23223	MAT 1:10	Te Ezequías ma kúu yuva Manasés ma, te Manasés ma kúu yuva Amón ma, te Amón ma kúu yuva Josías ma.
23228	MAT 1:15	Te Eliud ma kúu yuva Eleazar ma, te Eleazar ma kúu yuva Matán ma, te Matán ma kúu yuva Jacob ma.
23229	MAT 1:16	Te Jacob ma kúu yuva José ma, yii ña'a kúu María ma, te si'i Jesús ma kúu ña, te Jesús ma kúu iya nani Cristo ma iya ni tetniñu Su'si ma.
23231	MAT 1:18	Te sa'a ni kuu kivi ni kâku Jesucristo ma. Iyo suchi kúu María ma, ndetu i ja tnanda'a i ji'in José ma, te nuu ñatuu jin kueka tna'a‑ka i ma, te María ma, ni ni'i sa'ya i sukan ni kuni maa Xtumani Ndios ma. Te ni jinitnuni José ma ja ñu'u sa'ya i ma.
23232	MAT 1:19	Te José ma, in suchi va'a ini kúu i, te ñatuu kúni i ja jin ka'an ndeva'a ñayii ma ja kuu María ma, te chukan kúu ja jani ini i ja yuyu'u‑ni xndoo i suchi ma.
23233	MAT 1:20	Te sukan jani ini i. Sani te nuu ni kixi i ma, te ni jininuu i ja ni kenda in ángel ni tetniñu Iya Tátnuni ma nuu iyo i ma, te jiña'a ángel ma: ―‍José sa'ya tata David, má koyu'u ro ja kueka ro María suchi ko kuu ñasi'i ro ma, vaa sa'ya i suchi ñu'u ma, Sa'ya maa Xtumani Ndios ma kúu ya.
23237	MAT 1:24	Te ni ndoto José ma ja ni kixi i ma, te ni sa'a i sukan ni tatnuni ángel ni tetniñu Iya Tátnuni ma, te ni jeka i María ma ja ko kuu ñasi'i i suchi ma.
23238	MAT 1:25	Kovaa masu ni yo kixi i ji'in María ma, chi ni yo ndetu i onde nuu ni kâku sa'ya María ma suchi xinañu'u ma, te ni xnani José ma lulu ma Jesús, sukan ni jiña'a ángel ma.
23242	MAT 2:4	Te ni ndaxtutu Herodes ma ndaka tee ka tatnuni nuu sutu ma, ji'in ndaka tee ka skua'a tnu'u Moisés ma ja ka iyo de ñuu yukan ma, te ni jikan‑tnu'u de ndenu iyo ja kâku Cristo iya tetniñu Su'si ma.
23249	MAT 2:11	Te ni ka kivi koo de ini ve'e ma, te ni ka jini de lulu ma ji'in si'i ya María ma, te ni ka jinkoo jiti de, te ni ka ndachiñu'u de Jesús ma, vaa ka jini de ja iya kanuu kúu ya. Sani te ni ka ndakune de ja ka yinda'a de kuan koo de ma, te ni ka skuta'vi de lulu ma mirra ji'in ja jáxiko asi ji'in oro.
23282	MAT 4:4	Kovaa Jesús ma, ni ndakone'e ya: ―‍Tnu'u Su'si ma ká'an: “Masu maa in‑ni ja kaa ja ko'o o ma sa'a ja koteku o chi su'va ja kandija o ndaka tnu'u ká'an káchi Su'si ma” ―‍kúu ya jiña'a ya.
23285	MAT 4:7	Te Jesús ma, jiña'a ya: ―‍Suni tnu'u Su'si a ká'an: “Másu ko kototnuni ro Su'si ro Iya Tátnuni ma” ―‍kúu ya jiña'a ya.
23288	MAT 4:10	Kovaa Jesús ma, ni ndonda ya nuu tachi ma, te sa'a jiña'a ya: ―‍Kuán ndiyo ki'in ro nuu iyo ri a, vaa tnu'u Su'si a ká'an: “Maa in‑ni Su'si Iya Tátnuni ma kúu iya ndachiñu'u ro, te nuu maa in‑ni ya kunukuechi ro” ―‍kúu ya jiña'a ya.
