23214	MAT 1:1	Jesucristoqa Abrahampa hinaspa Davidpa mirayninmantan karan. Kay listapi kaq runakunan Jesucristopa ñawpaq abuelonkunaqa karanku:
23219	MAT 1:6	Isaipa wawanmi karan rey David; rey Davidpa wawanmi karan Salomón; Salomonpa mamitanqa karan wañukuq Uriaspa warminmi.
23229	MAT 1:16	Jacobpa wawanmi karan Mariapa qosan José. Mariañataqmi karan Jesuspa mamitan; Jesustan runakunaqa Cristowan suticharanku. [Nota: Cristoqa “Salvador” ninantan nin].
23231	MAT 1:18	Jesucristopa nacesqanqa khaynan karan: Marian Joseywan casarakunanpaq comprometesqaña karan. Hinaqtinmi Mariaqa Joseywan manaraq kushka puñushaspa, Diospa Santo Espiritunpa atiyninwan onqoq rikhuriruran.
23233	MAT 1:20	Saynata piensashaqtinmi, Señorpa angelnin Joseyman sueñoyninpi rikhuriykuspa khaynata niran: —Davidpa mirayninmanta José. Ama manchakuychu Mariawan casarakuytaqa. Payqa Diospa Santo Espiritunpa atiyninwan hunt'ayusqa kaspanmi, onqoq kashan.
23235	MAT 1:22	Tukuy kaykunan pasaran, Diosmanta willakuq profeta Isaiaspa nisqankuna cumplikunanpaq. Chay profeta Isaiasmi ñawpaqtaraq khaynata escribiran:
23236	MAT 1:23	“Manaraq hayk'aqpas qariwan puñuq sipasmi huk qari wawata onqokunqa; hinaspan chay wawaman sutinta churanqaku, Emanuel”, nispanku. Emanuelqa “Diosmi noqanchiswan”, ninantan significan [Isaías 7.14].
23237	MAT 1:24	Chaymi Joseyqa puñusqanmanta rikch'ariran. Hinaspan angelpa nisqanman hina Mariawan casarakuran.
23238	MAT 1:25	Ichaqa manan Joseyqa puñuranraqchu Mariawanqa, asta primer kaq wawanta María onqokunankama. Onqorukuqtintaqmi, Joseyqa chay wawaman sutinta churaran Jesuswan.
23241	MAT 2:3	Chay yachayniyoq reyes magos runakunapa nisqanta uyarispanmi, rey Herodespas hinallataq Jerusalén llaqtapi tiyaq llapallan runakunapas anchata preocupakuranku huk rey nacesqanwan. [Nota: Chay nacemuq reyqa manan rey Herodespa familianmantachu karan. Chayraykun Herodesqa preocupakuran chay nacemuq rey paypa rantinta gobiernaq haykunanmanta. Chaymi Jerusalén llaqtapi runakunapas preocupakullarankutaq chay reykuna guerrapi peleaqtinku nishu ñak'ariy kananmanta].
23243	MAT 2:5	Chaymi paykunaqa niranku: —Belén llaqtapin nacenan karan. Chay Belén llaqtaqa Judea provinciapin kashan. Saynatan Diosmanta willakuq profetapas ñawpaqtaraq ña escribiranña khaynata:
23246	MAT 2:8	Saynata tapuruspanmi, rey Herodesqa, chay yachayniyoq reyes magos runakunata Belén llaqtaman mandaspa, khaynata niran: —Belén llaqtaman rispaykichisyá, alli-allinta averiguamuychis chay wawa nacesqanmanta. Wawata tariruspaykichisqa, kutimuspayá noqaman willawankichis, noqapas rispay chay wawata adoramunaypaq, nispa. [Nota: Rey Herodesqa saynatan niran, chay nacemuq wawata wañuchiyta munasqanrayku].
23247	MAT 2:9	Hinaqtinmi rey Herodespa nisqanta uyarispanku, chay yachayniyoq reyes magos runakunaqa Belén llaqta lawman riranku. Hinaqtinmi chay intiq lloqsimunan lawpi qoyllur rikusqankuqa yapamanta paykunapa ñawpaqninkuta riran. Wawapa kasqanpa altonman chayaruspantaqmi, chay qoyllurqa chaypi sayaykuran.
23250	MAT 2:12	Ichaqa chaymantan Diosqa chay yachayniyoq reyes magos runakunaman sueñoyninkupi willaran khaynata: —Rey Herodespa kasqanmanqa amañan kutinkichishñachu, nispa. Chaymi paykunaqa huk law ñannintaña llaqtankuman kutipuranku.
