23233	MAT 1:20	Joseph daꞌawuꞌukan padiꞌitinpan puꞌu tuukii. Sariapa Tominkaru diꞌikiꞌo angel kaawan uꞌidaꞌati uzandaꞌawun ii. Naꞌiki ukian uꞌati, “Joseph, King David takaan-daun, aonaa putariaꞌanaꞌa pumazidan Mary tuma. Aonaa naꞌapaꞌoram idaꞌanaꞌo mani karikaonan wuruꞌu okaudaninuz, mazan Kaimanaꞌo Doronaa maꞌozakan idaꞌanaꞌo wuruꞌu okaudaninuz.
23234	MAT 1:21	Okaudanipan an, daonaioraꞌo nii odani nii. Naꞌiki Jesus kii paꞌi pudakota uꞌuu, ushaꞌapanum kauꞌan ukazannaatan nii papidanannao ĩꞌoian ai,” ukian uꞌati.
23236	MAT 1:23	“Kainaꞌaꞌo nii baudaꞌapa paꞌinaꞌo zun, aonaꞌo zii okiitauzo-kao kaudanin nii daonaiora idi. Uruu Immanuel kii-karu nii udauꞌan, watumaꞌo Tominkaru kiaꞌo wuruꞌu kii-karuz.”
23240	MAT 2:2	Sariapa ĩpishaan naꞌii sannao, ĩkian, “Naꞌiam dii koraidaonaa shakatan king niꞌoraz Jewnao ati? Watukapa ukainaaribinaa wizi aidinan waoko iki. Uruu idiꞌo wawaꞌatin wakodoruꞌukaꞌanan uꞌati unaobanain idi.”
23242	MAT 2:4	Ukauꞌan King Herod baokopatan faadaanao zowaunaanao, naꞌiki tiichaapauzonao Moses kakinaori dauꞌu. Naꞌiaꞌa naa upishaan ĩdyaun, “Naꞌiam nii dii wuruꞌu naobanai niꞌoraz shakatan, Christ kii-kizaiz?”
23243	MAT 2:5	“Bethlehem ii, Judea Baara iaꞌoraz,” ĩkian uꞌati. “Naꞌapa Tominkaru dyuudan paprophetin saadan udauꞌan. Kaikapaꞌa ukianuꞌu:
23244	MAT 2:6	‘Pugaru Bethlehem, Judah Baara iaꞌoraz, umanawunuꞌo nii, baꞌoran wiizainao naꞌan kidaꞌo ai. Ushaꞌapanum idi puꞌidiꞌikiꞌo nii naobanai niꞌo tominan. Uruu taapaꞌo nii naꞌiki naꞌakapaꞌo nii kaimanaꞌo idaꞌan õpidanannao Israelitenaouz kaznizo taapiki kawan.’”
23246	MAT 2:8	Udaunaꞌan udyuudan naa ĩdyaun Bethlehem iti. Ukian ĩꞌati, “Udorotankaꞌa naa wuruꞌu koraidaonaaz. Aizii uikodan donozu, ukowaada paꞌi õꞌati, õmakonaka kizi õkodoruꞌuka kizi uꞌati kapam unaobanain idi.”
23251	MAT 2:13	Tawarainao kiwaꞌakan daunaꞌan, Tominkaru dyuudan angel kakuwaapaꞌanan Joseph ati uzandaꞌawun ii. Ukian uꞌati, “Pumako kai, punaꞌaka wuruꞌu koraidaonaaz padaro tuma, pukidoapa-kida ĩdyaun Egypt iti. Ushaꞌapanum kauꞌan Herod dorotapa-kidaꞌazon naa wuruꞌu koraidaonaaz naꞌiki uzowii-kidaꞌazoonuz. Punaꞌii paꞌi atii õdapada-kidan an zii pugaru powaa ati.”
23253	MAT 2:15	Naꞌii ĩmashaapan atii Herod mawakan. Wuruꞌu naꞌapaꞌoraz shaꞌapan Tominkaru Paradan mishiinan, ukianuz paprophetin idaꞌan: “Õdapadan õDani Egypt iki.”
23256	MAT 2:18	“Ramah ii, pidannao waꞌidan abata-kao, ĩzaadinan naꞌiki ĩmuraapan diiwaꞌo idaꞌan. Rachel zaadinan paudainao dauꞌan, aonaa omishidauan pamashaata-kao paudainao mawakan idi.”
23258	MAT 2:20	Angel kian uꞌati, “Mawakaꞌa naa aizii zowiaꞌazoinaouz wuruꞌu koraidaonaaz. Ukauꞌan punaꞌakaꞌa naazu padaro tuma powaa iti Israel iti.”
23261	MAT 2:23	naꞌiaꞌa naa ukauꞌan ĩmashaapan wiizai Nazareth ii. Wuruꞌu naꞌapaꞌoraz shaꞌapan Tominkaru Paradan mishiinan ukianuz paprophetin idaꞌan: “Udakota-kao nii Nazareth san.”
23263	MAT 3:2	Kaikapaꞌa ukakinaopauzonuꞌo: “Utanawatinaꞌa naa uꞌoian ai, ushaꞌapanum kauꞌan ataꞌazoo Tominkaru Naobanai-tinan pidannao ati.”
23264	MAT 3:3	Uruu John dauꞌatiꞌo, tawaruꞌu kotuaꞌoraz Tominkaru prophetin Isaiah saadanuz. Ukianuz. “Pidan kadakoinpan diiwa mapidantakaꞌo amazada ii aka. ‘Usaabaꞌa naa naobanai mako kizi nii, utoma uaꞌii sakitapaꞌo uponaa nii.’”
23268	MAT 3:7	Iriba Jewnao, ĩdakota-kao Phariseenao naꞌiki Sadduceenao kaawan John chikaawunuuapa-kizi ati. John tukapan ĩdyaun naꞌii, sariapa ukian ĩꞌati, “Unao kowazaznao! Kanom kowaada uꞌati turuu ukazannaatinan Tominkaru patakaꞌutaꞌazon ai unao?
23271	MAT 3:10	Kainaꞌa baro, minziiwapaꞌoraꞌa naa barotaꞌo nii atamun kida. Ipai atamun wuruꞌu aonaꞌoraz ukaakan kaiman naꞌiki wuruꞌu dikauda kidaꞌoraz uꞌaka kida, ipaiꞌo nii ubarota-kao, udaunaꞌan ukaboota-kao nii ipai tikazi wuꞌiti.”
23272	MAT 3:11	Udaunaꞌan John kian pidannao ati, “Õchikaawunuupan unao wunu idi utanawatinan dikin ii uꞌoian ai Tominkaru idaꞌati, mazan wuru daunaꞌanaꞌa, kainiꞌikiꞌo nii chikaawunuupaꞌo nii unao tikazi idi naꞌiki Kaimanaꞌo Doronaa idi paꞌan. Uruu kainaꞌiki uruu powaꞌaꞌo zii umanawunun õꞌai, aonaa õkaꞌiitan ukaudin-kizi. Upuꞌu zii aonaa õturuan õnaꞌakan udazkidi uꞌidaꞌati.
23273	MAT 3:12	Kainaꞌaꞌa naa unaꞌakapan pawidauapa-kinaa papaoriba aka kida. Ipaiꞌo nii uwidauan kaiman kidaꞌo papaoriba aka, naꞌapa zaishi widau-kao kawan pamada ai. Udaunaꞌan usaabaa-kao niꞌi naa kaiman padapunaa iti. Mazan wuruꞌu dikauda kidaꞌoraz, ipaiꞌo nii paꞌan ukaboota-kao tikazi aonaꞌo umakadauzon wuꞌiti.”
23275	MAT 3:14	Mazan aonaa John kaꞌiitan paabatan pashaꞌapatan naꞌapaꞌo uꞌati, ukauꞌan utiwaan papanaꞌadan Jesus nyukunuu. Ukian uꞌati, “Kanom nii puchikaawunuu-kidinaꞌazon õꞌati? Õgaru mishiꞌoraiman turuu puchikaawunuuan.”
23276	MAT 3:15	Mazan Jesus kian uꞌati, “Naꞌapaꞌo niꞌi naa paꞌan aizii washaꞌapatinan, ushaꞌapanum kauꞌan washaꞌapatinaꞌazon ipai Tominkaru aipan kawanaꞌati.” Uruu zii John naꞌapatan panyukunuu.
23278	MAT 3:17	Mashaꞌapakiaka parada-karu aokazi ikiꞌo kian, “Diꞌi õDaniꞌi, õmarainapanii manawun, shaꞌapatinaꞌo õnyukunuu kawanaꞌati.”
23281	MAT 4:3	Uruꞌu naa Satan kaawan Jesus idaꞌati. Sariapa ukian uꞌati, “Tominkaru Danin an pugaru, pudyuuda diꞌoraz kuba kida tominan bread nii.”
