23219	MAT 1:6	ma Jesse na fuainaa mei hapara David. David na fuainaa Solomon. Mei inaa Solomon, hia do'o haroo Uriah.
23224	MAT 1:11	Ma Josiah na fuainaa Jeconiah mawe ei lofuna a'a fei au rona suganaa ro'ou Babylon.
23225	MAT 1:12	Nenee fei ro'aa suganaa ro'ou Babylon: Jeconiah na fuainaa Shealtiel. Shealtiel na fuainaa Zerubbabel.
23230	MAT 1:17	Si'ei, puduu ei tawe watolaa Abraham ma David, hefua ma obao. Ina pa'i hefua ma obao watolaa David ma fei ba hefi'a na suganaa ro'ou Babylon ma hefua ma obao watolaa fei gutaa ro'ou i Babylon ma fei waniniaa mei Christ.
23231	MAT 1:18	Fei waniniaa Jesus Christ na nomai ale'ei: mei inana Mary na tama'ai'au ba i lalainaa Joseph, ma'uaa ana lagutawe hainofipui ma na pa'idii iana a'a fei Spiriti Apuna.
23232	MAT 1:19	Si'ei ba mei harona, Joseph, hia hemea wanewane rama'a, lomi na nunumiai ba i famamafaia pudaa rama'a, ina nara ba i fi'alagipa'ai a'ana.
23233	MAT 1:20	Ma'uaa nenee fei naranarana fei, hemea alo'aloo mei Fasu na fa'arewa a'ana laloo mefina ma na ware, “Joseph, mena na'uu David, apuna ma'au ba o duginaa Mary humumu ale'ei haromu, uaa fei na toro laloo iana, pa'ana a'a fei Spiriti Apuna.
23234	MAT 1:21	I wanininaa hemea baduu wawane ma onei roroinaa harana Jesus, uaa i fatela'anaa ei rama'aa gufuna a'a ei hafelo'aa ro'ou.”
23235	MAT 1:22	Ei manumanu ei, pa'afina ba i fafa'uainaa tamanu mei Fasu nadii wareia a'a mei mamama'a:
23236	MAT 1:23	“Mei nanao a'u'uanarai atawe dinaa a'a hemea wawane, i pa'i iana ma i wanininaa hemea baduu wawane ma ro'aa roroinia Immanuel”—hanuna ba “Mei Haidaa i a'a o'ou.”
23237	MAT 1:24	I'a wera Joseph, ina bigi'aa tamanu mei alo'aloo mei Fasu na ware ba inei bigi'ia. Ma ina noduginaa Mary humuna ale'ei harona.
23238	MAT 1:25	Ma'uaa lomi na hainofipui a'ana nopa'aloo fei ba na wanini mei baduu wawane. Ma mei amana na roroinaa fei harana ba Jesus.
23239	MAT 2:1	A'a fei au haparaiaa Herod, Jesus na wanini yei Bethlehem fawelei Judea. Nenee fei waniniana, ei ano'ano, noramiaa ro'ou pepei anaa halo, rona nomai Jerusalem
23240	MAT 2:2	ma i'igai, “Amaia mei ina wanini ba haparaa ei Jew? Hai'ouna fanunupa'aa fei pi'una pepei anaa halo ma ba hai'ou losuinia.”
23241	MAT 2:3	I'a guainaa fei mei hapara Herod, hia ma minaa ei rama'aa Jerusalem, ronamina naranara watauda.
23242	MAT 2:4	I'a harofigupuinaa minaa ei famamoaa humuu mei Haidaa mawe ei feroiaa law, na i'iginaa ro'odu ba i wanini hitani mei Christ.
