesus'ga ei jihi amombo nderekote'varuhua javo.
23461	MAT 9:13	Ymyahũ Tupana'ga ei hako: “Peru pe mbatepyryva tokwava'ẽ ti ikwava'ẽhara'g̃a Tupana'ga pe javo. A'ea ji ei pe me novĩa. Emo koji'i ji apota penemimombyryva ojipe'g̃a pe,” ei Tupana'ga hako, ei Jesus'ga. —Peho ti penhimbo'eavo a'ea rehe Tupana'ga ea rehe ikwahakatuavo, ei Jesus'ga g̃a pe. Ajo ji yvya koty tapoko ti ji okote'varuhuve'g̃a javo – kiroki g̃a e'i: “Ako te'varuhu ji. Marã po ti ji ve a'ero nehẽ?” Ta'e ti ji g̃a pe toko katu ti g̃a javo. Ojipe'g̃a pyri rũi ji ajo javo – kiroki g̃a e'i ojive: “Jipyry hete ji.” G̃a pyri rũi ji jori javo g̃a pe, ei Jesus'ga.
23462	MAT 9:14	Aerẽ João Batistava'ea remimbo'ehara'g̃a nduri Jesus'ga pyri. Ovahemame g̃a ei ga pe: —Nane'ymi fariseus'g̃a ja ore ndoro'ui xanhi'ĩ ti Tupana'ga pe javo. Neremimbo'ehara'g̃a ki a'e te nane'ymi o'u reki. Maraname ore ja rũi g̃a ndekoi? ei g̃a Jesus'ga pe.
23471	MAT 9:23	Kiro huvihava'ga ronga pe Jesus'ga hoi ogwovo tahepia ti gara'yrahẽa javo. Ovahemame ga imonhi'ĩhara'g̃a ndepiagi – kiroki g̃a omonhi'ĩ jiru'a ahe manorame. He'yive'g̃a ga g̃a ndepiagi no. Hahyahi g̃ajehe'ohetea.
23472	MAT 9:24	G̃a pe nhaporemo Jesus'ga ei: —He pejigwovo! A'ereki tayrihẽa nomanoi. Oki hẽa upa, ei ga. A'ero g̃a ga jai ga rerekovo ga rerekomemuamo ki a'e te ahe omano hete javo.
23473	MAT 9:25	G̃a mbojipe'avo ga g̃a mondoi. Okirame onga pype ga kujahẽa popyhygi. A'ero hẽa kweravi opo'ama.
23474	MAT 9:26	Ombojoapiapi g̃a hẽa mombe'gwombe'gwovo Jesus'ga reheve ojipe'g̃a pe. G̃agwyripeve'g̃a nhaporemo ikwahavi a'ero hẽambogwerava.
23475	MAT 9:27	Jesus'ga horame onga hugwi ogwovo heakwagweve'g̃a hoi ga reviri mokonha'g̃a. Hahyahi g̃anhi'ig̃a g̃a erame ohapukaita: —Daviva'ea rymyminouhũro ko nde! ei g̃a. Nahã g̃a ei Jesus'ga pe. A'ereki g̃a e'i oyvyteri pe: “Jesus'ga pe Tupana'ga e'i eko ti g̃anduvihavuhuhetero javo.” —Ore poko ti! ei g̃a Jesus'ga pe. A'ea g̃a ei tianemboheakwa katu ti ga opopoakara pyvõ javo.
23476	MAT 9:28	Ga kirame onga pe g̃a nduri ovahema ga pyri. G̃a pe Jesus'ga ei: —Marã? Perovia pe nhiremimboheakwakatuag̃wama? ei Jesus'ga. A'ero g̃a ei ga pe: —Orepojykaharetero ko nde, ei g̃a. Orogwerovia ore.
23479	MAT 9:31	Ombojoapiapi g̃a reki imombe'gwombe'gwovo ogwyripeve'g̃a pe nhaporemo nahã Jesus'ga ore mboheakwa katu javo.
