23214	MAT 1:1	Kay killkami Jesukristumanta riman. Pay wawayarirka ali kamachik David wañupa miraykunamanta. David karka Abraham wañupa miraykunamanta.
23219	MAT 1:6	Isaí atun apu Davidpa yayanmi karka. Chay atun apu David Salomonpa yayanmi karka. Salomonpa maman manara Davidpa warmin kashpanra Uriaspa warminmi karka.
23229	MAT 1:16	Jakob Josepa yayanmi karka. José Mariapa kusanmi karka. Maria Jesuspa mamanmi karka. Chay Jesustami rimarkakuna Kristu, chayka ninayan Yaya Diospa Kachashkan Kishpichik.
23230	MAT 1:17	Yaya rukunchi Abrahammanta pacha atun apu Davidkama chunka chusku kuti mirashka runakunami karkakuna. Atun apu Davidmanta pacha yaya rukunchi wañukunata Babilonia llaktama apashkankunakama chunka chusku kuti mirashka runakunami karkakuna. Paykunata chay Babilonia llaktama apashkankunamanta pacha Kristu wawayarishkankama chunka chusku kuti mirashka runakunami karkakuna.
23231	MAT 1:18	Kunan kwintanayani imashnami Jesukristu wawayarirka. Manara wawayarihushpan paypa maman Maria Josewa kwintashka karka kasarananpa. Manara Joseka pushahushpanra Yaya Diospa Espíritun yanapashpan Mariaka chichuna kiparirka.
23233	MAT 1:20	Chasna yuyarihushkanpi shuk tuta muskuyninpi Yaya Diospa angelka rimarka: José, ñawpa atun apu Davidpa miraymanta kashpayki Yaya Dios munan mana pinkarishpa Mariata pushanaykipa. Chay wiksanpi kahushkanka kanmi Yaya Diospa Espíritun yanapashpan Mariaka chichuna kiparishkanrayku.
23235	MAT 1:22	Chaywa paktarirka Yaya Diospa ñawpa rimashkanka imashnami paypa yachayninwa yachachik Yaya Dios payta yuyachishpan rimarka kasna:
23236	MAT 1:23	Shuk shipas chichunkami, shuk kari wawata wawayanka. Wawayashpan shutiyachinka Emanuel nishpa. Emanuel ninayan Yaya Dios ñukanchiwa. Chasna Yaya Dios rimashkanshina Mariaka shuk kari wawata wawayanan karka.
23237	MAT 1:24	Chay angel rimashkanwasha Joseka puñushkanmanta likcharishpan Mariata pusharka warminrayku, imashnami Yaya Diospa angelka rimarka.
23242	MAT 2:4	Chaypina chay Herodeska kayachirka tukuy saserdotekunapa apunkunata, Moisespa killkashkanta yachachikkunatapas. Paykunata tapurka: Kankuna Yaya Diospa shiminta yachachinkichi. Ñukatapas rimawaychi ¿maykan llaktapita wawayarinka Yaya Diospa Kachanan Kishpichikka?
23243	MAT 2:5	Chaypina chay yachakkunaka aynirkakuna: Kay Judea allpa chawpipi Belén llaktapimi wawayarinka. Chasnami ñawpa Yaya Diospa yachayninwa yachachikka Yaya Diospa rimashkanta killkarka maykanmi pasanan karka:
23249	MAT 2:11	Chaymanta chay wasipi yaykuk rishpankuna rikurkakuna Maria wawanwa kahukta. Chaypina paykunaka chay wawata kunkurishpa mañashpa kushichirkakuna kanka Yaya Diosmanta shamushkami kanki nishpa. Chaypi apamushkankuna kahunta paskashpankuna yapa chaniyuta surkurkakuna, orota, dioskunarayku rupachina wikita, mishkinlla asnak kaspi wikita mirra shutiyuta. Tukuy chaykunata kurkakuna wawa Jesusta kushichinankunapa.
23250	MAT 2:12	Chaymanta Yaya Dioska paykunata puñushkankunapi rimarka mana kutinankunapa Herodesma. Chayrayku paykunaka Yaya Diospa rimashkanta kasushpankuna llaktankunama kutirkakuna shuk ñampitana.
