3	GEN 1:3	Basa boe ma Manetualain kokolak nae, “Muste hambu manggaledok.” Kokolak basa nae talo naa, boe ma manggaledok dadi.
5	GEN 1:5	Ana foi manggaledok naa nade, ‘leledok’, ma makiuk naa, ‘leꞌodaek’. Naa, fai kaesan.
6	GEN 1:6	Basa boe ma Manetualain kokolak seluk bali nae, “Dadi mamana rouk, fo tada feꞌe oe. Huu naa de hambu oe nai tadak lain, ma hambu oe nai tadak dae.” Kokolak basa nae talo naa, boe ma oe naa tada baꞌen neu dua.
8	GEN 1:8	De Ana foi mamana rouk manai tadak lain naa nade, ‘lalai’. Naa, fai kaduan.
9	GEN 1:9	Basa boe ma Manetualain kokolak seluk bali nae, “Oe manai tadak dae naa muste nakabubua neu mamanak esa, mita fo hambu dae madak.” Kokolak basa talo naa, boe ma dae madak dadi.
10	GEN 1:10	De dae madak naa Ana foin nade, ‘mada lai’; ma oe mana makabubuak naa, Ana foin nade ‘tasi’. Ana mete-nita basa naar, boe ma dalen namahoko, nahuu hata fo Ana nakadadadi nalak naa, memak neulauk.
11	GEN 1:11	Boe ma Manetualain kokolak seluk bali nae, “Mada lai muste mori sele-tandek. Muste hambu sele-tandek mana maboak, kadeꞌek, ma mana madoo momodok. Mita fo sele-tandek esa-esak nabuna-boa tungga mata-aon.” Kokolak basa talo naa, boe ma basa sele-tandek dadi.
14	GEN 1:14	Basa boe ma Manetualain kokolak seluk bali nae, “Nai tadak lain naa, muste hambu buas manggaledok mata-matak fo tao manggaledo dae-inak ia. Muste hambu mana tao manggaledo fai leledok, ma muste hambu laen mana tao manggaledo fai leꞌodaek. Basa sara dadi reu tanda, mita fo bisa reke fai, teuk, ledo-fair bula lalalin.” Kokolak basa talo naa, boe ma basa buas manggaledok kara dadi.
20	GEN 1:20	Basa boe ma Manetualain kokolak seluk bali nae, “Muste hambu banda mata-matak kara, leo rai oe dale. Ma muste hambu mbuik mata-matak kara, lambu rai dae-inak lain.”
22	GEN 1:22	Basa boe ma Ana kokolak fee babaꞌe-babatik neu basa bandar raa lalaꞌen nae, “Iꞌak kara muste tamba ramanoꞌu, fo rasofe basa oer rai bee a mesan. Ma mbuik kara oo muste tamba ramanoꞌu boe.”
24	GEN 1:24	Basa boe ma Manetualain kokolak seluk bali nae, “Muste hambu banda mata-matak kara, leo rai mada lai. Ndia banda neni nekeboik, banda fuir, ma banda mana manodo-manamak nai daer, esa-esak no mata-aon.” Kokolak basa talo naa, boe ma basa bandar dadi. Ana mete-nita basa naar, boe ma dalen namahoko, nahuu hata fo Ana nakadadadi nalak naa, memak neulauk.
26	GEN 1:26	Basa boe ma Manetualain kokolak seluk bali nae, “Mai fo Ita adu hatahori dae-bafok tungga Ita mata-aon. Mita fo ara lopo-linu ma kiu-lolo basa iꞌak kara marai tasi dale, basa mbuik kara marai lalai, basa banda neni nekeboik kara, ma basa banda laen nara mana leo rai dae-inak.”
28	GEN 1:28	Boe ma Ana kokolak fee babaꞌe-babatik neu sara nae, “Ei muste bonggi tamba mamanoꞌu, fo tao masofe ma faduli dae-bafok ia. Au oo fee haak neu ei fo faduli iꞌak kara, mbuik kara, ma basa bandar marai mada lai boe.
30	GEN 1:30	Au oo fee basa sele-tandek mata-matak kara, fo dadi neu basa banda mata-matak kara nanaꞌan boe. Hambu nanaꞌak soa-neu banda nekeboik, banda fuir, banda mana manodo-manamak, ma mbuik kara.” Kokolak basa talo naa, boe ma basa nanaꞌak mata-matak kara dadi.
47	GEN 2:16	De Ana fee parenda neu hatahori dae-bafok naa nae, “O bole muꞌa ai boak hata a mesan numa basa ai huuk marai osi ia dale mai.
48	GEN 2:17	Tehuu hambu esa, o ta bole muꞌa sana. Ndia, ai huuk fo mana fee o bubuluk bee ndia neulauk ma bee ndia manggarauk. Mete ma o muꞌan, na, neu ko o mate.”
49	GEN 2:18	Basa boe ma MANETUALAIN kokolak bali nae, “Ta malole mete ma hatahori dae-bafok ia leo-laꞌo mesa kana. De Au nau adu feen, nonook esa nandaa noon.”
54	GEN 2:23	Hatahori naa mete-nita inak naa, boe ma ana nae, “Naaa! Ia dei! Ia dei fo nandaa no au! Ndia duin sama leo au duing. Ma ndia mbaan oo sama leo au mbaang boe. Huu ana dadi numa touk mai, de au foin nade ‘inak’.”
57	GEN 3:1	Numa basa bandar fo MANETUALAIN nakadadadi nalak kara nai dae-bafok ia ena, mengge ndia mana malela pepeko-lelekok sudi selik kana. Laꞌe esa, hambu mengge natane neu inak naa nae, “Tebe, do? Manetualain kaꞌi nae, ‘Ei ta bole miꞌa ai boak numa ai huuk kara marai osi ia dale mai, hetu?’ ”
58	GEN 3:2	Inak naa bala nae, “Taa! Ai bole miꞌa! Tehuu hambu kada ai huuk esa nai osi taladan, ndia Manetualain kaꞌi fo ai ta bole miꞌan. Ana nae ai ta bole miꞌa, ma ta bole mafaroe boan, huu neu ko ai mate.”
60	GEN 3:4	Tehuu mengge naa naselu nae, “Wee, naa ta ndaa! Ei ta mate!
61	GEN 3:5	Manetualain memak kaꞌi talo naa, nahuu Ana bubuluk ena mete ma ei miꞌa ai boak naa, ei dadi malelak sama leo Ndia. Ndia, bubuluk bee ndia neulauk, ma bee ndia manggarauk.”
62	GEN 3:6	Basa boe ma inak naa mete neu te ai huuk naa lolen seli, ma boan nok bali ladan seli. De ana duduꞌa nae, “Mete ma au uꞌa ai boak ia, neu ko au dadi malelak.” Boe ma ana ketu nala ai boak naa, de naꞌa. Basa de ana ketu neni fee saon, de saon naꞌa.
65	GEN 3:9	Tehuu MANETUALAIN nanggou touk naa nae, “Adam, aa! O nai bee?”
66	GEN 3:10	Touk naa naselu nae, “Au amanene Manetualain haran nai ia. Tehuu au mae, huu au makaholak. Huu naa de au alai mai keke.”
67	GEN 3:11	Boe ma MANETUALAIN nae, “See ndia nafada nae o makaholak? Talo bee? O muꞌa ai boak fo Au kaꞌi ei boso miꞌak naa, hetu?”