23282	MAT 4:4	Mazan Jesus kian uꞌati, “Tominkaru Paradan saada-kariwaiz kian, ‘Aonaa pidan mashaapan soo bread idaꞌan mani karikaonan. Mazan aiapa-karu nii Tominkaru diꞌikiꞌoraz parada-karu mashaapa-kinai nii.’”
23284	MAT 4:6	naꞌiki ukian uꞌati, “Tominkaru Danin an pugaru, puzakaꞌuta diꞌikiꞌi imiꞌi baara iti. Ushaꞌapanum kauꞌan Tominkaru Paradan saadinpaꞌoraz kian, ‘Tominkaru awunuutapa-kidan nii pugaru paꞌangelinnao ati, ĩzaamatapan nii pugaru, aonaꞌo nii pukaziwan pukidiba puwaotan an kuba kida diꞌiti.’”
23285	MAT 4:7	Jesus kian uꞌati, “Mazan kaikapaꞌo shaꞌatii Tominkaru Paradan saadinpaꞌo kian kapam, ‘Manaꞌa putiwaa-kidapauzoꞌonaꞌa uNaobanaa Tominkaru.’”
23287	MAT 4:9	Ukian Jesus ati, “Ipaiꞌo nii õtaan puꞌati wuru kidaꞌa putaainan an õꞌati pukodoruꞌukan idaꞌan õkanaapu ati.”
23288	MAT 4:10	Sariapa Jesus kian uꞌati, “Pumako õꞌai, Satan! Tominkaru Paradan saadauzo-kariwaiz kian, ‘Pukodoruꞌuka soo baudaꞌapaꞌo Naobanai puTominkarun ati. Pushaꞌapatin soo uruu aipan kawanaꞌati.’”
23293	MAT 4:15	“Pidannao mashaapainao Zebulun amazadati an, naꞌiki Naphtali amazadati an, naꞌiki dobaapa-kizai karishii an, atii tarauka Jordan Waꞌo, Galilee an kidaꞌo Gentilenao mashaapan. Puabata!
23294	MAT 4:16	Puabata pidannao mashaapainao naꞌiiꞌaka marutaꞌo biiꞌi, ĩtukapan nii umanawunuꞌo kanadaꞌo. Mashaapainao naꞌan kichanaꞌiki-kiaꞌo marutaꞌo bii ii, kanada-karu kanadapan nii ĩdyaun.”
23295	MAT 4:17	Naꞌapainiꞌi naa Jesus sakadan pakakuwaapan. Ukian, “Utanawatin uꞌoian ai, ushaꞌapanum kauꞌan ataꞌazoo Tominkaru naobanai-tinan pidannao ati.”
23297	MAT 4:19	Jesus kian ĩꞌati, “Uwaꞌati õtuma, õtominapa-kida kizi unao, uzaamaapan dauꞌu pidannao.”
23306	MAT 5:3	“Konaukiaꞌo wunaouꞌu aitapainaouz aonaꞌo paturuan paaipan ati padoronaa ii, ĩnao kaduz atiꞌo wuruꞌu Tominkaru naobanai-tinapanuz.
23314	MAT 5:11	“Konaukiaꞌo nii unao, pidannao dakoopan an unao, naꞌiki ĩpatakaꞌutan an unao, naꞌiki ĩmariidinan an unao dauꞌu, soo õpidanannaoun idiꞌo unao.
23316	MAT 5:13	“Duwu kawanuꞌo wuruꞌu unaouz daꞌaꞌa pidannao ati. Mazan duwu manaun anaꞌa naa, aonaꞌa naa naꞌapam ukuzuban powaꞌa. Aonaꞌa naa turuu ukaiwaapa-kao, mazan ukabootaꞌaka-kao niꞌi naa amazada iti. Uruꞌu naa dobaapainao naꞌiiꞌaka dakazatanuz.
23317	MAT 5:14	“Kanadaꞌo kawanuꞌo wuruꞌu unaouz daꞌaꞌa pidannao ati. Aonaa naawazi paawaꞌaꞌo donoi toma-kao dizinpan.
23320	MAT 5:17	“Aonaa uzauda-kidaꞌanaꞌa, õmarinaꞌata-kidaꞌanan mani kakinaorii Tominkaru taaniaz Moses idaꞌan kida, naꞌiki kotuaꞌo prophetnao saadanii kida, wuruꞌu õwaꞌatinuz daꞌatiꞌi. Õwaꞌatin aonaa õmarinaꞌata-kidaꞌanan mani ĩdyaun, mazan õmishiaꞌanan naa naꞌiki õshaꞌapataꞌanan naa naꞌapaꞌoram ĩkian kidaz.
23323	MAT 5:20	Ukauꞌan õkian nii uꞌati, aonaꞌo nii umorotan Tominkaru naobanai-tinan diꞌiti, soo umashaapan an kaiman Tominkaru aipan kawanaꞌati powaꞌa zii wunao aiaꞌa, tiichaapauzonao Moses kakinaori dauꞌu naꞌiki Phariseenao ai.”
23324	MAT 5:21	Jesus kian koshan, “Uaitapanii shaꞌatii naꞌapam kiauzo-karu pidannao ati kotuaꞌa naa, ‘Manaꞌa puzowiaꞌanaꞌa pidan. Naꞌiaꞌoram pidan zowiaꞌo pidan, patakaꞌuta-karu niizu udikin ii.’
23325	MAT 5:22	Mazan aizii õkian nii uꞌati, naꞌiaꞌoram pidan toꞌoran an paꞌinawuzu ati, patakaꞌuta-karu niizu udikin ii. Naꞌiaꞌoram pidan kiaꞌo paꞌinawuzu ati ‘pugaru maturuaukaꞌo,’ naꞌaka-karu niizu kazowautapainao kanaapu ati, marii kizi upatakaꞌuta-kao naꞌii. Naꞌiki naꞌiaꞌoram dakoopaꞌo paꞌinawuzu, ‘yaakaru, maaitapin-kaꞌo!’ kii, kaboota-karu niizu Tuubaruꞌo Tikazi wuꞌiti.
23326	MAT 5:23	“Ukauꞌan putaainaꞌanan dono Tominkaru ati, punaꞌakan idaꞌan aimaakan uꞌati altar uzai kawaodapa-kizinao diꞌiti, naꞌiki punyukunuiankan an kainaꞌaꞌo daꞌi pukasharutan puꞌinawuzu nyukunuu,
23328	MAT 5:25	“Aizii pukasharutaakapan an pidan tuma. Uruu dikin ii unaꞌakan pugaru kootowapa-kizai iti. Mazan ukaawa-kidan uaꞌii pugaru naꞌiti, putiwaa pusaabaa-kidan puparadan utuma. Aonaan an pushaꞌapatinan naꞌapa, mishiꞌo nii unaꞌakan pugaru kootowapa-kizai iti, naꞌiki utaan nii pugaru kootowapa-kidauzo pidan ati. Udaunaꞌan kootowapa-kidauzo taan niꞌi naa pugaru police kaꞌu iti, uruꞌo niꞌi naa kaboota pugaru taraa-kizai diꞌiti.
23330	MAT 5:27	“Uaitapanii shaꞌatii naꞌapam Tominkaru kakinaorii kian, ‘Manaꞌa pubaꞌorantapaꞌanaꞌa.’
23333	MAT 5:30	Pudiwaꞌora antanpuꞌo pukaꞌu shaꞌapata-kidan dono puꞌati oiaꞌo, pudukuta naꞌiki pukaboota puꞌaiaz. Kaimanaꞌo nii zii puwaziwaan baudaꞌapaꞌo pukaꞌu karikaonan, pukaboota-kidan ai ipai daunuudaꞌu punanaa manawun Tuubaruꞌo Tikazi wuꞌiti.”
23334	MAT 5:31	Jesus kian koshan, “Uaitapanii shaꞌatii naꞌapam Tominkaru kakinaori kian, ‘Naꞌiaꞌoram pidan muudan an paudaiaro, marii utaan oꞌati saada-kariwai muudaaka-karu kaaritannaa.’
23336	MAT 5:33	“Uaitapanii shaꞌatii kapam naꞌapam kiauzo-karu pidannao ati kotuaꞌa naa, ‘Manaꞌa pumarinaꞌataꞌanaꞌa putaanii puparadan pumishiaꞌazoonii, mazan pushaꞌapata puparadan Tominkaru ati wuruꞌu pushaꞌapataꞌazooniaz.’
23340	MAT 5:37	Ukauꞌan, turuu pukian ‘Oo’, umishiin dono, naꞌiki ‘Aonaa’, uꞌaonaan dono. Pudobata-kidan an powaꞌa zii puparadan, oiaꞌo diꞌikiꞌo wuruꞌu.
