23214	MAT 1:1	E Yesus, ta vle te, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen, va a hor to endo ta vle te, ka ngothoi ko tkaelha orom kalo pupnam ruk e Devit kar e Ebrehem. To kmelha orom a venloot to orom e Ebrehem ka grung kmis orom e Devit, e Yesus karo pupnam her mar ri arhe: E Ebrehem ta teit mang e Isak, e Isak ta teit mang e Yakop, e Yakop ta teit mang e Yuda kar kaornopeik, e Yuda ta teit mang klo hal ruk e Peres va e Sera, ennginduk ngin nan e Temar, e Peres ta teit mang e Hesron, e Hesron ta teit mang e Ram, e Ram ta teit mang e Aminadap, e Aminadap ta teit mang e Nason, e Nason ta teit mang e Salmon, e Salmon ta teit mang e Boas to knan e Rehap, e Boas ta teit mang e Obet to knan e Rut, e Obet ta teit mang e Yesi, e Yesi ta teit mang e Devit to ngat el en a Taven, en kam nho mang lIsrael.
23220	MAT 1:7	To kle kaelha orom a venloot ko tok orom e Devit va ka grung kmis ko lBabilon ngata kakapom lIsrael kmen a kapnes ngang ngar ngok mBabilon, e Yesus karo pupnam her mar ri arhe: E Devit ta teit mang e Solomon vgum e Uraia ktavlom ko tlei orom, e Solomon ta teit mang e Rehoboam, e Rehoboam ta teit mang e Abaisia, e Abaisia ta teit mang e Asa, e Asa ta teit mang e Yehosapat, e Yehosapat ta teit mang e Yehoram, e Yehoram ta teit mang e Usaia, e Usaia ta teit mang e Yotam, e Yotam ta teit mang e Ehas, e Ehas ta teit mang e Hesekia, e Hesekia ta teit mang e Manase, e Manase ta teit mang e Emon, e Emon ta teit mang e Yosaia, e Yosaia ta teit mang e Yekonaia kar kaornopeik ruk ngata vle kun mnam a venloot to lBabilon ngat her kakapom lIsrael kmen a kapnes ngang ngar ngok mBabilon he.
23225	MAT 1:12	To kle kaelha orom a venloot to lBabilon ngta kakapom lIsrael kmen a kapnes ngang ngar kmis mang e Yesus ko ta pis, e Yesus karo pupnam her mar ri arhe: E Yekonaia ta teit mang e Sialtiel, e Sialtiel ta teit mang e Serababel, e Serababel ta teit mang e Abiut, e Abiut ta teit mang e Elaiakim, e Elaiakim ta teit mang e Esor, e Esor ta teit mang e Sadok, e Sadok ta teit mang e Ekim, e Ekim ta teit mang e Eliut, e Eliut ta teit mang e Elieser, e Elieser ta teit mang e Matan, e Matan ta teit mang e Yakop, e Yakop ta teit mang e Yosep, to tlei orom e Maria to tkol e Yesus, endo o mia ngma mon te, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen.
23230	MAT 1:17	Yu! Her tok arhe. To kam pupam e Yesus karo pupnam ruk endri tgus ko ngata ngamngam mo kim o valngneik tgus ngat kais te, loktiek hori orom korlolo kmelha ko orom a venloot to tkol e Ebrehem ka grung kmis orom e Devit. Va loktiek hori orom korlolo yok vat kam le kaelha ko orom a venloot to tkol e Devit ka grung kmis ko lBabilon ngata kakapom lIsrael kmen a kapnes ngang ngar ngok mBabilon. Va loktiek hori orom korlolo kat kam le kaelha kat orom lBabilon ko ngata kakapom lIsrael kmen a kapnes ngang ngar ka grung kam le kngae her kais orom Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen.
23231	MAT 1:18	To kam keknen mang e Yesus to E Nut Thim Orom Ka Msasaen ko knan tkol ta vle ti te: Tennik, a re ta plok mang e Yosep kre Maria te, min kam lei. E Maria tlo vle ko kim e Yosep vop, nangko ta senkrip ko ka nam he, ekam E Nunu A Totur.
23232	MAT 1:19	Kmikkiem enang tok, ekam ko katngokol to e Yosep en a mhel to nam sim kut kaikkiem E Nut karo pos, tlua svil kam vua ngam a leep mang e Maria ko ma mmok e. He ekam tok, ta kle va ka lgem o rhek te, kam gia kser a lei he vur korim lvongnek, nang o mia tgus kam lua rere pum ma mmok.
