23233	MAT 1:20	'Lige 'we 'nátale alarigá 'simia, 'lige bilé rukó remule bilé santo ánjeli. 'Lige alué santo ánjeli anele alué José: ―Mué José, mueka Rabí rijimala júkuru, alué 'we 'ya bejtégame. Tase majawa newía alué María 'yuga. Alué napu ranélimili ju María, alueka pecha bilé rió ranala nímalagó, pe Onorúgame Alawala 'sile napurigá ochéramala alué u'tátiri.
23240	MAT 2:2	'Lige alué ralámuli «mago» alé we'ká riógichi Rusaleni sébaga rukele alué wa'lula Erore: ―¿Koche ajtí alué wa'lula ralámuli jurío nuleme alué napu kulí ochérale? Alé 'nákatu napu rayénali ma'chíname ju jena Rusaleni asiruga aleka enágame etératuru bilé so'pilí, 'lige alué so'pilika pe ruyame ju 'ma ochériligo alué napu Wa'lula nímili ju. Alekeri jsirúpá ramué 'we a'lá nirániliga.
23243	MAT 2:5	'Lige anile alué ralámuli: ―Alé Beleni anilichi ochéramili ke, alé napu Jurea anilime ejiro ju. Alarigá osale alué napu ruyame nílige napu Onorúgame anélige, napu 'ya bejtégame nile. 'Lige regá anime osale:
23246	MAT 2:8	'Liko alé we'ká riógichi Beleni júlale, 'lige anele: ―'Mi alé Belénichi simáwagó alué u'tátiri e'nemia pala ajtigá. 'Lige 'la rewisúká alué u'tátiri, 'liko yati juláwaká bilé rió ne'chí ruyéniliga, néchigó simémpá alemi e'nemia, 'lige 'we a'lá niramia aminami. (Eróreka pe me'lináliga anile alué u'tátiri.)
23251	MAT 2:13	A'kinana napu'lige alué ralámuli «mago» ku ejperélachi simasa, José bilé santo ánjeli etele remuka. 'Lige alué ánjeli anele alué José: ―'Ma asísawa, yati simigá 'ma mutuka alué u'tátiri 'lige 'ma 'yúriwa mué upila, wamí Ejipto anilime we'é bo'ígichi simawa. Alé mochiwa napu'lige ne aní a'lige si. Eróreka alué u'tátiri 'yaga einámala me'lináliga. Alekeri júmasawa jena mochiga.
23258	MAT 2:20	―'Ma asísawa, 'ma ku 'yúriwa ye u'tátiri 'lige eyélatiri, 'ma ku 'mi simawa Israeli anilichi. 'Máchigo suwíligame alué napu ye u'tátiri me'linálime nílige. Alekeri jípeko 'la júkuru ku 'mi alé simalia.
23263	MAT 3:2	Anile: ―'Ma a'rewa alué chátiri 'nátili. 'Ma ku 'la na'tawa, 'máchigo pe 'we nawámili kame Onorúgame suwábaga ralámuli nulemia.
23268	MAT 3:7	'Lige jaré rió jurío sébale okaná chojkégame. Ye okaná chojkégame bariseo nile jaré, 'lige saruseo nile jaré. 'We benírame nile napurigá 'we a'lá gatewa bilé nóchali, a'boi 'lina tabiléchigo sébali olame nílekó. Alueka pe jsile najkigá napurigá rewarawa ba'wichí bokobuga Juánite. 'Lige Juani anele e'wele ra'íchaga: ―¡'Émika pe napurigá sinowí 'kúchila alarigá júkuru, asíriga 'yégame júkuru 'emi! ¿Chieri aníbeché júmasiwa napurigá tabilé gastigáriwa?
23275	MAT 3:14	Napu'lige sebasa alué Esusi, 'lige Juánika tabilé rewaránilile alué Esusi, 'lige anele Juani alué Esusi: ―Ne 'nalina rewarárigame nímili júkuru muete. ¿Chonigá najkí mué napurigá ne mué rewarámala?
23276	MAT 3:15	'Lige Esusi anile: ―Abiena 'la julke mué ne'chí rewará. Onorúgameka larigá najkiame, 'la 'we a'lá sébali oliame júkuru napurigá najkí Onorúgame. 'Liko Juani rewarale alué Esusi.
