23223	MAT 1:10	Ne̱ Ezequías me rej síí cuꞌna̱j Manasés, ne̱ Manasés me rej síí cuꞌna̱j Amón, ne̱ Amón me rej síí cuꞌna̱j Josías a.
23228	MAT 1:15	ne̱ Eliud me rej síí cuꞌna̱j Eleazar, ne̱ Eleazar me rej síí cuꞌna̱j Matán, ne̱ Matán me rej síí cuꞌna̱j Jacob,
23229	MAT 1:16	ne̱ Jacob me rej síí cuꞌna̱j José, ne̱ José me síí xcaj man chana̱ cuꞌna̱j Mariá, ne̱ noꞌ me nii síí cuꞌna̱j Jesús, ne̱ síí caꞌnéé Diose̱ ti̱nanii man yuvii̱ ma̱n rihaan chumii̱ nihánj rihaan sayuun me Jesús ado̱nj.
23231	MAT 1:18	Ne̱ nihánj me se vaa guun asi̱j rque̱ ga̱a ataa caꞌnga̱a̱ Jesucristó a. Dan me se nii Jesucristó me chana̱ cuꞌna̱j Mariá a. Ga̱a asino ya̱a̱n guun ya̱ rá noꞌ ga̱ síí cuꞌna̱j José se vaa xca̱j tuviꞌ ro̱j soꞌ a. Tza̱j ne̱ ataa cunu̱u rcuaꞌa̱a̱n ro̱j soꞌ a. Tza̱j ne̱ xcaj noꞌ cuentá se vaa a̱j nariꞌ noꞌ neꞌej quiꞌyaj Nimán Diose̱ a.
23232	MAT 1:19	Dan me se síí cuꞌna̱j José me síí xca̱j man chana̱ cuꞌna̱j Mariá, ne̱ xcaj soꞌ cuentá se vaa a̱j nuû rque noꞌ neꞌej a. Cheꞌé dan nuchruj ra̱a̱ soꞌ, ne̱ guun rá soꞌ se vaa ta̱náj yuve̱ soꞌ man noꞌ ado̱nj. Dan me se si̱j vaa nica̱ nimán me soꞌ, ne̱ guun rá soꞌ cata̱j xnaꞌanj soꞌ rihaan nij síí nica̱j suun, tza̱j ne̱ guun vi̱j rá soꞌ, ne̱ ne caꞌve̱j rá soꞌ cuta̱ꞌ soꞌ cacunꞌ xráá chana̱ cuꞌna̱j Mariá rihaan nij síí nica̱j suun a.
23233	MAT 1:20	Dan me se nuchruj ra̱a̱ soꞌ da̱j quiꞌya̱j soꞌ, ga̱a ne̱ rej nii̱ caꞌmii nej rihaan soꞌ a. Dan me se cotoj soꞌ, ne̱ naquiꞌyaa rihaan soꞌ se vaa caꞌnaꞌ yoꞌo̱ se‑mo̱zó síí ꞌni̱j raꞌa man níꞌ, ne̱ cataj se‑mo̱zó síí ꞌni̱j raꞌa man níꞌ rihaan soꞌ a: ―Cu̱nó so̱ꞌ caꞌmi̱i̱ ꞌu̱nj, José. ꞌO̱ se taꞌnij siꞌno̱ síí cuꞌna̱j David síí cane ga̱a naá mé so̱ꞌ ado̱nj. Se̱ cuchuꞌvíꞌ so̱ꞌ xca̱j so̱ꞌ man chana̱ cuꞌna̱j Mariá maꞌ. Ne tumé noꞌ cacunꞌ maꞌ. Ma̱a̱n se nayón neꞌej rque noꞌ quiꞌyaj Nimán Diose̱ ado̱nj.
23237	MAT 1:24	Veé dan, ne̱ quinanuû rá síí cuꞌna̱j José, ne̱ quiꞌyaj soꞌ nu̱ꞌ nda̱a vaa cataj xnaꞌanj se‑mo̱zó síí ꞌni̱j raꞌa man níꞌ rihaan soꞌ, ne̱ xcaj soꞌ man chana̱ cuꞌna̱j Mariá a.
23242	MAT 2:4	Veé dan, ne̱ cunuu chre̱ꞌ taranꞌ nij xrej ata̱ suun noco̱o doj cunuu chre̱ꞌ nij síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés rihaan nij yuvii̱ cunuu chre̱ꞌ rihaan soꞌ, quiꞌyaj soꞌ, ne̱ xnáꞌanj Herodes man nij soꞌ me rej caꞌnga̱a̱ síí caꞌne̱j Diose̱ ti̱nanii man yuvii̱ ma̱n rihaan chumii̱ rihaan sayuun a.
23249	MAT 2:11	ga̱a ne̱ catúj nij soꞌ rá veꞌ rej canicunꞌ yatiꞌ xta̱ꞌ, ga̱a ne̱ nariꞌ nij soꞌ man neꞌej ga̱ nii neꞌej chana̱ cuꞌna̱j Mariá, ga̱a ne̱ canicunꞌ ru̱j nij soꞌ, ne̱ quinaꞌvíj nij soꞌ rihaan neꞌej yoꞌ a. Veé dan, ga̱a ne̱ nuxraꞌ nij soꞌ se‑chru̱nj nij soꞌ, ga̱a ne̱ rqué ndoꞌo nij soꞌ rasu̱u̱n sa̱ꞌ rihaan neꞌej yoꞌ a. Dan me se agaꞌ oró míí do̱ꞌ, squíí cuꞌna̱j incienso do̱ꞌ, squíí cuꞌna̱j mirra do̱ꞌ, rqué u̱u̱n nij soꞌ rihaan neꞌej yoꞌ a.
23268	MAT 3:7	Ga̱a ne̱ queneꞌen síí cuꞌna̱j Juan se vaa caꞌnaꞌ ndoꞌo nij síí fariseo do̱ꞌ, nij síí saduceo do̱ꞌ, me rá nij soꞌ cuta̱ꞌ ne Juan man nij soꞌ a. Ga̱a ne̱ caꞌmii natáj soꞌ rihaan nij soꞌ, cataj soꞌ: ―Ase vaa xcuáá yuva̱a̱ vaa soj á. Me síí cataj xnaꞌanj rihaan soj cuna̱nj soj, ne̱ quinani̱i̱ soj rihaan sayuun quiꞌya̱j Diose̱ ga̱. Asa̱ꞌ caꞌve̱e quinani̱i̱ soj rihaan sayuun, quiꞌya̱j ina̱nj na cata̱ꞌ ne soj ga̱.
23270	MAT 3:9	Ne̱ tadó soj sese quisi̱j rá soj cata̱j soj se vaa taꞌníí taꞌnij siꞌno̱ síí cuꞌna̱j Abraham síí cane ga̱a naá me soj, ne̱ ne tumé soj cacunꞌ, cata̱j soj á. Se̱ caꞌmii soj daj chiha̱a̱ míj da̱nj maꞌ. Ma̱a̱n se cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se vaa nuveé se yaꞌa̱nj tihaꞌ taꞌníí taꞌnij siꞌno̱ síí cuꞌna̱j Abraham me soj a̱ maꞌ. Ma̱a̱n se sese Diose̱ rá, ne̱ caꞌve̱e ni̱caj Diose̱ náá guun yahij na̱j rihaan yoꞌóó nihánj, ne̱ quiꞌya̱j Diose̱ man ꞌo̱ taꞌníí taꞌnij siꞌno̱ síí cuꞌna̱j Abraham ado̱nj. Cheꞌé dan canoco̱ꞌ ya̱ soj man Diose̱ á.
23275	MAT 3:14	tza̱j ne̱ veé dan me se ne caꞌve̱j rá síí cuꞌna̱j Juan cuta̱ꞌ ne soꞌ man Jesucristó maꞌ. Ma̱a̱n se cataj síí cuꞌna̱j Juan rihaan Jesucristó a: ―Me cheꞌé ꞌnáꞌ so̱ꞌ cuta̱ꞌ ne ꞌu̱nj mán so̱ꞌ ga̱. Tana̱nj ma̱ꞌán so̱ꞌ me síí vaa cheꞌé cuta̱ꞌ ne man ma̱ꞌanj na̱nj á. Tza̱j ne̱ xa̱ꞌ ꞌu̱nj me se ne nó xcúún ꞌu̱nj cuta̱ꞌ nej mán so̱ꞌ maꞌ ―taj síí cuꞌna̱j Juan rihaan Jesucristó a.