23233	MAT 1:20	Kam ngae, to Ngoldaip ka engyel ther gi pis he kngam tmik kim e Yosep ponit he kreng te, “Vae, Yosep, e Devit kaes to yin. Ngior kam vu kta papat nngia nngia mang e Maria, ko a sie to mnam ka vrek tpis ekam E Nunu A Totur mruo. To tok, ngiak vaeng a vlom to endo ngok mrek en kam vle ko kmin.
23234	MAT 1:21	Va koknaik nera kol a sie to a ngokol, he ngiak mon te, e Yesus ko tennik E Nut ther reng khal to en te, Yesusulgim ilaro mia mruo ko ngira lol ngaro kerkeknen patgiang ngaiting.”
23235	MAT 1:22	E Maria tel ka nam ekam E Nunu A Totur, he kmikkiem gi enang tok, E Nut karo rhek ngat pis lmien orom ko tennik ka propet langto ta ktar kpavap mang ko tittiek te:
23236	MAT 1:23	“Vae, a vlom langto lurokol ngat lo ehang vop, ner kael ka nam he kol a sie to a ngokol va o mia ngara kilegem te, e Emanuel”. To kam hortgem ka munik to enda ka pun ta vle te, “E Nut ta kmor he.”
23237	MAT 1:24	E Nut tngam tmik kim e Yosep tok knop, to e Yosep thera hop kaikkiem Ngoldaip ka engyel karo rhek kam vaeng e Maria ngok mrek, en kam vle ko kim,
23238	MAT 1:25	vanangko, tlo konit ko kim kam ngae kais ko te kol a sie to a ngokol. Kam ngae, to knan ta kol, to e Yosep thera mon te, e Yesus.
23239	MAT 2:1	E Yesus knan tkol ko mBetlehem kun mnam a mhe to e Yudea mnam o kolkhek ruk lRom ngtel e Herot, en kam vle te, o Yuda nga taven ko tok. Tkol he, to o hirtek akuruk ngat vua mnor mang o ketor ngat kottek ko malhagenmok kun mnam a mhe to a kolkha nma hur mnam he kngae klal kpis ko mYerusalem.
23240	MAT 2:2	Ngat pis he kaelha kam mamnganang o mia te, “O Yuda nga taven to knan tgi gnua kol namriem? Ko ngota vle oguon malhagenmok he ka vle kvokom a ketor ko ther gia hurpis ko he ksap kvuut. He ekam tok, ngot kaol ngte kam nngiar ngang va kam totu pum.”
23241	MAT 2:3	A taven to e Herot ta ngnek mang ngar ko ngta mamnganang o mia mang o Yuda nga taven tok, to en kar lYerusalem kavurgem ruk ko tok mYudea ngaro papat ngat ho mi ktua kervavle mang.
23242	MAT 2:4	To ekam tok, e Herot tvaeng o Yuda ngaro pris ruk laol va ngaro pattermia kmo pos kam mnganang ngar te, “O propet ngata ktar kpavap mang Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen ko knan nak kol mnam ani rengmat to lsir?”
23243	MAT 2:5	Va ngat koripang te, “Mnam e Betlehem to kun mnam a mhe to e Yudea kmikkiem gi enang ko a propet langto ta ktar kpavap mang gi enang tok tennik ko tittiegom E Nut karo mur rhek mruo te:
23245	MAT 2:7	E Herot ta ngnek tok, to ther vrua vaeng o hirtek lvongnek he kol a papat mkor mar mang ani kolkha lsir to a ketor to endo ta plok mnam.
23246	MAT 2:8	Ngat mon a kolkha to endo, to e Herot ta kle pe gia havaeng ngar te, “Mguak ngae ngogut mBetlehem he sim ktua kngae ko kim o mia kam mamnganang ngar kam smia mnor mang a sie to endo, ngola? Mgua re kpis mang, va mguak kaeknik ngte khavaeng dok, dok vat kam kle kngae kpis ka nngiar ngang kam totu pum kat.”
23247	MAT 2:9	Ngata ngnek mkor tok, to hera ngae. Ngata ngae kngae, va vgum a ketor to ngata vokom tesgun ko thera ktar ka plok mnam a mhe to a kolkha nma hur mnam he ksap kvuut, ko ngata vle oguon malhagenmok vop. Ta kta pis kat he kta sap kam kta ktong ngar kam ngae kngae kais ko te mia pis he ksir ka vle kuon malpgem a rek to lsir ko a sie ta vle kun mnam.