23243	MAT 2:5	Rona ware, “Yei Bethlehem, i fawelei Judea, uaa sifeni, feni ne'iaa mei mamama'a:
23244	MAT 2:6	“‘Ma'uaa yoi, Bethlehem, yena malalaa Judea, fa'ua ba onamina pusu'oroi ma'uaa, ana ona bauana a'a ei bauaniaa Judah; uaa, i a'amu iwe nomai hemea hapara ma i oma'aa ei maroau, rama'aa Israel ale'ei hemea oma'aa ei sipsipi.’”
23245	MAT 2:7	Si'ei, Herod na haro'u'ugainaa ei ano'ano ma i'igifagiginaa ro'ou fei pa'aa au ro'aa fanunupa'aa fei pi'u.
23246	MAT 2:8	Ma ina ware, “Hamonei aunu ma labagifarawaninaa mei baduu. Hamona labagipa'ia, mi warefanau ma ana u'aree losuinia.” Ma ina alonaa ro'ou yei Bethlehem.
23247	MAT 2:9	Ro'aa guaidigaa wareaa mei hapara, rona aunulao ma fei pi'u, fei fanunupa'aa ro'ou pepei anaa halo, na nolao i ma'aa ro'ou ma no'ulao fawelei i wagina mei baduu.
23248	MAT 2:10	Ro'aa fanunupa'aa fei pi'u, ronamina ni'eni'e.
23249	MAT 2:11	Ro'aa nopa'aloo fei humu, rona ma'apa'aa mei baduu mawe mei inana Mary ma rona fa'unaa du'uu ro'ou ma losuinia. Si'ei, rona gigiaa ei pa ro'ou ma fania ei fanaa ro'ou—ei gold ma ei manumanu dufaa ma hefi'adiai ranuu ei haihai na dufa.
23250	MAT 2:12	Ma si'ei ba rona apa'idigia laloo ei mefii ro'ou ba ronei'aa hadiwe'ainaa a'a Herod, rona tonaa hepalodiai tala ma hadiwe'idinaa gufuu ro'ou.
23251	MAT 2:13	Ro'aa aunudii, hemea alo'aloo mei Fasu na fa'arewa a'a Joseph laloo fei mefi. Ina ware, “Asi'adugaa mei baduu mawe mei inana ma ponipa'ainaa Egypt. Guta yena hawina na warefa'aio, uaa Herod fi labaginaa mei baduu ba i fo'afama'eia.”
23252	MAT 2:14	Si'ei, i nopoilao Joseph na asi'adugaa mei baduu ma mei inana ma rona aununaa Egypt
23253	MAT 2:15	ma ina guta yei nopa'aloo fei ma'eaa Herod. Ma si'ei, napa'aa fa'uai tamanu inadii wareia mei Fasu a'a mei mamama'a: “Una harofa'asi'anamii mei na'uu, baduu wawane, yei Egypt.”
23254	MAT 2:16	I'a narapa'ia Herod ba rona sifi'ia ei ano'ano, namina sibafafelo ma na faniwarea ba ronei fo'afama'eaa minaa ei baduu wawane yei Bethlehem ma yei a'a ei gufu i malalana, ei rona pa'i guai igisimasi mawe ei rotaa pa'i guai igisimasi, ale'ei fei au i guainia a'a ei ano'ano.
23255	MAT 2:17	Si'ei ba ei wareaa mamama'a Jeremiah napa'aa fa'uai:
23256	MAT 2:18	“Rona guainaa hepalo lao yei Ramah, ai'aiga ma baua faloloa'ia, Rachel na aigaa ei na'una; ma lomi na nunuminaa nemea ba i faloloa'inia, uaa lomi rona oadiai.”
23257	MAT 2:19	I ma'edii Herod, hemea alo'aloo mei Fasu na fa'arewa a'a Joseph laloo fei mefi yei Egypt
23258	MAT 2:20	ma na warenaa a'ana, “Asi'aa, dugaa mei baduu mawe mei inana ma dinaa fei gufu Israel, uaa ei ba ro'aa fo'afama'eaa mei baduu, rona ma'edii.”
