23214	MAT 1:1	Na hizani habu tubuni Iesus Kristus. A Iesus ia na tubuni Devit, a Devit ia tubuni Abraham.
23216	MAT 1:3	a Iuda ia tamani Peres hiro a Sera. Tinahiro ia a Tamar, a Peres ia tamani Hesron, a Hesron ia tamani Ram,
23218	MAT 1:5	a Salmon gona a Rahap, tuhiro a Boas. A Boas gona a Rut, tuhiro a Obet. A Obet ia tamani Jesi.
23219	MAT 1:6	A Jesi ia tamani King Devit. A Devit ia tamani Solomon. Tinana muga ia na goni Uria.
23223	MAT 1:10	a Hesekia ia tamani Manase, a Manase ia tamani Emon, a Emon ia tamani Josaia.
23224	MAT 1:11	A Josaia ia tamani Jehoiakin kamani habu tazina. Kilangata kua dia te peola vano dia kene karabusianga ni Babilon.
23229	MAT 1:16	a Jekop ia tamani Iosep, goni Maria, kua e valohia a Iesus, kua e kohanga ni Kristus.
23231	MAT 1:18	Belea ke Iesus Kristus ia bele barae: Tinana a Maria e makua kete kabania a Iosep, palaka muri hiro kene mia rua, a Maria kava ia ti kove na vuna na matuhanga kana Vule Tumonga.
23232	MAT 1:19	A Iosep goni Maria ia e kaka mahoto ki beta ni kulina kete katia a Maria ni puae na matana manumanu, kubarae ki ngoro na kana lohoihoia za kete vati rogonia za.
23233	MAT 1:20	A Iosep e ba lolohoi vuvu na goloa kua, na engel kana Paraha ia bele vona na manginunginua ki tania, “Iosep tubuni Devit, taua nu kuahi koto pelea a Maria kara go, na vuna kapiru kena na magalina ia e bele na matuhanga kana Vule Tumonga.
23237	MAT 1:24	Kamana a Iosep ki lama, ia kabania a Maria habuka kua na engel ke Vuvu e tania vona kete katia.
23238	MAT 1:25	Palaka ki beta ni ngoro kamani Maria ia ki vano muri na dama ti valohia na kapiru tamohane. Ia kohania hizana ni Iesus.
23239	MAT 2:1	A Maria e valohia a Iesus na poloka taon Betlehem ni distrik a Iudea, kilangata kua a Herot e king. Na saveman taza dia ta pe ni Ist, dia ta mai kiri Ierusalem.
23240	MAT 2:2	Dia ka mai huhule kirina dia ka tania, “Kue kapiru kena e valohua kua kete kara King ke vuni Iuda? Hita ta hada kana vitovito na kahita malala rae ni Ist. Hita ka mai hita kata lotu vona.”
23241	MAT 2:3	Tania a King Herot ki longoria polea kua, e vairohia matoto kana lohoihoia, ia mai ve dia manumanu laveve ni Ierusalem dia ta lohoi vuvu ve.
23242	MAT 2:4	Ia koi lupunia na hetpris kamahi kamana tisa kamahi kara lo. Ia hulenidia, “Da e valohua a Kristus ni ve matoto?”
23244	MAT 2:6	‘Palaka, ho a Betlehem tu malala kote matoto, na garigari ke vuni Iuda, palaka ho da tu dopa ku hizanga na taon laveve kua ni Iudea. Na vuna na poloko, da Paraha katiu e bele kete vamuga ni vatunga dala na kagu manumanu a Israel.’”
23245	MAT 2:7	Pale, a Herot ia kohani rogonia na saveman kamahi kua bukuna palaka kua na voro e zazahe vona, ia hulenidia na dama kakei matoto kua dia ta hada na vitovito e bele vona.
23246	MAT 2:8	Pale, ia geridia vano kiri Betlehem ki tania ni dia, “Miu vano kaze papa kara kapiru kena. Miu kene paria. Miu ta tani hoto kagu. Hau ve kata vano lotu vona.”
