3	GEN 1:3	Ka Kile si jwo: «Bɛ̀ɛnmpe pu fworo» ka bɛ̀ɛnmpe si fworo.
6	GEN 1:6	Ɲyɛ ka Kile si núr'a jwo: «Lwɔhe ku táa, laaga ku pyi ku shwɔhɔl'e.»
9	GEN 1:9	Ɲyɛ ka Kile si núr'a jwo: «Nìɲyiŋi ɲwɔhɔ lwɔhe ku bínni cyaga niŋkin i, cyage sanŋke ku pyi tawaga.» Ka lire si mpyi li jwuŋkanni na.
20	GEN 1:20	Ɲyɛ ka Kile si núr'a jwo: «Ɲyii yaayi yi ɲyaha teetee lwɔhe e, saɲcyɛɛnre mú ti yîri t'a mpéele ɲjaampe e.»
26	GEN 1:26	Cyire puni ɲwɔhɔ na, Kile à jwo: «Ɲyɛ numɛ, wuu sùpyaŋi yaa wuye fiige, u u mpyi wuu málwɔrɔ. Bà u si mpyi si mpyi fyaabii puni ɲùŋɔ na, si mpyi saɲcyɛɛnre ɲùŋɔ na, si mpyi yatɔɔre ɲùŋɔ na, si mpyi ɲìŋke ná ku ɲùŋɔ yafiliyi puni ɲùŋɔ na mɛ.»
28	GEN 1:28	Ka Kile si jwó le pi na, maa jwo: «Yii si, yii ɲìŋke ɲî, yii i ntɛ̀ɛn ku ɲùŋɔ na. Yii i mpyi fyaabii ná saɲcyɛɛnre ná ɲyii yaaga maha ɲyii yaaga ku ɲyɛ ɲìŋke na ke, yire ɲùŋɔ na.»
29	GEN 1:29	Ɲyɛ ka Kile si núr'a jwo: «Yii wíi. Mii à ɲìŋke sùmaŋi shiŋi puni ná cire shiŋi puni yasɛɛre kan yii á, yi pyi yii yalyîre.
30	GEN 1:30	Mii à ɲyɛpuruge (ɲyapuruge)* ná wyempuruyi puni kan sige yaare ná yatɔɔre ná saɲcɛɛnr'á, yire si mpyi ti yalyîre.» Ka lire si mpyi li jwuŋkanni na.
47	GEN 2:16	Maa yi jwo u á: «Mu sí n-jà raa nte cire puni yasɛɛre lyî,
48	GEN 2:17	ŋka mu aha bú kapiini ná kacɛnni ɲcèŋi cige yasɛɛre tà lyî canŋke ŋkemu i ke, mu sí n-sìi n-kwû.»
49	GEN 2:18	Ɲyɛ lire kàntugo, ka Kafooŋi Kile si jwo: «Nàŋi u kwôro uye niŋkin, lire ɲyɛ a ɲwɔ mɛ. Mii sí tɛgɛfoo yaa u á ŋgemu u sí n-yaa ná u e ke.»
54	GEN 2:23	Tèni i nàŋ'à ceeŋi ɲya ke, ka u funntangawuŋi si jwo «Anhaan, numɛ sa, mii shiŋi u ŋge. U kaciiy'à fworo mii kaciiyi i. U cyeer'à fworo mii cyeere e. U mɛge sí n-le ceewe, Ɲaha na yɛ u à fworo nɔ̀ŋi i.»
57	GEN 3:1	Ɲyɛ Kafooŋi Kile mpyi a sige yaare ntemu yaa ke, wwòŋi u mpyi a cyîige tire puni na. Canŋka, ka wwòŋi si jwo ceeŋ'á: «Sèe wi na Kile à jwo, yii àha ŋkwɔ̀ cikɔɔge cire yasɛɛre tà lyî mà?»
58	GEN 3:2	Ka ceeŋi si jwo: «Wuu sí n-jà cikɔɔge cire yasɛɛre lyî yoo!»
59	GEN 3:3	Ŋka cige ku ɲyɛ cikɔɔge niŋke e ke, Kile à jwo wuu àha kuru woore lyî mɛ, na wuu bá ká n-sìi n-bwɔ̀n ti na mɛ, na lire ká mpyi, wuu sí n-kwû!»
60	GEN 3:4	Ka wwòŋi si jwo ceeŋ'á: «Sèe bà mɛ, yii sì n-sìi n-kwû mɛ!
61	GEN 3:5	Kile à yire jwo, ɲaha na yɛ u à cè yii aha kure cige yasɛɛre tà lyî canŋke ŋkemu i ke, yii sí n-pyi uru Kile yabiliŋi fiige, yii ɲyiigii sí múgo, yii sí kacɛnni cè n-wwû kapiini i.»
65	GEN 3:9	Ka Kafooŋi Kile si nàŋi yyere: «Taa mu de?»
66	GEN 3:10	Ka u u Kile pyi: «Mii à mu tùnmpe lógo cikɔɔge funŋke e ke, ka mii i fyá, ɲaha na yɛ mii cípyire wu u ɲyɛ, lire l'à mii pyi mii à ŋwɔhɔ.»
67	GEN 3:11	Ka Kile si jwo: «Jofoo u à mu pyi na mu cípyire wuŋi u ɲyɛ yɛ? Mii à mu sige cige ŋkemu yasɛɛre na ke, tire tà bà mu à lyî mà?»
68	GEN 3:12	Ka nàŋi si jwo: «Ceeŋi mu à kan mii á ke, uru u à tà kan mii à lyî dɛ!»
69	GEN 3:13	Ka Kafooŋi Kile si ceeŋi yíbe: «Ɲaha shi mu à pyi amɛ yɛ?» Ka ceeŋi si jwo: «Wwòŋ'à mii ɲwɔfaanŋa, ka mii i tà lyî.»
70	GEN 3:14	Ka Kafooŋi Kile si jwo wwòŋ'á: «Ná mu s'à ɲɛn'a lire pyi, mii à mu láŋa yatɔɔre ná sige yaare sannte puni shwɔhɔl'e, mu sí raa filili ma yaceni na s'a nticyɛnŋi mûre ma shìŋi canmpyaagii puni i.
71	GEN 3:15	Mii sí pege le mu ná ceeŋi shwɔhɔl'e, si kuru pege ninuge le mu yasege ná ceeŋi woge shwɔhɔl'e. U aha mu ta, u sí mu ɲùŋke bwɔ̀n n-jya, mu mú ká u ta, maa u nɔ nintaani na.»
72	GEN 3:16	Maa jwo ceeŋ'á «Mii sí là bâre mu laani ɲjyàŋi na. Mu lahigii ziŋi sí n-waha sèl'e. Mu la si mpyi si ma pooŋi jà, ŋka uru u sí n-pyi mu ɲùŋɔ na.»
73	GEN 3:17	Maa jwo nàŋ'á «Mu à ɲɛn'a taha ma cwoŋi ɲwɔmɛɛni fye e, mii à yi jwo mu á ma hà cige ŋkemu yasɛɛre lyî mɛ, tire mu à lyî. Ɲyɛ ɲìŋk'à kɛ̀ɛge mu kurugo, mu sí raa ŋkànre sèl'e s'a ma ɲwɔlyiŋi taa ɲìŋke e ma shìŋi canmpyaagii puni funŋke e.
75	GEN 3:19	Mu sí raa lyî ma byɛɛni fùnmpe e, fo zà mu núruŋɔ ɲìŋke e, ɲaha na yɛ pworo ti ɲyɛ mu, mu sí núru n-pa n-pyi tire pwoore ninure.»