23294	MAT 4:16	Ne̱ nij síí ma̱n rej yoꞌ roꞌ, guun queꞌe̱e̱ yoꞌ ne queneꞌe̱n uxrá nij soꞌ rasu̱u̱n cheꞌé Diose̱ maꞌ. Ma̱a̱n se ase vaa yuvii̱ ne̱ rej rmi̱ꞌ roꞌ, da̱nj vaa nij soꞌ ne̱ nij soꞌ na̱nj ado̱nj. ꞌO̱ se vaa güii, ne̱ cavi̱ꞌ u̱u̱n nij soꞌ, ne̱ da̱nj uun maꞌa̱n, rá nij soꞌ ado̱nj. Tza̱j ne̱ caꞌna̱ꞌ ꞌo̱ yaꞌan, ne̱ cuchugu̱u̱n rej ya̱nj nij soꞌ, quiꞌya̱j yaꞌan yoꞌ, ne̱ veꞌé ndoꞌo xca̱j nij soꞌ cuentá ado̱nj”. Yoꞌ me se vaa cataj síí cuꞌna̱j Isaías ga̱a naá a.
23301	MAT 4:23	Veé dan, ne̱ cachéé Jesucristó nu̱ꞌ estadó Galilea, ne̱ tucuꞌyón soꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ man nij yuvii̱ nuu chre̱ꞌ rá veꞌ tucuꞌyón nij yuvii̱ israelitá se‑tucua̱nj Moisés, ne̱ caꞌmii natáj soꞌ nana̱ sa̱ꞌ rihaan nij yuvii̱ cheꞌé yan gu̱un chij Diose̱ rihaan chumii̱ nihánj me nana̱ sa̱ꞌ caꞌmii natáj soꞌ a. Ne̱ nahuun cunuda̱nj nij yuvii̱ ranꞌ do̱ꞌ, cunuda̱nj nij yuvii̱ ninaj do̱ꞌ, quiꞌyaj soꞌ a.
23316	MAT 5:13	”Ase vaa yaan ga̱ chraa roꞌ, da̱nj vaa soj ga̱ chumii̱ nihánj ei. Dan me se sese ne ꞌne̱ꞌ chá yaan yoꞌ, ga̱a ne̱ taj se qui̱ꞌyáꞌ cunu̱u sa̱ꞌ yaan ga̱a̱ a̱ maꞌ. Taj se gúnꞌ man yaan yoꞌ ga̱a̱ maꞌ. Ma̱a̱n se quiriꞌi̱j nii man yaan yoꞌ xeꞌ, ne̱ cache̱e̱ u̱u̱n yuvii̱ xráá yaan yoꞌ na̱nj ei. Ne̱ da̱nj vaa uún soj ei. Sese taj se gúnꞌ man soj rihaan chumii̱ nihánj, ne̱ daj chiha̱a̱ míj se̱ cavii sa̱ꞌ soj a̱ man ado̱nj.
23320	MAT 5:17	”Se̱ guun rá soj se vaa caꞌnáꞌ ꞌu̱nj ti̱ríꞌ ꞌu̱nj se‑tucua̱nj Moisés tucuáán cuchruj soꞌ ga̱a naá maꞌ. Se̱ guun rá soj se vaa caꞌnáꞌ ꞌu̱nj ti̱ríꞌ ꞌu̱nj nana̱ caꞌmii natáj nij síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ ga̱a naá maꞌ. Nuveé cheꞌe̱ yoꞌ caꞌnaj maꞌ. Tana̱nj caꞌnaj cheꞌé rej quinavi̱j quisi̱j nu̱ꞌ tucuáán yoꞌ, ga̱a ne̱ nari̱ꞌ nu̱ꞌ soj da̱j me rá Diose̱ quiꞌya̱j soj ado̱nj.
23323	MAT 5:20	”ꞌO̱ se cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj, ne̱ sese nij síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés rihaan yuvii̱ ga̱ nij síí fariseo me se ꞌyaj sa̱ꞌ nij soꞌ rihaan yuvii̱, rá nij soꞌ, tza̱j ne̱ sese se̱ quiꞌyaj sa̱ꞌ soj doj rihaan nij yuvii̱ nda̱a vaa ꞌyaj nij síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés ga̱ nij síí fariseo, ga̱a ne̱ daj chiha̱a̱ míj se̱ cayáán soj ga̱ Diose̱ asa̱ꞌ guun chij Diose̱ rihaan chumii̱ nihánj a̱ man ado̱nj.
23327	MAT 5:24	ne̱ se̱ guun go̱ꞌ so̱ꞌ rasu̱u̱n yoꞌ rihaan Diose̱ maꞌ. Ma̱a̱n se cuchru̱j so̱ꞌ rasu̱u̱n yoꞌ rihaan yoꞌóó, ne̱ caꞌa̱nj so̱ꞌ rej ya̱nj tinúú so̱ꞌ, ga̱a ne̱ naꞌmi̱i̱ sa̱ꞌ so̱ꞌ ga̱ soꞌ, ga̱a ne̱ ca̱nica̱j so̱ꞌ rej na̱j siꞌyáá so̱ꞌ, ga̱a ne̱ rque̱ so̱ꞌ siꞌyáá so̱ꞌ rihaan Diose̱ ado̱nj.
23336	MAT 5:33	”Ne̱ a̱j neꞌen soj nana̱ nihánj nana̱ caꞌnaꞌ rihaan nij síí ma̱n ga̱a naá ado̱nj: “Sese cataꞌ tuꞌvá so̱ꞌ rihaan síí ꞌni̱j raꞌa man níꞌ se vaa qui̱ꞌyáá so̱ꞌ, ne̱ se̱ caꞌneꞌ rá so̱ꞌ qui̱ꞌyáá so̱ꞌ da̱nj maꞌ. Ma̱a̱n se ya̱ qui̱ꞌyáá so̱ꞌ nu̱ꞌ se vaa cataj xnaꞌanj so̱ꞌ rihaan soꞌ, ga̱a ne̱ caꞌve̱e na̱nj ado̱nj”.
23353	MAT 6:2	Cheꞌé dan sese me rá so̱ꞌ rque̱ so̱ꞌ saꞌanj man nij síí nique̱, ne̱ se̱ guun rá so̱ꞌ caꞌya̱nj nii chruun aꞌyánj qui̱ꞌyáá so̱ꞌ, ne̱ ni̱ꞌyaj yuvii̱ go̱ꞌ so̱ꞌ saꞌanj man síí nique̱, ne̱ cata̱j nij yuvii̱ se vaa veꞌé quiꞌyáá so̱ꞌ maꞌ. ꞌO̱ se ina̱nj da̱nj ꞌyaj nij síí nucuiꞌ rá ga̱a va̱j nij soꞌ rá veꞌ tucuꞌyón níꞌ se‑tucua̱nj Moisés do̱ꞌ, rihaan nij callé do̱ꞌ, ne̱ uno cunuda̱nj yuvii̱, ꞌyaj nij soꞌ ado̱nj. Ya̱ ya̱ cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se vaa a̱j veꞌé caꞌmii yuvii̱ cheꞌé nij soꞌ, tza̱j ne̱ a̱ ꞌó rasu̱u̱n se̱ quiriꞌ uún nij soꞌ a̱ maꞌ. A̱ ꞌó xcoꞌ se̱ naruꞌvee Diose̱ rihaan nij soꞌ man ado̱nj.