23251	MAT 2:13	Chay yachayniyoq reyes magos runakuna llaqtankuman kutipusqankupa qepanmanmi, Diospa angelnin Joseyman sueñoyninpi rikhuriykuspa, khaynata niran: —Hatarispayki wawata mamitantinta Egipto nación llaqtaman ishkapachiy. Hinaspa chay Egipto nacionpi tiyamuy, noqa qankunaman willamunaykama. Ichaqa rey Herodesmi wawata wañuchinanpaq mashkachinqa, nispa.
23252	MAT 2:14	Chaymi Joseyqa puñusqanmanta hatarispa, wawata mamitantinta Egipto nación llaqtaman chay tuta ayqechiran.
23253	MAT 2:15	Hinaspan chay Egipto nación llaqtapi tiyaranku asta rey Herodes wañunankama. Saynapin cumplikuran Diosmanta willakuq profetapa ñawpaqtaraq Bibliapi khayna escribisqan: “Wawaytan Egipto nacionmanta waqyamurani”, nispa [Oseas 11.1].
23254	MAT 2:16	Rey Herodesqa chay yachayniyoq reyes magos runakuna willakuq mana kutimuqtinkun, cuentata qokuran engañasqa kasqanta. Chaymi anchata phiñakuran. Hinaspan soldadonkunata kamachiran, chay Belén llaqtapi hinallataq muyuriqninkunapi manaraq ishkay watayoq llapallan qari wawakunata wañuchimunankupaq. Saynataqa kamachiran, chay yachayniyoq reyes magos runakunaman ñawpaqtaraq chay qoyllurpa rikhurisqan tiempota yachasqanraykun.
23255	MAT 2:17	Saynapin cumplikuran Diosmanta willakuq profeta Jeremiaspa ñawpaqtaraq khayna escribisqan:
23256	MAT 2:18	“Ramá llaqtapi tiyaq runakunan ancha waqayta hinallataq llakikuyta ima uyarinqaku. Payqa Raquelmi karan. Payqa wawankunamantan waqaran. Payqa wawankunata wañuchiqtinkun waqaran. Payqa manan consuelasqa kayta munaranchu”, nispa [Jeremías 31.15].
23257	MAT 2:19	Rey Herodes wañuruqtinmi, Joseymanqa sueñoyninpi Diospa angelnin rikhuriran, Egipto nación llaqtapi tiyashaqtinku. Hinaspan chay angelqa khaynata niran:
23258	MAT 2:20	—Hatariy, hinaspa wawata mamitantinta pusayukuspa, Israel nación llaqtaykiman kutipuy. Ñan wañurunkuña wawa wañuchiy munaq runakunaqa, nispa.
23260	MAT 2:22	Ichaqa chay Israel nación ukhupi Judea provinciaman ripushaspanmi, Joseyqa yacharuran rey Herodespa wawan Arquelaoña papanpa rantinta chay Judea provinciapi gobiernasqanta. Chayraykun Joseyqa chay rey Arquelaota manchakuspa, Judea provinciamanqa manaña riranñachu. Aswanmi Diospa angelnin sueñoyninpi niran, Galilea provincia lawman tiyaq rinanpaq.
23261	MAT 2:23	Galilea provinciaman chayaruspankuñataqmi, Nazaret sutiyoq llaqtaman riranku chaypi tiyanankupaq. (Chay Nazaret llaqtaqa Galilea provinciamanmi perteneceran). Saynapin Diosmanta willakuq profetakunapa ñawpaqtaraq khayna nisqanku cumplikuran: “Diosmanta Hamuq Salvadortaqa ‘Nazaret llaqtayoqmi’, ninqakun”, nispanku.
23262	MAT 3:1	Chay p'unchawkunapin Bautizaq Juanqa riran Judea provincia lawpi kaq ch'inñeq desierto lugarkunapi runakunaman khaynata willastin:
23263	MAT 3:2	—Huchaykichismanta wanakuspa Diosman kutirikuychis. Diospa kay pachapi gobiernanan p'unchawqa chayamushanñan, nispa.
23264	MAT 3:3	Diosmanta willakuq ñawpaq profeta Isaiasmi Bautizaq Juanmantaqa ña escribiranña khaynata: “Ch'inñeq desierto lugarpin huk runa altollamantaña rimaspa willakushan khaynata: ‘Sonqoykichista allichaychis Diosmanta Hamuq Salvadorta chashkinaykichispaq, imaynan wiksu ñankunata allichanku chay hinata’ ”, nispa [Isaías 40.3].
