23239	MAT 2:1	Karri awarra kirijini Jesus yimulungurrumi kapi awarra town Bethlehem kapi awarra murrakupuni Judea api awungarruwu kapi nyoni murrakupuni api yingampa wawurruwi pirripakuluwunyi awuranka japalinga ngirri-ngirri jiyimi. Awuta wawurruwi api ngini-wutawa murrakupuni karrampi. Wuta pungintamuwi (clever) pili wuta pirimajawu ngini (about) awinyirra tayikuwa-nga (lots) japalinga. Api karri awuta wawurruwi pirripakuluwunyi awinyirra awuranka japalinga api wuta nimarra pirimajirri, “Ningani yati kirijini waya yimulungurrumi api karri ngarra arikulani arima api ngarra wiyi king arimi,” pirimajirri awuta wawurruwi. Kiyi wuta pirripakuluwunyi awinyirra japalinga juwuja kangi yuwunka (sky) api kiyi pirripapunya awinyirra japalinga pili purru-wutimarti ngini pimata-kuluwunyi awarra kirijini ngini yimulungurrumi. Kiyi awinyirra japalinga juwuriyi kuriyuwu kapi awarra murrakupuni Judea kiyi awungarruwu nyirra juwunjarli (stopped). Karri awuta wawurruwi papi pirimi kapi awarra murrakupuni Judea api wuta purruwuriyi kapi Jerusalem. Awarra Jerusalem yinkitayi kapi Bethlehem. Awungarruwu kapi Jerusalem wuta nimarra pirimi kapi yingampa tiwi kapi japuja pirimi awungaji, api pirimi ngini, “Awungarruwu kapi ngini-ngawula murrakupuni ngawa nginti-pakuluwunyi awinyirra japalinga angi awuranka. Api karri nginti-pakuluwunyi awinyirra japalinga api nimarra ngintiri-majirri ngini, ‘Yati kirijini waya yimulungurrumi ngini ngarra wiyi king arimi api ngawa kularlaga ngawurrami (let's look for) awarra kirijini pili-ngini ngawa ngamata-kuruwarni (thank) ngarra,’ ngintiri-majirri. Api kiyi ngawa nginti-papunya awinyirra japalinga awungarra api kapi naki murrakupuni awinyirra japalinga juwunjarli (stopped). Api maka awarra kirijini ngini ngarra wiyi king arimi kangi nuwa kapi nuwa Jews?” Awuta wawurruwi awarra nanginta pirimi awuta tiwi kapi wuta japuja pirimi kapi Jerusalem. Ngarratuwu awarra King Herod api ngarra alawura yimi kapi awuta Jews awungarruwu kapi awarra murrakupuni Judea karri awarra kirijini Jesus yimulungurrumi awungaji amintiya ngarra japuja yimi kapi Jerusalem. Kiyi karri awarra King Herod yipitingaya (heard) awarra ngirramini ngini awuta wawurruwi pirripangiraga ngini (about) awarra kirijini ngini ngarra wiyi king arimi kapi awuta Jews api awarra King Herod worry yimi pili yimi kangatamiya ngini, “Karri awarra nayi kirijini wiyi arikulani arima api kapinaki Jews arrami wiyi wutimarti ngini ngarra wiyi king yimatami kangi wuta api wuta karluwu wutimarti ngiya ngini king ngimatami,” yimi awarra Herod kangatamiya. Wutatuwu awuta Jews kapi japuja pirimi kapi Jerusalem api wuta pirimakirri pili pirimajirri, “Ngini awarra kirijini wiyi awutimarti ngini king arimi kapi ngawa Jews api awarra Herod wiyi jirti ngirramini apakirayi ngawa,” pirimajirri awuta Jews.
23244	MAT 2:6	‘Awarra town Bethlehem kapi Judea api kirijini town amintiya tayikuwapi arikutumunuwi karluwu wurimajawu awarra town api wiyi parlinginari tayikuwapi arikutumunuwi wiyi wurimajawu awarra town pili awungarruwu yati kirijini wiyi arimulungurrumi ngini ngarra wiyi king arimi. Awarra kirijini ngarra wiyi ngatawa amintiya awuta yingampa alawuruwi kapi awarra murrakupuni Judea api wuta karlu-nara. Ngarra awarra king wiyi apamangi awuta tiwi kapi ngiya ngirimamula (call) awuta ngiya-mamirampi, awuta kapi wutiyati wuta-amini ngini ngarra yintanga Israel,’ yimi ngawa-rringani kapi awarra prophet parlingarri. Api kiyi awarra prophet yikirimi (wrote) awarra ngirramini kapi ngawa-rringani ngini-ngatawa punkaringini (Old Testament),” pirimi awuta priests amintiya awuta scribes kangi awarra King Herod.
23267	MAT 3:6	Kiyi awuta tiwi karri piri-pitingaya (heard) awarra ngirramini ngini John the Baptist yipangiraga api putuputuwu pirripakiray-amiya awarra jirti ngini wuta pirikirim-ani (the wrong they did) api purru-wutiyarra awarra John the Baptist awarra jirti ngini pirikirim-ani. Karri purru-wutiyarra awarra John the Baptist awarra jirti api wuta awungarri nimarra pirimi makirrana. Api kiyi awarra John the Baptist baptise yikirimi awuta.
23270	MAT 3:9	Amintiya nuwa kapi nuwa alawuruwi manya ngimpirimi ngini, “Ngawa-rringani puranji yimuwu awarra ngawa-amini Abraham ngini parlingarri yimuwu api awarra (for that reason) ngawa waya rayiti (alright). Nuwa alawuruwi awarra manya ngimpirimi api nuwa ngajiti awarra nimarra ngimpajami. Tayakuluwunyi anaki waranga kapi yakuluwuni. Ngini ngawa-rringani awutimarti api ngarra mirrikili (miracle) yimata-kirimi api ngarra yirrija-kirimi (can make) anaki waranga awarra Abraham ngarra-mamirampi. Api nuwa ngajiti ngimpajami ngini nuwa waya rayiti (alright) pili nuwa-amini Abraham.” Ngarra awarra yipangiraga John the Baptist kapi awuta alawuruwi.
23275	MAT 3:14	Api John the Baptist yimi ngini, “Karluwu,” yimi, “pili nginja nginjila api ngiya karluwu ngilawa api nginja baptise jimata-kirimi ngiya,” yimi John the Baptist kapi ngawa-yuwuni.
23276	MAT 3:15	Api ngawa-yuwuni yimi ngini, “Ngawa-rringani awutimarti ngawa tiwi ngini ngamatu-wariyi kanginjila ngini nginja baptise jimata-kirimi ngawa api nginja baptise jimata-kirimi ngiya. Ngarra awarra ngawa-rringani awutimarti ngawa ngini kuwa ngamatami awarra ngini-ngatawa ngirramini. Tayikuwa-ni (all) ngawa-rringani ngirramini kuwa ngawurrami (must obey),” yimi ngawa-yuwuni. Api yimi John the Baptist ngini, “Manya.” Kiyi baptise yikirimi ngawa-yuwuni awungarruwu kapi makatinga Jordan.
23277	MAT 3:16	Api awarra ngawa-yuwuni karri yipapurti kapi warta (river bank) api awungarri awarra yirrakunga yimakanya (split open) api ngawa-yuwuni yipakuluwunyi kuriyuwu api awungarruwu yipakuluwunyi ngawa-rringani ngini-ngatawa pukwiyi (Holy Spirit) ngini yini-papirraya kangarra. Nginingaji mwapurawayi (dove bird) yini-papirraya.
23278	MAT 3:17	Kiyi ngawa-rringani nimarra yimi kapi kuriyuwu api yimi ngini, “Niyi awarra ngiya-mirani,” yimi ngawa-rringani. Kiyi yimi ngini, “Ngiya puranji ngurumuwu awarra amintiya kukunari ngirimi kangatawa,” yimi ngawa-rringani kapi kuriyuwu.
23284	MAT 4:6	Kiyi maputiti yimi ngini, “Kutupi tami kapi yakuluwuni,” yimi. “Ngajiti nimpaja-makirri pili awarra ngatawa ngini ngarra japuja kuriyuwu awarra ngini nginja nimpiri-mamula (call) ngarra nginja-rringani api ngarra wiyi apamangi nginja. Parlingarri wuta papaluwi pirikirimi (wrote) ngini-ngatawa ngirramini kangi awarra punkaringini ngini, ‘Nuwa kapi kuwa ngimpirimi ngini-ngatawa ngirramini awarra ngatawa ngini ngarra japuja kuriyuwu api ngarra wiyi awuntiyarra awuta angeluwi ngini wupamangi nuwa nginingaji karri nuwa waya yinkitayi pirlamarri (by accident) ngimpiri-pirn-amiya kapi waranga api awuta angeluwi wiyi wupamanipayi (lift you up) nuwa api awinyirra waranga arnuka ampiri-pirni nuwa malapwara.’ Parlingarri awuta papaluwi pirikirimi (wrote) awarra ngirramini kangi punkaringini,” yimi maputiti kapi ngawa-yuwuni.
23285	MAT 4:7	Api yimi ngawa-yuwuni, “Ngiya arnuka kutupi ngimatami kapi yakuluwuni pili awarra Moses nyoni awarra ngirramini parlingarri yikirimi kangi awarra punkaringini, awarra ngirramini ngini ngiya-rringani yuwuntiyarra ngarra ngini, ‘Nuwa arikutumunuwi ngajiti ngimpaja-jiyarra ngiya ngini ngimata-wani nuwa (I have to help you),’ yimi ngiya-rringani. Awarra Moses awarra ngirramini parlingarri yikirimi kapi awarra punkaringini,” yimi ngawa-yuwuni Jesus kapi awarra maputiti.
23287	MAT 4:9	“Api ngini nginja nimpamukuri ngini-nginjila yirrara yimpula kapi yakuluwuni kangiya amintiya ngini nginja nimpiri-kuruwarni (thank) ngiya api ngiya wiyi ngipakirayi nginja awarra nayi yingarti murrakupuni amintiya awinyirra anayi pupuka kurrampali.” Ngarra awarra yimi maputiti kapi ngawa-yuwuni.