23341	MAT 5:38	“Uaitapanii shaꞌatii naꞌapam Tominkaru kakinaori kian, ‘Pidan zowitan dono pairiban awun, marii ukaunaatinan uawun ati kapam; pidan zowitan dono pairiban dako, marii ukaunaatinan udako ati kapam.’
23346	MAT 5:43	“Uaitapanii shaꞌatii naꞌapam Tominkaru kakinaori kian, ‘Pumarainapa puiriban, mazan putoꞌora-kizaitapa putarubaitapaniinao.’
23349	MAT 5:46	“Aizii kanomaꞌo nii Tominkaru taa uwinipinaa nii ukaimanan an marainpainao ati unao karikaonan? Upuꞌu zii zaamaapauzonao tax puraatannaa oiainaouz padamata, ĩmarainapa pairiban kapam.
23352	MAT 6:1	“Ushaꞌapatan an kaimanaꞌo aimaakan, manaꞌa ushaꞌapataꞌanaꞌazu iribaꞌo pidan bii ii, utukapa-kidaꞌazon idi ukaduz ukaimanan karikaonan. Ushaꞌapainpan an naꞌapa, aonaꞌo nii uwinipinaa nii uDaru aokazi iaꞌo diꞌiki.
23356	MAT 6:5	“Utoriinpan dono, manaꞌa paꞌi utoriinpaꞌanaꞌa tawunao kawanuꞌu taapinpauzonao kaimanainao nii kaikiniꞌi. Ĩnaudapa pakadishitaꞌanan naꞌiki patoriinpan choochiapa-kizai ii, naꞌiki dunapota pidannao iriba-kizi an, ĩaipan karikaonan pakaduz tukapa-kao. Õkian mishiꞌo uꞌati, kaimanaimanaꞌoraꞌa naa ĩkawinipinaatinaꞌakan paꞌatadapa-kao idaꞌan.
23358	MAT 6:7	“Utoriinpan dono, aonaa ukiwaꞌanapa-kidaꞌanaꞌa mazanuiman kidaꞌo parada-karu, maaitapa-kainao Tominkaru kawan. Ĩtoriinpan dawuu, naꞌapa ĩzauda-kidan patominkarun abatan nii patoriinpan.
23360	MAT 6:9	Ukauꞌan diꞌoraz kawan utoriinapaꞌa: ‘WaDaru aokazi iaꞌo, marii ipai pidannao taapan pugaru umanawunuꞌo nii.
23364	MAT 6:13	Aonaa putaapadaꞌanaꞌa wanyukunuu tiwaa-kidapa-kao oiaꞌo diꞌiti, mazan kaiman putaapa waunao oiaꞌo ai. [Karikaonanuꞌo pugaru wuruꞌu naobanaiz, maꞌozakaꞌoraz, naꞌiki konaunamaꞌoraz. Amen.]’
23365	MAT 6:14	“Umarinaꞌatan an pidannao shaꞌapatanii oii kidaꞌo uꞌati, uDaru aokazi iaꞌo marinaꞌatan nii ipai uꞌoian kapam.
23367	MAT 6:16	“Usanadinpan an Tominkaru ati, aonaa utaapinpaꞌanaꞌa kashaꞌoraꞌa kawan, tawunao kawanuꞌu taapinpauzonaouz kaimanainao nii kaikiniꞌi. Ĩnao ĩpanaꞌadaꞌakan naꞌapam paaidinpan pataapinpaꞌakan idaꞌan manaunam kashaꞌoraꞌa kawan, ĩaipan karikaonan paaitapa-kao pasanadinpan. Õkowaadan nii mishiꞌo uꞌati, ĩnao naꞌapainpainaouz ĩshaꞌapainpan, kawinipinaatinaꞌa kainaouꞌu naa wuruꞌu paꞌatadapa-kao idaꞌan.
23370	MAT 6:19	“Manaꞌa ukashaꞌapauzi-tinaꞌanaꞌa daꞌaꞌa imiꞌi baaraꞌa, ushaꞌapauz kainin nii, naꞌiki uwuzaaritan nii, naꞌiki koidimikinao koidapan niizu.
23373	MAT 6:22	“Wuruꞌu awunuiz naꞌapaꞌo lamp kawan ukanadapan pidan nanaa ati. Aizii puawun kaimanan dono, ipai punanaa mashaapan kanadaꞌo-karuꞌu.
23375	MAT 6:24	“Aonaa turuu pidan poitoruitapa-kidinan dyaꞌutamaꞌo naobanainao ati. Panaadon utoꞌora-kizaitapan nii baudaꞌapaꞌo, naꞌiki umarainpan nii baꞌoran; kaimanaꞌo nii uizoꞌatin baudaꞌapaꞌo, naꞌiki ukashadapan nii baꞌoran. Ukauꞌan aonaa turuu pidan naobanaitapan Tominkaru naꞌiki puraata.
23376	MAT 6:25	“Uruu idi õkian uꞌati. Aonaa ukaziwadapaꞌanaꞌa unyukunuu udiꞌitinpan idaꞌan kanomaꞌo nii unika naꞌiki utuzan niꞌo dauꞌu ukakupa-kinaa nii, oo kamicha ukaiwadan nii dauꞌan. Mishiꞌoraiman kakupa-karu, powaꞌaꞌo umanawunun wanyukunui ai, naꞌiki nanai, powaꞌaꞌo umanawunun kamicha ai.
23377	MAT 6:26	“Utukapa mooko kotuꞌuznao, aonaa ĩpaowinan. Udaunaꞌan ĩsoꞌotan mani papaoriba aka naꞌiki ĩkasabaꞌuan maniz padapunaa iti. Mazan upuꞌaꞌo uDaru aokazi iaꞌo paan ĩdyaun. Aizii mani unao, aonaa umarainapa-kao mooko powaꞌa zii kotuꞌuznao ai?
23379	MAT 6:28	“Kanom nii ukaziwadapan unyukunuu ukamichan dauꞌan? Utukapa amazada ii akaꞌo soosoi kida sodan, naꞌiki naꞌapam ĩsoosoan. Aonaa ĩkaudinan dadara ĩtomapan mani pakamichan.
23382	MAT 6:31	“Ukauꞌan aonaa ukaziwadapaꞌanaꞌa unyukunuu udiꞌitinpan idaꞌan kanomaꞌo nii unika, oo kanomaꞌo nii utuza, oo kanomaꞌo nii ukamichan nii.
23386	MAT 7:1	“Manaꞌa pudakotaꞌanaꞌa baꞌoran pidannao dikaudaꞌo nii, aonaa kizi Tominkaru dakotan pugaru dikaudaꞌo nii.
23389	MAT 7:4	Pukaꞌiita zii pukian puiriban ati, ‘Õsoꞌota kizi kaunubaꞌo puawun ai’ atamun idin kainaꞌan puꞌu puawun idaꞌa?
23391	MAT 7:6	“Manaꞌa utaaꞌanaꞌa kaimanaꞌo aimaakan Tominkaru diꞌikiꞌo arimarakanao ati, ĩtanawatinaꞌakan nii uꞌati karikaonan, naꞌiki ĩaroautapan nii unao. Manaꞌa ukabootaꞌanaꞌa umanawunuꞌo kawinipinaa kidaꞌo ushaꞌapauz kooshinao bii iti, ĩdakazaabiꞌian nii karikaonan kidaz.”
23392	MAT 7:7	Jesus kian koshan, “Upishaa aimaakan, taa-karu nii uꞌatiz; udorota aimaakan, uikodan nii wuruꞌu udorotapaniaz; udau-dauapa paniinom, daꞌata-karu nii paniinom uꞌati.
23398	MAT 7:13	“Umorota mazowaꞌo dobaapa-kizai paniinom idaꞌan, ushaꞌapanum kauꞌan kazowaꞌo dobaapa-kizai paniinom Tuubaruꞌo Tikazi patakaꞌutin-kizai diꞌitiꞌo wuruꞌu. Naꞌiki mashaꞌapannaa mako-karu naꞌan, ukauꞌan iriba pidannao makon naꞌan.
23400	MAT 7:15	“Uzaudinpauzo paꞌi wunao aiaꞌa dakotinpainaouz prophetnao nii. Ĩwaꞌatin nii uꞌidaꞌati, naꞌapa mashaꞌapatanuꞌu kaznizo kawan ĩaidinpan, mazan kichanaꞌiki-kiaꞌo ĩkaduz wuruꞌu, naꞌapa baudokoru kawan.
