23232	MAT 1:19	Eg gubetki ig amekene José ig waditye awayg. Nikwe ig awna: ―Eg Mahi biyuhkisno. Ke nuthube eg mehe gumun. Ku henne nikwe amawka nah maytepru. Henneme nah ka muwaka marakwig giwtrikkis hiyeg. Ka sam. Nah mayteprute monye kahadbe hiyeg ka hiyak.
23233	MAT 1:20	Ig ipegminene gihiyakemni henne, pahaye adahan pahapwi ahj Uhokri giwatni hiyapkiswa git garisunawak. Ig ahj awna git: ―Kiyapwiye José, pis ku pariye amekene Davi gihiwhi, pis ka muwaka apis maripkaw gukak kiyapuno Mahi mmanawa eg biyuhkisno giwntak Uhokri Gitip.
23234	MAT 1:21	Nore pihayo pamakutaknek eg sarayh guwenyannek pahapwi bakimni awayg. Pis sarayh gukamkayh giw Jesus, inakni giw “Amnihkeputne”, mmanawa ig amnih madikte gihiyegapunek. Ig keh igkis isamtaw ariw gipathawnikis.
23236	MAT 1:23	“Aysawnemenek pahapu himano eggu biyuhkisnek eg sarayh gukamkayh awayg, ig kanumkanek Emanuel.” Inakni giw wownaprikwiy, “Uhokri ay ukakwiy”.
23240	MAT 2:2	Igkis danuh atere, igkis ayá hiyeg: ―Kineyki ig bakimni nukune ku pariye humawnek judeyenepwi gikiparakis? Usuh kuwis hiyá giwarukma pes wahamapriktak. Usuh ayta adahan usuh gikiythetni.
23242	MAT 2:4	Ayteke nikwe ig amekene Erodis pahadguhe madikte muwpeg kiyatyepwi payak gikakkis nerras kannuhekeputnepwi amin amekene Moís gikumadukan. Ig awna gitkis: ―Kineyki ner pahapwi ku pariye Uhokri gikanyan adahan ukumaduketniwiy kineyki ig waypuka amadgat wayknek?
23243	MAT 2:5	Igkisme kaytwa giwn: ―Ig amadgat wayk apit paytwempu Belém ay apit Judeyamnaw. Uhokri gannasan ta git gawnepe minikwak in awna:
23244	MAT 2:6	“Yis hiyeg belémyenepwi ayge apit waxri Judeyamnaw, aysawnemenek yiwetri kiyathakanek gapitkis kaayhsima ikiparat apitnenepwi Judeyamnaw. Mmanawa pahapwi ikiparat pes yibetitaknek ku pariye gikapriwtenkis madikte nuhiyegapu israelyenepwi.”
23245	MAT 2:7	Ig amekene Erodis timapni henne, ig awna: ―Nah kiniste nerras kannuhwenepwi amin warukma adahan nah giwmasepten ner bakimni. Ig watihpigkis monye adahan igkis ayta kinetihwa gikak. Igkisme danuh atere, igme ayaprikis: ―Aysewneneki ig warukma hiyapkiswa yit? Igkisme akki git.
23246	MAT 2:8	Ayteke pisenwa ig awahkiswigkis ta apitit ini paytwempu Belém. Ig awna ta gitkis: ―Ataknabay ta apitit Belém. Ipegpanabay ner bakimni kabayhtiwa. Ku aysaw yis utipri, uyay wasapanaw numinhu. Nah muwekekere nah atere kiyatig hawwata ke yistabe.
23249	MAT 2:11	Ayteke igkis danuh atere, igkis pareke agikut ini payt. Ayge igkis hiyá ig bakimni gukak ginag kiyapuno Mahi. Igkis hiyapni henne, igkis paberetusaw. Igkis kiyatig. Ayteke igkis woka gisakolakis igkis kakanhaw git karukri wahano akak imihgi akak ah adidkan imihnepye kewye “miha”.
23251	MAT 2:13	Ayteke ewka giwenkis pahapwi ahj Uhokri giwatni hiyapkiswa ta git amekene José garisunawak. Ig awna git: ―Kannikaw kuri. Ahegbetawnabay adahan yis bisike ta apitit Ejitumnaw. Msakwanabay ayge juktah ku aysaw nah akka pit adahan yis diyuh akiw. Mmanawa kiyapwiye Erodis gipegepten bakimni adahan giwmepten.
23253	MAT 2:15	Egkis danuh atere, egkis msekwe ayge juktah amekene Erodis miyapi. Madikte ini danuh henne kahadbe in kahayak ku samah Uhokri awna minikwak gipitimpi gawnepe. Ig awna: “Nah humak nukamkayh pes apititak Ejitumnawtak.” Hennewatbaki ig awna.
23256	MAT 2:18	“Timapnay kabimanka aman apititak paytwempu Rama kennesa ahumwa Belém. Kaayhsima tihaki kaayhsima kadniki ayge. Tinogben tihanos ke amakano Rakewbe eg tihano aharit gukamkayupwibe. Yuma hiyeg hiyá gaydhakkis mmanawa gukamkayhkis yuma akiw.” Hennewatbaki ig amekene Jeremíyas awna.
23258	MAT 2:20	Ig awna git: ―Ahegbetawnaba. Iwepnaba bakimni gukak ginag adahan yis diyuh ta apitit israelyenepwi giwaxrikis. Nerras ku pariye umehkerepye bakimni igkis kuwis miyarap.
23261	MAT 2:23	Egkis danuh atere ta apitit paytwempu Nazaré. Ayge egkis msekwe. In danuh henne kahadbe in kahayak ku samah Uhokri gawnepepu awna minikwak. Igkis awna: “Ig Cristo kanumkanek nazareyene.”
23263	MAT 3:2	Ig awna ta gitkis hiyeg: ―Wagesnabay yihiyakemni ariw yitaraksan mmanawa ahawkanaprik Uhokri gikumadukan kuwis danuh. Hennewatbaki ig amekene João Batista awna ta gitkis hiyeg.
23264	MAT 3:3	Minikwak Uhokri gawnepe amekene Isaías ig kinetihwa gimin ig amekene João Batista. Ig tamak inakni giwn amadga gikagtan. Ig awna: “Pahapwi kinetihwanek amadga amatap. Ig awnanek: ‘Ahegbetawnabay gapit Ukiparawiy gaytni. Ig nemnik ig. Wadithanabay yihiyakemni gidahan marihwakam yis kawih gidahan Uhokri gikumadukan.’ ” Hennewatbaki ig Uhokri gawnepe awna minikwak.
23265	MAT 3:4	Ig amekene João Batista madiptipye. Gikawihni kewa amekene Eliyas gikawihnibe. Ig kasimsapu akak “kamelu” asipri. Ig kakabutikpu akak pak amar. Gimaname tanan akak ahayak anunu.
23268	MAT 3:7	Kaayhsima farisewkis gikakkis kannuhekeputnepwi amin amekene Moís gikumadukan igkis hawwata ayta kaywasewpiye ta git amekene João Batista. Ig hiyapni henne, ig awna ta gitkis: ―Yis kaybunyune hiyeg pahaywitniyepwi! Uhokri ka batek akak yihiyakemni kane kibeynema. Mmah yitneki yikewpen keh ig hiyapyi ke wotbe yis kibeynepwibe hiyeg giwtrik?
23270	MAT 3:9	Ka yi muwaka awna: “Wixwiy judeyenepwi wixwiy amekene Abrawh gihiwhipwi. Amun ini wixwiy kuwis Uhokri gihiyegapu. Ayge nikwe ig Uhokri ka aminama ariw utaraksanwiy. Ig hiyapwiy kewa kibeynepwibe giwtrik.” Ka ik adahan yis awna inakni henne. In ka ariknawnama ku wixwiy amekene Abrawh gihiwhipwi. Ka innema keh wixwiy isamtaw. Ik adahan Uhokri keh no tip humaw amekene Abrawh gihiwhipwi.
23272	MAT 3:11	Ayteke ig amekene João Batista awna gitkis madikte hiyeg. Giwn: ―Ku aysaw nah kaywepyi nah kawihkis un ta yipitit adahan yis wageswiye yihiyakemni ariw yitaraksan. Henneme pahapwi nemnikumpiye nuhapuh butte ku pariye kaywepyi akak igyerwa Uhokri Gitip adahan ig kawihkis gidahanwa gihiyakemni akak gannu ta yipitit. Yaytakme ig kawihkis tiket ta yipitit. Ig ner kaayhsima pi kiyatte mpiyhan. Nah yuma nukiythanisima gitiput adahan nah ayapig hiyuh gikasotni.
