23233	MAT 1:20	Yosepa nugonugona i bagibagi po i eno hilage, ma Guyau a tu winoyanoya gehouna luboni uyahinei i paliweleya i pa, ‘Yosepa, Dawita gogana, ega una matomatouta Maliya i koikoiba binei, naka Alugo Woiyawa uyahinei, yaka kidahi ma agom una lawagi.
23234	MAT 1:21	Apo natuna olotona ina guni yaka una wigowaya Yesu, babana tauna apo a lawa hai apapoe uyahihiyei ina wiluyagohanihi.’
23236	MAT 1:23	‘Guguhini totopana apo ina koiba po natuna olotona ina guni yaka gowana hina hiyawi Imanuwela.’ Gowana a bui, Yaubada miteta.
23240	MAT 2:2	po hi lubayada hi pa, ‘Meka mi Yudeya omi wasawasa wouna hi guni? Amaka to hanapugeya babana hoi tupo kaluwabu a wekiwekilala ubona i geleta po to galeya yaka to nei uyahina ipa to wotalagiyeya.’
23242	MAT 2:4	Ega yaka Heloda mi Yudeya hai tu witalaguyaba babadahi po lugagayo tanitaniwagahi i baha po hi’mboina gogona ma i lubayadehi i pa, ‘Meka hotana Besinana lawana hi guni?’
23243	MAT 2:5	Ega yaka hi paliweleya hi pa, ‘U Betelehem naka Yudeya meyageina gehouna, mei tu bahapiko gehouna a baha i bahebaheya i pa,
23244	MAT 2:6	“Betelehem meyageina apo meyagai baneina po wasawasana Yudeya dobuna atapuna uyahina apo una gelagonihi, babana uyahimgei mi Isalaela omi wasawasa apo ina geleta. Tauna u lawa omi tu galena itete.” ’
23245	MAT 2:7	Ega yaka tu hanahanapu Heloda i otugena gowadehi po i lubayadehi i pa, ‘Meyanai a ubona i geleta po o galeya?’
23246	MAT 2:8	Tu hanahanapu hai wibaabani atapuna Heloda i noonoli po i kokoe, ma i paliwelehi i pa, ‘Ona nae u Betelehem po ona bihena imahiyeya po tewelana ona tuhagaya yaka ona gunawilena memi po ona paliweleu po apo tau a nae po a wotalagiyeya.’
23247	MAT 2:9	Wasawasa ponana hi nonoli ma hi’mhoe po hi nenae ma ubonana lolowa hoi tupo kaluwabu hi gagaleya u matahi i geleta po i gegae yaka hi wotagoya po tewelana anani mae i lidumaluya po uyahina hi geleta.
23249	MAT 2:11	Ma hi lui numa u hinena po tewelana hinana Maliya mitehi hi galehi, ma hi polou tewelana uyahina po hi wotalagiyeya. Ma hai ani’mbenena humahi hi hoenihi po tewelana uyahina hi hounihi naka gole ma mayau dimudimumuna talaguyaba binei ma wakatu dimudimumuna.
23250	MAT 2:12	Ma Yaubada luboniyei i guduhi po i pa, ‘Ega Heloda uyahina ona gunagunawilemi.’ Yaka tahaya tapunei hi gunawilena mehi po hi nae hai dobu uyahina.
23251	MAT 2:13	Tu hanahanapu hi nenae ma uguwana Yosepa i eneno ma Guyau a tu winoyanoya yadei i geleta po eno luboniyei i paliweleya i pa, ‘Yosepa, una towolo po tewela hinana mitehi una lowogehi po ona nae u Isipita po noka hotanana ona memae a sigana a paliwelemi yaka apo ona gunawilemi. Omi lowo matababana Heloda tewela e bibiheya ipa ina lihilageni.’
23252	MAT 2:14	Ega yaka uguwana uyahina Yosepa i eno towolo po tewela hinana mitehi hi’mhoe po ipa hina nae u Isipita.
23253	MAT 2:15	U Isipita hi memae a sigana Heloda i hilage ma apoma hi gunawilena mehi. Hai mae u Isipita ipa Guyau a baha ina lugeleteya tu bahapiko odubona i bahebaheya pite i pa, ‘Isipitagei natuwe a otugena meya.’
23256	MAT 2:18	‘Lama u dobuna tou bahabaha a nonoli wiyuwa ma diligwegwe i tou bahebahehi. Lahela a guguni ubeihi i tou ega emoemotana po lawa hina woidedeli babana logaloga hi hilage.’
23258	MAT 2:20	i pa, ‘Yosepa, una towolo po tewela hinana mitehi una weluwinihi po ona gunawilena memi Isalaela, babana tewelana tu wigawiyena amaka i hilage.’
23260	MAT 2:22	Hougana hi gunagunawilena mehi ma lawa tuwega hi paliwelehi hi pa, ‘Heloda amaka i hilage, ma natuna Akeliyo iyawena i peli po e tanitaniwaga mi Yudeya uyahita.’ Yaka Yosepa ega ita luhogaleya ipa ina nae Yudeya babana i matouta, ega yaka luboniyei nugotuhu i weleya po ipa ina nae Galili u tupona.
23261	MAT 2:23	Ega yaka Nasaleta u dobuna hi mae. Hai mae Nasaleta ipa Guyau a bahapiko ina lugeleteya tu bahapiko odubona i bahebaheya pite i pa, ‘Tauna hi wigowaya po hi pa, lawa Nasaletagei.’
23263	MAT 3:2	i pa, ‘Ona nugobui, babana kikina ma Yaubada a taniwaga uyahita ina geleta po ina taniwageta.’
23264	MAT 3:3	Geka bahana naka tu bahapiko odubona gowana Isaiya Yoni binei i ibaabani i pa, ‘Lawa gehouna hoi balabala yabayababa e iototu i pa, “Guyau a tahaya ona wononogogeya. A tahaya ona lidumaluhi.” ’
23268	MAT 3:7	Mei gasi Palisi lawahi po gasi Sadusi hai bolu gehouhi hi nae Yoni uyahina po ipa ina bapatisohi. Ma Yoni i galehi yaka i baha nae uyahihi i pa, ‘Taumi ani galenami mei mota, uyahinei Yaubada a luuyogigai iyetana ipa ona lowo haleya.
