3	GEN 1:3	Se Kaem balam, “Nikim aratukko,” mam. Se nikim aratam.
5	GEN 1:5	Se nikim mu nup beteram “woremkalal” mam, ale tiromorom mu nup beteram “tirom” mam. Se sor awuru iluwam nama nikim pagam ale baingam mu day l.
6	GEN 1:6	Se Kaem balam, “Yu paga ilagala arukko,” mam, “bo kualala, se bo aliti, se kusumuri mu kuwim yam bo anirukko.”
8	GEN 1:8	Se kuwim yam kusumuri mu nup beteram “taiti” mam. Se sor awuru iluwam nama nikim pagam ale baingam mu day 2.
9	GEN 1:9	Se Kaem balam, “Yu taiti bowa ningi aliti aniso imi nama kuwim suanta bolala aruk, se sor marakuk ale ali ko aratukko.” Se balam mu uwutata aratam.
10	GEN 1:10	Se sor marakam ale ali aratam mu Kaem nup beteram “ali” mam, se yu nama kuwim suanta bolala aram mu nup beteram “gagi” mam. Ale Kaem mel aratam mu arigam yawarakala.
11	GEN 1:11	Se Kaem balam, “Ali lilim la awote sirsir duap duap, mayang duap duap, se tam duap duap nunguning kapa se sor irokko mu aratamonko,” mam. Se balam mu uwutata aratam.
14	GEN 1:14	Se Kaem balam, “Nikim duap duap taiti gomang te aratamon ale tirom nikim tumon ale woremkalal nikim tui se, day suan suan, se sige yia suan suan mu ningi ko tom duap duap mu wetang sapamonko.
20	GEN 1:20	Se Kaem balam, “Yu gagi ningi mu melmasak duap duap aratamon ale yu gagi karogo terong maukko. Se yalek inangnang suen la aratamon ale bengemon geragamonko.”
22	GEN 1:22	Se marak nungaru se balam, “Gagi ningi ko mel duap duap gue pagamon ale gagi terong maukko. Se ali awote inangnang suen biya tala pagamonko.”
24	GEN 1:24	Se Kaem balam, “Ali ko mel duap duap aratamonko, wonong ko mel lila mu ta se giarum ko mel diwang dugu karo geragasan mu aratu namamonko.” Se butata aratam.
26	GEN 1:26	Se Kaem balam, “Ana nangata nanga nanimi nadera te kariimet nunga nungurnakko. Nuna yu gagi ko mel suen la se, anapeya luman karogo kualala bengesan geragasan mu se, anapeya mel ali awote aolak ilu geragasan, mu suen la nunga bitarmonko.”
28	GEN 1:28	Ale marak nungaru se balam, “Nina kuriang iluwal, se gue kaparuk sor magaruk, ale sor suen biya te dagi namamon ale mel suen biya mu bitarmonko. Nina yu gagi ko mel suen la se, anapeya luman karogo kualala bengesan geragasan mu se, anapeya mel ali awote aolak ilu geragasan, mu suen la nunga bitualko.”
29	GEN 1:29	Nu iwita nunga maonam, “Ikialko. Ani ali imi te tam muguri sisik karogo mu se, tam nunguning kaposo mu suen biya nenenga na ko nalko ningarsam.
47	GEN 2:16	Ale kari mu maonam, “Ni tam nunguning suen la ningam imi ningi am noko.
49	GEN 2:18	Asele Kaem Yawe balam, “Kari kota mu me terong. Ani ko bo, nu turantala, bitirik se ilak wete baga se sangukko.”
54	GEN 2:23	Se kari mu balam, “Ese! Aitak imi asele aninga angimik sokel te aratam, ale aninga angimik nunguning te aratam; buta se ani aurik ‘imet’ maikko, mu awuk, nu aninga angimik sokel te aratam,” mam.
57	GEN 3:1	Kaem Yawe melmasak giarum ningi aolak ilu geragasan mu suen biya nunga beteram, bare mot mu ko ikia kawel te suen la nunga kiaram. Se mot mu imet isuam, “Nunguningta Kaem iwita balam, nina tam suen la ningam ningi mu ko nunguning me nalko mam e?”
58	GEN 3:2	Se imet mot maonam, “Ana tam suen biya ningam ningi anisan mu ko nunguning am nanakko.
60	GEN 3:4	Se mot aking imet maonam, “Mena, nina me kueralko.
65	GEN 3:9	Bare Kaem Yawe kari mu auram, “Ni apalak bagasam a?” mam.
66	GEN 3:10	Se kari koma balam, “Ani ni ningam ningi aolak iluwem se kimik nirung ikiem, ale ani nunguning la, se nguangerem ale yumuwasam,” mam.