23248	MAT 2:10	Ngat vokom a ketor tok, to ngat ngae sei kam sirei ge.
23249	MAT 2:11	To ngat pis kvavaik ngogun ma rek, to hera vokom a sie to endo kar knan e Maria. Ngta vokom tok, to hera tubulkek ku penharom a sie to endo to kle kpepet ngaro ngaelpas he khohong ngaro gol va ngaro ku va ngaro vursien ruk ngma mon te, o prekensen, kam nngiar ngang a sie to ormar.
23250	MAT 2:12	Ngat kaeharom tok knop, to ngat hera ngae kmonit. Ngat konit to E Nut ta ngam tmik kim mar ponit he khavaeng ngar kam lo kat kaeknik ngok kim e Herot kat e. He ekam tok, ngat kle vrua ngoropok kaekeknik kmikkiem a ngaelaut langto yok vat kam pis malhagenmok mnam nga rengmat mruo.
23251	MAT 2:13	O hirtek ngat ngorpok he, to Ngoldaip ka engyel ta le kpis ko kim e Yosep vat, he kngam tmik kim ponit he khavaeng te, “Hop, he kol a sie to endo va vaeng knan he ngorpok orom min ngogu mIsip ekam ko e Herot ta re kam riring a sie to endo kmim kngam a yoror. He ngiaka vle ko tok kais ko dok mruo ngua mrua havaeng yin kmeknik.”
23252	MAT 2:14	E Yosep ta kol a engyel ka re tok, to khop kokol a sie to endo va kvaeng knan to hera ngorpok orom min kam ngae ngogu mIsip mnam a segain to endo gi.
23253	MAT 2:15	Ngta vle ko tok mIsip kais ko e Herot ta yor. He ekam ko ngta vle ko tok mIsip, E Nut karo rhek ngata pis lmien ko tennik ka propet langto ta ktar kpavap mang khal gi enang tok ko tittiek te, “Ko her vaeng ko hal ko mnam a mhe to e Isip, en kmottek petgim a mhe to endo.”
23254	MAT 2:16	Ngta vle ku mIsip tok, to e Herot ta tar ko o hirtek ngat her kauyang he. To ta vrek kinkiin, to her kle kaen a volou to kmim o ngnes ruk lurokol tgus endruk ngaro pnes ngat kais mang alo pnes alomin he ka grung, kmikkiem a kolkha to o hirtek ngat mon, endo ko ngat vokom a ketor ko tpis mnam. Enang tok e Herot ten a re kmim o ngnes ruk lurokol tgus kun mnam e Betlehem va kun mnam o maksien ruk kanmok mang e Betlehem kat.
23255	MAT 2:17	Ngtim mar, he enang tok, E Nut karo rhek akuruk vat ngata pis lmien ko tennik ka propet langto vat ta ktar kpavap mang e Yesus ka ngausie gi enang tok ko tittiek te,
23256	MAT 2:18	“A rengmat to e Rama ko rkieng a rengmat to e Betlehem ngta vor pa ngaor va ktolpum o ngoven he kaee he kvulhi ku mmie kngae. Ngat kaee kngae mang ngles, he tang tho lo kut kais hak kam hagam mar e, ko ngles ngat her ho yayor tgus hak he.” Ii, her mar e Yesus ka ngausie to e Retsel ta pupur kim mar arhe.
23257	MAT 2:19	To ko pekam ko e Herot tyor, Ngoldaip ka engyel ta kta pis ko kim e Yosep he kta ngam tmik kim ponit ko mIsip kat.
23258	MAT 2:20	Ta reng te, “Hop, kol a sie va vaeng knan he eknik orom min ngoguon mnam o Yuda nga mmie to e Israel ekam ko e Herot mar, endruk ngat en a volou kmim a sie kngam a yoror ngat yayor tgus ngmeang he.”
23259	MAT 2:21	To kmikkiem enang ko a engyel ta re, e Yosep thera hop, kol a sie va kvaeng knan he kaeknik orom min ngoguon mIsrael.
23260	MAT 2:22	Tpis ormin ko mIsrael, vanangko ta ktar ru pum a re he te, e Akeleas ta le kol kteit to e Herot ka ngaekam kam nho mang o mia ruk ko mYudea va te sei kam gor mang a sie kam vle orom ko tok. He ekam tok, E Nut ka engyel ta kta ngam tmik kim ponit he kaengorang mang tok, to tle kngorpok ormin ngoguon mnam a mhe to e Galili.
23261	MAT 2:23	Ta ngae kpis orom a sie to endo ko tok, to hera vle kun mnam a rengmat to e Nasaret. He enang tok, E Nut karo rhek akuruk ngat pis lmien orom a sie to endo ko tennik karo propet akuruk ngta ktar kpavap mang ko ngat ittiek te, “O mia ngara mon en te, en nkong ko mNasaret.”