23274	MAT 3:13	Abetnewa ini hawkri ig Kiyapwiye Jesus pes apititak Galiléyamnaw ta apigkut warik Jordawh. Ig danuh atere git amekene João Batista, ig awna git: ―Uyá kaywepun.
23275	MAT 3:14	Igme amekene João Batista kaytwa giwn: ―Kawk, Kiyapwiye. Pis yuma pipathawni. Ka ik adahan nah kaywap. Pis kis adahan kaywepun.
23276	MAT 3:15	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwn: ―Ka sam. Uyá keh ku samah nuwnhu pit. In wadit pis kaywepun mmanawa hennewa Wigwiy gimawkan. Ig amekene João Batista timapni henne, ig ihe giwn.
23278	MAT 3:17	Ayteke pahá ikupimnat awna aytontak inugiktak. In awna: ―Pisnewa nukamkayh nubetki. Nah batek pikak kaayhsima.
23281	MAT 4:3	Ig wapitye gikiparadkis hiyapni henne, ig danuh atere git. Ig awna git: ―Ku pis Uhokri gikamkayh, asá awna ta gut no tip adahan eg wageswa bugut pidahan.
23282	MAT 4:4	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwn: ―Kawk. Mmanawa Uhokri gannasan awna: “Hiyeg ka aymahwa akak bugutwonama henneme ignes aymahwa akak madikte yuwit ku pariye pes gibiyaptak Uhokri.”
23284	MAT 4:6	Ig awna ta git: ―Ku pis Uhokri gikamkayh, asá watiswa ayteke inutak. Mmanawa Uhokri gannasan minikweknene awna: “Uhokri apuriwkispi ta gitkis ahj adahan igkis amapap amadga giwakkis marihwa pikugku ka tes apit tip.”
23285	MAT 4:7	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwn: ―Kawk. Mmanawa Uhokri gannasan hawwata awna: “Ka yi muwaka hikek Kiyapwiye yiwohkiga baki igyerwatma ay yikak.”
23287	MAT 4:9	Ig awna git: ―Ku pis paberetusaw ntiput adahan pis kiyathan, nah ikí madikte ini ta piwakuit.
23288	MAT 4:10	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwn: ―Satanás, su higihwa ayteke. Mmanawa Uhokri gannasan awna: “Kiyathanaba ignewa Kiyapwiye piwohkiga. Kehnaba ignewa gibetki.”
23293	MAT 4:15	“Kaayhsima kabayka ayge Zebulomnaw akak Naftalimnaw ayge ayegbi parawhokwa akak warik Jordawh, ini waxri ku pariye hiyeg kane judeyenepwima giwaxrikis Galiléyamnaw. Kaayhsima kabayka ayge.
23294	MAT 4:16	Nerras hiyeg ayge ku pariye abetnenepwi amisnapyi ignes hiyanek nopsad kabutniki. Ini kabutniki uguhpigkisnek nerras ku pariye abetnenepwi miyaka amisnapyi.” Hennewatbaki ig amekene Isaías awna.
23295	MAT 4:17	Ig Kiyapwiye Jesus msekwepi ayge Kafarnawh, ig kapusa akki Uhokri giwn ta gitkis hiyeg. Ig awna: ―Wagesnabay yihiyakemni ariw yitaraksan. Ahawkanaprik Uhokri gikumadukan kuwis danuh.
23297	MAT 4:19	Ig Kiyapwiye Jesus hiyapni henne, ig awna ta gitkis: ―Ba yi ayta wew nukakhu. Nah keh yis humaw ipuhtyakeputne hiyeg. Ku samah yis utí im, nah keh yis utí hiyeg ndahan.
23306	MAT 5:3	―Kaayhsima kabayka ay gidahankisnek hiyeg ku pariye ikewnepwi yumanene gawaygyikis giwntekneswatma. Ayge nikwe ignes kawih Uhokri gikumadukannek.
23307	MAT 5:4	―Kaayhsima kabayka ay gidahankisnek hiyeg ku pariye kadniyepwi adahan gipathawnikis. Ayge nikwe Uhokri aydaptihgikisnek.
23308	MAT 5:5	―Kaayhsima kabayka ay gidahankisnek hiyeg ku pariye tuwatasaw gitiput Uhokri. Ayge nikwe ig Uhokri kumadukasa madikte hiyeg amadga hawkri ta gitkisnek.
23309	MAT 5:6	―Kaayhsima kabayka ay gidahankisnek hiyeg ku pariye mpiksewnepwi adahan igkis wew wadit. Ayge nikwe ig Uhokri ikí gitkisnek ini ku kaharit igkis mpiksaw.
23310	MAT 5:7	―Kaayhsima kabayka ay gidahankisnek hiyeg ku pariye amnihpiyes hiyeg. Ayge nikwe ig Uhokri amnihgikis hawwatanek.
23311	MAT 5:8	―Kaayhsima kabayka ay gidahankisnek hiyeg ku pariye barewbetyepwi gihiyakemnikis. Ayge nikwe igkis hiyap Uhokrinek.
23312	MAT 5:9	―Kaayhsima kabayka ay gidahankisnek hiyeg ku pariye kabeywotepye hiyeg. Ayge nikwe ig Uhokri kanumrikis gikamkayhnek mmanawa gihiyakemnikis kewa gidahanbe.
23313	MAT 5:10	―Kaayhsima kabayka ay gidahankisnek hiyeg ku pariye hiyapkiska mbeyne gitkis apatra ku samah igkis kehne kabayka. Ayge nikwe igkis kawih Uhokri gikumadukannek.
23314	MAT 5:11	―Kaayhsima kabayka ay yidahannek ku aysaw hiyeg arewatay apatra ku samah yis nuhiyegapu. Ku aysaw igkis hiyapkis mbeyne yit nupatra, ku aysaw igkis patehepyes yiw akak wasaymkanen nupatra, ka sam. Yis utí ayge kaayhsima kabayka nikwe.
23316	MAT 5:13	―Nah kehte yidahan abektey ariwntak pam. Pam muwakapka adahan kibeyhene im. Yis humaw kewa pambe ay gibetkis hiyeg amedgene inin adahan yihiyakemni kibeyhene gihiyakemnikis. Henneme ku pam biyukse aketri, wis ka hiyá wisma kabayhin akiw. In ka kawih adahan ariknawnama akiw. In he kawih adahan padekwiki adahan hiyeg ka aminama niw akiw, ignes sibuh ta nibetit. Yis hawwata ku yis biyuksa yabay, yis ka kawih adahan ariknawnama akiw.
23320	MAT 5:17	―Nawenétke yis yipewkan ku nah ayta pisenwehpiye gikak amekene Moís gikumadukan akak Uhokri gawnepepu ginetnikis. Bawa kawa. Nah ka ayta pisenwehpiyema akak inakni giwnkis henneme nah ayta adahan nah kehne madikte ku pariye igkis ayá wotwiy, adahan nah akkamnih yit ku pariye inyerwatnene Uhokri gimawkan ku aysaw ig ikí inakni giwnkis gitkis.
23324	MAT 5:21	―Yikannuhten akki yit ku ig amekene Moís awna ta gitkis amekenegben, giwn: “Ka yi muwaka umah hiyeg. Ku pahapwi umah pahapwi, nikwe ig tarakse. Iggi kis adahan hiyaptigi hiyapkis mbeyne git apatra ini gitaraksan.”
23325	MAT 5:22	Nahme awna yit, ku pahapwi he dagawne git gikebyi, nikwe ig tarakse. Iggi kis adahan hiyaptigi hiyapkis mbeyne git apatra ini gitaraksan. Hawwata akiw ku pahapwi awna gimin gikebyi: “Ner yuma gihiyakemni”, ay amun ini ig hawwata tarakse. Iggi kis adahan uwewkistenwiy hiyapkis mbeyne git apatra ini gitaraksan. Hawwata akiw ku pahapwi awna gimin gikebyi: “Ner ka kabay. Kuri ig tipik ariwtrikut tiket.” iggi hawwata ig kis adahan ig tipik ariwtrikut tiket ayge amun ini iwetrit ku kiney kaneayhsima kayahwaki.