23356	MAT 6:5	”Ne̱ ga̱a achíín niꞌya̱j soj rihaan Diose̱, ne̱ se̱ quiꞌyaj soj se vaa ꞌyaj nij síí nucuiꞌ rá maꞌ. ꞌO̱ se niha̱ꞌ rá nij soꞌ canicu̱nꞌ nij soꞌ rá veꞌ tucuꞌyón yuvii̱ se‑tucua̱nj Moisés, ne̱ niha̱ꞌ rá nij soꞌ canicu̱nꞌ nij soꞌ rej nuná tuviꞌ chrej caꞌa̱a̱n noco̱o, ne̱ achíín niꞌya̱j nij soꞌ rihaan Diose̱, tza̱j ne̱ ina̱nj me rá nij soꞌ queneꞌe̱n yuvii̱ man nij soꞌ, ne̱ veꞌé caꞌmi̱i̱ yuvii̱ cheꞌé nij soꞌ, rá nij soꞌ ado̱nj. Ya̱ ya̱ cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se vaa a̱j veꞌé caꞌmii yuvii̱ cheꞌé nij soꞌ, ne̱ a̱j navij quiriꞌ nij soꞌ tuꞌvee nij soꞌ vaa, ne̱ a̱ ꞌó xcoꞌ se̱ naruꞌvee uún Diose̱ rihaan nij soꞌ a̱ maꞌ.
23358	MAT 6:7	Ne̱ ga̱a achíín niꞌya̱j soj rihaan Diose̱, ne̱ se̱ quiꞌyaj soj se vaa ꞌyaj nij síí ne neꞌen da̱j vaa Diose̱ maꞌ. Dan me se aꞌmii rmaꞌa̱n ndoꞌo nij soꞌ nana̱, tza̱j ne̱ ne neꞌen nij soꞌ me taj nana̱ yoꞌ maꞌ. Ma̱a̱n cheꞌé se aꞌmii aꞌmii nij soꞌ, cheꞌé dan gu̱un niha̱ꞌ rá Diose̱ ne̱ cuno̱ Diose̱ nu̱ꞌ nana̱ aꞌmii nij soꞌ, rá nij soꞌ na̱nj ado̱nj.
23372	MAT 6:21	Ne̱ sese ina̱nj cheꞌé rasu̱u̱n ma̱n rihaan chumii̱ nihánj quiꞌya̱j suun soj, ga̱a ne̱ veé ma̱a̱n rihaan chumii̱ nihánj quina̱j nimán soj ga̱a̱ na̱nj ado̱nj. Ne̱ sese ina̱nj cheꞌé rasu̱u̱n ma̱n xta̱ꞌ roꞌ, quiꞌya̱j suun soj, ga̱a ne̱ veé rej xta̱ꞌ roꞌ, caꞌa̱nj nimán soj na̱nj ado̱nj. Me rej maꞌa̱n araa sa̱ꞌ soj rasu̱u̱n, ne̱ veé rej da̱nj va̱j nimán soj na̱nj ado̱nj.
23378	MAT 6:27	Ne̱ nda̱ꞌ se nanó ndoꞌo rá soj cheꞌé yan chre̱ꞌ vaa soj, tza̱j ne̱ a̱ ꞌó xcoꞌ se̱ guun nucua̱j soj cachi̱j xca̱a̱n soj doj quiꞌya̱j maꞌa̱n soj maꞌ. Ma̱a̱n Diose̱ roꞌ, me síí neꞌen da̱j ga̱a̱ cachi̱j soj, ne̱ cheꞌé dan taj cheꞌé nano̱ rá soj a̱ maꞌ.
23382	MAT 6:31	”Dan me se se̱ nanó ndoꞌo rá soj cata̱j soj: “Me se cha̱ níꞌ ga̱. Me se coꞌo̱ níꞌ ga̱. Me se ca̱ráán xráá níꞌ ga̱”. Se̱ guun rá soj da̱nj maꞌ.
23388	MAT 7:3	Me cheꞌé guun chre̱e rá so̱ꞌ niꞌya̱j so̱ꞌ niꞌya nu̱u̱ rihaan tinúú so̱ꞌ ga̱. Ne̱ ne ni̱ꞌyaj so̱ꞌ chruun ma̱nj nu̱u̱ rihaan ma̱ꞌán so̱ꞌ a.
23397	MAT 7:12	”Dan me se da̱j se uun rá soj quiꞌya̱j sa̱ꞌ yuvii̱ rihaan soj roꞌ, taꞌngaꞌ da̱nj quiꞌya̱j sa̱ꞌ soj rihaan tuviꞌ soj á. Sese da̱nj quiꞌya̱j soj rihaan tuviꞌ soj, ne̱ síí uno nu̱ꞌ se‑tucua̱nj Moisés me soj, ne̱ síí uno nu̱ꞌ se‑na̱na̱ nij síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ ga̱a naá me uún soj ado̱nj.
23408	MAT 7:23	Ga̱a ne̱ cata̱j yá ꞌu̱nj rihaan nij yuvii̱ a: “A̱ ꞌó güii ne neꞌén ꞌu̱nj man soj maꞌ. Ma̱a̱n síí ꞌyaj ina̱nj cacunꞌ me soj na̱nj ado̱nj. Naxu̱u̱n soj man soj rihanj á”. Da̱nj cata̱j ꞌu̱nj rihaan nij síí ꞌyaj cacunꞌ vaa güii na̱nj ado̱nj.
23414	MAT 7:29	ꞌO̱ se xcaj nij yuvii̱ cuentá se vaa ase vaa aꞌmii ꞌo̱ síí nica̱j suun avii tuꞌva roꞌ, vaa aꞌmii Jesucristó, rá nij soꞌ a. Ne̱ cu̱u doj vaa se‑na̱na̱ soꞌ ga̱ se‑na̱na̱ nij síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés, rá nij soꞌ a.
23417	MAT 8:3	Ga̱a ne̱ cutaꞌ Jesucristó raꞌa Jesucristó raa̱ síí ranꞌ, ne̱ cataj Jesucristó: ―Me raj qui̱ꞌyáj da̱nj ei. Na̱huún so̱ꞌ, qui̱ꞌyáj ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan soꞌ a. Nu̱ꞌ da̱nj cataj Jesucristó, ne̱ nu̱ꞌ quinavij luj xráá síí ranꞌ a.
23418	MAT 8:4	Ga̱a ne̱ cataj Jesucristó rihaan soꞌ a: ―Cu̱tumé so̱ꞌ mán so̱ꞌ se̱ cataj xnaꞌanj so̱ꞌ rihaan yuvii̱ cheꞌé se quiꞌyáá ꞌu̱nj cheꞌé so̱ꞌ maꞌ. Ma̱a̱n se cuchi̱ꞌ so̱ꞌ rihaan xrej, ne̱ ti̱haán so̱ꞌ mán so̱ꞌ rihaan xrej se vaa nahuún so̱ꞌ, ne̱ rque̱ so̱ꞌ rihaan Diose̱ se vaa cataj síí cuꞌna̱j Moisés ga̱a naá nda̱a vaa no̱ xcúún so̱ꞌ rque̱ so̱ꞌ rihaan Diose̱ á. Ga̱a ne̱ xca̱j nij xrej cuentá se vaa nahuún so̱ꞌ quiꞌyáj ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan síí nahuun yoꞌ a.
23422	MAT 8:8	Ga̱a ne̱ cataj uún tanuu capitán yoꞌ: ―ꞌO̱ se nuveé si̱j sa̱ꞌ mé ꞌu̱nj maꞌ. Ne nó xcúún ꞌu̱nj catu̱u̱ so̱ꞌ rá veꞌ tucuaj qui̱ꞌyáj a̱ maꞌ. Ma̱a̱n se caꞌne̱ꞌ u̱u̱n so̱ꞌ suun se vaa nahu̱un se‑mo̱zó ꞌu̱nj, ga̱a ne̱ nahu̱un maꞌa̱n soꞌ ado̱nj.
23433	MAT 8:19	Ga̱a ne̱ cuchiꞌ yoꞌo̱ soꞌ rihaan Jesucristó a. Soꞌ roꞌ, me síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés rihaan yuvii̱ ado̱nj. Ne̱ cataj soꞌ rihaan Jesucristó a: ―Ca̱nocóꞌ ꞌu̱nj mán so̱ꞌ da̱j rej maꞌa̱n vaj so̱ꞌ, maestro ―cataj soꞌ rihaan Jesucristó a.