23247	MAT 2:9	Dia ta longo hozovia na polea kana king, dia ta vavana. Na vitovito kua dia ta muga hada ni Ist, ia vamuga mule ni dia, ia vano pati na huduna ruma kua na kapiru e ngongoro vona.
23248	MAT 2:10	Kamana dia ka hada na vitovito kua, dia ta hilohilo matoto.
23249	MAT 2:11	Dia ta vano hoho na ruma, dia ta hada na kapiru kamani titinana a Maria. Dia ta padonia tuturudia, bakadia ki ziho kara garigari, dia ta lotu vona. Dia ta vukazia kadia presen kamahi na gol, virauh mai na mir, dia ta vala kana kapiru.
23250	MAT 2:12	Pale, dia ta pe na dala motu, dia kene vamule kara kadia kantri, na vuna a Vuvu ti kalohu hoto kadia na manginunginua habuka beta dia kata vamule ni Herot.
23251	MAT 2:13	Muri na saveman kamahi kua dia te vavana, na engel katiu kana Paraha e bele ni Iosep na manginunginua ki tania vona, “Lama nu pelea kapiru kamani titinana miu na hava vano kiri Isip. Miu mia ra kena, ki mule na dama hau mule ka tania miu ka vamule. Na vuna a Herot da e kaze kara kapiru kete hubi matehia.”
23252	MAT 2:14	Pale, ia lama, pelea kapiru kamani titinana dia kene vavana na marigo kiri Isip.
23253	MAT 2:15	Dia ta mia ni Isip ia ia ki vano a Herot ki mate. Goloa kua e bele kete pori matoto na polea katiu kua a Vuvu e tania na havana kana profet ki tani barae, “Hau ta kohani mulehia tugu ki gotala ni Isip.”
23254	MAT 2:16	Tania a Herot ki lala baraenia habuka na saveman kamahi kua dia te rukia, magalina e halavidi matoto. Ia vala polea matuha matoto na kana soldia kamahi dia kata vaihubi mate kapirupiru tamomohane kua kadia krismas ti rua ki ziho mule, ni Betlehem ia mai ve na palakalaka kua kozoho ve ni Betlehem. Ia e kati baraenia na vuna e haze dangea na taem kua na saveman kamahi kua dia ta tania na vitovito e bele vona.
23256	MAT 2:18	“Halingana kaka katiu e longora ni Rama, na halingana tangia kapou matoto. A Resel e tatangizia habu tutuna ki beta matoto ni kulina kete taloa ni manga, na vuna ti beta habu tutuna.”
23259	MAT 2:21	Pale, a Iosep ia di madi, ia pelea kapiru kamani titinana dia kene vamule kiri Israel.
23260	MAT 2:22	Palaka kamana a Iosep ki longoria habuka a Arkelaus ti pelea mudini tamana a Herot kini kara king ni Iudea, a Iosep ia kuahi kete vano kiri Iudea. Pale, na manginunginua katiu ve, ia tanga voa vona kete vano kara provins ni Galili.
23261	MAT 2:23	Ia vano kini mia na taon kua e kohanga ni Nasaret. Kubarae nazia kua na profet kamahi dia ta tania varira, ti pori, “Da ia ti kohanga ia na kaka bukuni Nasaret.”
23265	MAT 3:4	Zohozohoa ke Jon e katua na vuluka kamel, ki taza lete kua e katua na hulita bulmakau na votaka. Ki lala kete hahania pidogo kamana hani bukuna mugomugo.
23266	MAT 3:5	Manumanu laveve bukuni Ierusalem ni Iudea, ia mai na malala laveve kena ni Iordan dia ta mamai ni Jon.
23267	MAT 3:6	Dia ka tatani kakava kadia manaunaua, ia ki vavazuguvidia na poloka naru a Iordan.
23269	MAT 3:8	Miu katia maki kamahi kua kete vatunga habuka kava miu te vala lamamiu kara kamiu moge zahazaha kamahi.
23271	MAT 3:10	Na kira kava ti ngoro na voraka hai kamahi. Hai kena beta ni vua paleka ni kemi kete hanua, da e hurava ki varaganga kara poloka haroho.