23262	MAT 3:1	Kun mnam a venloot to endo, e Yoanes to nma parrum o mia ta ngae he kpis kun ma kalputmok kun mYudea he kaelha ka tger o mia kngae
23263	MAT 3:2	te, “E Nut ka tavgo ther mi pis, he ka vle mo pgegom mor he. He ekam tok, mguak kaitgung mularo kerkeknen.”
23264	MAT 3:3	Ii, endo a propet to e Aisaia ta ktar kpavap mang her e Yoanes arhe. Ko tennik tittiek mang te, “A mhel langto ta vle ko ma kalputmok he ktetger o mia kam re la vlorum ngang ngar mang ngaro kerkeknen te: Mguak verang a ngaelaut ekam Ngoldaip, Endo E Nut Thim Orom Ka Msasaen va mguak hopeng kero kleimkor ekam kat.”
23265	MAT 3:4	Vanang e Yoanes, nam kaegenkar ka yet to ngat eharom orom a ngaemslang to a kamel karo ngairis. Va nma kleng ka vgon orom a pus to ngat eharom orom a bulmakau ka ptaik. Va nam kaemem o ngorveit va o lup ruk ko ma kalputmok kat.
23266	MAT 3:5	Nma vle tok, he o mia kavurgem ngama mopatap kmotoot pum mar ruk ko mnam a rengmat to e Yerusalem he ngma veet kam pis ko kim e Yoanes ko ma kalputmok kam vongnek kim. Va si mnam a mmie ka mhe to e Yudea karo rengmat tgus va o rengmat kavurgem mnam a ye to e Yodan kalo ngaiting tgus va o mia ngma veet kam pis ko kim ko ma kalputmok kam vongnek kim.
23267	MAT 3:6	Ngma veet ko kim tok, to nam kle kparrum mar orom E Nut ka munik kun mnam a ye to e Yodan ekam ko ngat mrua havae mang ngaro kerkeknen ma mmok.
23268	MAT 3:7	E Yoanes nam kaeharom mar tok, to ma kolkha langto tvokom o Parisiau kar o Sadyusi kavurgem ko ngat pis ko kim, en kam parrum mar kat. Tvokong ngar tok, to hera reng ngar lserppak te, “Laro inkuol ruk muk orom mularo naprai alomin. Muta pat te, mut kais kam gia parrur kuo mang mularo gi pkor, ko enangthe kam pet a kapnes to E Nut tre kmen ngang nguk, nang kle kat kaeknik kmeharom o kerkeknen gi?
23269	MAT 3:8	O-o, ho mi kut nop hak, mguak kle kaeharom o keknen lyar, endruk ngta khenam ngang o mia te, lmien te, mut mi itgung mularo kerkeknen.
23270	MAT 3:9	Ii, va mguak or kam pat te, mut kais kam pe gi mrua koon mang nguk mruo orom mularo mur rhek kam tok orom mar kam re te, ‘Ngot pal mnam a ngausie ka pun to mkor ngores e Ebrehem, he ekam tok, ngrer lua kol a kapnes to endo e.’ Kmanker muk? Te mut si pal mnam a ngausie to mkor ngores e Ebrehem vanie, vanangko kua havaeng nguk te, si o gi krek ruk endri va E Nut tkais kam gia hortgem mar, mar kam pis te, e Ebrehem kaores msim ruk mar kat, mar kam kle kliepum muk ormar.
23271	MAT 3:10	Kua mien ha, ko langto langto mnam muk tmi kut kaenang a ho to nam kaehi orom karo miel ruk nong lyar. Va her a venloot to E Nut kam hong pum ngma veet kam pis ko kim e Yoanes ko ma kalputmok kam vongnek kim o hi tgus arhe. Ko gi tete ta ka kom ther toto mang a ho atgiang atgiang karo kavgot he o hi tgus ruk ngaro miel ruk nong lyar va nera kovverik he kokovgom mar kngam mar oguo kia paei.”
23272	MAT 3:11	“Vanang a mhel langto nera kaol knaek mang dok vanangko en tlaut mang dok. Va ka serppak tho mi kut laut kir kim dok, he klo vu kais mang en e. Si dok kam gi kokol kalo nhar mkor, va dok klo vu eveep is e, en kam mrua ppir mang en mruo, nang dok kam kokol min. Dok koma parrum o mia akuruk mnam muk orom a gi ye ekam ko mut itgung mularo kerkeknen, vanang Endo Ner Kaol knaek mang dok, en ner le ktua parrum akuruk mnam muk orom E Nunu A Totur ka munik, nang kle kngam akuruk mnam muk oguo kia paei.
