6	GEN 1:6	Se Kaem balam, “Yu paga ilagala arukko,” mam, “bo kualala, se bo aliti, se kusumuri mu kuwim yam bo anirukko.”
9	GEN 1:9	Se Kaem balam, “Yu taiti bowa ningi aliti aniso imi nama kuwim suanta bolala aruk, se sor marakuk ale ali ko aratukko.” Se balam mu uwutata aratam.
15	GEN 1:15	Ale nononga nikinang ali lilim la tumonko.” Se balam mu uwutata aratam.
20	GEN 1:20	Se Kaem balam, “Yu gagi ningi mu melmasak duap duap aratamon ale yu gagi karogo terong maukko. Se yalek inangnang suen la aratamon ale bengemon geragamonko.”
22	GEN 1:22	Se marak nungaru se balam, “Gagi ningi ko mel duap duap gue pagamon ale gagi terong maukko. Se ali awote inangnang suen biya tala pagamonko.”
24	GEN 1:24	Se Kaem balam, “Ali ko mel duap duap aratamonko, wonong ko mel lila mu ta se giarum ko mel diwang dugu karo geragasan mu aratu namamonko.” Se butata aratam.
26	GEN 1:26	Se Kaem balam, “Ana nangata nanga nanimi nadera te kariimet nunga nungurnakko. Nuna yu gagi ko mel suen la se, anapeya luman karogo kualala bengesan geragasan mu se, anapeya mel ali awote aolak ilu geragasan, mu suen la nunga bitarmonko.”
28	GEN 1:28	Ale marak nungaru se balam, “Nina kuriang iluwal, se gue kaparuk sor magaruk, ale sor suen biya te dagi namamon ale mel suen biya mu bitarmonko. Nina yu gagi ko mel suen la se, anapeya luman karogo kualala bengesan geragasan mu se, anapeya mel ali awote aolak ilu geragasan, mu suen la nunga bitualko.”
30	GEN 1:30	Ale melmasak suen biya marak bagasan, mel bibiya se gotektek ali awote aolak ilu geragasan mu se, inangnang mel kualala bengesan, mu tam gawa sirsir mel mu nunga inang ko nungarsam.” Se butata aratam.
48	GEN 2:17	Bare tam bo sanamiwoso, ko nunguning nasan ale ikia sinarso se ningo memek ko ikisan, umutang ko nunguning me ta noko. Ni no mu ni kuarko, nunguning.”
49	GEN 2:18	Asele Kaem Yawe balam, “Kari kota mu me terong. Ani ko bo, nu turantala, bitirik se ilak wete baga se sangukko.”
59	GEN 3:3	Bare tam suanta kusumuri sanamiwoso mu Kaem balam ana ko nunguning me nanakko mam. Nu balam ana tam mu ko nunguning nanak agi ilu tanak, mu ana kuenakko mam.”
61	GEN 3:5	Kaem ko ikiam, nina nal mu ninga ikia sinararuk se munan ningo se munan memek mu ko ikial ale nu turantala bagaralko. Duap owore te se nigiring kaolam.”
68	GEN 3:12	Se kari balam, “Imet ni keta ani aisem ewere, nu ani tam nunguning aisam se naem.”
69	GEN 3:13	Se Yawe imet isuam, “Ni anape ko munan sowore beterem?” Se imet balam, “Mot aninga kulam se naem.”
71	GEN 3:15	Ni se imet mu ilak ninga kusumuri nengemang motam suanta me ta anirukko; nika gue te, se imet ko tuagu te, mu uwutata lagaralko. Imet ko tuagu te mu nu nika sipiling ita parusuwurokko, se ni noko suwik durum usirko.”
72	GEN 3:16	Yawe aking imet iwita maonam, “Tom ni tagu ago se kuriang ilupko mu ni ikup yaman biyala toko. Bare ka kari mu ninguru ko kua lagerko; se nu nika pulawura iwita baga se ka bituokko.”
75	GEN 3:19	Nika ura kowar te inang aratuk se to noko, se ura kowar la bita laga ali ningi namarko. Ani ali gege te nika nungem; buta se ni piler ali ningi namarko.”