23278	MAT 3:17	'Lige bilé ra'íchame anile 'pa rewigáchika. Regá anile: ―Ye júkuru ne Inolá napu 'we galé ne. Asíriga 'la ganíliga ajtí ne alué 'yuga.
23281	MAT 4:3	'Lige Remónisika a'bé nawile 'yéginiliga Esusi, 'lige anele Remónisi alué Esusi: ―'La bijchiá Onorúgame Inolá níriká, baní gaináriwagó alué we'ká rejté.
23282	MAT 4:4	'Lige Esusi nejele: ―Onorúgame nila ra'íchali aní: «Tase pe go'ámecho go'gá ejperélamala ralámuli, abiena semátiri ra'íchali Onorúgame nila rejcholi 'nátaga ejperélamala ralámuli.»
23284	MAT 4:6	'lige anele: ―'La bijchiá Onorúgame Inolá níriká 'légana o'pachípuagó jena iligá. Regá aní Onorúgame nila ra'íchali: We'ká santo ánjeli julámala ne napurigá mué repúmala. Alué santo ánjeli nokimela mué cha'piá sekate napurigá ta iwégame chibámala mué 'légana wijchí.
23285	MAT 4:7	'Lige Esusi anile: ―Abiena regá aní Onorúgame nila ra'íchali: «Tabilé o'pochípua napurigá Onorúgame mué gu'írimala, mueka pe tonto neraga re'eme kame.»Onorúgameka tabilé najkí napurigá bilé tonto neraga o'pachípua.
23287	MAT 4:9	'lige anele alé o'tosá: ―'Nee, aka e'nébá bochígimi gawichí napu ma'chí 'lige suwábaga ralámuli etéru'é napu ekí mochí jena wijchimoba, aka e'nébá asíriga 'la suwétiri kámpá. 'Lige suwábaga ye 'yámala ne mué 'la chojkóbisiga iligá nirásaká mué ne'chí.
23288	MAT 4:10	'Lige Esúsika anele: ―'Mi simigá mué Satanasi, cha 'yégame ke. Regá aní Onorúgame ra'ichálila: «Pe alué Wa'lula Onorúgamecho 'la niraga etewa, pe alekecho 'la e'wiwa.»
23295	MAT 4:17	'Lige alé sebasa Esusi, a'lige kulí o'wínale rejcholi beniria. Regá anile: ―'Ma a'rewa alué resítiri nóchali. 'Ma amulí seba raweli napurigá Onorúgame suwábaga ralámuli nulémala. Alekeri 'ma ku 'la 'nátame gainawa.
23297	MAT 4:19	'Lige anele Esusi alué oká rió: ―Jeka simasi ne'chí 'yuga. Jípeko 'emi nokimela ralámuli gu'iria buyana chátiri bowechi e'yéname.
23306	MAT 5:3	Regá anile Esusi: ―Onorúgameka 'we ganíliga eteme ju (yolí ra'íchagaká ‹‹dichoso›› anime chujkú) alué ralámuli 'la machime rokárikó Onorúgame a'walila. Onorúgame 'we a'lá nulémala alué ralámuli.
23365	MAT 6:14	―'Emi 'la e'kásaká uché jaré ralámuli napu'lige alué ralámuli e'káali tasa cha nokisá 'emi 'yuga, 'liko 'emi O'nola Onorúgame napu rewagachi ajtí 'la e'kámalachigó 'emi.
23416	MAT 8:2	'Liko bilé rió nayume sa'pachí amoba chojkóbisiga ilíbale 'na o'weka neraga napu enale alué Esusi. 'Lige anile: ―Muérigo Wa'lula, mué 'la 'yónalisiká ne'chí, ne'chí 'yówaká napurigá ne 'la lisensia nígame nímala napurigá bajkimela ne alé re'obachi pachá.
23417	MAT 8:3	'Lige Esusi nochale bo'né sekálate alué rió, 'lige anile: ―'La nímala, 'ma 'la sa'wígame nímala mué. 'Lige yati neraga sa'wile alué rió.
23418	MAT 8:4	'Lige anele Esusi alué rió: ―Tabilé 'wesi ruyéwaká ne mué sa'wáligo. Iligá simibóká balé ajtígichi napurigá etémala mué 'ma sa'wígame ko. 'Lige go'ame kógiwaká Onorúgame napurigá nulálige Moisesi. 'La suwábaga alarigá olásaká mué, 'liko uchéchigo siné 'we a'lá sébali niraga etewa mué ralámulite.