23273	MAT 3:12	Ii! Her en tuk to tkais kmeharom ka ngaeha enang tok arhe, ko ka ngaeha ta vle enang a mhel to ta kpom ka kriar ko ta re kam sngam a paei kam mrot o hi ngo kok. Nera mrot to le klol endruk lyar petgim endruk nong lyar, to her le klol endruk lyar kaelik kun ma rek langto. Vanang endruk nong lyar nera ngam mar oguo kia paei to a vleir kam rum mar tgus ngatngae.”
23274	MAT 3:13	To mnam a venloot to e Yoanes ta vle ko ma kalputmok, e Yesus tottek kuon mnam a mhe to e Galili he ka grung ngogu ma ye to e Yodan ngok kim e Yoanes, en kam parrum kat.
23275	MAT 3:14	Tpis ko kim, vanangko e Yoanes tre ka kser he kre te, “O kman ko ya le kpis mo kmok? Vanang yindo yin kam parrum dok ha.”
23276	MAT 3:15	Va e Yesus tkoripang te, “Na her gia vle tok na, kmaottam E Nut ka svil to kam susulgim o mia tgus.” E Yesus thavae tok, to e Yoanes ta le kngatkal ngang kam parrum.
23277	MAT 3:16	E Yoanes ta parrum e Yesus orom E Nut ka munik knop, to e Yesus ther gia hop ku mnam a ye, va vgum a volkha ko tmommenik. Tmommenik, to e Yesus tvokom E Nunu A Totur ko E Nut ta meng, he ta nho enang a ngaining to a giu. Tvokom ko ta grung he kar kuon mang.
23278	MAT 3:17	Tvokom tok, va vgum E Nut ka ktui ko tkottek kuon ma volkha he kre te, “Ko hal to yin. Kom vu kaelongtok mang in va ko sei kam higiang in.”
23279	MAT 4:1	To E Nunu A Totur ta ktong e Yesus ngok ma kalputmok ka mhe langto ko yok vat, he nang e Seten kam kendom ngang e Yesus kmeharom o kerkeknen ko tok.
23280	MAT 4:2	Va ekam ko e Yesus ta pal kmo ol kais mnam o kolkhek va o rsegain ruk alo mhelom alomin, te sei kam vang.
23281	MAT 4:3	To endo yek, e Seten to nam kaenen mkor o mia kmeharom o kerkeknen tkaelha kmegom e Yesus kam kendom ngang kam reng te, “Enang ko E Nut Khal msim to yin, va yin he, reng o krek ri, he nga hortgi el mar o bret, yin kmemik.”
23282	MAT 4:4	Va e Yesus tkokheng kam reng te, “O-o, ngat ittiegom E Nut karo rhek tennik he te, ‘A mhel ka ngorsang tlo gia vle mang kam her gia pat mang o ol ruk o bret he kvenu kmemik e. Nove! A mhel ka ngorsang ka pun msim ta vle mang kam ngan vgum E Nut karo rhek tgus ruk ngat ottek ko vgum.’”
23283	MAT 4:5	E Yesus ta re tok, to e Seten ta kle kta ktong ngok mnam E Nut ka maksien to ko mnam a rengmat to a totur to e Yerusalem, to ka srim kuon kim E Nut ka maksien ka rek ka keik to kuo plut hak.
23284	MAT 4:6	To ther kat kaegom kam kleim E Nut karo rhek kam kendom ngang te, “Enang ko E Nut khal msim to yin, va yin he, mur khenam in kam prik ngogu mmie. Ko enang ko ta mien mang in tok, va yi lo kais kam yor e, ko ngat ittiegom E Nut karo rhek mang in he te, ‘E Nut ner gi kaen a re ngang karo engyel mang in, he ngar mia hapong in orom ngakro singni ko kia gan. He ekam tok, si ila nhar ke smeik ngang, va ner lo kais kam gi vrua mot a kre tang hak.’”
23285	MAT 4:7	Va e Yesus ta kta kokheng kat te, “O-o, tennik ngat ittiegom E Nut karo rhek akuruk kat te, ‘Ngior kam kendom ngang Ngoldaip to E Nut, En kam khenam ka serppak ma mmok.’”
23286	MAT 4:8	E Seten ta ngnek tok, to ther kta ktong e Yesus ngoguon kia vul to la hogor hak to ta khenam o marhok ngakro mhetor tgus orom ngakro gol ngang.