23484	MAT 9:36	Ojatykave'g̃a ndepiagame Jesus'ga g̃a porogwetygi. A'ereki g̃a he'ouhũ onhimongyavo tiruahũro g̃waramo ojive. Ndipokohavi g̃a no. Nahanahã g̃a ndekoi ovelhas ja – kiroki ovelhas ndogwerekoi gwepiakatuhara'ga.
23492	MAT 10:6	—Nhandere'yja'g̃a pyri jate israelitas'g̃a pyri jate ti peho. G̃a ko ovelhas ja. Ovelhas oka'nhy jipi herekoe'ymame gwepiakatuharamo. Akoja ja ko nhandere'yja'g̃a ika'nhyva'ea ja, ei Jesus'ga.
23494	MAT 10:8	Pemombi ti karugwara itetirũave'g̃a hugwi. Pemoka'ẽ ti g̃ajagwa ijaijauhuve'g̃a hugwi. Pembogwera ti omanove'g̃a g̃amanoa hugwi. Pembojipe'a ti Diabo'gapyriva'ea anhag̃a ojipe'g̃a hugwi. Nahanahã ti pepokopoko nhandere'yja'g̃a. —Ji pe mbopopoaka topoko ti g̃a g̃a javo, ei Jesus'ga. Ji nda'ei pe me: Opombopopoaka ji ko. Nurã ti pembuhu ji ve itambere'ia mbatera reheve. A'ea rũi ji a'e pe me, ei Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe. A'ero g̃a pokogame ti tape'ei g̃a pe: “Pembuhu ore ve itambere'ia mbatera reheve.” A'ea rũi ti pe'ji, ei Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe.
23502	MAT 10:16	—Ji rendu ti, ei Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe. Kiro po ti ji pe mondoi okote'varuhuve'g̃a pyteri pe. Peko po ti pe ovelhas ja ipopoakare'ỹva'ea ja pejigwovo g̃apyteri pe nehẽ. Onharõ ja'gwara'java'ea lobos ovelhas pyhyga otiruahũro jupe. Na jitehe po ti okote'varuhuve'g̃a tiruahũro pe me nehẽ, ei Jesus'ga g̃a pe. Nurã po ti mboja ja penhimboko'i hete ikwahaheteavo penhimombaragwahava g̃a ndehe nhaneirũa rũi ko g̃a javo. Inambua nomondoi hahyva'ea nhande ve. Inambua ja ti tapemondoi hahyva'ea ojipe'g̃a pe. Peko katu katu ti ojipe'g̃a pe, ei Jesus'ga g̃a pe.
23516	MAT 10:30	—Koji'i hete reki Tupana'ga pe ndepiakatui. A'ereki ga okwaha jitehe reki pe'ava nhaporemo he'yjuhuva'ea. Okwaha pa ga pe'ava nhaporemo he'yje'ỹva'ea. Nahã ga pe kwahahetei pe ndepiakatuavo.
23520	MAT 10:34	—Marãi pe ji mombe'gwovo? ei Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe. “Jesus'ga rura g̃waramo po ti yvyakotyve'g̃a py'a rukatui nehẽ.” Nahã po pe ei pejiyvyteri pe naerũ? Tape'ei ti a'ea. Jirura g̃waramo po ti g̃apy'a ndukatui nehẽ. Ojogwayva po ti g̃a ji rehe nehẽ, ei Jesus'ga.
23521	MAT 10:35	Ojipe'g̃a po ti ji arõhetei nehẽ. Ojipe'g̃a po ti nanhiarõi nehẽ. Nurã po ti g̃a jogwayvari ji rehe nehẽ. “Akwaimbae'g̃a po ti gwayva uva'g̃a nehẽ. Kunhangwera'g̃a po ti gwayva oy'g̃a nehẽ. Kunhangwera'g̃a po ti gwayva g̃wembireko'g̃a y'g̃a nehẽ.
23522	MAT 10:36	Ongapypeve'g̃a po ti nonhoarõhetei nehẽ,” ei Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe.
23524	MAT 10:38	—Kiroki g̃a oko pota nhiremimbo'eharamo – po ti ojipe'g̃a imbohahyukari g̃a pe g̃a jukavo vehevi nehẽ peko pe Jesus'ga reheva'ero javo g̃a pe, toko jitehe ti g̃a nhiremimbotarimova'ea rehe opohire'yma ji hugwi. Okoe'ymame nhiremimbotarimova'ea rehe, g̃a ti tokoyme nhiremimbo'eharamo nehẽ. A'ereki nanongara'g̃a ndapyryvi, ei Jesus'ga g̃wemimbo'ehara'g̃a pe.