23288	MAT 4:10	Kiyi ngawa-yuwuni yimi kapi maputiti, “Tuwariyi. Ngiya arnuka ngimata-kuruwarni (thank) nginja pili ngarra Moses parlingarri yikirimi kapi awarra punkaringini awarra naki ngirramini ngini ngarra ngiya-rringani yipangiraga api yikirimi (wrote) ngini, ‘Nyirra-kuruwarni (thank) ngiya pili ngiya alawura ngirimi kangi nuwa. Amintiya waki nyirrami ngini (for) ngiya. Karri-kuwani nyoni,’ yimi ngiya-rringani. Api nginja tuwariyi maputiti,” yimi ngawa-yuwuni.
23302	MAT 4:24	Awuta arikutumunuwi kapi piri-pitingaya (heard) awarra ngirramini ngini ngawa-yuwuni yipangiraga amintiya pirripakuluwunyi ngarra ngini pupuwi yikirimi awuta tiwi kapi purunjuwi api wuta wiyi (later on) awuta arikutumunuwi purru-wuntiyarra yingampa arikutumunuwi ngini (about) ngawa-yuwuni. Api wiyi tayikuwapi arikutumunuwi kapi awarra nyoni murrakupuni Syria ngini karrampi api wuta wiyarri piri-pitingaya awarra ngirramini ngini (about) ngawa-yuwuni api wuta pirimarruriyi kangatawa wuta-ngirimipi amintiya wuta-mamanta kapi wuta purunjuwi. Awuta tiwi kapi wuta pirimarruriyi kangatawa api wuta yingampa yingarti walawala (pain). Wutatuwu yingampa purruwuni maputirruwi yilaruwu kangi wutawa purnikapa. Yingampa awuta tiwi pirripakupuraj-ani kapi yakuluwuni kiyi yingarti pulingiya amintiya yingampa awuta tiwi api wuta karrawungana amintiya wuta karluwu pirrija-ngulimayi (couldn't walk) amintiya ngini-wutawa kurumuta waya yuwunjarli (stopped). Api karri awuta arikutumunuwi pirimarruriyi kangi ngawa-yuwuni awuta tayikuwapi tiwi kapi wuta jana api ngarra ngawa-yuwuni pupuwi yikirimi awuta.
23303	MAT 4:25	Tayikuwapi tiwi pirripapunya ngawa-yuwuni. Yingampa awuta japuja pirimi kapi Galilee. Kiyi yingampa japuja pirimi kapi Decapolis amintiya yingampa awuta japuja pirimi kapi Jerusalem kiyi nyoni murrakupuni kapi awarra arikulani murrakupuni Judea amintiya yingampa awuta japuja pirimi kapi awarra murrakupuni maringarruwu kapi awinyirra makatinga Jordan. Awuta tayikuwapi pirripapunya ngawa-yuwuni Jesus.
23306	MAT 5:3	“Arramukuta yingampa nuwa nimarra ngimpirimi nuwulamiya ngini, ‘Ngiya arnuka pupuni tini api ngiya nguwutimarti ngawa-rringani ngini yimata-wani (to help) ngiya ngini warntirrana kuwa ngimatami ngini-ngatawa ngirramini.’ Api kapi nuwa awarra ngimpangiraga kapi nuwulamiya api ngawa-rringani wiyi amanu-wani nuwa. Ngarra wiyi awanuwanga apamangi nuwa api nuwa wiyi kukunari ngimpirimi.” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23307	MAT 5:4	Kiyi ngawa-yuwuni yimi kangi wutawa, “Karri nuwa putuputuwu apalamiya (are sorry) kangi nuwula ruwuti api ngarra wiyi ngawa-rringani amanu-wani nuwa api nuwa wiyi awungarri kukunari ngimpirimi kangi nuwulamiya nuwa awuta kapi puranji ngumpuru-muwu ngawa-rringani.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23308	MAT 5:5	Kiyi ngawa-yuwuni yimi kangi wutawa, “Kapi nuwa arnuka ngimpangirrajamiya amintiya awanuwanga arnuka ngimpakirayi jirti ngirramini (angry talk) kapi nuwa-mamanta api nuwa awuta wiyi kukunari kangi nuwulamiya pili nuwa wiyi ngumpuru-muwu kangiya kapi ngiya murrakupuni.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni.
23309	MAT 5:6	Kiyi ngawa-yuwuni yimi ngini, “Kapi nuwa ngimpitimarti ngini warntirrana pupuwi nginti-mata-ma (to become) api awarra ngawa-rringani wiyi amanu-wani (help) nuwa ngini pupuwi tiwi nginti-mata-ma api kiyi nuwa wiyi awungarri kukunari ngimpirimi kangi nuwulamiya.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23310	MAT 5:7	Kiyi ngawa-yuwuni yimi ngini, “Kapi nuwa ngimpamangi nuwa-mamanta amintiya putuputuwu ngimpakirayi awuta api nuwa wiyi kukunari ngimpirimi pili ngawa-rringani wiyi amant-amangi nuwa amintiya putuputuwu amant-akirayi nuwa.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23311	MAT 5:8	Kiyi yimi ngawa-yuwuni ngini, “Nuwa kapi warntirrana papurajuwi tiwi api karluwu ngimpiri-mamuliya papurajuwi api nuwa awuta wiyi ngimpakuluwunyi ngawa-rringani kapi ngatawa japuja api wiyi nuwiyati tangarima awungarruwu amintiya nuwa wiyi awungarri kukunari ngimpirimi.” Awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23312	MAT 5:9	Kiyi ngawa-yuwuni yimi ngini, “Karri nuwa-mamanta wuru-warr-ajirri (fight) api nuwa kapi ngumpuriyi kapi awuta nuwa-mamanta api kiyi ngumpuru-wani (help) awuta ngini wuta arnuka pimata-warr-ajirri api ngawa-rringani wiyi apangiraga kangi nuwa, ‘Ngiya-mamirampi nuwa.’ Api nuwa wiyi awungarri kukunari kangi nuwulamiya,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23315	MAT 5:12	Waya juwa kukunari nyirrami pili ngawa-rringani wiyi amant-akirayi nuwa yingarti arramu-kaminawuti ngini pupuni kapi ngatawa tangarima kuriyuwu. Awarra jirti ngirramini (trouble) ngini awuta yingampa tiwi wupakirayi nuwa api nuwa karluwu wangata awarra jirti ngirramini pili awuta prophets kapi parlingarri purumuwu api yingampa tiwi awanuwanga pirripakirayi jirti ngirramini kapi awuta prophets.” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23316	MAT 5:13	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus yimi kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nyoni nginaki ngirramini nguwutiyarra nuwa ngini karri awuta arikutumunuwi wupamukuri awarra salt kapi kumapora purnikapa api awarra purnikapa arnuka wiyi punipani. Api nuwa awuta kapi kuwa ngimpirimi ngini-ngilawa ngirramini api nuwa nginingaji awarra salt pili nuwa ngumpuru-wani (help) nuwa-mamanta ngini wuta karluwu jajiruwi pimatami. Api awarra salt karri jirti arimi api ngawa karluwu tuwanga pupuni ngamata-kirimi (can't make) awarra salt api ngawa karluwu ngamata-mukuri (shouldn't put) awarra jirti salt kapi awarra kumapora purnikapa pili awarra jirti salt karluwu yimata-kirimi (can't make) awarra purnikapa ngini karluwu punipani yimatami. Waya juwa ngawunyawu awarra jirti salt kapi yakuluwuni api ngaparingina awarra salt karri ngapangulimayi. Api nuwa kapi kuwa ngimpirimi ngini-ngilawa ngirramini api ngini nuwa arnuka ngumpuru-wani (help) nuwa-mamanta ngini pupuwi pimatami api nuwa nginingaji awarra jirti salt.” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23317	MAT 5:14	Kiyi yimi ngawa-yuwuni ngini, “Nyoni nginaki ngirramini nguwutiyarra nuwa ngini (about) awinyirra kurrampali angi tayinti ampirimi kuriyuwu kapi jupunyini (hill). Karri japinamini awarra light ngirri-ngirri arimi yilaruwu kangi awinyirra kurrampali api ngawa arikutumunuwi kapi ngarimuwu kapi yawuni (down) api ngawa ngapakuluwunyi awarra light pili awinyirra kurrampali tayinti ampirimi kuriyuwu kapi awarra jupunyini. Api nuwa kapi kuwa ngimpirimi ngini-ngilawa ngirramini api nuwa nginingaji awarra light pili karri nuwa ngumpuru-wani (help) nuwa-mamanta api wuta tayikuwapi wupakuluwunyi nuwa.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23327	MAT 5:24	Pakinya tuwariyi kapi awarra nginja-mantani ngini nginja jirti jiyikirimi kangatawa api nanginta tami awarra ngini putuputuwu yimata-kirayi nginja. Api ngini ngarra awarra nginja-mantani arimi ngini, ‘Waya manya’ api tayakupawurli kapi jurra api tamarruriyi awarra kunawuni yilaruwu kapi jurra kiyi tayakirayi awarra kunawuni kapi ngawa-rringani.” Awarra yimi ngawa-yuwuni kapi awuta tiwi. Kiyi yimi kangi wutawa, “Nuwa ngajiti ngimpaja-kirayi kunawuni kapi ngawa-rringani karri awuta nuwa-mamanta nanuwanga wuni jirti ngirramini (trouble) kangi nuwula.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni.
23330	MAT 5:27	Kiyi ngawa-yuwuni nyoni ngirramini yimi kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nuwa ngimpiri-majawu awarra ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini ngini, ‘Nuwa ngajiti pokayini ngimpajami ngini ngarra nyoni tini ngarra-purnayinga.’ Ngarra ngawa-rringani awarra yipangiraga,” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi yipangiraga ngini, “Ngiyatuwu ngirimi ngini karri nuwa ngimpakuluwunyi angi ngarra nyoni tini ngarra-purnayinga api ngini nuwa awungarri ngimpirimi kangi nuwulamiya ngini, ‘Ngiya nguwutimarti awinyirra,’ api jirti awarra pili ngarra awarra nginingaji nuwa warntirrana pokayini ngimpirimi awinyirra tinga angi ngarra nyoni tini ngarra-purnayinga. Amintiya ngini nuwa maminikuwi ngimpakuluwunyi nyonga tinga nyirra-purnayi api ngini nuwa awungarri ngimpirimi kangi nuwulamiya ngini, ‘Ngiya nguwutimarti awarra,’ api jirti awarra pili awarra nginingaji nuwa warntirrana pokayini ngimpirimi awarra tini ngini nyirra nyonga tinga nyirra-purnayi.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23332	MAT 5:29	Kiyi yimi ngawa-yuwuni ngini, “Ngini nuwa ngimpakuluwunyi nyoni tini ngarra-purnayinga api ngini nuwa ngimpitimarti awinyirra api yartipili nyirra-jiyarri (put your head down) pili ngini (if) nuwa karluwu ngimpa-jiyarri amintiya ngini nuwa ngimpakuluwunyi-la (keep looking at) awinyirra tinga api nuwa arrami wiyi warntirrana ngimpiri-marrimili awinyirra angi nyoni tini ngarra-purnayinga. Api awarra jirti api nuwa wiyi arrami ngumpuriyi kapi ngarra maputiti japuja (hell).