23420	MAT 8:6	―Mué Wa'lula, ne piónila sujírigame ju, tabilé gayena noká 'lige 'we resí nilia ajtí.
23421	MAT 8:7	'Liko anele Esusi alué gapitani: ―Simé ne 'yomia.
23422	MAT 8:8	'Lige anile alué gapitani: ―Neka tabilé najtékame rió ju napurigá mué bajkimela ne bejtélachi, neka pe apiépiri rió ju. Pe iligá aniboa: «Sa'wisá 'la nímala alué pioni», 'lige alué piónika 'ma sa'wimela, mueka cha wa'lú nígame kame a'walí napurigá alarigá nulámala.
23424	MAT 8:10	'Lige napu'lige Esusi akisá, pe i'kilí ilíbale e'negá. 'Lige Esusi anele alué ralámuli Esusi najátame: ―'La bijchiá ye rioka 'la sébali bijchígame ju 'we a'lá sa'wame ko ne Onorúgame Alawala gite. Jena napu ejperé ralámuli israelita pecha 'wesi ralámuli i'tékó uché abé bijchígame napurigá ye rió.
23427	MAT 8:13	'Lige Esusi anele alué sontalo gapitani: ―Ku simigá galírale. A'chigóriga ikimela napurigá mué bijchígale. 'Liko pe aba'lige yati sa'wile alué pioni.
23433	MAT 8:19	Ta'chó simíbachi, bilé alué Moisesi nila nulalí benírame a'bé nawile Esusi, 'lige anile: ―Neka mué 'yuga inánili panápuri simichi mué.
23434	MAT 8:20	'Liko Esusi anile: ―Geyóchika 'la nígame júkuru resó, 'lige chulugika 'la ra'sógame júkuru. Ne napu nawá 'pa rewagáchika napurigá rió neraga, neka tabilé asé galégame ju napurigá gojchimela.
23435	MAT 8:21	'Liko uchéchigo bilé rió alué Esusi oyérame, anele: ―Mué Wa'lula, neka mué si simela, pe iligá elíwagó ne napurigá ne o'nola tómala, a'lige simé ne mué 'yuga.
23436	MAT 8:22	'Liko Esusi anile: ―Alué ralámuli tabilé Onorúgame oyérame, alué nokimela alué mukúgame toa. Mueka ne'chí 'yuga simiboa.
23439	MAT 8:25	'Liko alué ralámuli Esusi oyérame 'ma ajchale Esusi gojchigá bo'ígichi. 'Lige anele ajchigá: ―¡Muérigo Wa'lula, asá nejkuri, 'ma bokuíchi ye barko!
23440	MAT 8:26	'Lige Esúsika anile: ―¿Chonigá aliena majáliché 'emi? 'Émika tabilé bijchígilia Onorúgame 'la nejkúrimio napurigá 'la tabilé bokuímala ye barko. 'Lige asísale Esusi, 'lige ená anele Esusi alué eká 'lige ba'wítiri. 'Lige 'ma gelale alué eká 'lige ba'wítiri.
23441	MAT 8:27	'Lige alué oyérameka pe i'kilí jábele Esusi e'negá. 'Lige regá anile: ―¿Tachiri a'walí nígame júpeché alué rió 'siá? 'La e'wenti júkuru eká 'lige ba'wí.
23443	MAT 8:29	'Lige e'wele ra'íchale: ―Mué Onorúgame Inolá, ¿chonigá nawá mué jeka ramué mochígichi? ¿Ramué gastigárimia nawá mué? Ta'chó sébachi raweli gastigo narékime.
23445	MAT 8:31	'Lige alué u'kuchípala remónisi 'we tánele Esusi, regá anile: ―Mué buinásaká ramué jena ye riochi mochígichi, 'liko 'mi we'ká gowichi juláwagó ramué.
23446	MAT 8:32	'Liko Esúsika anele: ―¡Yati simásigó! 'Lige buyásiga yati simíbale, 'liko pachágana gowichi mo'ile, 'liko suwábaga gowí iwégame juma mo'íbele 'légana rejchíkana. 'Ma rujsule wa'lú ba'wí ilígichi, alésíko 'ma suwile.