78	GEN 3:22	Maa jwo «Numɛ, sùpyaŋi ɲyɛ wuu fiige, u à kacɛnni ná kapiini cè a wwû yiye e. Wuu u sige u àha ŋkwɔ̀ shìŋi cige yasɛɛre tà kwɔ̀n ɲjyî si ŋkwôro shì na fo tèekwombaa mɛ.»
81	GEN 4:1	Ɲyɛ Adama à wwɔ̀ ná u cwoŋi Awa e, ka u u laa lwɔ́ maa Kaɲɛ si, maa jwo: «Ei! Mii à pùnambile si Kafooŋi Kile barag'e.»
86	GEN 4:6	Ɲyɛ ka Kafooŋi si Kaɲɛ yíbe: «Ɲaha k'à mu lùuni yîrige fo mu à yyahe tanha amɛ yɛ?
87	GEN 4:7	Mu kapyiiŋkii ká ɲwɔ, tá mu ɲùŋke sì n-yîrige mii yyaha taan mà? Ŋka mu kapyiiŋkii ká mpi, kapiini mpyiŋi lage sí n-pyi mu na bà naŋiyaaga maha mpyi ná kyaare lage e, maa yatɔɔge pɛr'a sige si ku ta ɲcû mɛ. Ŋka mu s'à yaa mu u ɲcû maye na.»
89	GEN 4:9	Lire kàntugo, ka Kafooŋi si Kaɲɛ yíbe: «Taa mu cɔɔnŋi, Abɛli ɲyɛ ke?» Ka Kaɲɛ si u pyi: «Mii à cè la? Taha mii u ɲyɛ na cɔɔnŋi saɲcwɔnsigiŋi la?»
90	GEN 4:10	Ka Kafooŋi si jwo: «Ɲaha kafiile mu à pyi amɛ yɛ? Mu à ma cɔɔnŋi bò kɛ? Mii à u sìshange ɲya ɲìŋke na ke, l'à pyi mu à jwo u na ŋkwúuli na mii u uru ŋkooŋi wwû.
92	GEN 4:12	Mà lwɔ́ numɛ na, mu aha núr'a ɲìŋke fàa, mu saha sì raa nta pyi k'e mɛ. Mu sí raa fahafaha raa ntùuli ɲìŋke na.»
93	GEN 4:13	Ka Kaɲɛ si jwo Kafooŋi á: «Mu à mii lùbyage pyi wɛɛge lwɔhɔ, mii sì n-jà ku bya mɛ.
94	GEN 4:14	Ɲyɛ mu à mii kɔ̀r'a yîrige faaŋi tapyige e. Mii sí n-sà ŋwɔhɔ mu yyaha na tatɔɔnge e, s'a fahafaha raa ntùuli ɲìŋke na. Shin maha shin u à mii ta ke, uru sí mii bò.»
95	GEN 4:15	Ka Kafooŋi si jwo Kaɲɛ á: «Lire mpyi ɲyɛ mɛ, shin maha shin u à mu bò ke, lire kapiini fwooni sí n-tò urufoo na fo tooyi baashuunni.» Ka u u fyè bwɔ̀n Kaɲɛ na, shin maha shin u á círe ná u e ke, urufoo kà ŋkwɔ̀ u bò mɛ.
103	GEN 4:23	Canŋka, Lemɛki à jwo u cyeebil'á: «Ada ná Zila, yii lógo na ɲwɔ na. Yii niŋgyiigii múgo. Nɔ̀ maha nɔ̀ cyɛge ká nɔ mii na ke, mii sí n-sìi urufoo bò. Nàɲjiibile maha nàɲjiibile l'à kampee tìri mii na ke, mii sí n-sìi urufoo bò.»
104	GEN 4:24	L'à cyêe na Kaɲɛ mbòŋi fwooni sí n-tò urufoo na fo tooyi baashuunni. Ŋka, mii, Lemɛki, mii mbòŋi fwooni sí n-tò urufoo na fo tooyi beetaanre ná kɛ ná baashuunni.»
105	GEN 4:25	Ɲyɛ ka Adama si núr'a pùnambile si u cwoŋi na maa lire mɛge le Sɛti. Ka Awa si jwo: «Kaɲɛ à *Abɛli bò. Lire e, Kile à pùnambilini labɛrɛ kan mii á Abɛli cyaga.»
135	GEN 5:29	U à li mɛge le Nuhu, maa jwo: «Kafooŋi Kile à ɲìŋke kɛ̀ɛge, maa wuu yaha báarawayi ɲjemu na ke, ŋge pyàŋi u sí n-pa wuu funɲyi ɲíŋɛ, si wuu yige tire kanhare e.»
141	GEN 6:3	Lire e, Kafooŋi Kile à jwo: «Mii sì ɲɛɛ sùpyire ti kwôro shì na mɛ, ɲaha na yɛ pi à cyé mii jwumpe na. Mii sí pi yaha pi yyee ŋkuu ná beɲjaaga ta, si nta pi shi bò.
145	GEN 6:7	Maa jwo: «Mii à sùpyire yaa, ŋka mii sí ti shi bò ɲìŋke na, mà bâra yatɔɔre ná sige yaare ná yafiliyi ná saɲcyɛɛnre na, ɲaha na yɛ numɛ mii ɲyin'à fworo yi ɲjaambaaŋi na.»
151	GEN 6:13	kuru cyage e, ka Kile si jwo Nuhu á: «Ná ɲìŋke kàmpanɲyi pun'à ɲî pege na, lire kurugo, mii à li yaha si sùpyire puni shi bò. Mii sí n-sìi ti ná ɲìŋke kɛ̀ɛge siɲcyan.
159	GEN 6:21	Ma a yalyîre shiŋi puni lwɔ́ a le k'e, yii ná yir'á.»
161	GEN 7:1	Lire kàntugo, ka Kafooŋi Kile si yi jwo Nuhu á: «Numɛ, yii jyè uru batoŋi i, mu ná ma pyɛnge shiinbii, ɲaha na yɛ mii à li ɲya mu kanni u à tíi mii yyahe taan sùpyire puni shwɔhɔl'e.
164	GEN 7:4	Ɲaha na yɛ ku sanŋa ɲyɛ cibilaaga niŋkin, mii sí zànhe cyán ɲìŋke na, si nta canmpyaa beeshuunni ná numpiliyi beeshuunni. Mii à múnayaaga maha múnayaaga yaa ke, mii sí yire puni shi bò ɲìŋke na.»
200	GEN 8:16	«Fworo batoŋi i, mu ná ma cwoŋi, ná ma jyaabii ná ma napworibii.
201	GEN 8:17	Sige yaare ná yatɔɔre ti ɲyɛ ná mu i ke, ti shiŋi puni ná ɲìŋke yafiliyi ná saɲcyɛɛnre, yi puni yige, yi raa sì ɲìŋke cyeyi puni i, yi raa sini yi raa ɲyahage.»
205	GEN 8:21	Ka yire *sárayi nùgutaangawuyi si Kafooŋi Kile lùuni bò. Ka u u jwo uye funŋ'i: «Mii saha sì ɲɛɛ ɲìŋke kɛ̀ɛge sùpyire kurugo mɛ, sùpyaŋi múnaani mɛ́ɛ ká ntaha kapegigii mpyiŋi na, fo u nimbilere wuŋi. Mii saha sì ɲɛɛ múnayaayi puni shi bò, bà mii à li pyi mɛ.
206	GEN 8:22	Mà ɲìŋke yaha wani, ɲɛɛmpe ná sùmakwɔngigii sì n-kwɔ̀ mɛ, wyeere ná kafwuge sì n-kwɔ̀ mɛ, nùŋgwɔhe ná bɛ̀nge sì n-kwɔ̀ mɛ, numpilage ná canŋke mú sì n-kwɔ̀ mɛ.»
207	GEN 9:1	Ɲyɛ Kile à jwó le Nuhu ná u jyaabil'á, maa jwo pi á: «Sege ku táan yii na, yii pyìi niɲyahamii si, yii i ɲìŋke ɲî.»