23333	MAT 5:30	Amintiya ngini nuwa ngimpitimarti ngini nginti-mata-wuningiya (touch) nyoni tini ngarra-purnayinga amintiya nyonga tinga nyirra-purnayi api ngajiti awungani ngimpajami. Nyirra-mwari awarra tini ngarra-purnayinga amintiya nyonga tinga nyirra-purnayi pili arrami nuwa wiyi mitaya ngimpirimi awarra tini ngarra-purnayinga amintiya nyonga tinga nyirra-purnayi api ngini nuwa warntirrana mitaya ngimpirimi awinyirra tinga amintiya awarra tini api nuwa wiyi arrami ngumpuriyi kapi ngarra maputiti japuja (hell).” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kangi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23335	MAT 5:32	api ngiyatuwu ngirimi ngini awinyirra tinga angi nyirra arnuka pokayini jiyimi nyoni tini api nyirra-purnayi arnuka yimata-mwari (should not leave) awinyirra pili ngini (if) ngarra apumwari awinyirra api nyirra wiyi arramukuta nyoni tini arimarrimuwu awinyirra api jirti awarra pili ngarra awarra tini ngini yipumwari ngarra-purnayinga api ngarra awarra yikirimi awinyirra yimpalinya ngini juwunga nyoni tini. Amintiya awarra nyoni tini awanuwanga jirti arikirimi (does wrong) pili ngarra arimarrimuwu nyoni tini ngarra-purnayinga.” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23341	MAT 5:38	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus yipangiraga nyoni nginaki ngirramini kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nuwa ngimpiri-majawu ngini papaluwi purru-wuntiyarra awuta tiwi awarra naki ngirramini ngini ngawa-rringani yipangiraga ngini, ‘Ngini nuwa ngimpiri-pirni nyoni tini kangatawa pijara awarra nyoni tini api ngini awarra nyoni tini ngini-ngatawa pijara papi awunirimi (comes out) api nuwa wiyi ngumpuwariyi kapi majatawi angi-wutawa kurrampali api awungarruwu kapi angi-wutawa kurrampali awuta majatawi wiyi papi wuniri-mamiyi (take out) ngini-nuwula pijara,’ yimi ngawa-rringani. Kiyi tuwanga yimi, ‘Awanuwanga ngini nuwa ngimpiri-pirni nyoni tini kangatawa yirruputara api ngini awarra nyoni tini ngini-ngatawa yinkana papi awunirimi api wuta wiyi wuri-marruriyi nuwa kapi majatawi angi-wutawa kurrampali api awungarruwu kapi angi-wutawa kurrampali awuta majatawi wiyi papi wuniri-mamiyi (take it out) ngini-nuwula yinkana.’ Awarra ngirramini yimi ngawa-rringani parlingarri api awuta papaluwi purru-wuntiyarra awuta tiwi awarra ngirramini (law),” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi ngawa-yuwuni tuwanga yimi ngini, “Api ngiyatuwu ngirimi, ngini (if) yati tini aripirni nuwa api nyirra-mwari awarra jirti ngirramini (trouble). Api ngini ngarra aripirni nuwa yatuwani (one side) kapi nuwa yirrikilingapa api ngini awutimarti ngini tuwanga yimata-pirni nuwa api nyirra-jiyarra awarra ngini, ‘Tapirni ngiya kurrukola (other side) kapi ngiya yirrikilingapa.’ Nuwa awarra nimarra nyirrami kapi awarra tini,” yimi ngawa-yuwuni kangi ngarra-mamanta.
23345	MAT 5:42	Kiyi nyoni ngirramini yimi ngini, “Awuta tiwi kapi nanginta wurimi nuwa kuta kamini ngini wutimarti api nyirra-kirayi awuta awarra kuta kamini. Amintiya ngini wurimi kangi nuwa, ‘Ngiya pakinya awarra ngini nginja nimpini,’ api nuwa nyirra-kirayi (give) awarra kangi wutawa,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23347	MAT 5:44	api ngiyatuwu nimarra ngiyimami (going to say) ngini ngawa-rringani ngini kuriyuwu puranji arimuwu tayikuwapi (everyone),” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi yimi ngini, “Awarra ngawa-rringani parlingarri yikirimi warnarringa api arikirimi awinyirra warnarringa ngini ngirri-ngirri ampirimi kangi awuta tiwi kapi jajiruwi amintiya kapi wuta pupuwi. Awanuwanga arikirimi pakitiringa ngini apawuliyi (come down) kapi awuta tiwi kapi jajiruwi amintiya awuta kapi pupuwi,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta. Kiyi yimi ngini, “Nuwa awanuwanga puranji nyirra-muwu tayikuwapi (everyone). Kapi jirti wurumuwu nuwa api nuwa puranji nyirra-muwu awuta tiwi. Api awuta kapi tongwayi wurimi nuwa api nanginta nyirrami ngawa-rringani ngini yimata-mangi awuta. Api ngini nuwa puranji ngumpuru-muwu tayikuwapi amintiya ngini nanginta ngimpirimi ngawa-rringani ngini yimata-mangi awuta kapi tongwayi wurimi nuwa api ngarra ngawa-rringani wiyi arimi kangi nuwa, ‘Ngiya-mamirampi nuwa,’ arimi.” Ngarra awarra ngawa-yuwuni yipangiraga kapi ngarra-mamanta.
23349	MAT 5:46	Kiyi yimi ngawa-yuwuni kangi wutawa, “Ngini nuwa puranji ngumpurumuwu awuta kapi pupuni wurumuwu nuwa api ngini nuwa waya juwa awuta puranji ngumpuru-muwu api ngarra ngawa-rringani karluwu yimata-mamula (won't call) nuwa papurajuwi. Awuta wawurruwi kapi waki wurimi ngini (for) awuta Roman alawuruwi api nanginta wurimi ngawa Jews awarra kunawuni ngini tax api nuwa ngimpirimi ngini wuta jajiruwi awuta tiwi api wuta awuta waya juwa puranji wurumuwu kapi puranji wurumuwu awuta. Api nuwa ngajiti awungani ngimpajami nginingaji wuta. Nuwa puranji nyirra-muwu tayikuwapi,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23350	MAT 5:47	Kiyi ngawa-yuwuni yimi kangi wutawa ngini, “Ngini nuwa nimarra ngimpirimi kapi nuwa-ngirimipi api ngini karluwu nimarra ngimpirimi kapi yingampa api ngarra awarra jirti. Wuta awungani wurimi (do that) awuta kapi arnuka kuwa wurimi ngawa-rringani. Nuwa ngajiti awungani ngimpajami nginingaji wuta. Yita nuwa nimarra nyirrami kapi tayikuwapi tiwi.
23352	MAT 6:1	Kiyi awarra ngawa-yuwuni Jesus nyoni ngirramini yipangiraga kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta api yimi ngini, “Yingampa arikutumunuwi kapi wuri-mamuliya pupuwi api wuta wutimarti wuta-mamanta ngini pimata-kuluwunyi awuta karri wuta wurikirimi ngini pupuni (do good things), nginingaji karri wupakirayi yinkiti amintiya kunawuni kapi awuta kapi paruwani-la. Wuta awuta wupawuriji yilaruwu kapi jurra kapi tayikuwapi tiwi mimpa wurimi amintiya arrami wuriyi kapi jarrumoka pili wutimarti awuta tayikuwapi tiwi ngini pimata-kuluwunyi awuta ngini wupakirayi yinkiti kapi awuta paruwani-la, pili wuta wutimarti awuta tayikuwapi ngini pimata-mamula (call) awuta papurajuwi. Api naki awarra warntirrana ngini ngarra ngawa-rringani karluwu yimata-mamula (won't call) papurajuwi awuta kapi wuri-mamuliya pupuwi pili wuta wupangirrajamiya karri wupakirayi awarra yinkiti kapi awuta kapi paruwani-la. Nuwa ngajiti awungani ngimpajami nginingaji awuta kapi wuri-mamuliya pupuwi.
23354	MAT 6:3	Api nuwatuwu karri nuwa ngimpakirayi yinkiti amintiya kunawuni kapi awuta kapi paruwani-la api nyirra-kirayi awarra yinkiti amintiya kunawuni kangi wutawa karri karri-kuwapi wupakuluwunyi nuwa. Ngajiti worry ngimpajami ngini wuta yingampa tiwi karluwu wupakuluwunyi nuwa karri nuwa ngimpakirayi awarra yinkiti amintiya kunawuni kapi wuta paruwani-la pili ngarratuwu ngawa-rringani wiyi apakuluwunyi nuwa api wiyi apakirayi nuwa arramu-kamini ngini pupuni.” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23357	MAT 6:6	Api nuwatuwu karri pray ngimpirimi api nyirra-muwu nuwa wangatamiya kiyi pray nyirrami kapi ngawa-rringani kangi nuwula punyipunyi. Ngawa karluwu ngapakuluwunyi awarra ngawa-rringani api ngarra apakuluwunyi ngawa awungarruwu kapi ngawa pray ngarimi kangatawa api ngarra wiyi ari-pitingaya (hear) ngawa amintiya wiyi warntirrana apamangi ngawa,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23359	MAT 6:8	Api nuwatuwu karri nuwa pray ngimpirimi kapi ngawa-rringani ngini kuriyuwu api ngajiti yinukuni pray ngimpajami awarra-wanga-la (same) ngirramini nginingaji awuta yingampa (other) arikutumunuwi pray wurimi kangi kapi-wutawa gods. Yita ngarra awarra ngawa-rringani arimajawu awarra kuta kamini ngini ngawa ngawutimarti (need) karri ngawa karluwu nanginta ngarimi ngarra nanuwanga,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23364	MAT 6:13	Amintiya ngirringani, karri maputiti awutiyarra ngawa ngini jirti ngarikirimi api tawani ngawa ngini karluwukuwa ngarimi awarra maputiti. Amintiya tayamangi ngawa karri awarra maputiti apakirayi ngawa jirti ngirramini.” Ngarra ngawa-yuwuni awarra yipangiraga kapi awuta ngarra-mamanta karri ngarra yuwuntiyarra awuta ngini wuta awungani (that way) pray pimatami kapi ngawa-rringani.