23530	MAT 11:2	A'ea rupi João Batistava'ea rekoi cadeia pype a'itituhẽva'ea mombe'ua rehe. Okwaha ahe Cristo'ga rembiapoa garemimonhimomby'ava'ea. A'ea kwahavame João Batistava'ea ei g̃wemimbo'ehara'g̃a pe mokonha'g̃a pe: —Peho ti Jesus'ga pyri. Pe'ji ti ga pe: “Ymyahũ Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea e'i: ‘Aerẽ po ti Tupana'ga remimbuhurukara'ga ruri nhande pyri nehẽ.’ Nahã ahe ei. Ma'g̃a po ymyahũ ahe omombe'u? Mara'ngu po ndehe? Mara'ngu po ojipe'ga? Nahã ore ei aheremimombe'uhara'ga rura pota ga mbuhua.” A'ea mombe'gwovo katu ti pe'ji Jesus'ga pe: “Marãi nde a'ero?” ei João Batistava'ea mokonha'g̃a pe g̃wemimbo'ehara'g̃a pe. —Kwa, ei g̃a. A'ero g̃a hoi ogwovo Jesus'ga pyri ovahema. João Batistava'ea nhi'ig̃agwera g̃a imombe'ui Jesus'ga pe.
23533	MAT 11:5	“Oma'eg̃atu kiro heakwagweve'g̃a okovo. Opo'ag̃atu kiro ipyka'naka'nauhũve'g̃a ogwovo katu. Oka'ẽ g̃ajagwa ijaijauhuve'g̃a hugwi. G̃wendu katu kiro japyakware'ỹve'g̃a okovo. Okwera kiro omanove'g̃a okovo. Imbatere'ỹve'g̃a g̃wendu kiro pyryva'ea Jesus Cristo'ga mombe'ua.” A'ea nhaporemo ti pemombe'u João Batista'ga pe, ei Jesus'ga. A'ea Jesus'ga ei ikwahavuka ga pe Jesus'ga ko Tupana'ga remimbuhurukara'ga javo aheremimombe'uhara'ga.
23542	MAT 11:14	Ahe e'i: “Tupana'ga po ti oko g̃anduvihavuhuhetero nehẽ. Elias'ga po ti uhu na'ẽ nehẽ,” ei ahe, ei Jesus'ga. Omombe'u ahe João Batista'ga Eliasva'ea mombe'urame. Ag̃wamo João Batista'ga ruri oji'i ahe nhi'ĩpo'ruavo a'ero. Marã? Perovia pota pe a'ea a'ero naerũ? ei Jesus'ga.
23544	MAT 11:16	—G̃a pe Jesus'ga ei: Marã po ti ji ei pe me ag̃wamova'ea pe a'ero nehẽ? Gara ja pe ndekoi a'ero? Kiro ji pe mombe'ui pe me. Tayri'g̃a ja ko pe ndekoi. Oapy tayri'g̃a ima'ẽhai pe feira pe. A'ero g̃a hapukai ojipe'g̃a pe tayri'g̃a pe – kiroki g̃a ojikoty'a g̃a pavẽi. Onhi'ig̃a mondovo g̃a pe g̃a ei:
23545	MAT 11:17	“Oropy ore jiru'a pe me xajory ti nhanerembirekoa rehe javo. Pe ki a'e te ndapeyrerupypotari henduvame. Xajehe'o ti nhanenhikamombava rehe, oro'e ore pe me. A'ero ore jehe'oi. Pe ki a'e te ndapejehe'oi ore pyri. A'ereki pe ndapepotariuhu.” Nahã tayri'g̃a ei, ei Jesus'ga.