23406	MAT 7:21	“Aonaa ipaiꞌo nii mani pidannao wuruꞌu ‘Naobanai, Naobanai,’ kiaꞌoraz ĩkian õꞌati kawiizin Tominkaru naobanai-tinapa-kizi ii, soo wunaouꞌu shaꞌapatinaꞌoraz õdaru aokazi iaꞌoraz aipan kawanaꞌati.
23407	MAT 7:22	Naꞌapain Tominkaru widauan kamoon donoꞌo naa pidannao, iribaꞌo nii pidannao kian õꞌati, ‘Naobanai, Naobanai, puꞌuu idaꞌanaꞌo wakowaadapauzon Tominkaru paradan. Puꞌuu idaꞌanaꞌo wawaatan oiaꞌo doronai kida, naꞌiki iriba aimaakan umanawunuꞌo ukaimanan kida washaꞌapatan puꞌuu idaꞌan.’
23408	MAT 7:23	Mazan õkian nii ĩꞌati, ‘Aonaa õaitapauzon unao. Umako õꞌai, unao shaꞌapaapauzonao oii kidaꞌo.’
23409	MAT 7:24	“Naꞌiaꞌoram pidan abataꞌo diꞌoraz õparadan kida, naꞌiki shaꞌapatinaꞌoraz õparadan kawanaꞌati, naꞌapaꞌo nii uruu aitapinaꞌo pidan kawan, tomaꞌoraz padapu nii dadaraꞌo baaraꞌa.
23411	MAT 7:26	“Aizii naꞌiaꞌoram pidan abataꞌo diꞌoraz õparadan kida, naꞌiki aonaa ushaꞌapatinan õparadan kawanaꞌati, naꞌapaꞌo uruu tawuru kawanuꞌo maaitapin-kaꞌoraz pidan, tomaꞌoraz padapu kaatu baaraꞌa.
23412	MAT 7:27	Wunu tuukiaꞌo kaawan donoꞌo naa, waꞌozi kida tuubarun paida baara ii aka, naꞌiki maꞌozakaꞌo awaru kaawaꞌakan naa kabaun idaꞌati, sariapa kabaun dorautan, ipai daunuudaꞌu.”
23416	MAT 8:2	Mashaꞌapakiaka daonaiora kaawan uꞌidaꞌati baiatinaꞌo kichanaꞌiki-kiaꞌo bishoi idi. Ukodoruꞌukan ukanaapu ati, naꞌiki ukian uꞌati, “Naobanai, punyukunuu naꞌapan dono, õaitapa pukakudan nii õgaru, kaiman kiziꞌi naa õsaabainan.”
23417	MAT 8:3	Jesus pishatan uruu naꞌiki ukian, “Naꞌapa õnyukunuu, pukakuda, kaiman pusaabain.” Mashaꞌapakiaka ubisho manakaꞌakan naa, naꞌiki kaiman usaabainaꞌakan.
23418	MAT 8:4	Udaunaꞌan Jesus kian uꞌati, “Puabata, manaꞌa paꞌi pukowaadaꞌanaꞌa naꞌiaꞌoram pidan ati, mazan pumako sariapa puawunuuta-kidanaka pumada faadaa diꞌii, naꞌiki putaaꞌa naa taauzo-kariwaiz Tominkaru ati kakuda-kariwainao taauzoniaz Moses kakinaori kawanaꞌati. Naꞌapaꞌo idaꞌanaꞌo nii pidannao mishidan kaimanaꞌoraꞌa naa pusaabainan.”
23420	MAT 8:6	Ukian, “Naobanai, kainaꞌa õpoitoru karinaan õdapu ii, tuukiaꞌoraꞌa naa, aonaꞌa naa ukaꞌiitan pakiitinan.”
23421	MAT 8:7	Jesus kian uꞌati, “Õmakon nii naꞌiti, õkakudanaka kizi uruu.”
23422	MAT 8:8	Mazan ukian Jesus ati, “Aonaa Naobanai, aonaa umanawunuꞌo mani wuruꞌu õgaruz pumakoꞌozon mani õdapu iti. Turuu paꞌan puparadan karikaonan diꞌikiꞌi, kakudaꞌo nii õpoitoru.
23423	MAT 8:9	Õgaru naꞌapa, õkaudinan doko ainao pidannao õꞌai waranu aꞌo, õgaru naꞌapa kainaꞌa soldyaanao kaudinaꞌo õwaranuꞌu kapam. Õdyuudan dono baudaꞌapa soldyaa, ‘Pumako’ õkian an uꞌati, umakon nii. Aizii õdapadan dono baꞌoran soldyaa, ‘Puwaꞌati’ õkian an uꞌati, uwaꞌatin nii. Naꞌiki õdyuudan dono õpoitoru, ‘Pushaꞌapata wuruꞌu,’ õkian an uꞌati, ushaꞌapatan niizu.”
23424	MAT 8:10	Jesus abatan idi wuruꞌu kaikapaꞌoraz parada-karuꞌu, tuukii udiꞌitinpaꞌakan, naꞌiki ukian wunao atiꞌi kasabaꞌukinpainaouz paꞌidaꞌati, “Õkian mishiꞌo manawun uꞌati, aonaa naꞌapainim zii õikodauzon pidan Jewnao biiꞌi kaikapaꞌa manawun umishidanuꞌu.
23426	MAT 8:12	Mazan unao, Tominkaru pidanannaouz naꞌiaꞌo niꞌoraz padamata Tominkaru naobanai-tinan donoꞌo naa, kaboota-karu nii unao marutaꞌo-karu iti. Naꞌiaꞌo niꞌi naa uzaadan tuukii naꞌiki ukuzowan nii uudako kida udopian idi.”
23427	MAT 8:13	Uruu daunaꞌan Jesus kian naa soldyaanao zowaunaa ati, “Pukiwaꞌa naa pudapu iti, naꞌapaꞌoram pumishidan manawun, shaꞌapata-kao nii naꞌapa puꞌati.” Naꞌapain aka manawun poitorui kakudaꞌakan.
23431	MAT 8:17	Wuruꞌu ushaꞌapatan kaikapa kidaꞌorazuꞌu, uruu umishian naa tawuruꞌu kotuaꞌoraz prophet Isaiah kianuz, “Paꞌidaꞌa uzaamatan waꞌai wabaiatin-kinaa rinai kida, naꞌiki usoꞌota waꞌai wakarinauzo-kinaa kida.”
23432	MAT 8:18	Jesus tukapan idiꞌi naa iriba pidannao kasabaꞌukinan paꞌidaꞌati, sariapa ukian patominapa-kidaniinao ati, “Aushaa wataraukaꞌa naa karishii baza iti.”
23433	MAT 8:19	Baudaꞌapa pidan tiichaapauzo Moses kakinaori dauꞌu waꞌatin Jesus idaꞌati. Ukian uꞌati, “Tiichaa, õdaꞌanan nii pugaru naꞌitiꞌoram pumako-kizi iti.”
23434	MAT 8:20	Jesus dakoꞌatin naꞌiki ukian uꞌati, “Waruzonao kainaꞌa ĩꞌuun kida, kotuꞌuznao kainaꞌa ĩshimaka kida kapam, mazan Daonaiora Aokazi Ikiꞌo, aonaa uwashatinauzo-kizi nii, naꞌiki aonaa usookapauzo-kizi nii.”
23435	MAT 8:21	Baꞌoran daonaiora tominpaꞌo Jesus diꞌiki kian uꞌati, “Naobanai, õdidanaka kizi zii õdaru mawakan kiwiin, uruu daunaꞌan õdaꞌanan pugaru.”
23436	MAT 8:22	Mazan Jesus kian uꞌati, “Pudaꞌan õgaru. Marii mawakainao didan pairiban mawakan.”
23439	MAT 8:25	Sariapa utominapa-kidaniinao pokowauanuzu. Ĩkian uꞌati, “Kadiman Naobanai! Kadiman! Pukazannaata waunao! Wanaraan niꞌi naa!”
23440	MAT 8:26	Jesus kian ĩꞌati, “Kanom nii dii utarian? Masakaudaꞌuꞌo shaꞌa karikaonan umishidan?” Udaunaꞌan ukadishitaꞌakan, uruꞌu naa udyuudan maꞌozakaꞌo awaru naꞌiki wunu paran mashaadinan. Sariapa mishi amazada mashaadinaꞌakan mashaa.
23441	MAT 8:27	Tuukii udiꞌitinapa-kidaꞌakan patominapa-kidaniinao. “Kanom kaduzuꞌu naa pidan uruu?” ĩkian. “Atii awaru naꞌiki wunu paran mishida zii uparadan.”
23443	MAT 8:29	Sariapa ĩkadakon uꞌati diiwaꞌo idaꞌan, “Pugaru Tominkaru Dani, kanom puaipan waꞌai? Pupatakaꞌutaꞌanan naa shaꞌa waunao wapatakaꞌuta-kao kamoon uaꞌii zii?”