213	GEN 9:7	Ɲyɛ yii pi ke, sege ku táan yii na, yii pyìi niɲyahamii si, yii tɛ̀g'a ɲìŋke ɲî.»
215	GEN 9:9	«Numɛ, mii yabiliŋi sí *tunmbyara le mii ná yii shwɔhɔl'e si ti le ná yii tùluge e,
222	GEN 9:16	Zànhaŋwɔɔge sí raa n-fworo ɲahaɲyi i. Mii aha kuru ɲya tère o tère e ke, mii funŋɔ sí n-cwo na tunmbyaare na, nte mii Kile à le mii ná ɲìŋke múnayaayi puni shwɔhɔl'e ke.»
231	GEN 9:25	Maa jwo «Mii à Kana láŋa, u pyi u sìɲɛɛbii bilibii kàntugowuŋi.»
232	GEN 9:26	Maa núr'a jwo «Mii à Kafooŋi Kile mɛtanga yyere, uru u ɲyɛ Shɛmu u Kileŋi. Kana u pyi Shɛmu biliwe.
233	GEN 9:27	Kile u Zhafɛti cyeyaayi ɲyaha, u u u yaha u sà ntɛ̀ɛn u sìɲɛɛŋi Shɛmu yyére. U u Kana yaha u pyi pi biliŋi.»
270	GEN 11:3	Canŋka, pi à yi jwo piy'á: «Yii a wá, wuu làfa wu, wuu u u fwɔ a waha.» Uru làfaŋi u pyi bage kafaayi, mánalwɔhe sí mpyi pwoore cyaga.
271	GEN 11:4	Ka pi i jwo: «Yii a ma, wuu u kànha faanra, wuu u etazhi faanra, ŋge u sí raa bwùun kileŋi na ke. Lire pyiŋkanni na, wuu mɛge sí n-pêe, wuu sí n-wwɔ̀, yaaga sì n-jà wuu caala ɲìŋke na mɛ.
273	GEN 11:6	Maa jwo: «Ɲyɛ yii pi wíi, pi pun'à pyi mu à jwo kìre niŋkin sùpyire ti, pi puni na jwumɔ niŋkin yu mú. Numɛ, pi à báaraŋi sìi. Pi aha ŋkwôro amɛ, pi aha yîri si kyaa maha kyaa pyi ke, yaaga sì n-jà pi sige lire na mɛ.
274	GEN 11:7	Wuu tîge, wuu u sà shɛɛnrɛ niɲyahara tîrige bà pi si mpyi pi àha raa piye jwumpe núru mɛ.»
300	GEN 12:1	Ɲyɛ Kafooŋi Kile mpyi a jwo Burama á: «Burama, fworo ma tupyɛnge e, fworo ma kànhe e, fworo ma kìni i; kìni mii sí n-cyêe mu na ke, ma a sà ntɛ̀ɛn lire e.
302	GEN 12:3	Shin maha shin u à jwó le mu á ke, mii sí jwó le urufol'á. Ŋka shin maha shin u à mu cùmɔ lemɛ pi ke, mii sí urufoo láŋa. Mii sí jwó le ɲìŋke sùpyishiŋi pun'á, mu cye kurugo.»
306	GEN 12:7	Ka Kafooŋi si uye cyêe Burama na, maa yi jwo u á: «Mii sí nde kìni kan mu tùlug'á.» Ka Burama si sáraya tawwûgo yaa wani Kafooŋi á, ŋge u à uye cyêe u na ke.
310	GEN 12:11	Pi niɲjyìibii Misira e, ka Burama si jwo u cwoŋi Sarayi á: «Mii à cè na mu lem'à ɲwɔ sèl'e.
312	GEN 12:13	Lire e, mii na mu ɲáare, wuu aha nɔ wani, maa jwo na mu na ɲyɛ mii cɔɔn, bà pi si mpyi si mii cùmɔ lemɛ ɲwɔ mu kurugo, pi àha bú ŋkwɔ̀ na bò mɛ.»
317	GEN 12:18	Farɔn à li ɲya amuni ke, ka u u Burama yyere, maa yi jwo u á: «Ɲaha mu à pyi mii na amɛ yɛ? Ɲaha na mu ɲyɛ a sèeŋi jwo mii á na mu cwoŋi wi mà yɛ?
318	GEN 12:19	Ɲaha na mu à mii pyi na mu cɔɔnŋi wi yɛ, maa mii yaha mii à u lwɔ́ a pyi na cwo yɛ? Ma cwoŋi we, u lwɔ́ a yîri naha!»
327	GEN 13:8	Burama à lire ɲya ke, ka u u jwo Loti á: «Maye sanŋa yaha, Loti, wuu àha yogo yaha ku yîri mii ná mu shwɔhɔl'e mɛ, lire ɲyɛ mɛ mii yatonahabii ná mu wuubii shwɔhɔl'e mɛ, ɲaha na yɛ wuu na ɲyɛ cìnmpyii.
328	GEN 13:9	Kìn'à pêe. Ŋke puni ɲyɛ tatɛ̀ɛngɛ mà? Ta wá wuu u ntɛ̀ɛn tɛ̀ɛn wuu mɛgɛ cyeyi i. Kampyi kàmɛni kànmpanŋke k'à mu táan, ta sì wani, mii sí raa sì kàniŋɛ woge na. Kàniŋɛ kànmpanŋke sí ká nta kuru k'à táan mu á, ta sì wani, mii sí raa sì kàmɛni woge na.»
333	GEN 13:14	Loti ná Burama tɛɛnŋkwooni kàntugo piye, ka Kafooŋi Kile si jwo Burama á: «Burama, ma ɲyiigii yîrige nìɲyiŋi na, cyage e mu ɲyɛ ke, tɛ̀ɛn wani ma a wíi suumɔkulo ná wòrokulo yyére, canŋafyinmɛ ná canŋacwumɔ yyére.
336	GEN 13:17	Yîri ma a kìni ɲaare, ma a li tɔɔnmpe ná li pèempe wíi, ɲaha na yɛ mu á mii sí li kan.»
356	GEN 14:19	Ka u u jwó le Burama á, maa jwo «Kile nìɲyi wuŋi ná uru u ɲyɛ nìɲyiŋi ná ɲìŋke yaafooŋi ke, uru u jwó le mu á, Burama.
357	GEN 14:20	Kile nìɲyi wuŋi u kêe, ŋgemu u à mu zàmpɛɛnbii le mu cye e ke.» Ka Burama si u cyeyaayi puni yahaŋi wwû mà kan Mɛlikisedɛki á.
358	GEN 14:21	Lire kàntugo, ka Sɔdɔmu saanŋi si jwo Burama á: «Ɲyɛ na shiinbii kan na á, ma a ŋkwôro ná na nàfuuŋi i.»
359	GEN 14:22	Ka Burama si u pyi: «Mii sí n-kâa Kafooŋi Kile na, Kile nìɲyi wuŋi, nìɲyiŋi ná ɲìŋke yaafooŋi,
362	GEN 15:1	Ɲyɛ ɲcyii karigii puni kàntugo na, ka Kafooŋi Kile si uye cyêe Burama na, maa jwo u á: «Burama, ma hà vyá mɛ, mii u ɲyɛ mu sancwɔnsigiŋi, mii sí kacɛnŋii niɲyahagii pyi mu á.»
363	GEN 15:2	Ka Burama si u pyi: «Kafooŋi, mii Kileŋi, pyà ɲyɛ mii á mɛ. Ɲaha mu sí n-sìi n-jà n-kan mii á, ŋkemu ku sí n-jà là ɲwɔ mii na yɛ? Mu ɲyɛ a tùlugo kan mii á mɛ. Mii bilinaŋi, Eliyezɛri, u à si mii pyɛnge e, ná u tuŋ'à yîri Damasi i ke, uru u sí n-pyi mii koolyiŋi.»