23251	MAT 2:13	Chay yachak runakuna llaktankunama kutishkankunawasha Yaya Diospa angelka Joseta muskuyninpi rimarka: Herodeska maskankami kay wawata wañuchinanpa. Chayrayku utkalla atarishpayki kay wawata mamanwa pakta pushay Egipto allpama. Chay allpapi kipariychi kankunata rimanaynikama kutinaykichipa.
23253	MAT 2:15	Chasna paktarishka Yaya Diospa ñawpa rimashkanka, imashnami paypa yachayninwa yachachik Yaya Dios payta yuyachishpan rimarka kasna: Chay Egipto allpamanta Wawaynita kayarkani shamunanpa nishpa.
23255	MAT 2:17	Chasna chay wawakunata wañuchishpankuna Yaya Diospa yachayninwa yachachik Jeremiaspa ñawpa killkashkan paktarirka. Payka killkarka maykanmi pasanan karka Belén llakta kuchupi, Ramá shutiyu llaktapi kasna nishpa:
23257	MAT 2:19	Herodes wañushkanwasha Yaya Diospa angelka chay Egipto allpapi Joseta puñuhushkanpi rimarka:
23260	MAT 2:22	Ñampipi rihushpankuna Joseka yachashpan Herodespa wawan Arkelao Judea allpapi kamachik kananta, mancharka Judeama rinata. Yaya Dios muskuyninpi rimashpan Galilea allpamana rirkakuna.
23261	MAT 2:23	Chaypi paktashpankuna rirkakuna Nasaret llaktapi kawsanankunapa. Yaya Diospa yachayninwa ñawpa yachachikkuna rimarkakuna maykanmi pasanan karka: Nasaret llaktapi kawsashkanrayku paytaka shutiyachinkakuna Nasareno nishpa. Chayraykumi Jesustaka shutiyachirkakuna Nasareno.
23262	MAT 3:1	Tukuy chaykuna unay pasashkanwasha Juanka rirka Judea allpapi chunlla chakishka allpama. Chaypi shamushka runakunata Yaya Diospa shiminta yachachirka. Achka runakunata bawtisashkanrayku payta shutiyachirkakuna Bawtisak Juan nishpa.
23263	MAT 3:2	Chaypi Juanka rimarka: Ñami kallarihun Yaya Diospa ali kamachinanka kay allpapi. Chayrayku alita yuyarishpaykichi tukuy millaypa rurashkaykichita sakiychi payta kasunaykichipana nishpa.
23264	MAT 3:3	Chay Juan shamunanmantami ñawpa Yaya Diospa yachayninwa yachachik Isaias wañuka killkarka: Chunlla chakishka allpapimi shuk runa sinchita rimashpa yachachinka kasna: Imashnami shuk anchu ñampita alichanchi, atun apu shamushpan purinanpa, chasnashina shunkuykichita alichariychi. Millaypata rurashpa kawsashkaykichita sakiychi. Yaya Diospa Kachanan Kishpichik kankunapi kawsak shamunka nishpa.
23268	MAT 3:7	Chaymanta fariseokuna saduseokunapas rirkakuna bawtisarinankunapa. Juanka paykunata rikushpan rimarka: Machakuyashina runakuna kankichi yachachinaykichiwa runakunata pantachichishpa yuyayninkunata waklichikkuna. ¿Pita kankunata rimashka ña kuchuyamuhushkan Yaya Diospa manchaypa kastigananmanta chasnalla kishpinaykichipa?
23269	MAT 3:8	Manara bawtisarihushpaykichira alitana ruraychi rikuchinaykichipa Yaya Diosta kasuk kanaykichita.
23270	MAT 3:9	Ama rimariychichu yaya rukunchi Abraham wañupa miraymantami kanchi, chayrayku Yaya Dioska kishpichinka ñukanchikunata nishpa. Yaya Dios munamaka, kay rumikunamanta rurama yaya ruku Abrahampa mirayninta.
23271	MAT 3:10	Rikuychi, shuk tarpu kaspi mana alita muyuyashpanka amunka sapinpi achawa kuchushpan ninapi rupachin. Chasnallatatami Yaya Dioska tukuy mana ali rurak runakunataka wichunka ninama rupanankunapa.