23445	MAT 8:31	Uruu idi oiaꞌo doronainao pishaan Jesus tuukii. Ĩkian uꞌati, “Puaipan an wamakon diꞌikiꞌi, pudyuuda shoman waunao wamorotaꞌan kizi kooshinao diꞌiti.”
23446	MAT 8:32	“Umako,” Jesus kian ĩꞌati. Uruu idi ĩkoditaꞌakan daonaioranao diꞌiki, naꞌiki ĩmakon ĩmorotaꞌanan naa kooshinao diꞌiti. Sariapa kooshinao dimaꞌakan karishii danoma katawudapuzun diꞌiti, ĩwaotan karishii baoko iti, naꞌiki ipai ĩnaraan.
23450	MAT 9:2	Naꞌiaꞌa naa pidannao naꞌakan daonaiora machiꞌikakaꞌo Jesus diꞌiti pawashatinapa-kizi baara idaꞌan. Aizii Jesus tukapan idi ĩmishidan tuukii manawun paugaru, sariapa ukian machiꞌikakaꞌo pidan ati, “Pusaabaa punyukunuu õdani, ipai õsoꞌotan puꞌoian.”
23451	MAT 9:3	Pabiꞌi kida tiichaapauzonao Moses kakinaori dauꞌu kian panyukunuu ii, “Uwazootapaꞌazon Tominkaru paparadan idaꞌan.”
23452	MAT 9:4	Jesus, uaitapa naꞌapam ĩdiꞌitinpan, uruu idi ukian ĩꞌati, “Kandii nii udiꞌitinpan õdauꞌu oiaꞌo idaꞌan?
23453	MAT 9:5	Naꞌiaꞌoram mashaꞌapannaa: ‘Ipai puꞌoian mainaabata-kao’ kii, oo ‘Pukadishita naꞌiki puchiꞌika’ kii?
23454	MAT 9:6	Mazan õaidan nii uꞌati Daonaiora Aokazi Ikiꞌo, kainaꞌa umaꞌozakan mainaabata-kinaa nii pidannao oian daꞌaꞌa imiꞌi baaraꞌa.” Uruꞌu naa ukiaꞌakan machiꞌikakaꞌo pidan ati, “Pukadishita, punaꞌaka puwashatinapa-kizi naꞌiki pumakoꞌo naa pudapu iti.”
23457	MAT 9:9	Aizii Jesus makon naa naꞌiki, pamakopa-kizi an utukapa zaamaapauzo tax puraatannaa, Matthew kiaꞌo uꞌuu, usakanatapan kabaun pakaudin-kizi nazo ii. “Puwaꞌati õtuma,” Jesus kian uꞌati. Sariapa Matthew kadishitaꞌakan naꞌiki umakon naa utuma.
23459	MAT 9:11	Phariseenao tukapan idi uaroopan naꞌapainao pidannao tuma, sariapa ĩkian Jesus tominapa-kidaniinao ati, “Kanom nii utiichaan aroopan oiainao tuma?”
23460	MAT 9:12	Jesus abata ĩnaꞌapanuz kaikapaꞌa, uruu idi ukian ĩꞌati, “Ziwuinao pidannao, aonaa ĩaipan daakataa, soo karinainao paꞌan.
23461	MAT 9:13	Umako utominapa kizi naꞌapaꞌoram Tominkaru Paradan saada-kariwaiz kian. Ukianuz, ‘Kamunan-karu õaipan uꞌai, aonaa taain-karu kawaoda-kariwai uzai idaꞌan mani.’ Ukauꞌan aonaa kaimanainao mani wuruꞌu õdapadaꞌananiinaouz, mazan oiainao.”
23462	MAT 9:14	Baudaꞌapa kamoo John Chikaawunuupauzo tominapa-kidaniinao kaawan Jesus idaꞌati. Ĩpishaan Jesus, ĩkian uꞌati, “Kanom nii waunao naꞌiki Phariseenao sanadinpauzon Tominkaru ati, mazan putominapa-kidaniinao, aonaa paꞌan ĩsanadinpauzon Tominkaru ati?”
23463	MAT 9:15	Jesus dakoꞌatin ĩdyaun, ukian, “Naꞌapa dii uaitapan mazidaꞌo daonaiora dapadaniinao mashaapan kashaꞌora mazidaꞌo aroapa-kizi ii, mazidaꞌo daonaiora naꞌan puꞌu ĩtuma. Aonaa turuu unaꞌapan. Mazan daonaiora mazidaꞌo zaamata-kao dono ĩꞌai, uruu donoꞌo niꞌi naa paꞌan ĩkashaꞌoran naꞌiki ĩsanadinpan.”
23464	MAT 9:16	Udaunaꞌan Jesus kian koshan, “Aonaa pidan zimindotauzon pakamichan zaam dadotan paꞌinaꞌo kamicha idin idi, ushaꞌapanum kauꞌan shokotaꞌo nii zii wuruꞌu paꞌinaꞌoraz kamicha idin uzaamaꞌo ai, naꞌiki powaꞌaꞌo nii zii umanawutan wuruꞌu udadotanuz.
23465	MAT 9:17	“Naꞌiki aonaa pidan kawazootauzon kaiwauzo-kariwaiꞌi naa wine kinnaa paꞌinaꞌo zii wine toma-kao idi. Paꞌinaꞌoraz zii wine poodan nii utadaꞌokan nii wuruꞌu kaiwauzo-kariwaiz naa ukinnaa, uruu wine wakudinan niꞌi naa, naꞌiki ukinnaa patakaꞌuinan niꞌi naa kapam. Uruu idi karikaonan daꞌi pidan tomauzon paꞌinaꞌo wine kinnaa papaida-kizi nii paꞌinaꞌo wine. Utoma-kao dono naꞌapa, aonaꞌo nii ukinnaa shaꞌapan.”
23466	MAT 9:18	Jesus kadakotinan puꞌu zii, Jewnao zowaunaa kaawan uꞌidaꞌati. Ukodoruꞌukan ukanaapu ati, naꞌiki ukian, “Õdani zunaaba sodi mawakan aizii aka, upuꞌu mazan puwaꞌati pupishata kizi pukaꞌu idi oroo, okakuda kizi.”
23469	MAT 9:21	Ushaꞌapanum kauꞌan panyukunuu ii okian, “Õpishatan an uchaakitan karikaonan, õkakudan nii.”
23470	MAT 9:22	Jesus padantinaꞌakan, sariapa utukapanuzo, naꞌiki ukian oꞌati, “Maꞌozaka putaapa punyukunuu õdani, pumishidan idiꞌo, pukakudan.” Naꞌikiꞌi naa mishi sariapa okakudan.
23472	MAT 9:24	Uruu idi sariapa Jesus kian ĩꞌati, “Ukodita diꞌikiꞌi, aonaa omawakan mani wuruꞌu, odaꞌawun karikaonan.” Ipai pidannao shaazootinan unaꞌapan idi.
23475	MAT 9:27	Udaunaꞌan Jesus makopan puꞌaꞌa naa naꞌiki, dyaꞌutam daonaioranao ishaawunnao daꞌanpan uruu. Ĩkadakoinan diiwaꞌo idaꞌan uꞌati. “David Takaan-daun, pukamunan-kida waunao,” ĩkian.
23476	MAT 9:28	Jesus morotan donoꞌo naa kabaun nazo iti, uruꞌu naa ishaawunnao kaawan uꞌidaꞌati naꞌiki upishaan ĩdyaun. Ukian ĩꞌati, “Umishida turuu õkakudan unao?” “Wamishida, Naobanai,” ĩkian uꞌati.
23477	MAT 9:29	Uruꞌu naa Jesus pishatan ĩawun kida, naꞌiki ukian ĩꞌati, “Umishidan idi, naꞌapaꞌo nii ushaꞌapan.”
23478	MAT 9:30	Sariapa ĩtukapaꞌakan naa. Uruꞌu naa Jesus kakinaowan ĩdyaun. Ukian, “Manaꞌa paꞌi ukowaadaꞌanaꞌa pidan ati kanom shaꞌapan uꞌati.”
23481	MAT 9:33	Aizii Jesus waataꞌakan daunaꞌan oiaꞌo doronai uꞌai, sariapa ukaparadanuꞌukan. Tuukii pidannao, kasabaꞌukinpainao naꞌii, diꞌitinpan, naꞌiki ĩkian, “Aonaa watukapauzon zii kaikapaꞌoraꞌa aimaakan shaꞌapata-kao Israel an.”
23482	MAT 9:34	Mazan Phariseenao kian, “Oiaꞌo doronainao naobanaa taan idiꞌo uꞌati maꞌozaka-karu wuruꞌu uwaatanuz oiaꞌo doronainao.”
