23231	MAT 1:18	Awinyirra Mary amintiya nyirra-mantani Joseph awarra ngini ngarra nyirra promise api karri wuta arnuka marriti pirimi nanuwanga api awungarri ngarratuwu awarra ngawa-rringani ngini kuriyuwu yini-pangirri (sent) ngini-ngatawa pukwiyi (Holy Spirit) kapi awinyirra Mary, kiyi ngini-ngatawa power awarra pukwiyi yikirimi awinyirra Mary ngini nyirra papuringanta jiyima.
23232	MAT 1:19	Awarra Joseph karluwu yimajawu ngini awarra pukwiyi ngini-ngatawa power yikirimi awinyirra Mary papuringanta api karri yipakuluwunyi awinyirra Mary ngini nyirra waya papuringanta api ngarra amparrimani yuwarimi ngini ngarra nyoni tini yipirrakirayi awinyirra api yimi kangatamiya ngini, “Tani-waya (no matter) nyirra jiyimarrimili nyoni tini api ngiya karluwu ngimata-marruriyi (won't take) awinyirra kapi awuta alawuruwi kapi jurra ngini ngimata-jiyarra awuta ngini nyirra juwuriyi kapi nyoni tini.” Awarra yimi Joseph kangatamiya. Kiyi yimi ngini, “Ngiya karluwu ngimata-kirimi ngiya-mantanga arliranga. Waya juwa nguwutiyarra awinyirra ngini ngiya waya karluwu ngiya-mantanga awinyirra amintiya ngawa wiyi karluwu marriti ngamatami,” yimi Joseph kangatamiya. Ngarra pupuni tini awarra Joseph api ngarra arnuka yuwutimarti ngini arliranga yimata-kirimi awinyirra Mary.
23233	MAT 1:20	Kiyi awarra Joseph yuwuriyi japuja kiyi yipungintayi (thought about) ngarra-mantanga Mary. Api karri ngarra yimajirripi api tirimini yimi (dreamed) ngini yati ngawa-rringani ngini-ngatawa yingumpunila (angel) papi yimi kangatawa api awarra yingumpunila yimi kangatawa, “Aya, Joseph,” yimi. “Ngajiti nimpaja-mwari awinyirra Mary pili awarra ngawa-rringani ngini-ngatawa pukwiyi (Holy Spirit) waya yini-papirraya (came down) kangi nyitawa api ngini-ngatawa power waya yikirimi awinyirra papuringanta. Yita arnuka tini yipirrakirayi awinyirra Mary,” yimi awarra yingumpunila kapi awarra Joseph.
23234	MAT 1:21	Kiyi awarra yingumpunila nyoni ngirramini yipangiraga ngini, “Karri awarra kirijini wiyi arimulungurrumi api nginja awungarri yintanga tayakirayi Jesus pili awarra yintanga Jesus meaning arimi ngini ngarra awarra wiyi awunyawu awarra jirti ngini awuta tiwi pirikirim-ani (the wrong they have done), awuta kapi ngawa-rringani wiyi arimamula (call) awuta ngarra-mamirampi api wuta wiyi yiloti wurumuwu kuriyuwu kangatawa japuja. Api nginja tamarruriyi awinyirra Mary kapi nginjila japuja api nginja wiyi nginja-purnayinga awinyirra Mary,” yimi awarra yingumpunila kangatawa awarra Joseph karri ngarra tirimini yimi (dreamed).
23235	MAT 1:22	Api karri awarra Joseph yipangipari api kuwa yimi awarra ngirramini ngini awarra yingumpunila yipangiraga api yuwuriyi kapi awinyirra Mary kiyi yimarruriyi awinyirra kapi ngatawa japuja amintiya ngarra yiloti ngarra-purnayinga yimamula (called) awinyirra Mary. Wuta karluwu pirimarrimili nanuwanga. Waya juwa karri nyirra-mwarti wiyi (later on) yimulungurrumi api awungarri wuta pirimarrimili. Awarra ngirramini ngini (about) karri awinyirra Mary nyirra-mwarti yimulungurrumi api ngarra ngawa-rringani parlingarri yuwutiyarra awarra ngirramini kangi awarra prophet Isaiah. Api kiyi awarra Isaiah yikirimi kangi ngawa-rringani ngini-ngatawa punkaringini (Old Testament) awarra naki ngirramini ngini, “Nyirra natinga murrukupora angi nyirra arnuka jiyimarrimili awurrini api nyirra wiyi papuringanta ampirimi api nyirra wiyi yati kirijini ampurtiyi. Wuta wiyi wupakirayi yintanga awarra kirijini Immanuel.” Awarra Isaiah yikirimi awarra ngirramini kangi awarra punkaringini. Api awarra yintanga Immanuel meaning arimi ngini, “Awarra ngawa-rringani yini-papirraya (came down) kapi ngawa tiwi api ngawa waya ningani ngawa-rringani ngawiyati ngarimuwu kapi awungarra naki murrakupuni (on the earth).” Awarra ngirramini ngini ngarra awarra Isaiah yikirimi kangi awarra punkaringini api awarra wiyi warntirrana yima (later became true) karri ngawa-yuwuni Jesus yimulungurrumi.
23239	MAT 2:1	Karri awarra kirijini Jesus yimulungurrumi kapi awarra town Bethlehem kapi awarra murrakupuni Judea api awungarruwu kapi nyoni murrakupuni api yingampa wawurruwi pirripakuluwunyi awuranka japalinga ngirri-ngirri jiyimi. Awuta wawurruwi api ngini-wutawa murrakupuni karrampi. Wuta pungintamuwi (clever) pili wuta pirimajawu ngini (about) awinyirra tayikuwa-nga (lots) japalinga. Api karri awuta wawurruwi pirripakuluwunyi awinyirra awuranka japalinga api wuta nimarra pirimajirri, “Ningani yati kirijini waya yimulungurrumi api karri ngarra arikulani arima api ngarra wiyi king arimi,” pirimajirri awuta wawurruwi. Kiyi wuta pirripakuluwunyi awinyirra japalinga juwuja kangi yuwunka (sky) api kiyi pirripapunya awinyirra japalinga pili purru-wutimarti ngini pimata-kuluwunyi awarra kirijini ngini yimulungurrumi. Kiyi awinyirra japalinga juwuriyi kuriyuwu kapi awarra murrakupuni Judea kiyi awungarruwu nyirra juwunjarli (stopped). Karri awuta wawurruwi papi pirimi kapi awarra murrakupuni Judea api wuta purruwuriyi kapi Jerusalem. Awarra Jerusalem yinkitayi kapi Bethlehem. Awungarruwu kapi Jerusalem wuta nimarra pirimi kapi yingampa tiwi kapi japuja pirimi awungaji, api pirimi ngini, “Awungarruwu kapi ngini-ngawula murrakupuni ngawa nginti-pakuluwunyi awinyirra japalinga angi awuranka. Api karri nginti-pakuluwunyi awinyirra japalinga api nimarra ngintiri-majirri ngini, ‘Yati kirijini waya yimulungurrumi ngini ngarra wiyi king arimi api ngawa kularlaga ngawurrami (let's look for) awarra kirijini pili-ngini ngawa ngamata-kuruwarni (thank) ngarra,’ ngintiri-majirri. Api kiyi ngawa nginti-papunya awinyirra japalinga awungarra api kapi naki murrakupuni awinyirra japalinga juwunjarli (stopped). Api maka awarra kirijini ngini ngarra wiyi king arimi kangi nuwa kapi nuwa Jews?” Awuta wawurruwi awarra nanginta pirimi awuta tiwi kapi wuta japuja pirimi kapi Jerusalem. Ngarratuwu awarra King Herod api ngarra alawura yimi kapi awuta Jews awungarruwu kapi awarra murrakupuni Judea karri awarra kirijini Jesus yimulungurrumi awungaji amintiya ngarra japuja yimi kapi Jerusalem. Kiyi karri awarra King Herod yipitingaya (heard) awarra ngirramini ngini awuta wawurruwi pirripangiraga ngini (about) awarra kirijini ngini ngarra wiyi king arimi kapi awuta Jews api awarra King Herod worry yimi pili yimi kangatamiya ngini, “Karri awarra nayi kirijini wiyi arikulani arima api kapinaki Jews arrami wiyi wutimarti ngini ngarra wiyi king yimatami kangi wuta api wuta karluwu wutimarti ngiya ngini king ngimatami,” yimi awarra Herod kangatamiya. Wutatuwu awuta Jews kapi japuja pirimi kapi Jerusalem api wuta pirimakirri pili pirimajirri, “Ngini awarra kirijini wiyi awutimarti ngini king arimi kapi ngawa Jews api awarra Herod wiyi jirti ngirramini apakirayi ngawa,” pirimajirri awuta Jews.