23326	MAT 5:23	―Nikwe apim ini ku samah pis kakanhewne git Uhokri agiku kakanhewket, ku pahaye adahan tuguh abet pihiyakemni ku pis tarakse gikak pikebyi,
23330	MAT 5:27	―Yikannuhten hawwata akki yit ku amekene Moís awna: “Ka yi muwaka powkemnihwa.”
23332	MAT 5:29	―Battukawnaba adahan pis apuriw pihiyakemni adahan pis ka taraksa. Ku pis me taraksemet awaku ku samah pis ipeg gumkat no tino akak piwtyak, pi kabayte pis wareke piwtyak pis padekwin mpinekata pis tarakse. Aysawnemenek pis katiwnih pitaraksannek. Pi kabayte pis biyukse piwtyak mpinekata pis biyukse pipit pahapwite amun ini iwetrit ku kiney kaneayhsima kayahwaki.
23334	MAT 5:31	―Nerras yikannuhten hawwata awna: “Ku pahapwi maytwekere gihayo, hiyawa ig ikí gut ini kagta adahan maytwawka.”
23336	MAT 5:33	―Nerras yikannuhten hawwata akki yit ku amekene Moís awna gitkis amekenegben, giwn: “Ku pis kanum Uhokri pitemwera adahan ig timá piwn ku in ka kiniskama, nikwe pugamawka hennewa pis ka kinis.” Ayteke igkis yikannuhten idis gihiyakemnikis atere, igkis awna: “Henneme ku pis kanum inugik pitemwera, ku pis kanum waxri pitemwera, nikwe ka sam pis kinis.”
23337	MAT 5:34	Nahme awna yit: “Ka ba yi kanum Uhokri yitemwera. Iné kawnata kanum inugik yitemwera mmanawa in Uhokri giwetri.
23340	MAT 5:37	Amawka pis ka awnati adahan kinisaka. Apuriwnaba madikte piwn ku pariye pis awnakere. Amawka ku piswa humaw pitemwera adahan pipit. Ku pis awna: “Ihi”, amawka ku inakni piwn hennewa “ihi”. Ku pis awna: “Kawa”, amawka ku inakni piwn hennewa “kawa”. Ku pis muwaka adahan pis awna yuwit mpiya inakni, in awaku pis mbeyepye pihiyakemni.
23341	MAT 5:38	―Yikannuhten hawwata akki yit ku amekene Moís awna: “Ku pahapwi patukwika giwtyak, amawka ku ig diyuhkiska hawwata patukwika giwtyak. Ku pahapwi dunihpika gaybu, amawka ku ig diyuhkiska hawwata dunihpika gaybu.” Bawa ig amekene Moís awna inakni henne he adahan ig mpithene pahapwi adahan ig ka diyuhkiska mpiynama ahawna gitaraksan. Henneme yikannuhten idis gidahankiswa gihiyakemnikis atere, igkis awna: “Inakni giwn awna ku pugamawka wis diyuhkis pahapwi.”
23346	MAT 5:43	―Yikannuhten akki yit ku amekene Moís awna: “Bateknabay gikakkis hiyeg.” Ayteke igkis idis gidahankiswa gihiyakemnikis atere, igkis awna: “Henneme amiyhanay yipetunyapu.”
23352	MAT 6:1	―Apuriwnabay ba yihiyakemni kibeynewatma. Araytak hiyeg keh kabayka ariwtrik hiyeg kahadbe igkis ikaka ku igkis kibeynepwi hiyeg. Amawka yis ka keh henne. Ku yis keh kabayka kahadbe hiyeg ikiyyi ku yis kibeynepwi hiyeg, nikwe yis ka utí kabayka giwntak Wigwiy inugikyene.
23356	MAT 6:5	―Hawwata akiw ku aysaw pis piriyepkaw, ka ba piriyepkaw kema nerrasma hiyapkisnepwi gabaykis. Igkis batek piriyepkaw agiku leglis, hawwata wadé atusik ahin kahadbe igkis hiyapka gapitkis hiyeg, igkis ikaka ku igkis kibeynepwi hiyeg. Ku igkis ikaka henne, amun ini nikwe igkis kuwis utí kabayka ay amadga inin. Yuma akiw gidahankis ayhté inugik. Hennewatbaki igkis.
23360	MAT 6:9	―Ku aysaw yis piriyepkaw, awnanay han: “Wighu inugikyene, usuh kabayhap. Pis kapikiythanisima.
23364	MAT 6:13	Iknaba wothu wawaygyi adahan usuh ka isaksewpima arit mbayka. Apuriwnaba usuh ariw ini mbeyepyenen wapitye gikumadukan. Usuh kabayhap, Kiyapwiye. Pisnewa kumaduka adahan apanenekwa. Pisnewa kapidatnisima adahan apanenekwa. Pisenwa kapikiythanisima adahan apanenekwa apanenekwa. Ameh.” Hennewatbaki yis piriyepkaw.
23367	MAT 6:16	―Ku aysaw yis maxhaw adahan yis gikiyetni Uhokri, ka yi muwaka maxhaw kema nerrasma hiyapkisnepwi gabaykis. Igkis gibetkikis waywe bibapyi gihepkakis. Igkis aseneweke gihepkakis kahadbe hiyeg hiyak ku igkis maxhewnes kahadbekam igkis ikaka ku igkis kibeynepwi hiyeg. Ku igkis ikaka henne, amun ini igkis kuwis utí kabayka ay amadga inin. Yuma akiw gidahankis ayhté inugik. Hennewatbaki igkis.
23370	MAT 6:19	―Aharitnabay akebyi ini kabayka. Ka ba yi bayah igiska ay amadga inin ku kiney madikte ewkaki mehwa, ay ku kiney masumsu kagehbeta kamis, ay ku kiney sipari tihebdip, ay ku kiney amepwapye danuh kidis wewkanbet.
23373	MAT 6:22	―Wowtyak kewa pahá abukribe adahan upit. Ku wowtyak makniw, nikwe in ke wotbe upit ay abet kabutnikibe. Uhiyakemni hawwata. Ku in makniw, ayge nikwe in ke wotbe uhiyakemni ay abet kabutnikibe.
23375	MAT 6:24	―Pahapwi ibukti ka ik adahan kakiparahaw gitkis gikipara piyamatema. Waké ig piyana gikebyikis gikiparabe, ig pi batektekam gikak pahapwi mpiy giw pahapwi. Ig miniwkam giw pahapwi adahan ig kannipwiye gidahan pahapwiwa. Wixwiy hawwata akiw. Ku wixwiy mpiksewne aharit igiska amadgaya inin adahan upitwiy, ka ik adahan wixwiy mpiksaw keh Uhokri gibetki nikwenéwatma. Amawka wixwiy kaniy pahapwiwa adahan wixwiy kakiparahaw git.
23382	MAT 6:31	Ka yi muwaka kiyimwihwa. Ka yi muwaka amtaw: “Kit wis utí umana kuri? Kit wis utí uhigpan? Kit wis utí ukawihni?”
23386	MAT 7:1	―Ka yi muwaka ikiy pahapwi ku ig ka kibeynema kahadbe ig Uhokri kawnata ikayi ku yis kawnata kibeynema.
23389	MAT 7:4	Ku aysaw ini ahad ay piwtrik, pis ka hiyá pisma awna ta git pikebyi: “Isaksanate nah wiwh ini iget piwtriktak.”
23391	MAT 7:6	―Ku samah in ka kis adahan wis ikí kibeynewa axka ta git pahapwi pewru, in kawnata kis adahan wis akka kibeynewa hiyakemniki ta git pahapwi ku pariye kotenene ikte adahan ig pukuha inakni hiyakemniki. Ku wis akki kibeyne hiyakemniki git akebyi ner hiyeg, in ke wotbe wis padekne akabdatbe ta gitiput pahapwi pakirbe. Pakir ka hiyak ku pariye barewka. Nawenétke ig sibuhbetepni, ayteke ig wageswa kagehpew.
23392	MAT 7:7	―Apanenekwa ayepnenekwa ta git Uhokri. Igme ikí yit ku pariye yayapni git. Ku ig ka ikí yit nikwenéwatma apim ini, ka sam. Ikawnay kewa pahapwibe ku pariye ipegpene pahá arikna juktah ig utipni. Ayge nikwe yis utinek ku pariye yimawkan. Ikawnay kewa pahapwibe ku pariye tetesnene anumeku pahapwi gilappota juktah igme woka ta git. Ayge nikwe ig Uhokri kaytwa yiwnnek.
23398	MAT 7:13	―Ay pitahra akebyi ahin adahan uhiyakemni. Ig Uhokri gihiyakemni kewa pahatra ahin mahamwisniyebe ku pariye mahiko wis wew apigku. Henneme paraknabay atere apigkut ini ahin. Mmanawa ku yis ka wew gikakma Uhokri gihiyakemni, in ke wotbe yis apigku pahatra ahin nopsad pugubrad ku pariye tipikwiye arimkat iwetrit ku kiney kaneayhsima hiyapka mbeyne ayge. Kaayhsima hiyeg tipikwiye atere.