23450	MAT 9:2	'Lige alé sebasa, bilé rió o'tóleru sujírigame tabilé gayéname eyena. Pe tabachi rekagá o'tóleru. Napu'lige Esusi etesa alué ralámuli 'la bijchígio Esusi 'la umabamio alué sujírigame sa'wá, 'liko Esusi anele alué nayume: ―'We iwera towí, alué chátiri mué na'tálila 'lige napu 'sile mué 'ma e'kárigime ju.
23452	MAT 9:4	'Lige Esusi 'we a'lá machile alieri 'nata mochigo alué benírame. 'Lige anele Esusi: ―¿Chonigá aliena chátiri 'nátili 'nata mochípeché 'emi?
23454	MAT 9:6	Jipe ne napu 'pa rewagáchika nawágame ju napurigá rió neraga, 'la machírimala ne 'emi ralámuli wa'lú a'walí nígame ko ne Onorúgame nila napurigá bujémala ne chátiri 'nátili jena wijchimoba nerúgame. 'Lige Esusi anele alué rió sujírigame: ―Yati ilísiwa. 'Lige yati ku galírale simiboa, 'ma pabega gemá.
23456	MAT 9:8	'Lige ralámuli napu ekí alé mochílige e'negá asíriga ra'sálále. 'Lige anile alué ralámuli: ―Asíriga 'la ju Onorúgame, 'yale a'walí ye rió napurigá ralámuli sa'wámala.
23457	MAT 9:9	'Lige Esusi 'we enale chebilénami simiá, 'lige alué Esusi bilé rió etele i'kilí ajtígame bilena u'tá galichi enomí goblalia, gobierno 'yuga nóchame. Mateo anilime nile alué rió enomí goblálome. 'Liko Esusi anele alué rió: ―Nabá ne 'yuga. 'Lige alué rioka o'weti ilísiga yati simile Esusi 'yuga.
23459	MAT 9:11	'Lige alé sébale jaré bariseo, 'lige anele alué Esusi oyérame olagá: ―Alué 'emi benírame enomí goblálome 'yuga ajtíkuru go'yá, 'lige uché jaré cha nokame ralámulitiri 'yuga. ¿Chonigá alué 'yuga go'áaché?
23460	MAT 9:12	Napu'lige Esusi akisá alué ra'íchali, bilé tétali ruwile: ―Ralámuli 'we a'lá a'ká tabilé nayume, pecha najkime júkó bilé 'yome. Alué 'we nayume ralámulika, 'la najkime ju bilé 'yome. 'Lige uché rajpé ruwile:
23461	MAT 9:13	―Yati simawa beniboa alué napu ne ruimeli ju: «Neka najkí napurigá ralámuli na'temaka járomala a'bopi. Yeka abéchigo najtékame júkó me'tigá go'ame kógilia Onorúgame.» Neka nawákuru ralámuli bayemia napu 'la machime ju cha nokame ko. Neka tabilé nawá ralámuli bayemia napu tabilé bijchígame ju cha nokame ko.
23462	MAT 9:14	'Lige pe'tá i'libékorikáchi sébale Juani oyérame ralámuli, alué Juani napu ralámuli rewarame nílige. 'Lige anile alué ralámuli Esusi olagá: ―Ramué 'lige bariseo 'we ayúname niru. Aka mué oyérameka, ¿chonigá tabilé ayúnabeché? 'Lige Esúsika regá anele:
23463	MAT 9:15	―Napu'lige bilé rió newímichi, alué gompaniérola napu nejkúrimili ju napu'lige newichi, asíriga ra'sáligá mochímala. Alekeri tabilé ayunámala. 'Lige bilé rawé sebámala napu'lige alué newímili rió o'toboa. A'lige kulí ayunámala alué rió newímili gompaniérola, cháchigo seweka mochímime kame. (Yeka ruwime ju bilé rawé smeo jaré rió Esusi o'tomea. A'lige kulí 'we seweka mochimio Esusi oyérame.)
23464	MAT 9:16	'Lige aminami anele: ―Uché bilé tétali ruyémala ne 'emi. Napu'lige o'páchala 'la nisa kárélasa napurigá pachókawa, tase nuebo chinite pachókawa, pe abéchigo we'lé chi'wámala'é ichósiga cho'yoga.