23242	MAT 2:4	Kiyi awarra Herod jingawu yimi kapi awuta priests kapi wuta alawuruwi amintiya awuta scribes ngini wuta pini-matu-wariyi kangatawa. Karri awuta priests amintiya scribes papi pirimi kangi awarra King Herod api ngarra yimi kangi wutawa ngini, “Awi,” yimi. “Awarra ngini nuwa Jews ngimpiri-mamula (call) nuwa-rringani ngini kuriyuwu api ngarra parlingarri yuwuntiyarra nuwa-ampi ngini ngarra wiyi yini-mata-ngirri (would send) awarra Christ awungarra kapi naki murrakupuni (to this earth), awarra ngini ngarra wiyi king arimi kangi nuwa Jews. Api maka awarra murrakupuni kapi wuta parlingarri pirripangiraga ngini ngarra wiyi awungaji arimulungurrumi awarra kirijini?” yimi awarra King Herod kangi awuta priests amintiya awuta scribes.
23244	MAT 2:6	‘Awarra town Bethlehem kapi Judea api kirijini town amintiya tayikuwapi arikutumunuwi karluwu wurimajawu awarra town api wiyi parlinginari tayikuwapi arikutumunuwi wiyi wurimajawu awarra town pili awungarruwu yati kirijini wiyi arimulungurrumi ngini ngarra wiyi king arimi. Awarra kirijini ngarra wiyi ngatawa amintiya awuta yingampa alawuruwi kapi awarra murrakupuni Judea api wuta karlu-nara. Ngarra awarra king wiyi apamangi awuta tiwi kapi ngiya ngirimamula (call) awuta ngiya-mamirampi, awuta kapi wutiyati wuta-amini ngini ngarra yintanga Israel,’ yimi ngawa-rringani kapi awarra prophet parlingarri. Api kiyi awarra prophet yikirimi (wrote) awarra ngirramini kapi ngawa-rringani ngini-ngatawa punkaringini (Old Testament),” pirimi awuta priests amintiya awuta scribes kangi awarra King Herod.
23249	MAT 2:11	Kiyi awuta wawurruwi, karri papi pirimi awungarruwu kapi awinyirra kurrampali api pirripawuriji yilaruwu. Api karri pirripakuluwunyi awarra kirijini amintiya ngarra-naringa api wuta pirripamukuri ngini-wutawa yirrara yimpula kapi yakuluwuni (knelt down) yinkitayi kapi awarra kirijini. Kiyi wuta pirripakirayi awarra kirijini awarra oil ngini pupuni aruwanti amintiya gold amintiya awarra arramu-kamini ngini ngini-ngatawa kumurrupuni aruwanti pupuni (incense). Kiyi wuta purrupumwari awarra kirijini amintiya ngarra-naringa amintiya Joseph.
23251	MAT 2:13	Karri awuta wawurruwi kapi pungintamuwi (clever) purrupumwari awarra murrakupuni Judea api karri japinamini awarra Joseph yimajirripi api ngarra tirimini yimi (dreamed) ngini yati yingumpunila (angel) yinuwuriyi kangatawa. Kiyi awarra yingumpunila yimi ngini, “Kutupi tami api tamarruriyi nginja-purnayinga Mary amintiya nyirra-mwarti Jesus karrampi kapi nayi murrakupuni Egypt. Kalikali tamakirrimi awungarruwu pili awarra Herod wiyi kularlaga arimi awarra kirijini ngini pajuwani yimata-kirimi ngarra. Api karri nuwa papi ngimpirimi kapi Egypt api tangarima takirimi awungarruwu. Ngiya wiyi tuwanga nguwunu-wuriyi kanginjila kiyi wiyi nguwujiyarra nginja karri nginja wiyi nimpini-majakupawurli (bring back) nginja-purnayinga amintiya nyirra-mwarti awungarra.” Awarra yingumpunila yimi awarra kangi Joseph.
23252	MAT 2:14	Kiyi awarra Joseph yipangipari kutupi yimi kiyi yuwunga ngarra-purnayinga amintiya awarra kirijini kiyi wuta yartipili purrupumwari Bethlehem. Kiyi wuta purruwuriyi awungarruwu kapi Egypt.
23253	MAT 2:15	Api karri awarra Herod nanuwanga yimpangini yimi (still alive) amintiya yimuwu kapi Jerusalem api awarra Joseph amintiya awinyirra Mary amintiya awarra kirijini Jesus purumuwu awungarruwu kapi Egypt.
23257	MAT 2:19	Kiyi awarra Herod ngini ngarra king kapi Judea api ngarra pajuwani yimi. Api awungarri awarra Joseph amintiya awinyirra Mary amintiya awarra kirijini Jesus wuta nanuwanga (still) japuja pirimi awungarruwu kapi Egypt. Kiyi karri japinamini awarra Joseph yimajirripi api tirimini yimi (dreamed) ngini awarra yingumpunila (angel) tuwanga papi yimi kangatawa
23258	MAT 2:20	api yimi ngini, “Aya, Joseph, kutupi tami api tamarruriyi nginja-purnayinga amintiya nyirra-mwarti api tayakupawurli kapi ngini-nginjila murrakupuni Israel, pili awarra Herod ngini ngarra yuwutimarti ngini pajuwani yimata-kirimi awarra niyi kirijini api ngarra waya pajuwani yimi.” Awarra yimi awarra yingumpunila kapi awarra Joseph karri ngarra tirimini yimi.
