23233	MAT 1:20	Pani Joseph mo pa lo r̃omr̃omia, ale vahatea purongo, angelo non Moli God matea mo pala isana na mavuho, ale mo verea mara, “Joseph pin David, o sopo matahu vara o lavi Mary naroum. Hina rihirihi sei na lolona mo tai isan Tanume Tapu.
23234	MAT 1:21	I pa vasusui na natirihi lamane matea, ale o pa tau na hijana vara Iesu matan enia i pa juri na nona tamlohi na nora hehe.”
23236	MAT 1:23	‘Eh! Har̃ai maevo matea i pa pangepange, ale i pa vasusui na natuna lamane matea. La pa tau na hijana vara Immanuel.’ R̃aramin hija atu enia, ‘God mo lo toho isar̃a’.
23240	MAT 2:2	la lo usia lara, “Nene natirihi atu mo vora vara i pa Supe nona Jew? Kama hite na vitusarasarana hin rani atu mo vele atuvano Opae, ale kama mai vara kama lotua.”
23242	MAT 2:4	Mo tovi na matavuhi matea nona moli nona pr̃is peresi na tamlohi vujangi mata leu nona tamlohi, ale mo usia isara mara, “Sava jara natu, nor̃a Kr̃isto i pa vora hinia?”
23243	MAT 2:5	La r̃aramia lara, “Na vanuan Bethlehem na lolon Judea, matan pr̃ovet tuai matea mo ulia sohen harihi mara,
23244	MAT 2:6	‘Bethlehem sei na jara tavera atu Judah, engko ko aulu ko jeu la haratu la lo aulu Judah. Tamlohi aulu matea i pa tai isam i pa tavui sipsip mata i kilau na noku tamlohi Israel.’”
23246	MAT 2:8	Moiso Herod mo r̃ulera la vano Bethlehem, ale mo verea mara, “Ha vano, ha ale mamahuni natirihi atu, ale vara ka hitea, ha mai ha vereau hinia, ale enau sohena a pa vano a lotua.”
23251	MAT 2:13	La tamlohi lelevosahi atu lara la mule, vahatea purongo, angelo non Moli God matea mo pala isan Joseph na mavuho matea, mo verea mara, “O turu! O lavi natirihi sei peresi tinana ha rovo ha sivo Egypt matan nakerihi Herod i pa ale natirihi sei vara i vilimateia. Ha lo toho atu Egypt i tikeli rani atu a pa mele vere kamim hinia vara ha er̃i mele hilu.”
23253	MAT 2:15	moiso, Joseph mo lo toho Egypt mo tikeli na rani Herod mo mate. Hinau nike, mo masese sohena usuri na sava pr̃ovet la verea tuai moiso lara Moli God mo verea mara, ‘Na tovi nar̃ihi natuku Egypt’.
23256	MAT 2:18	‘Na jara atu Ramah, tamlohi la lo tangi, ale la tangtangi tavera, Rachel mo lo tangisi na natuna, ale mo r̃ohu vara tea i nanau isana matan natuna la mate.’
23258	MAT 2:20	angelo atu mo verea mara, “O turu! O lavi natirihi sei peresi tinana ha sahe Israel, matan la haratu sei la lo vaihitea vara la vilimatei natirihi sei la pete mate moiso.”
23261	MAT 2:23	Mo vano na taon tavera matea la tovia Nazareth, ale la tohoa atu vara sava pr̃ovet la verea tuai matan Kr̃isto i pa masese lara, ‘La pa tovia vara mara Nazareth’.
23263	MAT 3:2	Mo verea mara, “Ha posi na nomim hehe matan i pa sopo tuai suiha atu non God mo lo supe hinia i pa pala.”
23264	MAT 3:3	Matan enia haratu sei pr̃ovet Isaiah mo lo retireti hinia tuai sei mara, ‘Na jara hasetoho leona mo lo ulo mara: Ha tatamahuni na malele na mapumim matan Moli God i pa hahau hinia.’
23268	MAT 3:7	Pani John mara mo hitea vara Pharisee peresi na Sadducee matuvana la lo mai mata la paptijo, mo verea isara mara, “Kamim mata sasati! Hare mo retir̃oar̃oahai kamim vara ha rovo na aria tavera non God?
23270	MAT 3:9	Ha sopo r̃omaulu vara, ‘Kamam kama juri matan tamamam Abraham!’ matan na verea isamim, God i er̃i posi la vatu nike, la mai natun Abraham!
23273	MAT 3:12	Mo lo tauri na nona foko tavera na limana, ale i pa vasahi na nona jara ase na piri wit, ale i pa takonahi piri wit atu na nona pea, pani i pa suli na pahapaha piri wit na hapu sei tea i sopo er̃i vunia hin te rani.”
23275	MAT 3:14	Pani John mo vaihitea vara i horoa. Mo verea mara, “Mata sava ko mai isaku mata paptijo? Mo mele tataholo vara engko o paptijo hiniau!”
23276	MAT 3:15	Iesu mo r̃aramia mara, “Nake mo tataholo vara o tinar̃ihia i vano sohena, matan vara r̃a er̃i vai vevuhi na malele hinau tari i tataholo la masese.”
23278	MAT 3:17	Ale vahatea leo matea mo reti na tuka mo verea mara, “Harihi enia Natuku, na opoia mo tavera, ale na avulahi tavera hinia.”
23281	MAT 4:3	Tiapolo mo mai isan Iesu matan vara i vaihitea, ale mo verea mara, “Vara engko Natun God, o vere la vatu sei la mai pereti.”