23320	MAT 5:17	’Másu ko jin kani ini ni ja vee sa ja xtandiyo sa ja ni ndakaxtnu'u Moisés ma xi ja ni ka yo kaxtnu'u tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma. Masu vee sa ja xtandiyo sa, chi ña'a, su'va vee sa ja xsinu sa ja kaxtnu'u vava'a sa sukan kúni Su'si ma ja jin ko sa'a jin ko kuu ni.
23323	MAT 5:20	Chukan kúu ja ká'an sa ja kanuu ja jin sa'a va'a jin sa'a ndaa‑ka ni sana tee ka skua'a tnu'u ni yo kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo ma, vaa nú ña'a, te masu kuu jin kivi koo tna ni nuu tatnuni Su'si ma.
23324	MAT 5:21	’Ni ka jiniso'o ni ja sa'a ni ka kaxtnu'u ñayii jana'a ma: “Másu ko ka'ni ni ñayii ji'in ni ma, vaa ñayii ni ja'ni in ndiyi ma, jâ ni jiso kuechi i te ndachunaa maa i ja ni sa'a i ma.”
23330	MAT 5:27	’Ni ka jiniso'o ni ja ni ka yo ka'an i ma: “Máko kivi nduu ni ji'in in‑ka ñayii masu ni tnanda'a ji'in ni ma.”
23336	MAT 5:33	’Te suni ni ka jiniso'o ni ja ni ka ka'an tna i nuu ñayii jana'a ma: “Má ndakune'e ni Su'si ma te xnda'vi ni tna'a ni ma, su'va sa'a ni ja ni skuiso ni nuu Iya Tátnuni ma.”
23350	MAT 5:47	Te nú ka wa'a ni nchuxi nani ñayii ni ka nduu ji'in ni sa'ya Su'si ma, ¿nawa kúu ja ka sa'a‑ka ni? ¿Masu sukan ka sa'a tna ñayii ñatuu ka jini Su'si ma, ja vivii ka kuu i ji'in ñayii ka ketna'a ini ji'in i ma‑ni?
23352	MAT 6:1	Te jiña'a Jesús ma: ―‍Másu ko jin ku'un ini ni ja ora ka sa'a ni ja va'a ma, te onde jin kuni ña'a ñayii ma, sukan‑va'a jin ndachiñu'u ña'a i. Vaa nú sukan na jin sa'a ni, te masu nawa jin kuta'vi ni nuu Yuva o iya iyo onde andivi ma.
23359	MAT 6:8	Máko jin sa'a ni sukan ka sa'a i ma, vaa visi ñatuu jin kakan‑ta'vi‑ka ni nawa ka jiniñu'u ni ma, kovaa Yuva o Su'si ma chi jâ jini ya nawa ka jiniñu'u ni.
23370	MAT 6:19	’Máko ku'un xeen ini ni ja koneva'a ni kua'a xeen ndatniñu ñuu ñayivi a nuu kána tikixin, ji'in nuu nána xe'e ndatniñu ma, ji'in nuu kuu jin kivi koo kui'na ini ve'e ni ma te jin sakui'na i.
23375	MAT 6:24	’Ni‑in ñayii, masu kuu kunukuechi i nuu uu jito'o i ma chi kuni u'vi i nuu in jito'o i ma te kutoo‑ka i in‑ka jito'o i ma, xi katanuu i in de ma te saxiko i in‑ka de ma. Masu kuu kunukuechi o nuu Su'si ma ji'in nuu ndaka ja iyo ñuu ñayivi a.
23376	MAT 6:25	’Chukan kúu ja ká'an sa: Máko jin ko ndi ini ni nawa jin kaa jin ko'o ni ja jin koteku ni, ni a nawa jin kondii jin konama ni. Ka jini maa ni ja Su'si ma ni sa'a ja ka teku ni a, te kuu sa'a ya ja jin ni'i ni ja jin kaa ni ma. Te ka jini maa ni ja Su'si ma, ni sa'a ya yikikuñu ni a, te kuu sa'a ya ja jin ni'i ni ja jin kondii jin konama ni.
23386	MAT 7:1	Te jiña'a Jesús ma: ―‍Máko jin ndanduku ni naxe ka sa'a ka kuu in‑ka ñayii ma, sukan‑va'a máko ndanduku Su'si ma naxe ka sa'a ka kuu maa ni a.