94	GEN 4:14	Ni ani ali imi te aga karosam, ka kema te agotala aga karosam. Se ani agiwim mena se am ngual ngual geraga se lagarikko. Se kari bo agarkuk, mu aga moruk se kuerikko.”
95	GEN 4:15	Bare Yawe iwita nu maonam, “Mena. Kari bo ka moruk se kuar, mu ani koma biyala nu tuekko.” Ale nu Cain kumik te kawilis bo beteram, se kari awiriya Cain arigimon, bare kawilis mu arigimon ale me momonko.
141	GEN 6:3	Se Yawe balam, “Ani ali kariimet ko angimik gagoraram. Ani bo karogo me yaman kua se lagarikko. Nuna ali ko kariimet, kua namamonko. Buta se ani nunga marak bagara ko tom mu batagem se kapa ko tom 120 yia iwita.”
159	GEN 6:21	Ale na inang duap duap, nenenga mu se, buruk kausik inangnang nunga, mu karogotala gi ale ilu biguwur ale galung bo ningi tugumko.”
164	GEN 7:4	Se ubou suanta buring ko mu ani balik se ali imi te tuwik biyala kaparukko, woremkalal 40 ko se tirom 40 ko, se mel suen biya nunga nungem marak bagasan mu nunga menawu saparikko.”
213	GEN 9:7	Bare nina mu, nina te gue paguk ale ali sor karogo terong ma saparukko.”
217	GEN 9:11	Den nengerak kalosam mu iwita: mel marak anisan mu udagi tuwik lom biya me ta nunga maguwurokko. Aking udagi lom biya sor me maguwurokko tala.”
222	GEN 9:16	Tom ani magulep taiti nuwi ningi aratuk se arigek, mu ani nina kariimet se melmasak suen la marak bagasan mu nengerak aga den pempem la anirukko kalem mu ko angamin ares maukko.”
231	GEN 9:25	Ale nu kuriang umu ko den iwita balam: “Canaan mu ikup biya nunguningkiri irokko! Nu noko launuria nunga dungan kari ko bagarukko.”
270	GEN 11:3	Nuna nunumi manorman, “Ario, ana ali gege monak ale kainak se brick ko arukko.” Nuna kawam biya te kaola ko manga mena. Bare nuna brick te kawam kalomonko mu nungurman. Ale nunga mel bo, ko kiri aora biya, brick te palungurmon se numi ilukuawurukko, mu karogotala.
271	GEN 11:4	Asele balman, “Aitak ana nangata nanga wonong biya kalonak, ale ningi kawam bo aromemek se kalel biya, taiti gomang kautaukoyam kalonakko. Se kariimet arigimon ale anananga nanip patawumonko. Mena mu, kariimet sang taimon nanga parusuwumon se kirker namanak bore ko.”
328	GEN 13:9	Ni arikko, ali ulal biya aniso. Se nanimi betenak ale awar awar baganakko. Ni ali sengam ko mu gemang tui, mu ani ali ngas ko mu te namarikko. Agi ni ngas ko mu gemang tui, mu ani sengam ko namarikko.”
336	GEN 13:17	Ario, ni bares ale ali ani kisisam imi te dugu karo gerage ale ko maiya ko ulal arikko. Ani ali imi lilim la ni kisisam.”
357	GEN 14:20	Kaem Kalel Biya nu nup biya! Nu ka saongam se ka kager kari memek nunga menawurem.” Se Abram mel suen biya giam mu pakakumuram ale motam 10 ko kaparam, ale motam gira suanta mu Melchizedek tuam.
361	GEN 14:24	Ani mel bo agata angimik ko me giekko. Mel aninga kari maingkala naman borta la ani giem. Se aga saonga ilagala suan, Aner, se Eschol se Mamre, mu asele nunga mel saki am gimonko.”
364	GEN 15:3	Ni kuriang bo ani me aisem, se aninga ura kari ani agiwim tauk ale aninga melmasak suen la nu giokko.”
365	GEN 15:4	Bare Yawe Abram maonam, “Nika ura kari sumu ni kiwim te ka melmasak me giokko. Kuriang kari bo ni keta ka gue nunguningkiri umutang ni kiwim taukko.”