23440	MAT 8:26	Dan me se maꞌa̱n Jesucristó cataj, ne̱: ―Me cheꞌé chuꞌviꞌ ndoꞌo nimán soj ga̱. Yoꞌ me rej ataa cuchuma̱n sa̱ꞌ rá soj ni̱ꞌyaj soj manj ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan nij soꞌ a. Ga̱a ne̱ canicunꞌ caya̱ soꞌ, ne̱ caxríj yuva̱a̱ soꞌ man na do̱ꞌ, man nana̱ do̱ꞌ a. Ga̱a ne̱ canicunꞌ dínj uxrá rihaan na lacuaná yoꞌ, quiꞌyaj Jesucristó na̱nj ado̱nj.
23443	MAT 8:29	Dan me se caguáj ro̱j soꞌ rihaan Jesucristó, cataj ro̱j soꞌ: ―Veé neꞌen núj se vaa taꞌni̱j Diose̱ mé so̱ꞌ á. Me cheꞌé caꞌnáꞌ so̱ꞌ rej ne̱ núj ga̱. Caꞌnáꞌ so̱ꞌ qui̱ꞌyáá so̱ꞌ sayuun man núj naꞌ. ꞌO̱ se ataa doj quisi̱j güii qui̱ꞌyáá so̱ꞌ sayuun man núj ado̱nj ―taj ro̱j soꞌ rihaan Jesucristó a.
23451	MAT 9:3	Dan me se cane do̱j síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés rihaan yuvii̱ rá veꞌ ga̱ Jesucristó, ne̱ cataj nij soꞌ rihaan tuviꞌ nij soꞌ a: ―Nij vaa nana̱ caꞌmii síí nihánj rihaan Diose̱ á. ꞌO̱ se o̱rúnꞌ Diose̱ no̱ xcúún cata̱j se vaa navij cacunꞌ xráá yuvii̱ á ―taj nij síí tucuꞌyón se‑tucua̱nj Moisés niꞌya̱j nij soꞌ man Jesucristó a.
23452	MAT 9:4	Ne̱ queneꞌen Jesucristó me nana̱ guun rá nij soꞌ caꞌmi̱i̱ nij soꞌ, ne̱ cheꞌé dan cataj soꞌ: ―Me cheꞌé avii ndoꞌo nana̱ chiꞌi̱i̱ raa̱ soj ga̱.
23457	MAT 9:9	Ga̱a ne̱ cavii Jesucristó rej yoꞌ, ne̱ queneꞌen soꞌ man yoꞌo̱ síí ya̱nj ꞌo̱ veꞌ aꞌnéj nii puextó man yuvii̱ a. Mateo cuꞌna̱j síí ne̱ rej yoꞌ a. Dan me se cataj Jesucristó rihaan soꞌ, ne̱: ―Ca̱nocóꞌ so̱ꞌ manj, caꞌa̱nj níꞌ á ―taj Jesucristó rihaan soꞌ a. Ga̱a ne̱ naxuma̱a̱n soꞌ, ne̱ canocoꞌ soꞌ man Jesucristó, caꞌanj soꞌ a.
23460	MAT 9:12	Ne̱ cuno Jesucristó nana̱ caꞌmii nij soꞌ, ne̱ cataj soꞌ rihaan nij soꞌ a: ―Síí vaa nucua̱j roꞌ, ne nanoꞌ nij soꞌ man doctor maꞌ. Ma̱a̱n síí ranꞌ roꞌ, me síí nanoꞌ man doctor ado̱nj. Ga̱a ne̱ ase vaa síí ranꞌ roꞌ, da̱nj vaa nij síí nihánj ado̱nj.
23462	MAT 9:14	Ga̱a ne̱ nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ síí cuꞌna̱j Juan cuchiꞌ rihaan Jesucristó, ne̱ xnáꞌanj nij soꞌ man soꞌ, cataj nij soꞌ: ―Me cheꞌé, ne̱ tocoꞌ núj xꞌnaa man maꞌa̱n núj cheꞌé se aráj gue̱e̱ núj rihaan Diose̱, ne̱ tocoꞌ nij síí fariseo xꞌnaa man maꞌa̱n nij soꞌ uún, tza̱j ne̱ nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ so̱ꞌ me se ne tocoꞌ nij soꞌ xꞌnaa man maꞌa̱n nij soꞌ ga̱ ―taj nij soꞌ rihaan Jesucristó a.
23472	MAT 9:24	Ga̱a ne̱ cataj soꞌ: ―Cu̱riha̱nj soj xeꞌ á. ꞌO̱ se ne cavi̱ꞌ chala̱ cunii nihánj maꞌ. Ma̱a̱n se otoj u̱u̱n noꞌ na̱nj á ―taj Jesucristó rihaan nij yuvii̱ ma̱n rá veꞌ yoꞌ a. Ga̱a ne̱ caꞌngaꞌ naco̱o̱ nij yuvii̱ niꞌya̱j nij soꞌ man Jesucristó a.
23483	MAT 9:35	Ga̱a ne̱ caꞌanj Jesucristó nu̱ꞌ nij chumanꞌ noco̱o nu̱ꞌ nij chumanꞌ cunii nu̱ꞌ, ne̱ tucuꞌyón soꞌ rihaan nij yuvii̱ ma̱n rá veꞌ tucuꞌyón nij yuvii̱ israelitá se‑tucua̱nj Moisés, ne̱ caꞌmii natáj soꞌ nana̱ sa̱ꞌ cheꞌé güii gu̱un chij Diose̱ rihaan chumii̱ nihánj, ne̱ nahuun sa̱ꞌ taranꞌ nij síí ranꞌ do̱ꞌ, nij síí ninaj do̱ꞌ, quiꞌyaj uún soꞌ ado̱nj.
23489	MAT 10:3	Ne̱ vaa síí cuꞌna̱j Felipé vaa síí cuꞌna̱j Bartolomé vaa síí cuꞌna̱j Tomás vaa a. Ne̱ yoꞌó soꞌ me síí cuꞌna̱j Mateo síí caꞌnéj puextó man yuvii̱ a. Ne̱ yoꞌó soꞌ me síí cuꞌna̱j Jacobo uún, ne̱ taꞌníí síí cuꞌna̱j Alfeo me soꞌ a. Ne̱ yoꞌó soꞌ me síí cuꞌna̱j Lebeo, ne̱ Tadeo cuꞌna̱j yoꞌó se‑chuvi̱i síí cuꞌna̱j Lebeo a.
23496	MAT 10:10	Se̱ nica̱j soj xnánj soj maꞌ. Se̱ caꞌanj vi̱j cotoó ga̱ soj maꞌ. Se̱ quiꞌnij tacóó soj canj maꞌ. Ne̱ chruun garroté se̱ coro̱ꞌ soj cache̱e̱ soj maꞌ. Ma̱a̱n se ga̱a̱ u̱u̱n soj caꞌa̱nj soj á. ꞌO̱ se no̱ xcúún yuvii̱ rque̱ yuvii̱ chraa cha̱ soj cheꞌé suun sa̱ꞌ ꞌyaj suun soj na̱nj ado̱nj.
23503	MAT 10:17	Cu̱tumé ndoꞌo soj man soj se̱ quiꞌyaj yuvii̱ sayuun man soj maꞌ. Dan me se caꞌa̱nj ni̱caj nij yuvii̱ man soj rihaan cuese̱, ne̱ go̱ꞌ ndoꞌo nij soꞌ vará xráá soj rá veꞌ tucuꞌyón nij soꞌ se‑tucua̱nj Moisés a.
23505	MAT 10:19	Asa̱ꞌ tacuachén nij soꞌ man soj rihaan nij síí nica̱j suun, ne̱ se̱ nanó rá soj da̱j caꞌmi̱i̱ soj rihaan nij soꞌ maꞌ. Ma̱a̱n Nimán Diose̱ rque̱ nu̱ꞌ nana̱ caꞌmi̱i̱ soj ma̱a̱n orá yoꞌ na̱nj ado̱nj.
