23217	MAT 1:4	Aram ìiri íipidenáté Aminadab. Aminadab ìiri íipidenáté Naasón. Naasón ìiri íipidenáté Salmón.
23218	MAT 1:5	Salmón ìiri íipidenáté Booz. Booz yáatúa uípidenáté Rahab. Booz ìiri íipidenáté Obed. Obed yáatúa uípidenáté Rut. Obed ìiri íipidenáté Isaí.
23219	MAT 1:6	Isaí ìiri íipidenáté rey David. Rey David ìiri íipidenáté Salomón. Salomón yáatúa, úacata Urías yàacawéetúami quéechatécáwa.
23220	MAT 1:7	Salomón ìiri íipidenáté Roboam. Roboam ìiri íipidenáté Abías. Abías ìiri íipidenáté Asa.
23223	MAT 1:10	Ezequías ìiri íipidenáté Manasés. Manasés ìiri íipidenáté Amón. Amón ìiri íipidenáté Josías.
23271	MAT 3:10	Máiní mawiénica yái yùuwichàacáisi Dios imàaquéeripináca yàanàaca báawéeyéi ìwali, càide iyúwa mawiénicaalí wenàiwica iwichùaca àicu ìwali chipàali iyú, càita nacái mawiénica yái Dios yàasu yùuwichàacáisica. Péemìacué comparación: Càide iyúwa wàucacaalí macái àicu canéeyéi irí ìyacaná cayába weemácaténá nía quichái irìcu, càita nacái Dios yùuwichàidapiná wenàiwica quichái irìcu cawinácaalí wenàiwica càmíiyéica imàni cayábéeri càide iyúwa Dios iwàwáaná.
23273	MAT 3:12	Péemìacué comparación: Càide iyúwa wenàiwica natécaalí nàasu palawa nacáapi irìcuwa masacàacaténá namànica nàasu trigo ituínáwa, náaláidacaténá nacái trigo iwìralèmi, càita nacái yái yàanèeripináca núamirìcubàa yàanàaca iwàlisàidacaténá yàasu wenàiwica íiwitáisewa, iseríacaténá nacái nía náicha áibanái càmíiyéica yàasu. Càide iyúwa wenàiwica yeedácaalí ibànacale trigo ituínáwa manuíri capìi irìculé ituínási yàaluca, càita nacái yái yàanèeripináca ìwacáidapiná yàataléwa yàasu wenàiwicanáiwa. Càide iyúwa wenàiwica yeemácaalí ituínási iwìralèmi manuíri quichái irìcu, càita nacái yái yàanèeripináca yùuwichàidapiná macáita càmíiyéica yàasu wenàiwica quichái irìcu, càmíirica ichacàwa càiripinéerita ìyaca”, íimaca yái Juanca.
23291	MAT 4:13	Quéwa càmita iyamáawa Nazaret ìyacàlená irìcu, néese yàacatéwa ìyacaténá Capernaum ìyacàlená irìcu, ìyéerica Galilea icalìsaniná idùlepiré, Zabulón itaquénáinámi yàasu cáli íinata, Neftalí itaquénáinámi yàasu cáli nacái.
23293	MAT 4:15	“Píacué israelita ìyéeyéica Zabulón itaquénáinámi yàasu cáli íinata, Neftalí itaquénáinámi yáapicha, yái cáli ìyéerica abéemàalé Jordán inanába íicha, Galilea icalìsaniná idùlepiré, alé càmíiyéi israelita ìyacataléca, Galilea yàasu cáli.
23296	MAT 4:18	Néeseté Jesús yèepunícawa Galilea icalìsaniná icàinalená íinatabàa. Yá iicáca pucháiba asìanái. Ibèeri íipidená Simón, áibaalí íipidená Pedro nacái. Iméeréeri íipidená Andrés. Cubái inuérinánáica nía needácaténá nalíwa nàasu platawa. Náucaca nàacawa nàasu tarayawa nèepunícawa calìsáacubàa.
23316	MAT 5:13	Jesús íimaca yéewáidacalénái iríwa: “Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa iwidùma chái èeri irìcu. Yái iwidùma puìwaca imànica yàacàsi, yéewanápiná caséeca wenàiwica nayáacani. Néese càmicaalí quirínama puìwa iwidùmaca, yá càmita idé puìwaca àniwani, yái iwidùmaca. Yá canápinéerica meedáni. Wáucacani bàacháwalé, néese wenàiwica nàipìnáaníca íinatabàami. Càitacué nacái iwàwacutá pìyaca machacàníiri iyú, pimànicué cayábéeri nacái, yéewanápiná wenàiwica nawàwa neebáidaca yái báisíiri tàacáisica.
23317	MAT 5:14	“Péemìacué áiba comparación: Càicuéca píade iyúwa camalási chái èeri irìcu. Càide iyúwa camalási icànacaalí catéeri irìculé, càita nacáicué iwàwacutá picàlidaca yái báisíiri tàacáisica èeri mìnanái irí amalácaténá náiwitáise, níái catéeyéica íiwitáise, càmíiyéica yáalía Dios ìwali. Iwàwacutácué pìyaca càide iyúwa manuíri yàcalé ìyéerica dúli ipùatalìcu. Càide iyúwa macáita náalimácaalí naicáca manuíri yàcalé, càita nacái iwàwacutácué pimàacaca áibanái iicáca pìyaca machacàníiri iyú càide iyúwa Dios itàacái íimáaná.
23318	MAT 5:15	Péemìacué áiba comparación: Watùcunìacaalí lámpara, càmita wabàani yàalusi irìculé. Néese wamàacaca icànaca chènunibàa, yá icànaca nàwali macáita ìyéeyéica capìi irìcu.