23390	MAT 7:5	Masu ndasa'a ni kuenda tnu'u ká'an ni a, vaa ká'an ni te masu sa'a ni sukan ká'an ni ma. Xinañu'u‑ka tava ni vitu ka'nu ñunee nuu maa ni a, te sukan saa kuu konde'ya va'a ni, sukan‑va'a kuu ndatava ni mi'i ñunee nuu tna'a ni ma.
23391	MAT 7:6	’Má jin kua'a ni ja ii ma nuu la‑ina ma, nasa jin ndakokuiñi ti te jin sa'a kuechi jin sa'a likin ña'a ti. Te má jin tnaa ni perla vivii ma nuu chikini ma, nasa jin kuiñu ti.
23397	MAT 7:12	’Chukan kúu ja ndaka ja va'a ka kuni ni ja jin sa'a ña'a ñayii ma, te sukan jin sa'a ni ja va'a ja jin kuu i, vaa nú sa'a o sa'a chi yikuu o sa'a o ndaka sukan ni ka yo kaxtnu'u Moisés ma ji'in tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma.
23406	MAT 7:21	’Masu ndaka ñayii ka ka'an nuu sa a: “Señor, Señor” ma, jin kivi koo nuu tatnuni Su'si ma, nú masu ja yika‑ni ja ñayii ka sa'a sukan kúni Yuva sa Su'si ma iya iyo onde andivi ma.
23408	MAT 7:23	Kovaa sani te ndakuña'a sa nuu ñayii yukan: “Masu nama uun ni jini ña'a sa. ¡Kuán koo ni kuán jin ndiyo ni nuu iyo sa a! ¡Vaa ndijin chi ñayii ka sa'a ja u'vi ma ka kuu ni!”, kuña'a sa i.
23414	MAT 7:29	Vaa maa ya chi ûni jini ya ja káxtnu'u ya ma, te masu ni yo jani uu ni yo jani uni ini ya ja ni yo ka'an ya ma, sukan ni ka yo jani uu ni ka yo jani uni ini tee ka skua'a tnu'u Moisés ma.
23418	MAT 8:4	te Jesús ma, sa'a ni tatnuni ya: ―‍Másu ko kuña'a ni ni‑in nuu ñayii ma, su'va kuá'an ni, te kaxtnu'u ni ñií ni a nuu sutu ma, te kinda'a ni ja ni tatnuni Moisés ma ja ndakua'a ni nuu Su'si ma ja ndakuan‑ta'vi ni nuu ya ja jâ ni nduvii ni a, sukan‑va'a ndaka i jin kuni ja jâ ni nduvii ni nuu kue'e ni ndo'o ni ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23431	MAT 8:17	sukan‑va'a ko kuu sukan ni ka'an Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma: “Maa ya ni jiso kue'e o ma ji'in ndenu u'vi o ma.”
23433	MAT 8:19	Te ni jan tu'va ña'a in tee skua'a tnu'u Moisés ma, te jiña'a de: ―‍Teskua'a, kúni sa ja kondikin ña'a sa ndeva'a‑ni ndenu ki'in maa ni ―‍kúu de jiña'a de.
23443	MAT 8:29	Sani te ka kayu'u de ka jiña'a de: ―‍¡Máko kivi nduu ni ji'in sa! ¿Vaa Sa'ya Su'si ma kúu ni, te vee ni ja xndo'o xneni ña'a ni? ¡Te vitna ja ñatuu kenda‑ka kivi ja sa'a ni sukan! ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23451	MAT 9:3	Te jaku tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ka jani ini de: “Tnu'u ká'an tee ya'a chi ñatuu játna ini Su'si ma”, ka kuu de ka ka'an de.
23457	MAT 9:9	Nuu ni ya'a Jesús ma ichi nuu kua'an ya ma, te ni jini ya tee kúu Mateo ma, ja núkoo de ja ndáke'en ya'vi de xu'un no'o ñuu Roma ma nuu ndaka ñayii ka kivi koo ini ñuu ma ja jin xiko i ndatniñu i nuya'vi ma. Te jiña'a ya: ―‍Kondikin ña'a ni ―‍kúu ya jiña'a ya de. Te ni ndokuiñi tee kúu Mateo ma, te ni ndikin de ya.