23485	MAT 9:37	Ukauꞌan ukian patominapa-kidaniinao ati, “Udaru paoribai baawu, dyuuaꞌa naa uꞌaka, mazan aonaa kaudinainao iriban kasabaꞌuaꞌo niizu.
23486	MAT 9:38	Utoriinapa kapaoribaꞌo ati, uzaamata kizi kaudinainao nii kasabaꞌuupainao nii wuruꞌu papaoriba aka kidaz.”
23491	MAT 10:5	Aizii Jesus dyuudan naa 12 pazaamataniinao apostlenao nii. Ukakinaowaꞌakan ĩdyaun, ukian, “Aonaa umakoꞌonaꞌa Gentilenao diꞌiti, naꞌiki Samaria Baara sannao, mashaapa-kizi kida donoi diꞌiti.
23495	MAT 10:9	“Umakon dono, aonaa unaꞌakapaꞌanaꞌa upuraatan umashaapa-kinaa nii;
23498	MAT 10:12	Umorowautan dono pidannao dapu iti, ukii ĩꞌati, ‘Marii kaiman-karu Tominkaru diꞌikiꞌo naꞌan utuma.’
23500	MAT 10:14	Aizii ĩmadapaapakan dono unao kaiman, oo aonaa ĩabataꞌazon ukuwaa, udobata naꞌiki uparaudaꞌaka imiꞌi ukidiba diꞌiki ĩawunuutapan puꞌu.”
23501	MAT 10:15	Jesus kian, “Õkowaadaꞌazon mishiꞌo aimaakan uꞌati. Tominkaru kootowapa-kidan donoꞌo naa pidannao, Tominkaru patakaꞌutan nii naꞌiainao pidannao donoi ii, powaꞌa zii wunao aiaꞌa Sodom naꞌiki Gomorrah sannaouz.”
23502	MAT 10:16	Jesus kian koshan, “Uabata, õdyuudan unao naꞌapa kaznizonao dyuuda-kao kawan baudokorunao bii iti. Ukauꞌan uaitapin naꞌapa kowazaz kawan, mazan umashaapa kaiman pidannao tuma orid kawan.
23507	MAT 10:21	“Uruu dono pidannao zowii-kidan nii paꞌinawuzunao, naꞌiki daruinao naꞌapaꞌo nii ĩzowii-kidan paudainao. Daniinao kashadapan nii padarunao naꞌiki pudaronao, naꞌiki ĩzowii-kidan nii ĩdyaun.
23510	MAT 10:24	“Aonaa tominpaꞌo pidan umanawunun patiichaan ai, naꞌiki aonaa poitorui umanawunun panaobanaa ai.
23512	MAT 10:26	“Ukauꞌan aonaa utariaꞌanaꞌa pidannao ai. Ipai dizapa-kariwai, aida-kida-kao niizu, naꞌiki ipai taapa-kariwai kida mashaa, ipaiꞌo nii uaitapa-kida-kao.
23518	MAT 10:32	“Naꞌiaꞌoram pidan kowaadaꞌo õpidanan paugaru ipai pidannao kanaapuꞌu, naꞌapaꞌo nii kapam õkowaadan õpidanan uruu, õdaru aokazi iaꞌo kanaapuꞌu.
23520	MAT 10:34	“Aonaa uzauda-kidaꞌanaꞌa õkaimanaaka-kidaꞌanan mani pidannao paꞌatiaaka wuruꞌu õwaꞌatinuz daꞌatiꞌi imiꞌi baara ati. Õwaꞌatin aonaa õkaimanaaka-kidaꞌanan mani pidannao, mazan õmizaataaka-kidaꞌanan ĩdyaun paꞌatiaaka.
23526	MAT 10:40	“Naꞌiaꞌoram pidan kaimanaꞌo udapaapan unao, kaimanaꞌo udapaapan õgaru kapam wuruꞌu; naꞌiki naꞌiaꞌoram pidan kaimanaꞌo udapaapan õgaru, kaimanaꞌo udapaapan wuruꞌu dyuudaꞌoraz õgaru kapam.
23528	MAT 10:42	Naꞌiki naꞌiaꞌoram pidan taaꞌo wunu baudaꞌapaꞌo õpidanan tuzan nii, aonaan puꞌu padamata umanawunun, mazan õpidanan uruu, mishiꞌo nii ukawinipinaata-kao naꞌapaꞌo dikin ii.”
23531	MAT 11:3	Ĩkaawan donoꞌo naa uꞌidiꞌiti ĩkian uꞌati, “Pukowaada waꞌati, pugaruꞌu naa mishi wuruꞌu waꞌatiꞌo niꞌoraz John kowaadauzoniaz, oo wazaudapa zii baꞌoran?”
23532	MAT 11:4	Jesus dakoꞌatin ĩdyaun, ukian, “Umako powaa iti John diꞌiti, ukowaadaꞌan kanom uabatanii naꞌiki utukapanii õshaꞌapatan:
23534	MAT 11:6	Konaukiaꞌo nii pidan aonaꞌoraz ukashadan pamishidapan õgaru.”
23535	MAT 11:7	John tominapa-kidaniinao kiwan daunaꞌan, Jesus kakuwaapan naa John dauꞌu iribaꞌo pidannao ati. Ukian ĩꞌati, “Umakonkan donoꞌoraz John diꞌii mapidantakaꞌo baara iaꞌoraz, shaꞌapaꞌoram pidan uzauda-kida utukapan naꞌii uruu dono? Pidan, pinidi saba awaru dawuapa-kidanii kawanuꞌo?
23538	MAT 11:10	Uruu John dauꞌanaꞌo saada-kariwaiz Tominkaru Paradan idaꞌa. Ukianuz. ‘Puabata, õdyuudan pidan puꞌuaꞌati kakuwaapaꞌo nii õꞌati, uruꞌo nii saabaa pumako kizi.’”
23539	MAT 11:11	Udaunaꞌan Jesus kian, “Mishiꞌo õkian uꞌati, aonaa naꞌiam pidan shakataꞌo daꞌaꞌa imiꞌi baaraꞌa umanawunuꞌo nii John Chikaawunuupauzo ai. Mazan pidan, aonaꞌoraz umanawunun Tominkaru naobanai-tinapa-kiziꞌi, upuꞌu umanawunuꞌo uruu John ai.
23540	MAT 11:12	“John Chikaawunuupauzo sakadan diꞌikiꞌo pakaudinan atii kai, Tominkaru naobanai-tinan tuubarudinan, dikaudaꞌo pidannao tiwaan puꞌu pamashaatanuz.
23544	MAT 11:16	“Naꞌapam dii mani õkainaabatan kainao pidannao? Naꞌapaꞌo ĩdyaun koraiziannao kawan sakanatapainaouz pamakinaotin-kizi ii, kadakoinpainaouz paꞌatiaaka.
23545	MAT 11:17	Ĩkian kaikapaꞌa: ‘Watauan puꞌu mazida-karu kunnaa unao ati, mazan upuꞌu aonaa ukonaupan. Wakunuian puꞌu uꞌati baaranai iaꞌo ukunuuauzo-kao, mazan upuꞌu aonaa uzaadan.’
23546	MAT 11:18	Ukauꞌan naꞌapaꞌo John, sanadinpauzo uruu, naꞌiki aonaa utuzapauzon. Uruu idi pidannao kian udauꞌan, ‘Kainaꞌa oiaꞌo doronai uꞌidaꞌa.’
23547	MAT 11:19	Aizii Daonaiora Aokazi Ikiꞌo aroopauzon naꞌiki tuzauzo wine, uruꞌu naa pidannao kian udauꞌan, ‘Aushaa, utukapa arawuꞌu kashabakizi naꞌiki tuzapauzo uruu. Unaudapa pakaminaudaꞌu-tinpan wunao idiꞌi zaamaapauzonaouz tax puraatannaa, naꞌiki baꞌoran oiainao pidannao tuma.’ Tominkaru aitapaaban wuruꞌu tukapa-kida-kariwaiz umishiin wuru idaꞌanaꞌa shaꞌapaapa-kariwaiz.”
23549	MAT 11:21	Ukian, “Kashaꞌoraꞌo nii manawun pubaiaapan Chorazin! Pugaru Bethsaida, naꞌapaꞌo nii pubaiaapan kashaꞌoraꞌo manawun! Aizii wuruꞌu umanawun kidaꞌoraz aimaakan shaꞌapata-kariwaiz uꞌidaꞌa, ushaꞌapata-kao an mani Tyre naꞌiki Sidon ii, sariapa mani naꞌii sannao morokodan kamicha kashaꞌora-karu daara kida. Naꞌiki sariapa mani ĩkadadainan paritiꞌi idi, ĩtukapa-kida-kinaa nii mishi patanawatinan paꞌoian ai.