23328	MAT 5:25	“Pisutá píawawa Dios íicha caquialéta imàacáanápiná iwàwawa pibáyawaná íicha, ipíchaná yùuwichàidaca pía. Càmicaalí cài pimàni, yásí Dios ìyaca pirí càide iyúwa piùwide. Péemìa comparación: Piùwide itécaalí pía icháawàacaténá piináwaná ìwali nacuèrinánái irí, yá iwàwacutá pitàaníca yáapicha éeréta àyapulìcubàa. Pisutá íicha wawàsi caquialéta imàacáanápiná iwàwawa pibáyawaná íicha ipíchaná itéca pía juez yàatalé; càmicaalí pisutá íicha cài, yásí juez imàacaca úwinái náibàaca pía, yá úwinái náucapiná píawa presoíyéi ibànalìculé, nacapèedáidacaténá píawa.
23344	MAT 5:41	Uwinái nachùulìacaalí pitéca nàasu abéeri kilómetro idècuni, yá pité nàasu pucháiba kilómetro idècuni, nawàwacaalí cài pimànica.
23375	MAT 6:24	Jesús íimaca: “Péemìacué comparación: Canácata wenàiwica yáaliméeri imànica machacàníiri iyú càide iyúwa íiwacanánái pucháiba ichùulìaná imànica, báawacáiná iicáca abéeri íiwacaliwa, cáinináta quéwa iicáca íiwacaliwa áiba. Càmicaalí nacái, néese yàapiná íiwacali áiba icàaluínináwa, quéwa caná iwèni meedá iicápiná íiwacali áibawa. Càita nacái càmitacué pidé píibaidaca cayába Píiwacali Dios irípináwa càide iyúwa iwàwáaná cáininácaalícué piicáca plata”, íimaca yái Jesúsca.
23380	MAT 6:29	Quéwa núumacué pirí nadènìaca náiwináwa cayábéeri iicácanáwa rey Salomón ibàle íicha, éwitaté máinícáaníta càasuca Salomón.
23388	MAT 7:3	Pía idènièrica ibáyawaná manuíriwa, picá píináidawa máiní cayábaca pía áiba wenàiwica íicha idènièrica ibáyawanáwa achúméeri meedá. Péemìacué comparación: Pibáyawaná manuíri, càicanide iyúwa manuíri àicu idéca nacáicaalí yúuwàacawa pituí irìculé. Néese áiba achúméeríwanái ibáyawaná, càicanide iyúwa imuluísi achúméeri yúuwàacaalíwa ituí irìculé.
23389	MAT 7:4	Càmicáiná píalíawa cabáyawanáca pía manuísíwata, íná canáca yéewaná báawaca piicáca píichawa áiba wenàiwica idènièrica ibáyawanáwa achúméeri meedá. Péemìacué comparación: Manuíri àicu yúuwàacaalíwa pituí irìculétá, yá càmita pidé piicáca cayába pimusúadacaténá imuluísi áiba wenàiwica ituí irìcuísetá. Càita nacái cabáyawanácaalí pía, picá píima áiba wenàiwica irí: ‘Nuénásàiri, pimàaca nucàlidaca pirí pibáyawaná ìwali, nuyúudàacaténá pimàacaca píichawani’, picá cài píimaca irí.
23391	MAT 7:6	“Picácué picàlida mamáalàacata Dios itàacái mabáyawanéeri áibanái irí áuli nacáiyéi íiwitáise máiníiyéica báawaca iicáca Dios. Péemìacué comparación: Wàacaalí cayábéeri wawàsi áulinái irí, yásí nawènúa naamíaca wía, namàdáida nacái wainá. Wáucacaalí nacái perla cawèníiri íba marranonái irí, yásí nabawàida meedáni nàabàli yáapiréwa. Càita nacái, picácué picàlida mamáalàacata mabáyawanéeri Dios itàacái áuli nacáiyéi íiwitáise irí, marrano nacáiyéi íiwitáise nacái, níara wenàiwica máiníiyéica báawaca iicáca Dios, casaquèeyéica íiwitáise nacái, ipíchanácué máiní calúaca nía píapicha, néese namànicuéca pirí báawéeri”, íimaca yái Jesúsca.
23392	MAT 7:7	Jesús íimaca: “Pisutácué píawawa mamáalàacata Dios íicha, yásí imànicuéca piríwani. Péemìacué comparación: Picutácué mamáalàacatani, yásí pìanàacuécani. Pimáidacué mamáalàacata capìi inùma néeni, yásí yàacùacuéca piríwani.
23394	MAT 7:9	“Péemìacué comparación: Pidènìacaalícué pìiriwa, càmitacué pìa irí íba isutácaalí píicha pan iyáapináwa.
23401	MAT 7:16	Píalimápinácué píalíacawa cachìwéeyéica nía piicácaalícué càinácaalí namànica. Péemìacué comparación: Wáalíacawa macái àicu ìwali waicácaalí ìyacaná, cayábéericaalíni, càmicaalí nacái, néese báawéericani. Càmita weedá cayábéeri uva ìyacaná áwa yúuba íicha. Càmita nacái weedá cayábéeri higuera ìyacaná tuíri íicha.
23409	MAT 7:24	Jesús íimaca: “Péemìacué comparación: Cawinácaalí wenàiwica yéemièrica nutàacái, imànicaalí nacái càide iyúwa núumáaná, yái wenàiwica ìyaca càide iyúwa cáalíacáiri asìali imàníirica icapèewa. Quéechacáwa íicaca depuíwalé. Yá asìali yàanàaca manuíri íba ìyéerica depuíwalé cáli irìcu ibàlùadacaténá icapèewa íinata. Yá imànica icapèewa íba íinata.