366	GEN 15:5	Ale Yawe Abram tam ilak watingi aratam ale maonam, “Kualala taiti gomang te loager ale baras suen la mu kau saparko terong agi mu arikko.” Ale mam, “Nika gue te mu baras umu uwutata sor magamonko,” mam.
377	GEN 15:16	Nika gue te ka kariimet mu sor iwareng te baga laga nunga taleng girigir aratamon, bare tairate me pelemon taimonko. Mu awuk, Amor kariimet nunga ali te dagiwasan mu nunga memek mu ko sokel te ikup arigimonko mu ko tom te me tai aragoso. Tom mu te tai aratuk mu nuna pelemon taimonko.”
384	GEN 16:2	Se Sarai Abram maonam, “Yawe ani atagu kaolam se ani kuriang bo me iluwem. Ni namar aninga ura dungan imet wore ilak anir se nu kuriang bo iluwok agi mu aninga.” Se Abram Sarai kuring iluwam.
388	GEN 16:6	Se Abram den koma balam, “Ikiko! Hagar mu nika ura dungan imet. Mu ni nu bitarsam. Nika gemang te ni nu kumik te aguwaya bitarko mu uwutata bitarko.” Se Sarai Hagar bita maguwukaso ale yaman ikup ninguru tuikaso. Se nu nunga beteram ale namakaso.
390	GEN 16:8	ale isuam, “Hagar, Sarai ko ura dungan imet, ni aparete wore tairem, ale apalak namarko?” Se Hagar mam, “Aninga imet biya Sarai ko nguangerem ale naguwasam.”
391	GEN 16:9	Se Yawe ko engel maonam, “Ni piler kote namar ale nu la iki karo tuiko.”
392	GEN 16:10	Akingtala maonam, “Ani nika tagu te kuriang gue nungek se gue paguk ninguru sor magaruk, se kariimet bo kaurokko me terong.”
395	GEN 16:13	Se Hagar Yawe ko iwita balam, “Aitak ani Kakirip motam te pempem lagasam mu amotam te arigem. Buta se ani nup betesam, El Roi, mu awuk, nu Kaem, ani nu motam te lagasam.”
400	GEN 17:2	Se ani ni kerak den kalem mu ko iki se balik se ka taleng girigir suen biya aratamonko.”
406	GEN 17:8	Se Canaan ali lilim la imi, aitak ni kari iwareng iwita te bagasam, mu ni se nika gue luan maiya taiwoso mu ningarikko, se ali mu eng am nenenga arukko. Ale ani nenenga Kaem bagarikko.”
412	GEN 17:14	Bare kari bo agi kuriang kari bo munan imi kumik te me beteral, mu nenenga ningi me bagarukko. Mu awuk, nu aninga den nengerak kalem umu me karo tuam. Buta se kaoral se tagi taukko.”
414	GEN 17:16	Ani marak tuek se nu ka kuriang kari ilu kisokko. Ani marak tuek se nu kariimet motam suen biya nunga nunam gira bagarukko. Ale nu te king arika aratamonko.”
419	GEN 17:21	Bare aninga den ni kerak kalem mu koma suanta tala Isaac kote anirukko. Tom iwitatala yia namake ko taiwoso mu te, Sarah kuriang mu ilu kisokko.”
430	GEN 18:5	Nina aninga kawam te taiman, se ani na sang ningarik se nal sokel tal, ale asele barasal aolak iluwalko.” Se nuna balman, “Mu terong. Balsam butata bitarko,” maman.
439	GEN 18:14	Ani Yawe. Ani anapeya bitirikko mu aningate ikup iwita mena. Tom iwitatala yia nangama ko taiwoso mu te, Sarah kuriang kari iluwok ilak bagaruk se ani nengete tairik arigekko.”
440	GEN 18:15	Se Sarah nguangaram, ale kawelaram, “Ani me gusirem,” mam. Bare Yawe balam, “Mena. Ni gusirem.”
444	GEN 18:19	Ani nu atumukirem, nu ko kuriang, ko taleng girigir nunga kiti gurugok se, ani Yawe aga den karo tumon ale munan ningo diram la betemon se, mel suen biya ani nu kumik te bitirikko balem mu bita saparikko.”