23282	MAT 4:4	Pani Iesu mo r̃aramia mara, “Na Retiulia, God mo verea mara, ‘Tamlohi i sopo er̃i mauri na pereti purongo, pani na reti tari God mo verea.’”
23284	MAT 4:6	ale mo verea isana mara, “Vara engko Natun God o kue, matan na Retiulia God mo verea mara, ‘Mo retileu isana nona angelo matam, matan vara la pa tauriho na limara, ale o pa sopo er̃i vujahi na palom hin te vatu.’”
23285	MAT 4:7	Iesu mo r̃aramia mara, “La mele ulia na Retiulia God mo verea mara, ‘O sopo vaihite nom Moli God.’”
23287	MAT 4:9	Tiapolo mo verea isana mara, “Vara o popovitoho isaku, ale o lotuau a pa sileho hin la hinau tari sei.”
23288	MAT 4:10	Moiso, Iesu mo verea isana mara, “Setan, o vano! Matan na Retiulia God mo verea mara, ‘O pa lotu nom Moli God, ale o volitusi isana hasena purongo!’”
23293	MAT 4:15	‘La haratu na jara Zebulun enia Naphtali, peresi la haratu na tavalun tasi atu, peresi la haratu telesivo na wai Jordan, peresi Galilee jara tamlohi r̃or̃oha la lo toho ea,
23294	MAT 4:16	la tamlohi atu la lo toho hin r̃or̃oha tavera atu la hite na malarani tavera atu, ale merana mo sasarami la haratu la lo toho na jara r̃or̃oha mata mateia.’
23295	MAT 4:17	Hin rani atu Iesu mo tapulo vara i retivujavujangi mo verea mara, “Ha posi na nomim hehe matan i pa sopo tuai, suiha atu non God sei mo supe hinia i pa pala.”
23297	MAT 4:19	Ale Iesu mo verea mara, “Ha mai ha usuriau a pa vai kamim ha mai tamlohi aleale tamlohi.”
23306	MAT 5:3	“Avulahi r̃uhu isan la haratu la lo kilau isan God hasena mata hinau tari, matan mauri atu God mo supe hinia i pa nora.
23324	MAT 5:21	Ka rongo na sava la verea isana tamlohi tuai lara, ‘Ha sopo vilimatei na tamlohi. Vara tea mo vilimatei te tamlohi i pa turu na aria.’
23330	MAT 5:27	Ka rongo na sava la verea moiso lara, ‘O sopo juruvi peresi te har̃ai mo sopo naroum’.
23336	MAT 5:33	Ka rongoa la verea isana pir̃a tuai lara, ‘O sopo tope na nom retitauhi, ale o pa turu na nom retitauhi ko vaia na hijan Moli’.
23340	MAT 5:37	Vara ha vere na nomim retitauhi ha verea purongo vara ‘io!’ teni ‘mo vono!’ Ha sopo mele vere te hinau i aulu hin haratu matan hinau tinapua mo tai isan Tiapolo.
23341	MAT 5:38	Ka rongoa la verea tuai moiso lara, ‘Mata matea mata mata matea’ ale ‘Hur̃u matea mata hur̃u matea’.
23346	MAT 5:43	Ka rongoa la verea moiso lara, ‘O opoi na tahisam!’ Ale lara, ‘O r̃ohu na nom meresahi!’
23351	MAT 5:48	Ale matana, na lo verea vara tarea ha pa vai na hina tataholo sohen Tamamim na tuka mo tataholo r̃uhu.”
23352	MAT 6:1	“Vara ka vai na hina r̃uhu na naho tamlohi, ha sopo vaia matan vara tamlohi la pa hasohaso kamim matana, matan vara ha vaia sohena, Tamamim na tuka i pa sopo sile na otori isamim.
23382	MAT 6:31	Ha sopo r̃omkaka vara, ‘r̃a pa hani te sava hinau?’ teni ‘r̃a pa inu na sava?’ teni ‘r̃a pa ru te sava?’
23389	MAT 7:4	Teni o pa er̃i verea isan voraim sohena sava vara, ‘Tapala o tinar̃ihiau a lavi nar̃ihi na utauta rihirihi matea na matam!’ pani ko sopo hitevosahi na masunga vipahai na matam hasem?
23406	MAT 7:21	Mo sopo tamlohi tari sei la lo toviau lara, ‘Moli! Moli!’ la pa lavi mauri atu God mo aulu hinia, pani la haratu purongo sei la lo oloolo hin Tamaku na tuka la pa unu hinia.
23407	MAT 7:22	Na rani mata aria, tamlohi matuvana la pa toviau vara, ‘Moli! Moli!’ La pa verea lara, ‘Kama lo retivujavujangi na hijam, ale na hijam kama lo titiu na tanume sasati, ale kama lo vai na hina mar̃urahi matuvana hinia.’
23408	MAT 7:23	Pani a pa verea isara vara, ‘Kamim, ka sopo noku tamlohi! Ha malue, kamim ka tamlohi tope na leu!’
23412	MAT 7:27	Tavara mo jovi, ale wai mo tavei mo mai peresi na langi r̃ilangi la vili ima atu, ale ima atu mo jovi mo maroe.”
23416	MAT 8:2	Ale hin rani atu tamlohi lepros matea mo mai mo papaohi isana mo verea mara, “Moli, vara o opoia, o er̃i vaiau a vokevoke na noku rojoa.”
23417	MAT 8:3	Iesu mo sohai na limana moiso mo tikelia, ale mo verea mara, “Enau na opoia. O vokevoke!” Vahatea purongo lepros atu mo tihai.