23434	MAT 8:20	Néese Jesús íimaca irí: —‍Píináidawa cayába quéechacáwa asáisí píalimácaalí nuéwáidacaléca pía, càulenácáiná wenàiwica nàyaca càide iyúwa nùyáaná. Péemìa comparación: Yàlidunái idènìaca ibànawa, cuìpìranái nacái nadènìaca namùlubèwa, núacata quéwa, yái asìali Dios néeséerica, càmita nudènìa nuimácatáipináwa —‍íimaca yái Jesúsca.
23460	MAT 9:12	Quéwa Jesús yéemìacani, yá íimaca fariseonái irí: —‍Péemìacué comparación: Máuláicacaalí wenàiwica, yá càmita nawàwacutá abéeri ichùnièripiná nía. Quéwa áibanái idènièyéica uláicái nawàwacutácani, yái ichùnièripináca nía. Càita nacái wenàiwica íináidéeyéica mabáyawanáca, càmita nacutá abéeri ichùnièripiná náiwitáise nabáyawaná íichawa. Quéwa áibanái wenàiwica yáaliéyéiwa cabáyawanáca, níata icutáca abéeri iwènúadéeripiná náiwitáise báawéeri íicha.
23463	MAT 9:15	Néese Jesús íimaca nalí: —‍Péemìacué comparación: Asìali icásàacaalíwa, yá imáidaca yàacawéeyéináwa asìanái naicácaténá icásàacawa casíimáiri iyú. Idècunitàacá ìyaca náapicha, càmita yéewa achúmaca nawàwa. Iná càmita namàaca náichawa nayáacaléwa. Quéwa áiba èeriwa, áibanái itéca náichawani. Néese namàacapiná náichawa nayáacaléwa, níái yàacawéeyéinámica achúmacáiná nawàwa néenialípiná. Càita nacái nuéwáidacalénáica, càmita yéewa achúmaca nawàwa idècunitàacá nùyaca náapicha. Iná càmita namàaca náichawa nayáacaléwa, nùyacáiná náapicha.
23464	MAT 9:16	“Péemìacué áiba comparación: Càmita wadé wachanàidaca éwisàimi wabàlewa wàlisài wáluma yéemami iyú. Wamànicaalí cài, yásí wàlisài wáluma yéemami imàacacawa, yá icacanáidaca éwisàimi bàlesi, yá quéwanáta manuíca icháuná.
23485	MAT 9:37	Iná Jesús íimaca walí, wía yéewáidacaléca: —‍Báisíta, madécaná wenàiwica nawàwa neebáidaca nutàacái. Péemìacué comparación: Càica níade iyúwa bànacalé ituíná quíiréeri yéenáiwaná yàanàacaalí wenàiwica needácatáipiná nabànacalewa. Quéwa máisibáanatacué pía, icàlidéeyéipiná nalí nutàacái.
23488	MAT 10:2	Wía docéeyéica imanùbaca apóstolca íipidenéeyéica cài: quéecha Simón, íipidenéeri nacái Pedro; yá nacái iméeréeri íipidenéeri Andrés; nía nacái Zebedeo yéenibeca, ibèeri íipidenéeri Santiago, yá nacái iméeréeri íipidenéeri Juan;
23490	MAT 10:4	yá nacái Simón, íipidenéeri nacái celote; yá nacái Judas Iscariote, yái itéeripinácaté Jesús yùuwidenái náibàacaténáni, nanúawani.
23510	MAT 10:24	Péemìacué comparación: Abéeri yéewáidacalé càmita yéewa cachàinica íicha yái yéewáidéericani, càmita yéewa nacái áiba íibaidéeri cachàinica íiwacali íichawa. Càitacué nacái càmita yéewa cachàinica pía nuícha. Wenàiwica náináidacawa pìwalicué càide iyúwa náináidáanáwa nùwali.
23515	MAT 10:29	Péemìacué comparación: Aibanái nawéndaca pucháiba màsibèe púubéeyéi abéeri moneda ìwaliná càmicáiná cawèni màsibèe púubéeyéica. Quéwa éwita càmíiyéicáaníta cawèni nía, càicáaníta Wáaniri Dios yáalíacawa nàwali, icùa nacái nía. Càmita yéewa abéeri màsibèe achúméeri yéetácawa càmicaalícáwa Dios imàacaca yéetácawa.
23544	MAT 11:16	“Nucàlidacué pirí càiná píiwitáise, píacué wenàiwicaca ìyéeyéica siùca. Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa sùmanái yáawinéeyéicawa àyapulìcubàa bamuchúamibàa yàcalé. Néese namáidaca nanacáiyéi iríwa:
23545	MAT 11:17	‘Wadéca wapùlìacuéca pirí íwa, quéwa càmitacué pilabàa; néese wadéca wacántàacuéca pirí canción càide iyúwa nacántàaná yéetéeyéimiwa ìwali, quéwa càmitacué píicháaní’, cài náimaca.
23549	MAT 11:21	“¡Máinícué piùwichàapinácawa, píacué israelitaca ìyéeyéica Corazín ìyacàlená irìcu, Betsaida ìyacàlená irìcu nacái! Ewitacué piicácáaníta numànica pèewibàa madécaná yái càmíirica wenàiwica idé imànica, càicáanítacué càmita piwènúada píiwitáisewa pibáyawaná íichawa. Piyúunáidacuéca máiníiyéica cayábaca pía náicha níara càmíiyéica israelitami ìyéeyéicaté Tiro ìyacàlená irìcu, Sidón ìyacàlená irìcu nacái, ìyéeyéica méetàuculé Israel yàasu cáli íicha. Quéwa càmitaté máiní báawaca nía píichacué. Càmitaté naicá áiba imànica nèewibàa càide iyúwa numàníiná pèewibàa. Quéwa naicácaalíté càiritá, yá nawènúadacaté náiwitáisewatá caquialéta Dios irípinátá, càmicáináté máiní báawéeyéica nía iyúwacué pía, yá nacái nàwalicaté nabàlesíamiwa báawéeri iicácanáwatá, napusúa nacái nàwalíisewa catáli náasáidacaténáté achúmaca nawàwa nabáyawaná ìwaliwatá.