23461	MAT 9:13	Kuán koo ni, te jin skua'a ni nawa kúni ka'an tnu'u Su'si a nuu ká'an ma: “Masu kúni sa ja jin ka'mi ni kiti jin ndataa ni nuu sa, su'va ja kúni sa kúu ja na jin kunda'vi ini ni tna'a ni ma.” Te saña chi masu vee sa ja ndakana sa ñayii ka jani ini ja ñayii ka sa'a ja va'a ja ndaa ka kuu i ma, chi vee sa ja ndakana sa ñayii ka ndakunitnuni i ja ka ndiso kuechi i ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23481	MAT 9:33	Te Jesús ma, ni kene'e ya tachi ma, te tee ñatuu kúu ka'an ma, ni kuu ni ndaka'an de. Te ñayii ma, ni ka sa'vi‑nka ini i, te ka ka'an i: ―‍Masu nama uun ka jini o ja sa'a ko kuu ñuu Israel ya ―‍ka kuu i ka ka'an i.
23489	MAT 10:3	ji'in Felipe ma, ji'in Bartolomé ma, ji'in Tomás ma, ji'in Mateo tee ni yo ndake'en ya'vi xu'un no'o ñuu Roma ma, ji'in Jacobo sa'ya Alfeo ma, suni tna Lebeo ma tee nani tna Tadeo ma,
23491	MAT 10:5	Te ndi‑uxi uu tee ya'a ni tetniñu Jesús ma, te ni tatnuni ya nuu de sukan jin sa'a de ma, te jiña'a ya: ―‍Máko jin koo ni nuu ka iyo ñayii masu ñayii ñuu Israel ya ka kuu i ma, ni a ñuu ñayii samaritano ma.
23495	MAT 10:9	’Má jin kinda'a ni xu'un oro, ni a xu'un plata, ni a in‑ka xu'un,
23520	MAT 10:34	’Má jin kani ini ndijin ja ni kijaa sa ñuu ñayivi a, te jin koo mani ndaka ñayii a. Vaa ja ni kijaa sa ya masu jin koo mani ndaka i, chi su'va su'va jin ko kuu i.
23563	MAT 12:5	¿Te ñatuu nama ni ka ka'vi ni sukan ni tatnuni Moisés ma? Vaa ni tatnuni de ja kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu o ma, te tee ka kuu sutu ma ja ka jinukuechi de ini veñu'u ka'nu ma, kuu jin sa'a maa de ja masu kuu jin sa'a ñayii ma, te ñatuu na kuechi jin kuiso de ―‍kúu ya jiña'a ya.
23565	MAT 12:7	Kovaa ndijin chi jâ ni ka xtekuechi ni tee ñatuu na ja u'vi ni ka sa'a de ma, vaa ñatuu ka jaku'ni ini ni nawa kúni ka'an tnu'u ndee nuu tnu'u Su'si ma ja ká'an sa'a ma: “Masu kúni sa ja jin taa ni in kiti ja jin ka'mi ni nuu sa a. Su'va kúni sa ja na jin kunda'vi ini ni tna'a ni ma.”
23578	MAT 12:20	Masu ka'nu ya ndoo yi kue'e ja sani te tna'nu tnu ma, ni masu nda'va ya ñu'u vivi'i‑nka‑ni ndu'va i ja sani te nda'va i ma, nú masu ja onde ko kuu sukan ká'an tnu'u ndaa tnu'u ndija ya ma, te kundee ya nuu ja u'vi ma.
23585	MAT 12:27	’Te nú sukan ka ka'an ni ja sa'a saña, ¿te tee ka ndikin ña'a ndijin a, na in wa'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja ka kene'e de tachi ma? Maa de na jin ndaka'an, vaa nú Su'si ma wa'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja ka sa'a de sukan ma, chi ndátuu ja ndijin chi masu ka jini ni ja ka ka'an ni a.
23596	MAT 12:38	Sani te jaku tee ka skua'a tnu'u ni yo ndakaxtnu'u Moisés ma ji'in tee ka kuu fariseo ma, ka jiña'a de: ―‍Teskua'a, ka kuni sa ja na sa'a ni in milagru ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23607	MAT 12:49	Te ni skuili ya nda'a ya ichi nuu ka iyo ñayii ka ndikin ya ma, te jiña'a ya: ―‍Maa ñayii ya'a ka kuu si'i sa ji'in ñani sa,
23660	MAT 13:52	Te jiña'a ya: ―‍Chukan kúu ja ndaka tee ka skua'a tnu'u ni tatnuni Moisés ma, te nuna jin kutu'va‑ka de sukan tátnuni Su'si iya iyo andivi ma, te jin ko kuu de sukan kúu in tee va'a in tee ndichi jito va'a ñayii ka iyo ve'e de ma, te kéne'e de ja vava'a neva'a de ma, ja jaa ma ji'in ja jâ ni kuu kii‑ka iyo ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23663	MAT 13:55	¿Masu suchi ya'a kúu sa'ya carpinteru ma? ¿Masu si'i i kúu ña'a nani María ma? ¿Te masu ñani i ka kuu Santiago ma, José ma, Simón ma, ji'in Judas ma?