23466	MAT 9:18	Napu'lige Esusi bijí ra'icha ilígichi, bilé rió sébale alemi u'tá re'obachi nulame «sinagoga» anilime, 'lige chojkóbisiga ilíbale alé a'bé napu ilile alué Esusi, 'lige alué rió anele alué Esusi: ―Ne malala pe i'pebi mukú, pe rekó anáchaga, simibóaká sekate nochamia napurigá ku ajánamala.
23470	MAT 9:22	'Lige Esusi gu'liga e'nénale alué mukí, 'lige anele: ―'We iwera mué mukí. Mueka 'la bijchígalekurú ne 'la umabamio mué sa'wá, alekeri 'la sa'wíkurú mué jipe. Pe yati neraga sa'wile alué mukí.
23472	MAT 9:24	'Lige anele Esusi alué ralámuli: ―Buyásiga 'emi. Ye iweka pecha mukigá bo'iko, pe gojchigá bo'íkurú. 'Liko alué ralámuli achile alué Esusi lanichi, pe tabilé bijchígale, 'máchigo mukugá bo'íligame.
23475	MAT 9:27	Napu'lige Esusi 'ma boichimi enágichi, oká rió tabilé ma'chílime guwánaka e'yénale e'wele ra'ichasia Esusi olagá: ―¡'La na'temápua ramué, mué Rabí rijimala!
23476	MAT 9:28	Napu'lige Esusi bilena galírale pachami bajkisá, alué oká rió abiena alé sébale. 'Lige rukele Esusi alué oká rió: ―¿'Émika 'la bijchígilia ne 'la umabamio 'emi sa'wá? ―Ramueka 'we a'lá bijchígilia ―anile alué oká rió.
23477	MAT 9:29	'Liko alué Esusi nochale alé alué oká rió busílachi. 'Lige anele nochagá: ―'Emi 'la bijchígasaká ne 'la umabamio 'yoa, 'liko ku 'la gainámala e'nena 'emi.
23478	MAT 9:30	'Liko yati ku 'la ma'chílale. 'Lige Esusi 'we anele alué oká rió: ―Tabilé 'wesi ralámuli ruyéwaká ye alieti.
23481	MAT 9:33	Napu'lige Esusi 'ma buinasa alué u'kuchípala remónisi, 'liko 'ma gayénale ra'icha alué rió. 'Lige suwábaga ralámuli pe i'kilí jale e'negá, 'we ra'sáláme kéréle rekó pe i'kilí jage, 'lige anile: ―Tajsiné alarigá 'ínilituru jena Israeli.
23482	MAT 9:34	'Lige alué bariseo tabilé ganíliga mochile alarigá ikisá. 'Lige anile alué bariseo: ―Pe alué wa'lula remónisi napu Satanasi anilime ju 'smi a'walí 'yaa napurigá ye rió 'la buinámala u'kuchípala remónisi.
23485	MAT 9:37	'Lige Esusi anele alué bo'né gompaniérola: ―Asíriga we'lé ju ri'ligó echerúgime, 'lige alué 'wímeka asíriga u'kabi ju.
23491	MAT 10:5	Ye makué oká rió nulele Esusi regá anigá: ―Tase simáwaká alé tabilé jurío ralámuli ejperélachi. Aminami tabilé simawa alé we'ká riógichi Samaritano ralámuli ejperélachi.
23531	MAT 11:3	napurigá regá rukémala: ―¿Mué ju napu nawámili nílige ramué gu'írimia, o chebiléchala ju?
23532	MAT 11:4	'Lige Esusi nejele: ―Simasi Juani ruyewa churigá ka ra'íchali napu 'emi akele jena jipe, 'lige abiena ruyéwaká napu 'emi etewá jipe.
23535	MAT 11:7	Napu'lige alué rió Juani gompaniérola simasa, Esusi chojkile ruyea ralámuli alarigáriga níligo Juani. Regá anile: ―Napu'lige 'emi 'mi alé simíbalige alé napu tabilé 'me u'kume ju, alé napu Juani asálige nawésali ruyea ralámuli 'yuga, ¿tachiri e'nemia simárupeché? ¿Pe bilé rió napuyépiri rejcholi oyérame?