446	GEN 18:21	Se ani nama kaparik arigek ale den ikiem mu uwutata agi mu ko arigek ikiekko.”
450	GEN 18:25	Ani ikisam, ni uwuta me bitarko. Ni uwuta bitar mu kariimet ningo ta, kariimet memek ta, memek koma suanta arigimonko. Buta se ani ikisam, ni uwuta me bitarko. Ni ali lilim ko Tutera Kari se ningo diram la bitarko.”
451	GEN 18:26	Se Yawe den koma iwita balam, “Ani Sodom ningi kariimet ningo diram 50 ko nungarkik, mu nononga ningo ko se sor lilim la me maguwurikko.”
455	GEN 18:30	Se aking Abraham wosenga se balam, “Kari Biya, ani aking den bo balikko mu ni me ko gemang magarukko. Se kariimet ningo 30 bagamon mu awuk bitarko?” Se nu balam, “Ani kariimet ningo diram 30 ko nungarkik, mu ani sor lilim me maguwurikko.”
456	GEN 18:31	Se Abraham aking balam, “Kari Biya, ani iwita me bitirikko agila wore akingtala ka isarsam, kariimet ningo nuam 20 iwita bagamon, mu awuk bitarko?” Se nu balam, “Kariimet ningo 20 mu nunga ningo ko ani sor mu lilim me maguwurikko.”
460	GEN 19:2	se mam, “Aga kari bibiya, ani ninga ura kari, aga kawam te tairalko. Tairal ale nisiwik anuwal ale, tirom agarak aga kawam te aniralko. Se tumong biyala asele nina aolak ilu namaralko.” Bare nuna balman, “Mena. Ana tirom imi wonong tuagu te aninakko.”
463	GEN 19:5	ale Lot aruman ale isarukasan, “Kari ilagala tirom kerak bagamonko taiman mu apoko ya? Nongorak aratu se ana nongorak aninakko.”
466	GEN 19:8	Ikialko. Aninga kuriang imet ilagala mu kari arungu katir me animan, mena. Umutang arungak aratik se nina aguwaya arungak beteralko mu beteralko. Bare nina kari imi nungumik te kilek memek bo me beteralko. Nuna aninga daup, se ani ninguru nunga bituekko.”
471	GEN 19:13	Mu awuk, ana wonong imi menawunakko taiman. Yawe wonong ewere ko bagara memek arigam ikiam ale menawunakko balam se ana taiman.”
478	GEN 19:20	Arigalko. Wonong gotek bo pingi nuam aniso, mu asele ani te tairate nagu namarikko terong mam. Mu wonong gotektir, se aguwaya balal mu ani te nagu namarik ale aimi kaluwurekko.”
480	GEN 19:22	Ario! Tairate wonong mu te nagural namaralko! Nina nama aratal bare asele ani sor maguwurikko.” Lot wonong mu ko balam wonong gotektir ma balam, se nuna wonong mu nup beteman Zoar maman.
492	GEN 19:34	Aking ukiram se ko nanawus biya mu ko uria gotek mu maonam, “Ekalako ani ba ilak anirem. Se aitak tirom imi mu aking waen tunak se nauk ngualaruk se ni ani beterem turan ilak anirko. Se nu te nanga nainet ko nup me menarukko.”
499	GEN 20:3	Bare tirom bo te Kaem ipingira te Abimelech kote tairam ale maonam, “Ni mu am kua namarko wore marak bagasam, mu awuk, ni imet sumu ko kari karogo bare ni taem.”
501	GEN 20:5	Ikiko. Abraham kota Sarah noko koras ma balam. Se Sarah betela Abraham mu noko koras mam. Se aninga ikia te nu nunguningta balam makasam, ale memek bo betesam iwita me ko ikikasam. Buta se ani memek bo me beterem.”
503	GEN 20:7	Se aitak kari mu ko nuwus sumu tuiko! Nu prophet bo, se ni ko ko ngatangaruk se me kuarko. Bare ni me tui, mu ni ko ikiko, ni ka kariimet suen la ago kueralko.”