68	GEN 3:12	Ana naselu nae, “Inak ia fo Manetualain feen mai fo nanonoo no au naa, ana ndia fee au ai boak naa, de au uꞌa!”
69	GEN 3:13	Basa boe ma MANETUALAIN kokolak no inak naa nae, “Tao hata de o tao talo naa?” Boe ma inak naa naselu nae, “Te mengge kedi-ira nala au na! Huu naa de au uꞌa ai boak naa, leo maa.”
70	GEN 3:14	Basa boe ma MANETUALAIN nakatoo mengge naa nae, “Huu o tataon ia, de Au huku-doki o. Numa basa banda laen mai, kada o mesa ngga hambu neketook talo ia. Mulai numa hatematak ia neu losa o mate, o roso munik kada o poꞌon, ma o muꞌa nai kada daer.
71	GEN 3:15	Au tao o mua inak ia, esa musu no esa seku neu. Ma ei dua ngga tititi-nonosim mara oo talo naa boe. O tititi-nonosim neu ko kiki nala hatahori ei tinggan. Tehuu ndia tititi-nonosin esa, neu ko tutu nakalulutu o langgam.”
72	GEN 3:16	Basa de Manetualain nafada inak naa nae, “Neu ko Au tamba o susa-sonam neu faik fo o mairu, ma tamba nembetak neu faik fo o bonggi. Leo mae talo naa, tehuu o dalem oo bei hii nalan seli neu o saom boe. Ma ana ndia koladu o.”
73	GEN 3:17	Boe ma Manetualain nafada touk naa nae, “O ta tungga au parendang, tehuu tungga o saom hihiin, losa o muꞌa ai boak fo Au kaꞌik naa ena. Huu naa de o hambu huku-dokik boe. Ma dae oo hambu huku-dokik boe. Mulai numa hatematak ia neu losa o mate, o muste maue-osa fafandek lima-eim doꞌi dae, fo o bisa hambu nanaꞌak. No o maue-osa talo naa, dei fo o bisa masoda.
75	GEN 3:19	De o muste maue-osa fafandek lima-eim, dei fo dae fee o nanaꞌak. O muste maue-osa mbusem titi talo naa losa mate. Au adu ala o numa dae mai. De mete ma o mate, na, o fali muu dadi dae bali.”
76	GEN 3:20	Basa boe ma Adam foi saon, nade ‘Hawa’ (fo sosoa-ndandaan nae ‘mana masodak’), huu ndia naa, basa hatahori mana masodak inan.
78	GEN 3:22	Basa boe ma MANETUALAIN kokolak nae, “Hatematak ia, hatahori iar bubuluk ena bee ndia neulauk, ma bee ndia manggarauk, sama leo Ita. Boso losak ara oo raꞌa ai boak numa ai huuk mana fee sara rasoda seku neu boe.”
81	GEN 4:1	Faik esa, Adam neu sunggu-soro no saon Hawa. Boe ma inak naa nairu. De ana bonggi nala ana touk esa. De ana nae, “Au bonggi ala ana touk esa ena, nahuu MANETUALAIN tulun au ena.” Ana foi kanak naa nade, Kaen (fo sosoa-ndandaan ‘feen dea mai’).
86	GEN 4:6	Boe ma MANETUALAIN kokolak no Kaen nae, “Weeh, Kaen! Tao hata de o mamanasa talo naa? Talo bee de o matam manggarau ndoos?
87	GEN 4:7	Mete ma o tao neulauk, neu ko Au oo simbok o no neulauk boe. Tehuu besa-besa! Mete ma o tao manggarauk, na, neu ko manggarauk naꞌa nasafali o, sama leo meo nae kobo lafo. Dadi mete ma o hihiik ka tao manggarauk, malole lenak o timba henin memak kana leo!”
88	GEN 4:8	Laꞌe esa, Kaen fufudi Habel nae, “Fadi, ee! Mai fo ita laꞌo-laꞌo teni osi teu.” Neu ara losa naa, medak neu ma Kaen poko-femba nakamate fadin.
89	GEN 4:9	Boe ma MANETUALAIN natane Kaen nae, “Wee, Kaen! O fadim nai bee?” Kaen naselu nae, “Au ta bubuluk ana nai bee! Mae hetu ko au ia, soa toꞌu ndia ein, do?”
90	GEN 4:10	Boe ma MANETUALAIN kokolak nae, “Tao hata de o tao manggarauk talo naa? Boso duꞌa mae, o bisa mafuni mala o fadim daan nai daer, huu Au mete-ita basa sara ena!
92	GEN 4:12	Mete ma o tao osi-lutu, dae ta nau baꞌe fee o buna-boak hata esa boe na ena. Mulai numa hatematak ia neu, o soa laꞌo madaba oek muu-mai sama leo hatahori kasian fo mana sangga soda-ladak nai dae-bafok ia.”
93	GEN 4:13	Tehuu Kaen nasabara neu MANETUALAIN nae, “Awii! Manetualain, ee! Talo bee de Manetualain fee au neketook beran seli, losa au ta bisa lemba abeꞌin bali ia?
94	GEN 4:14	Huu Manetualain husi heni au numa mamanak ia mai ena, neu ko au dook ka numa Manetualain mai. Au soa adabak uni bee a mesan uu. De see a mesan ndia natonggo no au, na, neu ko ara tao risa au.”
95	GEN 4:15	Tehuu MANETUALAIN naselu nasafali nae, “Ta talo naa! See ndia tao nisa o, neu ko Au fee huku-dokik neun beran lena laꞌe hitu!” Basa de MANETUALAIN tao tanda neu Kaen, mita fo hatahorir bubuluk fo ara ta tao risan.
96	GEN 4:16	Basa boe ma Kaen laꞌo ela mamanak naa, fo nakadodook numa MANETUALAIN mai. Ana laꞌok losa mamanak esa, nai osi Eden boboan dulu. Mamanak naa nade Nod, sosoa-ndandaan nae, ‘Nedabak’. De ana leo neu naa.
103	GEN 4:23	Laꞌe esa, Lamek koa aon neu saon dua sara matan nae, “Ei nenene, ee! Bebeik kara ia tou taꞌe anak esa nggafu au, tehuu au poko isan.
104	GEN 4:24	Hatahori mana hala nisa Kaen, hambu huku-dokik beran lena laꞌe hitu. Tehuu mete ma see nae bala nembeda dalen neu au, na, ara hambu huku-dokik beran lena laꞌe 77.”
105	GEN 4:25	Adam saon Hawa, bonggi seluk ana touk esa bali. Boe ma ara foi kanak naa nade, Set (fo sosoa-ndandaan ‘loo feen mai’), nahuu Hawa nae, “Manetualain loo fee au kanak ia ena, nggati Habel fo Kaen hala nisak naa ena.”
107	GEN 5:1	Neu Manetualain adu hatahori dae-bafok, Ana adu mata-aon nara sama leo Ndia mata-ao heli-helin. Ana adu sara, touk ma inak. Basa boe ma Ana noke naden nara nae, “hatahori dae-bafok”, boe ma Ana fee babaꞌe-babatik neu sara. Hatahori dae-bafok makasososak naden, Adam. Adam tititi-nonosin nara naden:
135	GEN 5:29	Lamek foi anan naa nade, Noh (sangga sama no dedeꞌa deꞌek esa fo sosoa-ndandaan ‘fee kokoe-nanasi’), nahuu ana nae, “Kanak ia neu ko ana kokoe-nanasi tao namahoko ita dalen nara numa ita ue-osa beran mai nai dae ia fo Manetualain nakatoo nalan ena.”