23551	MAT 11:23	“Aizii unao Capernaum sannao, uꞌitiiman umanawunuꞌo nii unao aokazi ii? Aonaa, mazan kiiꞌan ukaboota-kao nii Tuubaruꞌo Tikazi wuꞌiti. Wuruꞌu umanawun kidaꞌoraz aimaakan, shaꞌapata-kariwaiz uꞌidaꞌa shaꞌapata-kao an mani Sodom ii, kainaꞌa zii mani wuruꞌu donoiz kai.
23552	MAT 11:24	Mishiꞌo, ukauꞌan Tominkaru kootowapa-kidan donoꞌo naa pidannao, powaꞌaꞌo nii zii Tominkaru patakaꞌutan unao, Sodom sannao ai.”
23553	MAT 11:25	Naꞌapain uruu dono Jesus toriinpan, ukian, “Õdaru, aokazi iainao naꞌiki imiꞌi baara ainao naobanaa, õkonaukii-kidan pugaru, ushaꞌapanum kauꞌan putukapa-kidan idiꞌi naa paꞌinainao ĩtominpan ati, pumataapadakaniaz umanawunuꞌo aitapainao aitapan.
23554	MAT 11:26	Mishiꞌo õdaru, naꞌapa kidaꞌo shaꞌapan puaipan kawanaꞌatiꞌo.”
23555	MAT 11:27	Aizii Jesus kian ĩꞌati, “Õdaru taanii õꞌati ipai aimaakan paꞌidiꞌiki kidaꞌoraz. Aonaa kanom aitapan õgaru uDaniz, soo õDaru. Naꞌiki aonaa kanom aitapan õDaru, soo õgaru uDani. Naꞌiki pidannao õzaamataniinaouz aitapaꞌo nii uruu.
23556	MAT 11:28	“Uwaꞌati õꞌidaꞌati ipai unao mizainainao kimishaꞌo padowautapanii idi, õtaan nii sookapa-karu uꞌati.
23558	MAT 11:30	Wuruꞌu õdopawa õtaan niꞌoraz uꞌati mashaꞌapannaꞌo naꞌiki shaakadaꞌo.”
23560	MAT 12:2	Aizii Phariseenao tukapan idi ĩshaꞌapatinanuz naꞌapa, sariapa ĩkian Jesus ati, “Putukapa, putominapa-kidaniinao aonaa ĩizoꞌatin mani wakakinaorinaa wuruꞌu ĩshaꞌapatanuz kaikapaꞌoraꞌa Sookapa-karu Kamoon dono.”
23561	MAT 12:3	Jesus dakoꞌatin ĩdyaun, ukian, “Aonaa mooko utukapauzon kaarita idaꞌaꞌoraz usaadinpan kanom King David shaꞌapatauzonii, tawuru donoꞌo uruu naꞌiki upidanannao zamazin donoꞌoraz?
23565	MAT 12:7	Tominkaru Paradan saada-kariwaiz kian, ‘Kamunanuaba-karu wuruꞌu õaipaniaz, aonaa uzai taa-kariwaiz mani.’ Uaitapan an mani kaimanaiman naꞌapaꞌoram wuruꞌu parada-karuz, aonaa mani udakotan pidannao oiainao nii, mashaꞌapata-kainaouz oiaꞌo.
23566	MAT 12:8	Ushaꞌapanum kauꞌan Daonaiora Aokazi Ikiꞌo Sookapa-karu Kamoon naobanaa uruu.”
23568	MAT 12:10	Naꞌii naꞌaꞌo daonaiora, aonaa ukaꞌu kiitinan, mawakaꞌo ukaꞌu. Pabiꞌi kida pidannao naꞌii aipainao pazaamatan Jesus ushaꞌapatinan idaꞌan panaꞌiti kakinaorii ai. Uruu idi ĩpishaanuzu, ĩkian, “Aonaa mani uꞌoian wakakinaorinaa ati pidan kakudan pidan Sookapa-karu Kamoon dono?”
23569	MAT 12:11	Jesus dakoꞌatin, ukian ĩꞌati, “Naꞌapa dii mani unao shaꞌapatinan baudaꞌapaꞌo uꞌuza kaznizo waotan an munapoꞌo kaꞌunaru diꞌiti Sookapa-karu Kamoon dono? Aonaꞌo nii mani usoꞌotankanuz naꞌapain?
23570	MAT 12:12	Aizii pidan mani, powaꞌaꞌo zii umanawunun kaznizo ai. Ukauꞌan aonaa uꞌoian wakakinaorinaa ati, washaꞌapatan kaimanaꞌo Sookapa-karu Kamoon dono.”
23571	MAT 12:13	Uruꞌu naa ukian daonaiora makiitakaꞌo pakaꞌu ati, “Pusawada pukaꞌu.” Sariapa usawadaꞌakanuz, naꞌiki sariapa ukaꞌu kaimanaꞌakan naꞌapa baꞌoran ukaꞌu kawan.
23576	MAT 12:18	“Diꞌi uruuꞌu õzaamataniaz õpoitoru nii, uruu wuruꞌu õmarainapanii naꞌiki õnyukunuu-atiꞌoraz. Õtaan nii õdoronaa uꞌidaꞌa, naꞌiki ukakuwaapan nii sakitapaꞌo mashaapa-karu Tominkaru tumaꞌo dauꞌu, ipai pabiꞌinaakaꞌo pidannao ati.
23579	MAT 12:21	Naꞌiki uruu atiꞌo nii ipai pidannao donozinaa kida nyukunuu, ĩzaudapan pakazannaata-kao.”
23581	MAT 12:23	Tuukii pidannao diꞌitinpan Jesus shaꞌapatanii kida dauꞌan. Uruu idi ĩkian, “David Takaan-daun mani arawuꞌu?”
23582	MAT 12:24	Aizii Phariseenao abatan idi ĩnaꞌapan, sariapa ĩkian paꞌatiaaka, “Oiaꞌo doronainao naobanaa Beelzebul taan idiꞌo umaꞌozaka-kinaa nii wuruꞌu uwaatanuz oiaꞌo doronainao.”
23583	MAT 12:25	Jesus aitapa naꞌapaꞌoram ĩdiꞌitinpan. Uruu idi ukian ĩꞌati, “Baudaꞌapaꞌo wiizai idaꞌaꞌa pidannao mashaapan, ĩmizaataakapan an paꞌatiaaka, aonaꞌo nii wiizai naꞌan kotuaꞌiki. Naꞌiaꞌoram pidannao donoi ainao, ĩmashaapan an buutaaka pairibannao ai, naꞌiki ĩmizaataakapan an paꞌatiaaka, aonaꞌo nii donoi naꞌan kotuaꞌiki. Naꞌiaꞌoram pidannao mashaapainao baudaꞌapaꞌo kabaun idaꞌa buutaakapan an pairibannao ai, naꞌiki ĩmizaataakapan an paꞌatiaaka, aonaꞌo nii ĩmashaapan baokopa kotuaꞌiki.
23587	MAT 12:29	“Kaikapaꞌo kawanuꞌo wuruꞌu: Aonaa naꞌiaꞌoram pidan kaꞌiitaꞌo nii pamorotinan maꞌozakaꞌo daonaiora dapu, unaꞌakaꞌazon an ushaꞌapauz kida uꞌai udapu iki, soo udodowan nii zii wuruꞌu maꞌozakaꞌoraz pidan kiwiin. Uruu udaunaꞌan turuaꞌo niꞌi naa unaꞌakan ushaꞌapauz kida udapu iki.
23588	MAT 12:30	“Naꞌiaꞌoram pidan aonaa õꞌidaꞌatanpuꞌu mani, õtaruba uruu. Naꞌiaꞌoram pidan aonaꞌo ukasabaꞌuupan õtuma, pararaa-biꞌitaꞌo õkasabaꞌuunii wuruꞌu.
23589	MAT 12:31	“Ukauꞌan õkowaadan uꞌati, shaꞌapaꞌoram pidan shaꞌapatan an oiaꞌo pairiban ati, naꞌiki udakoopan Tominkaru, marinaꞌata-karu nii wuruꞌu uꞌoianuz uꞌai. Mazan udakoopan an Kaimanaꞌo Doronaa, aonaꞌo nii uꞌoian marinaꞌata-kao uꞌai.
23591	MAT 12:33	“Puaipan an kaimanaꞌo paoribai aka, ziwuꞌo uaipan pupaoriba. Paoribai maziwukan dono, dikaudaꞌo nii uꞌaka. Aitapa-kariwai ziwuꞌo paoribai paꞌaka idaꞌan.