509	GEN 20:13	Se ulengkala Kaem aninga ait ko duap yager bitirikko balam. Se ani barasikko se Sarah iwita manem, ‘Ana sor saki te geraga se mu, ni aninga angamang motam balik mu karo tui mu asele nunguningta ni aninga kuesam maikko. Aninga angamang mu ana apareyate namanak, mu ni aninga agoras ko nimi baluko,’ maem.”
511	GEN 20:15	Ale maonam, “Arikko, ali imi lilim la mu aninga. Bare ni koma aguwaya mu te dagiko, mu am te dagiko.”
512	GEN 20:16	Ale Sarah maonam, “Ani nika kariimet nomokete manga silver 1000 imi ka koras tusam, mu aninga dolara nikate mu diasam. Ni memek bo me beterem.”
520	GEN 21:6	Se Sarah iwita balam, “Kaem ani gusira amilmil aisam. Se awiriya ani ago ko den ikiok, mu ani agarak karogo gusirok amilmilarukko.”
521	GEN 21:7	Akingtala balam, “Kariimet bo mel bo iwita Abraham kumik te aratukko me ko ikiwaram, bare aitak nu garuk ningi ta ani ko namar ilu tuem.”
527	GEN 21:13	Bare ani balik se nika ura dungan imet ko kuriang umu ko kuriang imas, ko taleng girigir suen biya tala aratamonko, mu awuk, nu nika kuriang tala.”
537	GEN 21:23	Buta se ni Kaem koma te den ningo bo aga manaruko, ni pempem la ani agarak, agi aga kuriang alo aga taleng girigir nangarak, ningo la bita se lagerko. Ni taira kari bo iwita ali imi te dagiwasam. Buta se ani ningo kerak bitakasam iwita, ni ani agarak se aga sor lilim la nangarak nika ningo mu bitarko.”
544	GEN 21:30	Se Abraham koma balam, “Sipsip gotek 7 imi aninga agiting kisisam. Imi kausa, ni te iki se lagerko, mu awuk, yu mutim mu ani agata irem.”
576	GEN 23:4	“Ani taira kari nina nengerak bagasam ewere te se, ani ali bilik nengete diarik ale aga kariimet kuera wore te nunga mutim tugumekko angamang aniso.”
581	GEN 23:9	Ani manga gogong nup balsan Machpelah masan wore diarikko angamang aniso. Manga gogong mu Ephron ko ali ko dun te aniso. Nina isual se ani ko manga gogong mu ko tom te diram la diarik se nenenga ningi aninga ali motam iwita anirukko.”
583	GEN 23:11	“Mena, aninga dom, balik ewere ikiko. Ali mu kisisam, ale ko manga gogong mu karogotala kisisam. Aninga kariimet nomokete angamang ningi nunguning te kisisam. Ka niwus te mutim tugumko.”
585	GEN 23:13	ale Ephron maonam, “Aninga agiring ikiko, se kariimet ago ikimonko. Ani ali bilik imi manga te diarikko. Manga mu yam to se ani aga imet te mutim tugumekko.”
587	GEN 23:15	“Agiring ikiko, aga dom. Ali umu ko diara koma mu silver ko ikup 400 shekel, bare analak mel mu ko me balnakko, mu mel yam. Ka imet am te mutim tugumko.”
596	GEN 24:4	Bare piler aninga wonong duap te namar ale aninga gue suan ningi Isaac ko imet toko.”
600	GEN 24:8	Bare imet ni kerak tairukko me amilmilaruk, mu terong, mu nikate memek bo mena. Bare ni aninga namar to ale ilak aninga wonong duap te me namarko.”
606	GEN 24:14	Se aninga angamang mu taimon se nunga ningi bo manik, ‘Ka yu kuting te yu sang utu aisu se naikko,’ maik, se nu baluk, ‘Ni no se ani sang ka camel nungarik se namonko,’ ma baluk, umutang te ani ko ikiek, imet borta ni atumukirem se nu nika ura kari Isaac ilak naukko. Se umu te betela ani ko ikiek, ni aninga dom kari ko gomang motam nungem maikko.”