23270	MAT 3:9	Ma ega tunawami ona pa, “Gogiyai Abelaham,” naka ginouli yabayababa babana a paliwelemi Yaubada emoemotana po geka gaimahi ina dewahi po Abelaham googana.
23271	MAT 3:10	Geka hougana Yaubada ilama i wononogogeya ipa mayau u dedena ina taleya. Uyahinei ma mayau atapuna ega ita ugugo apo ina tala halehi po mayau alalatana uyahina in’ompugehi.
23272	MAT 3:11	‘Apo ona nugobui yaka tau goilei a ibapatisomi. Ma lawa gehouna muliugei e nenei tauna i gelagoniu, ma tau ega u dewadewa awai po ipa apo a aehumahuma an’awali. Tau tu nugobui goilei a bapatisomi. Tauna muliugei e nenei apo Alugo Woiyawei po wipoya mei mayau alalatanei ina bapatisomi.
23273	MAT 3:12	Anani luhapu hipana u nimana po aniani mei pegapega ina tuweluhi po a hanali u hinena ina tuupumi. Ma nudanudahi apo mayau alalata tuwetuweneina uyahina in’apuhi.’
23275	MAT 3:14	Yoni a wileta ipa Yesu ina paliguduya ega yaka i pa, ‘Tam emoemota dumam po una bapatisou ma iyowai po u nei uyahiu po ipa tau a bapatisom?’
23276	MAT 3:15	Ma Yesu a baha i wimiheya i pa, ‘Eega, geka hougana tam i linanam una wibapatisou, po Yaubada a dewadumaluna ta wotagoya.’ Ega yaka Yoni i palihalena meya po Yesu i wibapatisoya.
23278	MAT 3:17	Ma pona yadei i hopu mai i pa, ‘Natuwe geka a luhogaleya, tauna binei a kaoha.’
23281	MAT 4:3	Ma tu ludadana i geleta po i baha i pa, ‘Yesu, inapa tam Yaubada Natuna yaka geka gaimahi una baha po hina liyaniyanihi.’
23282	MAT 4:4	Yesu a bahana i wimiheya i pa, ‘Yaubada a Buka u hinena giluma e memae i pa, “Lawa apega yaniyani tunawana uyahinei hina luyagohana. Ma baha Yaubada gamonei he nenei tauna lawa hai ani luyagohana.” ’
23284	MAT 4:6	ma i baha i pa, ‘Inapa tam Yaubada Natuna yaka una lupa hopu, matababana Yaubada a Buka u hinena i baheya i pa, “Yaubada a tu winoyanoya mi yadena apo ina baha po hina galena itetem, ma apo nimahiyei hina wohepam po apega hoi gaima aem una toneya.” ’
23285	MAT 4:7	Yesu a bahana i wimiheya i pa, ‘Yaubada a Buka i bahena meya i pa, “Guyau om Yaubada ega una laudadani.” ’
23287	MAT 4:9	Ma i baha nae i pa, ‘Inapa una polou uyahiu po una wotalagiyeu, yaka ani taniwaga atapuna geka apo a welem.’
23288	MAT 4:10	Ega yaka Yesu i paliweleya i pa, ‘Tomodulele, una nehaleu. Yaubada a Buka u hinena i baheya i pa, “Guyau om Yaubada tam una wotalagae uyahina po tunawana una pupouleya.” ’
23293	MAT 4:15	‘Sebuloni ma Napatali hai dobu boga u liyaliyana ma Yodani goilana u tuponei tauhi ega mi Yudeya hai dobu gowana Galili.
23294	MAT 4:16	Noka dobuna uyahina lawa hoi uguwa hi memae ma yayata baneina, uyahihi amaka i geleta po hi galeya ma tauhi hilage meyageina hi meliyaliyani po hi memae ma yayata uyahihi i lugeleteya.’
23295	MAT 4:17	Naka houganana Yesu a bagibagi i wiwawali po i guguya lawa uyahihi ma i ibaabani i pa, ‘Ona nugobui, babana kikina ma Yaubada a taniwaga uyahimi ina geleta po ina taniwagemi.’
23297	MAT 4:19	Ega yaka i otugehi i pa, ‘Ona wimulitagou po lawa ebagahi a wiatatiyemi.’
23306	MAT 5:3	‘Taumi iyawoi nawa nugonugomi o idayadayabugena mehi a kawaidewedewemi, babana yada taniwagana galimiyei.
23309	MAT 5:6	Taumi iyawoi dewadumalu binei ma o weluweluomhilage po o weluweluuyopopo haleyana a kawaidewedewemi babana apo on’omhiyougo.
23314	MAT 5:11	‘Taumi iyawoi apo biugei ma lawa hina palipaliwiyalutugemi po hina igawiyemi po hina kawakawaikoyakoyamemi yaka ona kaoha labatana.
23315	MAT 5:12	Ona kaoha po ona gwaugwauyala, babana hoi yada mihami apo ina lata duma. Geka pite apo lawa hina dewadewami mei lawa odubohi tu bahapiko hi laipilipilihi.’
23316	MAT 5:13	‘Taumi mei niha tu mehipuli ubeihi. Niha ginouli dewadewana ma dagihana ina kokoe ega emoemotana po ina dagiha meme yaka apo ta wihinigigiyeya po ta haleya.
23317	MAT 5:14	‘Taumi mei yayata tu mehipuli ubeihi, taumi mei meyagai oya u tepana po uguwei omi yayata lawa atapuhi hina gagalehi.
23319	MAT 5:16	Taumi tu mehipuli hai yayata yaka ipa omi yayata ona houna geletehi lawa magomagouhi u matahi po omi bagibagi dewadewahi lawa hina gagalehi, po Amami hoi yada lawa hina wotalagiyeya.’
23320	MAT 5:17	‘Ega ona inugonugotuhu powa po ona pa, a nenei po apo Mose a lugagayo po tu bahapiko hai wiatatiyana a wihalehi. Ega naka pitenana, tau a nenei ipa lugagayo anohi a wogeletena imahiyeya.