23547	MAT 11:19	—Tayri'g̃a ja pe ndekoi. A'ereki pe pe'epe'e ji ve no, ei Jesus'ga g̃a pe. Yvyakotyva'ero yvagipeva'ero ji ajo pe pyri mbatera i'gwovo vinho i'gwovo no. A'ero pe epe'ei ji mombe'gwovo: “Ehepia Jesus'ga! O'uheteuhu ga. Ga ko heagwyryve'ga vinho gwovo,” pe'e pe ji ve, ei Jesus'ga. “Ite'varuhuve'g̃a – kiroki g̃a omono'og̃uhũ itambere'ia governo pe – g̃a pavẽi Jesus'ga ojikoty'a ojipe'g̃a pavẽi okote'varuhuve'g̃a pavẽi,” pe'e pe. Nahã pe euhui ji mombe'gwovo ji arõe'yma, ei Jesus'ga. —Ojipe'g̃a ndekokatua repiaga g̃waramo nhande ei: Tupana'ga reki okwahavuka g̃a pe g̃a mongokatuavo, ei Jesus'ga. Ojipe'g̃a ndekote'varuhua repiaga g̃waramo nhande ei: Tupana'ga rũi omongo g̃a ite'varuhua rehe, ei Jesus'ga pevove'g̃a mbo'eavo he'yjuhuve'g̃a mbo'eavo.
23549	MAT 11:21	—Tiruahũ ti pe me Corazimmeva'ea pe nehẽ! ei Jesus'ga. Tiruahũ ti pe me Betsaidapeva'ea pe nehẽ! ei ga. A'ereki pe ndapepohiri pejikote'varuhua hugwi. Pehepia ko pe Tupana'ga popoakara novĩa ji japorame ahemonhimomby'aheteva'ea. Hepiagame po pe pepohi pejite'varuhua hugwi hamo. A'ea Jesus'ga ei cidadepeve'g̃a pe Corazimmeve'g̃a pe Betsaidapeve'g̃a pe no. —Ymyahũ Tiropeva'ea Sidommeva'ea pavẽi ndohepiagi Tupana'ga popoakara ahemonhimomby'ava'ea repiage'yma, ei Jesus'ga. Po ymyahũ ji japoi ahemonhimomby'ava'ea ahepyteri pe, po kotihĩ ahe pohiri okote'varuhua hugwi po raka'e hamo. Omongi po ahe opite'varuhua imondovo tanimbuga oakag̃a rehe po raka'e hamo ndorovy'ari ore orerekote'varuhua rehe javo, ei Jesus'ga.
23553	MAT 11:25	Onhi'ig̃ahypavame g̃a pe nhaporemo Jesus'ga ei Tupana'ga pe: —Apĩ, ei ga Tupana'ga pe. Ndepyry hete nde ekovo yvagipeve'g̃a nduvihavuhuhetero yvyakotyve'g̃a nduvihavuhuhetero no. A'ereki nde nderekwahavukari a'itituhẽva'ea ikwahapyra'g̃a pe heaporog̃itave'g̃a pe no. Onhimbo'ee'ỹve'g̃a pe tayri'g̃a'jave'g̃a pe nde erekwahavuka a'itituhẽva'ea.
23555	MAT 11:27	Kiro Jesus'ga ei: —Jiruva'ga ombuhu pa ji ve ji mbopopoaka. A'ero ji popoakaramo ojipe'g̃a hohe pa. Gaha jate ji kwaha hete. Ojipe'g̃a ndajikwahakatui. Jihi jate ji akwaha hete jiruva'ga. Okwaha g̃a ga ji ga mboukwahapotarame jate g̃a pe, ei Jesus'ga g̃a pe.
23559	MAT 12:1	Aerẽ judeus'g̃a poravykye'yma rupi sábado rupi Jesus'g̃a hoi kohoa rupi okovo. Garemimbo'ehara'g̃a hoi ga rupi. Trigo kopeva'ea pevo inhimongyi. Ojuka ty'ara garemimbo'ehara'g̃a. Nurã ohorame g̃a ika'mbika'mbigi trigo i'gwovo.