67	GEN 3:11	Se Yawe isuam, “Ni awuk ko ikiem ni nunguning la bagasam? Agi ni tam nunguning ani me noko balem wore ni naem agila?” mam.
68	GEN 3:12	Se kari balam, “Imet ni keta ani aisem ewere, nu ani tam nunguning aisam se naem.”
69	GEN 3:13	Se Yawe imet isuam, “Ni anape ko munan sowore beterem?” Se imet balam, “Mot aninga kulam se naem.”
70	GEN 3:14	Se Kaem Yawe mot iwita maonam, “Ni munan memek beterem; buta se giarum ningi melmasak suen la geragawasan mu nunga ningi ni ikup memek giko. Ni tom suen biya tagu luan te geraga se, kupkup no se lagerko.
72	GEN 3:16	Yawe aking imet iwita maonam, “Tom ni tagu ago se kuriang ilupko mu ni ikup yaman biyala toko. Bare ka kari mu ninguru ko kua lagerko; se nu nika pulawura iwita baga se ka bituokko.”
73	GEN 3:17	Se aking Yawe Adam iwita maonam, “Ni ka niwus ko kuring karem ale tam nunguning ani me noko balem wore ni naem. Buta se, ali imi na inang ninguru me te kaparukko; ni ura kowar bita se kimik sail yaman ikiok asele na aratuk se no se lagerko.
78	GEN 3:22	Asele balam, “Aitak kari ko ikia sinararam se ningo memek mu ko ikiam, ale ana iwitatala aratam. Buta se nu tam ko nunguning nasan ale marak pempem bagasan mu me tauk ale naukko,” mam.
81	GEN 4:1	Adam nuwus Eve ilak bagaram se tuagu aratam se kuriang Cain iluwam. Ale balam, “Yawe aninga saongam se kuriang kari iluwem,” mam.
86	GEN 4:6	Se Yawe Cain isuam, “Ni anape ko gemang magoso se kema magaram?
88	GEN 4:8	Udagi te Cain ko uria Abel maonam, “Tair se namanak geraganakko,” mam. Se nuna ilagala namaman geragawa, Cain barasam ko uria moram se kueram.
89	GEN 4:9	Kam me maiyam se Yawe Cain isuam, “Nika uria Abel apoko ya?” mam. Se Cain balam, “Ani me ko ikisam,” mam. “Awuk, ani aga uria ko bitua kari e?”
90	GEN 4:10	Se Yawe balam, “Ni anape mel beterem? Nika uria ko kumik gue ali awote kaparam ale aningate niawoso, owore ikiko!
93	GEN 4:13	Se Cain Yawe maonam, “Ikup ni ani aisem mu aromemek nunguningkiri, ani giekko me terong.
95	GEN 4:15	Bare Yawe iwita nu maonam, “Mena. Kari bo ka moruk se kuar, mu ani koma biyala nu tuekko.” Ale nu Cain kumik te kawilis bo beteram, se kari awiriya Cain arigimon, bare kawilis mu arigimon ale me momonko.
103	GEN 4:23	Lamech ko nuwusari ilagala iwita nunga maonam, “Adah se Zillah, agiring ikialko; nina Lamech ko nuwusari, den balik ewere ikialko. Ani kari bo morem se kueram, kari kulak bo lot aisam se morem se kueram.
105	GEN 4:25	Udagi te Adam ko nuwus ilak bagaram se kuriang kari bo tala iluwam ale nup beteram Seth i mam. Ale balam, “Kaem ani kuriang bo, Abel, Cain moram se kueram, wore ko kuwim te aking aisam,” mam.
108	GEN 5:2	Nu kari nungam, imet nungam, ale marak nungaram. Ale nunga balam “kariimet” mam.
135	GEN 5:29	Se nu nup beteram Noah i mam, ale balam, “Yawe ali imi ko den aora biya balam se ana te ura to turutuwu lagasan. Bare kuriang imi aratam mu ana yaman ikup giwasan imi ningi wore nanga sanguk se naneman sapanakko,” mam.
141	GEN 6:3	Se Yawe balam, “Ani ali kariimet ko angimik gagoraram. Ani bo karogo me yaman kua se lagarikko. Nuna ali ko kariimet, kua namamonko. Buta se ani nunga marak bagara ko tom mu batagem se kapa ko tom 120 yia iwita.”
145	GEN 6:7	Buta se Yawe balam, “Ani kariimet ali imi te nunga nungem mu suen la nunga menawurikko, kariimet ta, se melmasak bibiya gotektek ta ali imi te aolak ilusan ale karanga geragawasan, se inangnang kualala bengesan mu suen la nunga menawurikko. Ani mel to ya ko nunga nungem!”