23670	MAT 14:4	Vaa Juan ma, ni yo jiña'a de: ―‍Masu va'a‑ni ja koo ni ji'in ña'a jiña, vaa téku‑ka yii ña ma ―‍ni yo kuu de ni yo jiña'a de.
23682	MAT 14:16	Kovaa Jesús ma, ni ndakone'e ya: ―‍Masu jiniñu'u ja jin koo i. Jin kua'a maa ni ja jin kaa i ―‍kúu ya jiña'a ya.
23696	MAT 14:30	Kovaa ni jini de ja yi'i xeen kajin ma, te kuan kêe de nuu ndute ma nkuu, te ni kayu'u de jiña'a de: ―‍¡Señor! ¡Má kua'a ni tnu'u ja kêe sa nuu ndute a! ―‍kúu de jiña'a de.
23703	MAT 15:1	Sani te ni ka kenda koo tee ka kuu fariseo ma, ji'in tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ja ka iyo de ñuu Jerusalén ma. Te ni ka jan tu'va de Jesús ma, te ni ka jikan‑tnu'u de ya:
23707	MAT 15:5	Kovaa maa ni chi ka ka'an ni ja in ñayii chi kuu kuña'a i nuu yuva i ma xi nuu si'i i ma: “Ma kuu chindee‑ka ña'a sa, chi vaa ndaka ja neva'a sa ya chi jâ ni ndakua'a sa nuu Su'si ma.”
23709	MAT 15:7	’¡Masu ka sa'a ni sukan ka ka'an ni a! Va'a‑ni ni ka'an tee kúu Isaías tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma ja jin kuu ni nuu ni ka'an de sa'a ma:
23711	MAT 15:9	Masu nde jiniñu'u ja ka sa'a i tnu'u ja ka chiñu'u ña'a i ma, vaa ja ka kaxtnu'u i ma, ndimaa ja ka tatnuni ñayii ma kúu. Sa'a ni jiña'a Su'si ma te ni ndaka'an Isaías ma, ―kúu ya jiña'a ya.
23716	MAT 15:14	Má jin sanuu ni, vaa ñayii inukuaa ka kuu de, te ka kuni de ja jin skaka de in‑ka ñayii kuaa ma. Vaa ka jini maa ni ja nú in tee kuaa ma, te skaka de in‑ka tee kuaa ma, te nú iyo in kava chi nduu de jin kê koo ―‍kúu ya jiña'a ya.
23728	MAT 15:26	Kovaa Jesús ma, ni ndakone'e ya: ―‍Masu va'a ja xtandee o ja ka jaa suchi kuechi ma te kua'a o ja jin kaa la‑ina ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23741	MAT 15:39	Te ni ndakuan‑ta'vi ya nuu ñayii ma, te ni ndaa ya nuu barcu ma ji'in tee ka ndikin ya ma, te kua'an ya ichi ñuu nani Magadán ma.
23762	MAT 16:21	Te onde kivi yukan, te Jesús ma, ni keja'a ya káxtnu'u ya nuu tee ka ndikin ya ma ja jiniñu'u ja ki'in ya ñuu Jerusalén ma, te jin xndo'o jin xneni ña'a tee ka ndanuu ma, ji'in tee ka tatnuni nuu sutu ma, ji'in tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma. Te sa'a jiña'a ya nuu tee ka ndikin ya ma: ―‍Jin ka'ni ña'a de, kovaa nuu uni kivi ma, te ndateku sa ―‍kúu ya jiña'a ya.
23772	MAT 17:3	Te ni ka jini de Elías ma ji'in Moisés ma, ja ka ndatnu'u de ji'in ya.
23773	MAT 17:4	Te Pedro ma, jiña'a de nuu Jesús ma: ―‍Señor, ¡va'a‑ni ja ka iyo sa ya'a! Nú kúni ni, te jín sa'a sa uni ve'e nda'a yutnu, in kuenda maa ni, te in‑ka kuenda Moisés ma, te in‑ka kuenda Elías ma ―‍kúu de jiña'a de.