23550	MAT 11:22	Quéwa núumacué pirí, áiba èeriwa Dios yùuwichàidapiná báawéeyéi wenàiwica, yásí piùwichàapinácuécawa máiní cachàiníwanái náicha, níara càmíiyéica israelita ìyéeyéicaté Tiro ìyacàlená irìcu, Sidón ìyacàlená irìcu nacái, máinícáinácué báawéeyéica náicha pía.
23569	MAT 12:11	Néese Jesús íimaca nalí: —‍Péemìacué comparación: Pidènìacaalícué pipìrawa oveja, néese yúuwàacaalíwa utàwi nacáichúa irìculé namusúadacatáise úni, ¿càmitasicué pimusúadacani caquialéta, éwita sábado irìcucáaníta, yái èeri wayamáidacatáicawa?
23583	MAT 12:25	Jesús yáalíacawa náináidáanáwa. Iná íimaca fariseonái irí: “Péemìacué comparación: Wenàiwicanái ipéliacaalí íipunitawáaca, yásí nàasu cáli imáalàacawa. Càita nacái yàcalé mìnanái, áibanái néenánái nacái napéliacaalí náipunitawáaca, néese càmita náalimá nàyaca náapichawáaca.
23587	MAT 12:29	“Núucaca demonio wenàiwica íicha nuíwitáise iyúwa, cachàinicáiná núa Satanás íicha. Péemìacué áiba comparación: Càide iyúwa cayéedéeri ìyáaná, càmita cayéedéeri yáalimá iwàlùacawa irìculé áiba cachàiníiri asìali icapèeca iyéedùacaténá íicha yàasu, càmicaalícáwa cayéedéeri idacùa íichawa yái cachàiníiri asìalica quéechacáwa. Iwàwacutá cayéedéeri imànica cài, yéewacaténá iyéedùaca cachàiníiri asìali yàasu. Càita nacái núalimá nudacùaca nuíchawa Satanás nuwasàacaténá íicha wenàiwica. Pidécuéca pitàaníca báawéeri iyú Espíritu Santo ìwali.
23591	MAT 12:33	Jesús íimacaté fariseonái irí: “Péemìacué comparación: Cayábéeri àicu yàaca walí cayábéeri yàacàsi. Báawéeri àicu idènìaca ìyacanáwa báawéeri. Càita wáalíacawa macái àicu ìwali. Càita nacái píalimácué píalíacawa nùwali piicácáiná càinácaalí numànica.
23600	MAT 12:42	Ua nacái Sur yàasu cáli íiwacalumi càmíichúa israelita umichàapinácawa yéetácáisi íicha ucháawàacaténácué piináwaná ìwali, píacué israelitaca èeri imáalàacaalípináwa Dios yùuwichàidacaalípiná báawéeyéimi. Bàaluitécáiná ùanàaca máiní déecuíse chái wàasu cáli íinatalépiná uémìacaténáté rey Salomón itàacái máiní cáalíacáica, úalíacáinátéwa Dios imàacacaté Salomón icàlidaca tàacáisi cáalíacáiri iyú. Quéwa éwita nùyacáanítacué pèewibàa, núa cachàiníirica íiwitáise rey Salomón ichàini íicha, càicáaníta càmitacué peebáida nulí. Iná cabáyawanácuéca Dios iicáca pía —‍íimaca yái Jesúsca.
23611	MAT 13:3	Néese Jesús yéewáidaca nía manùba comparación iyú. Yá íimaca nalí: “Abéeri asìali ibàna yàacawa ituínási. Yá yàacawa càide iyúwa náiwitáise nabànáaná ituínási, yá yàaca icasáaca yàacawa bànacalé.
23618	MAT 13:10	Néeseté wía Jesús yéewáidacaléca wàacawa Jesús yàatalé, yá wasutáca wéemìawani cáná yéewa icàlidaca wenàiwicanái iríni comparación iyú.
23621	MAT 13:13	Iná nuéwáidacáita nía comparación iyú, níacáiná éwita naicácáaníta numànica yái càmíirica wenàiwica idé imànica, càicáaníta càmita nawàwa náalíacawa nùwali, cawinácaalí núa. Ewita néemìacáaníta nutàacái nàuwi iyúwa, càicáaníta càmita nawàwa néemìaca càinácaalí íimáaná yái nutàacáica.
23626	MAT 13:18	Jesús íimaca walí: “Péemìacué yái íimáanáca, yái comparación ibànéeri ìwali.
23632	MAT 13:24	Néeseté Jesús yéewáidaca nía àniwa comparación iyú. Iimaca nalí: “Péemìacué càinácaalí iyú Dios icùaca yàasu wenàiwicawa. Iyaca càide iyúwa asìali ibànacaalí yèepunícawa ibànacalewa. Ibànaca cayábanaméerita trigo ituíná.
23639	MAT 13:31	Néeseté Jesús yéewáidaca wenàiwicanái áiba comparación iyú. Yá íimaca nalí: “Péemìacué càinácaalí iyú Dios icùaca yàasu wenàiwicawa: Yái Dios icùanáca yàasu wenàiwicawa, càicanide iyúwa mostaza íimi, asìali ibànéerica ibànacale yèewiwa.