365	GEN 15:4	Ka Kafooŋi si Burama pyi: «Uru ŋge bà u sì n-pyi mu koolyiŋi mɛ, mu yabiliŋi sí pyàŋi ŋgemu si ke, uru u sí mu kɔɔge lyî.»
366	GEN 15:5	Lire kàntugo, ka Kile si Burama yige ntàani na, maa yi jwo u á: «Burama, ma ɲùŋke yîrige ma a wɔrigii tɔ̀rɔ kàmpyi mu sí n-jà, ɲaha na yɛ mu tùluge mú sí ɲyaha amuni.»
368	GEN 15:7	Lire kàntugo ka Kafooŋi si jwo u á sahaŋki: «Mii u ɲyɛ Kafooŋi, ŋge u à mu yige Uri kànhe e, Kalide kìni i, maa nde kìni kan mu á ke.»
369	GEN 15:8	Ka Burama si u pyi: «Kafooŋi, mii Kileŋi, ɲaha ku sí li cyêe mii na, si mii pyi mii u dá li na, na nde kìni sí n-pa n-pyi mii wuu yɛ?»
370	GEN 15:9	Ka u u jwo u á: «Yyee taanre nùcwo, ná yyee taanre sikacwo, ná yyee taanre mpàpoo cû, ná kuumpaan niŋkin ná mpánmpɔrɔgɔ niɲjaaga niŋkin.»
374	GEN 15:13	Ka Kafooŋi si jwo u á: «Burama, li cè na canŋka, mu tùluge sí n-kàre kìni labɛr'e si sà mpyi nàmpwuun. Pi sí n-pyi bilii lire kìni i, pi sí kànha fo si nɔ yyee ŋkwuu sicyɛɛre (400) na.
377	GEN 15:16	Mu tùluge bage sicyɛɛre woge, ku sí núru n-pa naha, ɲaha na yɛ kìni sùpyire ti ɲyɛ Amɔri shiinbii ke, pi kapegigii ká nɔ tɛgɛni na, mii sí pi kɔ̀rɔ.»
379	GEN 15:18	Kuru canŋke yabiliŋi i, ka Kafooŋi si tunmbyaara le ná Burama e, maa yi jwo u á: «Mii sí nde kìni kan mu tùlug'á, mà lwɔ́ *Misira baŋi na, mà kàre babwɔhe na, ná pi maha kuru pyi Efirati.
382	GEN 15:21	ná Amɔri shiinbii, ná *Kana shiinbii, ná Girigashi shiinbii, ná Zhebusi shiinbii, pi à tɛ̀ɛn kuru cyage e.»
383	GEN 16:1	Ɲyɛ Burama à nɔ yyee kɛ na *Kana kìni i, mà u cwoŋi Sarayi ta u sàha ŋkwɔ̀ a pyà si u á mɛ. Ɲyɛ bilicwoŋi wà na mpyi Sarayi á, u mɛge mpyi Agari, *Misira shin u mpyi u wi. Ka Sarayi si jwo Burama á: «Wíi, Kafooŋi Kile à mii pyi cijiriŋɛ. Maye sanŋi yaha, ma a wwɔ̀ ná mii báarapyiŋi i, li sí n-jà n-ta uru sí pyà si mii á.» Ka u u ɲɛɛ Sarayi jwumpe na. Ɲyɛ Sarayi à u báarapyiŋi Misira shinŋi lwɔ́ lire pyiŋkanni na, mà kan u pooŋi Burama á, u pyi u cwo.
387	GEN 16:5	Sarayi à lire ɲya ke, ka u u yi jwo Burama á: «Nde Agari à pyi mii na numɛ ke, lir'à fworo mu i. Mii à na bilicwoŋi kan mu á. U à uye ɲya u à yyére ke, ka u yyahe si jyè mii woge e. Ɲyɛ Kafooŋi Kile u wuu láha wuye na!»
388	GEN 16:6	Ka Burama si Sarayi pyi: «Mu bilicwoŋi na ɲyɛ mu yahare e, nde l'à táan mu á ke, lire mu sí n-pyi u na.» Yir'à jwo ke, ka Sarayi si kyaayi shiŋi puni tɛ̀gɛ Agari ɲuŋ'i, fo ka u u fê a fworo pyɛnge e mà kàre tatɔɔnge e.
390	GEN 16:8	Maa jwo Agari á: «Agari, Sarayi bilicwoŋi, taa mu à yîri ke, taa mu sì ke?» Ka u u jwo: «Mii na fî na kafeɲcwoŋi Sarayi yyaha na.»
391	GEN 16:9	Ka Kafooŋi Kile Mɛlɛkɛŋi si jwo: «Núru ma a sì ma kafeɲcwoŋi yyére, ma a sà maye kan u á.
394	GEN 16:12	Uru pyàŋi sí n-pyi sige dùfaanŋa fiige, U sí n-pyi sùpyire puni kàshifoo, sùpyire puni mú sí n-pyi u kàshifoo. U sí n-láha u cìnmpyiibii na.»
395	GEN 16:13	Ka Agari si jwo: «Ei! Sèe wi na ŋge u ɲyɛ na mii ɲaa ke, mii à uru ɲya la?» Maa kuru mɛge le Kile na: «Kileŋi u ɲyɛ na mii ɲaa ke».
396	GEN 16:14	Lire kurugo, Agari mpyi lùbiliŋi ŋgemu taan ke, uru mɛg'à le Lakyayi Ɔrɔyi (kuru mɛge ɲwɔhe ku ɲyɛ: «Ŋgemu u ɲyɛ ɲyii na ke, uru na mii ɲaa.») Uru lùbiliŋi na ɲyɛ Kadɛshi kànhe ná Bɛrɛdi kànhe shwɔhɔl'e.
399	GEN 17:1	Ɲyɛ mà Burama shìŋi yaha yyee beecyɛɛre ná kɛ ná baaricyɛɛre, ka Kafooŋi Kile si núr'a uye cyêe u na, maa u pyi: «Mii u ɲyɛ Kile síŋi puni foo. Ta mii ɲyii wogigii kanni pyi tìgire cyaga baa.
400	GEN 17:2	Lire e, mà tàanna ná wuu *tunmbyaare e, mii sí mu tùluge ɲyaha sèl'e.»
402	GEN 17:4	«Ɲyɛ wíi, tunmbyaare mii à le ná mu i ke, tire ti ɲyɛ nte: mu sí n-pyi sùpyishi niɲyahawa tu.
406	GEN 17:8	*Kana kìni i mu ɲyɛ niɲjaa nàmparantɛɛnre ke, mii sí lire kan mu ná ma tùluy'á. Li sí n-pyi pi wuu tèrigii puni i, mii sí n-pyi pi Kileŋi.»
407	GEN 17:9	Ka Kile si núr'a jwo *Ibirayima á sahaŋki: «Mu ná ma tùluyi nimpaɲy'à yaa yii yákili yaha mii *tunmbyaare na, mà tàanna ná pi lyeɲwɔyi i.
412	GEN 17:14	Pùnambilini ndemu ká mpyi li ɲyɛ a kwɔ̀n, maa uru fyèŋi yaha u sɛɛge na mɛ, ur'à yaa u kɔ̀r'a láha u kìni shiinbii na, ɲaha na yɛ u ɲyɛ a yákili yaha mii tunmbyaare na mɛ.»
413	GEN 17:15	Ɲyɛ puru ɲwɔhɔ na, Kile à yi jwo *Ibirayima á sahaŋki: «Ma hà núru raa ma cwoŋi Sarayi yiri sahaŋki Sarayi mɛ. Numɛ u mɛge sí n-kɛ̂ɛnŋɛ n-pyi Sara
414	GEN 17:16	Mii sí jwó le u á, si pyà kan u á mu á. Mii sí jwó le u á si u pyi sùpyishi niɲyahawa nu. Saanlii sí n-fworo u e mú.»