616	GEN 24:24	Se itiwik mu balam, “Ani Bethuel ko nanawus. Se aninga ait mu Nahor Milcah nunga namar.”
617	GEN 24:25	Ale mam, “Ananangate camel nunga kuwim ningo ago, se nunga inang terong la aniso. Se galung nina te aniralko mu karogotala.”
619	GEN 24:27	balam, “Yawe, ni nip biya. Ni aninga dom Abraham ko Kaem. Ni noko gomang motam se nika ningo nu ilak beterem mu ko kamili me saposo. Se ani betela, ni Yawe, ani lage aga kausem, se tai aga dom ko gue suan nongote aratem, mu ko amilmil kisisam.”
623	GEN 24:31	Ale auram ale balam, “Yawe ni kerak bagoso. Ni tairko. Ni anape ko ewerete sanami lagasam? Namanakko. Ani nika kiwim sor nungem, ale ka camel nunga karogo nungem.”
625	GEN 24:33	Asele na nungarman. Bare ura kari mu balam, “Ani anapeya ko tairem mu balik se ikial, asele na naikko,” mam. Se Laban balam, “Buta, balu se ikinakko.”
641	GEN 24:49	Buta se nina aninga dom biya ko gomang motam nungal agi mena mu aga maonal, se aking aguwaya bitirikko mu ko iki gurugekko.”
643	GEN 24:51	Rebekah to ale ilak namar se, Yawe balam butata, nika dom biya ko namar mu ilak naukko.”
648	GEN 24:56	Bare nu nunga maonam, “Yawe aninga saongam se aninga aolak mu ningo la aratam. Buta se me aga kaolal, aga beteral se aninga kari dom kote pelerik namarikko.”
652	GEN 24:60	marak sangam den iwita nunga nogoras Rebekah manorman, “Nanga nagoras, nika tagu te ka imas bitir kaparuk ale sor magarukko! Ale sor saki nengerak barimamon mu, nuna la nosowek te nunga eremon ale nunga sor mu nobowa tugumonko.”
682	GEN 25:23	Se Yawe iwita Rebekah maonam, “Kari ilagala ni tagu ningi mu maingte kariimet motam ilagala aratamon ale nunumi pagarmonko; bo kariimet aora biya ko bagaruk, se bo mu mena ko; laun mu uria mu ko kari dungan bagarukko.”
690	GEN 25:31	Bare Jacob balam, “Ani kisekko pa! Bare ni kari laun ka marak ani aisu, asele ani kisekko.”
692	GEN 25:33	Bare Jacob balam, “Ni Yawe koma te nunguningta aisuko balu mu asele.” Se Esau Yawe koma te nunguningta mam, ale ko kari laun ko marak mu ko uria Jacob tuam.
698	GEN 26:5	mu awuk, Abraham aninga den suen la ikiam ale karo tuam.”
700	GEN 26:7	Se sor mu ko kari alo Rebekah ko nu isarukasan, mu nu balukaso, “Mu aninga agoras,” makaso. Nu baluk “aninga aiwus” ma balukko bare nguangakaso, mu awuk, nu ikikaso, “Rebekah koma balayam, se ani ‘aninga aiwus’ maik, mu nuna aninga momon ale Rebekah tamonko.”
702	GEN 26:9	Abimelech Isaac ko den beteram se Isaac kote tairam se nu maonam, “Nunguningta Rebekah mu nika niwus! Bare ni awuk se balem, nu nika koras maem?” Se Isaac koma ko mam, “Kari Rebekah ko nomotam barasa te aninga momon se kuerik se nu tamonko iwita ikiem, ale ani kawelerem.”
703	GEN 26:10	Se Abimelech Abraham ining tuam, “Ni anape ko kiwem sowore ana nangimik te beterem? Nika kawel mu te aninga kari bo nika niwus ilak aniram le mu, ana ikup giman le.”
704	GEN 26:11	Buta se Abimelech den aora bo beteram se ko kariimet ningi geragam, “Awiriya kari imi agi ko nuwus imi bita maguwurok, mu nunguningta nu kuerukko.”