23272	MAT 3:11	“Hau ta vazuguvimiu na naru kete vatunga habuka miu te pokizia kamiu mogemoge. Palaka muri ni niau kaka katiu da e mai, ia e dopa ki hizanga ni niau, hau beta na kaka pa na dangea kata luga kana sandel. Ia da e vazuguvimiu na Vule Tumonga kamana haroho.
23273	MAT 3:12	Ia e mai kamana kana fok kete kizuvia na vit ni varaga zahenia kara kavili, kavili ni pele kakava tahetahena vit na palekangana. Da e tapi lupunia hana palekangana vit na rumaka vit, palaka da e tunia na tahetahena vit na haroho kena beta ni lala kete mamate.”
23274	MAT 3:13	Kilangata kua a Iesus ia mai, e pe ni Galili ki mai ni Jon na naru a Iordan, a Jon kete vazuguvia.
23276	MAT 3:15	A Iesus ki tania, “Vatahia, kati baraenia kua habuka hau ta tania, tolu kata vaporihia na lohoihoia mahoto, kua a Vuvu e tania tolu kata katia.” Pale, a Jon ia muri na kana lohoihoia.
23277	MAT 3:16	Kamana a Iesus ki vazuguvi hozova, ki vatia naru ki vano madi na hiripa barae, na lagato e ngapa, ia hada na Vule Tumonga ke Vuvu ti tali tadu balika balu kini ziho mia na huduna.
23279	MAT 4:1	Pale, na Vule Tumonga ia pelea a Iesus vano kara poloka deset, a Satan kete pado rukia.
23280	MAT 4:2	A Iesus ki mahoho na dama e 40, na marigo e 40. Muri na kua ia ti ba vitolonia.
23283	MAT 4:5	Pale, a Satan ia pelea vano kiri Ierusalem, na taon tumonga ke Vuvu ia vamadiria na huduna tempel heta matoto.
23284	MAT 4:6	Ia tania vona, “Ni ho Tuni Vuvu, raga ziho kiri heva, na vuna, e vapolu bareanga na poloka buk ke Vuvu, ‘A Vuvu da e geria kana engel kamahi dia ka kodoniho. Da dia ta zikoviho na limadia, ki mara beta nu valitia kabe na kedo.’”
23286	MAT 4:8	A Satan ia pele mulehia a Iesus vori kara potuna horaha matoto katiu ia vatunga kingdom laveve bukuna garigari vona, kamana kadia goloaloa mata mulimuli kamana kadia glori.
23289	MAT 4:11	Pale, a Satan ia vatia a Iesus, na engel kamahi dia ta mai kodonia.
23290	MAT 4:12	Kamana a Iesus ki longoria habuka a Jon ti taruha na karabus, ia vamule kiri Galili.
23291	MAT 4:13	E vatia a Nasaret, ki vano mia ni Kaperneam. Taon kua, ia na hiripa loka a Galili, na garigari ke vuni Sebulun kamani vuni Naptali.
23294	MAT 4:16	nuhu kua dia ta lala dia kata mimia na rodo, kava dia te hadavia laet kapou. Nuhu kua dia ta mimia na lirungana matea, laet ti bele ni dia kava.”
23296	MAT 4:18	Boto katiu a Iesus e vavana na hiripa loka ni Galili, ia hadavia varitazini rua, a Saimon, kua e kohanga ni Pita, kamani tazina a Andru. Hiro ta varagaraga vuho na poloka naru, na vuna hiro ta kakanaka pelepelea na hiha.
23298	MAT 4:20	Hiro ta zuka tapuni pamuhia kahiro vuho, hiro kene muri vona.
23299	MAT 4:21	E pe vano pitu ve, ia hadavia varitazini rua ve, a Jems hiro a Jon kamani tamahiro a Sebedi. Hiro na huduna bot kamani tamahiro a Sebedi, dia ta vaihidahida kadia vuho. A Iesus ia kohanihiro ve,
23300	MAT 4:22	hiro ta zuka tapuni pamuhia a tamahiro kamana bot, hiro kene muri ni Iesus.
23301	MAT 4:23	A Iesus e vana lobia laveve distrik a Galili, ki vaketekete na poloka haus lotu kamahi ke vuni Iuda, ki kalohunia ni dia na Kalohua Kemi na kingdom ke Vuvu. Ia ki kati kemihi mulehia ve manumanu kua mazahi na livuhadia.