23418	MAT 8:4	Moiso Iesu mo verea isana mara, “O sopo vere hinau nike isan tea, pani o vano o hase vujangiho isana pr̃is vara ko mele r̃uhu, ale o sile na hina silesilea sohen Moses mo retileu hinia matan vara tamlohi tari la pa levosahia vara engko ko vokevoke moiso.”
23420	MAT 8:6	mara, “Moli, o tueniau, noku volitusi mo lo juruvi na ima, epena mo r̃ira, mo lo lavi na rani r̃ilangi tavera.”
23421	MAT 8:7	Moiso, Iesu mo verea isana mara, “A pa vano a vai na nona rojoa i tihai!”
23422	MAT 8:8	Pani captain mata tamlohi vuro atu mo verea mara, “Moli, enau na sopo r̃uhu matan vara o unu na imaku, pani o verea purongo, ale noku volitusi i pa r̃uhu.
23423	MAT 8:9	Matan enau sohem, na lo toho na ruhuruhu suiha aulu tinapua, ale la sileau na suiha vara a aulu na noku tamlohi vuro, vara a vere isan te hatea vara, ‘O vano!’ ale i pa vano, vara a vere isan te tinapua vara, ‘O mai!’ ale i pa mai, vara a verea isana noku volitusi vara, ‘O vai haranike!’ ale i pa vaia.”
23424	MAT 8:10	Ale Iesu mara mo rongo hinau sei mo mar̃urahi tavera, ale mo posi mo verea isan vao atu la lo usuria mara, “Varar̃uhu na verea isamim vara na sopo lo tapai te rasua sohen harihi na lolon Israel.
23426	MAT 8:12	Pani tatua tahisan Abraham la pa pulahira na r̃or̃oha tavera, la pa tangi, ale la pa nar̃nar̃or̃i na hur̃ura.”
23427	MAT 8:13	Ale Iesu mo verea isan captain atu mara, “O er̃i vano na imam natu. Ale i pa masese sohen ko rasua.” Vahatea nona volitusi mo mele r̃uhu.
23431	MAT 8:17	Ale sava pr̃ovet Isaiah mo verea moiso mo masese sei mara: ‘Mo lavi nar̃ihi na nor̃a rojoa, ale mo vair̃a r̃a r̃uhu.’
23433	MAT 8:19	La sopo lo vano tamlohi vujangi mata leu matea mo mai isana mara, “Tija, a pa usuriho na sava jara o pa vano ea!”
23434	MAT 8:20	Iesu mo verea isana mara, “Viriu jala nora jara juruvi la lo toho, ale maji avuavu taura la lo toho, pani Natun Tamlohi mo sopo te jara vara i lo toho ea.”
23435	MAT 8:21	Nona tamlohi usuri tinapua matea mara, “Tija, a pa mai, pani o tinar̃ihia vara a tavuni tamaku tako.”
23436	MAT 8:22	Pani Iesu mo verea isana mara, “O usuriau! Haratu la mate la pa tavuni na nora mate!”
23439	MAT 8:25	ale na nona tamlohi la vano isana la r̃ohaia lara, “Tija! O jurir̃a! R̃a lo pute!”
23440	MAT 8:26	Pani Iesu mo verea isara mara, “Ka matahu mata sava? Nomim rasua mo rihirihi hajavua!” Ale mo turu mo reti r̃ilangi isana langi peresi tasi atu vara la tamata, ale hinau tari la tamata.
23441	MAT 8:27	Ale la nona tamlohi atu la mar̃urahi tavera hinia lara, “Sava tamlohi nahai sohena, matan langi peresi na tasi sohena la oloolo hinia?”
23443	MAT 8:29	Ale vahatea purongo, la ulo lara, “Natun God! Engko te nom sava isamam! Ko mai nakerihi matan vara o sile na talai isamam sei mo sopo lo ranina tataholo?”
23445	MAT 8:31	ale la tanume sasati atu la usia r̃ilangi isan Iesu lara, “Vara o tiu nar̃ihi kamam, o r̃ule kamam kama unu hin vao poi atuvano!”
23446	MAT 8:32	Ale Iesu mo verea isara mara, “Ha vano!” Moiso la malue la vano la unu hin vao poi atu, ale vahatea purongo vao poi atu la maro la solesole la jovi na pesapesa atu la pute na tasi.
23450	MAT 9:2	Ale hin rani atu, tamlohi hai la lavi na tamlohi papao matea na epana la mai isana, ale Iesu mara mo hitevosahi na rasua nona tapalan tamlohi papao atu, mo verea isana mara, “Natuku, r̃omim i r̃ilangi! Na r̃omiho mata nom hehe.”
23451	MAT 9:3	Ale hin rani atu, tamlohi vujangi mata leu hai la lo toho atu la lo hasera r̃omr̃omia na r̃omira lara, “Tamlohi akerihi mo lo vaia sohena enia God.”
23452	MAT 9:4	Pani Iesu mo levosahi na sava la tamlohi sei la lo r̃omr̃omia, ale mo verea mara, “Ka lo r̃omhehe na mapumim mata sava?
23453	MAT 9:5	Sahara mo mele malum vara a verea isan tamlohi papao nike? ‘Enau na r̃omiho mata nom hehe!’ Teni vara a verea vara, ‘O turu! O hahau!’
23454	MAT 9:6	Pani matan vara ha pa levosahia vara Natun Tamlohi mo lavi na suiha vara i r̃omi na hehe nona tamlohi na varama, ha tapurongo!” Ale Iesu mo verea isan tamlohi papao atu mara, “Na vereho hinia, o turu, o viriviri na epam, ale o mule!”
23457	MAT 9:9	Iesu mo pa lo vano, mo hite na tamlohi matea mo lo lavi na mania mata takis mo lo sakele na jara mata voli na takis. Iesu mo verea isana mara, “Eh! O mai o usuriau!” Ale Matthew mo turu, mo usuria.