23400	MAT 7:15	―Pukuhpawnabay gapitkis hiyeg ku pariye ikawnamahkis ke wotbe igkis Uhokri gawnepepube bawa igkis ka giwntakma Uhokri. Igkis hiyapkiswa yit huwipegepye kewa muttuhbe, henneme abet gihiyakemnikis igkis kewa axtigibe.
23401	MAT 7:16	Nah akkite yit ku samah yis hiyak baki igkis giwntakwatma Uhokri. Ku yis hiyá ku igkis ka kehnema Uhokri gibetki, nikwe yis hiyakrikis ku igkis ka giwntakma Uhokri. Ku wis hiyá pahakti amutri eg ka sarayh guw kabaynopwima, nikwe wis hiyak ku eg amutri kane kabaynoma. Ke puduku akatbe ke ipeybe egkis ka sarayh guwkis kabaynopwima kema “uvama” kema “figuma”.
23406	MAT 7:21	―Ay hiyeg ku pariye awna nuthu: “Kiyapwiye, pis nukipara”, henneme waditnepyenen. Igkis ka kawih nukumadukan ayhté inugik. Ignewa ku pariye keh Wigwiy inugikyene gibetki, ignewa kawih.
23407	MAT 7:22	Aysawnemenek apim ini ku aysaw Uhokri hiyepne hiyeg ba ignes kibeynepwiwatma, ayge apim ini kaayhsima hiyeg awna nuthunek: “Kiyapwiye, Kiyapwiye, ka ba pis hiyak usuh? Minikwak usuh ekkene Uhokri gihiyakemni piwaprik, usuh pekkis kaayhsima wapitye piwaprik, usuh keh kaayhsima annut piwaprik.”
23408	MAT 7:23	Nahme kaytwa giwnkisnek: “Nah ka hiyakyiwa ku pariye yis. Higihwanabay aytekihan, yis taraksapye.”
23409	MAT 7:24	―Ku pahapwi hiyeg timá nuwnhu, ku ig ihpene nuwnhu, iggi kewa pahapwi awayg hiyakemniyebe ku pariye mutuhne gipinbe akigbimna warik amadga kayhap. Ig tabirase gipin awaku ta abetit tip.
23416	MAT 8:2	Ayge pahapwi awayg axpusakare apit busukne ig danuh atere git. Ig paberetusaw ta gitiput. Ig awna git: ―Kiyapwiye, uyá amnihun. Ku pis muwaka piyihun, pis hiyá numakniwka.
23417	MAT 8:3	Ig Kiyapwiye Jesus hiyapni henne, ig sarayh giwak ta gipitit. Ig daxwig atere. Ig awna git: ―Ihi. Nah muwaka. Pis makniw. Aynewa gibuskana miypi.
23418	MAT 8:4	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus awna git: ―Ataybiswanaba nuthu. Ka ba kinetihwa ta arit hiyeg apigkuya ahin amin ku samah pis makniw. Su atak wadé gimkanit muwpeg. Akka pipit ta git kahadbe ig iwasap ig hiyá ku pis makniw. Ayteke pis keh ofan gidahan Uhokri ku samah amekene Moís ayá wot minikwak, adahan arekhetni ta gitkis hiyeg ku pis inyerwa makniw. Igme timapni henne, ig tipik.
23420	MAT 8:6	―Kiyapwiye, uyá amnihun. Nubukhu ig kakahriye harihte ayhté nupineku. Ig dathupye. Ig kaayhsima kayah.
23421	MAT 8:7	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwn: ―Nah atere piyihgi.
23422	MAT 8:8	Igme suwtat gikiparakis kaytwa giwn: ―Kawa, Kiyapwiye. Nah patehwepye hiyeg. Nah yuma nukiythanisima pitiput adahan pis parak nupinekut. Kiyapwiye, pis karayt akipara. Ku pis he awnepi aytontak piyawakad, ikeypi. Nubukhu makniwnek.
23423	MAT 8:9	Nah hiyak mmanawa nah hawwata nah kakipara. Nah hawwata nah kumaduka nawenépwi suwtat akiw. Ku nah awna ta git pahapwi: “Su tipik”, ig iha nuwnhu ig tipik. Ku nah awna ta git pahapwiwa akiw: “Ba ayta”, ig iha nuwnhu ig ayta. Ku nah kawatni nubukhu, ig hawwata ig iha nuwnhu.
23424	MAT 8:10	Ig Kiyapwiye Jesus timapni inakni henne, ig wakaymni kaayhsima. Ig awna ta gitkis nerras ku pariye kaneayhsima gihapu butte. Giwn: ―Ner suwtat kane israelyenema ig pi kamaxwate ta nupitit mpiya madikte nukebyupwi israelyenepwi. Nah ka hiyapti pahapwinama israelyene gikamaxwan kema nerma. Hennewatbaki in.
23427	MAT 8:13	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus awna ta git ner suwtat gikiparakis. Giwn: ―Hiyawa pis diyuhe pipinwate. Ku samah pis kamaxwa nupitit adahan nah piyihgi hennewa in humaw. Pase ig awna inakni, aynewa gibuk makniw.
23431	MAT 8:17	In danuh henne kahadbe in kahayak ku samah Uhokri gawnepe amekene Isaías awna minikwak. Ig awna: “Ig kayah ukayhawniwiy. Ig wiwh ukahriwiy upititakwiy.”
23432	MAT 8:18	Kaayhsima hiyeg ayge kabubukne ganwa Kiyapwiye Jesus. Ig hiyapni henne, ig awna ta gitkis gikannuhnipwi. Giwn: ―Uyay manuke ta pahambakaytak mahakwa. Igkisme kaytwa giwn: ―Uyay.
23433	MAT 8:19	Igkis tipikwiyes, igme pahapwi kannuhekeputne amin amekene Moís gikumadukan ig danuh atere git. Ig awna git: ―Kiyapwiye, nah tipik pikak ku kitwiye pis.
23434	MAT 8:20	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwn: ―Ba pis ahegbetnama adahan pis hiyepne mbeyne payak nukakhu? Puwikne kadahan giwetrikis agiku miyokwiye. Kuhipra kadahan guwetrikis apew ah. Nahme ku pariye wageswe awayg amadgaya inin nah yuma nuwetri adahan nah mayekne.
23435	MAT 8:21	Ayteke pahapwiwa Jesus gikannuhni akiw ig danuh atere git. Ig awna git: ―Kiyapwiye, nah muwaka wew pikak henneme gita nighu miyapinate. Ku aysaw ig miyapi nah apuhpig, nikwe nah tipik pihapti.
23436	MAT 8:22	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwn: ―Ka sam pis ayta kurinewa. Hiyawa pis isaksa pahapwi ku pariye kuwis ke wotbe ig miyapyebe giw Uhokri, isaksig adahan iggi apuhe giyaki miyapiye.
23439	MAT 8:25	Igkis gikannuhnipwi hiyapni henne, igkis atere wadiswig. Igkis awna git: ―Kiyapwiye, uyá amnih usuh. Wixwiy me biyukapmet.
23440	MAT 8:26	Igme kaytwa giwnkis: ―Yis awaykemni apisatrupye! Mmahki yis ba yapisa tugun? Uhokri ik adahan yis kamaxwa ta gipitit. Ayteke ig kannikaw ig himehe mayg akak paraw. Aynewa madikte kariswehwe.
23441	MAT 8:27	Igkis gikannuhnipwi hiyapni henne, igkis wakaymnibdi gidahan. Igkis awna: ―Pariyeneki ner hiyeg? Juktah mayg akak paraw iha giwn.
23443	MAT 8:29	Igkis danuh atere git Kiyapwiye Jesus, igkis kabiman git. Igkis awna: ―Pis Uhokri gikamkayh. Pariye pikehni ukakhu ku apim inin? Mmah pis ayta womkat adahan hiyapkisne mbeyne wothu? Kote uhawkanaprikma adahan usuh hiyapkiska mbeyne wothu.
23445	MAT 8:31	Ayteke nikwe nerras wapityempu amnihswe ta git Kiyapwiye Jesus. Igkis ayá git: ―Ku pis pekkis usuh gipititakkis awaykemni, uyá awahkis usuh tahhan gipuritkis pakirempu.
23446	MAT 8:32	Igme Kiyapwiye Jesus awna ta gitkis: ―Tipiknay atere. Ayteke nikwe igkis pesbetwikis gipititakkis nerras awaykemni. Igkis pareke ta gipititkis ignes pakirempu. Igkisme pakirempu sigisbetwikis ta asebrikute. Igkis tubohbetwikis ta ahakwate mahakwa. Ayge igkis aniksewbet ahakwa un.