23562	MAT 12:4	A'ea rupi ahe hoi Tupana'ga ronga pype tenda pype. Ipype ikwava'ẽhara'g̃a omondo pão Tupana'ga rovai pyteri pe jipi. G̃a ikwava'eg̃irẽ Tupana'ga pe ga gwerohouka g̃a pe g̃ahã jate ti to'u jirovai pyteripeva'eagwera javo. Ojipe'g̃a po ndo'ui hamo. Daviva'ea reki i'ui onhipavẽiva'ea pavẽi hako, ei Jesus'ga fariseus'g̃a pe.
23563	MAT 12:5	—Tupana'ga rembikwatijarukara onhi'ĩ pe me novĩa, ei Jesus'ga fariseus'g̃a pe. Ymyahũ Tupana'ga e'i Moisésva'ea pe ikwatijaruka ahe ve hako. Ahe ve ga ei: “Nhimbohetehava pype ti ikwava'ẽhara'g̃a toporavyky ikwava'eg̃a ji ve jukapyra. Oporavykye'yma rupi sábado rupi ti g̃a tokwava'ẽ ipype. Nahã ti g̃a toko katu. Nahã pyry ji ve.” Ymyahũ Tupana'ga ei a'ea Moisésva'ea pe ikwatijaruka ahe ve hako, ei Jesus'ga fariseus'g̃a pe. Tupana'ga ei g̃a pe: “Pyry.” Ndojari g̃a ndehe a'ero g̃aporavykya sábado rupi, ei Jesus'ga.
23568	MAT 12:10	Ipype iponhimamave'ga rekoi. Ojipe'g̃a ndeaporog̃itate'varuhuro okovo timbotegwete ti Jesus'ga javo. A'ero g̃a ei ojohupe: —Mara'ngu po ti Jesus'ga oporavykyavo gapoa mbokatua'java nhandeporavykye'yma rupi sábado rupi? Ga gapoa mbokatua'javame po ti nhande Jesus'ga mbotegwetei nehẽ, ei g̃a ojohupe. Nurã g̃a ei Jesus'ga pe: —Marãi Moisésva'ea rembikwatijara nhandeporavykye'yma mombe'gwovo sábado mombe'gwovo? Marãi ikwatijara? Pyry nhande nimombigi g̃atetirũa nhandeporavykye'yma rupi sábado rupi? Marãi? ei g̃a Jesus'ga pe.
23572	MAT 12:14	A'ero fariseus'g̃a hoi Jesus'ga hugwi onhimono'og̃a. Ojohupe g̃a ei onhimonha'ngavo: —Maranuhũ po ti nhande Jesus'ga jukaukari nehẽ naerũ? ei g̃a ojohupe.
23597	MAT 12:39	A'ero Jesus'ga ei g̃a pe: —Peko te'varuhu pe ag̃wamova'ero! ei Jesus'ga. Ndapekoi pe Tupana'ga nhi'ig̃a rehe pejikoge'yma ga rehe. A'ero pe ei: “Jesus'ga japorame jate nhande ve ahemonhimomby'ava'ea, a'ero po ti nhande ei ikwahava nehẽ: Tupana'ga ga poko. A'ea po ti nhande xa'e hepiagame nehẽ.” A'ea pe ei, ei Jesus'ga. —Ndoapoukari po ti Tupana'ga ojipea ahemonhimomby'ava'ea pe me nehẽ. Ojikwe ga oapo ahemonhimomby'ava'ea Jonasva'ea mohemukarame hako. A'ea jate po ti ga ikwahavukara'javi pe me nehẽ, ei Jesus'ga. Ymyahũ Jonasva'ea ko Tupana'ga nhi'ig̃a mombe'uharava'ea hako.