23459	MAT 9:11	Pharisee atu lara la hitea, ale la usi na tamlohi usuri non Iesu lara, “Mata sava nomim tija mo lo hanhani matavuhi peresi la haratu la lo lavi na mania mata takis peresi la tamlohi hehe tinapua sei?”
23460	MAT 9:12	Pani Iesu mara mo rongoa mo verea mara, “Haratu la sopo rojo la sopo opoi na doctor, pani la haratu la rojo la opoia.
23461	MAT 9:13	Ha vano ha levosahi na r̃aramin Retiulia sei mo verea vara, ‘Na sopo opoi na malamalai, pani na opoia vara ha r̃omopoi na tinapua.’ Enau na sopo mai vara a tovi la haratu la tataholo moiso vara la mai noku tamlohi, pani na mai vara a tovi la haratu la hehe.”
23462	MAT 9:14	Na rani matea tamlohi usuri non John tamlohi paptijo la mai isan Iesu la usia lara, “Mata sava kamam peresi na Pharisee na rani matuvana kama lo tau na rani mata tapuhoro na hanhani mata usiusi, pani nom tamlohi usuri la sopo tapuhoro na hanhani mata usiusi?”
23463	MAT 9:15	Iesu mo r̃aramira mara, “Tavtavui tamlohi i pa lahi la sopo er̃i tapuhoro na hanhani mata usiusi hin rani atu la lo toho peresia. Pani vara nona meresahi la mai la lavi nar̃ihia isara, ale hin rani atu natu la pa tapuhoro na hanhani mata usiusi.
23465	MAT 9:17	Te tamlohi i sopo er̃i titisi na waen paro i sivo na jara waen la vaia na huri nani tuai matan waen paro atu i pa sosohi i r̃ari jara waen atu, ale i pa komoa peresi waen atu matan i pa roro nar̃ihi. Waen paro mo tataholo na jara waen la vaia na huri nani paro purongo matan vara jara waen atu la vaia na huri nani peresi waen atu la pa toho i r̃uhu i tuai.”
23466	MAT 9:18	Iesu mo pa lo vere harihi, ale vahatea tamlohi aulu matea mo mai isana, mo papaohi isana mo verea mara, “Venatuku mo mate nakerihi. O mai o tau na limam isana, ale i pa mele mauri.”
23469	MAT 9:21	Mo lo verea isana hasena mara, “Vara a er̃i tikeli na nona ruru purongo a pa mele r̃uhu.”
23470	MAT 9:22	Ale Iesu mo posi isana mo hitea mo verea mara, “R̃omim i r̃ilangi! Nom rasua mo vaiho ko mele r̃uhu.” Ale har̃ai atu mo mele r̃uhu vahatea purongo.
23472	MAT 9:24	mo verea mara, “Ha malue! Har̃arihi sei mo sopo mate! Mo juruvi r̃omaliho purongo!” Tamlohi tari atu la manaluluhi Iesu.
23475	MAT 9:27	Moiso Iesu mo lo malue hin jara atu, ale tamlohi matavuso mo rua la lo usuria la lo ulo lara, “Mahapin Supe David, o r̃omopoi kamam!”
23476	MAT 9:28	Ale Iesu mara mo unu na ima matea, la matavuso atu la mai isana. Iesu mo usira mara, “Ka rasua vara a pa er̃i vai kamim ha r̃uhu?” La r̃aramia lara, “He'e Moli.”
23477	MAT 9:29	Ale Iesu mo tikeli na matara mara, “Matan nomim rasua, i pa sohena isamim.”
23481	MAT 9:33	Ale Iesu mara mo tiu nar̃ihi tanume sasati atu hinia, mengo atu mo retireti. Vao tavera atu la mar̃urahi tavera la lo verea lara, “Mo sopo lo te hinau sohen harihi i malue Israel mo tikeli nake.”
23482	MAT 9:34	Pani Pharisee la verea lara, “Tamlohi tavera nona tanume sasati mo silea na suiha vara i tiu nar̃ihi na tanume sasati sohen harihi.”
23485	MAT 9:37	Mo verea isana nona tamlohi usuri mara, “Vua asitauni mo tavera jea, pani tamlohi isa la tupu visalete purongo.
23486	MAT 9:38	Ha usi tamlohi tavera atu sei mo aulu na asitauni vara i r̃ule te tamlohi isa la vano na isana vara la vu na vua asitauni!”
23491	MAT 10:5	Iesu mo r̃ule la tupu sangavulu r̃omana mo rua atu, mo retileu mara, “Ha toho asau na jara tamlohi r̃or̃oha, ale ha sopo unu hin te taon non Samaria hatea,
23528	MAT 10:42	Ale haratu mo hitevosahi na noku tamlohi usuri matea, ale mo silea na hina rihirihi matea sohena paniken wai hamar̃ir̃i matea isana, varar̃uhu na verea isamim, enia i pa lavi na nona otori matana.”
23531	MAT 11:3	vara la usia isana lara, “Engko sei natu, haratu sei kama pa lo kilau matana, haratu sei God i pa r̃ulea i sinai? Teni kama pa mele saovi matan te mele tinapua?”
23532	MAT 11:4	Iesu mo r̃aramira mara, “Ha vano ha vere John na sava ka rongoa, ale ka hitea.
23534	MAT 11:6	Vara la haratu la sopo r̃omrua hiniau, la pa avulahi tavera.”
23535	MAT 11:7	Ale la tamlohi atu la pa lo tapulo malue, ale Iesu mo sorahi John isan vao atu mara, “Hin rani atu ka lo vano vara ha hite John, ka vano hin urata hasetoho atu vara ha hite te hinau sohena talu ere sei mo sopo r̃ilangi, ale langi mo serea mo lo hisuhisu teni mata sava?