23302	MAT 4:24	Na rereki Iesus kini vana lobia malala laveve na kantri ni Siria, kubarae manumanu dia ta pelea nuhu kua mazahizahi, nuhu kua dia ta hatunia varitihia ve na livuhadia, ia mai nuhu kua na vule zaha e holiholidia, ia mai nuhu kua dia ta lala dia kata dadaedia, ia mai nuhu kua kabedia kamana limadia e matemate, ia ki kati kemihidia laveve.
23303	MAT 4:25	Manumanu luba matoto bukuni Galili, bukuna distrik Dekapolis, ia mai bukuni Ierusalem kamani Iudea, ia mai nuhu na palaka kamahi kua na paligena loka a Iordan, kua dia ta murimuri vona.
23304	MAT 5:1	A Iesus e hadavia kabuna manumanu kamahi kua, ia vori mia tadu na hiripa potuna. Kana disaipel kamahi dia ta mai vona.
23306	MAT 5:3	“Nuhu kua miu ta hada lala habuka miu ta balakavua matoto na lohoihoia ke Vuvu, ia miu kata hilohilo, na vuna na kingdom ke Vuvu ia e kamiu.
23307	MAT 5:4	Nuhu kua miu ta tatangi, ia miu kata hilohilo, na vuna a Vuvu da e katia magalimiu ki malugunia.
23308	MAT 5:5	Nuhu kua miu ta vavazihoni mulehimiu, ia miu kata hilohilo, a Vuvu da e vala garigari kamiu.
23309	MAT 5:6	Nuhu kua e vivitolonimiu ki mamarahotimiu kara moge kua e mahoto, ia miu kata hilohilo. A Vuvu da e vahotovia kamiu hatuhatua.
23310	MAT 5:7	Nuhu kua miu ta lala miu kata mamaharia manumanu, ia miu kata hilohilo. A Vuvu da e maharimiu.
23311	MAT 5:8	Nuhu kua magalimiu e kavakava matoto ki beta matoto lohoihoia zaha katiu na polokomiu, ia miu kata hilohilo. Da miu ta hadavia a Vuvu.
23312	MAT 5:9	Nuhu kua miu ta lala miu kata talotalo na varihubia kamana varikoria, ia miu kata hilohilo. Da miu ta kohanga miu na habu tutuni Vuvu.
23313	MAT 5:10	Nuhu kua e kati zahata miu, na vuna miu ta lala miu kata vavana na moge kua e mahoto matoto na matani Vuvu, ia miu kata hilohilo. Na kingdom ke Vuvu ia kamiu.
23314	MAT 5:11	Nuhu kua e pole zaha voa kirua miu, ki kati zahata miu, ki vairuku ve voa kirua miu ki tanga polea mata hilehilea kirua miu, na vuna kua miu ta mumuri ni niau, magalimiu kete malugunia miu na hilohilo.
23315	MAT 5:12	Miu hilohilo matoto, kadoamiu kua e gugurimiu na lagato e kapou matoto. Dia ta kati baraenia ni miu na vuna zia, varira dia ta kati baraenia ve na profet kamahi bukuni varira.”
23316	MAT 5:13	“Miu na sol kara garigari. Palaka kua ta sol ni vatia milolokana, da kati zinganga ki kara sol mule? Da ti beta keteni kemi kara goloa katiu, da ti varaganga, manumanu kini vavaka taduria.
23317	MAT 5:14	Miu ta habuka laet kara vulovulo. Taon kapou katiu kua ni ngoro na potuna katiu, mara beta ni bata na matadolu.
23318	MAT 5:15	Beta kaka ni lala kete dohotia lam ni taruhia na taura dis. Beta, e taruhia na mudina lam ki hada kara manumanu laveve na poloka ruma.