23366	MAT 6:15	Api ngini nuwa karluwu putuputuwu ngimpakirayi awuta tiwi kapi jirti wurikirimi kangi nuwa api ngarratuwu ngawa-rringani wiyi karluwu putuputuwu yimata-kirayi (won't forgive) nuwa.” Awarra yimi ngawa-yuwuni kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23370	MAT 6:19	Kiyi ngawa-yuwuni nyoni ngirramini yuwuntiyarra awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Karri nuwa nanuwanga ngumpuru-muwu awungarra kapi naki murrakupuni (on this earth) api nuwa ngajiti nuwulamiya jilikari ngimpaja-kirimi yingarti arramu-kaminawuti ngini pupuni amintiya yingarti kunawuni pili awarra arramu-kaminawuti wiyi jirti arima nginingaji ngini wulimirri (iron) api awarra wiyi wawuti arimi (go rusty) amintiya awarra ngini-nuwula yinkiti amintiya kunawuni api wuta yingampa tiwi wiyi mitaya wurimi awarra. Amintiya karri nuwa jilikari ngimpiri-kirimi yingarti kuluji api kuta kamini awarra wiyi arikirimi yangamini kangi awinyirra kuluji. Kayi, ngini nuwa jilikari ngimpiri-kirimi awarra yingarti arramu-kaminawuti kapi awungarra naki murrakupuni api jirti awarra pili nuwa wiyi yimpaja ngimpiri-pungintayi (think about) awarra arramu-kaminawuti. Waya juwa nyirra-wani (help) yingampa (other) arikutumunuwi api karri ngawa-rringani apakuluwunyi nuwa ngini ngimpiri-wani awuta api ngarra wiyi jilikari arikirimi kuriyuwu arramu-kaminawuti ngini pupuni api wiyi apakirayi nuwa awarra arramu-kaminawuti. Api kiyi nuwa wiyi ngimpiri-pungintayi (think about) ngawa-rringani japuja amintiya wiyi ngimpitimarti ngini nginti-matu-wariyi awungaji pili awarra arramu-kaminawuti ngini ngawa-rringani wiyi apakirayi nuwa awungarruwu kapi ngarra japuja.” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23375	MAT 6:24	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus nyoni ngirramini yimi kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nuwa karluwu waki nginti-matami ngini (for) yuwurrara alawuruwi pili nuwa wiyi puranji ngumpuru-muwu yati amintiya kuwa ngimpirimi awarra. Kiyi ngarratuwu nyoni alawura api nuwa wiyi karluwu puranji nginti-mata-muwu awarra api wiyi karluwu kuwa nginti-matami awarra. Awanuwanga nuwa yingampa manya ngimpirimi ngini nuwa-alawura ngawa-rringani ngini kuriyuwu api nuwa waya juwa ngimpiri-pungintayi (think about) kunawuni. Ngini nuwa warntirrana ngimpitimarti ngawa-rringani ngini alawura yimatami kangi nuwa api nuwa ngajiti puranji ngimpaja-muwu awarra kunawuni,” yimi ngawa-yuwuni.
23384	MAT 6:33	Api nuwa warntirrana kuwa nyirrami ngawa-rringani amintiya nyirra-mamula (call) ngarra nuwa-alawura amintiya awanuwanga warntirrana nyirra-pungintayi (think about) awarra ngawa-rringani api kiyi ngarra wiyi apakirayi nuwa awarra kuta kamini ngini nuwa ngimpitimarti (need),” yimi ngawa-yuwuni kangi ngarra-mamanta.
23385	MAT 6:34	Kiyi ngawa-yuwuni yimi ngini, “Ngajiti nimarra ngimpajami kangi nuwulamiya ngini, ‘Arrami jirti ngirramini (trouble) wiyi papi arimi kangi ngiya pangarri. Arramukuta wuta wiyi jirti wurikirimi kangiya pangarri. Arrami ngiya wiyi karri-kamini yinkiti pangarri.’ Ngajiti awungani ngimpajami kangi nuwulamiya. Waya juwa karri pangarri karri awarra jirti ngirramini papi arimi api awungarri nyirra-pungintayi (think about) awarra jirti ngirramini. Api ngini ningani papi arimi jirti ngirramini (trouble) kangi nuwula api ningani nyirra-pungintayi awarra jirti ngirramini amintiya nanginta nyirrami ngawa-rringani ngini amanu-wani (help) nuwa, kapi nuwa kuwa ngimpirimi awarra ngawa-rringani.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23386	MAT 7:1	Kiyi yimi ngawa-yuwuni Jesus kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nuwa ngajiti ngimpaja-mamula (call) jajiruwi nuwa-mamanta pili ngini (if) nuwa awungani ngimpirimi (do that) api ngarra ngawa-rringani wiyi arimamula (call) nuwa jajiruwi. Api ngini nuwa arnuka ngimpiri-mamula jajiruwi awuta nuwa-mamanta api ngarra awarra ngawa-rringani arnuka wiyi yimata-mamula (won't call) nuwa jajiruwi,” yimi ngawa-yuwuni.
23388	MAT 7:3	Kiyi yimi ngawa-yuwuni ngini, “Nuwa yingampa amparrimani ngimparimi ngini nuwa warntirrana pupuwi amintiya nuwa ngimpiri-mamula (call) jajiruwi awuta nuwa-mamanta kapi wuta karlu-nara jajiruwi. Api kayi,” yimi ngawa-yuwuni. “Ngini nuwa ngimpitimarti ngini nginti-mata-wani (help) awuta nuwa-mamanta ngini papurajuwi tiwi pimatama api pakinya papurajuwi tiwi nyirrami nuwulamiya kiyi wiyi nyirra-wani awuta nuwa-mamanta ngini pupuwi tiwi pimatama. Awarra nginingaji karri kiyija parruwarti apawuriji yilaruwu kangi wuta pijara nuwa-mamanta api awanuwanga yingarti parruwarti apawuriji yilaruwu kangi nuwa pijara api nuwa karluwu nimarra nginti-matami kapi awuta nuwa-mamanta ngini, ‘Ngiya wiyi nguwunyirri (wash) awarra parruwarti kangi nuwa pijara.’ Nuwa karluwu awarra nimarra nginti-matami kapi awuta nuwa-mamanta pili nuwa arnuka nginti-mata-kuluwunyi (can't see) pupuni pili yingarti parruwarti kangi nuwa pijara. Awanuwanga nuwa karluwu nimarra nginti-matami kapi nuwa-mamanta ngini, ‘Ngiya wiyi ngimanu-wani (help) nuwa ngini pupuwi tiwi nginti-matami.’ Nuwa nginti-mata-kuluwuny-amiya pakinya, kiyi awungarri nuwa nuwa-mamanta,” yimi ngawa-yuwuni kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23392	MAT 7:7	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus nyoni ngirramini yipangiraga kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Karri nuwa nanginta ngimpirimi ngawa-rringani kuta kamini ngini nuwa ngimpitimarti (need) api ngarra wiyi awarra apakirayi nuwa. Api nanginta nyirrami ngawa-rringani awarra kuta kamini ngini nuwa ngimpitimarti amintiya awanuwanga kularlaga nyirrami awarra kuta kamini ngini nuwa ngimpitimarti api ngarra wiyi ngawa-rringani amanu-wani (help) nuwa ngini ngumpunyayi awarra ngini nuwa kularlaga ngimpirimi. Yimpaja nanginta nyirrami awarra ngawa-rringani kuta kamini ngini nuwa ngimpitimarti api ngarra wiyi awarra apakirayi nuwa,” yimi ngawa-yuwuni kangi ngarra-mamanta.
23396	MAT 7:11	Nuwa awuta wawurruwi arnuka-nara papurajuwi api nuwa ngimpakirayi nuwa-mamirampi pupuni yinkiti. Api ngarratuwu ngawa-rringani ngini kuriyuwu warntirrana pupuni api ngarra wiyi apakirayi nuwa awarra arramu-kamini ngini warntirrana pupuni karri nuwa nanginta ngimpirimi awarra.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni.
23397	MAT 7:12	Kiyi yimi ngawa-yuwuni ngini, “Moses amintiya awuta prophets parlingarri purru-wuntiyarra awuta arikutumunuwi yingarti ngirramini (laws) api ngiyatuwu waya karuwa ngirikirimi awarra ngirramini api awarra naki karuwa ngirramini ngini, ‘Nuwa ngimpitimarti nuwa-mamanta ngini pimata-pungintayi (think about) nuwa amintiya awanuwanga ngimpitimarti awuta ngini pimata-wani (to help) nuwa api nuwa pakinya nyirra-pungintayi (think about) awuta nuwa-mamanta kiyi wunta-wani awuta.’ Awarra ngirramini warntirrana (most important).” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23398	MAT 7:13	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus awarra naki nyoni ngirramini yimi kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Nyirra-punya (follow) ngawa-rringani angatawa jarrumoka. Nyirra awinyirra jarrumoka kirijinga (narrow) api waya juwa kiyija arikutumunuwi wunyayi awinyirra jarrumoka angatawa ngawa-rringani api kiyi wupapunya awinyirra jarrumoka. Nyirra awinyirra jarrumoka ampuriyi kapi ngarra ngawa-rringani japuja api awuta tiwi kapi wupapunya awinyirra jarrumoka api wiyi yiloti wurumuwu kuriyuwu kapi awarra ngawa-rringani. Nyirratuwu awinyirra nyonga jarrumoka api nyirra arikulanga. Wuta tayikuwapi tiwi kapi karluwu kuwa wurimi ngawa-rringani api wuta wupapunya awinyirra jarrumoka angi arikulanga. Wuta awuta tiwi karluwu wiyi japuja wurimi kuriyuwu kapi ngawa-rringani pili awinyirra arikulanga jarrumoka ampuriyi kapi ngarra maputiti japuja,” yimi ngawa-yuwuni.
23400	MAT 7:15	Kiyi nyoni ngirramini yipangiraga ngawa-yuwuni Jesus, “Awi,” yimi kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta. “Yingampa tiwi wuri-mamuliya (call) prophets amintiya awanuwanga kunyani wurimi ngini awarra ngirramini ngini wuta wuruwaluwa (teach) nuwa api ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini awarra. Awuta kapi wuri-mamuliya (call themselves) prophets api karluwu wutimarti nuwa ngini kuwa nginti-matami awarra ngirramini ngini-ngatawa ngawa-rringani. Waya juwa wutimarti nuwa ngini kuwa nginti-matami ngini-wutawa jirti ngirramini. Api ngajiti kuwa ngimpajami ngini-wutawa ngirramini awuta kapi wuri-mamuliya prophets.