141	GEN 6:3	Boe ma MANETUALAIN nae, “Au mangguk ka ena ua hatahori dae-bafok leleo-lalaꞌo takandaan nara ia. Au Dula-daleng mana baꞌe masodak neu sara raa, ta nau fee sara rasoda seku neu ena bali. Ara muste mate. Dadi neu ko ara rasoda losa kada teuk 120.”
145	GEN 6:7	Huu naa de Ana kokolak nae, “No dalak naa, neu ko Au akalulutu hatahori dae-bafok, fo Au adu ala sara rai dae-bafok ia. Au oo akalulutu basa mbuik kara ma banda laen nara lalaꞌen boe. Huu Au fale daleng adu ala sara ena.”
151	GEN 6:13	Boe ma Ana nafada Noh nae, “Nai bee a mesan, Au mete-ita kada hatahori dae-bafok manggaraun. Dadi Au aketu basa ena ae, Au ae akalulutu basa dae-bafok ia no oe-isin lalaꞌen.
159	GEN 6:21	O muste muni basa nanaꞌak mata-matak kara reni ofak dale reu soa-neu ei, ma basa bandar raa.”
161	GEN 7:1	Basa boe ma MANETUALAIN kokolak no Noh nae, “Au mete uni sudi bee uu, tehuu hambu kada o mesa ngga ndia, dale ndoos. Huu naa de, o mua o sao-anam mara maso meni ofak dale miu leo.
164	GEN 7:4	Masaneda matalolole! Huu faik hitu bali, Au akonda udan ta namaketu hatu-leledon losa faik haa hulu. No dalak naa, Au akamate basa horis lalaꞌen marai mada lai fo Au akadadadi alak kara ena.”
200	GEN 8:16	“Noh! Hatematak ia ei basa ngga konda numa ofak ia mai leo.
201	GEN 8:17	Kalua heni basa bandar raa lalaꞌen leo! Ndia: banda nekeboik, banda fuir, banda mana manodo-manamak, ma mbuik kara. Ela sara fo basa sara tamba ramanoꞌu, ma rasofe dae-bafok ia.”
205	GEN 8:21	Neu MANETUALAIN hae nala tunu-hotuk naa boo menin, boe ma dalen namahoko. De Ana duduꞌa nae, “Mulai numa hatematak ia neu, Au ta akatoo dae-bafok ia bali, nahuu hatahori dae-bafok manggaraun. Leo mae ara duduꞌa kada manggarauk numa kadiꞌi anan nara mai, tehuu Au ta akalulutu basa horis lalaꞌen bali, sama leo Au taok naa ena.
206	GEN 8:22	Losa neu dae-bafok ia bei hambun, ledo-fair ia laꞌok rakandoo, tungga sira dalan. Ndia: fai sele-tandek ma fai ketu-koruk, fai makasufuk ma fai hanas, fai fanduk ma fai udan, leledok ma leꞌodaek.”
207	GEN 9:1	Manetualain fee babaꞌe-babatik neu Noh no anan nara, ma kokolak nae, “Ei bonggi mala noꞌun seli, fo tao masofe falik dae-bafok ia.
213	GEN 9:7	Ei muste bonggi noꞌun seli, fo tao masofe dae-bafok ia bali.”
215	GEN 9:9	“Hatematak ia Au nau ndara fangga Au hehelu-bartaang ua ei, losa ei tititi-nonosim mara boe.
220	GEN 9:14	Mete ma hambu sosoꞌak nai lalai, boe ma elus dadi, na, neu ko ana fee nesenedak mai Au soa-neu hehelu-bartaak naa, nae: neu ko faa moꞌok ta nakalulutu basa hata fo horis lalaꞌen bali. No dalak naa, Au hehelu-bartaang ta mana basak naa, neni ndara fanggak ena no ei, ma no basa hata fo horis lalaꞌen.”
231	GEN 9:25	Boe ma ana kokolak nae, “Weeh! Kanaꞌan amanee! Au akatoo o! Neu ko o dadi muu o kaꞌam mara ata-daton!
233	GEN 9:27	Elan fo Manetualain tao nambaloa Yafet dae oen; Ma tititi-nonosin leo-laꞌo mole-dame ro Sem tititi-nonosin. Tehuu elan fo Kanaꞌan dadi neu Yafet kulin.”
244	GEN 10:9	Ndia ta hohoꞌan hambun numa MANETUALAIN mai, losa ana oo dadi neu mana sombu ta hohoꞌak mateꞌen boe. Huu naa de hatahorir rasiꞌe kokolak rae, “Naa fo o dadi muu mana sombu ta hohoꞌak sama leo Nimrod, fo ana hambu ndia ta hohoꞌan numa MANETUALAIN mai.”
260	GEN 10:25	Eber hambu ana touk dua. Uluk, hambu nadek Pelek, (fo sosoa-ndandaan ‘bingga-baꞌek’), nahuu lelek naa, hatahorir rabingga-baꞌek nai dae-bafok. Fadin nade Yoktan.
270	GEN 11:3	Basa sara rala harak rae, “Wee! Toranoo nggara ein! Mai fo ita tambaririik kota moꞌok esa. Ita muste tao batu mbilas, boe ma ita hotun losa natea. Ma ita totodo batu mbilas raa pake ter. Basa boe ma ita tambaririik manara mandema esa, suꞌun losa lalai, mita fo ita hambu nade kokoak. Mita fo ita dadi teu hatahori nusa moꞌok esa, hae tabingga-baꞌek.”
273	GEN 11:6	Basa boe ma Ana kokolak nae, “Basa hatahori dae-bafok kara iar hatahori nusak esa, ma pake dedeꞌak esa. Hata fo ara taok hatematak ia, ia bei fo kada ue makasososak. Mbila-beinesak, mete ma basa sara rakaesa dadi reu esa, sama leo hatematak ia, neu ko ara bisa tao hata a mesan.
274	GEN 11:7	Malole lenak Ita konda fo tao dedeꞌan nara esak matan, mita fo sira esa ta nala esa dedeꞌan bali.”
276	GEN 11:9	Huu naa de ara foi kota naa, nade Babel, (fo sangga sama leo dedeꞌa deꞌek esa sosoa-ndandaan ‘panggananaa’), nahuu MANETUALAIN tao babalik sira dedeꞌan ma tao sasarak kasa reni sudi bee reu, ndule dae-bafok ia.
300	GEN 12:1	Lelek naa, MANETUALAIN kokolak no Abram ena nae, “Abram! O kalua laꞌo ela o nufanelum, o amam uman ma o nggoro-tadum. O muni mamanak esa muu, dei fo Au atudun neu o.
302	GEN 12:3	Neu ko Au fee babaꞌe-babatik neu hatahori fo mana fee babaꞌe-babatik neu o. Tehuu Au akatoo neu hatahori fo mana nakatoo o. Nenene matalolole! Neu ko basa hatahori nusa-nusak kara marai dae-bafok ia, hambu babaꞌe-babatik nahuu o.”