23448	MAT 8:34	Nerras hiyeg paytwempuyenepwi igkis timapni henne, igkis pes apititak paytwempu adahan patiptaka Kiyapwiye Jesus. Igkis danuh atere git, igkis awna git: ―Su tipik aytekihan apititak uwaxri.
23450	MAT 9:2	Ayteke hiyeg danuh atere, igkis waxe pahapwi awayg miyapupye ta gimkat Kiyapwiye Jesus. Ig harit amadga gisipamna. Ig Kiyapwiye Jesus hiyapni henne ku samah gikamaxwankis ta gipitit, ig awna ta git awayg miyapupye. Giwn: ―Ka ba barukinama, nukebyi. Nah bayahminap ariw pitaraksan gikak Uhokri.
23451	MAT 9:3	Apiminewa ini kaayhsima kannuhekeputnepwi amin amekene Moís gikumadukan igkis ayge. Gaytakkis timapni inakni Kiyapwiye Jesus giwn, igkis awna gimin ginaktinkis. Giwnkis: ―Ner awayg ikewne ke wotbe ig Uhokribe bawa ig ka Uhokrima. Ig miyathene Uhokri ku samah ig awna inakni henne.
23452	MAT 9:4	Ig Kiyapwiye Jesus hiyakni henne ku samah gihiyakemnikis, ig awna ta gitkis: ―Mmahkay yis ipegminene yihiyakemni amin mbeye hiyakemniki henne?
23454	MAT 9:6	Nah hiyapkiste yit ku nah ku pariye wageswe awayg amadgaya inin nahnewa detye amadga inin adahan nah bayahminene hiyeg ariw gitaraksankis gikak Uhokri. Ayteke ig awna ta git ner awayg miyapupye. Giwn: ―Kannikaw kuri. Kidisnaba pisipamna. Hiyawa pis diyuhe pipinwate.
23456	MAT 9:8	Madikte hiyeg kabubuknene ayge igkis hiyapni henne, igkis wakaymnibdi. Igkis awna: ―Kibeyne, Uhokri, ku samah pis iké pannu henne ta git pahapwi amadgaya inin.
23457	MAT 9:9	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus tipik. Ig waywe apigku ahin, ig hiyapun nah Matews, nah betnene agiku payt ahiwket karukri. Nah ladwan, nah ahiwne karukri gidahan gupelma. Igme awna nuthu: ―Ba ayta wew nukakhu adahan pis humewne nukannuhni. Nah timapni henne, nah kannikew, nah tipik gikak.
23459	MAT 9:11	Nerras farisewkis hiyapni henne, igkis awna ta gitkis gikannuhnipwi. Giwnkis: ―Mmahki ner yikannuhten axne darihwekne gikakkis ladwan gikakkis hiyeg akiw kane kibeynepwima hiyeg? Waké ig kibeyne hiyegbe, ig ka axkam gikakkis gikebyikis nerras hiyeg.
23460	MAT 9:12	Ig Kiyapwiye Jesus timapni henne, ig kaytwa giwnkis. Ig awna ta gitkis: ―Hiyeg kane kibeynepwima ignes kewa hiyeg kakahribdapyebe. Igkis muwaka pahapwi ayta amnihgikis. Ignesme hiyeg makniwyepwi igkis ka muwaka mekseh. Igkisme hiyeg kakahribdapye igkis muwaka mekseh.
23461	MAT 9:13	Ataknabay ipegboha Uhokri gannasan minikweknene marihwa yis pukuha inin ku samah nah darihwekne gikakkis hiyeg kane kibeynepwima. Mmanawa ig Uhokri gannasan awna: “Nah ka muwaka yis he kakanhawnen nuthu. Nah pi muwakate yis amnih hiyeg.” Mmanawa nah ka ayta adahan nah humeknema ku pariye hiyeg wadityepwi kuwis adahan ignes wageswiyes gihiyakemnikis. Nah ayta adahanikwa nah humekwiye nerras ku pariye taraksapye adahan ignesnewa wageswiyes gihiyakemnikis.
23462	MAT 9:14	Ayteke amekene João Batista gikannuhnipwi igkis danuh atere git Kiyapwiye Jesus. Igkis awna git: ―Kiyapwiye, usuh maxhaw adahan kiyene Uhokri. Kibereput usuh maxhaw adahan usuh piriyepkewne. Igkisme farisewkis hawwata akiw igkis maxhaw henne. Pisme pikannuhnipwi ka maxhaw. Mmahki igkis ka maxhaw henne? Mmahki igkis ka kiyatha Uhokri kema nerrasma?
23463	MAT 9:15	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwnkis: ―Igkis ka maxhaw adahan nukiyetni mmanawa nah kupiknene ay gikakkis. Nah kehte abektey akak pahapwi awayg maripkewpiye. Ku aysaw ig maripkewpiye nikwe gikagmadapu ayta iwasa gimaripkawni. Ku samah ig ayge gikakkis abet ini fet ba igkis kadni giharit? Ba igkis maxhaw? Kawa. Henneme aysawnemenek ku aysaw nah iwepka giwkis nukannuhnipwi, apim ini nikwe igkis maxhawnek.
23464	MAT 9:16	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus keh nawenéwa abektey akiw. Giwn: ―Ka kis adahan wis kahapa simis mugumugupiye akak nukune kamis mmanawa kamis nukune ku pariye kote sukuhate in ik adahan tariswa mmanawa in kote dahwate kema mugumugupiyema. Ku pahapwi kahapa gisimsa mugumugupiye akak nukune kamis, in tariswa. Gisimsa sigka pi kiyeste akiw.
23466	MAT 9:18	Ig Kiyapwiye Jesus awnempiye inakni yuwit henne, pahapwi awayg leglis akipara danuh atere git. Ig paberetusaw ta gitiput Kiyapwiye Jesus, ig awna git: ―Kiyapwiye, uyá amnihun. Nukamkayh kuhwekwa eg biyuke. Ba ayta sarayh piwak ta gupitit kahadbe eg kannikaw ariw gumiromni.
23469	MAT 9:21	Mmanawa eg awna gunaktin: ―Ku nah he daxpi gisimsa, ikeypi, nah makniw.
23470	MAT 9:22	Igme Kiyapwiye Jesus wagestaw ig hiyapru. Ig awna gut: ―Ka ba barukinama, nukebyi. Pis makniw mmanawa pis kamaxwa ta nupitit. Aynewa eg tino makniw.
23472	MAT 9:24	Ig hiyapni henne, ig awna gitkis nerras hiyeg: ―Ayguhwanabay aytekihan. No bakimni ka miyó. Himak eg. Igkisme hiyaraptihpig.
23475	MAT 9:27	Pisenwa ig Kiyapwiye Jesus tipik ayteke. Ayge apigku ahin piyana gikebyikis motapye waywe gihapu butte. Igkis amnihswenes git. Igkis awna: ―Kiyapwiye Jesus, pis ukipara hawwata ke amekene Davibe. Uyá amnih usuh.
23476	MAT 9:28	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus pareke ta paytrikut. Nerras piyananene motapye hiyapni henne, igkis pareke atere git. Igme Kiyapwiye Jesus awna ta gitkis: ―Ba yis kamaxwa nupitit ku nah detye keh yis hiyap? Igkisme kaytwa giwn: ―Ihi, Kiyapwiye. Usuh kamaxwa pipitit.
23477	MAT 9:29	Ig Kiyapwiye Jesus timapni henne, ig dax giwtyakkis. Ig awna ta gitkis: ―Ku samah yis kamaxwa nupitit hennewa in humaw.
23478	MAT 9:30	Aynewa giwtyakkis hiyap. Ig Kiyapwiye Jesus hiyapni henne, ig awna ta gitkis: ―Ka ba yi kinetihwa amin ini nannuh ta gitkis hiyeg.
23481	MAT 9:33	Igme hiyapni henne, ig pekkise ner wapitye gipititak. Pase ig wapitye pes ayteke gipititak ner awayg, ig awayg kapusaw awna. Nerras hiyeg kabubuknene ayge igkis hiyapni henne, igkis wakaymnibdi kaayhsima. Igkis awna: ―Usuh kote hiyapte akebyi ini ay Israelyamnaw.
23482	MAT 9:34	Igkisme nerras farisewkis ayge igkis awna: ―Ig ipuke wapitye gipititak ner awayg akak wapitye gikiparadkis gannu ay gipit.