23265	MAT 3:4	Bautizaq Juanpa p'achanmi karan hatun camello animalpa pelonmanta ruwasqa. Cinturan watakunanñataqmi karan qaramanta ruwasqa. Hinaspapas payqa langosta urukunata, hinallataq ch'inñeq desierto lugarkunapi abejapa mishk'inkunatan mikhuran.
23269	MAT 3:8	Tukuy huchaykichismanta wanakuspayá, allin kawsaypiña puriychis.
23270	MAT 3:9	Amayá niychishchu: “Noqaykuqa ñawpaq abueloyku Abrahampa mirayninmanta kasqaykuraykun salvasqa kasaqku”, nispachu. [Nota: Saynataqa piensaranku Diospi Abraham anchata confiasqanraykun]. —Ichaqa noqan nisqaykichis, sichus Dios munanman chayqa, Abrahammanta miramuq runakunamanmi kay rumikunatapas tukurachinman.
23271	MAT 3:10	Imaynan mana ruruq sach'akunatapas dueñonqa, saphinmanta orqospa, hachawan takaspa ninaman wikch'uyun, saynallatataqmi Diospas ruwanqa mana allin ruwaq runakunawanqa.
23273	MAT 3:12	Pay hamuspanmi t'aqanqa allin runakunata mana allin runakunamanta, imaynan pajanmanta trigota akllaspa wayrachinku chay hinata. Ichaqa allin ruwaq runakunatataqmi salvanqa. Mana allinpi kawsaq runakunatataqmi mana wañuq nina rawrayman wikch'uyuspa k'ananqa, chaypi wiña-wiñaypaq ñak'arinankupaq, nispa.
23275	MAT 3:14	Ichaqa Juanñataqmi Jesusta bautizayta mana munaspa, khaynata niran: —Noqan necesitashani qan bautizawanaykitaqa, ¿chaychu qanri noqawan bautizachikunaykipaq hamushankirí? nispa.
23276	MAT 3:15	Chaymi Jesusñataq contestaran khaynata: —Bautizawanaykipunin, saynapin Diospa nisqanta cumplisunchis, nispa. Chayñan Juanqa bautizaran Jesusta.
23279	MAT 4:1	Chaymantan Diospa Santo Espiritunqa ch'inñeq desierto lugarman Jesusta pusaran. Hinaqtinmi diabloqa Jesusta huchaman urmachiyta munaran.
23280	MAT 4:2	Chay ch'inñeq desierto lugarpin Jesusqa tawa chunka p'unchaw, hinallataq tawa chunka tuta mana ni imatapas mikhusqanraykun yarqachikuran.
23285	MAT 4:7	Chaymi Jesusqa diablota niran: —Bibliapiqa nillashantaqmi: “Señor Diosniykitaqa aman ni ima pruebamanpas yanqapuniqa churankichu”, nispa [Deuteronomio 6.16].
23288	MAT 4:10	Chaymi Jesusqa khaynata niran: —¡Pasay kaymanta diablo! Bibliapin khaynata nishan: “¡Señor Diosnillaykitan adoranki, pay sapallantataqmi servinkipas!”, nispa [Deuteronomio 6.13; 10.20].
23291	MAT 4:13	Hinaspan chay Galilea provincia ukhupi Nazaret llaqtapi kasqanmanta, Capernaúm llaqtaman Jesusqa riran, chaypi tiyananpaq. Chay Capernaúm llaqtaqa karan Galilea laguna qochapa ladonpin, saynallataq Zabulón hinallataq Neftalí tiyasqanku lawpin. [Nota: Zabulonwan hinallataq Neftaliywanqa karan, ñawpaq Israel nación llaqtapi chunka ishkayniyoq ayllunkunamanta ishkaynin kaq ayllukunan].
23292	MAT 4:14	Chay Capernaúm lawman Jesuspa risqanwanmi Diosmanta willakuq ñawpaq profeta Isaiaspa escribisqankuna cumplikuran. Chay profeta Isaiasmi khaynata niran:
23295	MAT 4:17	Jesusqa chaymantapachan yachachiyta qallariran khaynata: —Wanakuychis huchaykichismanta; hinaspa Diosman kutirikuychis. Diospa gobiernanan p'unchawmi ña chayamushanña, nispa.
23297	MAT 4:19	Hinaspan Jesusqa paykunata khaynata niran: —Hamuychis noqawan kushka purinaykichispaq. Noqan qankunaman yachachisqaykichis, imaynan challwata challwankichis, saynallatataq runakunatapas huñunaykichispaq, nispa.