23536	MAT 11:8	Ma̱a̱n se da̱j ga̱a̱ soꞌ rá soj, asi̱j caꞌanj soj queneꞌe̱n soj man soꞌ ga̱. Si̱j nu̱u̱ yatzíj laru̱u ndoꞌo me soꞌ, rá soj naꞌ. Taj maꞌ. ꞌO̱ se nij síí nu̱u̱ yatzíj laru̱u roꞌ, ya̱nj rá veꞌ tucuá síí nica̱j suun rey ado̱nj.
23537	MAT 11:9	Ma̱a̱n se da̱j ga̱a̱ síí cuꞌna̱j Juan rá soj, asi̱j caꞌanj soj queneꞌe̱n soj man soꞌ ga̱. Si̱j nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ me soꞌ, rá soj naꞌ. Ya̱ uxrá ei. Ne̱ cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se vaa sa̱ꞌ doj vaa soꞌ rihaan cunuda̱nj nij síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ ado̱nj.
23541	MAT 11:13	ꞌO̱ se nij síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ rihaan yuvii̱ ga̱a naá do̱ꞌ, nu̱ꞌ se‑tucua̱nj Moisés do̱ꞌ, nda̱a maꞌa̱n síí cuꞌna̱j Juan do̱ꞌ, cataj xnaꞌanj ndoꞌo nij soꞌ cheꞌé güii gu̱un chij Diose̱ nimán yuvii̱ ma̱n rihaan chumii̱ nihánj na̱nj á.
23545	MAT 11:17	ne̱ aguáj nij xnii rihaan tuviꞌ xnii, taj nij xnii: “Nica̱j núj taꞌánj núj, goꞌ núj chraꞌ choco̱ꞌ, tza̱j ne̱ me cheꞌé ne raꞌa̱nj soj ga̱. Ne̱ goꞌ núj chraꞌ xnangá, tza̱j ne̱ me cheꞌé ne taꞌve̱e soj ga̱. Me cheꞌé ne ꞌyaj soj nda̱a vaa me rá núj ga̱”, taj nij xnii rihaan tuviꞌ nij soꞌ a.
23549	MAT 11:21	Ne̱ nihánj me nana̱ caꞌmii Jesucristó cheꞌé nij yuvii̱ ma̱n nij chumanꞌ yoꞌ a: ―Nique̱ soj si̱j ma̱n chumanꞌ Corazín a. Nique̱ soj si̱j ma̱n chumanꞌ Betsaida a. ꞌO̱ se quira̱nꞌ uxrá soj sayuun na̱nj á. Dan me se nij síí ma̱n chumanꞌ Tiro do̱ꞌ, nij síí ma̱n chumanꞌ Sidón do̱ꞌ, me síí chiꞌi̱i̱ nimán na̱nj á. Tza̱j ne̱ sese caꞌanj ꞌu̱nj chiháán nij soꞌ ne̱ sese quiꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o niꞌya̱j nij soꞌ, ga̱a ne̱ cuno nij soꞌ se‑na̱na̱j, ne̱ guun ya̱ rá nij soꞌ se vaa tumé nij soꞌ cacunꞌ, ne̱ canica̱j nimán nij soꞌ, ne̱ quinanó ndoꞌo rá nij soꞌ cheꞌé cacunꞌ tumé nij soꞌ, ne̱ nda̱a yatzíj yaꞌ cunuû nij soꞌ, ne̱ nda̱a yaj chruun acaa ruvaj caraa nij soꞌ raa̱ nij soꞌ, cheꞌé se quinanó rá nij soꞌ cheꞌé cacunꞌ tumé nij soꞌ asuun sa̱j ado̱nj. Nihánj, ne̱ ne caꞌa̱nj ꞌu̱nj maꞌ. Ma̱a̱n ina̱nj chiháán soj ꞌnaj, ne̱ quiꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o queneꞌen maꞌa̱n soj, tza̱j ne̱ ne ca̱nica̱j nimán nij soj a̱ maꞌ.
23551	MAT 11:23	”Ne̱ vaa soj si̱j ma̱n chumanꞌ Capernaum uún á. Ne̱ síí sa̱ꞌ ina̱nj me maꞌa̱n soj, rá soj naꞌ. Nuveé si̱j sa̱ꞌ me soj maꞌ. Síí caꞌa̱nj rihaan yaꞌan gu̱un soj á. Dan me se nij síí ma̱n chumanꞌ Sodoma roꞌ, me síí chiꞌi̱i̱ nimán a. Tza̱j ne̱ sese caꞌanj ꞌu̱nj chiháán nij soꞌ ne̱ sese quiꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o niꞌya̱j nij soꞌ, ne̱ cuno nij soꞌ se‑na̱na̱j, ne̱ guun ya̱ rá nij soꞌ se vaa tumé nij soꞌ cacunꞌ, ne̱ canica̱j nimán nij soꞌ, ne̱ ne caca̱a̱ chiháán nij soꞌ maꞌ. Ne̱ na̱j chiháán nij soꞌ nda̱a cuano̱ asuun sa̱j a. Tza̱j ne̱ ne caꞌa̱nj ꞌu̱nj maꞌ. Ma̱a̱n se ina̱nj chiháán soj ꞌnaj, ne̱ quiꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o yoꞌ queneꞌen maꞌa̱n soj, tza̱j ne̱ ne ca̱nica̱j nimán nij soj a̱ maꞌ.
23553	MAT 11:25	Dan me se güii yoꞌ cachíín niꞌya̱j Jesucristó rihaan Diose̱, cataj soꞌ: ―Síí ꞌni̱j raꞌa xta̱ꞌ do̱ꞌ, síí ꞌni̱j raꞌa chumii̱ do̱ꞌ, mé so̱ꞌ, Ata̱j Chij. Ne̱ sa̱ꞌ uxrá quiꞌyáá so̱ꞌ caráán so̱ꞌ rihaan nij síí avii raa̱ do̱ꞌ, rihaan nij síí acaj cuentá do̱ꞌ, se vaa se̱ cuno nij soꞌ se‑na̱na̱j maꞌ. Ma̱a̱n nij síí vaa nica̱ꞌ nimán roꞌ, veꞌé cuno nij soꞌ, quiꞌyáá so̱ꞌ á.
23555	MAT 11:27	Canica̱j Jesucristó caꞌmii soꞌ rihaan nij yuvii̱, cataj soꞌ a: ―A̱j rqué Réé ꞌu̱nj Diose̱ cunuda̱nj rasu̱u̱n rihanj á. Ne̱ a̱ ꞌó síí ne neꞌen da̱j vaa ꞌu̱nj; ma̱a̱n o̱rúnꞌ Réj neꞌen a. ꞌO̱ se taꞌníí soꞌ mej ado̱nj. Ne̱ a̱ ꞌó yuvii̱ ne neꞌen da̱j vaa Réj maꞌ. Ma̱a̱n o̱rúnꞌ ꞌu̱nj neꞌen da̱j vaa soꞌ ado̱nj. Ne̱ sese me rá ꞌu̱nj cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan yoꞌó nij yuvii̱ da̱j vaa Réj, ne̱ queneꞌe̱n yoꞌó nij soꞌ uún ado̱nj.
23561	MAT 12:3	Ga̱a ne̱ cataj Jesucristó rihaan nij soꞌ a: ―Me cheꞌé, ne̱ ne naya̱a̱ soj rihaan danj Diose̱ da̱j quiꞌyaj síí cuꞌna̱j David ga̱a naá a. Ga̱a quinaꞌaan rque nij tuvi̱ꞌ nij soꞌ,
23563	MAT 12:5	”Ne̱ ne naya̱a̱ soj me taj se‑tucua̱nj Moisés cheꞌé nij xrej ꞌyaj suun nuvií naꞌ. ꞌO̱ se cheꞌé se‑su̱u̱n nij soꞌ, ꞌyaj nij soꞌ se vaa ne nó xcúún yuvii̱ quiꞌya̱j yuvii̱ güii naránj rá níꞌ si̱j israelitá maꞌ. Tza̱j ne̱ ne tumé nij soꞌ cacunꞌ cheꞌé se vaa ꞌyaj nij soꞌ maꞌ.
23567	MAT 12:9	Ga̱a ne̱ curiha̱nj Jesucristó rej na̱j naa̱ yoꞌ, ne̱ catúj soꞌ rá veꞌ tucuꞌyón nij síí ma̱n chumanꞌ yoꞌ se‑tucua̱nj Moisés a.