23485	MAT 9:37	Ig hiyapni henne, ig awna ta wothu gikannuhnipwi: ―Kaayhsima hiyeg kuwis ahegbet adahan igkis kamaxwepyes ta nupitit. Ta nuthu igkis kewa pahak wasbe ipatrik ahegbet adahan tariswiki. Henneme ka kiyesradima hiyeg akki ndahan nuhiyakemni gitkis.
23491	MAT 10:5	Ig Kiyapwiye Jesus wawahkiswitni usuh muwwapu usuh madikawkunene ukebyi akak piyana wawna (12). Ig awna wothu: ―Ka yi muwaka atak ta apitit hiyeg kane judeyenepwima giwaxrikis iné ka yi muwaka atak ta apitit paytwempu gidahankis hiyeg samariyenepwi.
23498	MAT 10:12	Ku aysaw yis pitatye parak gipinekut, awnanay ta gitkis hiyeg aygnenepwi, “Uhokri gabay yikaknek.”
23502	MAT 10:16	―Nah awahkisyi ta gipuriwkis hiyeg ke wotbe nah awahkiswiyebe muttuh ta gibetitkis axtigibe. Nikwe msakwanabay ahegbetnenekwa gapitkis hiyeg ke pahapwi kaybunebe ig ahegbetnenekwa adahan hiyeg ka sibuhgi. Henneme ikawnabay tuwatapye ayge gibetkis ke pahapu tukwabe.
23505	MAT 10:19	―Ku aysaw hiyeg kamiyepyi ta gipetunatkis hiyaptigi apatra ku samah yis nuhiyegapu, ka yi muwaka ipegmina yihiyakemni adahan ku pariye yis awna gitkis apim ini hawkri. Mmanawa apiminewa ini yuwit ikaka yit adahan yis awna gitkis apim ini.
23512	MAT 10:26	―Henneme ka yi muwaka apis gibohrikis hiyeg amadgayapu inin. Gitkis gikehnikis mbayka ka kahayak. Henneme aysawnemenek madikte ku pariye ayempiki ini kahayak kabayhtiwanek. Madikte ku pariye awastepka, aysawnemenek in mawasaptihpikanek.
23518	MAT 10:32	―Ku pahapwi keh temwe ndahan ta gitkis hiyeg ay amadga inin, aysawnemenek nah hawwata nah keh temwe gidahannek ta git Wigwiy ayhté inugik.
23520	MAT 10:34	―Ka yi muwaka ikiy ku nah ku samah nah danuh atan nah keh madikte hiyeg amadga inin pasamrak pawtak apim inin. Kawa. Apim inin hiyeg kerye yikaknek nupatra.
23523	MAT 10:37	―Ku pahapwi pi batekte gikak gig gukak ginag mapiyan, iggi ka kis adahan ig awna ku ig nuhiyega. Ku pahapwi pi batekte gikak gikamkayh mapiyan, ig kawnata kis adahan ig awna ku ig nuhiyega.
23526	MAT 10:40	―Ku pahapwi amapay, amun ini nikwe in ke wotbe ig kuwis amapan hawwata. Ku pahapwi namerepten, amun ini nikwe in ke wotbe ig kuwis amapa ku pariye nawahkisten atan amadgat inin hawwata.
23531	MAT 11:3	Igkisme tipik danuh atere git, igkis awna git: ―Kiyapwiye João Batista awna wothu ku pahapwi nemnikumpiye gihapu butte. Kame pisnema aytniye? Ba kawk? Ba usuh wahap pahapwi nawenéwa ku pariye nemnikumpiye gihapu butte akiw?
23532	MAT 11:4	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwnkis: ―Ataknabay akka ta git kiyapwiye João Batista ini annut ku pariye yis timap yis hiyap ku apim inin.
23535	MAT 11:7	Igkis amekene João Batista giwatnipwi timapni henne, igkis diyuhe gimkat. Igkis tipikanten, ig Kiyapwiye Jesus awna ta gitkis nerras hiyeg kabubuknene ayge. Ig kinetihwa gimin amekene João Batista. Ig awna: ―Yis kuwis atak iwasa kiyapwiye João Batista ta amadgat amatap. Ku samah yis atere, mmahpa yipewkan yis utipri ayge? Mmah yipewkankama ku yis utipri yuma gidatni ke pahat sipapabe ku pariye mtibetnepye ayge? Kawa. Yis hiyak ku ig ka wagekiswa gimun.
23538	MAT 11:10	Mmanawa ig kiyapwiye João Batista ignewa ku kamin Uhokri gannasan minikweknene kinetihwa. Inakni gannasan akki wot ku pariye Uhokri awna ta git gikamkayh. Giwn: “Nah awahkiste pahapwi nuwatni papitkiya adahan ig ahegbetene madikte papit.” Hennebaki inakni yuwit awna gimin kiyapwiye João Batista.
23542	MAT 11:14	―Igkisme nerras Uhokri gawnepepu pitatyepwi awna: “Aysawnemenek pahapwi awayg kewa amekene Eliyasbe ig danuhnek adahan ig ekkepye adawnhan Uhokri gikumadukan.” Kuri nah akkite yit ku pariye ner awayg. Henneme nah ka hiyak ba yis amapa nuwnhu. Ignewa kiyapwiye João Batista.
23544	MAT 11:16	―Mmah nuwnhu kuri adahan nah akki yit ku samah hiyeg gihiyakemnikis amadgaya inin? Gihiyakemnikis ke bakimnaybe nopsahyumni gihiyakemnikisbe. Nah akkite yit abektey akak ku bakimnay arehwene higiwmadga. Ig Uhokri ig kewa bakimnaybe ku pariye wakaymni giminkis gidahewektenkis. Igkis bakimnay kabiman ta gitkis gidahewektenkis.
23545	MAT 11:17	Igkis awna gitkis: “Usuh agighene usuh kayepne yisme ka kaykere ukakhu. Yisme ka batekkere payak ukakhu. Ayteke nikwe usuh wages warehwan adahan apuhekwiye usuh tihene. Yisme kawnata tihkere payak ukakhu. Mmahki yis ka amepekere uhiyakemni?” Ihanabay inakni nuwnhu. Hennewatbaki ig Uhokri. Hiyeg amedgenepwi inin ka amepekere pahapwinama Uhokri giwatni ku pariye gawahkisni giminkis.
23546	MAT 11:18	Mmanawa ig kiyapwiye João Batista danuh atan, ig maxhewne ig ka higap win. Ignesme hiyeg ka amapig. Igkis awna: “Ig wapitye gipit.”
23547	MAT 11:19	Nahme nah ku pariye wageswe awayg amadgaya inin, nah danuh atan nah ka hennema. Nah ka maxhaw nah higap win. Henneme kawnata hiyeg amapan. Igkis awna: “Ka ba yis hiyá ner awayg kayhpiye kahigpekepye? Ig gibetki darihwak gikakkis ladwan gikakkis hiyeg kane kibeynepwima akiw. Ig kawnata kibeynema hiyeg.” Ka sam. Ku pariye hiyeg kehnepwi hiyakemniki ignesnewa ka mahikoh Uhokri gihiyakemni. Igkis amapinnek.
23549	MAT 11:21	Ig awna: ―Akayih. Aysawnemenek kaayhsima mbayka ay yidahannek yis hiyeg paytwempuyenepwi Korazih. Hawwata kaayhsima mbayka yidahanwata yis paytwempuyenepwi Betsayda. Mmahkay yis ka wageskere yihiyakemni? Waké nah kehbe inwata nannuh ayhté paytwempu Tiru akak Sidoh ku samah nah keh ayge yibet, nikwekam igkis paytwempuyenepwi mbayapye igkis ayipakam kayah gitaraksankis, ayipa igkis wages gihiyakemnikiskam. Igkis kawihminawkam akak sak kasiwboye, igkis padakkam tiket ahewra gitewharitkis adahan arekhetni giwakemnikis.
23553	MAT 11:25	Pisenwa gawnhan inakni ig Kiyapwiye Jesus piriyepkaw ta git Uhokri. Ig awna: ―Kibeyne, Nighu. Pis en akipara. Pis waxri akipara. Nah kabayhap awaku ku samah pis ka akki pihiyakemni ta gitkis hiyeg hiyakemniyepwi. Gitkisme hiyeg kene bakimnaybe yumanene gihiyakemnikis giwntekneswa, pis akki pihiyakemni ta gitkis.