23538	MAT 11:10	Retiulia mo retireti hin John mara, ‘O lo levosahia vara, a pa r̃ule na noku vahar̃ule matea i tiroma hiniho vara i tatamahuni na hinau matam.’
23545	MAT 11:17	‘Kama roro na pue tangtangi, pani ka sopo velu! Kama lavi na vete mata r̃omi na tamlohi mate, pani ka sopo tangtangi!’
23546	MAT 11:18	Na vere harihi matan John tamlohi paptijo mo sopo vano r̃alihi vara i lo hanhani teni i lo inuinu peresi na tamlohi, pani ka vara, ‘Tamlohi sei tanume sasati matea mo lo toho hinia!’
23547	MAT 11:19	Ale Natun Tamlohi mo lo hahau r̃alihi mo lo hanhani mo lo inu peresi na tamlohi, ale ka vara, ‘Tamlohi sei mo lo hanhani, ale mo lo inu hajavua. Enia tapala tamlohi la lo lavi na mania mata takis peresi la haratu la hehe.’ Vara ha sopo er̃i hitevosahi na lelevosahi kama lo vaia nake, ha pa er̃i hitevosahia na vuana hitahu.”
23549	MAT 11:21	“Kamim tamlohin Chorazin, ha pa lavi na talai sasati tavera, ale kamim tamlohin Bethsaida sohena, ha pa lavi na talai sasati tavera! Matan, vara la hina mar̃urahi nike na vaira isamim na nomim taon la pa lo malue na taon non Tyre peresi Sidon, tamlohira la pete posi tuai moiso la vano isan God, ale la vujangia hin posposi matan tuai sei, la lo ru na parat paki, ale la tau na patmakovi na patura.
23552	MAT 11:24	Pani na verea isamim, na rani mata aria tamlohin Sodom la pa malue i malum i jeu kamim.”
23553	MAT 11:25	Ale hin rani atu Iesu mo verea mara, “Enau na hasohasoho, Tamaku, Moli non tuka peresi na varama, matan ko jarohi la hinau tari nike isana tamlohi lelevosahi mata varama peresi na tamlohi la lavi na lelevosahi mata varama, pani ko vujangia isana tamlohi purongo.
23558	MAT 11:30	Noku vujangi mo sopo puhoni, noku vavahinau mo salesale purongo.”
23560	MAT 12:2	Pani Pharisee lara la hitera, la verea isan Iesu lara, “O to kilau vano, nom tamlohi usuri la lo vai na hinau matea mo sopo tataholo vara la vaia na Sabbath.”
23561	MAT 12:3	Iesu mo verea isara mara, “Korong ka sopo lo evi na sava David peresi la haratu la lo toho peresia la vaia na rani la marohati.
23565	MAT 12:7	Ale vara ha pa lo levosahi na r̃aramin hinau sei, ‘Na opoi na posposi r̃omopoi, mo sopo malamalai!’ Ha pa sopo ari la haratu la sopo ori.
23566	MAT 12:8	Matan Natun Tamlohi enia Moli mata Sabbath.”
23568	MAT 12:10	Ale tamlohi matea mo lo toho atu limana mo kuti. Ale la tamlohi atu la usia isana lara, “O pa tope na leu vara o vai mamahuni te tinapua na Sabbath teni mo vono?” La usia sohena matan vara la pa tuvaia hinia.
23569	MAT 12:11	Iesu mo verea isara mara, “Hare vonamim matea pulana sipsip matea mo jovi hin te koko na Sabbath, i pa sopo tauria i sau nar̃ihia?
23570	MAT 12:12	Ka levosahia vara tamlohi mo aulu jea mo jeu na sipsip. Ale matana, mo r̃uhu vara r̃a vai na hina r̃uhu na Sabbath.”
23571	MAT 12:13	Moiso, mo verea isan tamlohi atu mara, “O r̃irahi na limam.” Ale tamlohi atu mo r̃irahia, ale mo r̃uhu sohena tapala limana.
23576	MAT 12:18	‘O kilau vano! Noku volitusi sei enia noku vir̃oni, enia haratu na opoi jea sei mapuku mo avulahi tavera hinia. A pa tau na Tanumeku hinia, ale enia i pa vereuli na noku posposi tataholo isana tamlohi r̃or̃oha.
23579	MAT 12:21	ale tamlohi r̃or̃oha tinatinapu tari la pa lo r̃omtoho na hijana.’
23581	MAT 12:23	Moiso tamlohi tari la mar̃urahi tavera hinia lara, “Korong haranike natu, enia mahapin David sei, haratu God mo vir̃onia mata jurir̃a teni mo vono?”
23582	MAT 12:24	Pani Pharisee lara la rongoa lara, “Tamlohi akerihi mo lo titiu nar̃ihi na tanume sasati na liman Beelzebul, supe nona tanume sasati tari!”
23583	MAT 12:25	Matan Iesu mo levosahi na r̃omira mo verea isara mara, “Vara na lolo jara matea supe la lo aseasehira hinia, i pa maroe, ale i pa sopo te taon tavera teni te vao ima vara i lo aseasehia hasena i pa er̃i turu.
23595	MAT 12:37	matan sava retireti ka verera, la pa vujangia vara ka tataholo na nahon God, ale matan sava retireti ka verera, la pa vujangia vara ka hehe na nahon God.”