23259	MAT 2:21	Api kiyi ngarra Joseph kuwa yimi kapi awarra yingumpunila yipangiraga kiyi yimaja-kupawurli awinyirra Mary amintiya nyirra-mwarti kapi awarra murrakupuni Israel.
23260	MAT 2:22	Kiyi karri wuta waya yinkitayi pirripakupawurli kapi Bethlehem kapi awarra murrakupuni Judea api awarra Joseph yipitingaya (heard) ngini awarra Herod ngarra-mirani Archelaus ngarra waya alawura yimi kapi Judea api ngarra awarra Joseph yimakirri. Kiyi awarra yingumpunila (angel) tuwanga papi yimi kangi Joseph karri ngarra tirimini yimi kiyi yimi kangatawa, “Ngajiti nimpaju-wariyi kapi Bethlehem.” Api karri awarra Joseph yipitingaya awarra ngini awarra yingumpunila yipangiraga api ngarra yimarruriyi ngarra-purnayinga amintiya nyirra-mwarti awungarruwu kapi awarra murrakupuni Galilee.
23261	MAT 2:23	Awungarruwu kapi Galilee wuta purruwuriyi kapi awarra town Nazareth kiyi awungarruwu wuta yiloti japuja pirimi. Karri ngawa-yuwuni Jesus japuja yimi kapi awarra town Nazareth api awarra ngirramini ngini ngarra ngawa-rringani parlingarri yuwuntiyarra awuta prophets ngini awarra Christ wiyi japuja arimi kapi Nazareth api awarra ngirramini awungarri warntirrana yima (came true). Yingampa tiwi pirimani ngini awuta arikutumunuwi kapi japuja pirimi kapi Nazareth api wuta karluwu wutawa api wiyi yingampa tiwi pirimi ngini ngawa-yuwuni Jesus ngarra karluwu ngatawa.
23262	MAT 3:1	Awarra John ngini ngarra-naringa awinyirra Elizabeth karri ngarra arikulani yimi api wuta pirimamula (called) awarra John the Baptist. Kiyi ngarra yuwuriyi kapi awarra murrakupuni Judea awungarruwu kapi karri-kuwapi japuja pirimi. Kiyi tayikuwapi tiwi purruwuriyi kangatawa api ngarra yuwuntiyarra awuta ngini ngarra ngawa-rringani ngirramini
23263	MAT 3:2	api yimi ngini, “Awi, nuwa putuputuwu nyirra-kiray-amiya awarra jirti ngini nuwa ngintiri-kirim-ani (the wrong you've done) ngini karluwu tuwanga nginti-matami awungani pili ngawa-rringani waya yinkitayi ngawa-alawura arimi amintiya wiyi apamangi ngawa arikutumunuwi.” Ngarra awarra yipangiraga awarra John the Baptist kapi awuta tiwi.
23264	MAT 3:3	Ngarra parlingarri ngawa-rringani yuwutiyarra awarra prophet Isaiah ngirramini ngini (about) awarra John the Baptist api awarra Isaiah yikirimi (wrote) awarra ngirramini kapi ngawa-rringani ngini-ngatawa punkaringini (Old Testament). Ngarra karluwu awarra Isaiah yimajawu awarra John the Baptist ngarra yintanga api yikirimi (wrote), “Yati tini wiyi japuja arimi awungarruwu kapi karri-kuwapi tiwi japuja wurimi api tayikuwapi tiwi wiyi wuriyi awungarruwu kapi ngarra japuja awarra tini. Kiyi awarra tini wiyi jingawu arimi kangi wutawa api awuntiyarra awuta tiwi ngini, ‘Yati ngini ngarra alawura waya yinkitayi awunu-wuja api ngawa pupuka ngamata-kirimi (should make) awinyirra jarrumoka angi ngarra wiyi apapunya. Tulimiyinga ngamata-kirimi awinyirra jarrumoka.’ Ngarra wiyi awarra tini awarra ngirramini awuntiyarra awuta tiwi,” yikirimi awarra Isaiah kangi awarra punkaringini.
23265	MAT 3:4	Awinyirra kuluji angatawa John the Baptist api awinyirra kamuli murrula (camel hair ones) amintiya angatawa wulirrima (belt) api awarra mipurra (leather one). Yinkiti ngini yuwapa api yingwati amintiya grasshoppers.
23266	MAT 3:5	Tayikuwapi arikutumunuwi purruwuriyi kapi awarra John the Baptist pili wuta purru-wutimarti ngini pimata-pitingaya (hear) ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini. Yingampa (some) awuta tiwi japuja pirimi awungarruwu kapi Jerusalem. Wutatuwu yingampa japuja pirimi kapi yingampa (other) towns awungarruwu kapi awarra arikulani murrakupuni Judea. Amintiya wutatuwu yingampa japuja pirimi awungarruwu kapi awarra murrakupuni yinkitayi kapi awinyirra makatinga Jordan. Api awuta tayikuwapi purruwuriyi kapi awarra John the Baptist.
23267	MAT 3:6	Kiyi awuta tiwi karri piri-pitingaya (heard) awarra ngirramini ngini John the Baptist yipangiraga api putuputuwu pirripakiray-amiya awarra jirti ngini wuta pirikirim-ani (the wrong they did) api purru-wutiyarra awarra John the Baptist awarra jirti ngini pirikirim-ani. Karri purru-wutiyarra awarra John the Baptist awarra jirti api wuta awungarri nimarra pirimi makirrana. Api kiyi awarra John the Baptist baptise yikirimi awuta.
23268	MAT 3:7	Kiyi tayikuwapi alawuruwi purruwuriyi kapi awarra John the Baptist. Wuta pirimamula (called) awuta alawuruwi Pharisees amintiya scribes. Api karri wuta papi pirimi kangi awarra John the Baptist api ngarra yimi kangi wutawa, “Nuwa nginingaji taringuwi,” yimi, “pili awuta taringuwi karri yikwani awunu-wuja api wuta kalikali wurimakirrimi. Api nuwatuwu awanuwanga kalikali ngimpiri-makirrimi kangilawa ngini ngiya baptise ngimata-kirimi nuwa pili nuwa arrami ngimpiri-makirri awarra yikwani kapi ngarra maputiti japuja.
23269	MAT 3:8	Kayi,” yimi awarra John the Baptist kapi awuta alawuruwi, “Putuputuwu nyirra-kiray-amiya awarra jirti ngini nuwa ngintiri-kirim-ani (the wrong you have done) api ngarra wiyi ngawa-rringani putuputuwu apakirayi (forgive) nuwa. Kiyi nyirra-mwari awarra jirti ngini nuwa ngintiri-kirim-ani (the wrong you have done) api papurajuwi tiwi nyirrama. Api karri ngawa-rringani apakuluwunyi ngini nuwa papurajuwi ngintirima api ngarra awungarri wiyi arimajawu ngini nuwa waya ngimpapunya angatawa pupuka jarrumoka.”