23599	MAT 12:41	—Aerẽ mbapava koty po ti Tupana'ga omanove'g̃a mono'ono'ombavi ag̃wamove'g̃a ndeheve nehẽ, ei Jesus'ga. G̃a mono'ombavame po ti ga ei g̃a pe nhaporemo nehẽ peko te'varuhu pe javo. A'ea rupi po ti Nínivepeva'ea kweravi nehẽ no. Ojipiukarame po ti ahe imboukwahavukari ag̃wamove'g̃a ndekote'varuhua nehẽ. A'ereki a'ea renonde ymyahũ Nínivepeva'ea g̃wendu katu Tupana'ga nhi'ig̃a hako. Opohi ahe okote'varuhua hugwi ymyahũ hendukatuavo Tupana'ga nhi'ig̃a Jonasva'ea imombe'uro g̃waramo hako, ei Jesus'ga g̃a pe imombe'gwovo. —Ji rendu ti! ei Jesus'ga g̃a pe. Jihi kaitu amombe'u katu Tupana'ga nhi'ig̃a Jonasva'ea hohe, ei Jesus'ga. Ag̃wamove'g̃a nohendupotari nhinhi'ig̃a opohire'yma okote'varuhua hugwi. Nurã po ti Nínivepeva'ea imboukwahavukari ag̃wamove'g̃a ndekote'varuhua nehẽ, ei Jesus'ga fariseus'g̃a pe.
23600	MAT 12:42	—Mbapava koty po ti Tupana'ga omanove'g̃a mono'ono'ombavi ag̃wamove'g̃a ndeheve, ei Jesus'ga. G̃a mono'ombavame po ti ga ei g̃a pe nhaporemo nehẽ peko te'varuhu pe javo. A'ea rupi po ti tyapyrakotyva'ea ruvihavuhuva'ea kweravi nehẽ no kunhangwerava'ea. Ojipiukarame po ti ahe imboukwahavukari ag̃wamove'g̃a ndekote'varuhua nehẽ. A'ereki a'ea renonde ymyahũ tyapyrakotyva'ea ruvihavuhuva'ea uhu Salomãova'ea pyri hako tahendu ti ganhi'ig̃a javo. “A'ereki ga okwaha hete,” ei ahe ua. Paivouhu hete ahegwyra. Paivouhua hugwi ahe ruri hako tahendu ti ga javo, ei Jesus'ga imombe'gwovo fariseus'g̃a pe. —Ji rendu ti! ei Jesus'ga g̃a pe. Jihi kaitu akwaha hete Salomãova'ea hohe, ei Jesus'ga. Ag̃wamova'ero napehendupotari nhinhi'ig̃a ikwahapotare'yma a'itituhẽva'ea. Nurã po ti ahe imboukwahavukari pendekote'varuhua nehẽ, ei Jesus'ga.
23602	MAT 12:44	Nurã i'ei: “Ajivy po ti ji nhironga pe ipojykaa'java akwaimbae'ga pojykaa'java,” e'i anhag̃a. Akwaimbae'ga pe anhag̃a e'i nhironga. —A'ero ituri ojivya akwaimbae'ga pyri. Ovahemame ga pyri anhag̃a i'ei: “Ndogwerekoi ve ongapypeve'g̃a ipype imboavujikweripyra pype,” e'i akwaimbae'ga mombe'gwovo.
23603	MAT 12:45	“Taru ti jara ji pyri a'ero,” e'i. —A'ero ihoi anhag̃a rerua seteva'ea rerua. Akoja hohe seteva'ea tiruahũ hete, ei Jesus'ga. Ovahemame akwaimbae'ga pyri ga pojykai otiruahũro ga pe. A'ero kiro koji'i tiruahũ hete akwaimbae'ga pe. Ymya tiruahũ ga pe ojipejiva'ea ga pojykarame. Aerẽ koji'i tiruahũ hete ga pe seteva'ea ga pojykarame, ei Jesus'ga. —Na jitehe tiruahũ ag̃wamo ite'varuhuve'g̃a pe. Aerẽ koji'i po ti tiruahũ hete g̃a pe nehẽ. A'ereki opohi'rãrame okote'varuhua hugwi novĩa g̃a nde'i ji ve: “Herejo ejikoty'a ji pavẽi.” A'ea g̃a nde'i ji ve. Aerẽ koji'i g̃a ndekote'varuhui a'ero, ei Jesus'ga.
23604	MAT 12:46	Jesus'ga imombe'urame pevove'g̃a pe nanime Jesus'ga yembora ruri gairũ'g̃a pavẽi o'ama okari pe. Onhi'ĩ pota g̃a ga pe.