23323	MAT 5:20	Palisi po lugagayo tanitaniwagahi lawa u matahi hi dumalu tamogi a paliwelemi apega Yaubada anani taniwaga uyahina hina lui babana hai dewa ega hita dewadewa. Inapa taumi ona luhogaleya Yaubada anani taniwaga uyahina ona lui yaka taumi omi dewa tauhi hai dewa ona dewadewa lagonihi.’
23324	MAT 5:21	‘Amaka ta hanapugeya lugagayo Yaubada googata i welehi ma i baheya ipa, “Ega ona yamunugo; apo iyai ina yamunugo yaka libahibahi apo ina wialoni.”
23326	MAT 5:23	‘Tam iyai om luhogala ipa om ani’mbenena una niyeya po Yaubada una weleya, ma u nugonugom ina lugeleteya ipa tulam gehouna a nugodubuna e memae om dewa binei,
23327	MAT 5:24	yaka dumadumaluna ipa om ani’mbenena una houni ani witalaguyaba u liyaliyana ma una gunawilena mem po tulam uyahina una lidumalu tahaya, ma apoma una gunawilena mem po om ani’mbenena una houni Yaubada u matana.
23328	MAT 5:25	‘Apo lawa gehouna ina wigoum po ona nae luhetala binei, yaka naka ipa dumalu ona waya po apapoe ona lidumaluya. Ma inapa ega yaka tu wigoum lawana apo ina niyem tu luhetala u nimana po ina houna luiyem hoi numa panipani.
23329	MAT 5:26	A baha duma uyahimi, noka hosi apo una memae a sigana om yaga atapuna una laidumaluya ina hopu po toea emosi uyahina una wikokowi.’
23330	MAT 5:27	‘Amaka ta hanapugeya lugagayo Yaubada googata i welehi, i baheya i pa, “Ega ona matamatamaga.”
23333	MAT 5:30	Mei gasi awala hinebawam apo ina laipeunim yaka una boli haleya po ega hinim atapuna mayau ebebalana ina ialoni ma tamogi wiyuwa baneina gutam emosi hota binei apo una wialoni.’
23334	MAT 5:31	‘Lugagayo gehouna Mose i gilugilumi i pa, “Apo lawa awai a luhogala ipa agona ina haleya yaka, a wihulu wekiwekilalana giluma gehouna ina gilumi po ina weleya ma apoma agona ina haleya.”
23335	MAT 5:32	Ma tau a paliwelemi, apo oloto gehouna agona ega ina wihola ma ina haleya, ma apoma wawinena ina nae po oloto tapuna ina lawagi naka e matamatamaga, uyahinei olotona i ihulu tauna a gou babana agona i lipeuya po i tawine damana. Mei gasi oloto gehouna apo ina nae po wawinena ina lawagi yaka naka e matamatamaga.’
23336	MAT 5:33	‘Lugagayo odubona amaka o hanapugeya hi baheya hi pa, “Apo una igwala yaka om bahana ega nugom ina guluguluwi ma awai Guyau uyahina u palipaliwitumaganeya una dewaya po ina lugeleteya.”
23340	MAT 5:37	Ona ibaabani po ona bahabaha dumalu yaka ona pa, “Ee”, ma apo nugonugomi ona bowi yaka ona pa, “Eega”. Apo omi baha ona lauwitani yaka naka tu apapoe a nugotuhugei e nenei.’
23341	MAT 5:38	‘Lugagayo odubona uyahina amaka o hanapugeya hi baheya hi pa, “Mata emosi bigona mata emosi, ma niwo emosi bigona niwo emosi.”
23345	MAT 5:42	Iyawoi uyahim he laupali hai luhogala atapuna una welewelehi po iyai om gapola ina lupaliyeya po ina wibagibagi yaka ega una nugonugoneya.’
23346	MAT 5:43	‘Googata hai baha amaka o hanapugeya hi bahebaheya hi pa, “Omi lawa ona luhogalehi ma omi gawiya ona wihinigigiyehi.”
23351	MAT 5:48	Hoi hipuli omi dewa hina dewadewa imahi po mei Amami hoi yada a dewa.’
23352	MAT 6:1	Yesu i baha meme i pa, ‘Hougana omi dewa dewadewahi ona dewahi ega ipa lawa u matahi po hina hunemi. Inapa omi dewa naka pitenana yaka Amami hoi yada apega uyahinei maiha dewadewana ona tuhagaya.
23353	MAT 6:2	Hougana tu dayadayabu ipa uyahihi on’ombenena ega himogo ona huwehuwena tahaeya, po mei tauhi tu wikoyakoyama hoi numa tapalolo po hoi meyagai hai ombenena u mulina ma himogo he huweni po ipa lawa hina hunehi. A baha dumalu uyahimi hai kawaidewadewa houga geka he tutuhagaya naka hai meiha.
23354	MAT 6:3	Ma taumi omi houga ombenena hougana ipa on’ombenena gowagowada, po awala hinebawami a ombenena awala kehakehami ega ina hanahanapugeya
23355	MAT 6:4	po lawa ega hina gagalemi tamogi Amami omi ani’mbenena gowagowadahi ina galehi po uyahihiyei omi meiha ina welemi.’
23356	MAT 6:5	‘Omi lupali ona galena imahiyehi apo ona laupali Yaubada uyahina ega mei tu wikoyakoyama hai lupaligei ona laupali, matababana gegeka, tauhi hai winugonugotuhu ipa hoi numa tapalolo po hoi ani libolu lawa boluhi u matahi hina towolo ma hina laupali. A baha duma uyahimi tauhi lawa hai kawaidewadewa houga geka he tutuhagahi naka hai meiha.
23360	MAT 6:9	‘Geka pitenana ona laupali ona pa, Amiyai, tam hoi yada e memae. Gowam to wiyateyateya.
23365	MAT 6:14	‘Apo taumi lawa hai apapoe ona paligigilihi yaka Amami hoi yada apo omi apapoe ina paligigilihi.
23366	MAT 6:15	Ma inapa lawa hai apapoe uyahimi ega ona paligigilihi, yaka Amami hoi yada omi apapoe apega ina paligigilihi.’
23367	MAT 6:16	‘Hougana tapalolo binei ma ona iyohi, yaka ega tepami hina woapapoe po mei tu nugodubu. Naka tu wikoyakoyama hai dewa dumana babana galenahi hi wiapapoenihi po ipa hai wiyohi lawa hina hanapugehi po hina kawaidewedewehi naka hai meiha amaka he tutuhagahi.