23270	MAT 3:9	Amintiya nuwa kapi nuwa alawuruwi manya ngimpirimi ngini, “Ngawa-rringani puranji yimuwu awarra ngawa-amini Abraham ngini parlingarri yimuwu api awarra (for that reason) ngawa waya rayiti (alright). Nuwa alawuruwi awarra manya ngimpirimi api nuwa ngajiti awarra nimarra ngimpajami. Tayakuluwunyi anaki waranga kapi yakuluwuni. Ngini ngawa-rringani awutimarti api ngarra mirrikili (miracle) yimata-kirimi api ngarra yirrija-kirimi (can make) anaki waranga awarra Abraham ngarra-mamirampi. Api nuwa ngajiti ngimpajami ngini nuwa waya rayiti (alright) pili nuwa-amini Abraham.” Ngarra awarra yipangiraga John the Baptist kapi awuta alawuruwi.
23271	MAT 3:10	Kiyi yimi kapi awuta alawuruwi, “Awarra ngawa-rringani waya yinkitayi apakirayi jirti ngirramini (trouble) kangi nuwula kapi nuwa jajiruwi. Ngarra awarra ngawa-rringani nginingaji awarra tini ngini apamangi awinyirra purinjirringa angi ampini kuruti (fruit). Api awinyirra purinjirringa angi nyirra jirti kuruti ampini api awarra tini arimajingipa (chops down) awinyirra purinjirringa api kiyi awunyawu awinyirra kangi yikwani. Ngarra awarra ngawa-rringani nginingaji awarra tini ngini awunyawu awinyirra jiringa purinjirringa kangi yikwani pili ngarra wiyi awunyawu nuwa kapi jajiruwi kapi awarra yikwani kapi ngarra maputiti japuja.” Ngarra awarra yipangiraga awarra John the Baptist kapi awuta alawuruwi.
23274	MAT 3:13	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus yipumwari awarra murrakupuni Galilee api kiyi ngarra yuwuriyi kapi awinyirra makatinga Jordan. Karri ngarra waya awungarruwu api yuwuriyi kapi awarra John the Baptist api yimi kangatawa, “Aya mantani, baptise takirimi ngiya.”
23275	MAT 3:14	Api John the Baptist yimi ngini, “Karluwu,” yimi, “pili nginja nginjila api ngiya karluwu ngilawa api nginja baptise jimata-kirimi ngiya,” yimi John the Baptist kapi ngawa-yuwuni.
23276	MAT 3:15	Api ngawa-yuwuni yimi ngini, “Ngawa-rringani awutimarti ngawa tiwi ngini ngamatu-wariyi kanginjila ngini nginja baptise jimata-kirimi ngawa api nginja baptise jimata-kirimi ngiya. Ngarra awarra ngawa-rringani awutimarti ngawa ngini kuwa ngamatami awarra ngini-ngatawa ngirramini. Tayikuwa-ni (all) ngawa-rringani ngirramini kuwa ngawurrami (must obey),” yimi ngawa-yuwuni. Api yimi John the Baptist ngini, “Manya.” Kiyi baptise yikirimi ngawa-yuwuni awungarruwu kapi makatinga Jordan.
23279	MAT 4:1	Kiyi ngawa-rringani ngini-ngatawa pukwiyi (Holy Spirit) yimarruriyi ngawa-yuwuni Jesus awungarruwu kapi awarra murrakupuni kapi karri-kuwapi wurumuwu awungaji pili awungarruwu awarra maputiti yuwutimarti ngini nimarra yimatami kapi ngawa-yuwuni ngini jirti yimata-kirimi (to do wrong).
23283	MAT 4:5	Kiyi ngarra maputiti yimarruriyi ngawa-yuwuni kapi Jerusalem kapi awinyirra arikulanga jurra (temple) angi-wutawa Jews. Awungarruwu kapi awinyirra jurra awarra maputiti yimarruriyi ngawa-yuwuni kuriyuw-amini kapi awinyirra jurra.
23285	MAT 4:7	Api yimi ngawa-yuwuni, “Ngiya arnuka kutupi ngimatami kapi yakuluwuni pili awarra Moses nyoni awarra ngirramini parlingarri yikirimi kangi awarra punkaringini, awarra ngirramini ngini ngiya-rringani yuwuntiyarra ngarra ngini, ‘Nuwa arikutumunuwi ngajiti ngimpaja-jiyarra ngiya ngini ngimata-wani nuwa (I have to help you),’ yimi ngiya-rringani. Awarra Moses awarra ngirramini parlingarri yikirimi kapi awarra punkaringini,” yimi ngawa-yuwuni Jesus kapi awarra maputiti.
23295	MAT 4:17	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus kularlaga yimi kapi awarra murrakupuni Galilee api awungarruwu ngarra yuwuntiyarra awuta arikutumunuwi ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini. Ngarra yimi kapi awuta, “Nyirra-mwari awarra jirti ngini nuwa waya ngintiri-kirim-ani (the wrong you've done) kiyi nyirra-punya ngawa-rringani angatawa jarrumoka. Ngawa-rringani waya yinkitayi alawura arimi kangi nuwa arikutumunuwi kapi nuwa wiyi ngimpapunya angatawa jarrumoka amintiya ngarra wiyi warntirrana apamangi nuwa.” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi awuta arikutumunuwi.
23301	MAT 4:23	Ninkiyi ngawa-yuwuni Jesus kularlaga yimi kapi awarra arikulani murrakupuni Galilee. Awungarruwu ngarra yipawuriji yilaruwu kapi yingarti kirijinga jurra angi-wutawa Jews (synagogues) api ngarra yuwuntiyarra awuta arikutumunuwi ngawa-rringani ngini-ngatawa pupuni ngirramini awarra ngirramini ngini ngawa-rringani yuwutimarti ngini wuta-alawura yimatami amintiya ngini yimata-mangi awuta. Karri ngawa-yuwuni yuwunyayi tiwi kapi wuta purunjuwi api kuta kaminawuti (whatever) jana purruwuni ngarra pupuwi yikirimi awuta.
23303	MAT 4:25	Tayikuwapi tiwi pirripapunya ngawa-yuwuni. Yingampa awuta japuja pirimi kapi Galilee. Kiyi yingampa japuja pirimi kapi Decapolis amintiya yingampa awuta japuja pirimi kapi Jerusalem kiyi nyoni murrakupuni kapi awarra arikulani murrakupuni Judea amintiya yingampa awuta japuja pirimi kapi awarra murrakupuni maringarruwu kapi awinyirra makatinga Jordan. Awuta tayikuwapi pirripapunya ngawa-yuwuni Jesus.