23555	MAT 11:27	Ayteke ig awna ta gitkis hiyeg ayge. Giwn: ―Ig Wigwiy kuwis ekke nuthu madikte gihiyakemni. Yuma hiyeg nuhiyekten nah Uhokri gikamkayh. Ignewa Wigwiy ig pahapa nuhiyekten. Hawwata akiw yuma hiyeg gihiyekten Wigwiy. Nahnewa gikamkayh gihiyekten. Ku karit nah muwaka akkig, ignes hawwata hiyakri.
23556	MAT 11:28	Ayteke ig awna akiw: ―Aytninabay numkanit, yis ku pariye mpiksewnepwi ke pahapwibe hiyuhne giheypi mapiy gidatni. Ba yi ayta mayuwase yiheypi nuthu. Nah keh yis mayak ta nupitit.
23560	MAT 12:2	Nerrasme farisewkis hiyapni henne, igkis awna ta git Kiyapwiye Jesus: ―Ipeg nerras pikannuhnipwi. Igkis ka iha amekene Moís gikumadukan. Igkis kannipwiye abet samdi.
23561	MAT 12:3	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwnkis: ―Mmah yis kote ipegbohate Uhokri gannasan ku kiney in kinetihwa amin ku pariye amekene Davi gikehni? Minikwak ig matipwe payak gikakkis gihaptiyepwi.
23565	MAT 12:7	Uhokri gannasan minikwekene awna: “Nah ka muwaka yis he kakanhawnen nuthu. Nah pi muwakate yis amnih hiyeg.” Waké yis pukuhabe inakni yuwit, nikwekam yis ka ikiykam ku nerras nukannuhnipwi ku igkis ka kibeynepwima. Igkis ka keh mbaynama.
23568	MAT 12:10	Ayge pahapwi awayg kidubetwiye giwak. Igkisme nerras hiyeg ayge hiyapni henne, igkis awna git Kiyapwiye Jesus: ―Ba amekene Moís gikumadukan isaksa adahan wis piyihak samdi abet? Igkis awna inakni henne adahan gihikekten marihwa igkis hiyá ba ig taraksa amekene Moís gikumadukan. Igkis muwaka utí gitaraksan adahan igkis gikamyehpitni.
23569	MAT 12:11	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwnkis: ―Ku pahapwi yipig muttuh wiwhe agikut miyokwiye mihad abet samdi, mmah ka yisma kahgi ayteke abetnewa ini samdi?
23571	MAT 12:13	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus awna ta git ner awayg kidubetwiye giwak. Giwn: ―Taraknaba piwak. Igme tareke giwak. Aynewa giwak makniw hawwata ku samah giwak pahambakya.
23574	MAT 12:16	Henneme ig awna ta gitkis: ―Ka yi muwaka keh yiwanti nukakhu.
23576	MAT 12:18	“Uhokri awna: ‘Ipegnay nubukhu nukanyan. Ignewa nah batek gikak. Ig keh nah batek kaayhsima. Nah kawihkis nutiphu ta gipititnek. Ayge nikwe ig ekkene nuhiyakemni waditye ta gitkis madikte hiyeg.
23579	MAT 12:21	Ayge nikwe muwwapu hiyeg kamaxwenekwiye ta gipititnek.’ ” Hennewatbaki ig amekene Isaías awna.
23581	MAT 12:23	Nerras hiyeg hiyapni henne, igkis wakaymnibdi. Igkis kinetihwa pawtak. Igkis awna: ―Mmah ig ukiparawiy hawwata ke amekene Davibe? Ignewatbaki.
23582	MAT 12:24	Igkisme nerras farisewkis timapni henne, igkis awna: ―Kawa. Ig pekkis wapitye gipititak ner awayg akak wapitye gikiparadkis gannu ay gipit. Igwa Belzebu ay gipit.
23583	MAT 12:25	Igme Kiyapwiye Jesus hiyak ku pariye abet gihiyakemnikis. Nikwe ig awna ta gitkis: ―Ku hiyeg apitya pahanene waxri ku ignesweke kerbetkis, igkis madikekenek. Paytwempuyenepwi hawwata, ku ignesweke kerbetkis, igkis ka ayipwi akiw. Pakebyekne hawwata, ku ignesweke kerbetkis, ignes kawnata ayipwi akiw.
23588	MAT 12:30	―Mmahkay yis ka amapan? Ku pahapwi ka amapan, amun ini nikwe ig kuwis kapetunsepun. Ku pahapwi ka darihwak nukakhu, amun ini nikwe ig kuwis siguhpen. Ka ik adahan yis msakwa hennenwatma.
23589	MAT 12:31	―Ik adahan Uhokri bayahmina hiyeg ariw madikte gitaraksankis ariw madikte miyathaki. Henneme ku ignes ka kiyatha Uhokri Gitip, nikwe ig ka hiyá igma bayahminigkis ariw ini gitaraksankis. Hennewatbaki in.
23591	MAT 12:33	―Ku yis hiyá nah keh kabayka, nikwe yis hiyak ku nah kibeyne hiyeg. In ke ahbe akat. Ku pariye ah akat kabaynowa, eg sarayh guw kabaynopwi guw. Egme ah akat ku pariye kane kabaynoma, guw kawnata kabaynopwima. Ku wis hiyá pahakti amutri sarayh guw kabaynopwi, nikwe wis hiyak ku eg amutri kabaynowa.
23596	MAT 12:38	Igkis kannuhekeputnepwi amin amekene Moís gikumadukan gikakkis farisewkis igkis timapni inakni henne, igkis awna git: ―Kiyapwiye, uyá keh annut wowtrik adahan arekhetni pidatni wothu kahadbe usuh hiyakpi ba pis ayta giwntakwatma Uhokri.
23597	MAT 12:39	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwnkis: ―Aa, yis hiyeg amadgaya hawkri. Yis mbeyepye yihiyakemni. Yis kuwis isahkiswe giw Uhokri kuwis. Inneki keh yis kehkis annut nuthu adahan arekhetni ndatni yit. Pahatwowa annut akkaka yitnek, ini annut hawwata ke Uhokri gawnepe amekene Jonas gannube.
23601	MAT 12:43	―Yis kewa pahapwi awaygbe ku pariye wapitye pes gipititak. Ig wapitye pes, ig wewpari ku kiney yumanene un. Ig ipegpene pahayku mayekket henneme ig ka utí.
23602	MAT 12:44	Ig hiyapni henne, ig awna gitwa: “Nah diyuhpite ta nupinwat, ta gipitit ner awayg ku kitak nah pes.” Ig tipik. Ig danuh atere, ig utí gipin miyakegik, barewagik, ahegbet adahan pahapwi parak atere.
23605	MAT 12:47	Pahapwi hiyeg ayge hiyapni henne, ig awna git: ―Kiyapwiye, pinag ay kabaywak gikakkis pisamwipwi. Egkis muwaka kinetihwekepye pikak.
23606	MAT 12:48	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa giwn: ―Pariyeki nnaghu? Pariyeki nusamwipwi? Nah akkite pit.
23607	MAT 12:49	Ig tarak giwak ta gimkatkis nerras hiyeg gikannuhnipwi ayge. Ig awna git: ―Ipeg ayta. Norrasnewa ku pariye nnaghu. Nerrasnewa ku pariye nukebyupwi.
23611	MAT 13:3	Ayteke ig kinetihwa ta gitkis akak kaayhsima yuwit patuwesbuhka. Ig awna gitkis: ―Minikwak pahapwi awayg tipik giwasra amedgete adahan ig sessehne gamutra ayak.
23617	MAT 13:9	Pisenwa inakni gawnhan, ig Kiyapwiye Jesus awna akiw. Giwn: ―Yis ku pariye katayebnene, ataybiswanabay numkat.
23618	MAT 13:10	Ayteke ariwnteke ini usuh Kiyapwiye Jesus gikannuhnipwi usuh atere git, usuh ayapri: ―Mmahki pis kinetihwa ta gitkis hiyeg akak patuwesbuhka yuwit?
23619	MAT 13:11	Igme kaytwa wownhu: ―Hiyeg amedgenepwi inin kote hiyakte ku samah Uhokri gikumadukan. Yisme ig Uhokri akkamnihni ta yitnek. Igkisme ka akkaka ta gitkis. Ta gitkis nah awna patuwesbuhkanen yuwit.
23622	MAT 13:14	Metakwa in kahayak ku samah Uhokri gawnepe amekene Isaías awna giminkis minikwak. Ig awna: “Yis ataybiswa git Uhokri giwn kabayhtiwa henneme yis ka pukuhpin. Yis ikí yitew arimkanit giwn kabayhtiwa henneme ka paduk ta yitiwgikut.