23369	MAT 6:18	po omi wiyohi lawa ega hina hanahanapugehi, ma u nugonugomi awai e memae Amami tauna tunawana ina hanapugeya po apo om maiha ina welemi.’
23370	MAT 6:19	‘Omi gapola ega hoi hipuli ona upupuma, matababana motamota po buda gapola he iapapoenihi ma tu danene apo hina lui po omi numa u hinehi omi gapola hina danenehi.
23372	MAT 6:21	Ma meka hosi omi gapola he memeyana naka hosi apo nugonugomi hina mae.’
23373	MAT 6:22	‘Matam tauna hinim anani liyayata. Hougana matam a dewadewahi hinim atapuna apo yayata ina hogoya.
23375	MAT 6:24	‘Ega emoemotana tu bagibagi emosi babada luwaga ina poulehi. Matababana emosi apo ina wihinigigiyeya ma gehounana ina luhogaleya. Ma apo emosi ina latuya ma gehounana ina galena iapapoeya. Apega Yaubada ma gapola una poulena luwagehi.’
23376	MAT 6:25	‘Uyahinei a paliwelemi, ega ona genogeno omi mae hoi hipuli binei. Awai apo on’anani bo awai on’umumaya bo hinimi awai in’ototeni ega ona genogenogeya. Matababana omi luyagohana hi geduma ma apoma aniani, ma hinimi hi geduma ma apoma kaleko.
23379	MAT 6:28	‘Matababana awai po kaleko binei o inugonugotuhu duma? Heki, hipuli wihiyahi iyowai he lahalahahi ona galehi. Tauhi ega hita wobagibagi bo hita diidina.
23381	MAT 6:30	Hiyamoni amalai e lauyagohana ma mali’inatom po amaka e nae. Hoi mayau he’mapugeya po e alalahi. Tamogi Yaubada tauna hiyamonihi galenahi e idewadewahi, yaka Yaubada omi kaleko dewadewahi apo ina wiotenimi? Omi witumagana hi habulu hota!
23382	MAT 6:31	Uyahinei ega ona inugonugotuhu powa po ona pa, “Meka ata yam, ma meka ata goila, ma meka ata kaleko?”
23385	MAT 6:34	Iyeta emosi po emosi a winugonugotuhu he memae amalai binei ma hoimalatom binei. Yaka amalai ega ona inugonugogotuhu hoi malatom binei.’
23386	MAT 7:1	‘Ega lawa gehouhi ona laibahibahihi meka po apo Yaubada ina libahibahimi.
23389	MAT 7:4	Apo iyowai walehimna uyahina una baha nae una pa, “Una nei po u matam dubudubu a wihaleya,” inapa tam u matam mayau tipolina ega una galeya?
23391	MAT 7:6	‘Yaubada a gapola ega ona hahalena yabayababaya kedewa u matahi, apo ona liyahiyahihi ma hina luhagawilehi po hina kimami. Mei gasi omi kahi matana ega polo ona weleweleya apo ina tuibaabaya.’
23392	MAT 7:7	‘Ona lupali yaka apo Yaubada ina welemi. Ona bibeiha yaka apo ona tuhagaya. Ma ona laitutou yaka Yaubada apo taumi bimiyei gudu ina hoeya.
23397	MAT 7:12	Ma awai u luhogaleya ipa lawa uyahim hina dewadewaya naka dewana emosina uyahihi una dewadewaya, naka pitenana Mose po tu bahapiko hai wiatatiyana anona.’
23398	MAT 7:13	‘Ona wileta po mateta dinadinana uyahinei ona luilui ma ega mateta yawayawatana uyahinei ona luilui, naka tahaya teyateyana po lawa magomagouhi nugohi i waya ma uyahinei he nenae anani kokoe uyahina wiyuwa e memae.
23399	MAT 7:14	Ma tahaya dinadinana i witai ma matetana i dinadina, po lawa ega hita maga ma uyahinei he nenae anani kokoe uyahina yautu tuwetuwenai.’
23400	MAT 7:15	‘Tu wiatatiyana koyakoyama ona galena imahiyehi. Babana apo gehouhi hina nehi uyahimi po gagalenahi mei sipi malamalagamahi ma tamogi u nugonugohi mei kedewa woyahiyahihi.
23406	MAT 7:21	‘Lawa hi maga duma uyahihi he kawakawaiguyau, ma tamogi atapuhi apega hina lui Amau anani taniwaga uyahina, ma iyawoi tauhi Amau hoi yada a nugotuhu tu wiponawogogena tauhi tunawahi.
23407	MAT 7:22	Iyeta he nenei uyahihi lawa magomaoguhi apo hina baha hina pa, “Guyau, Guyau, i bagibagi gowamgei to dewahi: to baha piko po alugo apapoehi to iyagahi po manini magomagouhi to dewadewahi.”
23408	MAT 7:23	Ma apo a baha nae uyahihi ana pa, “Lolowa ega ata hanapugemi taumi tu bagibagi apapoehi ona nehaleu.” ’
23409	MAT 7:24	‘U wibaabani geka apo taumi iyawoi ona nonola imahiyeya po ona wiponawogogeya yaka apo taumi mei tu lunuma hanahanapuna po hoi gaima a numa amaka i wogoya.
23412	MAT 7:27	Ma hougana gadiwawewe baneina ina atuna po goila hina hopu ma togowa baneina ina togo mai numana uyahina, yaka apo ina dubali po ina lugolugoluhi.’
23416	MAT 8:2	Ma lawa lepelepelona i nei Yesu uyahina po anai wiyateyatena i polou ma i baha i pa, ‘Guyau, inapa nugonugom yaka una luyawahiu.’
23417	MAT 8:3	Yesu nimana i lodomi po lawana i wodadani ma i pa, ‘Apo a luyawahim. Amaka ma una dewadewa.’ Mala emosi ma a lepelo i kokoe.
23418	MAT 8:4	Yesu i baha nae lawana uyahina i pa, ‘Ega lawa gehouna una palipaliweleya, ma una nae tu witalaguyaba uyahihi po una bahena mem una pa, “Amaka a dewadewa” ma om ani’mbenena una houni mei Mose a lugagayo bukana uyahina i gilugilumi pite, po hina hanapugem tam amaka u luyagohana.’