151	GEN 6:13	Se Kaem Noah maonam, “Ani kariimet suen la nunga menawurikko. Mu awuk, nuna te se ali kager daong karogo terong mam. Buta se ani kariimet ta se ali karogo la menawurikko,” mam.
152	GEN 6:14	“Buta se ni tam ningo se aora mu gi ale dal biya bo kaloko. Ale ningi galung gotektek awu awu karogo namarko. Ale tam kiri gi ale te ningi mu palunguru nunguru karogo namar ale matangi mu gogong te bagu bagu karogo namarko.
153	GEN 6:15	“Ni dal mu iwita kaloko: ko maiya mu 133 metre, ko ulal mu 22 metre, se ko kalel mu 13 metre.
156	GEN 6:18	“Bare aninga den nunguning kerak kalosam. Se ni ka imet kuriang se iton karogo mu dal ningi nama naguralko.
161	GEN 7:1	Se udagi te Yawe iwita Noah maonam, “Ani ni karkem mu ni keta kariimet ningi ka bagara aolak diram. Buta se ni ka imet kuriang se iton karogo dal ningi nama naguralko.
200	GEN 8:16	“Ni dal bitar ale ka kuriang imet iton karogo ali te kaparalko.
205	GEN 8:21	Se Yawe Noah ko tama mu ko amilmilaram, ale gomang motam ningi balam, “Ani ikisam, ali kariimet mu ikia memek mu gotektek la karogo lagasan nama kariimet asan. Owore te se, ani udagi kariimet nunga kilek memek umu ko ali sor me maguwurikko. Ani melmasak suen la marak bagasan mu nunga menawurem iwita mu udagi me bitirikko.
206	GEN 8:22	“Tom ali imi me menaso, ale am aniso ko tom imi te mu, inang aguwa ko tom se inang gia ko tom mu anirukko; sor ipi ko tom se sor kowar, se worem tom se tuwik tom, se woremkalal se tirom ko tom mu butata anirukko,” mam.
207	GEN 9:1	Kaem Noah ko namarari ago marak nungaram ale balam, “Nina te ninga kuriang gue kaparuk ale ali sor imi karogo terong ma saparukko.
210	GEN 9:4	“Bare anapeya mel, ko nunguning marak gue ago, mu me nalko.
212	GEN 9:6	“Ani Kaem, se agata aga aimi adera ari se kariimet nungem; buta se awiriya kari bo moruk se kueruk mu nu betelatala kari kuting te kuerukko.
215	GEN 9:9	“Aitak ani ni se ka kuriang imas taleng girigir alo mu nengerak den imi kalosam,
218	GEN 9:12	Ale Kaem balam, “Ikialko. Ani den nengerak kalosam imi ko kausa bo betesam, kausa imi arigal mu den ani nina nengerak kalem, kumik menara mena, mu ko ningamin ares maukko.
223	GEN 9:17	Kaem udagi tala Noah maonam, “Aninga den nina se mel suen biyala marak bagasan nengerak kalem mu magulep te la ko ikialko,” mam.
231	GEN 9:25	Ale nu kuriang umu ko den iwita balam: “Canaan mu ikup biya nunguningkiri irokko! Nu noko launuria nunga dungan kari ko bagarukko.”
232	GEN 9:26	Ale aking balam, “Yawe nup biya, Shem ko Kaem! Canaan nu Shem ko ura dungan kari ko bagarukko.
244	GEN 10:9	Yawe motam te mu nu bulamara kari tamatama bo iwita bagakaso. Owore te se, nuna tom sikina kari bo ko balsan, “Nu Nimrod iwita, Yawe motam te bulamara kari tamatama,” ma balsan.
270	GEN 11:3	Nuna nunumi manorman, “Ario, ana ali gege monak ale kainak se brick ko arukko.” Nuna kawam biya te kaola ko manga mena. Bare nuna brick te kawam kalomonko mu nungurman. Ale nunga mel bo, ko kiri aora biya, brick te palungurmon se numi ilukuawurukko, mu karogotala.
271	GEN 11:4	Asele balman, “Aitak ana nangata nanga wonong biya kalonak, ale ningi kawam bo aromemek se kalel biya, taiti gomang kautaukoyam kalonakko. Se kariimet arigimon ale anananga nanip patawumonko. Mena mu, kariimet sang taimon nanga parusuwumon se kirker namanak bore ko.”