23272	MAT 3:11	Kankuna millaypata rurashkaykichita amirishpa sakishpaykichika ñukaka yakullawami bawtisashkaykichi Yaya Diosta katinaykichipa. Ñukamanta ashwan yachayyu runami shamunka. Paymantaka ñukaka mana yapa yachayyuchu kani. Paypa puntanpi nima imata atipanichu rimanata. Payka kankunata Yaya Diospa Espiritunta kushpami shunkuykichita aliyachinka. Ninawa rupachihushkashina uchaykichita pichanka payta kushilla katinaykichipa.
23276	MAT 3:15	Chaypina Jesuska aynirka: Tukuy Yaya Dios ñukanchita kamachishkanta kasunanchi tiyan. Chayrayku kanmi bawtisawanayki tiyan nishpa. Chaypira Juanka payta bawtisarka.
23277	MAT 3:16	Bawtisarishkanwasha Jesuska yakumanta llukshirka. Chaypi siluka paskarishpan Jesuska rikurka Yaya Diospa Espiritunta shuk wiwa mukukushina paypi uraykumuhushkanta.
23278	MAT 3:17	Chaypina silumanta Yaya Diospa rimashkanta uyarkakuna: Kay Jesuska munashkayni wawaynimi. Paymi sumakta kushichiwan nishpa.
23279	MAT 4:1	Chaymanta Jesús bawtisarishkanwasha Yaya Diospa Espiritunka payta pusharka chunlla chakishka allpama. Chayma pusharka supayka kamananpa, shutipachu Yaya Diosllata kasun nishpa.
23281	MAT 4:3	Chaypi supayka Jesusta kayllayashpan kamarka shutipachu Yaya Diosllata kasun nishpa. Shutipa Yaya Diospa Wawan kashpaykika rimay kay rumikunata pan tukunanpa, chayta mikunaykipa.
23282	MAT 4:4	Chaypina Jesuska aynirka: Nima imashna rurashanchu. Yaya Diospa killkachishkanpi riman: Mana mikunawallachu runaka kawsan. Ashwan Yaya Diospa rimashkanta kasushpanmi kawsanka nishpa.
23283	MAT 4:5	Chaymanta supayka Jesusta pusharka Yaya Diospa munashkan Jerusalén llaktama. Chaypi Yaya Diospa wasin awama sikachirka.
23284	MAT 4:6	Chaypina Jesusta rimarka: Shutipa Yaya Diospa Wawan kashpaykika saltay kay awamanta allpama. Yaya Diospa killkachishkanpi riman: Yaya Dioska angelkunata kachanka kanta kuyranankunapa. Paykunami makinkunapi kanta alita kuyrankakuna mana nima rumipi waktarinaykipa nishpa.
23285	MAT 4:7	Chaypina Jesuska aynirka: Nima imashna rimawashpayki saltashanchu. Yaya Diospa killkachishkanpi kaytapas nin: Ama Yaya Diosta yanka kamankichu yachanaykipa payka yanapawankachu manachu nishpa.
23288	MAT 4:10	Chaypina Jesuska aynirka: Nima imashna kanta kunkurishpa mañashanchu. Ñukamanta anchuriy Satanás supaykunapa apun. Yaya Diospa killkachishkanpi nin: Yayaykichi Diosllata kunkurishpa mañaychi. Payllata kasushpa kawsaychi nishpa.
23289	MAT 4:11	Chasna Jesús sinchita Yaya Diospa yachayninwa rimashpan supayka anchurirka. Chaypina Yaya Diospa angelkunaka Jesusta kayllayarkakuna yanapanankunapa.
23292	MAT 4:14	Chayma rishpan Jesuska paktachirka Yaya Diospa yachayninwa ñawpa yachachik Isaiaska killkashkanta kasna nishpa:
23293	MAT 4:15	Tukuy kankuna Galilea allpapi kawsak Yaya Diosta mana kasuk, Galilea atun kucha mayanpi, Jordán yaku mayanpipas kahuk Sabulonpa, Neftalipa miraykunapa allpankunapi chapurishka kawsakkuna, uyaychi Yaya Dios kankunarayku rimashkanta kasna:
23294	MAT 4:16	Tukuy chay runakuna mana alita rurashpa amsapishina kawsakkunaka Yaya Diospa yachayninta atun suma punchayaktashina rikunkakuna. Chay runakuna wañunankunata yapa manchashpa kawsahushpankuna yapa suma punchayachiktashina Yaya Diospa ali shiminta kishpichinanmanta uyankakuna.