23405	MAT 7:20	Api nyirra-kuluwunyi awuta kapi wuruwaluwa (teach) nuwa. Ngini nuwa ngimpakuluwunyi awuta ngini jirti wurikirimi (do wrong) api nuwa wiyi ngimpiri-majawu ngini awarra ngirramini ngini wuta wutiyarra nuwa api ngarra awarra ngirramini karluwu ngini-ngatawa ngawa-rringani ngirramini. Api ngajiti kuwa ngimpajami awarra ngirramini ngini-wutawa.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23406	MAT 7:21	Kiyi yimi ngawa-yuwuni Jesus kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Yingampa tiwi warntirrana wurimamula (call) ngiya wuta-alawura amintiya kuwa wurimi ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini. Wuta wiyi awuta wurumuwu kuriyuwu kapi ngini-ngatawa ngawa-rringani japuja,” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi yimi ngini, “Wutatuwu yingampa tiwi karluwu kuwa wurimi ngawa-rringani amintiya kunyani wurimi ngini ngiya alawura ngirimi kangi wutawa api wuta wiyi karluwu pimata-muwu kuriyuwu kapi ngawa-rringani ngini-ngatawa japuja,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23407	MAT 7:22	Kiyi yimi kangi wutawa, “Tayikuwapi tiwi karri ngiya wiyi judge ngirimi awuta karri naki awarra murrakupuni wiyi apapaya (this earth will finish) api wuta wiyi awungarri manya nimarra wurimi ngini, ‘Ngawa ngintiri-kirim-ani yingarti mirrikili (miracles). Nginja jipakirayi ngawa ngini-nginjila power api ngawa ngintiri-kirimi awarra mirrikili.’ Wuta awarra wiyi wupangiraga kangilawa awuta kapi kunyani wurimi ngini ngiya alawura ngirimi kangi wutawa,” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi yimi ngini, “Wuta awuta tiwi wiyi awanuwanga wupangiraga kangi ngiya, ‘Awuta maputirruwi kapi pirripalamiya yilaruwu kapi yingampa tiwi purnikapa api ngawa papi ngintiniri-mamiyi awuta maputirruwi. Nginja jipakirayi ngawa ngini-nginjila power api ngawa papi ngintiri-mamiyi awuta maputirruwi. Amintiya ngawa nguntu-wuntiyarra awuta arikutumunuwi ngini-ngatawa ngawa-rringani ngirramini pili nginja juwutiyarra ngawa ngini ngawutiyarra awuta tiwi ngini-ngatawa ngirramini.’ Manya wiyi awarra wurimi kangilawa awuta kapi kunyani wurimi ngini ngiya alawura ngirimi kangi wutawa,” yimi ngawa-yuwuni.
23408	MAT 7:23	Kiyi yimi ngini, “Karri wuta wiyi wupangiraga awarra ngirramini kangilawa api ngiyatuwu wiyi ngirimi kangi wuta, ‘Ngiya karluwu ngirripakirayi nuwa ngini-ngilawa power ngini nuwa ngintiri-kirimi awarra mirrikili amintiya awanuwanga ngiya karluwu ngirripangirri (send) nuwa ngini nguntu-wuntiyarra awuta arikutumunuwi ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini. Ngiya arnuka ngiya-mamanta nuwa pili nuwa karluwu kuwa ngimpirimi ngini-ngilawa ngirramini api pirri nyirru-wariyi.’ Ngiya wiyi awarra ngipangiraga kangi awuta tiwi karri naki murrakupuni wiyi apapaya (this world will finish), awuta tiwi kapi kunyani wurimi ngini ngiya alawura ngirimi kangi wutawa.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23409	MAT 7:24	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus nyoni ngirramini yipangiraga kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta, “Ngiya nimarra ngiyimami (going to say) kangi nuwa naki ngirramini (story) ngini (about) yati tini ngini ngarra yimuwu parlingarri. Ngarra yingarti punyipunyi yuwuni (had) awarra tini. Kiyi ngarra yikirimi angatawa kurrampali. Yikirimi kangi yuwurumi yakuluwuni. Api ngarratuwu nginaki nyoni tini ngarra karri-kamini punyipunyi yuwuni api yikirimi angatawa kurrampali kangi jipitini tingati yinkitayi kapi kuluwaga. Kiyi yingarti pakitiringa yipungoli api kapi awarra kuluwaga api awarra kukuni yini-papurti (came up) amintiya yingarti wunijaka jinu-wuriyi juwuntipayi (shook) awinyirra yirrara kurrampali. Kiyi awinyirra kurrampali kapi jipitini tingati ngini ngarra yikirimi ngini ngarra karri-kamini punyipunyi api awinyirra kurrampali yartipili jipakupuraji. Api awinyirra kurrampali kapi yuwurumi yakuluwuni ngini ngarra yikirimi ngini ngarra yingarti punyipunyi api awinyirra karluwu jipakupuraji. Api waya awungarruwu yipapaya (finished) awarra ngirramini (story) ngini awuta yuwurrara wawurruwi,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta. Kiyi ngawa-yuwuni yimi kangi wutawa, “Ngiya waya yingarti ngirramini nimarra ngirimi kangi nuwula api kapi nuwa waya ngintiri-pitingaya (heard) awarra ngirramini ngini-ngilawa api kapi nuwa wiyi kuwa ngimpirimi awarra ngirramini api nuwa awuta nginingaji awarra tini ngini ngarra yingarti punyipunyi ngini ngarra yikirimi angatawa kurrampali kapi yuwurumi yakuluwuni. Api nuwatuwu kapi nuwa wiyi karluwu kuwa nginti-matami awarra ngini-ngilawa ngirramini api nuwa awuta nginingaji awarra tini ngini ngarra karluwu yingarti punyipunyi ngini ngarra yikirimi angatawa kurrampali kapi jipitini tingati.” Ngarra awarra ngawa-yuwuni yipangiraga kapi awuta tayikuwapi ngarra-mamanta.
23416	MAT 8:2	Kiyi yati tini yinuwuriyi kangi ngawa-yuwuni. Ngarra awarra tini yuwuni (had) awarra jana leprosy api yuwutimarti ngawa-yuwuni ngini pupuni yimata-kirimi ngarra api kiyi ngarra yipamukuri ngini-ngatawa yirrara yimpula kangi yakuluwuni (knelt down) yinkitayi kangi ngawa-yuwuni ngarra malapwara api yimi kapi ngawa-yuwuni, “Aya, mantani, ngini nginja nimpitimarti api nginja pupuni jija-kirimi (can heal) ngiya,” yimi awarra tini.
23417	MAT 8:3	Api ngarra ngawa-yuwuni yipamukuri ngini-ngatawa yikara kangi awarra tini kiyi yimi kangatawa, “Kuwa. Ngiya nguwutimarti ngini pupuni ngimata-kirimi nginja. Nginja waya pupuni,” yimi ngawa-yuwuni. Api kiyi awarra tini ngini-ngatawa mipurra yartipili pupuni yima.
23420	MAT 8:6	api yimi kangatawa, “Aya, mantani, yati tini ngini ngarra waki arimi ngini (for) ngiya api ngarra jana awujingi-mili kangilawa japuja. Ngarra awarra yingarti walawala (pain) amintiya awanuwanga ngarra arnuka apangulimayi. Ngiya nguwutimarti nginja ngini pupuni jimata-kirimi ngarra,” yimi awarra alawura kapi ngawa-yuwuni.
23421	MAT 8:7	Api ngawa-yuwuni yimi kapi awarra alawura, “Manya, ngiya wiyi nguwuja kanginjila japuja kiyi pupuni ngirikirimi awarra ngini ngarra jana,” yimi ngawa-yuwuni.
23422	MAT 8:8	Api awarra alawura yimi kangi ngawa-yuwuni, “Karluwu, ngajiti nimpaju-wariyi kangilawa japuja pili ngiya wiyi arliranga pili nginja warntirrana nginjila. Waya juwa awungarra nimarra tami ngini awarra tini ngini ngarra purunjini pupuni yimatama api ngarra wiyi pupuni arima,” yimi awarra alawura kapi ngawa-yuwuni. Kiyi awarra alawura yimi kapi ngawa-yuwuni, “Ngiya alawura nginingaji nginja api ngiya waki ngirimi ngini (for) awarra alawura ngini ngarra ngatawa awarra ngini arimuwu kapi Rome amintiya ngarra yikirimi ngiya ngini ngiya alawura kapi tayikuwapi soldiers. Karri ngiya ngipangiraga kapi yati tini, ‘Tuwariyi nankitawu!’ api ngarra yartipili awuriyi awungarruwu. Kiyi ngipangiraga kapi nyoni tini, ‘Kali tuwaripa!’ api ngarra yartipili awunu-wuriyi. Kiyi ngiya nimarra ngirimi kapi nyoni tini ngini ngarra waki yimatami (should work) api ngarra kuwa arimi yartipili,” yimi awarra alawura kapi ngawa-yuwuni. Kiyi yimi ngini, “Awarra ngatawa ngini ngarra japuja kuriyuwu (God) api ngarra yikirimi nginja alawura kapi tayikuwapi arikutumunuwi amintiya ngarra yipakirayi nginja yingarti power api karri nginja wiyi nimarra nimpirimi ngini awarra tini pupuni yimatama api ngarra wiyi awungarri pupuni arima.” Ngarra awarra alawura yimi awarra kapi ngawa-yuwuni.
23476	MAT 9:28	Api ngawa-yuwuni yuwuja-la kiyi yipawuriji yilaruwu kapi kurrampali api awuta yuwurrara kapi yinkilatuwi pirripapunya ngarra yilaruwu kapi awinyirra kurrampali kiyi purruwuriyi kapi ngawa-yuwuni. Kiyi ngawa-yuwuni nanginta yimi awuta yuwurrara, “Nuwa kuwa ngimpirimi ngini ngiya pupuni ngirrija-kirimi (can heal) nuwa pijar-ana?” Awarra ngawa-yuwuni nanginta yimi awuta yuwurrara. Kiyi, “Kuwa,” pirimi. “Ngawa ngarimajawu ngini nginja jija-kirimi (can make) ngawa ngini tuwanga ngapakuluwunyi pili nginja warntirrana nginjila,” pirimi awuta yuwurrara kapi yinkilatuwi kapi ngawa-yuwuni.