306	GEN 12:7	Numa naa, MANETUALAIN natudu aon neu Abram. Ana nae, “Neu ko Au fee nusak ia neu o tititi-nonosim.” Basa boe ma Abram totodo batur dadi neu mei batu esa fo paken dadi neu mei tunu-hotuk soa-neu MANETUALAIN fo mana natudu Ndia aon numa naa ena.
310	GEN 12:11	Neu ara rae maso reni nusa Masir reu, ana nafada saon Sarai nae, “Sarai, ee! O ia, manaꞌa hiek seli.
312	GEN 12:13	Dadi malole lenak, o mafada sara mae, au ia o kaꞌam. No dalak naa, ara ta hala risa au, tehuu neu ko ara malole ro au, nahuu o.”
317	GEN 12:18	Basa boe ma manek noke nala Abram, de natanen nae, “Abram! O tao au talo bee ia ena? Tao hata de o ta mafada mae inak naa, o saom?
318	GEN 12:19	Tehuu o mae ndia ia, o fadim! Ela faak ka au haꞌi alan dadi neu au saong! Ia, o saom ndia. Hatematak ia haꞌi malan fo malai laꞌo heok au matang ia leo!”
327	GEN 13:8	Basa boe ma Abram nafada anan nae, “Lot, ee! Ita iar nufaneluk esa. Boso losak ita dua ngga, esa ta malole no esa, boe ma ita hatahori mana maue-osan nara soa rahuur taa-taa.
328	GEN 13:9	Dadi malole lenak ita dua ngga tabingga-baꞌek leo. Mamanak ia loak ka, de mete ma o here mala dae manai boboa kiin, na, au haꞌi ala dae manai boboa konan. Tehuu mete ma o here mala dae manai boboa konan, na, au haꞌi ala dae manai boboa kiin.”
333	GEN 13:14	Neu Lot no Abram rabingga-baꞌek ena, boe ma MANETUALAIN nafada Abram nae, “Abram! Soba o leleuk sudi bee neu fo mete ndule basa mamanak kara numa mamanak fo o mambariik naa mai. Mete matalolole dea-matan ma kii-konan.
336	GEN 13:17	Hatematak ia o laꞌok eo ndule dae ia loa-narun. Huu basa naar, neu ko Au fee sara reu o!”
356	GEN 14:19	Boe ma ana kokolak fee babaꞌe-babatik neu Abram nae, “Elan fo Manetualain mana Demak Mateꞌen, mana nakadadadik lalai no dae-inak naa, fee babaꞌe-babatik neu o. Koa-kio neu Manetualain, mana tao o masenggi o musum mara.” Basa boe ma Abram baꞌe fee Melkisedek, babaꞌek esa numa salahunu mai, numa basa bua-baꞌur fo ana leꞌa nala falik kara raa.
358	GEN 14:21	Boe ma manek Sodom doꞌor mbali Abram, de nae, “Papa Abram. Bua-baꞌur fo papa leꞌa nalak kara numa au musung nggara mai, elan fo papa soa basa sara. Tehuu au oke fee falik kada au hatahoring nggara.”
359	GEN 14:22	Tehuu Abram naselu nae, “Au sumba-soo numa MANETUALAIN mana Demak Mateꞌen matan, fo mana makadadadik lalai no dae-inak
360	GEN 14:23	ae, au ta nau haꞌi ala hata esa boe na numa o bua-baꞌum mara mai. Leo mae kada aba dook esa oo, au ta nau haꞌi ala sana boe. No dalak naa, o ta bisa kokolak mae, ‘Abram namasuꞌi, nahuu au.’
361	GEN 14:24	Au ta parluu hata-hata. Kada hata fo au hatahoring nggara pake sara ena, na, taon neu basa ena. Ma elan fo au nonong katelung nggara iar, Aner, Eskol ma Mamre, haꞌi reni sira babaꞌen.”
362	GEN 15:1	Basa boe ma MANETUALAIN natudu aon neu Abram. De Ana nae, “Abram! O hae mamataꞌu. Huu Au ndia siꞌu heni ma mana babata o numa musu mai. Ma Au fee o nanala moꞌok.”
363	GEN 15:2	Tehuu Abram nae, “MANETUALAIN. Leo mae MANETUALAIN baꞌe fee au hata-hata noꞌun talo naa oo, sosoan taa boe. Huu au ana taak fo fee au tititi-nonosik. Dadi nau hambu pusaka noꞌun seli tao neu hata? Bole-bole kada au atang, Eliasar numa Damsik mai, ndia hambu basa sara.”
365	GEN 15:4	Tehuu MANETUALAIN naselu nae, “Ta talo naa! O ana heli-helim ndia neu ko hambu pusaka naa, tehuu ta ata naa.”
366	GEN 15:5	Boe ma Ana nuni no Abram dea neu, de nae, “Hatematak ia o mete muni lalai muu. Soba o mete neu nduuk kara raa. O bisa reke mala sara, do? O tititi-nonosim mara neu ko noꞌun nara desi leo nduuk kara raa!”
368	GEN 15:7	Basa boe ma MANETUALAIN tuti seluk kokolan bali nae, “Au ia Manetualain. Au ndia nuni ua o kalua numa nggorok Ur mai ena, nai hatahori Kasdim asa daen. Ma Au ndia fee dae ia dadi neu o pusakam.”
369	GEN 15:8	Tehuu Abram natane bali nae, “Tehuu talo bee MANETUALAIN? Talo bee fo au bisa bubuluk ae, neu ko dae ia dadi neu au pusakang?”
370	GEN 15:9	Boe ma Ana naselu nae, “Talo ia! Mai fo ita ndara fangga hata fo Au kokolak bebeik kara ia. Hatematak ia muu haꞌi mala bandar fee Au: sapi ina esa, bibi hiek ina esa, ma bibi lombo mane esa. Basa sara muste teun nara beke teluk. Basa naa o haꞌi muni mbuik teu esa ma mbuik lunda sina esa bali.”
374	GEN 15:13	Boe ma MANETUALAIN nafadan nae, “Abram! Neu ko o masoda losa o mambalasi malan seli, ma mate no mole-damek, dei fo ara ratoi o no neulauk. Tehuu o tititi-nonosim mara neu ko reu dadi mana leo taak nai hatahori laen nusan. Neu ko hatahori numa nusak naa mai tao sara dadi reu kuli, boe ma ara tuni-ndeni tao doidoso sara sudi selik kana, losa teuk natun haa. Tehuu neu ko Au huku-doki hatahori nusak naa. Boe ma Au nuni ua o tititi-nonosim mara kalua numa naa mai, ma ara reni pusaka noꞌun seli.
377	GEN 15:16	Neu ko Au koladu fo o tititi-nonosim mara dombe kaliman fali reni ia mai bali. Hatematak ia, hatahori Amorir leo nai dae ia lain. Hatahorir ia manggarauk kara, tehuu bei ta sudi selik kana. Neu ko mete ma o umbu-anam mara fali reni ia mai ena, Au nau pake sara fo huku-doki rakalulutu hatahari Amorir. Huu lelek naa, sira manggaraun nara sudi selik kana ena.”