23549	MAT 11:21	―¡Resía 'emi ralámuli Korasini anilichi ejperégame! ¡Resía 'emi ralámuli Betsáira anilichi ejperégame! Neka 'we a'lá sa'wigéturu alé ejperégame ralámuli Onorúgame a'walílate napu tabilé 'wesi ralámuli gayéname ju alarigá sa'wá, 'lige 'emi abirigá tabilé a'réturu alué resítiri nóchali. Ralámuli 'ya ejperégame alé Tiro anilichi ejperégame 'lige Sironi anilichi ejperégame abiena asíriga 'we cha nokame ralámuli kéturu. Ne 'we a'lá sa'wasa alué ralámuli alé, 'lige o'pachátimituru alué o'pacha 'we chajótigame, 'lige mochíbimituru bilena najpisochi napurigá machimela ralámuli 'ma a'réligo alué chátiri 'nátili.
23553	MAT 11:25	'Liko regá anile Esusi: ―Mué O'nó Onorúgame, mueka asíriga wa'lú júkuru 'lige mueka rewagachi nulame júkuru, 'lige aminami jena wijchimoba. Neka 'we a'lá ra'íchame ju mué olagá, mueka tabilé lisensia 'yale alué ralámuli riólame napurigá námamala alarigá ko mué, alué ralámuli napu 'nátame ju a'bopi 'we a'lá ejpénigime ko. Mueka 'wéchigo a'lá gu'írame júkó alué ralámuli tabilé riólame napurigá námamala churigá ko mué. Ralámuli alué tabilé riólame ka, alueka 'we listo ju, alueka 'la 'we a'lá námaka akeme ju.
23555	MAT 11:27	'Lige Esusi anile: ―Ne O'nola suwábaga 'yáturu ne'chí nóchali, 'nátili 'lige a'walí. Tase 'wesi machí churigá ko Onorúgame Inolá, pe O'nó Onorúgame 'la machí. 'Lige tabilé 'wesi machí churigá ko Onorúgame, pe alué Onorúgame Inolá 'la machime ju churigá ko O'nó Onorúgame. Ne, Onorúgame Inolá, 'we gu'írame ju ne uché jaré ralámuli napu ne najkí napurigá alué uché jaré ralámuli 'la námamala churigá ko Onorúgame.
23560	MAT 12:2	Napu'lige bariseo etesa alieti, anele Esusi: ―'We a'lá e'né alué mué 'yuga járome. Jipe rawé resíbilichi júkuru tabilé nochálichi ju, pecha rijpunálime júkó ri'ligó.
23561	MAT 12:3	'Lige Esusi anele alué bariseo: ―¿Tacha leérame ju 'emi osilichi napu ruyame ju churigá 'síligo alué 'ya bejtégame rió Rabí anilime napu'lige Rabí e'luísa 'lige aminami alué ralámuli Rabí 'yuga e'yéname nílige?
23568	MAT 12:10	'Lige alé asale bilé rió bilena sekala sujírigame sekégame, 'lige alemi jale jaré bariseo 'lige rukele pe machináliga choniá anirá alué Esusi, nejiwa olale se'wináriga anisáká. Regá rukele: ―¿'La ju napurigá bilé rawé resíbilichi 'yowa nayúkame?
23569	MAT 12:11	'Lige Esúsika nejele: ―Bilé rawé bilé bo'á wijchisá 'emi bujkula bilena rejkolíchimi bilé rawé resíbilichi, ¿'Lacha ta ma'chí pámala 'we 'emi na'temaka?
23571	MAT 12:13	'Liko Esusi anele alué nayume: ―'Ma ku wajchinábá seká. Napu'lige wajchinasa 'ma ku sa'wile.
23581	MAT 12:23	'Lige alué ralámuli napu najátale Esusi rukele a'bopi napurigá majáganti neraga: ―¿Ye jule Esusi Rabí rijimala, alué napu ramué gu'írimili ju? Tabilé machirúbá.
23582	MAT 12:24	'Lige alué bariseo akisá alanichi alué ralámuli, 'lige anile: ―Napu'lige buyana u'kuchípala remónisi ye rió, pe alué u'kuchípala remónisi o'nola nejílala a'walite buyáname ju, alué u'kuchípala remónisi o'nola napu Belsebú anilime ju 'lige aminami Satanasi anilime ju.