415	GEN 17:17	Ibirayima à puru lógo ke, ka u u niŋkure sín maa ɲùŋke sôgo, maa Kile pêe. Maa ɲcyàha maa jwo uye funŋ'i: «Sùpyaŋi u à yyee ŋkuu ta ke, di uru sí pyà ta n-jwo yɛ? Sara shìŋi na ɲyɛ yyee beecyɛɛre ná kɛ, di uru sí n-jà pyà ta n-jwo sahaŋki yɛ?»
416	GEN 17:18	Maa jwo Kile á: «Sumayila yaha u shì ta, ma a jwó le u á.»
417	GEN 17:19	Ka Kile si u pyi: «Mii à lógo mu ɲwɔ na, ŋka mu cwoŋi Sara sí n-sìi pùnambile si. Ma a li mɛge le Ishaka. Mii sí n-kwôro na *tunmbyaare na ná u e, ná u tùluge e. Tire tunmbyaare sì n-kwɔ̀ mɛ.
419	GEN 17:21	Ŋka nde li ɲyɛ mii tùnmbyɛɛre e ke, pyàŋi Sara sí n-si mu á yyeela numɛ cyiin ke, tire sí n-pyi mii ná ure shwɔhɔl'e mú.»
428	GEN 18:3	maa jwo pi wà niŋkin á: «Mii ɲùŋufooŋi, kampyi mii kyal'à táan mu á, mii na mu ɲáare, mii u ɲyɛ mu bilinaŋi ke, ma hà ntòro na pyɛnge taan mɛ.
430	GEN 18:5	Mii sí n-sà yalyîre cya mpa ŋkan yii á, bà yii si mpyi si fànha ta si nta yii kuni lwɔ́ mɛ. Ɲaha kurugo yɛ yii à tòro yii bilinaŋi yyére.» Ka pi i jwo: «Li pyi amuni.»
431	GEN 18:6	Ka Ibirayima si fyâl'a jyè Sara fye e u vàanŋke bage e, maa yi jwo u á: «Ta fyâa, maa mbyìmɛ yaɲyɛyi taanre súma, maa tàntɛɛnɲyɛ te.»
434	GEN 18:9	Ka pi i Ibirayima yíbe: «Taa mu cwoŋi Sara ɲyɛ ke?» Ka u u pi pyi: «U na ɲyɛ naha vàanŋke bage e.»
435	GEN 18:10	Ka pi wà niŋkin si jwo: «Nàkaana ɲyɛ mɛ, mii sí núru n-pa naha mu yyére yyeela numɛ cyiin. Lire sí mu cwoŋi ta u à pùnambile si.» Sara mpyi u pooŋi kàntugo, vàanŋke bage e, marii puru jwumpe núru.
437	GEN 18:12	Ɲyɛ Sara à yire lógo ke, ka u u ɲcyàha uye funŋ'i. Maa jwo: «Tatange ŋkire mii niɲjyeŋkwoŋi saha sí n-ta nàŋkwu i fo si zà nɔ pyà nta na yɛ? Mii pyɛngefoo mú à lyɛ.»
438	GEN 18:13	Ka Kafooŋi si jwo Ibirayima á: «Ɲaha kurugo Sara à cyàha uye funŋ'i, maa jwo na uru niɲjyeŋkwoŋi saha sì n-jà pyà ta sèeŋi na mà yɛ?
439	GEN 18:14	Kani ndire li sí n-jà n-waha fo si Kafooŋi, mii Kile jà yɛ? Yyeela numɛ cyiin, mii sí n-pa mu yyére. Lire sí mu cwoŋi Sara ta u à pyà ta.»
440	GEN 18:15	Puru jwump'à jwo ke, ka Sara fyagara wuŋi si yi kyáala maa jwo: «Mii ɲyɛ a cyàha a dɛ!» Ka Kafooŋi Kile si jwo: «Mu à sàa cyàha.»
442	GEN 18:17	Ka Kafooŋi Kile si uye yíbe: «Nde mii sí n-pyi Sɔdɔmu ná Gɔmɔri kànyi na ke, tá mii à yaa mii u lire ŋwɔhɔ Ibirayima na bɛ?
444	GEN 18:19	Mii à u cwɔɔnrɔ bà u si mpyi si yi jwo u pyìibii ná u pyɛnge shiinbil'á mpii pi na ma u kàntugo ke, na pi à Kafooŋi, mii Kile kuni ɲaare li ɲaareŋkanni na, pi à li ɲaare ntìiŋi ná sèeŋi ɲuŋ'i. Lire ká mpyi, mii à kyaa maha kyaa ɲwɔmɛɛ lwɔ́ Ibirayima á ke, mii sí lire pyi u á.»
445	GEN 18:20	Lire kurugo, Kafooŋi à jwo Ibirayima á: «Sɔdɔmu kànhe ná Gɔmɔri kànhe shiinbil'à lawwuge ŋkemu ta ke, kur'à pêe fo mà tòro, pi kapegigil'à ɲyaha sèe sèl'e.
446	GEN 18:21	Lire na, mii sí n-tîge n-sà wíi, l'aha nta ɲje pi na yu pi na ke, yire na ntùuli yi jwuŋkanni na, sèeŋi na, si ɲcè.»
448	GEN 18:23	Maa file u na maa jwo: «Mu sí ɲɛɛ shiincɛɛnmpii ná shiinmpiibii shi bò siɲcyan la?
450	GEN 18:25	Mà shiincɛɛnmpii ná shiinmpiibii puni shi bò siɲcyan, lire ɲyɛ mɛ mà pi sàraŋi tàanna, mii à cè na mu sì n-sìi ɲɛɛ lire shiŋi i mɛ. Mu u ɲyɛ diɲyɛŋi sùpyire puni sàrafooŋi mà tàanna ná pi kapyiiŋkil'e ke, mu sí n-jà n-pyi na mu ɲyɛ a kacɛnni cè a wwû kapiini i mà?»
451	GEN 18:26	Ka Kafooŋi si u pyi: «Mii aha shiincɛɛnmii beeshuunni ná kɛ ta Sɔdɔmu i, mii sí kànhe puni yaha wani pire mpii kurugo.»
452	GEN 18:27	Ka Ibirayima si u pyi: «Mii kàfooŋi, mii à cè na mii ɲyɛ yafyin mu taan mɛ, ŋka mii na mu ɲáare ma a na yaha si jwo sahaŋki.
453	GEN 18:28	Li sí n-jà n-ta kànhe shiincɛɛnmpii ɲyɛ a beeshuunni ná kɛ kwɔ̀ mɛ. Shiin kaŋkuro sí n-jà n-fô. Ɲyɛ kaŋkuro kanna ká fô shiin beeshuunni ná kɛŋi i, pire kaŋkuruŋi kurugo mu sí kànhe puni shi bò la?» Ka u u jwo: «Mii aha beeshuunni ná kaŋkuro ta, mii sí kànhe yaha wani pire mpii kurugo.»
454	GEN 18:29	Ka Ibirayima si núr'a jwo: «Li sí n-jà n-ta kànhe shiincɛɛnmpii ɲyɛ a tòro beeshuunni na mɛ.» Ka Kafooŋi Kile si jwo: «Pire mpii kurugo mii sì yaaga pyi kànhe na mɛ.»
455	GEN 18:30	Ka Ibirayima si núr'a jwo: «Mii kàfooŋi, ma hà lùuni yîrige na taan mɛ. Mii sí n-jwo sahaŋki, l'aha nta kànhe shiincɛɛnmpii pun'à bɛ̂ beɲjaaga ná kɛ na de?» Ka u u jwo: «Mii aha beɲjaaga ná kɛ ta wani, mii sì yaaga pyi kànhe na mɛ.»