23641	MAT 13:33	Jesús yéewáidaca nía àniwa comparación iyú. Yá íimaca nalí: “Yái Dios icùanáca yàasu wenàiwicanáiwa càicanide iyúwa levadura ìyáaná. Inanái yèewìadaca levadura máisibàawiríacatái harina yèewi, àta macáita íbesi inísàacawa”, íimaca yái Jesúsca.
23642	MAT 13:34	Jesús yéewáidaca wenàiwicanái macái wawàsi ìwali comparación iyú. Yéewáidaca níái manùbéeyéi wenàiwicaca comparación yáawami iyúta.
23643	MAT 13:35	Jesús yéewáidaca nía cài imànicaténá càide iyúwaté Dios yàasu profeta icàlidáanáté tàacáisi Jesús inùmalìcuíse. Yáté Jesús íimaca: “Nucàlidapiná nalíwani comparación iyúwa; nucàlidapiná nalí manùba wawàsi ìwali, càmíiyéicáwa wenàiwica yéemìa iináwaná ìwali, Dios idàbacatáiseté èeriquéi àta siùca nacáide”, íimaca.
23652	MAT 13:44	Jesús yéewáidacaté wía àniwa comparación iyú. Yá íimaca walí: “Yái Dios icùanáca yàasu wenàiwicawa ìyaca càide iyúwa cawèníiri wawàsi, áibanái wenàiwica ibèericaté cáli irìculé. Néese asìali yàanàacani, yá ibàlìaca àniwani. Néese, casíimáiri iyú, yàaca iwéndaca macáita yàasumiwa, yá iwènìaca iríwa yái cáli bànacalé yàalupináca”, íimaca yái Jesúsca.
23653	MAT 13:45	Jesús yéewáidaca wía àniwa comparación iyú. Yá íimaca walí: “Yái Dios icùanáca yàasu wenàiwicawa ìyaca càide iyúwa cacharrerosàiri, icutéerica yàacawa perla púubéeyéi íba cayábanaméeyéi cawèníiyéi.
23655	MAT 13:47	Néeseté Jesús yéewáidaca wía àniwa comparación iyú. Iimaca walí: “Yái Dios icùanáca yàasu wenàiwicawa ìyaca càide iyúwa chinchorro náibèeri iyú cubái. Yá asìanái yúucaca chinchorro manuíri úni yáaculé. Yá náibàaca macái cubái íiwitáaná.
23660	MAT 13:52	Néese Jesús íimaca walí: —‍Péemìacué comparación: Abéeri yéewáidéeri wenàiwica templo irìcu, idécanáami yéewáidacawa càinácaalí iyú Dios icùaca yàasu wenàiwicawa, càide iyúwa nucàlidáaná, yásí yáalimá yéewáidaca wenàiwica Dios itàacái bàaluisàimi iyú, wàlisài iyú nacái, càide iyúwa capìi íiwacali imusúadacaalí yàasu cawèníiriwa icuèrica icapèe irìcuwa, yái cawèníiri bàaluisàimica, yá nacái cawèníiri wàlisàica —‍íimaca yái Jesúsca.
23661	MAT 13:53	Néeseté Jesús idécanáamité icàlidaca níái comparaciónca, yá yàacawa.
23663	MAT 13:55	Yácata ìirimi meedá yámide yàalubáisi imàníirinámica. María ìirica meedáni. Nabèerica meedáni, níái Santiago, José nacái, Simón nacái, Judas nacái.
23715	MAT 15:13	Quéwa Jesús íimaca walí: —‍Péemìacué comparación: Càide iyúwa bànacalé íiwacali iwatàacaalí báawéeri yéetaná imusuéricawa ibànacale yèewi, càita nacái Núaniri Dios chènuníiséeri yúucapiná íichawa cawinácaalí càmíiyéica itàaní Dios inùmalìcuíse báisíiri iyú, càmicáiná Dios ibànùa nía. Dios imáalàidapiná nacái nàasu tàacáisi cachìwéeri.
23723	MAT 15:21	Yá Jesús yàacatéwa náicha yàacaténáwa Tiro ìyacàlená yàasu cáli néré, Sidón ìyacàlená nacái.
23728	MAT 15:26	Jesús íimaca ulí: —‍Péemìa comparación: Càmita wáuca sùmanái iyáacalé áulinái iyáapiná; càita nacái iwàwacutá nuyúudàaca quéechacáwa nuénánáicawa, níái israelitaca. Càmita cayába nuyúudàaca píacué càmíiyéica israelita —‍íimaca ulí, yáalimáidacaténá iicáwa úa, asáisí uebáidacaalí Dios imàníinápiná ulí cayábéeri éwita càmicáaníta israelita úa.
23743	MAT 16:2	Quéwa Jesús íimaca nalí: “Péemìacué comparación: Táicacaalícué pìwali chái Israel yàasu cáli íinata, yá píimacuéca: ‘Táwicha cayába èeri waicácáiná quíiréeri acalèe siùca èeri’, càicué píimaca.
23747	MAT 16:6	Yá Jesús íimaca walí: —‍Péemìacué cayába comparación: Piicácué píichawa fariseonái yàasu levadura, saduceonái yàasu levadura nacái —‍íimaca yái Jesúsca.
23748	MAT 16:7	Néese wía yéewáidacaléca càmita wéemìa càinácaalí íimáaná yái comparación Jesús icàlidéerica walí íná wáimaca walíwáaca: —‍¡Idéca cài íimaca walí càmicáiná waté pan wayáapináwa! —‍wáimaca.