23623	MAT 13:15	Hiyeg amadgaya inin pet gihiyakemnikis. Pet gitaybikis. Manan giwtyakkis. Waké ka hennema, ikkam adahan giwtyakkis hiyap ku pariye inyerwatnene, ikkam adahan gitaybikis timap ku pariye hiyakemniki inyerwatnene, ikkam adahan gihiyakemnikis pukuhpin. Ayge nikwe igkis wageskam gihiyakemnikiskam ta numkat, nahme makniwgikiskam.” Hennewatbaki ig Uhokri gawnepe awna.
23626	MAT 13:18	―Kuri nah akkamnihte yit inakni nuwnhu patuwesbuhka gimin ner amutriputne.
23632	MAT 13:24	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus awna nawenéwa yuwit patuwesbuhka akiw. Giwn: ―Nah akkite yit pahat abektey amin ku samah Uhokri gikumadukan. Minikwak pahapwi awayg sassah kibeyne amutri ayak amadga giwasra, fahhin ayak.
23635	MAT 13:27	Ayteke ner was akipara gibukpig hiyapni henne, igkis tipik danuh ta git gikiparakis. Igkis awna git: “Kiyapwiye, mmah ahinyan no ipey ay? Mmah pis ka sassah kibeynewatma fahhin ayak?”
23636	MAT 13:28	Igme kaytwa giwnkis: “Nupetunya gannip.” Igkisme ayapri: “Mmah usuh keh gukak no ipey kuri? Ba pis muwaka usuh atak warekwig?”
23637	MAT 13:29	Igme kaytwa giwnkis: “Kawa. Nawenétke yis warekwiye ipey, yis wareke payak akak fahhin.
23638	MAT 13:30	Isaksanabay no fahhin akak ipey aymuhwa payebitak. Ayteke ku aysaw ahawkanaprik danuh adahan hiwhpiki, nikwe apim ini nah awna gitkis nuhiyegapu: ‘Pitatye madipwisnay ipey apuritak fahhin. Wanakinpinwi adahan padekwiki abetit tiket. Ayteke pisenwa, uyá hiwh fahhin ewkni ta agikut fahhin apin.’ ”
23639	MAT 13:31	Ayteke ariwnteke ini ig Kiyapwiye Jesus kinetihwa gitkis akak nawenéwa yuwit patuwesbuhka. Giwn: ―Uhokri gikumadukan aymuhwa amadga inin ke amutri “mostadbe”. Ku aysaw pahapwi iwé pahow “mostad” ayak, ig mutuhgu amadga giwasra, eg nopsesniyo.
23641	MAT 13:33	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus awna nawenéwa yuwit patuwesbuhka akiw ta gitkis: ―Uhokri gikumadukan keh hiyeg gihiyakemnikis aymuhwa hawwata ku samah bugut abusan tukurasa bugut. Ku pahapu tino iwé aynessa bugut abusan eg wagesbetepni ta abetit mpana bom fahhin, ayge nikwe madikte in tukurpi.
23643	MAT 13:35	Ig awna henne kahadbe in kahayak ku samah Uhokri gawnepe awna minikwak. Igme awna: “Nah awnate yuwit patuwesbuhka ta gitkis. Nah akkite gitkis hiyakemniki ku pariye hiyeg kotenene hiyakte ku samah akapuska hawkri.”
23644	MAT 13:36	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus pes gibetitakkis nerras hiyeg. Ig pareke paytrikute. Usuh gikannuhnipwi hiyapni henne, usuh danuh atere git. Usuh awna git: ―Uyá akkamnih wothu inakni yuwit patuwesbuhka amin ipey amadga was.
23645	MAT 13:37	Igme kaytwa wownhu. Ig awna: ―Ner awayg ku pariye sessehe kibeyne amutri ayak, ignebaki arakak numinhu nah ku pariye wageswe awayg amadgaya inin.
23652	MAT 13:44	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus awna wothu nawenéwa yuwit patuwesbuhka akiw. Ig awna: ―Uhokri gikumadukan pi kabayte ariw madikte wewkanbet. In kewa pahat igiskabe ayempikanbe amadga pahak was. Pahaye adahan pahapwi awayg utepni. Ig hiyapni henne, ig higihpin akiw. Ig ba gibetkitenwa nikak keh ig piyuk madikte gewkanbet. Ayteke nikwe ig isime ini was akak akakurapig.
23653	MAT 13:45	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus awna nawenéwa yuwit patuwesbuhka. Ig awna: ―Hawwata akiw Uhokri gikumadukan kewa pahatwi akabdatbe kanegubewisima. Nah kehte abektey gikak pahapwi isimkeputne ig mpiksaw kaayhsima aharitne akabdat ku pariye kanegubewikissima, ig hiyá ba ig utí.
23655	MAT 13:47	Ayteke ig Kiyapwiye Jesus awna nawenéwa yuwit patuwesbuhka akiw. Ig awna: ―Nah akkite yit nawenéwa abektey akiw amin ku samah Uhokri gikumadukan. In kewa pahak tagamayhbe. Ku aysaw in subukka ahakwat mahakwa, in kamax arakembete im.
23659	MAT 13:51	Pisenwa ig Kiyapwiye Jesus ayá usuh gikannuhnipwi: ―Ba yis pukuha inakni yuwit? Usuhme kaytwa giwn: ―Ihi. Usuh pukuhpin.
23660	MAT 13:52	Ayteke nikwe ig awna wothu: ―Amekene Moís gikumadukan ini igiska ayipwipye. Mpuse kannuhekeputne amin amekene Moís gikumadukan, ku ig kannuhwa nuthu amin ndahan nukumadukan hawwata, nikwe ig igisye abet gihiyakemni. Ig kagibunugasima ke pahapwi payt akiparabe ku pariye kadahan igiska nukune akak igiska ayipwipye ay gipineku.
23662	MAT 13:54	Ig diyuhe ta apitit giwaxri Galiléyamnaw. Ayge ig kannuhne hiyeg agiku judeyenepwi gileglisakis. Nerras timepnepwi giwn ayge igkis wakaymnibdi gidahan. Igkis awna: ―Kitak ig utí ini hiyakemniki? Kitak ig utí ini gannu?
23665	MAT 13:57	Ayge nikwe igkis kiyimwihwe gikak Kiyapwiye Jesus, igkis tukuhwepwa giw. Igme hiyapni henne, ig awna ta gitkis: ―Madikte hiyeg kiyathenekwiye pahapwi ku pariye Uhokri gawnepe. Ignesnewa hiyegipiyene ku pariye apitya giwaxriwa gikakkis gimunyapu ignes ka kiyatig.
23668	MAT 14:2	Ig timapni henne, ig awna ta gitkis gihiyegapu: ―Ke nuthube ignewa amekene João Batistamni. Ig kuwis kannikaw akiw ariw gimiremni. Innebaki keh ig kagannusima keh annut.
23670	MAT 14:4	Mmanawa minikwak ig amekene João Batista himahgi. Ig awna git: ―Pis ka keh wadit ku samah pis kamax pegni gihayo adahan pis maripkaw gukak. Ka hennema Uhokri ayá wotwiy.
23673	MAT 14:7	Ig ba gibetkitenwa gukak keh ig awna ta gut, giwn: ―Uhokri timá nuwnhu ku nah awna pit. Nah ikaksa pit madikte ku pariye payapni nuthu.
23674	MAT 14:8	Egme kaytwa giwn ku samah gunag kuwis akki gut. Eg ayá git: ―Uyá ikí nuthu João Batista gitew. Ikepni nuthu pisenwate amadga pahak miruk.
23675	MAT 14:9	Ig hiyaptigi hiyapni henne, ig wakaymni mmanawa ig ka ihpekere inakni guwn. Henneme kuwis ig ikaksin gut giwtrikneswa gawnasanpu. Ayteke nikwe ig awna ta git pahapwi gisuwtata: ―Asá ikepni gut.
23681	MAT 14:15	Ayteke ariwnteke ini tepti kamuw, usuh gikannuhnipwi danukwa atere git. Usuh awna git: ―Kiyapwiye, kuwis aygete kuwis. Inin iwetrit yuma hiyeg msekwene ay. Wani nerras hiyeg tipik ta paytwempuit adahan igkis isimwi gimanakis atere.
23682	MAT 14:16	Igme Kiyapwiye Jesus kaytwa wownhu: ―Kawa. Ka muwaka igkis tipik. Yisnewa ikí axka ta gitkis apim inin.
23683	MAT 14:17	Usuhme awna ta git: ―Usuh kadahan pohowkubuwa akebyi bugut akak piyanmowa im masaraku.
23684	MAT 14:18	Igme Kiyapwiye Jesus awna ta wothu: ―Ewkninay ayta.