456	GEN 18:31	Ka Ibirayima si jwo: «Mii kàfooŋi, mii na mu ɲáare si jwo sahaŋki, li sí n-jà n-ta kànhe shiincɛɛnmpii pun'à bɛ̂ beɲjaaga na?» Ka u u jwo: «Pire beɲjaagaŋi kurugo, mii sì kànhe shi bò mɛ.»
457	GEN 18:32	Ka u u núr'a jwo: «Mii kàfooŋi, ma hà lùuni yîrige na taan mɛ, mii jwumpe sí n-yyére ŋke cyage e. Ɲyɛ kànhe shiincɛɛnmpii puni ká mpyi kɛ de?» Ka u u jwo: «Pire kɛŋi kurugo, mii sì kànhe shi bò mɛ.»
460	GEN 19:2	Maa jwo: «Mii ɲùŋufeebii, mii na yii ɲáare, yii sumbage lèŋɛ mii, yii bilinaŋi, pyɛnge e, si lwɔhe kan yii á, yii i yii tooyi jyé, yii i shwɔ̀n naha. Nùmpanŋa ɲyɛsɔɔge na, yii i ntòro ná yii kùsheeni i.» Ka Kile mɛlɛkɛɛbii si u pyi: «Ɔnhɔ, wuu sí n-shwɔ̀n naha cyíinŋi na.»
463	GEN 19:5	Ka pi i Loti yyere maa yi jwo u á: «Nàmpwuunbii pi à sumbage lèŋɛ mu pyɛnge e ŋke numpilage e ke, taa pi de? Pi yige naha, wuu u pi shwɔ̀n!»
465	GEN 19:7	Maa jwo sùpyir'á: «Mii cìnmpyiibii, mii à yii ɲáare, yii àha kapii pyi pi na mɛ.
466	GEN 19:8	Mii pùcɛrii shuunni na ɲyɛ naha, pi sàha nàmbaa cè mɛ, mii sí pire yige yii á, nde l'à táan yii á ke, yii i lire pyi pi na. Yii àha yaaga pyi mii nàmpwuunbii na mà dɛ!»
467	GEN 19:9	Ka kànhe shiin si jwo Loti á: «Mu u yîr'ani dɛ!» Ka pìi si jwo: «Yii pi ŋge nàŋi wíi dɛ, uru nàmpɔnŋi u à núr'a kɛ̂ɛnŋɛ na *saliyaŋi cyêre wuu na numɛ!» Ka pi i jwo Loti á: «Mu aha mpyi mu ɲyɛ a yîri wuu yyaha na numɛ mɛ, nde wuu sí n-pyi mu na ke, lire sí n-pi mà tòro nàmpwuunbii wuuni na.» Pi à yire jwo ke, maa Loti ŋɔɔŋ'a lwɔ́ wani fànhe e, maa file na pire na si pyɛnge ɲwɔge kebe.
470	GEN 19:12	Ka Kile mɛlɛkɛɛbii mú shuunniŋi si jwo Loti á: «Mu nafeebii, mu pùnampyire, mu pùceepyire, shin maha shin u ɲyɛ mu sùpya ke, pi puni yige ŋke kànhe e.
471	GEN 19:13	Wuu sí ŋke kànhe shi bò, ɲaha na yɛ tìgire pi na ɲcyáan ku shiinbii na ke, tire tìgir'à pêe sèl'e Kafooŋi Kile yyahe taan. Lire e, u à wuu tun wuu u pa ku shi bò.»
472	GEN 19:14	Ɲyɛ ka Loti si fworo mà kàr'a sà jwo ná u pùcɛribii tanambaabil'e, maa jwo pi á: «Yii fworo ŋke kànhe e, ɲaha na yɛ Kafooŋi Kile sí n-pa ku shi bò!» Ŋka pire mpyi a li yaha bàhaga na u ɲyɛ.
473	GEN 19:15	Ɲyɛ ɲyɛ̀kwɔng'à nɔ ke, ka Kile mɛlɛkɛɛbii si li jwo a waha Loti á sahaŋki: «Yîri wahawaha, ma a ma cwoŋi ná ma pùceepyire mú shuunniŋi cû cyɛge na, bà pi si mpyi pi àha bú ŋkwû ná kànhe e tasógoge e mɛ.»
475	GEN 19:17	Pi à fwor'a kwɔ̀ kànhe e ke, ka Kile mɛlɛkɛŋi wà si jwo: «Yii a fî shwomɔ. Yii àha raa wíi kàntugo mɛ. Yii mú sí kà n-yyére ŋke bafage cyage k'e mɛ. Yii a fî, yii a sì ɲaɲyi cyage e, bà yii si mpyi si shwɔ kwùŋi na mɛ.»
476	GEN 19:18	Ka Loti si jwo: «Aa! mii ɲùŋufooŋi, wuu sí n-jà kuru cyage ta la?
478	GEN 19:20	Kànhe kà ku ŋke, kuru laage ɲyɛ a tɔɔn mɛ. Wuu sí n-jà n-fê nɔ wani, si sà ŋwɔhɔ, kuru kànhe mú ɲyɛ a pêe mɛ. Yii yiye sanmii yaha, yii kuni kan wuu á, wuu sà ŋwɔhɔ wani lire kànbileni na. Kànbwɔhɔ bà mo. Yii wuu yaha wuu sà wuye shwɔ wani.»
479	GEN 19:21	Ka Kile mɛlɛkɛŋi si jwo Loti á: «Ɲyɛ mii sí nde kani niŋkin pyi mu á sahaŋki. Kànhe kyaa mu à jwo ke, mii sì yaaga pyi ku na mɛ.
489	GEN 19:31	Canŋka, Loti pworoŋi niɲjyêŋ'à jwo nimbilen'á: «Wuu tuŋ'à lyɛ, nɔ̀ mú sì ɲyɛ naha ŋgemu u sí wuu lèŋɛ nàmbaga na, bà li ɲyɛ cyeyi puni i mɛ.
490	GEN 19:32	Wuu *ɛrɛzɛn sinmɛ kan u bya, bà u funŋke si mpyi si wùrugo mɛ. Lire ká mpyi, wuu u wwɔ̀ ná u e, bà wuu si mpyi si pyìi ta wuu tuŋi tùluge kà mpîni mɛ.»
492	GEN 19:34	Ɲyɛ̀g'à múgo ke, ka mucwofooŋi si cɔɔnfooŋi pyi: «Pìlaga mii à sínni ná wuu tuŋi i. Niɲjaa numpilage e, wuu sinmpe pà kan u á, u àha bya a wùrugo, mu sí n-sà sínni ná u e, bà mu mú si mpyi si pyàŋi wà ta, wuu tuŋi tùluge kà mpîni mɛ.
495	GEN 19:37	Ka pworofooŋi niɲjyeŋi si si pùnambile na, maa u mɛge le Mwabi. (Mwabi mɛge ɲwɔhe ku ɲyɛ: «Tufooŋ'à laa tɛ̀gɛ u na.») Uru u ɲyɛ Mwabi shiŋi tulyage fo mà pa nɔ niɲjaa na.
499	GEN 20:3	Numpilage k'e, ka Kile si uye cyêe Abimɛlɛki ná ŋɔɔge k'e, maa yi jwo u á: «Abimɛlɛki, mu sí n-kwû, ceeŋi mu à lwɔ́ ke, nɔ na ɲyɛ u á.»
500	GEN 20:4	Ɲyɛ lir'à ta Abimɛlɛki sàha ŋkwɔ̀ a wwɔ̀ ná Sara e mɛ. Ka u u jwo Kile á ŋɔɔge e: «Kafooŋi, mu sí ɲɛɛ mii ná na tùluge shi bò mà li ta wuu ɲyɛ a kapii pyi mà?