23752	MAT 16:11	¿Cánácué càmita píalíawa càmita nutàaní pan ìwali? Péemìacué comparación: Piicácué píichawa fariseonái yàasu levadura, saduceonái yàasu levadura nacái, ipíchanácué báawaca namànica píiwitáise nacái —‍íimaca yái Jesúsca.
23757	MAT 16:16	Néese Simón Pedro íimaca irí: —‍Mesíasca pía, yái cáuri Dios Iirica, yái icuèripináca wía, Dios ibànuèrica walí, wía israelitaca —‍íimaca yái Pedroca.
23758	MAT 16:17	Néese Jesús íimaca Pedro irí: —‍Dios idéca imànica pirí cayábéeri, Simón, Jonás ìirica. Canácata wenàiwica yáaliméeri imàacaca píalíacawa nùwali cawinácaalí núa. Abéerita Núaniri Dios chènuníiséeri idé imàacaca píalíacawa nùwali.
23759	MAT 16:18	Siùcade núumaca pirí Pedrocata píipidenáca íimáanáca “achúméeri íba”. Quéwa péemìa comparación: Yái tàacáisi siùquéerica tàacáwa píimaca nùwali ìyaca càide iyúwa cachàiníiri íba manuíri nabàlùadéeripiná íinata manuíri capìi. Cawinácaalí yeebáidéeyéica nutàacái nàyapiná càide iyúwa manuíri capìi ibàlùacaalíwa, abédanamapináta náiwitáise neebáidaca iyúwa píimáaná nùwali Mesíasca núa, yái Dios Iirica. Péemìa comparación: Càide iyúwa canáaná yáaliméeri imáalàidaca manuíri capìi ibàluèricawa cachàiníiri íba íinata, càita nacái canácata yáaliméeri imawènìadaca càiripináta nùasu wenàiwica yeebáidéeyéica nutàacái, éwita yéetácáisi piná, canácata yáaliméeri imáalàidaca nía, canásíwata.
23794	MAT 17:25	—‍Báisíta, ipáyaidéeri —‍íimaca yái Pedroca. Néese Pedro iwàlùacanacáitawa capìi irìculé, yáta Jesús cài íimaca irí quéechacáwa: —‍Simón, ¿càinásica píináidacawa? ¿Cawiná íicha needá plata níara icuèyéica cáli chái èeri irìcu? ¿Needásica plata néenibe íichawa, áibanái íichatasica? —‍íimaca yái Jesúsca.
23808	MAT 18:12	“¿Càinácué píináidacawa ìwali yái comparaciónca? Asìali idènìacaalí cien namanùbaca ipìra ovejanáiwa, yá abéeri oveja iméeràacaalíwa íiwacali íichawa, yásí náiwacali imàacaca ipìranáiwa noventa y nueve namanùbaca dúli inàliméeri yèewiré, yásí yàaca icutáca yái yúuquéericawa íicha.
23862	MAT 20:1	Néeseté Jesús íimaca walí, wía yéewáidacaléca: “Dios imànipiná nalí cayábéeri, cawinácaalí íibaidéeyéica irípiná. Péemìacué yái tàacáisi comparaciónca: Yái Dios icùanáca yàasu wenàiwicawa ìyaca càide iyúwa bànacalé íiwacali imàníiná. Yái íiwacalica yàacawa mapisáisíwata icutácaténá wenàiwica íibaidéeyéipiná yàasu uva ibànacalená yèewiré.
23890	MAT 20:29	Néeseté wamusúacawa Jericó ìyacàlená íicha, yá manùbéeyéi wenàiwica nàacawa Jesús yáamíise.
23900	MAT 21:5	“Picàlidacué nalíni níái ìyéeyéica Jerusalén ìyacàlená irìcu, áibaalí íipidenácatalé Sión: ‘Piicácué, Picuèriná yàanàaca pìatalécué, càmíiri cáimacái iicáca yáawawa, cáimiétacanéeri, matuíbanáiri iyú nacái, yáawinéeriwa burro wàlisài íinata, uìrica abéechúa pìrái itéechúa yàasusi’, càicué píimaca nalíwa”, íimacaté yái Diosca.
23923	MAT 21:28	Jesús isutáca yéemìawa judío íiwacanánái, sacerdote íiwacanánái nacái: —‍¿Càinácué píináidacawa ìwali yái comparaciónca? Péemìacuéni. Abéeri asìali idènìacaté yéenibewa pucháiba asìanái. Yá íimaca abéeri néená irí, yái idàbáanéerica: ‘Nuìri, siùcade pìa píibaidaca nùasu uva ibànacalená yèewiré’, íimaca yái náanirica.
23928	MAT 21:33	Néeseté Jesús yéewáidaca wenàiwica comparación iyú. Iimaca nalí: “Péemìacué comparación: Abéeri asìali idènìacaté ibànacale yàalunáwa uva yàalupiná. Yá ibànaca uva. Néese imànica iwáiná ibànacale itéesebàawa. Ichùnìaca nacái utàwi nacáichúa uva ìyacaná yàalupiná, napisùacatalépiná uva ituní. Néese imànica chènuníiri capìi naicáidacatáisepiná macáita uva ibànacalená yàalu. Yá imàacaca áibanái icuèyéipiná irí yái yàasu uva ibànacalená yàalunáca, quéwa iwàwacutácaté nabànùaca irí yàasu uva ìyacaná yéenápiná, yàasu èerita needácatáipináté ìyacaná. Idécanáamité imànica náapicha càiri wawàsi, yá néese yàacawa náicha áibalépiná.