23295	MAT 4:17	Chaymanta pacha Jesuska kallarirka yachachinata: Ñami kallarihun Yaya Diospa ali kamachinanka kay allpapi. Chayrayku tukuy mana ali rurashkaykichita sakiychi payta kasunaykichipana nishpa.
23297	MAT 4:19	Chaypina Jesús rimarka: Shamuychi, katiwaychi. Ñuka kankunata yachachisha. Imashnami kunankama challwata apishpa kawsashkankichi, chasnashinami kunanmanta pacha runakunatana yachachishpa purinkichi paykunapas Yaya Diosta kasunankunapa.
23301	MAT 4:23	Chaymanta Jesuska runankunawa tukuy chay Galilea allpa llaktakunapi yachachishpa purirka tukuy chay israel runa masinchikunapa tantarinankuna wasikunapi. Chaypi yachachirka kay suma ali shimita Yaya Diospa ali kamachinan kay allpapi ña kallarishkanmanta. Chasna yachachihushpan Jesuska runakunata tukuy unkuyninkunamanta parisinankunamantapas ampipayarka.
23306	MAT 5:3	Kushilla kankichi yuyarishpa kawsashpaykichika Yaya Dios mana yanapawashpanka nima imata atipanichu ruranata nishpa. Yaya Diosmi kankunata yanapanka wiñayparayku paypa ali kamachihushkanpi kawsanaykichipa.
23307	MAT 5:4	Kushilla kankichi llakiywa kahushpaykichika. Yaya Diosmi kankunata sinchikuchinka. Uchaykichimanta llakirishpaykichika Yaya Dios kankunata llakichishpa yanapanka.
23308	MAT 5:5	Kushilla kankichi mana piñarishpa, nima rimanakushpa kawsashpaykichika. Yaya Dioska chay mushu ruranan allpapimi kankunata churanka chaypi kawsanaykichipa.
23309	MAT 5:6	Kushilla kankichi yarkahukshina upyanayahukshina Yaya Diospa munashkanta ruranayashpaykichika. Yaya Diosmi kankunata yanapanka paypa munashkanta rurashpa kawsanaykichipa.
23310	MAT 5:7	Kushilla kankichi tukuy runa masikichita yuyashpa llakichishpa kawsashpaykichika. Yaya Dioska kankunatapas yuyashpanmi llakichinka.
23311	MAT 5:8	Kushilla kankichi ali yuyayyu runakuna kashpaykichika. Yaya Diosta riksinkichi.
23312	MAT 5:9	Kushilla kankichi shukwa shukwa alichak runakuna kashpaykichika. Yaya Dios kankunata alita rikunka wawaynikuna kankichi nishpa.
23313	MAT 5:10	Kushilla kankichi runakuna kankunata chiknishpa yanka parisichishpankuna Yaya Diospa munashkanta alita rurashpa kawsahushkaykichirayku. Chasna parisihushpaykichi Yaya Dios kankunata yanapanka wiñayparayku paypa ali kamachihushkanpi kawsanaykichipa.
23315	MAT 5:12	Chasnami ñawpa Yaya Diospa rimashkanta yachachikkunatapas chiknishpankuna parisichirkakuna. Chayrayku, kankunatapas parisichihushpankuna kushikuychi. Shuk puncha silupi paktashpaykichi Yaya Dios kankunata atunta kushichinanta yachashpaykichi kushikuychi.
23319	MAT 5:16	Chasna kashpaykichika alikunallata rurashpa kawsaychi, tukuy runa masikichi rikushpankuna silupi kawsak Yaya Diosta agradesishpa kushichinankunapa.