501	GEN 20:5	Nàŋi yabiliŋi bà u à mii pyi na uru cɔɔn wi mà? Ka ceeŋi mú si jwo na uru yyahafoo wi mà? Mii à nde kani pyi ná funvyinge e, mii ɲyɛ a kapii pyi mà dɛ!»
502	GEN 20:6	Ka Kile si yi jwo Abimɛlɛki á kuru ŋɔɔge niŋkinŋi i: «Mii à cè na mu à nde kani pyi ná funvyinge e, na mu ɲyɛ a kapii pyi mɛ, lire na mii ɲyɛ a ɲɛn'a mu yaha mu u wwɔ̀ ná ceeŋi i, si ŋkwɔ̀ kapii pyi mɛ.
503	GEN 20:7	Numɛ, nàŋi cwoŋi kan u á. U sí jwó le mu á bà mu si mpyi si shwɔ kwùŋi na mɛ, ɲaha na yɛ Kile sùpya u ɲyɛ u wi. Ŋka mu aha mpyi mu ɲyɛ a u cwoŋi kan u á mɛ, li cè na mu ná ma pyɛnge shiinbii puni sí n-kwû.»
505	GEN 20:9	Ka Abimɛlɛki si Ibirayima mú yyere, maa u pyi: «Ɲaha shi mu à pyi wuu na amɛ yɛ? Lire tèni i ke, kapiini ndire mii à pyi mu na, fo mà pa nɔ mu u ŋke lawwuge fiige nɔ mii ná na kìni shiinbii na yɛ? Nde mu à sà a pyi amɛ ke, li ɲyɛ a sìi kapyii mɛ.
506	GEN 20:10	Ɲaha na mu à nde pyi yɛ?»
507	GEN 20:11	Ka Ibirayima si jwo: «Mii mpyi na sɔ̂nŋi na sùpya ɲyɛ a sìi nde kìni i ŋgemu u na Kile pêre mɛ. Maa li yaha naye funŋ'i, na pi sí mii bò na cwoŋi kurugo. Lire na, mii à jwo na mii cɔɔn wi.
509	GEN 20:13	Lire kurugo, canŋke Kile à mii yige na tupyɛnge e ke, mii à yi jwo Sara á: «Nde mii na ɲáare mu á ke, wuu aha nɔ cyaga maha cyag'e, ma a yi jwo sùpyir'á na mii na ɲyɛ mu yyahafoo.»
511	GEN 20:15	Maa jwo Ibirayima á: «Mii kìni li nde mu taan, cyage k'à mu táan ke, sà ntɛ̀ɛn wani.»
512	GEN 20:16	Maa jwo Sara á mú: «Mii sí wyɛ̀rɛfyinŋi darashii kampwoo kan mu yyahafooŋ'á, lire li sí li cyêe na mu zòvyinre wu u ɲyɛ nde kani i, mu shiinbii puni ɲyii na.»
520	GEN 21:6	Ka Sara si jwo: «Ei! Kile à funntanga ná katanra kyaa pyi mii á nde dɛ! Shin maha shin ká li lógo, urufoo funŋke sí n-táan sèl'e.»
521	GEN 21:7	Ka Sara si núr'a jwo: «Jofoo u mpyi si ɲɛɛ ɲjwo Ibirayima á na Sara na sí pùnambile si fo si jirini kan u ŋwɔrɔ yɛ? Ŋka kuru canŋke ku ɲyɛ niɲjaa, mii à pùnambile si u niɲjyeŋkwoŋ'á.»
524	GEN 21:10	Maa jwo Ibirayima á: «Ŋge bilicwoŋi ná u jyaŋi kɔ̀rɔ, ɲaha na yɛ u ná mii jyaŋi Ishaka ɲyɛ a yaa pi wwɔ̀ kɔɔge na mɛ.»
526	GEN 21:12	Ŋka Kile à jwo Ibirayima á: «Ma hà mpe jwumpe waha maye na mɛ. Sara ká yaaga maha yaaga cya mu á mà yyaha tíi ná bilicwoŋi ná u jyaŋi i ke, ma a lire pyi u á. Ɲaha na yɛ tùluge ɲwɔmɛɛni mii à lwɔ́ mu á ke, Ishaka e kuru sí n-fworo
527	GEN 21:13	Ŋka mu bilicwoŋi jyaŋi wi ke, mii sí supyishiŋi wà yige u e mú, ɲaha na yɛ mu jya wi.»
531	GEN 21:17	Ka Kile sí pyàŋi mɛɛni lógo. Ka Kile Mɛlɛkɛŋi si ntɛ̀ɛn nìɲyiŋi na, maa Agari yyere maa yi jwo u á: «Agari, ɲaha k'à pyi yɛ? Ma hà vyá mɛ, ɲaha na yɛ Kile à pyàŋi mɛɛni lógo mà u yaha tahe ɲwɔh'i.
532	GEN 21:18	Yîri, ma a ma jyaŋi lwɔ́, ma a u cû ná cyeyi shuunniŋi i. Mii sí sùpyishi niɲyahawa yige u e.»
536	GEN 21:22	Canŋka, Abimɛlɛki à pa ná u kàshikwɔɔnbii ɲùŋufooŋi Pikɔli i, si jwo ná *Ibirayima i. Maa jwo u á: «Mii à li ɲya na Kile ɲyɛ ná mu i ma karigii puni i.
537	GEN 21:23	Ɲyɛ numɛ, mii la ɲyɛ ma a ŋkâa Kile na mii á na mu sì ɲɛɛ mii Abimɛlɛki, lire ɲyɛ mɛ mii tùluge ɲwɔhɔ yaha, si kapii pyi wuu wà na mɛ, na mu sí raa kacɛnŋkii kanni pyi mii na, s'a cyi pyi kìni i mu ɲyɛ nàmpantɛɛnre e ke, bà mii à fyânha a cyi pyi mu á mɛ.»
538	GEN 21:24	Ka Ibirayima si jwo: «Mii sí n-kâa lire na.»
540	GEN 21:26	Ka Abimɛlɛki si Ibirayima pyi: «Mii báarapyiŋi u à lire pyi ke, mii ɲyɛ a u cè mɛ, mu sí ɲyɛ a yi jwo mii á mɛ. Niɲjaa mii à yi lógo.
543	GEN 21:29	Ka Abimɛlɛki si u yíbe: «Ɲaha na mu à mpii mpàabii baashuunniŋi wwû mà yaha ŋkère na yɛ?»
544	GEN 21:30	Ka u u jwo: «Mu aha ɲɛn'a mpii mpàabii shwɔ mii cye e, lire li sí li cyêe na mii u à ŋke bɛ̀ɛnŋke tùgo.»
549	GEN 22:1	Ɲyɛ ɲcyii karigii puni kàntugo, Kile à *Ibirayima kàanmucya mà wíi. Pyiŋkanni na u à u kàanmucya ke, lire li nde. Canŋka Kile à u yyere: «Ibirayima!» ka u u jwo: «Yo! Mii u ŋge.»
550	GEN 22:2	Ka Kile si yi jwo u á: «Mu jyaŋi niŋkinŋi, Ishaka kyaa l'à táan mu á ke, ta sì ná u e Mɔriya kìni i. Mii sí ɲaŋke kà cyêe mu na, mu aha nɔ wani, ma a u pyi sáraga nizógogo kuru cyage e.»
553	GEN 22:5	Maa jwo u báarapyiibil'á: «Yii tɛ̀ɛn naha ná dùfaanŋke e. Mii ná na pyàŋi sí n-kàre ɲaŋke ɲuŋ'i zà Kile pêe. Wuu aha ŋkwɔ̀, wuu si núru n-pa.»