23420	MAT 8:6	i pa, ‘Guyau, u hewali gehouna a totogo i lata po i wiyuwa duma po hoi numa eneno ma ega emoemotana po ina widagudagu.’
23421	MAT 8:7	Yesu i baha nae uyahina i pa, ‘Apo a nehi po a widewadewaya.’
23422	MAT 8:8	Tu galena itetena i baha nae Yesu uyahina i pa, ‘Guyau, ega u dewadewa awai ipa a winim po una lui mai u numa u hinena tamogi baha yawa una baheya ma apo u hewali ina luyagohana.
23423	MAT 8:9	Ma tau gasi witaniwaga gehouna a tu bagibagi po tu wigawiya u nimau hi hounihi po a gagalena itetehi. Ma apo tu wigawiya emosi uyahina ana pa, “Una nae,” ma e nae. Ma apo gehouna uyahina ana pa, “Una nei,” ma e nei. Ma gasi apo u tu bagibagi uyahina ana pa, “Geka una dewaya,” ma e dewaya.’
23424	MAT 8:10	Hougana geka bahahi Yesu i noonolihi po i goholi ma hi imulitagoya uyahihi i baha nae i pa, ‘A baha duma uyahimi, yohola mi Isalaela u hinemi ega lawa awai a witumagana ata galeya po mei geka lawana.
23426	MAT 8:12	Ma taumi Isalaela googana gehoumi anani taniwaga u hinena o memae apo ina wihulu hopunemi hoi tupo uguwa po tou ma omhanakidiyana ona tuhagaya.’
23427	MAT 8:13	Yesu tu wigawiya hai taniwaga uyahina i baha nae i pa, ‘Una nae om hewali apo ina luyagohana om witumagana binei.’ Houga naka uyahina tu tootogona a kadidili i tuhaga meya.
23431	MAT 8:17	Geka dewahi hi gelegeleta naka tu bahapiko Isaiya a baha i limoineya. Geka pitenana a wibaabani i pa, ‘Tauna ata wigwameyameya ma ata totogo witeihi ina awalihi.’
23433	MAT 8:19	Lugagayo taniwagana gehouna i nei Yesu uyahina po i baha i pa, ‘Bada, om nae atapuhu uyahihi ipa a wotagom.’
23434	MAT 8:20	Yesu i baha lawana uyahina i pa, ‘Gamogamo mi pitepitena waidomohi po kiu moyanei waipatahi. Ma Lawa Moinau ega meka nawatatau ani wienona gehouha.’
23435	MAT 8:21	Yesu tu wotagona gehouna i nei uyahina po i lubayada i pa, ‘Guyau, una palihaleu po a nae amau a guluwa tahaeya ma apoma a wotagom.’
23436	MAT 8:22	Yesu a baha i wimiheya i pa, ‘Lawa hai luyagohana mei tu hilahilage una palihalehi po tu hilahilage uyahihi hina galena nae.’
23439	MAT 8:25	Yesu a hewahewali hi nei po hi limaamahi po i towolo ma hi pa, ‘Guyau, una luyawahita, kikina ma apo ta yoli.’
23440	MAT 8:26	Yesu i baha nae a hewahewali uyahihi i pa, ‘Awai binei o matomatouta? Omi witumagana hi habulu hota,’ ma i towolo po togowa ma guletutu i paliyehi po noka hougana dumola baneina.
23441	MAT 8:27	A hewahewali hi gohola dumahi ma tunawahi hi ibaabani hi pa, ‘Geka lawana iyai, po togowa ma guletutu he iponawogogeya?’
23443	MAT 8:29	Hai luwagahi Yesu hi galeya yaka hi otu hopu uyahina hi pa, ‘Yaubada Natuna tam. Awai ipa una dewaya uyahiyai? Yohola ega libahibahi hougana ma ipa hiniwiyuwa una weliyai?’
23445	MAT 8:31	Ega yaka alugo apapoehi Yesu uyahina hi lupali gonugonuwa hi pa, ‘Inapa una iyagiyai yaka to luhogaleya ipa una himiliyai po noka polohi uyahihi to lui.’
23446	MAT 8:32	Ega yaka Yesu i baha nae uyahihi i pa, ‘Ona hopu.’ Lawahi luwaga uyahihiyei alugo apapoehi hi hopu po hi nae polo uyahihi po hi lui, ma polohi boluhi hi nohanoha mehi po hoi gubala hi holuholugehi hoi boga po hi halele atapuhi.
23448	MAT 8:34	Ega yaka lawa atapuhi meyageina hi’mboina nae Yesu uyahina po hi galeya ma hi baha gonugonuwa uyahina po ipa tupo noka ina nehaleya.
23450	MAT 9:2	Bolu gehouhi lawa waigwameyameyana hoi ani eno hi neiyai Yesu uyahina. Hougana Yesu hai witumagana i galeya po i baha nae totogo lawana uyahina i pa, ‘Natuwe, om apapoe amaka a paligigilihi.’
23451	MAT 9:3	Yesu a wibaabani lugagayo tanitaniwagahi hi noonoli po tunawahi ma hi ibaabani hi pa, ‘Geka lawana Yaubada e idibogi.’
23452	MAT 9:4	Hai winugonugotuhu Yesu amaka i hanapugeya ega yaka i baha nae uyahihi i pa, ‘Awai binei o inugonugotuhu powa?
23454	MAT 9:6	Apo uyahimi a limoineya naka tau Lawa Moinau, wipoya Yaubada i weleu po hoi hipuli apo apapoe a paligigili.’ Ega yaka i baha nae lawa waigwameyameyana uyahina i pa, ‘Una towolo po om ani eno una awali po una nae om meyagai uyahina.’
23456	MAT 9:8	Ma bolu hi gagaleya po hi matouta duma ma Yaubada hi wotalagiyeya po hi pa, ‘Nugote Yaubada a wipoya atapuna Yesu i weleya.’
23457	MAT 9:9	Yesu tupo noka i nehaleya po i nenae ma lawa gehouna gowana Matiu takisi tu tama anani bagibagi numana uyahina i tugutugula ma i galeya. Ega yaka Yesu i baha nae uyahina i pa, ‘Una wotagou.’ Matiu i towolo po Yesu i wotagoya.