23316	MAT 5:13	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus yimi kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nyoni nginaki ngirramini nguwutiyarra nuwa ngini karri awuta arikutumunuwi wupamukuri awarra salt kapi kumapora purnikapa api awarra purnikapa arnuka wiyi punipani. Api nuwa awuta kapi kuwa ngimpirimi ngini-ngilawa ngirramini api nuwa nginingaji awarra salt pili nuwa ngumpuru-wani (help) nuwa-mamanta ngini wuta karluwu jajiruwi pimatami. Api awarra salt karri jirti arimi api ngawa karluwu tuwanga pupuni ngamata-kirimi (can't make) awarra salt api ngawa karluwu ngamata-mukuri (shouldn't put) awarra jirti salt kapi awarra kumapora purnikapa pili awarra jirti salt karluwu yimata-kirimi (can't make) awarra purnikapa ngini karluwu punipani yimatami. Waya juwa ngawunyawu awarra jirti salt kapi yakuluwuni api ngaparingina awarra salt karri ngapangulimayi. Api nuwa kapi kuwa ngimpirimi ngini-ngilawa ngirramini api ngini nuwa arnuka ngumpuru-wani (help) nuwa-mamanta ngini pupuwi pimatami api nuwa nginingaji awarra jirti salt.” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23326	MAT 5:23	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus nyoni nginaki ngirramini yipangiraga kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Ngini yati kapi nuwa jirti ngirramini (trouble) nimpakirayi nginja-mantani api ngini nginja-mantani angatawa yiminga jurrumumi ampirimi (becomes angry) kangi nginja api nanginta tami awarra nginja-mantani ngini putuputuwu apakirayi (forgive) nginja. Api ngini nginja nimpiri-marruriyi kunawuni kapi angawula jurra ngini nimpakirayi awarra kunawuni kapi ngawa-rringani api ngini karri nginja awungaji kangi jurra api nimpiri-pungintayi (remember) ngini nginja jirti jiyikirimi kapi nginja-mantani api ngajiti nimpaja-marruriyi awarra kunawuni yilaruwu kapi jurra.
23334	MAT 5:31	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus nyoni nginaki ngirramini yimi kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, yimi ngini, “Nuwa ngimpiri-majawu awarra ngirramini (law) ngini-ngatawa Moses ngini (that) awuta wawurruwi kapi wutimarti ngini pimata-mwari wuta-purnayuwi api wuta awuta pakinya pimata-kirimi (should write) kapi punkaringini (paper) ngini wuta waya arnuka wuta-purnayuwi awuta maminikuwi api kiyi wuta pimata-kirayi awarra punkaringini kapi awuta maminikuwi. Ngarra awarra Moses parlingarri yuwuntiyarra awarra ngirramini (law) kapi ngawa-maninguwi
23341	MAT 5:38	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus yipangiraga nyoni nginaki ngirramini kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nuwa ngimpiri-majawu ngini papaluwi purru-wuntiyarra awuta tiwi awarra naki ngirramini ngini ngawa-rringani yipangiraga ngini, ‘Ngini nuwa ngimpiri-pirni nyoni tini kangatawa pijara awarra nyoni tini api ngini awarra nyoni tini ngini-ngatawa pijara papi awunirimi (comes out) api nuwa wiyi ngumpuwariyi kapi majatawi angi-wutawa kurrampali api awungarruwu kapi angi-wutawa kurrampali awuta majatawi wiyi papi wuniri-mamiyi (take out) ngini-nuwula pijara,’ yimi ngawa-rringani. Kiyi tuwanga yimi, ‘Awanuwanga ngini nuwa ngimpiri-pirni nyoni tini kangatawa yirruputara api ngini awarra nyoni tini ngini-ngatawa yinkana papi awunirimi api wuta wiyi wuri-marruriyi nuwa kapi majatawi angi-wutawa kurrampali api awungarruwu kapi angi-wutawa kurrampali awuta majatawi wiyi papi wuniri-mamiyi (take it out) ngini-nuwula yinkana.’ Awarra ngirramini yimi ngawa-rringani parlingarri api awuta papaluwi purru-wuntiyarra awuta tiwi awarra ngirramini (law),” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi ngawa-yuwuni tuwanga yimi ngini, “Api ngiyatuwu ngirimi, ngini (if) yati tini aripirni nuwa api nyirra-mwari awarra jirti ngirramini (trouble). Api ngini ngarra aripirni nuwa yatuwani (one side) kapi nuwa yirrikilingapa api ngini awutimarti ngini tuwanga yimata-pirni nuwa api nyirra-jiyarra awarra ngini, ‘Tapirni ngiya kurrukola (other side) kapi ngiya yirrikilingapa.’ Nuwa awarra nimarra nyirrami kapi awarra tini,” yimi ngawa-yuwuni kangi ngarra-mamanta.
23346	MAT 5:43	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus nimarra yimi kapi ngarra-mamanta nyoni nginaki ngirramini, “Nuwa ngimpiri-majawu awarra ngirramini ngini awuta papaluwi parlingarri pirripangiraga kapi awuta arikutumunuwi. Wuta pirlamarruwi awuta papaluwi api pirimi ngini, ‘Awuta tiwi kapi jirti wurumuwu ngawa api ngawa awanuwanga jirti ngawurra-muwu (must hate) awuta api wuta wangata pupuni ngawurra-muwu (must love) kapi pupuni wurumuwu ngawa.’ Awuta papaluwi kapi pirlamarruwi awarra pirripangiraga,
23349	MAT 5:46	Kiyi yimi ngawa-yuwuni kangi wutawa, “Ngini nuwa puranji ngumpurumuwu awuta kapi pupuni wurumuwu nuwa api ngini nuwa waya juwa awuta puranji ngumpuru-muwu api ngarra ngawa-rringani karluwu yimata-mamula (won't call) nuwa papurajuwi. Awuta wawurruwi kapi waki wurimi ngini (for) awuta Roman alawuruwi api nanginta wurimi ngawa Jews awarra kunawuni ngini tax api nuwa ngimpirimi ngini wuta jajiruwi awuta tiwi api wuta awuta waya juwa puranji wurumuwu kapi puranji wurumuwu awuta. Api nuwa ngajiti awungani ngimpajami nginingaji wuta. Nuwa puranji nyirra-muwu tayikuwapi,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23352	MAT 6:1	Kiyi awarra ngawa-yuwuni Jesus nyoni ngirramini yipangiraga kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta api yimi ngini, “Yingampa arikutumunuwi kapi wuri-mamuliya pupuwi api wuta wutimarti wuta-mamanta ngini pimata-kuluwunyi awuta karri wuta wurikirimi ngini pupuni (do good things), nginingaji karri wupakirayi yinkiti amintiya kunawuni kapi awuta kapi paruwani-la. Wuta awuta wupawuriji yilaruwu kapi jurra kapi tayikuwapi tiwi mimpa wurimi amintiya arrami wuriyi kapi jarrumoka pili wutimarti awuta tayikuwapi tiwi ngini pimata-kuluwunyi awuta ngini wupakirayi yinkiti kapi awuta paruwani-la, pili wuta wutimarti awuta tayikuwapi ngini pimata-mamula (call) awuta papurajuwi. Api naki awarra warntirrana ngini ngarra ngawa-rringani karluwu yimata-mamula (won't call) papurajuwi awuta kapi wuri-mamuliya pupuwi pili wuta wupangirrajamiya karri wupakirayi awarra yinkiti kapi awuta kapi paruwani-la. Nuwa ngajiti awungani ngimpajami nginingaji awuta kapi wuri-mamuliya pupuwi.