555	GEN 22:7	Ka Ishaka si jwo u tuŋ'á: «Baba!» ka Ibirayima si jwo: «Yo, na jya.» Ka Ishaka si jwo: «Nage ɲyɛ wuu á, kàɲciiyi mú ɲyɛ wuu á, ŋka mpàbilini li sí n-pyi sárage ke, taa lire si ɲyɛ ke?»
556	GEN 22:8	Ka Ibirayima si jwo: «Mpàbilini li sí n-pyi sárage ke, Kile yabiliŋi u sí yire cwɔɔnrɔ.» Ka pi mú shuunni si wá na ŋkɛ̀ɛge.
559	GEN 22:11	lire tèenuuni i, ka Kafooŋi Kile Mɛlɛkɛŋi si ntɛ̀ɛn nìɲyiŋi na maa sêe: «Ibirayima! Ibirayima!» Ka u u jwo: «Yo!»
560	GEN 22:12	Ka Kafooŋi Mɛlɛkɛŋi si jwo: «Ma hà ma cyɛge yaha ku nɔ pyàŋi na mɛ! Ma hà yaaga pyi u na mɛ! Numɛ, mii à li cè, sèeŋi na, mu na Kile pêre, ɲaha na yɛ mu ɲyɛ a cyé mà ma jyaŋi tàange wuŋi pyi sáraga mà kan mii á mɛ.»
562	GEN 22:14	Maa kuru cyage mɛge le Yawe-Jire. (Yawe-Jire mɛge ɲwɔhɔ ku ɲyɛ: «Kafooŋi Kile sí yi yyaha cwɔɔnrɔ.») Lire kurugo, sùpyire puni maha ŋko niɲjaa: «Wuu aha nɔ Kafooŋi Kile ɲaŋke ɲuŋ'i, Kafooŋi Kile yabiliŋi sí yi yyahe cwɔɔnre.»
564	GEN 22:16	maa yi jwo u á: «Kafooŋi Kile jwumpe pu ɲyɛ mpe: «Mii sí n-kâa naye mɛge na, nde mu à pyi amɛ ke, mu ɲyɛ a cyé mà ma jyaŋi tàange wuŋi kan sáraga mii á mɛ,
566	GEN 22:18	Diɲyɛŋi sùpyishiŋi puni sí raa jwóŋi taa mu tùluge cye kurugo, ɲaha na yɛ mu à ɲɛn'a mii ɲwɔmɛɛni cû.»
576	GEN 23:4	Maa jwo pi á: «Mii na ɲyɛ nàmpɔnŋɔ naha yii yyére. Yii taare cyage kà pɛ́rɛ na á, si na cwoŋi buwuŋi lwɔ́ naye yyaha taan zà ntò.»
578	GEN 23:6	«Wuu ɲùŋufooŋi, mu ɲyɛ shinbwo wuu shwɔhɔl'e. Wuu fanɲyi cyaga maha cyaga k'à mu táan ke, sà ma cwoŋi tò wani. Wuu wà sì ɲcyé si u kwùubii tatoŋke yaha mu á, mu u ma cwoŋi tò mɛ.»
580	GEN 23:8	Maa yi jwo pi á: «Ɲyɛ yii aha mpyi a ɲɛɛ mii u na cwoŋi tò, lire e mii à yii ɲáare yii Zokyari jyaŋi Efurɔn ɲáare na á.
581	GEN 23:9	Ɲàŋgyige ku ɲyɛ u á Makipela e, u kɛrɛge tɛgɛni na ke, na u kuru kan na á. Mii sí ku wyɛ́rɛŋi puni kan u á mà tàanna ná ku lwɔɔre e, bà kuru cyage si mpyi mii u kwùubii tatoŋke naha yii shwɔhɔl'e mɛ.»
583	GEN 23:11	«Ɔɔn, mii ɲùŋufooŋi, wíi, mii sí ɲaŋgyige kan mu á, si kɛrɛge kan mu á si ntaha. Mii sí yire puni kan mu á na kànhe shiinbii puni ɲyii na. Sà ma buŋi tò.»
585	GEN 23:13	Maa jwo Efurɔn á pi puni ɲyii na: «Mii á mu ɲáare, maa kɛrɛge lwɔɔre shwɔ si nta zà na cwoŋi tò wani.»
587	GEN 23:15	«Mii ɲùŋufooŋi, ŋke kɛrɛge lwɔɔre sì n-tòro wyɛ́rɛfyinŋi darashii ŋkwuu sicyɛɛre (400) na mɛ. Ɲaha shi lire sí n-jà n-kɛ̀ɛge mii ná mu shwɔhɔl'e yɛ? Sà mà cwoŋi tò.»
594	GEN 24:2	Ɲyɛ canŋka, Ibirayima á jwo u báarapyiibii puni niɲjyeŋ'á, ŋge u mpyi na u karigii puni cwɔɔnre ke: «Mii à mu ɲáare, ma cyɛge le na cyiini ɲwɔh'i,
596	GEN 24:4	ŋka mu sí n-kàre mii kìni i, mii cìnmpyiibii yyére zà ceewe cya u á.»
597	GEN 24:5	Ka báarapyiŋi si u ɲwɔ shwɔ: «Ceeŋi ká mpyi u ɲyɛ a ɲɛn'a taha mii fye e lire kìni i mɛ, lire sanni i ke, tá mii à yaa mii u kàre ná mu jyaŋi i mu cìnmpyiibii yyére u sà ntɛ̀ɛn wani ná ceeŋi i la?
598	GEN 24:6	Ka Ibirayima si jwo: «Ɔnhɔ dɛ! ma hà zìi ŋkàre ná na jyaŋi i wani mɛ.
600	GEN 24:8	Ceeŋi ká ɲcyé paŋa ná mu i, mii kàage tugure sí n-láha mu na, ŋka mii na li caa mu á, ma hà ŋkàre ná na jyaŋi i wani mɛ!»
604	GEN 24:12	Maa jwo: «Kafooŋi Kile, mu u ɲyɛ mii ɲùŋufooŋi, Ibirayima u Kileŋi ke, mii na mu ɲáare, maa na niɲjaa karigii cwɔɔnrɔ na á, maa ɲwɔ na ɲùŋufooŋi na.
606	GEN 24:14	Mii aha bú pùcwoŋi ŋgemu pyi: «Mii à mu ɲáare ma lùkwoyaage fɛ̂ɛn, si bya» ka u u ɲɛn'a mii ɲwɔ shwɔ: «Bya, si ma ɲwɔhɔɲyi kan yi bya mú» ke, uru u pyi mu bilinaŋi Ishaka cwoŋi, ŋgemu mu yabiliŋ'à cyêe mii na ke. Lire e, mii sí n-cè na mu à ɲwɔ mii ɲùŋufooŋi, Ibirayima na.»
609	GEN 24:17	Ka Ibirayima báarapyiŋi si fyâl'a file u na, maa u pyi: «Mii à mu ɲáare, ma lùkwoyaage tîrige, si bya.»
610	GEN 24:18	Ka pùcwoŋi si jwo: «Pa bya, Baba!» maa fyâl'a lwɔhe tîrige, maa u kan u a bya.
611	GEN 24:19	U à bya a kwɔ̀ ke, ka pùcwoŋi si jwo: «Mii sí mu ɲwɔhɔɲyi kan yi bya mú.»
615	GEN 24:23	Maa u yíbe: «Jofoo pworo u ɲyɛ mu yɛ? Na pwɔhɔ, tá wuu sí tashwɔngɔ ta mu tuŋi pyɛnge e bɛ?»
616	GEN 24:24	Ka Erebeka si jwo: «Nakwɔri ná Milika jyaŋi Betuyɛli pworo u ɲyɛ mii.»