23302	MAT 4:24	Hinaqtinmi Siria provincia lawpi kaq llapallan llaqtakunamanta, ashka runakuna Jesuspa tukuy ima ruwasqankunata yacharuspanku, apamuranku tukuy ima onqoyniyoq hinallataq nanayniyoq runakunata. Hinaspapas apamullarankutaqmi demoniopa ñak'arichisqan runakunatapas, atakiwan ñak'ariqkunatapas, such'ukunatapas, hinallataq tukuy imaymana onqoywan ñak'ariqkunatapas. Chay runakunatan Jesusqa sanoyachiran.
23313	MAT 5:10	Ancha kusisqan kanqaku Diospa nisqankunata kasukusqankurayku ñak'ariq runakunaqa; paykunan Diospa gobiernasqan suma-sumaq glorianpiqa kanqaku.
23315	MAT 5:12	Anchatayá kusikuychis; hanaq pachapin hatun premiota chashkinkichis. Saynatan ñak'arichiranku qankunapa ñawpaqniykichista Diosmanta willakuq ñawpaq profetakunatapas, nispa.
23316	MAT 5:13	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa kay pachapin kachi hina kankichis. Kachi q'aymayaruqtinqa, ¿imapaqñataq chay kachiri valenman? Manan ni imapaqpas valenmanñachu. Aswanqa wikapanallapaqñan valen. Hinaqtinmi runakunapas saruchakunku, nispa. [Nota: Allin kachiqa Diospi allinta creespa Diosta qatikuq runakunamanmi rikch'akun. Ichaqa q'aymayaq kachiñataqmi rikch'akun Diospi creeshaspa mana kasukuq runakunaman].
23324	MAT 5:21	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa uyarirankichismi ñawpaq runakunaman Moisespa khayna yachachisqanta: “Aman pitapas wañuchinkichu. Pipas runamasinta wañuchinqa chayqa, juzgasqan kanqa”, nispa.
23325	MAT 5:22	Noqan ichaqa niykichis: Pipas runamasinpaq phiñakuspa cheqnikuqqa juzgasqan kanqa. Runamasin k'amiqñataqmi juzgadopi juzgasqa kanqa. Hinallataq runamasinta maldeciqpas, nina rawraq infiernomanmi wiñaypaq wikch'uyusqa kanqa.
23326	MAT 5:23	Sichus ofrendaykita templopi altarman apamushaspayki, runamasiykiwan phiñachinakusqaykita yuyarirunki chayqa,
23327	MAT 5:24	apamusqayki ofrendaykita altarpa ladonpi saqeyuspayá kutiy; hinaspa chay runamasiykiwan allinpamuy. Chaymantañayá chay ofrenda apamusqaykitaqa churay.
23328	MAT 5:25	Sichus pipas imamantapas qanpa contraykipi quejakusunki chayqa, manaraq juezpaman chayashaspayá ñanllapiraq arreglaspa allinpaychis. Sichus guardiaman juez entregarusunki chayqa, carcelmanmi apaspa churamusunki.
23330	MAT 5:27	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa uyarirankichismi ñawpaq runakunaman Moisespa khayna yachachisqanta: “Aman waqllikunkichu”, nispa.
23331	MAT 5:28	Noqan ichaqa niykichis: pipas huk warmita qawapayaspa sonqollanpipas munapayanman chayqa, ñan sonqonpiqa waqllirukunña.
23332	MAT 5:29	Chaymi niykichis, sichus phaña ñawiyki huchallichisunki chayqa, aswanyá orqorukuspa wikapay. Saynapin chay ñawillaykita pierdenki enteron cuerpoyki nina rawraq infiernoman wikch'uyusqa kananmantaqa.
23333	MAT 5:30	Hinallataq sichus phaña makiykipas huchallichisunki chayqa, kuchurpaspa wikapay. Saynapin chay makillaykita pierdenki, enteron cuerpoyki nina rawraq infiernoman wikch'uyusqa kananmantaqa, nispa.
23334	MAT 5:31	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa uyarirankichismi ñawpaq runakunaman Moisespa yachachisqanta. Paymi niran: “Pipas warminwan manaña tiyayta munaspaqa, divorcio papelta firmaspayá t'aqakuchun”, nispa.
23336	MAT 5:33	Jesusqa nillarantaqmi khaynata: —Qankunaqa uyarirankichismi ñawpaq runakunaman Moisespa khayna yachachisqanta: “Juramentota ruwaspaykichisqa, cumplinaykichispunin”, nispa.
23339	MAT 5:36	Aman juramentotaqa ruwankichishchu vidaykichisraykupas. Qankunaqa manan vidaykichispa dueñonchu kankichis.