23583	MAT 12:25	Esusi 'we a'lá machile alieti 'nata mochigo alué bariseo, alekeri anele: ―Bilena ejiro pe a'bopi na'áwasa ralámuli, 'liko tabilé sirbe nímala alué ejiro. Abiena a'chigóriga ju ralámuli we'ká riógichi mochígame, abiena alarigá 'ínili ralámuli bilena galírale rijimá we'kaka napuíka riógame nisa 'lige pe na'áwame nisa a'boi, tabilé gayéname ju bilé tábiri nóchali newá.
23596	MAT 12:38	'Liko jaré bariseo 'lige jaré Moisesi nila nulalí benírame anele Esusi: ―Mué rió Onorúgame nila ra'íchali benírame, ramueka 'we eténili alué 'we semátiri tábiri newachi mué, alué napu ta'wesi rió gayéname ju newá.
23597	MAT 12:39	'Lige Esúsika anele: ―Ye 'we i'nílime ralámuli, tabilé sébali olame napu najkí Onorúgame 'la sébali olámirisá, rejoa aníguru napurigá ne newámala 'we semátiri tábiri napu tabilé gayéname ju ralámuli. Neka tabiléchigo newámalagó napurigá 'emi 'la machimela. Pe bi'lepi tábiri newámala ne abé i'libeko, pe alué napu ne newámili ju pe aba alieri nímala napu ikílige alué 'ya bejtégame rió napu ruyame nile napu Onorúgame anele, Jonasi anilime.
23605	MAT 12:47	'Lige bilé rió anele Esusi: ―Mué eyela 'lige mué bonila 'lige mué waíla ma'chige jawí, mué si ra'ichánilirí.
23606	MAT 12:48	'Lige Esusi anele alué napu simile ruimea: ―¿Chieri júkó ne eyela, chieri júkó ne bonila 'lige ne waíla?
23607	MAT 12:49	'Liko e'nénele alué oyérame, 'lige majoga regá anile: ―Ye ne 'yuga járome ralámuli júkuru ne eyélaka 'lige ne bonila 'lige ne waíla.
23611	MAT 13:3	'Liko Esusi chojkile ralámuli beniria we'ká tétali rejcholi. Regá anele: ―Bilé rió ri'ligó echimea simile weroka.
23618	MAT 13:10	'Liko alué Esusi 'yuga járome a'bé mochíbale napu asale alué Esusi, 'lige regá anele alué Esusi: ―¿Chonigá alarigá anéché mué alué ralámuli alué tételite peka 'la námame kachi alarigá ra'íchachi mué?
23619	MAT 13:11	'Lige Esúsika anele: ―'Émika 'we a'lá ma'chígime ruyémala ne napu tabilé námale 'emi. 'Lige uché jaré ralámulika tabilé 'la ma'chígime ruyémala ne, napurigá alué ralámuli tabilé pe'tá námaka ejtebímala rekó 'we a'lá akee 'lige rekó 'we a'lá etee.
23632	MAT 13:24	Esusi uché bilé tétali ruwile, regá anile: ―Napu'lige ralámuli 'la oyérasa napurigá nulá Onorúgame, pe napurigá bilé rió ri'ligó echágame 'we a'lá we'é bo'ígichi, pe alarigá ju.
23639	MAT 13:31	Esusi abiena ruwile uché bilé tétali. Anile: ―Napu'lige Onorúgame chojkichi nulá ralámuli alawálachi, pe napurigá gilibá a'lásini echerúgime 'we a'lá we'echi, pe alarigá ju.
23641	MAT 13:33	'Lige uchéchigo bilé tétali ruwile Esusi ralámuli beniria. Regá anile: ―Napu'lige Onorúgame chojkichi nulá ralámuli alawálachi a'chigóriga ju napurigá bilé mukí napu 'wile pe'tá kawali, napu ba'raga ro'ele alé arínachi 'lige alué kawali ba'rárigame bochígimi nabale alué arínachi.
23644	MAT 13:36	'Lige Esusi 'ma ku júlale suwábaga ralámuli napu mochile alemi, 'lige bajkile alé pachá galírale 'lige alué 'yuga járome anele alué Esusi: ―Mué Wa'lula, ruyérigó ramué choniame ju alué gajsalá ri'ligochi jágame.