379	GEN 15:18	Faik naa oo, MANETUALAIN ndara fangga hehelu-bartaan no Abram boe. Ana nafada nae, “Au helu-bartaa, neu ko Au fee nusak ia neu o tititi-nonosim, mulai numa lee Masir mai losa lee Efrat,
382	GEN 15:21	Amori, Kanaꞌan, Girgasi, ma Yebus daen nara.”
383	GEN 16:1	Lelek naa, Abram fali numa Masir mai ena, de ana leo teuk salahunu numa Kanaꞌan ena. Saon Sarai bei ta hambu anak. Sarai naena ata inak hatahori Masir, nade Hagar. Laꞌe esa, Sarai kokolak no Abram nae, “Papa! MANETUALAIN tatana au ana manan ena. De malole lenak papa muu sunggu mua au atang Hagar, mita fo ana bonggi fee au.” Boe ma Abram tungga ndia saon kokolan. De Sarai fee Hagar dadi neu Abram sao murin.
387	GEN 16:5	Boe ma Sarai kokolak no Abram nae, “Au ndia fee ata naa, dadi neu o sao murim. Tehuu neu inak naa bubuluk ana nairu, de ana mete nakadadaek au. Basa naar, o salam! Elan fo MANETUALAIN naketu-naladi ita dua ngga dedeꞌan. Dei fo o bubuluk!”
388	GEN 16:6	Basa boe ma Abram naselu nae, “Talo ia! O ia, sao uluk. Tehuu ndia naa kada sao murik a mesan. Dadi o ndia maena koasa neun. O nau tao hata mbalin, numa kada o mai!” Basa boe ma Sarai tao kada barakai boto-botok mbali Hagar, losa ana nalai.
390	GEN 16:8	Boe ma ana nae, “Wee! Hagar, Sarai atan! Tao hata de o nai ia? O numa bee mai, ma nau muni bee muu?” De Hagar naselu nae, “Au alai laꞌo ela au ina umang.”
391	GEN 16:9	Boe ma MANETUALAIN atan kokoen nae, “Talo ia! Malole lenak o fali muni o ina uman muu. Ana tao o talo bee, na, simbo a mesan.
393	GEN 16:11	Hatematak ia o kairuk. Ta dook ka te, o bonggi ana touk esa. O muste foin nade Ismael (fo sangga sama no dedeꞌa deꞌek laen esa sosoa-ndandaan nae ‘Manetualain namanene’), nahuu MANETUALAIN namanene o bubuꞌi nemetanim ena.
394	GEN 16:12	Tehuu kanak naa namoꞌo mamais a, ana leo-laꞌo dook ka numa toranoon nara mai. Huu ana sama leo ndara langga tema fo ana ta tungga rapa. See a mesan, ana laban asa. Ma basa hatahorir laban rasafalik kana.”
395	GEN 16:13	Hagar namanene basa talo naa, boe ma ana kokolak nai dalen dale nae, “Au mete-ita MANETUALAIN ena, fo mana loti-mete ma mana lopo-linu au.” Basa boe ma ana mulai noke Manetualain pake nadek, “Manetualain mana Faduli au.”
396	GEN 16:14	Huu naa de hatahorir foi oe matak naa nade, Beer Lahai Roi, sosoa-ndandaan nae, “Oe matak numa Ndia mana masodak mai, fo mana faduli au.” Oe matak naa mamanan nai nggoro Kades no nggoro Beret talada heon. Oe matak naa bei hambun losa hatematak ia.
399	GEN 17:1	Neu Abram teun nara 99, MANETUALAIN mai natudu aon neu Abram. Boe ma Ana kokolak nae, “Au ia, Manetualain mana Koasa Mateꞌen. O muste tungga makandoo Au hihii-nanaung, ma leo-laꞌo tungga ndoon.
400	GEN 17:2	Au nau ndara fangga hehelu-bartaak ua o, ma tao o tititi-nonosim mara ramahefu ralan seli.”
402	GEN 17:4	“Au tao hehelu-bartaak ua o, talo ia: neu ko o dadi muu hatahori nusak noꞌuk ka bei-baꞌin. Huu naa de o nadem ta Abram bali (fo sosoa-ndandaan ‘amak fo naden neni nelelak’), tehuu nade Abraham (fo sosoa-ndandaan ‘hatahori nusak noꞌuk ka bei-baꞌin’).
412	GEN 17:14	Touk bee fo ana ta sunat, ana ta hambu babaꞌek nai Au hehelu-bartaang dale, ma ana ta maso dadi neu Au hatahoring.”
413	GEN 17:15	Basa boe ma Manetualain kokolak nakandoo bali nae, “Mulai numa hatematak ia neu, o boso moke o saom no nadek Sarai bali, tehuu moke mae kada Sara leo.
414	GEN 17:16	Neu ko Au fee babaꞌe-babatik noꞌuk ka neu Sara, fo ana bonggi fee o ana touk esa. Tebe! Neu ko Sara dadi neu hatahori nusak noꞌuk ka bei-baꞌin. Ma neu ko Au soꞌu manek noꞌuk ka numa ndia tititi-nonosin mai.”
415	GEN 17:17	Boe ma Abraham sendek luu-langgan fo nateꞌe langgan losa daer. Tehuu nai dalen dale ana hika. Ana duꞌa nae, “Tou lasi kalu merek, teuk 100 leo au ia, bei hambu anak bali? Ma Sara fo lasi nggoꞌo bauk ena, teuk 90, ana bei bonggi talo bee bali?”
416	GEN 17:18	De ana nafada Manetualain nae, “Manetualain! Elan fo kada Ismael hambu au pusakan oo ta hata-hata boe.”
417	GEN 17:19	Tehuu Manetualain naselu nae, “Taa! Huu neu ko o saom Sara, bonggi nala ana touk esa. O foin nade Isak. Au hehelu-bartaang neu ko konda neun no ndia titiiti-nonosin, losa doon naa neu.
419	GEN 17:21	Leo mae talo naa, tehuu Au hehelu-bartaang ia neni ndara fanggak no kada o anam Isak. Neu ko teu mana maik ia, mete te ledo-fain talo ia, Sara bonggi kanak naa.”
428	GEN 18:3	de nae, “Papa nggara ein! Mete ma bisa, na, papa sara tuli taak nai au laang dei. Leo mae minu kada oe hiek oo malole boe.
430	GEN 18:5	Ma au uu sadia nanaꞌak fee papa sara, fo hambu barakaik faa, dei fo papa sara laꞌo rakandoo. Huu au amahoko bisa aono-lalau papa sara.” Basa boe ma ara raselu rae, “Neu. Makasi noꞌun seli. Ai tuli.”
431	GEN 18:6	Boe ma Abraham nalaik neni laak neu, de nafada Sara nae, “Lai-laik! Haꞌi mala tarigu neulauk lenak saku esa, fo tao roti.”
434	GEN 18:9	Basa boe ma ara ratanen rae, “Abraham! O saon Sara nai bee?” De ana naselu nae, “Nai laak dale.”
435	GEN 18:10	Boe ma esa numa sira hatahori kateluk kara raa mai kokolak nae, “Nai rarain teu mana maik ia, Au fali mai. Faik naa, o saom Sara bonggi nala ana touk esa ena.” Neu ara kokolak talo naa, Sara nenene numa lelesu dean mai.
437	GEN 18:12	Sara namanene ara kokolak talo naa, boe ma ana hika nai dalen. De ana duꞌa nae, “Awii! Au ambalasi nggoꞌo-nggoꞌo talo ia, ma au saong mana malek ena. Talo bee de ai bei hii leo mana sao beuk, fo sangga anak bali?”