23582	MAT 12:24	Tza̱j ne̱ cuno nij síí fariseo da̱j caꞌmii nij yuvii̱ cheꞌé Jesucristó, ne̱ cataj nij soꞌ: ―Nuveé maꞌa̱n síí nihánj rii nana̱ chre̱e maꞌ. Ma̱a̱n se aꞌmii soꞌ ga̱ síí chre̱e uun chij síí cuꞌna̱j Beelzebú, ne̱ cheꞌé dan rii soꞌ nij nana̱ chre̱e nimán yuvii̱ ado̱nj ―taj nij síí fariseo cheꞌé Jesucristó, caꞌmii ne̱ nij soꞌ a.
23596	MAT 12:38	Cachén do̱j, ga̱a ne̱ caꞌnaꞌ uún do̱j síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés ga̱ do̱j síí fariseo rihaan Jesucristó, ne̱ cataj nij soꞌ: ―Qui̱ꞌyáá so̱ꞌ ꞌo̱ suun sa̱ꞌ noco̱o queneꞌe̱n núj, maestro. Ga̱a ne̱ gu̱un ya̱ rá núj se vaa ya̱ aꞌmii so̱ꞌ á ―taj nij soꞌ rihaan Jesucristó a.
23597	MAT 12:39	Ga̱a ne̱ cataj Jesucristó rihaan nij soꞌ a: ―Xa̱ꞌ soj si̱j ꞌnaꞌ ina̱nj rej chiꞌi̱i̱ do̱ꞌ, rej cacunꞌ do̱ꞌ, me se me rá ga̱a̱ soj qui̱ꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o ni̱ꞌyaj soj, tza̱j ne̱ daj chiha̱a̱ míj se̱ quiꞌyáj nda̱a vaa me rá soj maꞌ. Ma̱a̱n se queneꞌe̱n soj se vaa ase vaa quiranꞌ síí cuꞌna̱j Jonás síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ ga̱a naá roꞌ, da̱nj qui̱ránꞌ ꞌu̱nj, vaa güii, ni̱ꞌyaj soj ado̱nj.
23603	MAT 12:45	Ga̱a ne̱ dan me se anica̱j uún nana̱ chre̱e yoꞌ nimán snóꞌo yoꞌ, ne̱ nanoꞌ nana̱ chre̱e yoꞌ yoꞌó chi̱j tuviꞌ nana̱ chre̱e yoꞌ síí chiꞌi̱i̱ doj, ne̱ ꞌnaꞌ nique uún soꞌ nimán snóꞌo yoꞌ, ga̱a ne̱ ca̱yáán taranꞌ nij nana̱ chre̱e yoꞌ a. Dan me se ga̱a naá ga̱a cayáán o̱rúnꞌ nana̱ chre̱e yoꞌ, ne̱ ma̱a̱n taꞌngaꞌ quij vaa nimán snóꞌo yoꞌ, tza̱j ga̱a namán yoꞌó chi̱j nana̱ chre̱e yoꞌ, ga̱a ne̱ doj a̱ tico nana̱ chre̱e man soꞌ, ne̱ doj a̱ quij vaa nimán snóꞌo yoꞌ, ꞌyaj nana̱ chre̱e yoꞌ a̱ ado̱nj. ”Ne̱ ase vaa ranꞌ snóꞌo yoꞌ roꞌ, taꞌngaꞌ da̱nj quira̱nꞌ soj si̱j israelitá si̱j naꞌvej rá cuno̱ se‑na̱na̱ ꞌu̱nj ei. ꞌO̱ se cheꞌé se natáꞌ ꞌu̱nj se‑na̱na̱j rihaan soj roꞌ, cheꞌé dan doj a̱ ga̱a̱ sayuun quira̱nꞌ soj rihaan sayuun quira̱nꞌ nij síí ataa cuno̱ se‑na̱na̱j ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan nij síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés do̱ꞌ, rihaan nij síí fariseo do̱ꞌ a.
23606	MAT 12:48	Ne̱ cataj uún Jesucristó rihaan síí cataj xnaꞌanj rihaan Jesucristó a: ―Me chana̱ me nií ꞌu̱nj rihaan ꞌu̱nj, rá so̱ꞌ ga̱. Me síí me tinúú ꞌu̱nj rihaan ꞌu̱nj, rá so̱ꞌ ga̱ ―taj Jesucristó rihaan soꞌ a.
23618	MAT 13:10	Ga̱a ne̱ quinichrunꞌ nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ Jesucristó rihaan soꞌ, ne̱ xnáꞌanj nij soꞌ man Jesucristó a: ―Me cheꞌé nanó so̱ꞌ cuentó cheꞌé nij rasu̱u̱n rihaan nij yuvii̱ ga̱ ―taj nij soꞌ, xnáꞌanj nij soꞌ man Jesucristó a.
23634	MAT 13:26	ne̱ dan me se xraꞌ ꞌnúú trigó xraꞌ coj xraꞌ, ga̱a ne̱ quichihón caa raa̱ ꞌnúú trigó do̱ꞌ, raa̱ coj do̱ꞌ, ne̱ xcaj nij se‑mo̱zó síí toꞌo̱j yoꞌ cuentá se vaa nuveé ꞌnu̱j trigó me nu̱ꞌ naa̱ a. Ma̱a̱n se ma̱n uxrá coj rque naa̱ yoꞌ na̱nj ado̱nj.
23635	MAT 13:27	Cheꞌé dan cuchiꞌ nij se‑mo̱zó síí toꞌo̱j yoꞌ rihaan síí toꞌo̱j, ne̱ cataj xnaꞌanj nij soꞌ rihaan soꞌ, cataj nij soꞌ: “Ya̱ ina̱nj ꞌnúú trigó sa̱ꞌ tixꞌnuú so̱ꞌ naꞌ. Me rej cavii coj chiꞌi̱i̱ nihánj ga̱, señor”, taj nij mozó rihaan síí toꞌo̱j yoꞌ a.
23638	MAT 13:30	Ma̱a̱n se caꞌne̱ꞌ rá soj cachi̱j rcuaꞌa̱a̱n coj yoꞌ ga̱ ꞌnúú trigó yoꞌ, ga̱a ne̱ yavii quiri̱i̱ níꞌ naa̱ trigó, ga̱a ne̱ cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan nij síí quiri̱i̱ naa̱ se vaa asino naquiꞌya̱j chre̱ꞌ nij soꞌ coj yoꞌ, ga̱a ne̱ nu̱míj nij soꞌ coj yoꞌ, ga̱a ne̱ caca̱a̱ coj yoꞌ ado̱nj. Ga̱a ne̱ naquiꞌya̱j chre̱ꞌ nij soꞌ ꞌnúú trigó sa̱ꞌ, ga̱a ne̱ cara̱a sa̱ꞌ nij soꞌ man yoꞌ rá cuchruu̱ ado̱nj”, cataj síí toꞌo̱j rihaan se‑mo̱zó soꞌ a ―cataj Jesucristó rihaan nij yuvii̱ a.
23660	MAT 13:52	Ne̱ cataj Jesucristó rihaan nij soꞌ a: ―Cheꞌé dan cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se vaa nij síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés me se sese nari̱ꞌ uún nij soꞌ nana̱ cheꞌé güii gu̱un chij Diose̱ rihaan chumii̱ nihánj, ne̱ síí neꞌen nu̱ꞌ nana̱ me nij soꞌ, ne̱ síí cu̱u raa̱ gu̱un nij soꞌ, quiꞌya̱j nu̱ꞌ nana̱ nariꞌ nij soꞌ ado̱nj. Dan me se ase vaa síí ruꞌvee ne̱ ma̱n rasu̱u̱n nga̱ do̱ꞌ, rasu̱u̱n naca̱ do̱ꞌ, rihaan roꞌ, da̱nj ga̱a̱ nij soꞌ, ne̱ cavi̱i̱ sa̱ꞌ uxrá nij soꞌ na̱nj ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soꞌ a.