23458	MAT 9:10	Houga naka uyahina Yesu mitehi hi tugula Matiu anu numa po hi’mam, ma takisi tu tama po tu apapoe po Yesu a hewahewali hi nei po mitehi hi’mam.
23459	MAT 9:11	Ma Palisi lawahi Yesu hi gagaleya po ega yaka a hewahewali hi lubayadehi hi pa, ‘Awai binei omi tu wiatatiyana takisi tu tama po tu apapoe mitehi he yam gogona?’
23460	MAT 9:12	Yesu hai baha i noonoli po i baha nae uyahihi i pa, ‘Lawa ega hita tootogo ega tu lumulamula nugonugohi ma tu tootogo tauhi nugonugohi tu lumulamula.
23461	MAT 9:13	Yaubada a baha hoi Buka hi gilugilumi o hanapugeya, bo eega? Geka pitenana hi baheya hi pa, “A luhogaleya lunugotootogo ma ega ata luhogaleya witalaguyaba.” A nenei ega ipa tu dewadumalu a otugehi ma tu apapoe a otugehi po hina nugobui.’
23462	MAT 9:14	Yoni a hewahewali hi nei Yesu uyahina po hi lubayadeya hi pa, ‘Awai binei tauyai ma Palisi lawahi i tapalolo binei to iyohi ma tam om hewahewali mitehi o’mam?’
23463	MAT 9:15	Ma Yesu i’mpaliluwaluwa uyahihi i pa, ‘Itapa tu tawine olotona a tawine tolehana uyahina tauna ita memae, moina apo a toumana hita iyohi? Apega. Tamogi iyeta he nenei apo tu tawine olotona a gawiya hina wihaleya ma noka iyetahi uyahihi apoma apo hina wiyohi.
23464	MAT 9:16	‘Ega iyai luilui wouna ita papaya po luilui odubona uyahina ita hilahilama lawiteya. Inapa ina dewaya yaka naka luiluina wouna amaka i wiapapoeya ma gasi apo gunalolona ina lata.
23465	MAT 9:17	Ma ega iyai wine wouna ita hiwohiwoga hopuneya tala gigoila gamogamo opihiyei hi dewadewaya odubona uyahina. Inapa ina dewaya yaka apo winena wouna ina hahana po tala gigoilana ina gunahaiya po wine ina kolologeya. Apega iyai ina dewaya. Tamogi wine wouna ipa tala gigoila wouna uyahina hina hiwohiwoga hopuneya po atapuna ina dewadewa pahi.’
23466	MAT 9:18	Yesu i ibaabani ma taniwaga gehouna i nei uyahina po i polou ma i baha nae uyahina i pa, ‘Natuwe wawinena amalai i hilage. Ma a luhogalem ipa una nei po una wogodadani po ina luyagohana.’
23469	MAT 9:21	Matababana u nugonugona i lugeleteya i pa, ‘Apo Yesu a kaleko yawa a wogodadani yaka a luyagohana.’
23470	MAT 9:22	Hougana Yesu a kaleko i wodadani, ma i luhagawileya po i baha nae uyahina i pa, ‘Natuwe, una kaoha om witumagana i luyawahim.’ Mala emosi wawinena a dewadewa i tuhagaya.
23472	MAT 9:24	Ega yaka Yesu i paliyehi i pa, ‘Atapumi tewela geka ona nehaleya po ona hopu hoi uputa; tewela geka ega ita hilage ma e’neno.’ Geka bahana uyahina ma lawa atapuhi hi winameya.
23475	MAT 9:27	Yesu numa noka i nehaleya po tahayagei i nenae ma tu matakeke luwaga hi wotagoya po hi ototu hi pa, ‘Yesu, Dawita gogana, apo uta lunugotootogogeiyai.’
23476	MAT 9:28	Yesu numa u hinena i lui po i memae, ma tu matakekehi hi nei uyahina po i lubayadehi i pa, ‘O witumaganeu ipa apo matami a widewadewahi?’ Tauhi a baha hi wimiheya hi pa, ‘Guyau, to witumaganem.’
23477	MAT 9:29	Ega yaka matahi i wodadanihi ma i baha nae uyahihi i pa, ‘Omi witumagana binei apo matami hina lugiigilihi.’
23478	MAT 9:30	Yaka matahi hi lugiigilihi. Ma Yesu i lugagayogehi i pa, ‘Ega lawa gehouna uyahina ona bahebaheu.’
23481	MAT 9:33	po Yesu i wiyagaya ma lawana i dewadewa meme po i ibaabani. Ma lawa boluhi hi kaoha duma po Yesu hi kawaidewedeweya po hi pa, ‘Ega kikina lawa gehouna a bagibagi tata galeya Isalaela u hinena geka pitenana.’
23482	MAT 9:34	Ma Palisi lawahi hi gagaleya po ega yaka hi baha hi pa, ‘Ega naka tauna a wipoyagei ita wobagibagi ma Tomodulele balau i weleya po uyahinei alugo apapoehi e iyagahi.’
23485	MAT 9:37	Ega yaka Yesu a hewahewali i paliwelehi i pa, ‘Mahula i lauliligeya ma tu yaba luemoemotahi.
23486	MAT 9:38	Uyahinei ona lupali mahula Guyouna uyahina po tu yaba gehouhi ina himilihi po hina nae mahula hina tuwaluhi.’
23490	MAT 10:4	ma Simona gehouna tauna tu’mgudugudu mi Loma hai ani taniwaga uyahinei, ma Yudasa Isakaliyota Yesu tu nugohalenana.
23491	MAT 10:5	Yesu a hewahewali magouhi 12 i himihimilihi ma hai lugagayo i paliwelehi i pa, ‘Tauhi ega mi Yudeya uyahihi ega ona nenae, po gasi Samaliya meyageihi uyahihi ega ona luilui.
23493	MAT 10:7	po uyahihi ona wipaliwelena ona pa, “Kikina ma Yaubada a taniwaga ina geleta uyahita po ina taniwageta!”
23497	MAT 10:11	‘Hougana dobu po meyagai uyahihi ona luilui ona lubayada tahaya po lawa awai a dewa wodewadewana ina baha uyahimi, yaka ona lui a numa u hinena po ona memae a sigana omi houga omhoe yaka apoma ona nehaleya.