23645	MAT 13:37	'Lige anile Esusi: ―Alué napu 'we a'lá talí echame ka, alueka pe Onorúgamete julárigame ju 'pa rewagáchika.
23655	MAT 13:47	'Lige Esusi uchéchigo bilé tétali ruyele ralámuli churigá nulamio Onorúgame ralámuli 'yuga. Regá anile: ―Pe napurigá bilé morali ro'chí i'mula ba'wichí pasa bilé rió ro'chí i'mume, we'ká buinasa napu ekí ro'chí oyame ju ba'wichí.
23659	MAT 13:51	'Lige Esusi rukele: ―¿'La námilia 'emi ye we'ká tétali? 'Lige anile alué Esusi 'yuga járome: ―Ramueka 'la námilia.
23660	MAT 13:52	'Lige Esusi anele: ―Bilé rió napu benírame ju Moisesi nila nulalí napu 'we a'lá benime ju churigá nulame ko Onorúgame, alueka pe napurigá bilé rió galí nígame, alarigá ju. Rekóachi ma'chí buyáname ju tabiri o'chéranti 'lige nuebo abiena. Alué rioka 'la machimela Onorúgame ra'ichálila, alueka 'la námamala 'ya nerúgame rejcholi 'lige jipe nerúgame rejcholi abiena, alué napu ne ruwí.
23662	MAT 13:54	Napu'lige sebasa alé we'ká riógichi napu bejtégame nílige alué bo'né Esusi re'malí ka (Nasareta anilichi), chojkile ralámuli ra'íchali beniria alé u'tá re'obachi «sinagoga» anilime. 'Lige ralámulika 'we e'negá jale. Pe laa jale alué ralámuli: ―¿Koche benílepeché suwábaga ye ra'íchali? ¿Koche narélepeché a'walí napurigá newámala ye 'we semátiri tábiri napu tabilé gayéname ju newá ralámuli? ―regá rukele a'bopi ra'íchaga—.
23665	MAT 13:57	Alekeri alué ralámuli majale 'lige tabilé beninálile alué rejcholi. Alekeri Esusi anele alué ralámuli: ―Bilé ra'íchali nerú regá anime: «Bilé rió napu ruyame ju napu ané Onorúgame eyénachi alé napu ochérame ju, aleka tabilé niraga etélime ju. Uché bilénami einásaká, 'we a'lá nirálime ju. 'Emi alarigá nokáguru ne'chí 'yuga.»
23668	MAT 14:2	'Liko alué Erore anele alué bo'né 'yuga nóchame: ―¿Chieri júpeché alué Esusi anilime? Siné kachi pe Juani kerékó, alué napu ralámuli rewarame nílige. Siné kachi 'ma ku ajánalegerékó. Alekeri 'la nígame nisa a'walí napurigá sa'wámala ralámuli napu 'ma tabile sa'wimeli nile.
23670	MAT 14:4	Juánika anélige alué Erore tabilé ikiárekó alué mukí rewisá alué Belipe 'yula. Alarigá anélige alué Juani: ―Tase 'yula neraga asiboa alué mukí, alué mué bonila upila.
23674	MAT 14:8	'Liko alué iweka anile: ―Neka najkí napurigá jeka a'pámala mué Juani mo'ola bilé bejtólichi ajchagá. Alarigá anile 'máchigo 'la anérigime níligame eyélate.
23681	MAT 14:15	Napu'lige 'ma alí kachi, alué makué oká Esusi 'yuga járome ralámuli anele Esusi: ―Asíriga tabilé 'wesi riógachi ju jena. 'Lige 'ma alí júkuru. Juláwaguru ralámuli napurigá 'mi a'tabemi riógachi simámala go'ame ralimea.
23682	MAT 14:16	'Lige Esúsika nejele: ―Tabilé asemi julawa, aba jena mochíralekó o'maka. 'Emi a'boi 'yáwaguru go'ame napurigá go'mela ralámuli.
23683	MAT 14:17	'Lige anile alué oyérame: ―Pe malígipi baní nerúgeréke'é 'lige pe okabi ro'chí.
23684	MAT 14:18	'Lige anile Esusi: ―Jeka o'tosígó alué baní 'lige ro'chítiri.