23937	MAT 21:42	Néese Jesús íimaca nalí: —‍Báisíta. Pidécuéca piléeca nacái comparación Dios yàasu profeta itànèericaté Dios inùmalìcuíse. ¿Cánácué càmita peebáida itàacái? Itànàacaté tàacáisi íiméerica Dios ibànùanápináté nacuèrinápiná, níái israelitaca, quéwa báawáanápináté naicácani. Càité profeta íimaca: ‘Níái imàníiyéica íba icapèená, nadéca náucaca abéeri íba méetàuculé náichawa, caná iwènicáiná naicácani. Quéwa Wacuèriná Dios idéca imàacaca máiníiri iwàwacutácawa capìi irípináni yái íba náuquéericaté. Càita Dios idéca imànica, íná wàaca Dios irí cayábéeri’, càité profeta íimaca nùwali, núa càiride iyúwa íba, núa israelita icuèrinápináca.
23939	MAT 21:44	Iyaca nacái áiba comparación íba ìwali: Cawinácaalí wenàiwica yúuwèeyéicawa iwéré yái íbaca, yásí wenàiwica isubèriacawa. Néese íba yúuwàacaalíwa áibanái íinatabàa, yásí náalacawa ichùmalési iyú —‍íimaca yái Jesúsca, náalíacaténáwa Dios yùuwichàidáanápiná manuísíwata cawinácaalí càmíiyéica yeebáida Jesús itàacái.
23940	MAT 21:45	Níái sacerdote íiwacanánáica, fariseonái nacái, idécanáami néemìaca comparación Jesús icàlidéerica, yá náalíacawa icàlidacaténi nàwali yái tàacáisica.
23942	MAT 22:1	Néeseté Jesús idàbaca yéewáidaca nía àniwa comparación iyú. Yá íimaca nalí:
23943	MAT 22:2	“Péemìacué comparación: Yái Dios icùanáca wenàiwica càicanide iyúwa abéeri nacuèriná imàníiná iwàwéerica imànica manuíri fiesta ìiri irípináwa, yàasu casamientopináwa, ìiri yeedácáiná iríwa yàacawéetúapináwa.
24000	MAT 23:13	Néese Jesús yàalàaca fariseonái cachàiníiri iyú, áibanái nacái yéewáidéeyéica wenàiwica templo irìcu. Iimaca nalí: “¡Píacué fariseoca, píacué nacái yéewáidéeyéica wenàiwica templo irìcu, Dios yùuwichàidapinácué píawa, píacué pucháibéeyéica íiwitáise meedá! Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa wenàiwica ibàlièyéica capìi inùma, néese càmita nawàlùawa capìi irìculé, càmita nacái namàaca áibanái iwàlùacawa. Càitacué pía, éwitacué píalíacáanítawa càinácaalí Dios itàacái íimáaná, càicáaníta càmitacué piwènúada píiwitáisewa peebáidáanápináni, càmita nacái pimàaca áibanái yeebáidacani, ipíchaná Dios yàasu wenàiwicaca nía.
24011	MAT 23:24	¡Càicuéca píade iyúwa matuíyéi itéeyéica áiba wenàiwica, píacué fariseoca, píimacáinácué pìwaliwa píalimáanása péewáidaca wenàiwica Dios ìwali, quéwa càmitacué báisí píalíacawa Dios ìwali! Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa wenàiwica ichàbáidéerica ìirapináwa úni wáluma yèewibàa imàacacaténáwa néeni awàsa, ipíchaná ìiraca iríwa casaquèeri única, néese ráunamáita meedá iwetúaca manuíri camello casaquèeri. Càitacué pía, pimànicáinácué cáalíacáiri iyú púubéeri wawàsica iyúwa pìawirináimi íiwitáise íimáaná, quéwa matuíbanáiri iyú meedá piimáichacuéca Dios itàacái máiníirica iwàwacutáca weebáidaca.
24012	MAT 23:25	“¡Píacué fariseoca, píacué nacái yéewáidéeyéica wenàiwica templo irìcu, Dios yùuwichàidapinácué píawa, píacué pucháibéeyéica íiwitáise! Pimànicuéca madécaná wawàsi cáalíacáiri iyú càide iyúwaté pìawirináimi yéewáidáaná, yá macái wenàiwica nayúunáidaca masacàacuéca píiwitáise. Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa bacàa, quírápieli nacái wáibéeyéica íinatabàawa. Quéwa máinícué báawaca píiwitáise piwàwalìcu càide iyúwa bacàa ipuniéchúacawa casaquèeri iyú, peedácáinácué piríwa manùba wawàsi piyéede iyúwa, iyú nacái yái báawéerica pimàníiricuéca.
24014	MAT 23:27	“¡Píacué fariseoca, píacué nacái yéewáidéeyéica wenàiwica templo irìcu, Dios yùuwichàidapinácué píawa, píacué pucháibéeyéica íiwitáise! Péemìacué comparación: Càicuéca píade iyúwa càliculìimi nabàdéerica íinatabàa cayábawa cabalèeri iyú. Cayábéeyéi iicácanáwa íinatabàawa càliculìimica, quéwa ipuníacawa yéetáními yáapi iyú, macái íiwitáaná casaquèeri iyú nacái.
24058	MAT 24:32	“Péemìacué cayába comparación higuera yéetaná ìwali: Càisinàacaalí higuera yàana, yá imusúadacaalí ibáináwa, yá píalíacuécawa mawiénica camuí.
24069	MAT 24:43	Péemìacué cayába comparación: Capìi íiwacali yáalíacaalíwa càinácaalípiná hora irìcu cayéedéeri yàanàa táiyápitá, yá càmita capìi íiwacali iimácatá, càmita nacái ibatàa nawàlùacawa icapèe irìculé nayéedùacaténá yàasutá. Càmita quéwa capìi íiwacali yáalíawa càinácaalípiná hora irìcu cayéedéeri yàanàa.