23662	MAT 13:54	Ga̱a ne̱ nucuiꞌ soꞌ rej chiháán soꞌ, ne̱ caꞌanj soꞌ veꞌ tucuꞌyón nij síí ma̱n chiháán soꞌ se‑tucua̱nj Moisés, ne̱ tucuꞌyón soꞌ man nij síí ma̱n rá veꞌ yoꞌ a. Dan me se caráyaꞌa̱nj nij soꞌ, ne̱ cataj nij soꞌ: ―Me rej nariꞌ síí nihánj nana̱ cu̱u avii raa̱ síí nihánj ga̱. Me rej nariꞌ soꞌ suun sa̱ꞌ ꞌyaj suun soꞌ ga̱.
23663	MAT 13:55	Nuveé taꞌni̱j síí acój chruun síí ne̱ chiháán níꞌ me soꞌ naꞌ. Ne̱ nii soꞌ me chana̱ cuꞌna̱j Mariá á. Ne̱ tinúú soꞌ me síí cuꞌna̱j Jacobo do̱ꞌ, síí cuꞌna̱j José do̱ꞌ, síí cuꞌna̱j Simón do̱ꞌ, síí cuꞌna̱j Judas do̱ꞌ á.
23665	MAT 13:57	Ne̱ guun naco̱o̱ rá nij soꞌ niꞌya̱j nij soꞌ man Jesucristó a. Ne̱ cataj Jesucristó rihaan nij soꞌ a: ―Me rej maꞌa̱n va̱j ꞌo̱ síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱, ne̱ aráj cochro̱j nij yuvii̱ rihaan soꞌ, tza̱j ne̱ nij yuvii̱ ma̱n chiháán soꞌ do̱ꞌ, nij tuviꞌ soꞌ síí ya̱nj tucuá soꞌ do̱ꞌ, naꞌvej rá cara̱a̱ cochro̱j rihaan soꞌ maꞌ ―taj Jesucristó rihaan nij síí ma̱n chiháán soꞌ chumanꞌ cuꞌna̱j Nazaret yoꞌ a.
23682	MAT 14:16	―Taj cheꞌé caꞌa̱nj nij yuvii̱ maꞌ. Ma̱a̱n se go̱ꞌ maꞌa̱n soj se chá cha̱ nij yuvii̱ á ―taj Jesucristó rihaan nij soꞌ a.
23683	MAT 14:17	―Tza̱j ne̱ taj se chá rihaan núj nihánj maꞌ. Ma̱a̱n o̱rúnꞌ ꞌu̱nꞌ rachrúún do̱ꞌ, vi̱j gue̱e̱ xcuaj do̱ꞌ, vaa rihaan núj na̱nj á ―taj nij soꞌ rihaan Jesucristó a.
23697	MAT 14:31	Veé dan, ne̱ nu̱ꞌ quitaꞌaa Jesucristó raꞌa Pedró, ne̱ quirii Jesucristó man soꞌ rque na, ne̱ cataj Jesucristó: ―Do̱j amán rá so̱ꞌ niꞌya̱j so̱ꞌ manj á. Me cheꞌé guun vi̱j nimán so̱ꞌ ga̱ ―taj Jesucristó rihaan soꞌ a.
23703	MAT 15:1	Ga̱a ne̱ quinichrunꞌ síí fariseo do̱ꞌ, quinichrunꞌ síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés do̱ꞌ, rihaan Jesucristó, ne̱ síí cavii chumanꞌ Jerusalén me nij soꞌ a. Ne̱ xnáꞌanj nij soꞌ man Jesucristó, cataj nij soꞌ:
23711	MAT 15:9	Naꞌvíj rmaꞌa̱n nij soꞌ rihanj na̱nj á. ꞌO̱ se na̱nj se‑na̱na̱ yuvii̱ me nana̱ tucuꞌyón nij soꞌ na̱nj ado̱nj”. Dan me se‑na̱na̱ Diose̱ nana̱ aꞌmii cheꞌé soj á ―taj Jesucristó rihaan nij síí fariseo do̱ꞌ, rihaan nij síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés rihaan yuvii̱ do̱ꞌ a.
23716	MAT 15:14	Ta̱náj nij soj man nij soꞌ á. Me rá nij soꞌ cata̱j xnaꞌanj nij soꞌ rihaan yuvii̱ da̱j quiꞌya̱j yuvii̱ á. Tza̱j ne̱ ase vaa síí aráán rihaan vaa nij soꞌ ado̱nj. Dan me se neꞌen soj se vaa sese gu̱un rá síí tuchri̱i ra̱cuíj soꞌ man yoꞌó síí tuchri̱i nari̱ꞌ soꞌ chrej caꞌa̱nj soꞌ, ne̱ quini̱j ro̱j síí tuchri̱i yoꞌ rá yuꞌuj na̱nj ei ―taj Jesucristó rihaan nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soꞌ a.
23728	MAT 15:26	Ga̱a ne̱ cataj soꞌ: ―Dan me se neꞌén so̱ꞌ se vaa se̱ caꞌvee ca̱taꞌaa níꞌ coꞌoo ma̱n rihaan nij xnii ne̱ go̱ꞌ níꞌ cha̱ nij chuvee maꞌ. Cheꞌé dan ne nó xcúnj ra̱cuíj man soj si̱j yaníj a̱ man ado̱nj. Ma̱a̱n se ina̱nj maꞌa̱n nij yuvii̱ israelitá me no̱ xcúún ꞌu̱nj ra̱cuíj ꞌu̱nj na̱nj ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan chana̱ yoꞌ a.
23736	MAT 15:34	―Me daj rachrúún vaa rihaan soj ga̱ ―taj Jesucristó, xnáꞌanj soꞌ man nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soꞌ a. ―Da̱j ꞌo̱ chi̱j rachrúún ne̱ da̱j do̱j xcuaj leꞌe̱j nii ne̱, vaa rihaan núj na̱nj ado̱nj ―taj nij soꞌ a.
23741	MAT 15:39	Ga̱a ne̱ naꞌnéé Jesucristó chrej man nij yuvii̱, ne̱ cavii soꞌ rá rihoo chéé rihaan na, ne̱ caꞌanj soꞌ rej cuꞌna̱j Magadán a.
23745	MAT 16:4	”Ma̱a̱n cheꞌé se yuvii̱ ꞌnaꞌ rej chiꞌi̱i̱ naꞌvej rá canoco̱ꞌ sa̱ꞌ man Diose̱ me soj si̱j israelitá, ne̱ cheꞌé dan me rá soj qui̱ꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o á. Tza̱j ne̱ se̱ quiꞌyáj suun sa̱ꞌ noco̱o maꞌ. Ma̱a̱n se queneꞌe̱n soj se vaa ase vaa quiranꞌ síí cuꞌna̱j Jonás síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ ga̱a naá roꞌ, da̱nj qui̱ránꞌ ꞌu̱nj, vaa güii na̱nj á ―taj Jesucristó rihaan nij síí fariseo do̱ꞌ, rihaan nij síí saduceo do̱ꞌ a. Ga̱a ne̱ tanáj Jesucristó man nij soꞌ, ne̱ caꞌanj soꞌ a.
23749	MAT 16:8	Ne̱ a̱j neꞌen Jesucristó da̱j uun nimán nij soꞌ, ne̱ cheꞌé dan cataj soꞌ: ―Me cheꞌé nanó ndoꞌo rá soj se vaa taj rachrúún rihaan soj ga̱. ꞌO̱ se do̱j amán rá soj neꞌen soj manj vaa ga̱a̱ na̱nj asan.
23750	MAT 16:9	Me cheꞌé ataa xca̱j soj cuentá ga̱. Ne̱ ne nuû rá soj ga̱a vaa da̱j ꞌo̱ ꞌu̱nꞌ gue̱e̱ rachrúún rihaan níꞌ tza̱j ne̱ quisíj chá cunu̱ꞌ ꞌu̱nꞌ míj snóꞌo, quiꞌyáj a. Ne̱ nda̱a queꞌe̱e̱ scaa se chá quináj tuꞌva yuvii̱ ga̱a naquiꞌyaj chre̱ꞌ soj a.