23596	MAT 12:38	Moiso tatua tamlohi vujangi mata leu peresi na Pharisee, la r̃aramia lara, “Tija, kama opoia vara kama hite te matamata mar̃urahi isam!”
23597	MAT 12:39	Pani Iesu mo r̃aramira mara, “Tamlohi nake, enira tamlohi sasati, la vaivaileu peresi na tinapua mo lahi moiso, la lo ale na matamata, pani matamata atu a pa silea isara enia sohen matamata atu God mo vaia hin pr̃ovet Jonah.
23602	MAT 12:44	mo verea mara, ‘A pa mele hilu, a vano na ima na tai ea’. Ale mara mo pala mo tapai ima atu mo vuruvuru, mo hitea vara la tivesia, ale la tau tataholoi na hinau tari na jarara.
23603	MAT 12:45	Ale nake, mo vano vara i lavi na tanume lumiha tupu limaravrua tinapua sei la mele sati la jeua. La mai, ale la unu, la lo toho atu. Na lo verea vara i pa sati jea isan tamlohi atu i jeu tiroma. Ale i pa sohen haratu isan pina sasati nike, sei la lo r̃ohu hiniau!”
23605	MAT 12:47	ale tea mo verea isana mara, “O kilau vano sevano, tinam peresi na tasim la turu na jingo ima, la opoia vara la retireti peresiho.”
23606	MAT 12:48	Pani Iesu mo r̃arami tamlohi atu mara, “Hare natu, enia tinaku? Ale hare natu, enia tasiku?”
23607	MAT 12:49	Mo r̃irahi na limana mo vano tataholo isana nona tamlohi usuri mo verea mara, “La haranike, enira tinaku peresi na tasiku!
23608	MAT 12:50	Matan hare mo lo vai na masalon Tamaku na tuka enia tasiku, vetasiku, ale tinaku.”
23611	MAT 13:3	Moiso mo verera na hinau matuvana na titileu mara, “Tamlohi hapor̃ahi matea mo vano vara i hapor̃ahi te piri.
23617	MAT 13:9	Haratu mo peroha i tapurongo!”
23618	MAT 13:10	Nona tamlohi usuri la mai la verea isana lara, “Mata sava ko lo retireti na titileu isara?”
23619	MAT 13:11	Moiso mo r̃aramira mara, “Isamim God mo majinga vara ha pa levosahi na hina luhu matan mauri atu God mo aulu hinia, pani isara, mo sopo majinga.
23622	MAT 13:14	Varar̃uhu, sava Isaiah mo reti mangovia hinia moiso mo masese hinira vara, ‘Ha pa rongoa, pani ha pa sopo er̃i levosahia, ale ha pa hitea, pani ha pa sopo er̃i rongovosahia.
23623	MAT 13:15	Matan mapura la mai la praprasa, perora la peroputu, ale matara la pelati, matan vara la pa sopo hite na matara, teni rongo na perora, ale la rongovosahi na mapura matan vara la er̃i posi la mai isaku matan vara a vai mamahuni na mapura na nora rojoa.’
23631	MAT 13:23	Pani hin haratu mo hapor̃ahia na lepa r̃uhu, enia haratu mo rongo na Retir̃uhu, ale mo rongovosahia. Enia mo namaha mo tavera, hin tea i pa tikeli vaha ngavu sangavulu hai mo tikeli vaha ngavulu limarave ale hai mo tikeli vaha ngavulu tolu hin haratu mo lo lavoa.”
23632	MAT 13:24	Mo mele verera na titileu tinapua matea mara, “Mauri atu God mo aulu hinia, mo sohena tamlohi matea mo lo hapor̃ahi na piri r̃uhu na lolo isana,
23635	MAT 13:27	Moiso volitusi non tamlohi tavera mata ima la mai isana lara, ‘Tamlohi tavera, avei, kama r̃om vara ko hapor̃ahi na piri r̃uhu purongo na isam, pani sohena sava natu, r̃uvu la tuvu hinia?’
23636	MAT 13:28	Ale mo verea isara mara, ‘Noku meresahi matea mo vai hinau sei.’ Ale nona volitusi lara, ‘Ale ko opoia vara kama vano kama saputira?’
23637	MAT 13:29	Pani mo verea mara, ‘Mo vono! Mo sopo r̃uhu vara ha saputira matan ha pa er̃i saputi na wit peresira.
23638	MAT 13:30	Ha tinar̃ihira la ulua jara matea vavano i tikeli na rani asitauni. Na rani asitauni a pa vere na tamlohi asitauni vara la saputi na r̃uvu tiroma, ale la otira matan vara la pa sulira, pani la pa takonahi na wit na noku ima wit.’”
23639	MAT 13:31	Mo mele vere na titileu tinapua matea isara mara, “Mauri atu God mo aulu hinia mo sohena piri paka matea sei tamlohi matea mo lavia mo hapor̃ahi na isana.
23640	MAT 13:32	Piri atu enia mo rihirihi mo jeu na piri tari, pani vara mo ulua, mo mai mo tavera mo jeu na vipahai tari, ale maji avuavu na masapa la mai la vai na taura na rangarangana.”
23641	MAT 13:33	Mo mele vere na titileu tinapua matea isara mara, “Mauri atu God mo aulu hinia mo sohena isi sei har̃ai matea mo lavia, ale mo hoia na flaua vavano isi sei mo vaia mo sohi.”
23643	MAT 13:35	Harihi mo mar̃ivisi na sava pr̃ovet la verea tuai sei vara, ‘A pa vujangi na tamlohi na titileu, a pa vereuli na sava la luhu na tapulo varama mo tikeli nake.’