23375	MAT 6:24	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus nyoni ngirramini yimi kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nuwa karluwu waki nginti-matami ngini (for) yuwurrara alawuruwi pili nuwa wiyi puranji ngumpuru-muwu yati amintiya kuwa ngimpirimi awarra. Kiyi ngarratuwu nyoni alawura api nuwa wiyi karluwu puranji nginti-mata-muwu awarra api wiyi karluwu kuwa nginti-matami awarra. Awanuwanga nuwa yingampa manya ngimpirimi ngini nuwa-alawura ngawa-rringani ngini kuriyuwu api nuwa waya juwa ngimpiri-pungintayi (think about) kunawuni. Ngini nuwa warntirrana ngimpitimarti ngawa-rringani ngini alawura yimatami kangi nuwa api nuwa ngajiti puranji ngimpaja-muwu awarra kunawuni,” yimi ngawa-yuwuni.
23386	MAT 7:1	Kiyi yimi ngawa-yuwuni Jesus kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nuwa ngajiti ngimpaja-mamula (call) jajiruwi nuwa-mamanta pili ngini (if) nuwa awungani ngimpirimi (do that) api ngarra ngawa-rringani wiyi arimamula (call) nuwa jajiruwi. Api ngini nuwa arnuka ngimpiri-mamula jajiruwi awuta nuwa-mamanta api ngarra awarra ngawa-rringani arnuka wiyi yimata-mamula (won't call) nuwa jajiruwi,” yimi ngawa-yuwuni.
23392	MAT 7:7	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus nyoni ngirramini yipangiraga kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Karri nuwa nanginta ngimpirimi ngawa-rringani kuta kamini ngini nuwa ngimpitimarti (need) api ngarra wiyi awarra apakirayi nuwa. Api nanginta nyirrami ngawa-rringani awarra kuta kamini ngini nuwa ngimpitimarti amintiya awanuwanga kularlaga nyirrami awarra kuta kamini ngini nuwa ngimpitimarti api ngarra wiyi ngawa-rringani amanu-wani (help) nuwa ngini ngumpunyayi awarra ngini nuwa kularlaga ngimpirimi. Yimpaja nanginta nyirrami awarra ngawa-rringani kuta kamini ngini nuwa ngimpitimarti api ngarra wiyi awarra apakirayi nuwa,” yimi ngawa-yuwuni kangi ngarra-mamanta.
23398	MAT 7:13	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus awarra naki nyoni ngirramini yimi kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nyirra-punya (follow) ngawa-rringani angatawa jarrumoka. Nyirra awinyirra jarrumoka kirijinga (narrow) api waya juwa kiyija arikutumunuwi wunyayi awinyirra jarrumoka angatawa ngawa-rringani api kiyi wupapunya awinyirra jarrumoka. Nyirra awinyirra jarrumoka ampuriyi kapi ngarra ngawa-rringani japuja api awuta tiwi kapi wupapunya awinyirra jarrumoka api wiyi yiloti wurumuwu kuriyuwu kapi awarra ngawa-rringani. Nyirratuwu awinyirra nyonga jarrumoka api nyirra arikulanga. Wuta tayikuwapi tiwi kapi karluwu kuwa wurimi ngawa-rringani api wuta wupapunya awinyirra jarrumoka angi arikulanga. Wuta awuta tiwi karluwu wiyi japuja wurimi kuriyuwu kapi ngawa-rringani pili awinyirra arikulanga jarrumoka ampuriyi kapi ngarra maputiti japuja,” yimi ngawa-yuwuni.
23400	MAT 7:15	Kiyi nyoni ngirramini yipangiraga ngawa-yuwuni Jesus, “Awi,” yimi kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta. “Yingampa tiwi wuri-mamuliya (call) prophets amintiya awanuwanga kunyani wurimi ngini awarra ngirramini ngini wuta wuruwaluwa (teach) nuwa api ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini awarra. Awuta kapi wuri-mamuliya (call themselves) prophets api karluwu wutimarti nuwa ngini kuwa nginti-matami awarra ngirramini ngini-ngatawa ngawa-rringani. Waya juwa wutimarti nuwa ngini kuwa nginti-matami ngini-wutawa jirti ngirramini. Api ngajiti kuwa ngimpajami ngini-wutawa ngirramini awuta kapi wuri-mamuliya prophets.
23406	MAT 7:21	Kiyi yimi ngawa-yuwuni Jesus kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Yingampa tiwi warntirrana wurimamula (call) ngiya wuta-alawura amintiya kuwa wurimi ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini. Wuta wiyi awuta wurumuwu kuriyuwu kapi ngini-ngatawa ngawa-rringani japuja,” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi yimi ngini, “Wutatuwu yingampa tiwi karluwu kuwa wurimi ngawa-rringani amintiya kunyani wurimi ngini ngiya alawura ngirimi kangi wutawa api wuta wiyi karluwu pimata-muwu kuriyuwu kapi ngawa-rringani ngini-ngatawa japuja,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23409	MAT 7:24	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus nyoni ngirramini yipangiraga kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Ngiya nimarra ngiyimami (going to say) kangi nuwa naki ngirramini (story) ngini (about) yati tini ngini ngarra yimuwu parlingarri. Ngarra yingarti punyipunyi yuwuni (had) awarra tini. Kiyi ngarra yikirimi angatawa kurrampali. Yikirimi kangi yuwurumi yakuluwuni. Api ngarratuwu nginaki nyoni tini ngarra karri-kamini punyipunyi yuwuni api yikirimi angatawa kurrampali kangi jipitini tingati yinkitayi kapi kuluwaga. Kiyi yingarti pakitiringa yipungoli api kapi awarra kuluwaga api awarra kukuni yini-papurti (came up) amintiya yingarti wunijaka jinu-wuriyi juwuntipayi (shook) awinyirra yirrara kurrampali. Kiyi awinyirra kurrampali kapi jipitini tingati ngini ngarra yikirimi ngini ngarra karri-kamini punyipunyi api awinyirra kurrampali yartipili jipakupuraji. Api awinyirra kurrampali kapi yuwurumi yakuluwuni ngini ngarra yikirimi ngini ngarra yingarti punyipunyi api awinyirra karluwu jipakupuraji. Api waya awungarruwu yipapaya (finished) awarra ngirramini (story) ngini awuta yuwurrara wawurruwi,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta. Kiyi ngawa-yuwuni yimi kangi wutawa, “Ngiya waya yingarti ngirramini nimarra ngirimi kangi nuwula api kapi nuwa waya ngintiri-pitingaya (heard) awarra ngirramini ngini-ngilawa api kapi nuwa wiyi kuwa ngimpirimi awarra ngirramini api nuwa awuta nginingaji awarra tini ngini ngarra yingarti punyipunyi ngini ngarra yikirimi angatawa kurrampali kapi yuwurumi yakuluwuni. Api nuwatuwu kapi nuwa wiyi karluwu kuwa nginti-matami awarra ngini-ngilawa ngirramini api nuwa awuta nginingaji awarra tini ngini ngarra karluwu yingarti punyipunyi ngini ngarra yikirimi angatawa kurrampali kapi jipitini tingati.” Ngarra awarra ngawa-yuwuni yipangiraga kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23414	MAT 7:29	Ngarra awarra warntirrana apangiraga. Api wutatuwu yingampa kapi wuruwaluwa (teach) ngawa ngini-ngatawa ngawa-rringani ngirramini api wuta karluwu nimarra wurimi nginingaji nginaki awarra Jesus.” Wuta awarra pirimi awuta tayikuwapi tiwi.