438	GEN 18:13	Basa boe ma MANETUALAIN natane Abraham nae, “Tao hata de Sara hika? Ana duꞌa nae hata fo Au kokolak ia, ta dadi, nahuu ndia lasik ena, do?
439	GEN 18:14	Au ia MANETUALAIN! Ta hambu hata esa boe na fo Au ta bisa taon. Masaneda matalolole, ee! Neu ko mete ma Au fali uni ia mai nai teu mana maik ia, na, Sara bonggi nala ana touk esa ena.”
440	GEN 18:15	Sara namanene nala naa, boe ma namataꞌu. De ana laka nae, “Au ta hika, maa!” Tehuu MANETUALAIN naselu nae, “Memak o hika bebeik kara ia, maa.”
442	GEN 18:17	Boe ma MANETUALAIN kokolak nai dalen dale nae, “Malole lenak Au tui fee Abraham ae, Au ae akalulutu kota Sodom.
444	GEN 18:19	Au here alan ena fo nanori anan nara ma hatahori laen nara, fo tungga rakandoo MANETUALAIN eno-dalan, fo ara leo-laꞌo no ndoos ma ta pepeko-leleko. Mete ma ara tao talo naa, na, Au tao atetu Au hehelu-bartaang ua Abraham.”
445	GEN 18:20	Boe ma MANETUALAIN nafada Abraham nae, “Talo ia! Au amanene hatahori noꞌuk ka unggu-remu laꞌe-neu hatahori numa kota Sodom ma Gomora mai ena. Tatao-nonoꞌi manggaraun nara sudi selik kana ena.
446	GEN 18:21	Huu naa de Au konda mai, fo Au nau parisa aong, basa hata fo Au amanenek kara raa, tebe do taa. Mete ma taa, na, neu ko Au bubuluk.”
448	GEN 18:23	Abraham neu deka-deka no Manetualain, boe ma ana kokoe nae, “Talo bee? Papa nau makalulutu hatahori ndoos no hatahori manggarauk sama-sama, do?
450	GEN 18:25	Papa boso makalulutu sara talo naa! Boso losak hatahori ndoos sara raa oo mate tungga boe, nahuu Papa nau makalulutu hatahori manggarauk kara. Papa ndia dadi Mana Maketu-maladi Dedeꞌa nai lalai ma dae-inak ia. Ma Papa mesa kana bubuluk ena, naa mbeu seserik.”
451	GEN 18:26	MANETUALAIN naselu nae, “Mete ma Au hambu hatahori ndoos 50 rai kota Sodom, na, Au ta huku-doki kota naa, nahuu sira.”
452	GEN 18:27	Boe ma Abraham kokolak bali nae, “Papa, au oke ambon, fo au kokolak faa bali. Au ia, hatahori dae-bafok nggoa bebek fo ta bubuluk hata esa boe na.
453	GEN 18:28	Leo ta hambu hatahori ndoos 50, tehuu hambu kada 45, na, talo bee? Mete ma kuran kada hatahori lima, na, Papa bei nau nakalulutu kota naa, do?” Manetualain naselu nae, “Mete ma Au hambu hatahori ndoos 45 nai naa, na, Au ta akalulutu kota naa.”
454	GEN 18:29	Basa boe ma Abraham kokoe seluk bali nae, “Mete ma hambu kada hatahori 40, na, talo bee Papa?” De Ana naselu nae, “Mete ma Au hambu 40, na, Au ta huku-doki sara.”
455	GEN 18:30	Abraham kokoe nakandoo bali nae, “Papa boso mamanasa, tehuu mete ma hambu kada hatahori ndoos 30, na, talo bee?” Ana naselu nae, “Mete ma Au hambu 30, na, Au ta huku-doki sara.”
456	GEN 18:31	Boe ma Abraham noke naloe seluk bali nae, “Papa boso mamanasa, mete ma au atane faa bali. Mete ma hambu kada hatahori 20, na, talo bee?” De Ana naselu bali nae, “Mete ma hambu 20, na, Au ta akalulutu kota naa.”
457	GEN 18:32	Boe ma Abraham nateꞌe ndia kokolan nae, “Papa! Au kokolak laꞌe esa bali, tehuu Papa boso mamanasa au, ee! Mete ma hambu kada hatahori ndoos 10, na, talo bee?” De Ana naselu nae, “Mete ma Au hambu hatahori ndoos 10 nai naa, na, Au ta akalulutu kota naa.”
460	GEN 19:2	Boe ma ana kokolak nae, “Papa nggara ein! Mai fo tuli taak nai au umang dei, mita fo Papa sara sasafe eim mara, ma sunggu nai naa. Naa fo beꞌe-mai huhua anan, dei fo Papa sara laꞌo makando.” Tehuu ara raselu rae, “Makasi. Tehuu hae masambute! Naa fo ai miu sunggu nai kada kota dae moon.”
463	GEN 19:5	Ara kii-bolu no hara barakaik neu Lot rae, “Weeh, Lot! Tou kaduak bebeik kara raa rai bee? Fee sara kalua ia mai, te ai nau bode sara!”
465	GEN 19:7	Ana kokolak nae, “Toranoo nggara ein! Ei boso tao manggarauk talo naa neu au fuing nggara.
466	GEN 19:8	Hena ei nenene dei, ee? Au ana feꞌong dua, sira bei ao tema. Naa fo au fee dua sara reu ei. Ei nau tao dua sara talo bee oo, naa numa kada ei mai boe. Tehuu ei boso tao hata esa boe na neu au fuing nggara. Huu tungga ita dala-hadan, na, au muste anea atalolole sara.”
467	GEN 19:9	Tehuu hatahori Sodom mara raa kii-bolu rae, “O boso sambor! O ia, kada hatahori mana leo taak nai ia! O hatahori deak, de o ta maena haak koladu ai. Malole lenak o malai laꞌo heok ia. Mete ma taa, na, ai tao mala o beran lenak numa hatahori kaduak kara raa mai!” Boe ma ara timba heni Lot, de basa sara rame-rame reu tara lelesu naa, fo rae rakalulutun.
470	GEN 19:12	Basa boe ma fui kaduak kara raa, kokolak mbali Lot rae, “Lot! MANETUALAIN bubuluk kota ia manggaraun ena. Ana nadenu ai mai fo nau makalulutu heni kota ia. De o bei maena nufaneluk laen nai kota ia, do taa? Mete ma hambu ana touk do, inak do, mane-feuk do, feto-feuk do, sudi see a mesan, na, muu mala sara fo kalua numa kota ia mai leo!”
472	GEN 19:14	De Lot neu natonggo no touk dua, fo nae tao sara dadi reu ndia mane-feun nara, boe ma ana nafada sara nae, “Nenene matalolole! Hatematak ia ei kalua lai-laik numa kota ia mai leo, te MANETUALAIN nae nakalulutun ena!” Tehuu ara duꞌa rae, Lot kada kokolak nakoa-kandiaok naa.
473	GEN 19:15	Neu beꞌe-mai huhua anan, boe ma Manetualain ata kaduan nara raa, rakasetik Lot fo ara kalua lai-laik leo. Ara rae, “Lot! Mambadeik leo! Leꞌa muni o saom, ma ana ina kaduam mara raa, fo ei malai leo. Laꞌo ela kota ia. Boso losak ei mate hie-hie a, ma noe sama-sama mia kota ia.”