23595	MAT 12:37	Ushaꞌapanum kauꞌan uparadauzonii kida idaꞌanaꞌo nii ukainaabatinan, kaimanaꞌo unao oo oiaꞌo.”
23596	MAT 12:38	Udaunaꞌan pabiꞌi kida Phariseenao naꞌiki tiichaapauzonao Moses kakinaori dauꞌu kian Jesus ati, “Tiichaa, watukapaꞌazon pushaꞌapatan umanawunuꞌo aimaakan kainaabataꞌo nii Tominkaru diꞌikiꞌo pugaru.”
23597	MAT 12:39	Jesus dakoꞌatin ĩdyaun, ukian ĩꞌati, “Soo oiaꞌo naꞌiki maizoꞌati-kainao pidannao wuruꞌu tukapaꞌazoꞌoraz aimaakan kainaabata-kao paꞌati. Aonaꞌo nii kanom idaꞌan ukainaabata-kao uꞌati, soo prophet Jonah idaꞌanaꞌo nii.
23601	MAT 12:43	“Naꞌapainim oiaꞌo doronai koditan pidan diꞌiki, umakon nii amazada aradaꞌo diꞌiiꞌaka, udorotapan naa pamashaapa-kizi nii. Aizii aonaan dono uikodan pamashaapa-kizi nii,
23602	MAT 12:44	uruꞌu naa ukian paaipan ati, ‘Õkiwan nii powaa iti õdapu iti.’ Uruu idi ukiwan naa powaa iti, naꞌiki uikoda wuruꞌu padapuz aonaa kanom mashaapaꞌo nii naꞌii, kaiman uparaudapa-kao.
23603	MAT 12:45	Uruu idi umakon unaꞌanan 7 baꞌoran oiaꞌo doronainao powaꞌaꞌo zii manawun ĩdikaudan kida paꞌai. Uruu idi ĩmorotan naꞌiki naꞌiaꞌa naa ĩmashaapan. Uruu daunaꞌan powaꞌaꞌo nii zii pidan dikaudaꞌakan kiwiiniꞌo ai. Ukauꞌan naꞌapaꞌo wuruꞌu oiainaouz pidannao kaiꞌoraz naa ĩmashaapan.”
23605	MAT 12:47	Uruu idi baudaꞌapa pidan naꞌiaꞌo kian Jesus ati, “Putukapa, pudaro naꞌiki puꞌinawuzunao paniba ii, ĩparadaꞌazon puꞌati.”
23606	MAT 12:48	Jesus kian uꞌati, “Kanom õdaro nii, kanom õꞌinawuzunao nii.”
23607	MAT 12:49	Usawadan pakaꞌu patominapa-kidaniinao diꞌiti naꞌiki ukian, “Diꞌi õdaro naꞌiki õꞌinawuzunao.
23608	MAT 12:50	Kanom shaꞌapatinaꞌo õdaru aokazi iaꞌo aipan kawanaꞌati, ĩnao wuruꞌu õdadakoo, õꞌinawuzu naꞌiki õdaro.”
23611	MAT 13:3	Udaunaꞌan uparadan, ukaiwaa diꞌitinapa-kinai kuwai kida, patominapa-kida-kinaa nii ĩdyaun. Ukian, “Baukapaiman, pidan makon pazakapun iti upaopaꞌanan papaoriba uuda kida.
23617	MAT 13:9	Pukakinaon an puabataꞌa naa kakinaorii!”
23618	MAT 13:10	Uruu daunaꞌan patominapa-kidaniinao pishaan Jesus. Ĩkian uꞌati, “Kanom nii pukakuwaapan pidannao ati diꞌitinapa-kinai kuwai kida idaꞌan?”
23619	MAT 13:11	Udakoꞌatin ĩdyaun, ukian, “Unao atiꞌo karikaonan utaa-kao wuruꞌu aitapaaba-karuz Tominkaru naobanai-tinpan dauaꞌoraz aonaꞌoraz uaitapanata-kao, mazan wunao atiꞌi, aonaa utaa-kao wuruꞌu aitapaaba-karuz.
23622	MAT 13:14	Ĩnao ukauꞌan wuruꞌu mishiaꞌoraz Tominkaru poitoru Prophet Isaiah paradan. Ukianuz kaikapaꞌa: ‘Uabatapan nii mazan aonaꞌo nii uaitapan uabatanii, uawunuutapan nii padamata, mazan aonaꞌo nii utukapanuz.
23623	MAT 13:15	Ushaꞌapanum idi wuruꞌu pidannaouz ĩdadaradan panyukunuu, aonaa ĩabataꞌazon naꞌiki aonaa ĩtukapaꞌazon. Mazan ĩtukapaꞌazon an mani, ĩabataꞌazon an mani, naꞌiki ĩaitapan an mani kaiman panyukunuu ii, uruu idi ĩtanawatin mani õꞌidaꞌati, naꞌiki õkakuda mani ĩdyaun.’ Tominkaru kian.
23624	MAT 13:16	“Kaiman zii unao ati, utukapan idi uawun idi, naꞌiki uabatan idi ukinao idi.
23626	MAT 13:18	“Aizii uabatapa uaitapa kizi naꞌapam õkainaabatan paopaꞌo dauaꞌoraz kuwai.
23631	MAT 13:23	Naꞌiki wuruꞌu uudai kida paowa-kariwaiz kaimanaꞌo imiꞌi idaꞌan, uruu kainaabatan wunaouꞌu abatainaouz kuwai naꞌiki kaiman ĩaitapanuz. Uruu idi ĩmashaapan naa ukawanaꞌati, pakaꞌiitinan kawanaꞌati kida, naꞌapa paoribai kida kawan kaakaꞌoraz kaiman, baꞌoran kaakan powaꞌa zii udiriꞌin kida.”
23632	MAT 13:24	Aizii Jesus kowaadan baꞌoran diꞌitinapa-kinai kuwai ĩꞌati. Ukian, “Kaikapaꞌo wuruꞌu Tominkaru naobanai-tinapanuz: pidan paowan kawan kaimanaꞌo paoribai uuda kida pazakapun ii.
23635	MAT 13:27	Upoitorunao kaawan uꞌidaꞌati, naꞌiki ĩkian uꞌati, ‘Naobanai, kaimanaꞌo paoribai uuda kida shaꞌatii pupaowanii, mazan diinaꞌaꞌa naa kazamakaꞌo kida aidinanuꞌu.’
23636	MAT 13:28	“‘Õtaruba wuruꞌu paowankaꞌoraz naꞌapaꞌo,’ ukian ĩꞌati. “Upoitorunao kian uꞌati, ‘Puaiapa wasoꞌotan wuruꞌu kazamakaꞌoraz?’
23637	MAT 13:29	“‘Aonaa,’ ukian ĩꞌati. ‘Panaadon usoꞌotan dono kazamakaꞌo, usoꞌotan nii paoribai kida kapam.
23638	MAT 13:30	Marii zii paoribai naꞌiki kazamakaꞌo sawatan baokopa atii paoribai dukutapa-kao dono. Aizii udukutapa-kao uaꞌii, õdyuudan nii dukutapainao soꞌotan kazamakaꞌo naꞌiki ĩkasabaꞌuunuzu, naꞌiki udaunaꞌan marii ĩkawaodanuzu. Mazan õpaoriba aka, õdyuudan nii ĩsaabaanuz padapunaa diꞌiti.’”
23639	MAT 13:31	Jesus kowaadan ĩꞌati baꞌoran diꞌitinapa-kinai kuwai. Ukian, “Kaikapaꞌo wuruꞌu Tominkaru naobanai-tinapanuz: mustard uuda paowa-kao kawan zakapu ii.
23640	MAT 13:32	Wuruꞌu mustard uudaz, uruu duusodiꞌo manawun ipai baꞌoran paoribai uuda kida ai. Mazan usodan dono, udyaupain nii udaru baꞌoran paoribai kida ai. Udaruꞌo paoribai nii utominan, uruu idi kotuꞌuznao kaawan ĩkashimakainpan uwaoda an kida.”
23641	MAT 13:33	Jesus kowaadan ĩꞌati powaꞌa zii baꞌoran diꞌitinapa-kinai kuwai. Ukian, “Kaikapaꞌo wuruꞌu Tominkaru naobanai-tinapanuz: pidan muudan kawanuꞌo masakaudaꞌu yeast diriꞌiꞌo poroom-biꞌiti, atii upoodadan ipai diriꞌiꞌoraz poroom.”
23643	MAT 13:35	Ukakuwaapauzon naꞌapa umishii-kinaa Tominkaru prophetin kianuz. “Õkaiwaan nii diꞌitinapa-kinai kuwai kida õparadinan dono ĩꞌati. Õkowaadan nii ĩꞌati aimaakan kida aonaꞌo ĩaitapauzo-kao kida, amazada tominan diꞌikiꞌo.”