23287	MAT 4:9	To e Seten thavaeng te, “Vokom o marhok ri ngakro serppak tgus na, ko ngora slak orom mar ngang in, yin kam nho mang ngar enangthe ngiak tubulkek ku penharom dok he ktotu pum dok.”
23288	MAT 4:10	Va e Yesus tho gia likim te, “Ekenok he Seten! Ko tennik ngat ittiegom E Nut karo rhek kat te, ‘Ngia gia totu pum ildaip to E Nut tuk he gi kaeha ngang En tuk.’”
23289	MAT 4:11	E Seten ta ngnek tok, to hera ngae kparem, va vgum E Nut karo engyel ko ngat kle kpis ko kim e Yesus he kturang kmelha kam klang mo ol.
23290	MAT 4:12	To mnam a venloot to e Yesus ta ngnek mang e Yoanes te, ngat enpasiker kun ma hengor, e Yesus tvur kaol kngae kam kat kaeknik ngoguon ma mhe to e Galili
23291	MAT 4:13	kam ngae ka mlom ko tok mNasaret kam kle kngae korsang mKaparnam ko tok mnam a mhe to e Galili. Tngae tok, he korsang ko vanam a ngaenker to e Galili ko rkieng alo mhe ruk e Sebulun va e Naptali.
23292	MAT 4:14	E Yesus teknik ngok mGalili, he kaottam E Nut ka propet to e Aisaia karo rhek, mar kam pis lmien, ko e Aisaia ta ktar kpavap mang enang tok ko tennik tittiek mang te,
23293	MAT 4:15	“Vae, muk lSebulun va muk lNaptali muk ruk muta vle ekam a ngaelaut to ta ngae ko vanam a ngaenker to e Galili ko ekam a ye to e Yodan ka ngaiting to ngkun kuon. Muk alo mhe ruk ko rkieng lGalili msim, vanangko o vrong rhek ngta movavaik kun mnam muk.
23294	MAT 4:16	Muk ruk muma vle mnam alo mhe ruk kun ma slommok, mut her vokom a mmok to ta mmok klik kim o mia. Ii, muk ruk muta vle enangthe mut re kam yor kam lo kta kol a ktalhok to kam plong vle ko kim E Nut ngnik ngnik, kua havaeng nguk te, a mmok to endo ta valler muk.”
23295	MAT 4:17	To kmelha mnam a venloot to endo kam ngae, e Yesus tkaelha kam tger o mia te, “Mguak kaitgung mularo kerkeknen ekam ko E Nut ka tavgo ther mi pis mo kmuk he.”
23296	MAT 4:18	Tie ma kolkha langto, e Yesus ta ngae kaikkiem a ngaenker to e Galili ka ngaiting, va vokom lo monopia ruk e Saimon, endo koknaik e Yesus ta kilegem te, e Pita, kar knopia to e Andru. Tvokom min ko nginta hivuo kam ngam ngina klui kun ma ngaenker, ko min ngina ngaeha to kmit singol. E Yesus tvokom min tok,
23297	MAT 4:19	to hera reng ngin te, “Mae aol ikkiem dok, he ngor kle kaelkim mae kmit o mia ngok kim dok mekam mekam gi enang ko mem kait o singol.”
23298	MAT 4:20	Ngint re ngan ko ta re tok, to ngint her gi korim ngina ngaeha to kmit singol orom nginaro klui, nang her gi kaikkiem ngatngae.
23299	MAT 4:21	E Yesus tvur kta ngae kat, to kta vokom lo monopia aloruk kat e Yems va e Yoanes. Min e Sepedi klo hal. Tvokong ngin kar ngin teit ko ngata vatvat ngaro klui he kaelel mo kim mar kuo ma langail. Tvokom min to hera vaeng ennginduk kat.
23300	MAT 4:22	A gi hi to ta vaeng ngin, ngint her gia parem ngin teit va korim ngina ngaeha to kmit singol orom ngina langail, nang le kaikkiem ngatngae.
23301	MAT 4:23	Ta vle tok, to e Yesus tkaelha kvaik kottek kun mnam a mhe to e Galili karo rengmat ngakro maksien tgus he kaelha kpatter o mia kun mnam o Yuda ngartaro rektor ruk kam rere mnam mar kun mnam a maksien langto langto. Ko tok nma polger o rhek ruk mang E Nut ka tavgo to tpis he re kam komor o mia. Va tkaeharom o mia pum ngaro yor ngo mamten tgus ruk kuo mang ngar kat.