23415	MAT 8:1	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus yipumwari awarra jupunyini (hill) kiyi yipapirraya kapi yakuluwuni api tayikuwapi arikutumunuwi pirripapunya ngarra.
23419	MAT 8:5	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus yuwuriyi kapi awarra town Capernaum kiyi karri papi yimi awungarruwu, yati tini ngini ngarra Roman yinuwuriyi kangatawa. Naki awarra tini alawura yimi kapi tayikuwapi Roman soldiers. Kiyi ngarra nanginta yimi ngawa-yuwuni ngini yimata-wani (to help) ngarra,
23424	MAT 8:10	Karri ngawa-yuwuni yipitingaya (heard) awarra ngirramini ngini awarra alawura yipangiraga api yipakuluwunyi awuta tiwi kapi pirripapunya ngarra api yimi kangi wutawa, “Nayi kama awarra naki alawura ngini ngarra arnuka Jew api ngarra warntirrana kuwa arimi ngini ngiya nguwuni power ngini naki mirrikili (miracle) ngimata-kirimi api nuwa arikutumunuwi kapi nuwa Jews nginingaji ngiya api nuwa waya juwa kiyija kuwa ngimpirimi ngiya,” yimi ngawa-yuwuni kapi awuta tiwi.
23425	MAT 8:11	Kiyi ngawa-yuwuni yimi ngini, “Parlinginari (later) tayikuwapi arikutumunuwi kapi wuta arnuka Jews awuta kapi japuja wurimi kapi yingarti murrakupuni api wuta wiyi kuwa wurimi kangilawa. Wuta wiyi awuta arikutumunuwi wuriyi kuriyuwu kapi ngawa-rringani japuja api awungarruwu wuta wiyi wuwapa pupuni yinkiti wutiyati ngawa-ampi Abraham amintiya Isaac amintiya Jacob. Wuta wiyi awungarri warntirrana kukunari wurimi awuta tayikuwapi kapi wuta arnuka Jews awuta kapi kuwa wurimi kangilawa.
23426	MAT 8:12	Api nuwatuwu Jews ngawa-rringani pakinya yimamula (called) nuwa ngarra-mamirampi api ngarra yuwutimarti ngini nuwa wiyi nginti-matu-wariyi kuriyuwu kapi ngarra japuja. Api nuwa yingampa kapi nuwa Jews tani-waya (no matter) nuwa ngimpiri-mamula (call) Abraham nuwa-amini api nuwa wiyi arnuka ngumpuriyi kapi ngawa-rringani ngarra japuja pili nuwa arnuka kuwa ngimpirimi kangilawa api ngawa-rringani wiyi awunyawu nuwa kapi awarra murrakupuni ngini yartijanga. Awungarruwu nuwa wiyi yimpaja pirlikiti ngimpirimi amintiya wiyi ‘yakayi, yakayi’ jingawu ngimpirimi pili nuwa wiyi yingarti walawala (pain).” Awarra yimi ngawa-yuwuni kangi awuta arikutumunuwi kapi wuta Jews.
23475	MAT 9:27	Kiyi karri ngawa-yuwuni Jesus yuwujirr-angulimay-ani kangi jarrumoka api yuwurrara wawurruwi kapi wuta yinkilatuwi wuta pirripapunya ngarra. Kiyi wuta jingawu pirimi kangatawa, “Aya,” pirimi, “Nginja nginjila nginingaji awarra King David ngini parlingarri yimuwu api tawani ngawa,” pirimi.
23480	MAT 9:32	Karri awuta yinkilatuwi purrupumwari ngawa-yuwuni Jesus api yingampa arikutumunuwi piniri-marruriyi kangi ngawa-yuwuni yati tini ngini maputiti yipalamiya kangi ngarra purnikapa api awarra maputiti yikirimi awarra tini ngini ngarra karluwu nimarra yirrijami,
23482	MAT 9:34	Yingampa (some) Pharisees awungarruwu purru-wujingi-rritani (were standing) api wuta nimarra pirimajirri, “Ngawa-rringani ngini kuriyuwu ngarra karluwu yipakirayi awarra naki Jesus power ngini papi yini-mata-mamiyi maputirruwi kapi waya pirripalamiya kapi arikutumunuwi ngini-wutawa purnikapa. Yita awarra ngini ngarra alawura kapi awuta tayikuwapi maputirruwi (Satan) api ngarra awarra ngini apakirayi naki awarra Jesus power ngini papi yini-mata-mamiyi awuta maputirruwi kapi waya pirripalamiya kangi arikutumunuwi ngini-wutawa purnikapa,” pirimajirri.
23487	MAT 10:1	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus yimi kapi awuta wamurrara yuwurrara (12) ngarra-mamanta, “Nyirru-waripa pili ngiya ngimata-ngirri (am sending) nuwa kapi yingarti murrakupuni.” Kiyi wuta punuwuriyi kapi ngawa-yuwuni. Kiyi yimi ngawa-yuwuni kangi wutawa, “Awungarruwu kapi awarra yingarti murrakupuni nuwa wiyi papi nyirra-mamiyi awuta maputirruwi kapi waya pirripalamiya kapi wuta yingampa tiwi purnikapa. Amintiya awanuwanga nuwa wiyi pupuwi nyirra-kirimi awuta kapi wuta jana, tayikuwa-ni (all) awarra jana ngini wuta wuni. Ngiya wiyi ngipakirayi nuwa ngini-ngilawa power ngini pupuwi ngimpiri-kirimi awuta kapi wuta jana amintiya ngini papi ngimpiniri-mamiyi awuta maputirruwi kapi waya pirripalamiya kapi awuta tiwi purnikapa.” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23488	MAT 10:2	Awuta wamurrara yuwurrara (12) wawurruwi ngawa-yuwuni ngarra-mamanta api ngawa-yuwuni yimamula (called) awuta apostles. Ngini-ngatawa meaning awarra yintanga apostles api awuta wawurruwi kapi ngawa-yuwuni yuwunga ngini awuta amintiya ngawa-yuwuni wutiyati waki pimatami. Wuta yintanga awuta apostles api ngarra pakinya Simon. Api ngarra nyoni yintanga awarra Simon api Peter. Kiyi ngarruwani Andrew. Kiyi James amintiya ngarruwani John. Wuta-rringani Zebedee awuta yuwurrara.