273	GEN 11:6	ale balam, “Kariimet imi nunga bagara suanta, se den suanta te munakawasan. Nuna duap beteman mel imi betesan se udagi munan duap duap mu nunga ikia te betemonko terong mamonko.
300	GEN 12:1	Yawe Abram maonam, “Ka wonong sor, ka kariimet, ka gue suan nunga bitar ale sor ani ka kausekko mu te namarko.
301	GEN 12:2	“Ani marak sokel kisek ale ni te kariimet motam biya bo ilu biguwurekko; ani nup biya ni kisek, se ni te kariimet mel ningo ningo arigimonko.
306	GEN 12:7	Se Yawe Abram kote aratam ale maonam, “Ali ewerta ani nika nimasari ka taleng girigir ago ningarikko,” mam. Se Abram kuwim Yawe nukote aratam mu te manga te altar kaolam ale Yawe nup patawuram.
310	GEN 12:11	Se tom nu Egypt wonong te nama kasu nagurokko pipingi aram, mu nu ko nuwus Sarai iwita maonam, “Ikiko. Ni imet kema motam balayam.
314	GEN 12:15	Se Pharaoh ko kari bibiya Sarai ago arigiman ale Pharaoh manorman, “Imet imi imet yawara pa!” maman. Ale namaman taman ale ilak Pharaoh ko kawam te namaman.
317	GEN 12:18	Se Pharaoh Abram ko den beteram se nu tairam se isuam, “Ni awuk se munan ewere ani angimik te beterem? Sarai mu nika niwus, bare ni awuk se wetang te me aga manem?
327	GEN 13:8	Se Abram Lot maonam, “Ikup imi ni analak nanga kusumuri me anirukko. Nika ura kari se aninga ura kari kiwem imi me betemonko, mu awuk, ni analak gue suan.
333	GEN 13:14	Lot namaram, se udagi Yawe Abram maonam, “Ni te sanamiwasam mu te baga se loager ale ali sor imi ari gurugu saparko.
350	GEN 14:13	Bare kari bo kager ko naguram ale Hebrew kari Abram kote namaram ale maonam, “Nuna Lot agotala taman ale ilak namaman,” mam. Tom mu te Abram mu Mamre ko tam bibiya wore duap ningi bagakaso. Mamre mu digo Amor ko kari bo, se ko uriamitak ilagala, Eschol se Aner. Kari ilagala suan imi Abram ilak tiran gar ningo, nunumi nongomang suanta bagakasan.
354	GEN 14:17	Abram Kedorlaomer se ko king ilagala suan arungak numi kuting iluwam mu, kager te nunga menawuram ale peleram taikaso. Se Sodom ko king Abram amilmil tuokko sor wolong Shaveh mu te nama aratam ale arigam. Sor wolong Shaveh mu tom sikina balsan “King ko sor wolong” masan.
356	GEN 14:19	se Abram marak tui se maonam, “Kaem Kalel Biya, taiti se ali beteram, mu ni Abram marak kisokko.
358	GEN 14:21	Bare Sodom ko king Bera mu Abram maonam, “Mel suen biya ni kager te giem mu nika. Bare aga kariimet nunga bataguru giem mu nunga bita aisuko,” mam.
359	GEN 14:22	Bare Abram iwita balam, “Yawe, Kaem Kalel Biya, taiti se ali beteram, mu ko koma te ani nunguningta nunguning ka manorsam,
362	GEN 15:1	Udagi te Yawe kausa bo ningi Abram iwita maonam, “Abram, ni me nguangerko. Ani nika karem; ani mel ningo nunguningkiri kisekko,” mam.
363	GEN 15:2	Bare Abram balam, “Yawe, ni keta suanta aninga Biya, ni anape ko mel ningo ani aisuko? Ani angimik kuriang mena. Se awiri ani agiwim te aninga mel ningo mu giokko? Agi aninga ura kari Eliezer, Damascus kari, mu aninga mel suen biya giokko e?
365	GEN 15:4	Bare Yawe Abram maonam, “Nika ura kari sumu ni kiwim te ka melmasak me giokko. Kuriang kari bo ni keta ka gue nunguningkiri umutang ni kiwim taukko.”
366	GEN 15:5	Ale Yawe Abram tam ilak watingi aratam ale maonam, “Kualala taiti gomang te loager ale baras suen la mu kau saparko terong agi mu arikko.” Ale mam, “Nika gue te mu baras umu uwutata sor magamonko,” mam.
368	GEN 15:7	Ale maonam, “Ani Yawe, anigita ali ewere kisek se nika arukko kerak Chaldea ko wonong Ur beterem ale kerak tairem,” mam.