23487	MAT 10:1	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus yimi kapi awuta wamurrara yuwurrara (12) ngarra-mamanta, “Nyirru-waripa pili ngiya ngimata-ngirri (am sending) nuwa kapi yingarti murrakupuni.” Kiyi wuta punuwuriyi kapi ngawa-yuwuni. Kiyi yimi ngawa-yuwuni kangi wutawa, “Awungarruwu kapi awarra yingarti murrakupuni nuwa wiyi papi nyirra-mamiyi awuta maputirruwi kapi waya pirripalamiya kapi wuta yingampa tiwi purnikapa. Amintiya awanuwanga nuwa wiyi pupuwi nyirra-kirimi awuta kapi wuta jana, tayikuwa-ni (all) awarra jana ngini wuta wuni. Ngiya wiyi ngipakirayi nuwa ngini-ngilawa power ngini pupuwi ngimpiri-kirimi awuta kapi wuta jana amintiya ngini papi ngimpiniri-mamiyi awuta maputirruwi kapi waya pirripalamiya kapi awuta tiwi purnikapa.” Ngarra awarra yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23490	MAT 10:4	Kiyi nyoni Simon. Api ngarra nyoni yintanga awarra Simon api Patriot. Wuta pirimamula (called) Patriot awarra Simon amintiya ngarra-mamanta pili wuta jirti purumuwani awuta Romans amintiya jirti ngirramini (trouble) pirripakiray-ani awuta. Kiyi naki nyoni ngarra-mantani ngawa-yuwuni api Judas Iscariot. Ngarra awarra wiyi (later on) traitor yimi kapi ngawa-yuwuni.
23491	MAT 10:5	Kiyi ngawa-yuwuni yipangiraga kapi awuta wamurrara yuwurrara (12) ngarra-mamanta api yimi ngini, “Nyirru-wariyi kapi awarra yingarti murrakupuni kapi wuta wurumuwu awuta ngawa-mamanta kapi wuta Jews api nyirra-jiyarra awuta ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini. Awuta ngawa-mamanta nginingaji sheepuwi kapi wuta waya pirripamulijipa pili wuta waya purrupumwari ngawa-rringani angatawa jarrumoka awuta ngawa-mamanta Jews. Ngajiti ngimpaju-wariyi kapi awuta arikutumunuwi kapi wuta karluwu Jews amintiya awanuwanga ngajiti ngimpaju-wariyi kapi awarra town kapi awarra murrakupuni Samaria.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23493	MAT 10:7	Kiyi yimi ngawa-yuwuni kapi awuta ngarra-mamanta, “Nyirra-jiyarra awuta ngawa-mamanta Jews ngini ngawa-rringani ngini kuriyuwu waya yinkitayi awunt-amangi wuta amintiya ngini ngarra wiyi alawura arimi kangi wutawa,” yimi ngawa-yuwuni.
23494	MAT 10:8	Kiyi yimi ngini, “Pupuwi nyirra-kirimi kapi wuta jana. Amintiya awuta kapi waya pajuwani api nyirra-kirimi awuta ngini wupukularri yimpanguwi wurimi tuwanga. Amintiya awuta kapi wupumari (have bad sores) api pupuni nyirra-kirimi ngini-wutawa mipurra. Amintiya awuta tiwi kapi wuta maputirruwi waya pirripalamiya kangi wuta purnikapa api papi nyirra-mamiyi awuta maputirruwi kapi wuta purnikapa awuta tiwi.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni. Kiyi yimi ngini, “Karri nuwa pupuwi ngimpiri-kirimi awuta tiwi kapi purunjuwi api ngajiti nanginta ngimpajami awuta kunawuni. Yita karri ngiya nguruwaluwa (taught) nuwa amintiya karri ngirripakirayi nuwa ngini-ngilawa power api ngiya karluwu nanginta nuwa kunawuni api nuwa wiyarri ngajiti nanginta ngimpajami kunawuni kapi awuta tiwi karri nuwa pupuwi ngimpiri-kirimi awuta.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi awuta ngarra-mamanta.
23495	MAT 10:9	Kiyi yimi ngawa-yuwuni ngini, “Karri nuwa ngumpuriyi kapi awarra yingarti murrakupuni api nuwa ngajiti ngimpaja-marruriyi kunawuni awungarruwu pili awuta tiwi kapi nuwa wiyi pupuwi ngimpiri-kirimi wuta awuta wiyi pimata-mangi (should look after) nuwa. Amintiya ngajiti ngimpaja-marruriyi awinyirra tunga angi nuwa ngimpalami yinkiti. Amintiya ngajiti nyonga kuluji ngimpaja-marruriyi. Waya juwa natinga kuluji angi nuwa ngimpiri-kuripiya (wear). Amintiya ngajiti nyonga muntamini (shoes) amintiya ngajiti nyoni jitika (walking stick).
23500	MAT 10:14	Amintiya kuta maka awarra murrakupuni kapi nuwa ngumpuriyi api arrami yingampa awuta tiwi kapi awarra murrakupuni wurimi kangi nuwa, ‘Pirri. Nyirru-wariyi. Ngawa arnuka ngawutimarti ngini-nuwula ngirramini.’ Api ngini awuta wupangiraga awarra kangi nuwula api nyirra-mwari awarra murrakupuni. Amintiya awanuwanga ngini nuwa ngimpawuriji yilaruwu kuta anginuwanga kurrampali api ngini awuta tiwi wurimi kangi nuwula, ‘Pirri!’ api nyirra-mwari awinyirra kurrampali. Api karri nuwa waya ngimpija api awarra parruwarti kangi ngini-nuwula muntamini api nyirra-nyawu awarra parruwarti. Api awuta tiwi karri wupakuluwunyi nuwa ngini ngumpunyawu awarra parruwarti kangi nuwa muntamini api wuta wiyi awungarri wurimi kangi wutamiya, ‘Arramukuta awarra ngatawa ngini ngarra japuja kuriyuwu (God), awarra ngini wuta wurimamula (call) wuta-rringani api ngarra arrami wiyi jirti ngirramini (trouble) amant-akirayi ngawa pili ngawa karluwu nguntu-wutimarti ngini-ngatawa ngirramini.’ Wuta awuta tiwi awarra wiyi wupangiraga kangi wutamiya,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23504	MAT 10:18	Amintiya wiyi awanuwanga wunga nuwa api wurimarruriyi nuwa kapi awuta alawuruwi kapi wuta kings amintiya kapmanuwi pili nuwa ngimpapunya angilawa jarrumoka. Api awungarri nuwa wiyi ngumpunt-iyarra awuta alawuruwi ngini-ngilawa ngirramini. Amintiya nuwa wiyi awanuwanga ngumpunt-iyarra awarra ngirramini ngini-ngilawa kapi awuta tiwi kapi wuta karluwu Jews.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23505	MAT 10:19	Kiyi yimi ngawa-yuwuni ngini, “Karri awuta tiwi wurimarruriyi nuwa kapi awarra courthouse api ngajiti ngimpajami kangi nuwulamiya, ‘Ngawa awungana (what) nimarra ngamatami kangi awuta alawuruwi?’ Ngajiti awarra ngimpajami kangi nuwulamiya pili ngawa-rringani ngini-ngatawa pukwiyi (Holy Spirit) wiyi awungarri amant-akirayi nuwa awarra ngirramini ngini nuwa nimarra nginti-matami (should say) kapi awuta alawuruwi.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23508	MAT 10:22	Tayikuwapi tiwi wiyi jirti wurumuwu nuwa pili nuwa ngimpapunya angilawa jarrumoka. Api nuwa kapi wiyi yiloti ngimpapunya angilawa jarrumoka api nuwa wiyi japuja kuriyuwu kapi ngiya-rringani.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni.
23509	MAT 10:23	Kiyi ngawa-yuwuni yipangiraga naki nyoni ngirramini kapi ngarra-mamanta, “Karri nuwa kuta maka awarra murrakupuni ngumpu-wuriyi api ngini awuta tiwi jirti ngirramini (trouble) wupakirayi nuwa api yartipili nyirra-mwari awarra murrakupuni api nyirru-wariyi kapi nyoni murrakupuni api awungarruwu nyirra-jiyarra awuta tiwi ngini-ngilawa ngirramini.” Awarra yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta. Kiyi ngawa-yuwuni yimi ngini, “Ngiya wiyi ngumpumwari nuwa api nuwa wiyi ngimpiri-marruriyi ngini-ngilawa ngirramini kapi awarra yingarti towns kapi awungarra naki murrakupuni Israel. Api karri ngiya wiyi nguwuni-pakupawurli (come back) kapi nuwa api ngiya wiyi nguwunyayi ngini nuwa karluwu nanuwanga nguntuwuriyi kapi yingampa (some) towns kapi awungarra naki murrakupuni Israel. Ngarra awarra warntirrana. Ngiya nuwa nuwa-yuwuni nuwa tayikuwapi arikutumunuwi. Ngiya-rringani yini-pangirri (sent) ngiya kapi nuwa.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni.
23514	MAT 10:28	Kiyi yimi ngawa-yuwuni ngini, “Yingampa tiwi wiyi arrami wutimarti ngini pajuwani pimata-kirimi nuwa api nuwa ngajiti ngimpaja-wanga awuta pili wuta waya juwa pajuwani wurikirimi ngini-nuwula purnikapa. Wuta karluwu pajuwani pimata-kirimi (can't kill) ngini-nuwula yimanka. Api ngajiti ngimpaja-wanga awuta tiwi. Waya juwa nyirra-wanga ngawa-rringani ngini kuriyuwu pili ngini (if) ngarra awutimarti ngarra wiyi apangirri (send) ngini-nuwula purnikapa amintiya yimanka kapi awarra yikwani ngini ngarra ngawa-rringani yikirimi ngini ngarra maputiti wiyi japuja awungaji (hell).” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23519	MAT 10:33	Api nuwatuwu yingampa kapi nimarra ngimpirimi kapi nuwa-mamanta ngini nuwa karluwu kuwa ngimpirimi ngiya api ngiya wiyi nguwutiyarra ngiya-rringani ngini nuwa karluwu ngiya-mamanta.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23520	MAT 10:34	Kiyi ngawa-yuwuni nyoni nginaki ngirramini yipangiraga, “Arramukuta yingampa tiwi nimarra wurimi kangi wutalamiya, ‘Ngarra ngawa-yuwuni yinuwuriyi kapi ngawa arikutumunuwi pili ngarra yuwutimarti ngini yimata-kirimi nginingaji ngawula arikutumunuwi ngini ngawa pupuni ngamata-muwajirri (should like each other).’ Arrami yingampa tiwi nimarra wurimi awarra. Api karluwu. Yita awuta arikutumunuwi kapi wuta waya kuwa wurimi kangi ngiya api ngiya ngunuwuriyi kapi wuta pili-ngini wuta wiyi jirti ngirramini (trouble) wuni pili wuta-ngirimipi kapi karluwu kuwa wurimi kangi ngiya api wuta wiyi jirti wurumuwu awuta amintiya wiyi jirti ngirramini wupakirayi awuta, nginingaji yati tini wiyi jirti arimuwu ngarra-rringani amintiya nyirratuwu natinga tinga wiyi jirti ampirimuwu nyirra-naringa amintiya nyirratuwu nyonga tinga wiyi jirti ampirimuwu nyirra-timitinga. Awuta arikutumunuwi kapi karluwu kuwa wurimi ngiya api wuta wiyi jirti wurumuwu awuta wuta-ngirimipi kapi kuwa wurimi ngiya.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni.