23260	MAT 2:22	Ma'uaa i'a guainia ba Archelaus na tonaa fei haparaiaa mei amana Herod yei Judea, ina ma'au ba i dinaa yei. Si'ei ba laloo fei mefina na tonaa hefaa warefa'aia, na momo'ainaa Galilee
23261	MAT 2:23	ma naree guta laloo hefaa gufu, harana Nazareth. Si'ei, nawe pa'aa fa'uai ei wareaa ei mamama'a: “Ro'awe ware ba hia, hemea Nazareth.”
23262	MAT 3:1	A'a ei arewaa ei, John, mei Pudugufaia na nomai ma na u'u yei Judea fawelei abaa wawawau rama'a
23264	MAT 3:3	Simeni, meni idii wareia mei mamama'a Isaiah: “Fei lao hemea i haroharomai fawelei abaa wawawau rama'a, ‘Ra'a'augaa fei talaa mei Fasu, fawanewaneaa ei talana.’”
23265	MAT 3:4	Fei susuu John, bigi'aa ro'ou hugoo camel ma fei adii walana, hudii manulelele. Ei hanana, teraupu ma musilao podu.
23266	MAT 3:5	Ei rama'a noramiaa ro'odu Jerusalem ma minaa ei gufu i Judea ma fawelei Jordan, rona dinaa a'ana.
23267	MAT 3:6	Rona warefania ei hafelo'aa ro'odu ma ina pudugufinaa ro'odu laloo fei Ranu Jordan.
23268	MAT 3:7	Ma'uaa i'a fanunupa'aa watauda Pharisee ma Sadducee ba rona nomai fawelei ifi pudugufainaa ei rama'a, ina warefanaa ro'ou, “Hamu'ou ena na'uu wa'awa'a! Hini mei i warefa'aiaa hamu'ou ba hamonei ponipa'ai a'a fei au sibaa, fei ba i nomai?
23269	MAT 3:8	Ei maumau hamu'ou nei fama'aia ba hamona filogidigaa naranaraa hamu'ou.
23270	MAT 3:9	Apuna naranara ale'ei ba ‘amaa hai'ou, Abraham.’ U'ei warefanaa hamu'odu ba mei Haidaa na hawia ba i fa'asi'afani na'uu Abraham a'a ei mugoo.
23272	MAT 3:11	“A pudugufinaa hamu'ou ranu wagii fei filogiaa naranara. Ma'uaa neneu, iwe nomai hemea na faufaudiai laraa yau ma yau ana lomi na rawani ba a talaitonaa ei hafenaa pinena. I pudugufinaa hamu'ou Spiriti Apuna fininaa hafi.
23273	MAT 3:12	Fei nuenueina na udedii i panina ba i famama'aa fei e'eaa nuenueina ma i tolafui'augaa ei wheat laloo fei ude'udee ro'ou ma ei meme, i siminaa fei hafi lomi i peretoo.”
23275	MAT 3:14	Ma'uaa John ba i pauninia ma na ware, “Yoi nei pudugufinau. Tani o nomai a'au?”
23276	MAT 3:15	Jesus na ware, “Agunei bigi'ia ale'eni e'eni. Ina wanewane ba agua bigi'aa feni ba i fafa'uainaa ei diware'augaa mei Haidaa.” Ma si'ei, John na ugainia.
23277	MAT 3:16	I'a pudugufaidii Jesus, ina asi'aa laloo fei ranu ma ana ei ua, na gigi fei gufu pafea ma ina fanunupa'aa fei Spiritii mei Haidaa, fei maumauna ale'ei pune fi falorogio pafona.
23279	MAT 4:1	I dii, fei Spiriti na noduginaa Jesus fawelei abaa wawawau rama'a ba nei manimania mei hani'u.
23280	MAT 4:2	Nenee fei i fabao laloo gunaroa pa'aniaa arewaa ma poi, ina bao.
23281	MAT 4:3	Mei manimania na nomai a'ana ma na ware, “Nabaa yoi Na'uu mei Haidaa, ware a'a eni mugoo ba ronei filoginaa faraa pidaua.”