23489	MAT 10:3	Kiyi Philip, kiyi Bartholomew, kiyi Thomas, kiyi Matthew. Ngarra awarra Matthew pakinya waki yimani ngini (for) awuta Roman alawuruwi amintiya nanginta yimani ngarra-mamanta awuta Jews awarra kunawuni ngini tax. Kiyi naki nyoni ngawa-yuwuni ngarra-mantani api awarra James ngini ngarra-rringani Alphaeus, kiyi Thaddaeus.
23490	MAT 10:4	Kiyi nyoni Simon. Api ngarra nyoni yintanga awarra Simon api Patriot. Wuta pirimamula (called) Patriot awarra Simon amintiya ngarra-mamanta pili wuta jirti purumuwani awuta Romans amintiya jirti ngirramini (trouble) pirripakiray-ani awuta. Kiyi naki nyoni ngarra-mantani ngawa-yuwuni api Judas Iscariot. Ngarra awarra wiyi (later on) traitor yimi kapi ngawa-yuwuni.
23491	MAT 10:5	Kiyi ngawa-yuwuni yipangiraga kapi awuta wamurrara yuwurrara (12) ngarra-mamanta api yimi ngini, “Nyirru-wariyi kapi awarra yingarti murrakupuni kapi wuta wurumuwu awuta ngawa-mamanta kapi wuta Jews api nyirra-jiyarra awuta ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini. Awuta ngawa-mamanta nginingaji sheepuwi kapi wuta waya pirripamulijipa pili wuta waya purrupumwari ngawa-rringani angatawa jarrumoka awuta ngawa-mamanta Jews. Ngajiti ngimpaju-wariyi kapi awuta arikutumunuwi kapi wuta karluwu Jews amintiya awanuwanga ngajiti ngimpaju-wariyi kapi awarra town kapi awarra murrakupuni Samaria.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23493	MAT 10:7	Kiyi yimi ngawa-yuwuni kapi awuta ngarra-mamanta, “Nyirra-jiyarra awuta ngawa-mamanta Jews ngini ngawa-rringani ngini kuriyuwu waya yinkitayi awunt-amangi wuta amintiya ngini ngarra wiyi alawura arimi kangi wutawa,” yimi ngawa-yuwuni.
23504	MAT 10:18	Amintiya wiyi awanuwanga wunga nuwa api wurimarruriyi nuwa kapi awuta alawuruwi kapi wuta kings amintiya kapmanuwi pili nuwa ngimpapunya angilawa jarrumoka. Api awungarri nuwa wiyi ngumpunt-iyarra awuta alawuruwi ngini-ngilawa ngirramini. Amintiya nuwa wiyi awanuwanga ngumpunt-iyarra awarra ngirramini ngini-ngilawa kapi awuta tiwi kapi wuta karluwu Jews.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23529	MAT 11:1	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus karri ngarra yipangirri (sent) ngarra-mamanta kapi awarra yingarti murrakupuni api ngarra yuwuriyi kapi nyoni towns awungarruwu kapi awarra murrakupuni Galilee. Ngarra awungaji yuwuntiyarra awuta arikutumunuwi ngini-ngatawa ngirramini.
23575	MAT 12:17	Parlingarri ngawa-rringani yuwutiyarra awarra prophet Isaiah ngirramini ngini (about) ngarra ngawa-yuwuni Jesus. Api awarra Isaiah yuwuntiyarra arikutumunuwi awarra ngirramini. Api awarra ngirramini ngini awarra Isaiah yipangiraga ngini (about) ngawa-yuwuni api wiyi parlinginari (later) warntirrana yima (came true).
23576	MAT 12:18	Ngawa-rringani yuwutiyarra awarra Isaiah awarra naki ngirramini ngini (about) ngawa-yuwuni. Ngarra karluwu tuwa yimi ngarra-mirani ngarra yintanga, api yimi ngini, “Ngarra awarra nayi tini api ngiya parlingarri ngurru-wunga (picked) awarra ngini wiyi waki yimatami ngini (for) ngiya. Ngiya puranji ngurumuwu awarra amintiya kukunari ngirimi kangi ngarra. Ngiya wiyi ngipakirayi awarra ngini-ngilawa pukwiyi (Holy Spirit) api ngarra wiyi awuntiyarra awuta arikutumunuwi ngini-ngilawa ngirramini,” yimi ngawa-rringani. Amintiya nyoni nginaki ngirramini yimi awarra ngawa-rringani ngini (about) ngarra-mirani Jesus, “Awarra tini ngini ngarra wiyi waki arimi ngini (for) ngiya api ngarra wiyi awuntiyarra ngini-ngilawa ngirramini kapi tayikuwapi arikutumunuwi kapi wuta Jews amintiya awanuwanga awuta kapi wuta karluwu Jews api ngarra wiyi awuntiyarra awuta arikutumunuwi ngini awuta tiwi kapi wiyi wunyawu awarra jirti (the badness) ngini apalamiya kangi wuta ruwuti api ngiya wiyi ngirimarruriyi awuta kuriyuwu kapi ngiya japuja.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-rringani ngini (about) ngarra-mirani Jesus.
23578	MAT 12:20	Amintiya awuta tiwi kapi mampara kuwa wiyimami (starting to obey) ngini-ngatawa ngirramini api karri awuta tiwi kuta kamini jirti wurikirimi (do wrong thing) ngarra wiyi putuputuwu awunt-akirayi (forgive) awuta. Awanuwanga awuta tiwi kapi wuta waya yinkitayi wupumwari angatawa pupuka jarrumoka api ngarra wiyi awarra tini awunu-wani (help) awuta api wuta wiyi warntirrana wupapunya angatawa jarrumoka. Ngarra karluwu awarra tini yimata-mwari ngini-ngilawa waki. Ngarra wiyi yiloti awunu-wani awuta arikutumunuwi api wuta wiyi awuta tiwi kuwa wurimi ngini-ngilawa ngirramini. Ngarra wiyi awungani (that way) apapaya awarra waki ngini ngarra wiyi arikirimi (do) ngini (for) ngiya amintiya wiyi warntirrana pupuni arikirimi awarra nginaki murrakupuni (earth).” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-rringani ngini (about) ngarra-mirani Jesus.
23579	MAT 12:21	Kiyi yimi ngawa-rringani ngini, “Tayikuwapi tiwi kapi wurumuwu kangi yingarti murrakupuni wiyi kuwa wurimi awarra tini ngini ngarra wiyi putuputuwu apakirayi (forgive) awuta awarra jirti ngini pirikirim-ani (the wrong they've done) amintiya awanuwanga wiyi kuwa wurimi ngini ngarra wiyi awunt-amangi awuta tiwi awarra tini ngini ngarra waki arimi ngini (for) ngiya,” yimi ngawa-rringani. Api awarra ngirramini ngini-ngatawa ngawa-rringani api awarra Isaiah yikirimi (wrote) awarra ngirramini kangi ngawa-rringani ngini-ngatawa punkaringini (Old Testament). Awarra tini ngini ngawa-rringani yipangiraga ngini ngarra wiyi waki arimi ngini (for) ngarra api ngarra awarra ngarra-mirani Jesus.