23644	MAT 13:36	Ale mo malue hin vao atu mo unu na ima. Moiso nona tamlohi usuri la mai isana lara, “O to vere mamahuni kamam na titileu mata r̃uvu hin isa atu.”
23645	MAT 13:37	Iesu mo r̃aramira mara, “Haratu mo lo hapor̃ahi na piri r̃uhu enia Natun Tamlohi.
23659	MAT 13:51	Ka lo rongovosahi la hinau sei?” La r̃aramia lara, “He'e.”
23660	MAT 13:52	Ale mo verea isara mara, “Ale matana, tamlohi vujangi mata leu tari sei la lavi na lelevosahi mata usuri mauri atu God mo aulu hinia, enira la pa sohena tamlohi tavera mata ima matea sei mo lavi nar̃ihi na nona tavtav vara i vujangira isana tamlohi, hina paro peresi na hina tuai.”
23662	MAT 13:54	mo mai na jarana mo vujangira na nora ima lotu, ale la mar̃urahi hinia lara, “Tamlohi nike, mo lavi na nona lelevosahi epu, mo pa lavi na suiha vara i vai na hina r̃uhur̃uhu epu?
23664	MAT 13:56	Ale vetasina tari la lo toho peresir̃a nike, sava jara natu, tamlohi nike mo pa lavi na suiha vara i vai la hinau sei hinia?”
23665	MAT 13:57	Ale la lo r̃ohu hinia, pani Iesu mo verea isara mara, “Pr̃ovet matea i pa sopo er̃i lavi na oloolo na jarana teni na lolo imana.”
23668	MAT 14:2	ale mo verea isana nona volitusi mara, “Haranike enia John tamlohi paptijo sei! Enia mo mele sauteterahi na mateia, ale mo er̃i vai la hina mar̃urahi sei matana.”
23670	MAT 14:4	matan John mo lo verea isana mara, “Mo sopo tataholo vara o lavia naroum.”
23674	MAT 14:8	Tinan har̃arihi atu mo retireti patuna, ale har̃arihi atu mo verea mara, “O sileau na patun John tamlohi paptijo na pusa peleti.”
23681	MAT 14:15	Ale mo lo ravravi nona tamlohi usuri la mai isana la verea lara, “Jara nike, enia jara hasetoho matea, ale pongi mo lo mai. O r̃ule vao sei la vano hin te vanua vara la voli te hara hinau matara hasera.”
23682	MAT 14:16	Pani Iesu mo verea mara, “Mo vono, la lo toho, kamim ha vahanira.”
23683	MAT 14:17	La verea isana lara, “Kama lo lavi na pereti mo lima purongo peresi na maji mo rua.”
23684	MAT 14:18	Ale mo verea isara mara, “Ha lavira la mai isaku.”
23692	MAT 14:26	Pani na rani nona tamlohi usuri lara la hitea mo lo hahau na pusa tasi, la have na matara mo tatavera lara, “Eh, tanume matea!” la ulo na tangi matan la matahu.
23693	MAT 14:27	Pani vahatea purongo Iesu mo reti isara mara, “Ha r̃omr̃ilangi! Enau sei, ha sopo matahu!”
23694	MAT 14:28	Moiso Peter mo r̃aramia mara, “Tija, vara engko sei, o retileu isaku vara a mai isam na pusa tasi.”
23695	MAT 14:29	Iesu mo verea mara, “O mai!” Ale Peter mo malue na boti mo hahau na pusa tasi mo lo vano isan Iesu.
23696	MAT 14:30	Pani mara mo hite na langi mo sere r̃ilangi, ale mo matahu, mo tapulo marun na tasi, mo ulo mara, “Tija, o juriau!”
23697	MAT 14:31	Vahatea purongo Iesu mo sohai na limana, ale mo tauria, mo verea isana mara, “Engko nom rasu mo rihirihi hajavua, mata sava ko r̃om rua?”
23699	MAT 14:33	Haratu la lo toho na boti la lotua lara, “Varar̃uhu, engko Natun God!”
23704	MAT 15:2	“Mata sava nom tamlohi usuri la lo tope na posposi nona vajiaha matan tuai? Matan enira la sopo hoje na limara tiroma moiso la pa hanhani.”
23705	MAT 15:3	Iesu mo r̃aramira mara, “Ale mata sava ka lo tope na retileu non God matan ka lo usuri na posposi tamlohi?
23706	MAT 15:4	Matan God mo retileu mara, ‘O oloolo hin tamam peresi tinam!’ Ale mara, ‘Hare mo reti sati hin tamana teni tinana, i pa mate matana.’
23707	MAT 15:5	Pani ka verea kara, ‘Mo tataholo vara tea i verea isan tamana enia tinana vara sava tuetueni vara i er̃i silea isara, mo pete silea isan God moiso.’
23710	MAT 15:8	‘La tamlohi nike, la lo oloolo hiniau na hurira purongo, pani mapura la lo toho asau hiniau;
23711	MAT 15:9	la lo vai vono na nora lotu, la lo vujangi na nora retileu lara retileu non God.’”
23712	MAT 15:10	Ale Iesu mo tovi vao atu la mai isana mo verea isara mara, “Ha tapurongo, ale ha levosahia!
23713	MAT 15:11	Sava mo unu na jingom mo sopo vaiho o lumiha, pani sava mo malue na jingom, enia mo vaiho ko lumiha.”
23714	MAT 15:12	Moiso nona tamlohi usuri la mai isana la verea lara, “Avei, ko sopo levosahia vara Pharisee la rongo mo sati na sava ko lo verea?”