23282	MAT 4:4	Jesus na ware, “Rona ne'idigia ba: ‘Ei rama'a, lomi ro'aa gutalao a'a ei faraa pidaua ua, ma'uaa a'a minaa ei warea noranamai haba'umuu mei Haidaa.’”
23283	MAT 4:5	I dii, mei hani'u na noduginaa hia a'a fei baua gufu na apunai ma na fa'ufalarainia pafoo fei sidesidee fei humuu mei Haidaa.
23284	MAT 4:6	Ina ware, “Nabaa yoi Na'uu mei Haidaa, fapasinaa yoi pu. Uaa rona ne'idigia: “‘I ware a'a ei alo'alona ba ronei hadumio ma ro'aa poronaa yoi pafea a'a ei panii ro'odu ba nepalo mugoo nei'aa bi'a'ainaa pinemu.’”
23286	MAT 4:8	I didiai, mei hani'u na noduginaa hia a'a hepalo tarea maugeni ma fama'aia minaa ei gufuu ei hapara a'a feni ano ma ei fananamaiaa ro'ou.
23287	MAT 4:9	Ina ware, “Minaa e'eni a fanio nabaa o fa'unaa du'umu ma losuinau.”
23288	MAT 4:10	Jesus na warefania, “Faraua a'au, Satan! Uaa na ne'idii ba ‘Losuinaa mei Fasu, mei Haidaniamu ma biginenegi'uaia.’”
23289	MAT 4:11	I dii, mei hani'u na di'ininia ma ei alo'alo, rona nomai a'ana ma hadumia.
23290	MAT 4:12	I'a guainia Jesus ba rona aunaa John humuu bobo'aia, na hadiwe'inaa Galilee.
23291	MAT 4:13	Na di'ininaa Nazareth ma aunu, reguta Capernaum, yei papaa fei ranu fawelei Zebulun ma Naphtali—
23292	MAT 4:14	ba i fafa'uainaa ei idii wareia mei mamama'a Isaiah:
23294	MAT 4:16	ei rama'a rona guta laloo fei roromaa, rona fanunupa'aa hepalo baua we'ai; ma a'a ei rona guta i malalaa fei hanunuu fei ma'ea, fei we'ai na arewa.”
23295	MAT 4:17	A'a fei au fei ma nolao, Jesus nawe u'u'u, “Filoginaa naranaraa hamu'ou, uaa fei haparaiaa mei Haidaa na rafi'i.”
23296	MAT 4:18	Ei fi talailao piyee Agii Galilee, Jesus na fanunupa'aa laguei filofui, Simon, mei rona roroinia Peter ma mei lofuna Andrew. Lagu'ei sumai lepo laloo fei agi, uaa lagua dia'agi.
23297	MAT 4:19	Na ware Jesus, “Nomai. Nenerau ma a feroinaa hamugua tonaa rama'a ale'ei hamuna'o to nia.”
23299	MAT 4:21	I'a nodilao, na fanunupa'aa helaguidiai filofui, James ma John. Lagua, na'uu Zebedee. Lagua laloo fei wa a'a mei amaa lagua Zebedee ma lagu'ei hinu'aa ei lepoo lagua. Jesus na harofaa lagua
23300	MAT 4:22	ma ana ei ua, laguna di'ininaa fei wa mawe mei amaa lagua ma nenegia.
23301	MAT 4:23	Jesus na tatalai yei Galilee ma feroi laloo ei synagogue ro'ou, na u'ugaa fei rawani'a warea wagii fei haparaia ma na fapedugaa minaa ei mau funua ma ei hafelo'aa unuu ei rama'a.