23320	MAT 5:17	“Tabarae miu na lohoia hau ta ziho kata pele kakava lo ke Moses kamana polea kana profet kamahi. Beta, hau ta ziho kata katia kadia polea ni pori.
23321	MAT 5:18	Hau ta tani matotonia ni miu, da garigari kamana lagato hiro ta balavutuka, palaka mara beta leta kote katiu o na vapolupolua pitu, ni balavutuka na poloka lo, ia ki mule na dama kua goloa laveve kua na lo e popole vona ki pori laveve.
23322	MAT 5:19	Kubarae, azei kua tani hada vetania dihura lo pitu ni beta ni muri vona, ia vata kua tani lo kote, kua tani vaketea na manumanu habuka beta dia kata muri vona, ia da beta matoto hizana na kingdom ke Vuvu. Palaka azei kua tani mumuri na polea kamahi na lo ni vavaketea ve na manumanu dia kata mumuri na polealea kamahi na lo, ia da e hada zaheanga ia na kingdom ke Vuvu.
23324	MAT 5:21	A Iesus ki tani barae ve, “Miu ta longoria e tani barae voa na manumanu bukuni varira, ‘Taua miu na hubi matehia kaka. Azei kua e hubi matehia kaka da e koto voa kirua.’
23325	MAT 5:22	Palaka hau ta tania ni miu azei kua ta magalina ni vavaritihi kiri tazina. Da tu vamadira na kotoa. Azei ve kua tani pole hilenia tazina, da e koto voa kirua na kotoa kapou. Palaka, azei kua tani tania kiri tazina, ‘Longolongo ho!’ Ia ho da tu kara haroho ni hel.
23327	MAT 5:24	vatia ka opa na mugana altar. Ho tu muga vano ku vahotovia ka manaunaua kamani tazi, ba muri kunu mai vala ka opa.
23328	MAT 5:25	Kua kaka katiu kini koto kiriniho, vahotovi tapunia polea kamana, mo na sekhan kua ma beta mo na vano na kotoa. Ta ni beu, da e peleho vano na Megistret, na Megistret ia valaho vano na polis, dia ta taruhiho na karabus.
23331	MAT 5:28	Palaka hau ta tania ni miu azei kua tani hadavia tavine katiu ni ngarea ni kukulina kete balebale kamana, ia kava ti katia makina magali buhua kamana tavine kena na poloki magalina.
23332	MAT 5:29	Kua mata kiri maroro kini katiho kunu katia moge zaha, bara luahia nu varaga. E dopa ki kemi koto vatia dihuri livuha katiu, tabarae ni katiho nu pekato, ni varaganga livuha laveve kara hel.
23333	MAT 5:30	Kua lima kiri maroro kini katiho kunu katia goloa zaha katiu, kiri hutuzia nu varaga. E dopa ki kemi koto vatia dihura livuha katiu, tabarae ni katiho nu pekato, ni varaganga livuha laveve kara hel.”
23335	MAT 5:32	Palaka hau ta tania ni miu, ma tavine e balebale kamana tamohane motu, ku vamia tapunia. Palaka kua tanu vamia tapuni vetania a go, ia kava tu katia kini kara magali buhu. Azei kua e kabania tavine kua e vamia tapuanga, ia e katia makina magali buhua.”
23336	MAT 5:33	“Miu ka longoria ve kena e tanga na nuhu bukuni varira, ‘Tabarae miu na mapamapa vairuku. Palaka miu kati matotonia nazia kua kava miu te mapamapa ni Vuvu miu kata katia.’
23337	MAT 5:34	Palaka hau ta tania ni miu, tabarae matoto miu na mapamapa. Tabarae ve miu na mapamapa na lagato, na vuna na lagato ia na sia king ke Vuvu;
23338	MAT 5:35	o tabarae nu mapamapa na garigari, na vuna na garigari ia a Vuvu e tataruhia kabena vona; o tabarae nu mapamapa ni Ierusalem, na vuna ia na taon kana King kua e Paraha kana king laveve.