23498	MAT 10:12	Hougana ona luilui numa u hinena yaka ona wimaamala tahaya lawana uyahina ona pa, “Yaubada a nugodumola mitehi ona memae,” ma apoma ona lui.
23501	MAT 10:15	A baha duma uyahimi, Libahibahi Iyetana uyahina apo hai wiyuwa ina lata duma ma mi Sodom ma mi Gomola hai wiyuwa ina habulu.’
23502	MAT 10:16	‘Tau a himihimilimi gagalenami mei sipi, ma kedewa woyahiyahihi u hayahi o nenae, yaka ipa ona nugohanahanapu po mei mota, ma ona nugohegoya po mei bunebune.
23507	MAT 10:21	‘Houga noka uyahina lawa apo gugunihi yawa apo hina igawigawiya biugei po walehina ina palihaleya po hina lihilageni. Mei gasi lawa natuna apo ina nugohaleya po hina lihilageni ma logaloga amamahi po hinahinahi hina palihalehi po hina lihilagenihi.
23508	MAT 10:22	Apo gowau binei ma lawa atapuhi hina wihinigigiyemi. Ma apo taumi iyawoi on’omtaibagibagi ma ona towolo kadidili po a sigana houga anani kokoe uyahina yaka apo luyagohana ona tuhagaya.
23510	MAT 10:24	‘Tu lunonola a tu wiatatiyana apega ina gelagoni. Mei gasi tu bagibagi a bada apega ina taniwageya.
23512	MAT 10:26	‘Lawa ega ona matumatutehi, babana ginouli awai humahumana apo ina lugeleteya, bo gowagowadana apo lawa hina hanapugeya.
23514	MAT 10:28	‘Iyawoi hinimi hin’ununi ega ona matumatutehi babana alugomi apega hina lihilagenihi. Ma tamogi Yaubada ona matuteya, babana emoemotana apo hinimi po alugomi mayau alalatana uyahina ina houni.
23518	MAT 10:32	‘Iyai bolu u matahi ma ina bahena geleteu naka tau e itumaganeu yaka tau Amau hoi yada u matana apo tauna a bahena geleteya.
23519	MAT 10:33	Ma iyai ina bowiyeu bolu u matahi yaka tau Amau hoi yada u matana apo tauna a bowiyeya.’
23520	MAT 10:34	‘Omi nugotuhu o pa nugodumola ata neiyai hoi hipuli, bo? A paliwelemi, eega. Ega nugodumola ata neiyai ma tamogi gawiya.
23523	MAT 10:37	‘Apo lawa awai amana ma hinana ina luhogalena dumahi ma tau tupo hotana tauna ega emoemotana po ina wotagou. Ma apo lawa awai natuna olotona bo wawinena ina luhogalena dumahi ma tau tupo hotana naka lawana ega emoemotana po ina wimulitagou.
23525	MAT 10:39	Apo lawa awai a luyagohana ina nugoneya yaka apo ina haleya ma apo iyawoi tau biugei hina hilage yaka apo yautuhi hina tuhagahi.’
23526	MAT 10:40	‘Apo lawa awai ina kaohemi yaka naka tau i likaohau po tu himiliu i likaohaya.
23528	MAT 10:42	Apo tu witumaganeu wouna uyopopona ina haleya po ina nei uyahim ma goila wayowayouna una weleya, babana e wotagou a paliwelem tam meiha apo una tuhagaya.’
23531	MAT 11:3	hi pa, ‘Tam iyai? Besinana lawana bimgei to iotonana ipa apo una nenei bo ega tam ma lawa gehouna to iotonaneya?’
23532	MAT 11:4	Ega yaka Yesu hai lubayadana i wimihena meya i pa, ‘Awai o gagalehi po o noonolihi ona gunawilemi po Yoni ona paliweleya.
23534	MAT 11:6	Iyai ega ita inugomagomagougeu tauna a kawaidewedeweya.’
23535	MAT 11:7	Yoni a hewahewali hi gunawilena mehi po hi memae, ma Yesu i wiwawala po bolu uyahihi i ipaliwelena Yoni binei i pa, ‘Hougana o nenae hoi balabala yabayababa Yoni uyahina omi nugotuhu ipa awai ona galeya? Ega togowa didiyala ita kwadikwadiyeya ma ota galeya.
23538	MAT 11:10	Matababana Yaubada a Buka uyahina tauna binei hi baha i pa, “Apo u tu winoyanoya a himila tahaeyem po om tahaya ina wononogogeya.”
23544	MAT 11:16	‘Lawa geka hapanana apo awai uyahina a wiluweluwena niyehi? Po galenahi awai? Tauhi mei logaloga ani gimala meyageina uyahina he tugula ma he yampalidamadamana he pa,
23545	MAT 11:17	“Ubeimi to lauinainaga ma ega ota hala. Ma to tutou ma ega ota tou haguiyai.”
23546	MAT 11:18	Ma Yoni i nei naka a omhilagena po ega wine ita umaya ma lawa hi ibaabani hi pa, “Tauna alugo apapoena u hinena.”
23547	MAT 11:19	Tau Lawa Moinau a nenei anai omniu po anai umau po lawa hi pa, “Geka lawana ona galeya, tauna tu’mlabatana po tu umabuubuuwa po a lawa takisi tu tama po tu apapoe.” Tamogi Yaubada a hanapu bagibagi dewadewana uyahina naka hanapu moinana.’
23549	MAT 11:21	‘Kihoni Kolasini tu nugodubu lawami. Kihoni Besaida tu nugodubu lawami. Itapa manini u hinemi hi dewadewahi u Taya po u Saidoni hita dewahi amaka lolowa lawahi hita nugobui. Ma hai nugobuina apo hita wogeleteya po kaleko apapoehi hita otena ma hita lugobu.
23551	MAT 11:23	Ma taumi Kapaneum lawami omi nugotuhu o pa ona wohepa memi po ona gae hoi yada, bo? Apo Yaubada ina halena hopunemi mayau alalatana uyahina. Ma mi Sodom hai libahibahi ina habulu babana itapa odubona mi Sodom u manini hita galeya, apo hita nugobui po apega Yaubada ita hamaga halehi.’