23523	MAT 10:37	Kiyi ngawa-yuwuni tuwanga yimi ngini, “Awuta tiwi kapi warntirrana puranji wurumuwu wuta-rringanuwi amintiya wuta-naruwi api karlu-nara puranji wurumuwu ngiya api ngiya karluwu ngiya-mamanta awuta tiwi. Amintiya awanuwanga awuta tiwi kapi warntirrana puranji wurumuwu wuta-mwaruwi wuta-mamirampi api wuta karlu-nara puranji wurumuwu ngiya api ngiya karluwu ngiya-mamanta awuta tiwi,” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi yimi ngini, “Nuwa arikutumunuwi nyirra-pungintayi (think about) ngiya pakinya api wutatuwu yintayi (behind) nuwa-ngirimipi pili ngini (if) nuwa karluwu ngimpiri-pungintayi ngiya pakinya api ngiya karluwu ngiya-mamanta nuwa,” yimi ngawa-yuwuni.
23524	MAT 10:38	Kiyi nyoni ngirramini yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta, “Wuta yingampa tiwi jirti wurumuwu ngiya api wuta wiyi awuta wupamukuri ngiya kuriyuwu kapi arikitirropurtayi (cross). Wuta wiyi awuta tiwi awanuwanga jirti ngirramini (trouble) wupakirayi nuwa kapi kuwa ngimpirimi ngiya api ngini nuwa wiyi ngumpumwari angilawa jarrumoka karri wuta awarra ngirramini (trouble) wupakirayi nuwa api ngiya wiyi arnuka ngirimamula (call) nuwa ngiya-mamanta amintiya nuwa wiyi karluwu japuja nginti-matami kuriyuwu kapi ngiya-rringani. Api nuwatuwu kapi nuwa wiyi karluwu kuwa nginti-matami awuta tiwi kapi jirti ngirramini wupakirayi nuwa api waya juwa ngimpapunya-la (keep following) angilawa jarrumoka api nuwa awuta wiyi japuja ngimpirimi kuriyuwu kapi ngiya-rringani. Kayi, ngiya karluwu nguru-pungintayi (think about) ngiyalamiya. Ngiya waya juwa nguru-pungintayi awarra waki ngini ngiya-rringani awutimarti ngiya ngini ngimata-kirimi (do). Api nuwa awungani (that way) nyirrami nginingaji ngiya.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23576	MAT 12:18	Ngawa-rringani yuwutiyarra awarra Isaiah awarra naki ngirramini ngini (about) ngawa-yuwuni. Ngarra karluwu tuwa yimi ngarra-mirani ngarra yintanga, api yimi ngini, “Ngarra awarra nayi tini api ngiya parlingarri ngurru-wunga (picked) awarra ngini wiyi waki yimatami ngini (for) ngiya. Ngiya puranji ngurumuwu awarra amintiya kukunari ngirimi kangi ngarra. Ngiya wiyi ngipakirayi awarra ngini-ngilawa pukwiyi (Holy Spirit) api ngarra wiyi awuntiyarra awuta arikutumunuwi ngini-ngilawa ngirramini,” yimi ngawa-rringani. Amintiya nyoni nginaki ngirramini yimi awarra ngawa-rringani ngini (about) ngarra-mirani Jesus, “Awarra tini ngini ngarra wiyi waki arimi ngini (for) ngiya api ngarra wiyi awuntiyarra ngini-ngilawa ngirramini kapi tayikuwapi arikutumunuwi kapi wuta Jews amintiya awanuwanga awuta kapi wuta karluwu Jews api ngarra wiyi awuntiyarra awuta arikutumunuwi ngini awuta tiwi kapi wiyi wunyawu awarra jirti (the badness) ngini apalamiya kangi wuta ruwuti api ngiya wiyi ngirimarruriyi awuta kuriyuwu kapi ngiya japuja.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-rringani ngini (about) ngarra-mirani Jesus.
23579	MAT 12:21	Kiyi yimi ngawa-rringani ngini, “Tayikuwapi tiwi kapi wurumuwu kangi yingarti murrakupuni wiyi kuwa wurimi awarra tini ngini ngarra wiyi putuputuwu apakirayi (forgive) awuta awarra jirti ngini pirikirim-ani (the wrong they've done) amintiya awanuwanga wiyi kuwa wurimi ngini ngarra wiyi awunt-amangi awuta tiwi awarra tini ngini ngarra waki arimi ngini (for) ngiya,” yimi ngawa-rringani. Api awarra ngirramini ngini-ngatawa ngawa-rringani api awarra Isaiah yikirimi (wrote) awarra ngirramini kangi ngawa-rringani ngini-ngatawa punkaringini (Old Testament). Awarra tini ngini ngawa-rringani yipangiraga ngini ngarra wiyi waki arimi ngini (for) ngarra api ngarra awarra ngarra-mirani Jesus.
23604	MAT 12:46	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus nimarra yimi kapi awuta arikutumunuwi yilaruwu kapi kurrampali. Kiyi ngawa-yuwuni ngarra-naringa amintiya awuta wawurruwi ngawa-yuwuni ngarra-marrikulupi punuwuriyi kapi awinyirra kurrampali pili purru-wutimarti ngini nimarra pimatami kangatawa awarra ngawa-yuwuni. Kiyi yati awuta arikutumunuwi yuwutiyarra ngawa-yuwuni ngini ngarra-naringa amintiya ngarra-marrikulupi purru-wujingi-rritani (were standing) turruwuni api purru-wutimarti ngini nimarra pimatami kangatawa.
23628	MAT 13:20	Kiyi ngawa-yuwuni yimi ngini, “Amintiya wutatuwu yingampa arikutumunuwi api karri wuta wuri-pitingaya (hear) ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini api wuta warntirrana kuwa wurimi awarra ngirramini amintiya yingarti waki wurimi ngini (for) ngawa-rringani. Awuta tiwi nginingaji awarra yakuluwuni ngini yarti-puranji amintiya awarra ngirramini ngini wuta wuri-pitingaya api nginingaji awarra kurukura ngini yipakupuraji kapi awarra yakuluwuni ngini yarti-puranji. Api awuta arikutumunuwi karri wuta wuri-pitingaya ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini api wuta warntirrana wuru-pungintayi (think about) awarra ngirramini amintiya awarra ngirramini api kiyi wuta yingarti waki wurimi ngini (for) ngawa-rringani.” Ngawa-yuwuni awarra yuwuntiyarra ngarra-mamanta.
23632	MAT 13:24	Kiyi ngawa-yuwuni yuwuntiyarra awuta arikutumunuwi ngirramini (story) ngini yati alawura yipamangi garden api yuwunyawu ngini pupuni kurukura (seed) kapi awarra garden. Ngarra karluwu ngawa-yuwuni yuwuntiyarra awuta tiwi ngini-ngatawa meaning awarra ngirramini. Ngarra yuwutimarti awuta tiwi ngini warntirrana pimata-pungintayi (think about) awarra ngirramini ngini pimata-nyayi (to find out) ngini-ngatawa meaning. Kiyi yimi ngini, “Karri ngiya nguwuntiyarra arikutumunuwi ngini-ngatawa ngawa-rringani pupuni ngirramini api awarra nginingaji karri awarra alawura yuwunyawu awarra pupuni kurukura kangi yakuluwuni.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni.
23644	MAT 13:36	Kiyi awarra ngawa-yuwuni yipumwari awuta tayikuwapi arikutumunuwi kiyi yipawuriji yilaruwu kapi awinyirra kurrampali kapi ngarra japuja yimi wutiyati ngarra-mamanta. Kiyi awuta ngarra-mamanta punuwuriyi kapi ngawa-yuwuni kiyi nanginta pirimi ngarra, “Awarra ngirramini (story) ngini awinyirra jiringa wupunga ngini nginja juwutiyarra awuta tayikuwapi tiwi api kamini awarra meaning?” Wuta awarra nanginta pirimi ngawa-yuwuni awuta ngarra-mamanta.
23648	MAT 13:40	Kiyi ngarra yimi ngini, “Karri nginingaji ngatawa murrakupuni wiyi apapaya api ngiya wiyi nimarra ngirimi kapi awuta kapi-ngilawa angeluwi, ‘Awi, nyirranga (get) awuta tiwi kapi jirti wurikirimi (do wrong) amintiya awuta tiwi kapi wuntiyarra wuta-mamanta ngini jirti wurikirimi api nyirra-mukuri awuta jajiruwi tiwi maringarra (one side) kiyi kapi wuta papurajuwi awanuwanga maringarra (other side).’ Ngiya wiyi awarra ngipajiyarra awuta angeluwi,” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi yimi ngini, “Awuta arikutumunuwi kapi wuta jajiruwi api wuta awuta nginingaji awinyirra jiringa wupunga angi awuta tiwi purruwunyawu kapi yikwani pili awuta angeluwi wiyi wunga awuta jajiruwi tiwi api wunyawu awuta kapi awarra yikwani, awarra yikwani ngini ngarra ngawa-rringani wiyi arikirimi ngini (to) wiyi awungaji awunyawu awarra maputiti. Awungarruwu kapi awarra yikwani awuta jajiruwi wiyi pirlikiti wurimi amintiya wurimi ngini, ‘Ngawa awungana ngamatama pili ngawa jirti ngirramini (trouble) ngawuni awungarra naki kapi yikwani,’ wurimi wiyi awuta jajiruwi tiwi.