23302	MAT 4:24	Nam kaeharom mar tok mekam mekam, to o mia ngta ngongnek mang ko ka munik ta vaas kngae kun mnam o rengmat tgus kun mnam a mhe to ko mSiria. He ekam tok, ngata lol endruk ngta yayor ngok kim, en kmeharom mar. Tkaeharom endruk ngakro yor ngo mamten ruk enang o nganngannes ruk laol, endruk o kool ngta viging ngar, endruk a ngoulo tkaim mar, va endruk ngaro mhetor akuruk ngat yor kat.
23303	MAT 4:25	Nam kaeharom mar tok, he o mumu ruk laol orom o mia ngta hohop he kbut kaikkiem. Endruk endri: endruk nkong ngar mnam a mhe to e Galili, akuruk nkong ngar mnam a mhe to ngma mon te, O Rengmat Ruk Loktiek, va akuruk nkong ngar ko mYerusalem va akuruk kun mnam o rengmat akuruk ko mYudea kat va endruk nkong ngar mnam a ye to e Yodan ka ngaiting to ngkun kuon kat.
23304	MAT 5:1	To e Yesus ta vokom o mumu ruk laol ruk endruk, to hera grap ngoguon kim ke vul langto ka ngaiting he korsang ka vle. To kalngunes ngat kaikkiem he kaol kpis ko kim
23306	MAT 5:3	“Endruk ngam mrua pat mang ngar mruo te, ngaro papat ruk mang E Nut ngma tu kim mar, her mar ruk arhe ngata lgekol ekam ko her mar ruk arhe E Nut ka tavgo nera vle kuo mang ngar kuon ma volkha.
23308	MAT 5:5	Va endruk ngam mrua slak ormar mruo, ngata lgekol kat ekam ko her mar ruk E Nut nera sulgim mar, mar kam vle koknaik ko mnam a mmie to a gunngar.
23309	MAT 5:6	Va endruk ngma vang mang E Nut karo keknen ruk ngta sir, kam sim kut kaikkiem mar, mar kat ngata lgekol ekam ko E Nut ner kaeharom ngaro vurkul kmisis.
23310	MAT 5:7	Va endruk ngma khenam nga mamrung ngang o mia, mar kat ngata lgekol ekam ko E Nut nera khenam ka mamrung ngang ngar tok kat.
23311	MAT 5:8	Va endruk ngam kael E Nut tuk ktar ko pum ngaro kerok, mar ngata lgekol tok kat ekam ko ngara plong vle ko kim En ngnik ngnik.
23312	MAT 5:9	Va endruk ngam kaen a monho kun pgegom endruk ngam mo esik ngang ngar, mar kat ngata lgekol ekam ko mar ngma vle te, E Nut kles msim.
23313	MAT 5:10	Va endruk o mia ngma kol a regesal mang ngar ekam ko ngam sim kut kaikkiem E Nut karo keknen ruk ngta sir, mar kat ngata lgekol ekam ko E Nut ka tavgo nera vle kuo mang ngar kuon ma volkha kat.
23314	MAT 5:11	Va muk ruk o mia ngma sisieng nguk va kol a regesal mang nguk he kerrereng nguk orom o rhek ruk la ppiagar ekam dok, va muk kat muta lgekol ekam ko her muk ruk kat arhe E Nut ther el mula keik to alautar kuon ma volkha kam paneng nguk ko tok. Ii! Mguak sirei he ho ksirei hak ekam ko muta kolkol ekam o propet ruk tennik, ko o mia ngat kol a regesal mang ngar gi enang tok kat.”
23316	MAT 5:13	“Mguaka vle enang a hormnek to orom ka karvuk ekam ko E Nut ther mi kut el muk kun pgegom o mia mo mmie kam vle tok arhe orom mularo keknen ruk lyar. Vanang enangthe a hormnek ka karvuk npa hortgi he knop, va ner kle ka vle nngia, en kam kta hortgi he kta karvuk kat? Nove! Tlo kat kais hak kam kta serppak kat e, ko ther ngae kernonho hak he. He ekam tok, ther gia vavle, he gi kais kam gia ngam ko ekam a ngaelaut, o mia kam gia ngongae karkar mang.”
23317	MAT 5:14	“Ii! Va gi enang tok kat, mguaka vle enang a paei he kpetpaei kim o mia mo mmie kat. Ii, muta pat nngia mang a rengmat to kuon kia vul ko ngta giem a paei? A paei tkais kam tvok kim o mia ngaro kerok ko ngta sir ku kvokom? O-o, nove!
23318	MAT 5:15	Gi enang tok kat, a mhel nam lua giem a paei he kle ktotokim orom a plo kat e! Nove! Nam kle va kaendavloum a rek ko pgeik msim he kgiem, en kam mmok kim o mia tgus ruk ngat re kam vavaik kun mnam a rek to endo, mar kam smia nho ma mmok.