23302	MAT 4:24	Fei u'ugana namina talaipedunaa Syria ma ei rama'a, rona duginamii a'ana minaa ei rona funu a'a watauda mau funua, ei naminapa'aa fi'i unuu ro'ou, ei rona wadu'aa ro'ou ei pigea, ei rona'o memeroi mawe ei na ma'e unuu ro'ou ma ina farawaninaa ro'ou.
23303	MAT 4:25	Hefi'a baua gupuu rama'a, noramiaa ro'ou, Galilee, Decapolis, Jerusalem, Judea ma ei gufu fipepei Jordan, rona nenegia.
23304	MAT 5:1	I'a fanunupa'aa ei gupuu rama'a, na fanenaa pafoo fei maugeni ma na guta. Ei otalai nenerana, rona nomai a'ana
23305	MAT 5:2	ma ina'aa feroinaa ro'ou ma na ware:
23306	MAT 5:3	“Ni'eni'ea a'a ei rona fapapanai a'a mei Haidaa, uaa fei haparaia pafea, manumanuu ro'ou.
23307	MAT 5:4	Ni'eni'ea a'a ei ronapa'aa faloloa'i, uaa i pa'i nemea ba i farawaninaa ei naranaraa ro'ou.
23308	MAT 5:5	Ni'eni'ea a'a ei rona fafafauaa naranaraa ro'ou, uaa ro'awe tonaa fei malagufu.
23309	MAT 5:6	Ni'eni'ea a'a ei rona bao ma sigigi wagii ei wanewaneaa manumanu, uaa ro'awe magu.
23310	MAT 5:7	Ni'eni'ea a'a ei rona faloloa'inaa hefi'a, uaa nemea iwe faloloa'inaa ro'ou.
23311	MAT 5:8	Ni'eni'ea a'a ei na fafa'arai ei naranaraa ro'ou, uaa ro'aa fanunupa'aa mei Haidaa.
23312	MAT 5:9	Ni'eni'ea a'a ei rona'o fapedugaa fisibaiaa hefi'a, uaa nemeadiai iwe roroinaa ro'ou na'uu mei Haidaa.
23313	MAT 5:10	Ni'eni'ea a'a ei rona to fi'ia wagii ei manumanu na wanewane, uaa fei haparaia pafea, manumanuu ro'ou.
23314	MAT 5:11	“Ni'eni'ea a'a hamu'ou nabaa ena rama'a, rona warefafeloaa hamu'ou, haperararaiaa hamu'ou ma warefasifi ba hamona bigi'aa ei maumau hafelo ma rona bigi'aa ei manumanu ei a'a hamu'ou, uaa yau.
23315	MAT 5:12	Ni'eni'e ma unuwenuwe, uaa na bauanai fei pono'aa hamu'ou i pafea, uaa ana rona haperararaiaa ei mamama'a mina.
23316	MAT 5:13	“Hamu'ou ale'ei agii feni malagufu. Ma'uaa nabaa fei agi na pa'ai fei agi'agiana, batanai ba i agi'agiadiai? Lomidiai bigi'ana; hepalo ua bigi'ana ba ro'aa siminaa ano ma ro'aa talaihapuninia ei rama'a.
23317	MAT 5:14	“Hamu'ou ale'ei we'ai feni malagufu. Hepalo baua gufu pafoo maugeni, pa'aa lomi i ude'opa'aipa'i.
23318	MAT 5:15	Ana lomi ba ei rama'a, ro'aa ha'inaa ei we'ai ro'ou ma augia haroo hepalo hagi. Ma'uaa ro'aa augia pafoo fei ude'udena ma i we'ainaa minaa ei rama'a laloo fei humu.
23319	MAT 5:16	Ana ale'ei, fawe'ainaa ei we'ai hamu'odu i pudaa ei rama'a ba ro'aa fanunupa'aa ei rawani'a bigi'aa hamu'ou ma uduginaa mei Amaa hamu'ou pafea.