23651	MAT 13:43	Kiyi awuta tiwi kapi wuta papurajuwi api ngarra ngawa-rringani wiyi apamangi awuta kapi ngarra japuja amintiya wiyi alawura arimi kapi wuta. Wuta wiyi ngirri-ngirri wurimi nginingaji warnarringa awuta kapi papurajuwi.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-rringani. Kiyi yimi ngini, “Nuwa kapi waya ngintiri-pitingaya (heard) awarra ngirramini api nuwa kuwa nyirrami awarra.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi awuta arikutumunuwi.
23688	MAT 14:22	Kiyi karri ngawa-yuwuni Jesus ngarra-mamanta pirripapaya ngini pirripalami awarra yinkiti kangi awinyirra tunga api ngarra ngawa-yuwuni yimi kangi awuta, “Awi, mamanta,” yimi. “Nyirra-lamiya kangi kapala api nyirru-wariyi maringarruwu. Nuwa aringampi ngiyatuwu yintayi pili ngiya pakinya nguwuntiyarra kapinaki arikutumunuwi ngini pimatu-wariyi tangarima,” yimi ngawa-yuwuni. Kiyi ngarra-mamanta pirripalamiya kangi kapala kiyi purruwuriyi aringampi. Ngarratuwu ngawa-yuwuni yuwanjipa yintuwu kapi awarra murrakupuni kiyi yipangirri (sent) awuta tayikuwapi arikutumunuwi kapi ngini-wutawa japuja.
23693	MAT 14:27	Api karri wuta jingawu pirimi api awungarri ngarra ngawa-yuwuni yimi kangi wutawa, “Awi, ngajiti ngimpaja-wanga pili ngiya waya awarra nginaki,” yimi ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23695	MAT 14:29	Api, “Tuwaripa,” yimi ngawa-yuwuni kangi awarra Peter. Kiyi Peter kuwa yimi kangatawa kiyi kutupi yimi kapi kapala kiyi yipangulimayi kuriyuwu kapi awarra kukuni. Kiyi yuwuriyi kapi ngawa-yuwuni.
23699	MAT 14:33	Kiyi ngawa-yuwuni ngarra-mamanta kapi pirripalamiya kapi awinyirra kapala api wuta puru-kuruwarni (thanked) ngawa-yuwuni api pirimi ngini, “Awarra warntirrana ngini nginja ngawa-rringani ngarra-mirani,” pirimi kangi ngawa-yuwuni.
23703	MAT 15:1	Kiyi yingampa Pharisees amintiya yingampa scribes purrupumwari Jerusalem kiyi purruwuriyi kapi ngawa-yuwuni. Kiyi awuta scribes amintiya awuta Pharisees api wuta awuta nanginta pirimi ngawa-yuwuni Jesus,
23704	MAT 15:2	“Pilikama nginja-mamanta karluwu kuwa wurimi awarra ngirramini (law) ngini ngawa mwarliki ngamatami (should wash) ngini-ngawula yikara karri ngawa waya yinkitayi ngawapa yinkiti pili wuta papaluwi puturupura (left for us) awarra ngirramini (law) ngini ngawa awungani ngamatami (should do that).” Awuta Pharisees amintiya scribes awarra nanginta pirimi ngawa-yuwuni.
23707	MAT 15:5	Kiyi yimi ngawa-yuwuni kangi wutawa, “Awarra warntirrana ngini nuwa karluwu kuwa ngimpirimi awarra ngirramini pilikama nuwa nimarra ngimpirimi kapi awuta arikutumunuwi ngini waya rayiti (alright) ngini wuta wuntiyarra wuta-rringanuwi amintiya wuta-naruwi, ‘Ngawa waya karri-kamini yinkiti amintiya kunawuni pili ngawa waya nginti-pakirayi ngawa-rringani ngini kuriyuwu ngini-ngawula yinkiti amintiya kunawuni.’ Pilikama nuwa Pharisees amintiya nuwa scribes awarra nimarra ngimpirimi kapi awuta arikutumunuwi pili nuwa waya ngimpiri-majawu ngini ngawa ngamata-kirayi (should give) yinkiti amintiya kunawuni kapi ngawa-rringanuwi amintiya ngawa-naruwi. Nuwa awuta Pharisees amintiya nuwa scribes ngumpu-wunu-waluwa (teach) awuta arikutumunuwi awarra jirti ngirramini (law) ngini awuta ngawa-ampi puturupura api nuwa waya nguntu-pumwari (have left) awarra pupuni ngirramini ngini-ngatawa ngawa-rringani ngini kuriyuwu,” yimi ngawa-yuwuni kapi awuta Pharisees amintiya awuta scribes.
23709	MAT 15:7	Kiyi ngawa-yuwuni yipangiraga nyoni nginaki ngirramini kapi awuta Pharisees amintiya scribes, “Nuwa ngimpiri-mamuliya nuwulamiya papurajuwi api nuwa karluwu. Yita ngarra ngawa-rringani parlingarri yuwutiyarra awarra prophet Isaiah awarra naki ngirramini ngini (about) nuwa api yimi ngawa-rringani ngini, ‘Kapinaki arikutumunuwi kunyani wurimamula (call) ngiya pupuni api wuta karluwu wuni ngiya kangi wuta ruwuti. Wuta karluwu warntirrana wuru-kuruwarni (thank) ngiya amintiya awarra ngirramini (law) ngini wuta wunu-waluwa (teach) awuta arikutumunuwi api awuta wuta-ampi pirikirimi awarra ngirramini. Wuta karluwu wunu-waluwa arikutumunuwi ngini-ngilawa ngirramini,’ yimi ngawa-rringani. Ngarra nimarra yimi awarra ngirramini ngini (about) nuwa,” yimi ngawa-yuwuni kapi awuta Pharisees amintiya awuta scribes. Kiyi yimi ngini, “Awarra ngirramini ngini ngarra ngawa-rringani yipangiraga ngini (about) nuwa api awarra warntirrana,” yimi ngawa-yuwuni kapi awuta Pharisees amintiya awuta scribes.
23715	MAT 15:13	Api yimi kangi wutawa, “Ngajiti kuwa ngimpajami awarra ngirramini ngini awuta Pharisees pirripangiraga. Kayi, awuta tiwi kapi karluwu wupapunya ngawa-rringani angatawa jarrumoka api wuta awuta nginingaji yinkilatuwi. Amintiya awuta Pharisees api wuta wiyarri nginingaji yinkilatuwi pili wuta arnuka-nara wupapunya awinyirra jarrumoka angatawa ngawa-rringani api wuta karluwu pimata-wani (can't help) awuta yingampa tiwi ngini warntirrana pimata-punya awinyirra jarrumoka. Awarra nginingaji karri yingampa tiwi kapi yinkilatuwi wunu-wani yingampa (others) kapi yinkilatuwi ngini pimata-ngulimayi api wutiyati wiyi wupakupuraji kangi yangamini.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta. Kiyi yimi ngini, “Awarra ngirramini ngini wuta Pharisees wuntiyarra awuta tiwi api karluwu ngawa-rringani ngini-ngatawa ngirramini awarra api ngiya wiyi nguwuntiyarra awuta tiwi ngini, ‘Nuwa ngajiti kuwa ngimpajami awuta Pharisees ngini-wutawa ngirramini,’ ngirimi.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni.
23718	MAT 15:16	Api yimi ngawa-yuwuni kapi awarra Peter amintiya awuta yingampa ngarra-mamanta, “Kama nuwa nanuwanga mayorluwi nuwa ngiya-mamanta. Nuwa nginingaji awuta yingampa tiwi kapi karluwu wurimajawu (don't understand) ngini-ngilawa ngirramini.
23719	MAT 15:17	Kayi, awarra ngirramini ngini ngiya pakinya ngirripangiraga karri pakinya api ngini-ngatawa meaning ngini karri ngawa ngapalami yinkiti kangawula yirruputara api karri ngawapa awarra yinkiti api ngawa karluwu jajiruwi tiwi ngamatama pili awarra yinkiti. Awarra yinkiti ngini ngawa ngapalami kangawula yirruputara api wiyi apawuriji yilaruwu kangawula wiyika kiyi parlinginari (later) papi awunirimi (come out) kapi ngawa kurruwa. Awarra yinkiti ngini ngapalami kangawula yirruputara api karluwu arikirimi ngawa jajiruwi tiwi. Wayana?” yimi ngawa-yuwuni kapi awuta ngarra-mamanta.
23721	MAT 15:19	Yingarti awarra jirti ngirramini ngini nuwa yingampa ngimpalami yilaruwu kangi nuwula punyipunyi amintiya kangi nuwula ruwuti api kiyi nuwa wiyi jirti ngimpiri-kirimi (do wrong) nginingaji nuwa pajuwani ngimpiri-kirimi yingampa (other) tiwi amintiya awanuwanga wulinjini ngimpirimi kapi nyoni tini ngarra-purnayinga amintiya kapi nyonga tinga nyirra-purnayi. Amintiya nuwa awanuwanga mitaya ngimpirimi yinkiti amintiya kunawuni amintiya tongwayi ngimpirimi yingampa tiwi amintiya nuwa jajiruwi ngimpiri-mamula (call) yingampa (other) tiwi amintiya nuwa jirti ngimpiri-pungintayi (think wrong things).
23722	MAT 15:20	Api ngini nuwa awarra jirti ngimpiri-kirimi api nuwa wiyi jajiruwi tiwi ngimpirima (become). Api ngini ngawa karluwu mwarliki ngarimi ngini-ngawula yikara karri ngawa waya yinkitayi ngawapa yinkiti api awarra karluwu arikirimi ngawa jajiruwi tiwi.” Ngarra awarra yipangiraga ngawa-yuwuni kapi ngarra-mamanta.
23754	MAT 16:13	Kiyi ngawa-yuwuni Jesus amintiya ngarra-mamanta purruwuriyi kapi awarra murrakupuni ngini ngarra yinkitayi kapi Caesarea-Philippi. Awungarruwu ngawa-yuwuni nimarra yimi kapi ngarra-mamanta, “Nuwa waya ngimpiri-majawu ngini ngiya awarra naki nuwa-yuwuni nuwa tayikuwapi (all) arikutumunuwi api wuta yingampa tiwi kamini wurimamula (call) ngiya?” yimi ngawa-yuwuni kapi awuta ngarra-mamanta.