475	GEN 19:17	Boe ma esa numa fuik kaduak kara raa mai parenda nae, “Malaik tetebe, fo sangga masodak leo! Boso leuk dea! Boso hahae nai dokek! Malaik makandoo ndaꞌe meni letek naa miu, mita fo ei boso mate!”
476	GEN 19:18	Tehuu Lot bala nae, “Awii, Papa! Boso talo naa!
478	GEN 19:20	Papa mete dei. Hambu nggorok kadiꞌik esa ta dook ka numa ia mai. Nggorok naa sosoan-ndandaan taa. De mete ma Papa nau, na, naa fo ai miu sangga masodak nai kada naa leo.”
479	GEN 19:21	Ana naselu nae, “Neu! Miu leo! Neu ko au ta akalulutu nggorok naa.
480	GEN 19:22	De hatematak ia ei malai tetebe naa miu leo! Huu au ta bisa tao hata-hata, mete ma ei bei ta losa naa.” Mulai numa lelek naa neu, hatahori foi nggorok naa, nade Soar, sosoa-ndandaan nae, ‘kadiꞌik’.
489	GEN 19:31	Laꞌe esa, ina ana kaꞌak kokolak no fadin nae, “Ndule basa mamanak ia, ta hambu touk esa boe na fo bisa mai sao no ita. Ma ta dook ka bali te papa boe nambalasi, de ana ta bisa hambu anak ena bali.
490	GEN 19:32	De malole lenak, ita pou takamafu papa. Basa boe ma ita sunggu-soro toon, mita fo ita tuti papa tititi-nonosin.”
492	GEN 19:34	Neu beꞌe-mai, boe ma kaꞌak nafada fadin nae, “Fadi! Leꞌodaek ka au sunggu-soro ua papa ena. Leꞌodaen ia, o babaꞌem. Dei fo ita pou takamafu papa bali, boe ma fadi maso muu sunggu-soro muan. No dalak naa, ita dua ngga sama-sama bisa hambu anak, fo tuti papa tititi-nonosin.”
495	GEN 19:37	Basa boe ma ina ana kaꞌak bonggi nala ana touk esa. Boe ma ana foin, nade Moab (fo liin sangga sama leo dedeꞌa deꞌek laen esa, sosoa-ndandaan ‘numa papa mai’). Ana ndia dadi neu hatahori Moab bei-baꞌin hatematak ia.
496	GEN 19:38	Boe ma ina ana fadik oo, bonggi nala ana touk esa boe. Ana foin nade, Ben Ami (fo sosoa-ndandaan ‘anak numa au hatahoring mai’). Ndia naa, dadi neu hatahori Amon bei-baꞌin hatematak ia.
499	GEN 20:3	Leꞌodaek esa, Manetualain natudu aon neu manek nai meꞌis dale. Ana kokolak nae, “O sangga mae mate ia ena! Te o leꞌa mala hatahori saon na.”
500	GEN 20:4	Tehuu Abimelek naselu nae, “Manetualain! Au bei ta koi laꞌe inak naa. Ma au oo ta sala boe. Abraham mesa kana ndia nae, inak naa, ndia fadin! Ma inak naa oo manaku talo naa boe. Huu naa de au adenu reu ralan no dale lolo-laok. Dadi Manetualain boso fee salak neu au!”
502	GEN 20:6	Boe ma Manetualain naselu nae, “Memak Au bubuluk o dalem lolo-laok. Huu naa de Au ndia taon fo o ta koi laꞌe inak naa. No dalak naa, o ta tao salak mua Au boe.
503	GEN 20:7	Hatematak ia o fee falik inak naa neni saon neu. Touk naa, Au mana toꞌu dedeꞌang. De moken fo ana hule-haradoi fee o, mita fo o boso mate. Tehuu mete ma o ta fee falik inak naa, na, o masaneda matalolole! Huu o mua basa o hatahorim mara lalaꞌen, neu ko mate.”
505	GEN 20:9	Basa boe ma manek noke Abraham, de natanen nae, “Au tao sala hata neu o, losa tao sosoek neu au, ua au rau-inggung nggara talo ia? O ta bole tao hata fo ta neulauk talo ia.
506	GEN 20:10	O duduꞌa hata, losa o tao talo ia?”
507	GEN 20:11	Boe ma Abraham naselu nae, “Papa manek! Au duꞌa ae, ei basa ngga ta mana malela Manetualain. De neu ko ei ketuk mae makanisa au, mita fo bisa haꞌi mala au saong.
509	GEN 20:13	Dadi neu Manetualain nadenu ai miu sembo nusak, boe ma au afada au saong ae, ‘Mete ma ita teni bee teu, ma hatahorir ratane ita dua ngga tututin, ma mete ma o sue-lai au, na maselu mae ita dua ngga kaꞌa-fadik kara.’ ”
510	GEN 20:14	Basa boe ma manek Abimelek fee falik Sara. De ana nafada Sara nae, “Hatematak ia au bae o kaꞌam doi fulak rifun esa, fo dadi neu bukti nae, au bei ta tao sala hata-hata ua o. Mita fo basa hatahorir bubuluk talo naa!” Boe ma manek kokolak no Abraham nae, “Abraham! Au nusang ia neni soik soa-neu o. O nau muu leo nai bee a mesan, bole.” Basa boe ma ana oo fee Abraham, sapi, bibi hiek, ma bibi lombo boe. Ana oo fee ata touk ma inak boe.
515	GEN 21:1	Basa boe ma MANETUALAIN fee babaꞌe-babatik neu Sara, tungga Ndia hehelu-bartaan. Sara nairu nai Abraham fai lasin. Neu ana nae bonggi naa, Abraham teun nara 100 ena. Fain nara dai, boe ma ana bonggi ana touk esa. De Abraham foi kanak naa nade Isak (fo sosoa-ndandaan ‘ana hika’). Sara oo kokolak boe nae, “Manetualain tao nala au hika, nahuu hatematak ia au amahoko. Hatahorir duꞌa rae, nai au fai lasing ia, au ta bisa hambu anak ena. Naa te leo mae au sao toung lasik nggonggok ena, tehuu au bei bonggi feen. De hatematak ia, see a mesan namanene dedeꞌak ia, ara oo hika sama-sama ro au boe.” Neu bonggi heni Isak faik falu, boe ma Abraham sunat ana, tungga Manetualain parendan.
523	GEN 21:9	Laꞌe esa, Sara mete-nita Ismael, fo Abraham sao murin Hagar anan, nakaminak nakoa-kandiaok no Isak. Sara mete-nita naa, boe ma kokolak no saon nae, “Husi heni ata-dato manuma Masir mai naa no anan leo! Au ta nau ana ata-dato naa simbo pusaka hata-hata. Kada au anang Isak mesa kana, ndia muste hambu basa sara.”
526	GEN 21:12	Tehuu Manetualain kokolak no Abraham nae, “Abraham! O boso duduꞌa o sao murim naa no anan. Tungga kada Sara hihiin, nahuu neu ko o hambu tititi-nonosik fo au helu-bartaak naa ena, nesik Isak.
527	GEN 21:13	Tehuu Au oo fee babaꞌe-babatik neu o sao murin anan boe, nahuu ndia oo, o ana heli-helin boe. Neu ko ndia tititi-nonosin oo dadi neu hatahori nusak esa boe.”