23320	MAT 5:17	“Apuna nara ba eni a nomai ba a fapedugaa fei Law o ei Mamama'a; abaa eni a nomai ba a fapedugaa ro'ou, ma'uaa ba a bigi'aa tamanu ronadii wareia.
23321	MAT 5:18	A warefa'uai a'a hamu'ou ba, i apa'ai fei haroo pafea ma feni malagufu, ma'uaa lomi ba i pa'ai ma'ida ne'ia, o hepalo dibaa nene'i wagii fei Law hawina ba minaa ei manumanu lalona na nodigimai.
23322	MAT 5:19	Hini i barafeaa ma'ida ei warea lalona ma feroinaa hefi'a ba ronei bigi'ia ale'ei, hia, lomi ba i pa'i harana a'a fei haparaia pafea, ma'uaa hini i feroi ma neneraa eni warea eni, iwe pa'i baua harana a'a fei haparaia pafea.
23323	MAT 5:20	Uaa u'ei warefanaa hamu'ou ba nabaa ei wanewaneaa hamu'ou lomi i muainaa ei wanewaneaa ei Pharisee mawe ei feroiaa law, pa'aa lomi ba hamo'aa wadu'ainaa laloo fei haparaia pafea.
23324	MAT 5:21	“Hamona aida ba ei rama'aa mina, rona guainia ba, ‘Apuna fo'afama'e, ma hini i fo'afama'e, i oa a'a fei dududua.’
23325	MAT 5:22	Ma'uaa u'ei warefanaa hamu'ou ba hini i siba a'a mei lofuna, ana i oa a'a fei dududua. Hepalodiai, hini i ware ‘Raca’ a'a mei lofuna, hia, i u i pudaa ei Sanhedrin. Ma'uaa hini i ware ba, ‘Yoi pa'aa lomi apa'amu!’ i fagiana a'a fei hafi lomi i peretoo.
23326	MAT 5:23	“Si'ei, nabaa o'aa augaa ei fanamu a'a fei tawahafi na apunai yei humuu mei Haidaa ma yei ona nonominia ba mei lofumu na pa'i awatana a'amu,
23327	MAT 5:24	di'augaa fena fanamu yena i ma'aa fena tawahafi na apunai. Ma do'o aunu ma fawanewaneia a'a mei lofumu. Nene, hadiwe'imai ma fanaa fei fanamu.
23328	MAT 5:25	“Fawanewanebatafainia a'a mei i bidi ununa a'amu, mei ba i dududuio. Bigi'ia ei hamu'eifi talailao i ma'aa tala. Nabaa lomi, i aunaa yoi i panii mei fadududua ma mei fadududua i aunaa yoi panii mei ba ipowe aunaa yoi humuu bobo'aia.
23329	MAT 5:26	A warefa'uai a'amu, lomi o asi'aa hawina ona hodipedugaa ei mugoo po'ina.
23330	MAT 5:27	“Hamona aida ba ei rama'aa mina, rona guainia ba, ‘Onei'aa fiharoharoipa'ai.’
23331	MAT 5:28	Ma'uaa u'ei warefanaa hamu'ou ba hini i nanamainaa nemea pifine, ina fiharoharoipa'aidii a'ana laloo fei naranarana.
23332	MAT 5:29	Nabaa fei pudamu pepei ma'au i fafeloio, walesiminia. Ina rawani ba hepalo ua manumanuu unumu na pa'ai laraa fei ba minaa ei unumu i baroronaa waduhero.
23333	MAT 5:30	Ma nabaa fei panimu pepei ma'au i fafeloio, famosuia ma siminia. Ina rawani ba hepalo ua manumanuu unumu na pa'ai laraa fei ba minaa ei unumu i baroronaa waduhero.
23334	MAT 5:31	“Ina udedii fei warea ba, ‘Hini mei i di'ininaa mei harona pifine, inei fania hepalo ne'ifa'aia ba lagu'aa fi'alagii.’