23319	MAT 5:16	He kmikkiem enang tok kat, E Nut tkaendavloum a mmie he el muk ko pgegom o mia orom mularo keknen ruk lyar ko ngaka vle gi enang tok kat, mar kam valler o mia, o mia kam vokong ngar he le khover mu Teit tkuon ma volkha ekmar.”
23320	MAT 5:17	“Mguak or kam pat te, ko her aol kam vrengem E Nut karo pos kar karo rhek ruk mkor o propet e. Nove! Klo pis kam vrengem mar tok e. Ko le ktua pis kam talharik ha.
23321	MAT 5:18	Ko smia mien ngang nguk te, ke pos ngaro rittiek ke gi vur vgon ngang kun mnam E Nut karo rhek, i o ke gur ke ngaekam ngang kat tho lo is hak kam nop e. Karo rhek tgus ngaka ktar kpis lmien kmel mit na, ktar mang a mmie va a volkha kam nop.
23322	MAT 5:19	He ekam tok, ani mhel to nak kenhor mang ke gi vur pos ke mhe tang mnam endruk, to le kenang klenar kmikkiem ka kerkeknen to tok, va E Nut to nma vle kuon ma volkha nera grung orom a mhel to endo ka munik kun pgegom E Nut karo mia mruo tgus ruk ka tavgo ta vle kuo mang ngar. Vanang ani mhel to na kle sim kut kaikkiem o pos ri va smia kenang klenar kmikkiem mar tok kat, va E Nut ner kle khover a mhel to endo ka munik kun pgegom E Nut karo mia mruo tgus ruk ka tavgo ta komor mar.
23323	MAT 5:20	Ii, o Parisiau ngartaro mur keknen mruo gi. Vanangko dok ko kle ktua havaeng nguk ge te, enangthe mgua lo sim ktua papat yok mang E Nut ktaro keknen he kir kim o Parisiau kar o pattermia kmo pos ngartakor ormar, va mut ho lo mi is hak kam vaik kun mnam E Nut karo mia ruk ka tavgo ta komor mar e.”
23324	MAT 5:21	“Tennik mut ngan vgum muorres ko ngat havae te, ‘Ngior kam pormia, va endo na mia pormia, mar ruk laol ngak kael en kam yor kat.’
23325	MAT 5:22	Vanangko dok, ko kle sim ktua talhar a re to endo ka pun ngang nguk tete te: Si endo nam gi kaesik ngang kaela, her E Nut to arhe ner le kut kael en kam yor ekam ka kerkeknen to kmesik tok arhe. Ii, va tok kat, mut ngan vgum muorres kat ko ngat havae te, ani mhel to nak reng kaela te, ‘Ila lpek ta tok,’ va en nak sir ko kim mor o Yuda ke murgun to e Sanhendren endo nma vongnek kim o rhek. Vanangko dok, kua talhar a re to endo ka pun ngang nguk tete kat te: Si endo na gi kermuyang kaela enang tok, va her E Nut to arhe ner le kut kael en kam kerkolkol vgum a kapnes to ngogu kim a paei to a vleir ko mGehina vat.
23326	MAT 5:23	He ekam tok, enangthe ip re kmen ila nngiar ngang E Nut kuon ma psen to a totur, va re gia pat mang ila ko ta kser a vet kun pgegom mae,
23327	MAT 5:24	va ngiak korim ila nngiar ko tok na ko ma psen, nang kmarer kaeknik ngok kim ila he ka lgem a guya pum, yek endo yek, ngiak kaeknik ka nngiar ngang E Nut.
23328	MAT 5:25	Ii, va kmikkiem a papat to endo kat, ngiak marer kam ktar ksisrim o rhek kar ila imuo ko va ngaelaut kat ko tre kmit yin kam srim yim ko kim ke valngan to nma vongnek kim o rhek. Ii, ngia mamarer ktar ksisrim o rhek gi enang tok kam rum kim mar ko he, matok koknaik ila imuo na kle kael yin ko maktiegom endo nama momngan kar o mia, to en ner le kael yin ko maktiegom o toot kmo mia, mar kmenpasiker yin kun mnam a hengor.
23329	MAT 5:26	Ii, va kua havaeng nguk lmien te, ko tok mnam a hengor to ngira vle mnam, ngir lo kais hak kam kat kottek mnam kais ko ngia ngae ho mi kut rum a keik to ngat el kuon mang yin kmen.”
23330	MAT 5:27	“Va mut ngan muorres ko ngat havae kat te, ‘Ngior kam kpoot mang a lei.