23715	MAT 15:13	Mo r̃aramira mara, “Vipahai tari haratu Tamaku na tuka mo sopo lavora i pa saputi nar̃ihira.
23716	MAT 15:14	Ha sopo sahara vano isara. Enira la matavuso. La lo tiroma na tamlohi, pani la matavuso. Vara matavuso i tiroma na matavuso, la pa jovi hin te moru.”
23717	MAT 15:15	Pani Peter mo verea isana mara, “O to vere mamahuni titileu sei isamam.”
23718	MAT 15:16	Ale mo r̃aramia mara, “Kamim sohena, ka sopo lo levosahi?
23722	MAT 15:20	La hinau sei la vai na tamlohi mo lumiha. Pani vara tea i hanhani peresi na limana mo sopo hojea, mo sopo vaia i lumiha.”
23724	MAT 15:22	Ale vahatea hin jara atu, har̃ai mara Cana matea mo pala mo lo tangi mara, “O r̃omopoiau Moli, mahapin David! Tanume sasati matea mo sohoni venatuku mo vai komokomoa!”
23725	MAT 15:23	Pani mo sopo r̃aramia hin te reti hatea. Ale nona tamlohi usuri la mai la usia r̃ilangi isana lara, “O r̃ulea i malue matan mo lo tangi usurir̃a.”
23726	MAT 15:24	Mo r̃aramia mara, “Haratu mo r̃uleau, mo r̃uleau purongo mata sipsip matan Israel sei la jalio.”
23727	MAT 15:25	Pani har̃ai atu mo mai mo papaohi na nahona mara, “Moli, o tueniau.”
23728	MAT 15:26	Ale Iesu mo r̃aramia mara, “Mo sopo tataholo vara tea i lavi nar̃ihi na pereti hana natuvarihi i silea isana viriu.”
23729	MAT 15:27	Har̃ai atu mara, “He'e Moli, pani viriu la lo hani na utauta pereti sei la lo jovjovi na tep non nora tamlohi tavera.”
23730	MAT 15:28	Moiso Iesu mo r̃aramia mara, “Na verea, engko har̃ai matea, nom rasua mo tavera jea. I pa sohena sohen ko opoia.” Ale vahatea purongo, venatuna mo r̃uhu.
23734	MAT 15:32	Moiso Iesu mo tovi na nona tamlohi usuri la mai isana ale mara, “Enau na r̃omopoi la vao nike, matan la lo toho peresiau mata rani mo tolu moiso, ale mo sopo te hara hinau, ale na sopo opoia vara a r̃ulera la mule marohati, vara i vono la pa matemate na malelera.”
23735	MAT 15:33	Ale nona tamlohi usuri la verea isana lara, “R̃a pa er̃i lavi te pereti i tataholo hin vao tavera nike na jara hasetoho sohen harihi epu?”
23736	MAT 15:34	Moiso Iesu mara, “Ka lo lavi na pereti mo visa?” Lara, “Mo limaravrua peresi na maji vavarihi mo visalete purongo.”
23743	MAT 16:2	Iesu mo r̃aramira mara, “Vara mo ravravi, kara ‘Taro i pa r̃uhu matan telangi mo hahara!’
23744	MAT 16:3	Ale na r̃alavuho, ‘Taro i pa sati nohorihi matan telangi mo hahara, ale mo r̃or̃oha!’ Ka lo levosahia vara taro i pa sohena sava matan ka lo kilau na masapa, pani ka sopo er̃i hitevosahi na matamata matan rani nike ka lo toho hinia?
23745	MAT 16:4	Pina sasati nike, mo tamlohi vaivaileu, mo lo aleale matamata, pani i pa sopo lavi te matamata tinapua, pani matamata sei mo masese isan Jonah tuai.” Moiso mo malue isara mo vano.
23747	MAT 16:6	Ale Iesu mo verea isara mara, “Ha sopo r̃omaliho vara ha lo kilau mata isi sasati nona Pharisee peresi na Sadducee.”
23748	MAT 16:7	Moiso la tapulo sorahia isara hasera lara, “Eh, korong mo pa verea matan enr̃a r̃a sopo lavi te pereti teni?”
23749	MAT 16:8	Pani Iesu mo levosahi na sava la lo verea, ale mo verea mara, “Kamim akerihi, nomim rasu mo rihirihi hajavua. Mata sava ka lo sorahia isamim hasemim vara mo sopo te pereti?
23752	MAT 16:11	Mo sohena sava natu, ka sopo levosahia vara enau na sopo retireti na pereti? Ha lo kilau na isi nona Pharisee peresi na Sadducee.”
23754	MAT 16:13	Ale na rani Iesu mo mai na jara matan Caesarea Philippi, mo usi na nona tamlohi usuri mara, “Kamim ka lo rongo na tamlohi la lo verea vara Natun Tamlohi enia hare?”
23755	MAT 16:14	Moiso lara, “Hai la lo verea vara John tamlohi paptijo, tatuara lara Elijah, ale hai lara Jeremiah teni vonan la pr̃ovet atu matea.”
23756	MAT 16:15	Mo verea isara mara, “Pani kamim ka lo verea vara enau hare?”
23757	MAT 16:16	Simon Peter mo r̃aramia mara, “Engko natu pa Kr̃isto atu, Natun God sei mo mauri!”
23758	MAT 16:17	Ale Iesu mo r̃aramia mara, “Simon natun Jonah, God mo ler̃uhu hiniho matan mo sopo tea hin varama nike i vujangia isam, pani Tamaku na tuka hasena mo vujangia isam.
23760	MAT 16:19	A pa sileho na kia matan mauri atu God mo aulu hinia, ale sava hinau ko horoa na varama, God na tuka mo horoa moiso, ale sava hinau ko tinar̃ihia na varama, God na tuka mo tinar̃ihia moiso.”