24071	MAT 24:45	Néese Jesús íimaca walí, wía yéewáidacaléca: “Péemìacué comparación: Iwàwacutácué pìyaca càide iyúwa capìi íiwacali yàasu wenàiwica. Cáibaidacáiricani, yái yàasu wenàiwicaca, yeebáidéerica nacái íiwacali itàacáiwa machacàníiri iyú. Iná yái capìi íiwacalica, ipíchawáise yàacawa icapèe íichawa, yá ichùulìaca yàasu wenàiwicawa icùanápiná yàasu wenàiwica áibanái, yàacaténá nacái nayáapiná èeri imanùbaca.
24078	MAT 25:1	Néeseté Jesús yéewáidaca wía comparación iyú, yá íimaca walí: “Néenialípiná, ipíchawáise Dios icùaca macáita wenàiwicanái, yá abénaméeyéi nacùapiná nùacawa néese, quéwa áibanái càmita nacùa nùacawa néese. Càica níade iyúwa diez namanùbaca mànacanái. Péemìacué comparación: Mànacanái needáca nàasu lámparawa nàacaténáwa fiesta casamiento néré. Yá nabàlùacawa bàacháwáise capìi íicha, nacùaca abéeri asìali yàanàaca idécanáami yeedáca iríwa yàacawéetúawa, yéewanápiná nawàlùacawa náapicha fiesta irìculé.
24091	MAT 25:14	Néeseté Jesús yéewáidaca wía áiba comparación iyú. Yá íimaca walí: “Néenialípiná ipíchawáise Dios icùaca macáita, càicanide iyúwa càasuíri asìali idènièrica yàasu wenàiwicanáiwa. Péemìacué comparación: Ipíchawáise càasuíri asìali yàacawa áiba cáli nérépiná, yá imáidaca yàasu wenàiwicanáiwa. Yá yàaca nachàba yàasu platawa nacùanápiná iríni.
24129	MAT 26:6	Néeseté Jesús ìyaca Betania ìyacàlená irìcu, Simón icapèe irìcu, yái Simón ichùnièricatéwa cháunási lepra íicha.
24230	MAT 27:32	Nàacanáamiwa capìi íicha, càmita yéewa Jesús iwáacutaca yàasu cruz, canácáiná quirínama ichàini, úwináicáiná icapèedáidacani báawanama. Iná úwinái íibàaca asìali íipidenéerica Simón, Cirene ìyacàlená néeséeri. Yá nachùulìaca Simón iwáacutaca cruz Jesús irípiná.
24231	MAT 27:33	Natéca Jesús méetàuculé Jerusalén ìyacàlená íicha. Nàanàacaté Gólgota néré (íimáanáca “Iiwitasi yáapimi ìyacatalé”).
24300	MRK 1:16	Néese Jesús yèepunícawa Galilea icalìsaniná icàinalená íinatabàa. Yá iicáca pucháiba asìanái. Ibèeri íipidená Simón, iméeréeri íipidená Andrés. Yúuquéeyéi yàasu tarayawa yèepunícawa calìsáacubàa, náibàacáiná cubái needácaténá nalíwa nàasu platawa.
24313	MRK 1:29	Idécanáamité namusúacawa judíonái yéewáidacàalu irìcuíse, Jesús yàacawa Santiago yáapicha, Juan nacái. Yá nawàlùacawa Simón icapèe irìculé, Andrés ìyacatalé ibèeri Simón yáapichawa.
24314	MRK 1:30	Néenialíté Simón iyéeru uculúacawa mecuní iyú. Jesús iwàlùacadénáamiwa nacapèe irìculé, yáta nacàlidaca irí uculúanáwa.
24320	MRK 1:36	Néese Simón yàacawa yàacawéeyéiná yáapichawa nacutáca Jesús.
24346	MRK 2:17	Quéwa Jesús yéemìacani, yá íimaca fariseonái irí: —‍Péemìacué comparación: Máuláicacaalí wenàiwica, yá càmita nawàwacutá abéeri ichùnièripiná nía. Quéwa áibanái cáuláiquéeyéi nawàwacutácani, yái ichùnièripináca nía. Càita nacái wenàiwica íináidéeyéica mabáyawanáca, càmita nacutá abéeri ichùnièripiná náiwitáise nabáyawaná íichawa. Quéwa áibanái wenàiwica yáaliéyéicawa cabáyawanáca, níata icutáca abéeri iwènúadéeripiná náiwitáise báawéeri íicha. Càita nacái núa, càmita nùanàa numáidacaténá wenàiwica íináidéeyéica mabáyawanáca, néese nudéca nùanàaca numáidacaténá wenàiwica yáaliéyéicawa cabáyawanáca, nawènúadáanápiná náiwitáisewa nabáyawaná íichawa. Iná cayábaca nàwacáidáyacacawa nùatalé níái cabáyawanéeyéica nuwènúadacaténá náiwitáise nabáyawaná íichawa —‍íimaca yái Jesúsca.
24348	MRK 2:19	Jesús íimaca nalí: —‍Péemìacué comparación: Asìali icásàacaalíwa, yá imáidaca yàacawéeyéináwa asìanái naicácaténá icásàacawa casíimáiri iyú. Idècunitàacá ìyaca náapicha, yá casíimáica nía, íná càmita namàaca náichawa nayáacaléwa.
24350	MRK 2:21	“Péemìacué áiba comparación: Càmita wadé wachanàidaca éwisàimi wabàlewa wàlisài wáluma yéemami iyú. Wachanàidacaalí cài, yásí wàlisài wáluma yéemami imàacacawa, yá icacanáidaca éwisàimi bàlesi, yá quéwanáta manuíca icháuná.