23339	MAT 5:36	Tabarae ve nu mapamapa na baka, na vuna mara beta nu katia vuluku katiu ni vavala o ni halohaloa.
23341	MAT 5:38	A Iesus ki tani barae ve, “Miu ta longoria muga kua e tani barae vonanga, ‘Kua kaka katiu kini goro keuhia matana kaka katiu, ia miu goro keuhia ve matana. Kaka katiu kini hutu pazuhia hazena kaka katiu, ia miu hutu pazuhia ve hazena.’
23342	MAT 5:39	Palaka kua, ta tania ni miu, tabarae nu kolia goloa zaha kua kaka e katia ni niho. Kua kaka katiu kini zapalania paligeni taviki kiri maroro, vala paligena kiri mauri ve vona ni zapalania.
23343	MAT 5:40	Kua kaka katiu ni koto kiriniho kete pelea ka siot, pele vala ka tarausis ve vona.
23344	MAT 5:41	Kua kaka katiu kini kuza kerekereniho kini tania koto luga kana beke nu vavana kamana na mael katiu, pele luga kana beke ho tu vavana mael rua.
23347	MAT 5:44	Palaka ta tania ni miu kua, miu kemi kara hamiu vagi kamahi miu na lotu kara nuhu kua dia ta lala dia kata kati zahatia ni miu.
23348	MAT 5:45	Kete kubarae, miu kata kara habu tutuni Tamamiu kua e heta na lagato. Na vuna a Vuvu e lala kete katia kana voro ni tibaria nuhu zahazaha kamana nuhu kemikemi ve, ki lala kete katia huza, ni huza kara nuhu kua dia ta lala dia kata katia moge kemikemi kamana nuhuta moge zahazaha ve.
23349	MAT 5:46	Miu ta lohoia da a Vuvu e kademiu vona kua tani kukulimiu kara nuhu kua dia ta lala dia kata kukulidia kirimiu za? Nuhuta pelepelea na takis, dia ta lala dia kakatia moge mata barae ve.
23350	MAT 5:47	Kua kunu lala koto polepole kamani habu kurakura za, pele nazia e ba bele vona kena? Nuhu kua beta dia na lala a Vuvu, dia ta lala ve dia kata kakatia maki mata barae ve.
23352	MAT 6:1	“Miu lohoia tabarae miu na kakatia kamiu moge kemikemi kara manumanu kete hahadavia. Ta miu na kukubarae, da beta a Tamamiu kua na lagato kete kademiu.
23353	MAT 6:2	Kua kunu kodonia kaka katiu kunu vala goloa vona, tabarae nu vilinia tavure nu konakona vona, balika nuhuta vairukua na lotua kua dia ta lala dia kata kakatia na poloka haus lotu ke vuni Iuda, ia mai ve na porota dala kamahi. Dia ta kukubarae manumanu kete vavazahenia hizadia. Hau ta tani matotonia ni miu, kava dia te pelea kadoadia kava.
23354	MAT 6:3	Palaka kua kunu kodonia kaka katiu kunu vala goloa vona, tabarae lima kiri mauri ni lala nazia kua lima kiri maroro e kakatia.
23355	MAT 6:4	Kubarae ka galanga kemi kena tu katia, ia ho za tu lala. Pale, a Kamama kua e lala kete hada nazia kua e lala kete kati paritigianga, da ti kadeho vona.”
23356	MAT 6:5	“Kua miu kene lolotu, taua miu na balika manumanuna vairukua na lotua! E lala kete kulidia matoto kua dia kata madi dia na lolotu na poloka haus lotu, ia mai na hiripa daladala kamahi manumanu laveve kete hahadavidia. Hau ta tani matotonia ni miu, kava dia te pele hozovia kadoadia.
23357	MAT 6:6	Palaka kua koto lotu, hoho na poloka ka ruma, ho tu tabaria hatama ho tu lotu ni Kamama, kua beta kaka ni lala kete hahada. Pale, a Kamama, kua e hada nazia kua tu kati paritiginia, ia ti kadeho.