23553	MAT 11:25	Naka houganana Yesu i baha i pa, ‘Amau yada po hipuli hai Guyau, a wotalagiyem babana lawa hanahanapuhi po wainugonugotuhi uyahihi awai u gowagowadi naka tu winugoneina uyahihi u wogeleteya.
23555	MAT 11:27	‘Amau ginouli atapuhi i weleu. Ega iyai tau ita hanapugeu ma Amau tunawana. Gasi ega iyai Amau ita hanapugeya, ma tau Natuna po iyawoi a inaganihi uyahihi Amau a woogeleteya tunawiyai to hanapugeya.
23556	MAT 11:28	‘Taumi iyawoi omi awala po omi bagibagi hina witai, yaka ona nei uyahiu po apo alugomi wiyagohina hina tuhagaya,
23557	MAT 11:29	po u bagibagi ona dewaya babana u bagibagi awalana i teyateya gasi u memae ona lubuya po alugomi wiyagohina hina tuhagaya, matababana tau u dewa nugohegoya ma nugohopuhopu.’
23559	MAT 12:1	Hoi dalabu Yesu a hewahewali mitehi yaniyani mei pegapega tanona tipolinei hi nenae po am hi hilage yaka pegapega ugohi hi’mgomugomu po hi’mam.
23560	MAT 12:2	Ma Palisi lawahi hi galehi yaka Yesu hi paliweleya hi pa, ‘I lugagayo i baheya ipa ega hoi dalabu to wobagibagi, ma iyowai po om hewahewali geka pite he dewadewaya?’
23561	MAT 12:3	Ega yaka Yesu i paliwelehi i pa, ‘Dawita po iyawoi tauna mitehi am hi hilage ma awai i dewadewaya o hiyawi, bo eega?
23565	MAT 12:7	Yaubada a baha ega ota hanapugeya i pa, “Talaguyaba ega ginouli baneina ma lunugotootogo naka ginouli baneina.” Yaka ega u hewahewali ona igouhi.
23566	MAT 12:8	Tau Lawa Moinau dalabu taniwagana.’
23568	MAT 12:10	po lawa nimana wogiyogiyona i memae ma i galeya ega yaka tanitaniwaga hi lubayadeya hi pa, ‘Emoemotana apo dalabugei lawa tata widewadewahi?’ Hai lubayada babana ipa iyowai ma Yesu hina wigouya.
23569	MAT 12:11	Ega yaka Yesu hai baha i wimiheya i pa, ‘Iyowai taumi apo lawa gehouna a gamogamo emosi hota iyeta dalabu uyahina ma ina peu hoi domo apo ina wihalena meya, bo eega? Nugote apo ina haguya.
23570	MAT 12:12	A paliwelemi gamogamo ginouli habuluna ma lawa geka ginouli baneina yaka iyeta dalabu uyahina emoemotana apo lawa ta widewadewaya.’
23571	MAT 12:13	Yesu lawana i paliweleya i pa, ‘Nimam una lodomi,’ ega yaka lawana nimana i lodolodomi po i dewadewa po mei nimana gehouna.
23572	MAT 12:14	Palisi lawahi hi nehaleya po hi wiwogatala hi pa, ‘Apo iyowai ma Yesu ta lihilageni?’
23574	MAT 12:16	Ma i paliwelehi i pa, ‘Ega ona palipaligeleteu lawa uyahihi.’
23576	MAT 12:18	‘Ona galeya u tu bagibagi a winagani. Tauna u ani kaoha po u ani luhogala. Alugou a hiwoga haleya uyahina po dewa dumadumaluna ina wituwetuwegeya lawa magomagouhi uyahihi.
23577	MAT 12:19	Tauna ega emoemotana po ina wogalahi po gasi apega in’omlahalaha uheiya lawa ponana apega hina nonoli.
23579	MAT 12:21	po tauna gowanei hipuli atapuna hai luhogala hina wialona imahiyeya.’
23581	MAT 12:23	Lawa magomagouhi hi gohola dumahi po ega yaka hi ibaabani hi pa, ‘Nugote geka Besinana lawana tauna Dawita gogana?’
23582	MAT 12:24	Palisi lawahi tuwegana hi nonoli po tunawahi ma hi ibaabani hi pa, ‘Palouma hai bada Tomodulele Yesu balau i weleya po uyahinei alugo apapoehi e iyagahi.’
23583	MAT 12:25	Yesu hai winugonugotuhu amaka i hanapugeya yaka uyahihi i baha i pa, ‘Apo ani taniwaga gehouna u tipolina ina gunakahaya po hina igawigawiyena mehi apo hai mae ina apapoe. Mei gasi apo guguni emosi ma ina gunakahaya po hina igawiyena mehi apega hina towolo kadidili.
23587	MAT 12:29	‘Ani galena gehouna ipa a paliwelemi, ega emoemotana lawa kadikadidilina a numa ta luiya po a gapola ta danenehi. Inapa numana taniwagana ta womomohi po aena ma nimana ta panipanihi yaka apo ta lui a numa u hinena po a gapola ta danenehi.
23588	MAT 12:30	‘Iyai ega tau miteu yaka tauna e igawiyeu. Ma iyai ega tau miteu to nugoemota yaka tauna tu’mnoha.
23590	MAT 12:32	Apo lawa gehouna ina baha apapoe tau Lawa Moinau uyahiu yaka apo Yaubada ina paligigili. Tamogi iyai Alugo Woiyawa ina paliguyoguyougeya yaka geka hougana po houga he nenei uyahihi tauna apega Yaubada ina paligigili.’
23591	MAT 12:33	‘Mayau dewadewana ugo dewadewana e ugugogeya, ma mayau kakai ugo apapoena e ugugogeya. Yaka ugo emosi po emosi uyahinei apo ta galena tuhagaya.
23595	MAT 12:37	Omi baha uyahihiyei Yaubada apo ina kawaidewedewemi, ma omi baha uyahihiyei Yaubada apo ina kawaiapapoenimi.’
23596	MAT 12:38	Palisi lawahi po lugagayo tanitaniwagahi Yesu hi lubayadeya hi pa, ‘Bada, to luhogaleya ipa om manini wekiwekilalana una dewaya po to galeya.’