23752	MAT 16:11	Da̱j me cheꞌé ne̱ ne cuno̱ soj ga̱. Nuveé cheꞌe̱ na̱nj rachrúún caꞌmij rihaan soj maꞌ. Ma̱a̱n se cu̱tumé soj man soj se̱ gaa na̱nj quira̱nꞌ soj sayuun quiꞌya̱j se‑le̱vadura nij síí fariseo do̱ꞌ, nij síí saduceo do̱ꞌ ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan nij soꞌ a.
23762	MAT 16:21	Dan me se güii yoꞌ guun cheꞌe̱ Jesucristó cataj xnaꞌanj Jesucristó rihaan nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soꞌ se vaa no̱ xcúún soꞌ cavi̱i̱ soꞌ chumanꞌ Jerusalén, ne̱ quira̱nꞌ ndoꞌo soꞌ sayuun quiꞌya̱j nij síí uun chij do̱ꞌ, nij xrej ata̱ suun noco̱o doj do̱ꞌ, nij síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés rihaan nij yuvii̱ do̱ꞌ a. Ne̱ ticavi̱ꞌ nii man soꞌ, ne̱ cache̱n vaꞌnu̱j güii, ga̱a ne̱ cunu̱u iꞌna̱ꞌ uún soꞌ, cataj soꞌ a.
23764	MAT 16:23	Ga̱a ne̱ canica̱j Jesucristó, ne̱ caꞌmii soꞌ rihaan Pedró a: ―Naxu̱u̱n so̱ꞌ mán so̱ꞌ rihanj á. Naꞌvej raj que̱neꞌenj mán so̱ꞌ maꞌ. ꞌO̱ se ase tuꞌva síí chre̱e síí cuꞌna̱j Satanás roꞌ, da̱nj tuꞌvá so̱ꞌ, ne̱ aráán so̱ꞌ chrej rihanj cu̱noj rihaan Diose̱ ei. Da̱nj tuꞌvá so̱ꞌ, cheꞌé se ne acaj so̱ꞌ cuentá da̱j me rá Diose̱ ado̱nj. Ma̱a̱n se ina̱nj acaj so̱ꞌ cuentá da̱j me rá yuvii̱ na̱nj ado̱nj ―taj Jesucristó rihaan síí cuꞌna̱j Pedró yoꞌ a.
23772	MAT 17:3	Ga̱a ne̱ naquiꞌyaa síí cuꞌna̱j Moisés síí cane ga̱a naá ga̱ síí cuꞌna̱j Elías síí cane ga̱a naá rihaan nij soꞌ, ne̱ nanó ro̱j soꞌ cuentó ga̱ Jesucristó a.
23773	MAT 17:4	Ga̱a ne̱ cataj Pedró rihaan Jesucristó a: ―Cuna̱j uxrá vaa mán núj nihánj ga̱ so̱ꞌ, Señor. Sese me rá so̱ꞌ, ne̱ qui̱ꞌyáá ꞌu̱nj vaꞌnu̱j veꞌ yacataj cane̱ soj na̱nj á. ꞌO̱ veꞌ ca̱né so̱ꞌ, ne̱ yoꞌó veꞌ cane̱ síí cuꞌna̱j Moisés, ne̱ yoꞌó veꞌ cane̱ síí cuꞌna̱j Elías ei ―taj Pedró rihaan Jesucristó a.
23779	MAT 17:10	Ga̱a ne̱ xnáꞌanj nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ soꞌ man soꞌ, cataj nij soꞌ: ―Me cheꞌé taj nij síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés rihaan yuvii̱ se vaa asino caꞌna̱ꞌ síí cuꞌna̱j Elías síí nataꞌ se‑na̱na̱ Diose̱ ga̱a naá, ga̱a ne̱ caꞌve̱e caꞌne̱ꞌ Diose̱ cacunꞌ cheꞌé yuvii̱ ga̱ ―taj nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ Jesucristó, xnáꞌanj nij soꞌ man Jesucristó a.
23780	MAT 17:11	Ga̱a ne̱ cataj Jesucristó: ―Ya̱ aꞌmii nij síí naquiꞌyaj cu̱u se‑tucua̱nj Moisés, taj nij soꞌ se vaa asino caꞌna̱ꞌ síí cuꞌna̱j Elías, ga̱a ne̱ naquiꞌya̱j sa̱ꞌ soꞌ nu̱ꞌ rasu̱u̱n ado̱nj.
23781	MAT 17:12	Tza̱j ne̱ cuano̱ nihánj me se cata̱j xnaꞌanj ꞌu̱nj rihaan soj se vaa a̱j caꞌnaꞌ síí cuꞌna̱j Elías yoꞌ, tza̱j ne̱ ne cuno̱ nij yuvii̱ rihaan soꞌ maꞌ. Ma̱a̱n se quiꞌyaj ya̱ nij yuvii̱ nda̱a vaa me rá maꞌa̱n nij yuvii̱ man soꞌ na̱nj ado̱nj. Ne̱ nda̱ꞌ se si̱j caꞌnéé Diose̱ ni̱caj yuꞌunj man yuvii̱ mej, tza̱j ne̱ ase vaa quiranꞌ soꞌ sayuun quiꞌyaj nij yuvii̱ roꞌ, da̱nj ina̱nj qui̱ránꞌ ꞌu̱nj sayuun quiꞌya̱j uún nij yuvii̱ na̱nj ado̱nj ―taj Jesucristó a.
23788	MAT 17:19	Ga̱a ne̱ cuchiꞌ ina̱nj nij maꞌa̱n nij síí tucuꞌyón se‑na̱na̱ Jesucristó rihaan Jesucristó, ne̱ xnáꞌanj nij soꞌ man soꞌ, cataj nij soꞌ: ―Me cheꞌé ne gu̱un nucua̱j núj caꞌve̱e quiri̱i̱ núj man nana̱ chre̱e yoꞌ nimán xnii ga̱ ―cataj nij soꞌ, xnáꞌanj nij soꞌ man Jesucristó a.
23817	MAT 18:21	Ga̱a ne̱ cuchiꞌ síí cuꞌna̱j Pedró rihaan Jesucristó, ne̱ xnáꞌanj soꞌ man soꞌ, cataj soꞌ: ―Me daj nó xcúnj cara̱a̱ xꞌnaj cheꞌé tinúj síí quiꞌyaj chiꞌi̱i̱ manj ga̱. Chi̱j ya̱ cara̱a̱ xꞌnaj naꞌ ―taj Pedró, xnáꞌanj soꞌ a.
23826	MAT 18:30	Tza̱j ne̱ ne caꞌve̱j rá soꞌ cara̱a̱ xꞌnaa soꞌ rihaan tuviꞌ soꞌ mozó yoꞌ a̱ maꞌ. Ma̱a̱n se caꞌanj soꞌ, ne̱ caxríj soꞌ tagaꞌ man tuviꞌ soꞌ, ne̱ nda̱a se narque̱ ya̱ tuviꞌ soꞌ nu̱ꞌ se vaa ꞌyaj xcúún yoꞌ rihaan soꞌ, ga̱a ne̱ caꞌne̱ꞌ rá soꞌ a.
23828	MAT 18:32	Ga̱a ne̱ caꞌnéé síí nica̱j suun rey yoꞌ nana̱ rihaan mozó caxríj tagaꞌ man tuviꞌ se vaa caꞌna̱ꞌ soꞌ rihaan soꞌ a. Dan me se caꞌnaꞌ soꞌ rihaan rey, ga̱a ne̱ caꞌmii rey rihaan soꞌ a: “Mozó chiꞌi̱i̱ nimán mé so̱ꞌ ei. ꞌU̱nj me se caꞌnéj u̱u̱n ꞌu̱nj xcúún xráá so̱ꞌ, cheꞌé se cachíín ni̱ꞌyáá so̱ꞌ rihanj a.
23838	MAT 19:7	Ga̱a ne̱ cataj nij síí fariseo: ―Cheꞌé dan, me cheꞌé cataj xnaꞌanj Moisés se vaa na̱xcaj snóꞌo ꞌo̱ yanj cataj xnaꞌanj se vaa quiriꞌíj soꞌ chana̱ nica̱ soꞌ, ne̱ caꞌve̱e quiriꞌi̱j soꞌ man noꞌ ga̱ ―taj nij soꞌ a.