23320	MAT 5:17	Yaya Dioska ñawpa yaya rukunchikunata yachachirka kamachishkankunata kasushpa kawsanankunapa. Tukuy chayta Yaya Diospa yachayninwa yachachikkuna killkarkakuna. Ñukaka shamushkanimi tukuy chay killkashkankunapi rimashkanta ruranaynipa. Manami shamushkanichu kankunata rimanaynipa chay killkashkankunata manana kasushpa kawsanaykichipa.
23321	MAT 5:18	Alita uyawaychi. Tukuy chay Yaya Diospa yachachishkanta kankuna alita kasunaykichi tiyan kay allpa kay silu chinkarinankama. Tukuy rimashkanka paktarinkami. Nima shuk paypa shiminka yanka nishpa kanchu.
23322	MAT 5:19	Kankuna mana imananchu nishpa shuklla Yaya Diospa kamachishkanta mana kasushpaykichika chaymanta shuk runakunatapas chasnallatata ruranankunapa yachachishpaykichika Yaya Diospa kamachinanpi tukuymanta mana valikchu kankichi. Ashwan Yaya Diospa kamachishkanta alita kasushpa kawsashpaykichika chaymanta chasnallatata runa masikichita yachachishpaykichika Yaya Diospa kamachinanpi tukuymanta ashwan valik kankichi.
23323	MAT 5:20	Kankunata rimani, Moisespa killkashkanta yachachikkunamanta, fariseokunamantapas Yaya Diospa kamachishkanta ashwan alita paktachinaykichi tiyan. Paykuna paktachinanchi tiyan nishpa rimashpankunapas manami tukuy shunkunkunamanta pacha paktachinahunchu. Paykunamanta mana ashwan alita paktachik kashpaykichika manami Yaya Diospa kamachishkan tukushpa ali kamachihushkanpi kawsankichichu.
23324	MAT 5:21	Yaya Dios ñawpa yaya rukunchikunata rimarka: Ama runa masikichita wañuchiychichu. Wañuchishpaykichika apumi kankunatapas kastiganan tiyan.
23326	MAT 5:23	Yaya Diospa wasinpi shuk imata kunayahushpaykika payta kushichinaykipa, kunkaymanta runata piñachishkaykita yuyarishpaykika manara kunayahushkaykita churahushpayki alichakriy chay piñachishkayki runawa. Chaywasha kutiy kunayahushkaykita Yaya Diosta kunaykipa.
23330	MAT 5:27	Kankuna yachankichi Yaya Dios ñawpa yaya rukunchikunata rimashkanta: Nima maykan warmiyu kari shuk warmiwa musayachun. Kusayu warmipas ama musayachun shuk kariwa nishpa.
23336	MAT 5:33	Kankuna yachankichi Yaya Dios ñawpa yaya rukunchikunata rimashkanta: Runakunapa puntankunapi shuk ruranaykichita rimashpaykichi Yaya Diospa rikushkanpi paktachinaynita rimani nishpa, ama llullashpa rimaychichu. Ashwan ñukata rimawashkaykichita paktachinaykichi tiyan nishpa.
23337	MAT 5:34	Kunan ñuka kankunata rimani, mana llullashpa tukuy uras shutipallata rimanaykichi tiyan. Chayrayku nima ima uras runakunapa puntankunapi rimahushkaykichita kirichinayashpa chay kirichinaykichi rimanakunawa rimaychichu. Yanka yuyarinkichi mana Yaya Diospa shutinta chay kirichinaykichi rimanakunapi churashpaykichika mana paktachishkaykichimanta mana yapa kastigay tukunaykichita. Chasna yuyaykichipi pantachishpaykichimi kankunata rimani: Nima siluta churashpa kirichina rimanakunawa rimaychichu, siluka Yaya Diospa kawsanan kashkanrayku maymantami tukuyta kamachin.
23338	MAT 5:35	Nima allpata churashpa kirichina rimanakunawa rimaychichu, kay allpaka Yaya Diospa kamachinan kashkanrayku. Nima Jerusalenta churashpa kirichina rimanakunawa rimaychichu, atun apu Yaya Diospa munashkan llaktan kashkanrayku.