530	GEN 21:16	Boe ma ana duduꞌa nai dalen dale nae, “Au daleng ta nalak kana, mete-ita kanak ia mamaten.” Boe ma ana nakadedeak, de nanggatuuk doon nai rarain meter 50 numa kanak naa mai. De buꞌi nakarereu.
531	GEN 21:17	Manetualain oo namanene Ismael hara bubuꞌin boe, boe ma atan numa nusa tetuk do inggu temak mai, nanggou Hagar nae, “Hagar! Tao hata de o susa-sona talo ia? Boso mamataꞌu, huu Manetualain namanene kanak naa bubuꞌin ena.
532	GEN 21:18	Hatematak ia o mambadeik leo fo muu mete kanak naa. Tao matetea dalen, huu neu ko Au ae tao ndia tititi-nonosin dadi neu hatahori nusak ta hohoꞌak esa.”
536	GEN 21:22	Lelek naa, manek Abimelek no ndia malangga musun, nade Fikol, mai ratonggo ro Abraham. Manek kokolak nae, “Abraham! Ai bubuluk ena mae, Manetualain sama-sama no o. Huu naa de o tao hata a mesan, basa-basan dadi.
537	GEN 21:23	De hatematak ia au oke o soꞌuk sumba-sook nai Manetualain matan mae, o ta pepeko-leleko au ua umbu-anang nggara. Sama leo au atudu au dale susueng neu o ena, de o muste matudu o dale susuem neu au ma nusak ia boe.”
538	GEN 21:24	Boe ma Abraham naselu nae, “Hou! Au sumba-soo.”
539	GEN 21:25	Tehuu basa boe ma Abraham kalaak manek nae, “Papa manek hatahorin nara leꞌa rala au oe matang esa.”
540	GEN 21:26	Manek namanene nala naa, boe ma naselu nae, “Awii! Au bei fo amanene dedeꞌak ia. Tao hata de papa ta kalaak numa fai bakahulun mai? Au ta bubuluk see ndia tao.”
543	GEN 21:29	Boe ma manek natanen nae, “Tao hata de o tao talo naa?”
544	GEN 21:30	Abraham nafada nae, “Papa manek simbo mala bibi lombo tena kahituk kara iar fo dadi neu tanda rae, papa manek manaku, au ndia kali oe matak ia.”
545	GEN 21:31	Huu dua sara soꞌuk sumba-sook numa naa ena, de ara foi mamanak naa nade Beer Syeba. Sosoa-ndandaan nae, ‘Oe mata Sumba-sook’.
549	GEN 22:1	Ta dook ka boe ma Manetualain fora sudik Abraham dalen, fo nau nita ana namanene neu Manetualain, do taa. Boe ma Manetualain nanggoun nae, “Abraham!” De naselu nae, “Ia, Manetualain.”
550	GEN 22:2	Basa boe ma Manetualain nadenun nae, “Nenene matalolole! Haꞌi mala o ana kise muꞌen fo o sue malan seli naa. Munin neni dae Moria neu, fo o taon dadi neu tunu-hotuk soa-neu Au. Losa naa, dei fo Au atudu o mamanan nai letek esa.”
553	GEN 22:5	Boe ma nafada ata kaduak kara raa nae, “Ei dua ngga mahani taak mai ia, mia keledei ia, ee! Au ua au anang mae meni lai naa miu, fo nau makaluku-makatele neu Manetualain. Basa dei fo ai fali meni ia mai bali.”
555	GEN 22:7	boe ma Isak nanggou aman nae, “Papa!” De Abraham naselu nae, “Tao hata Isak?” Isak natane nae, “Papa. Ita tae tao tunu-hotuk. Ai nenaꞌak no aꞌin nai ia ena. Tehuu bibi lombo ana fo ita taon dadi neu tunu-hotuk nai bee?”
556	GEN 22:8	Boe ma Abraham naselu nae, “Ana nggee! Neu ko Manetualain mesa kana ndia fee Ndia bibi lombo anan fo paken dadi neu tunu-hotuk.” Basa boe ma dua sara ndaꞌe rakandoo.
559	GEN 22:11	Tehuu medak neu ma, MANETUALAIN atan nanggou numa lalai mai nae, “Wee! Abraham! Mahani dei!” Boe ma ana naselu nae, “Tao hata, Manetualain?”
560	GEN 22:12	Harak naa nae, “O boso hala kanak naa! Boso tao hata esa neun boe na! Hatematak ia Au bubuluk ena ae, o tebe-tebe tungga Manetualain hihii-nanaun, nahuu o sadia memak ena fee o ana kise muꞌen naa neu Manetualain, fo dadi neu tunu-hotuk.”
562	GEN 22:14	Dadi Abraham foi mamanak naa nade, ‘Neu ko MANETUALAIN sadia hata fo parluu.’ Huu naa de losa hatematak ia oo hatahorir kokolak boe rae, “Nai MANETUALAIN leten naa lain, neu ko Ana sadia hata fo parluu.”
564	GEN 22:16	“MANETUALAIN mesa kana nae, ‘Au sumba-soo pake Au nade heli-heling, talo ia: o sadia memak fee Au o ana mane kise muꞌem fo dadi neu tunu-hotuk. Huu naa de
566	GEN 22:18	Numa o tititi-nonosim mai, neu ko basa hatahori nusa-nusak kara marai dae-bafok hambu babaꞌe-babatik, nahuu o tungga Au parendang ena.’ ”
576	GEN 23:4	“Au ia, kada leo taak nai ei taladam. Au dae oeng taa fo atoi au saong. De mete ma ei nau, na, au hasa ala ei daem bibiak faa, mita fo au atoin neu naa.”
578	GEN 23:6	“Talo ia, Papa! Doo basa ia, ai tao papa sama leo lasik esa ena, fo ai fee hada-horomatak tebe-tebe neun. De papa here leo, dae bee ndia neulaun lenak fo nandaa papa hihiin. Ai simbo a mesan.”
580	GEN 23:8	De ana nae, “Mete ma ei simbok au kokolang bebeik kara ia, na, au oke tulun ei fo kokolak mia tou lasi Sohar ana toun, Efron.
581	GEN 23:9	Moken, mete ma bisa, na, ana seꞌo ndia luan, nade Makpela, mana nai osin boboan naa, neu au. Ana noke belin baꞌu hata a mesan, au bae. Au nau bae ketu belin nai ei basa ngga matam, mita fo dae naa dadi neu au enang. Au nau taon dadi neu ai mamana ratem mara.”
583	GEN 23:11	“Boso talo naa, papa! Talo ia dei. Au fee osi naa no luan Makpela neu papa. Papa matoi papa saon neu naa leo. Au loo lima dae naa neu papa nai au hatahoring nggara matan, mita fo basa sara dadi reu mana sakasiir!”
585	GEN 23:13	De ana kokolak no Efron nae, “Naa oo malole boe, tehuu ei basa ngga nenene au dei. Au nau hasa ketu dae naa, mita fo au atoi au hatahoring nggara reu naa.”
586	GEN 23:14	Efron naselu nae, “Dae naa belin kada doi fulak 400! Tao hata de ita dua ngga kada tahule aok neu-mai laꞌe-neu doik baꞌu anak naa? Papa muu fo matoi papa saom neu naa leo.”