369	GEN 15:8	Bare Abram mam, “O Yawe, aninga Biya, ani awuk ta ko ikiek nunguningta ali imi aninga ali ko maikko?”
370	GEN 15:9	Se Yawe den koma maonam, “Bulmakau pagar gotek bo, se goat pagar bo, se sipsip anumang bo, nunga yia ilagala suan mu se, biton gotek se arum gotek nunga gi ale karogo tairko,” mam.
374	GEN 15:13	Se Yawe nu iwita maonam, “Ninguru ikiko. Nika taleng girigir sor bo nononga sor mena mu te 400 yia iwita bagamon, se sor mu ko kari dungan ura te nunga bita maguwumonko.
379	GEN 15:18	Tom umutang te Yawe Abram ilak den kalo se balam, “Ani ali imi ni se ka gue te lilim la ningarsam. Se ali ko tom mu Egypt ko Wadi mu te se nama yu biya Euphrates.
384	GEN 16:2	Se Sarai Abram maonam, “Yawe ani atagu kaolam se ani kuriang bo me iluwem. Ni namar aninga ura dungan imet wore ilak anir se nu kuriang bo iluwok agi mu aninga.” Se Abram Sarai kuring iluwam.
387	GEN 16:5	Se Sarai Abram maonam, “Ni ikup ani giwasam imi ko kotam! Aninga ura dungan imet ni kiting te beterem, se nu aitak tuagu ago, se ani mel yam ko aga beteso. Yawe kota ni analak nanga tuterukko!”
388	GEN 16:6	Se Abram den koma balam, “Ikiko! Hagar mu nika ura dungan imet. Mu ni nu bitarsam. Nika gemang te ni nu kumik te aguwaya bitarko mu uwutata bitarko.” Se Sarai Hagar bita maguwukaso ale yaman ikup ninguru tuikaso. Se nu nunga beteram ale namakaso.
390	GEN 16:8	ale isuam, “Hagar, Sarai ko ura dungan imet, ni aparete wore tairem, ale apalak namarko?” Se Hagar mam, “Aninga imet biya Sarai ko nguangerem ale naguwasam.”
391	GEN 16:9	Se Yawe ko engel maonam, “Ni piler kote namar ale nu la iki karo tuiko.”
392	GEN 16:10	Akingtala maonam, “Ani nika tagu te kuriang gue nungek se gue paguk ninguru sor magaruk, se kariimet bo kaurokko me terong.”
393	GEN 16:11	Yawe ko engel akingtala maonam, “Ni aitak tagu karogo, se ni kuriang kari ilup, ale ko nup mu Ishmael meko, mu awuk, Yawe nika gemang niara mu arigam.
395	GEN 16:13	Se Hagar Yawe ko iwita balam, “Aitak ani Kakirip motam te pempem lagasam mu amotam te arigem. Buta se ani nup betesam, El Roi, mu awuk, nu Kaem, ani nu motam te lagasam.”
399	GEN 17:1	Abram ko yia tom 99 se Yawe kote aratam ale iwita maonam, “Ani Kaem Sokel Ago. Aninga agiring tom suen biya karo ale munan diram la bitarko.
402	GEN 17:4	“Ani ni kerak den iwita kalosam: ni kariimet motam suen biya nunga girigir aratuko.
405	GEN 17:7	“Ani ni kerak den kalosam imi butata pempem anirukko, ni analak nanga kusumuri se nika gue luan udagi taiwasan mu nongorak butata anirukko. Ani nika Kaem, se nika gue luan udagi mu nunga Kaem baga se lagarikko.
407	GEN 17:9	Kaem Abraham aking maonam, “Bare ni se ka taleng girigir udagi aratamonko mu karogo, nenenga ura mu aninga den kalem mu karo tui se lagaralko.
413	GEN 17:15	Kaem akingtala Abraham maonam, “Bare nika niwus Sarai mu nup Sarah mu te aruko. Nup Sarai mu ani menawusam.
415	GEN 17:17	Se Abraham bugura kulukam ale moke ali ningi kaparam, se gusi laga gomang ningi la mam, “Agi kari aora bo ko yia tom 100 mu kuriang gue bo bitirukko terong e? Se aga imet aora Sarah mu ko yia tom 90, mu nu kuriang iluwokko terong e?”
416	GEN 17:18	Uwuta balam ale Kaem maonam, “Aguwa mu Ishmael la marak tui se aninga agiwim taukko,” mam.
417	GEN 17:19	Bare Kaem “Mena,” mam. “Nika niwus Sarah kuriang kari ilu kisok se ni nup bitar Isaac meko,” mam. “Ani den ni kerak kalem mu koma suanta nu se ko gue te mu nongorak pempem anirukko.