23339	MAT 5:36	Nima kankuna kikinta churashpa kirichina rimanakunawa rimaychichu. Nima chukchaykichita atipankichichu yanayachinata nima yurayachinata tukuy uras chasnalla kiparinanpa, Yaya Dioslla kankunata rurashkanrayku.
23347	MAT 5:44	Kunan ñuka kankunata rimani, kankunata chiknik runakunataka yuyaychi. Shuk runakuna kankunata wañuchinayashpankunaka Yaya Diosta mañaychi paykunarayku.
23348	MAT 5:45	Chasna alita kawsashpaykichika silupi kawsak Yaya Diospa wawankunami kankichi, payshina yuyak kahushkaykichirayku. Paymi intita llukshichin alita rurak runakunarayku, mana alita rurak runakunaraykupas tukuy runakunata chasnalla yuyashpa yanapananpa. Chasnallatata tamyatapas kachan yanapananpa tukuy runakunata chasnalla.
23349	MAT 5:46	Yachanchi llullachik runakunapas ayllunkunata yuyanankunata. Kankuna chasnallatata aylluykichikunallata yuyashpaykichika paykunamanta mana ashwan alitachu rurahunkichi. Paykunashina rurashpalla kawsashpaykichika imamantata Yaya Dioska kankunata kushichinka.
23350	MAT 5:47	Kankuna aylluykichillawa kwintak kashpaykichika shuk runakunawa mana kwintashpaykichika chay Yaya Diosta mana kirikkunamanta mana ashwan alitachu rurahunkichi. Paykunapas yuyashkankuna runa masinkunallawami kwintanahun.
23351	MAT 5:48	Imashnami silupi kawsak Yayanchi Dioska tukuy runakunata yuyan, chasnashina kankunapas tukuy runakunata yuyanaykichi tiyan.
23352	MAT 6:1	Kankuna runa masikichita yanapashpaykichika ama yuyariychichu, tukuy runakuna chay yanapashkaynita rikushpankuna rimankakuna yapa alita rurak runa kanaynita nishpa. Chasna tukunaykichillapa runa masikichita yanapashpaykichika silupi kawsak Yaya Dioska rurashkaykichimanta kankunata manami kushichinkachu.
23353	MAT 6:2	Chayrayku, shuk nima imayuta yanapashpaykika ama nima pita rimaychu. Ama ruraychu chay yanka nishpa rimak runakunashina. Paykunaka tantarinankuna wasikunapi ñampikunapipas shukma shukma rimashpa purinahun tukuy runakuna yachashpankuna nima imayu runakunata yanapashkankunata paykunata atunyachinankunapa. Alita uyawaychi. Chasna yanapak runakunataka Yaya Dioska mananami kushichinkachu. Runakuna paykunata kushichishkankunallawa kiparinkakuna.
23355	MAT 6:4	Chunllalla rurashpaykika Yaya Dioska chay nima pi yachashkan rurashkaykita rikushpan alita rurashkaykimanta kanta kushichinka.
23356	MAT 6:5	Kankuna Yaya Diosta mañahushpaykichika ama ruraychichu chay yanka nishpa rimak runakunashina, maykankunami kirichinayanahun alita kasukmi kani nishpa. Paykunaka tantarina wasikunapi, ñampikunapipas tukuy runakuna rikuhushkankunapi shayarishpankuna Yaya Diosta mañanahun. Chasna ruranahun runa masinkuna paykunata rikushpankuna rimanankunapa, chay Yaya Diosta mañak runa alita kasukmi nishpa. Alita uyawaychi. Chasna rurak runakunataka Yaya Dioska mananami kushichinkachu. Runakuna paykunata kushichishkankunallawa kiparinkakuna.
23357	MAT 6:6	Yaya Diosta mañanayashpaykika kwartuykipi yaykuy. Punkuta tapashpa sapallayki Yaya Diosta mañay. Payka kanwa tantaylla kashpan tukuy rimashkaykita uyanmi. Chasna nima pi yachashkan mañashkaykita rikushpan alita mañashkaykimanta kanta kushichinka.
23359	MAT 6:8	Kankunaka Yaya Diosta mañahushpaykichika ama paykunashina ruraychichu. Manarapas Yaya Diosta mañahushpaykichira paymi yachan tukuy munahushkaykichita.