23778	MAT 17:9	Nani ni ka nu koo de yuku ma, Jesús ma, ni sacargu ya de, te jiña'a ya: ―‍Máko jin ndakani ni ni‑in nuu ñayii ja ni ka jini ni ma, onde nú ni ndateku sa ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a ―‍kúu ya jiña'a ya.
23779	MAT 17:10	Te ni ka jikan‑tnu'u de Jesús ma: ―‍¿Nava'a ka ka'an tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma ja xinañu'u‑ka ndii Elías ma? ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23794	MAT 17:25	Te Pedro ma, jiña'a de: ―‍Má jin ko ndi ini ni chi chúya'vi de ―‍kúu de jiña'a de. Te nuu ni ndivi de ini ve'e ma, te xinañu'u‑ka Jesús ma ni ka'an, te jiña'a ya: ―‍¿Naxe jani ini ni, Simón? Tee ka kuu rey ñuu ñayivi a, ¿na in xi‑nuu ka ndake'en ya'vi de xu'un ja jin kuu maa de ma, ka jani ini ni? ¿Nuu sa'ya de ma, xi nuu ñayii masu ñuu de ka kuu i ma? ―‍kúu ya jiña'a ya.
23797	MAT 18:1	Maa ora yukan‑ni, ni ka kenda koo tee ka ndikin Jesús ma nuu iyo ya ma, te ka jiña'a de: ―‍¿Na in kúu ja kanuu‑ka nuu tatnuni Su'si ma? ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23818	MAT 18:22	Jesús ma, jiña'a ya: ―‍Masu ká'an sa ja onde uja‑ni jichi, su'va onde uja jichi uni xiko uxi (7 × 70) jichi ―‍kúu ya jiña'a ya.
23828	MAT 18:32	Sani te ni kana ña'a jito'o de ma, te jiña'a de nuu tee tavi nuu de ma nkuu: “Tee jinukuechi tee sa'a ja u'vi kúu ni. ¿Masu ndaka ja tavi ni ma ni sakanu ini sa ma, vaa ni jikan‑ta'vi ni nuu sa ja na sakanu ini ña'a sa ma?
23838	MAT 19:7	Te ka jiña'a de: ―‍Nusaa, te ¿nava'a Moisés ma, ni kachi de ja kuu xndoo tee ma ñasi'i de ma, te kua'a de in tutu nuu ká'an ja jâ ni xndoo de ña ma? ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23839	MAT 19:8	Sani te Jesús ma, jiña'a ya: ―‍Kuechi ja inuso'o ka ndaa ni a, te Moisés ma, ni kachi de ja kuu jin xndoo ni ñasi'i ni ma. Kovaa onde xinañu'u ma nuu ni sa'a Su'si ma ñayii ma, te masu sukan ni jani ini ya ma.
23842	MAT 19:11	Sani te jiña'a ya: ―‍Masu ndaka ñayii ma, ka iyo i ja jin kandija i tnu'u ya'a, yika‑ni ja ñayii chíndee ña'a Su'si ma ja jin jaku'ni ini i ma.
23848	MAT 19:17	Te Jesús ma, jiña'a ya: ―‍¿Nava'a jikan‑tnu'u ni nuu sa siki ja va'a ma? Masu na in‑ka sa'a ja va'a chi maa in‑ni Su'si ma. Kovaa nú kúni ni ja ndani'i ta'vi ni te koteku ni ni‑kani ni‑jika, te kandija ni ndaka sukan ni tatnuni Su'si ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23849	MAT 19:18	Te jiña'a de: ―‍¿Nde tnu'u kandija sa? ―‍kúu de jiña'a de. Te Jesús ma, jiña'a ya: ―‍Másu ko ka'ni ni ni‑in ñayii. Másu ko kivi nduu ni ji'in in‑ka ña'a ma. Másu ko sakui'na ni. Másu ko ka'an tnu'u ni siki in‑ka ñayii ma.
23874	MAT 20:13	Te ni ndakone'e tee tátnuni ve'e ma, te jiña'a de nuu in de ma: “Ndijin, masu na ja u'vi ni sa'a ña'a sa. ¿Masu ni ka kendoo o ja sukan ke'en ya'vi ni in kivi ma?
23876	MAT 20:15	¿Masu va'a‑ni ja sa'a sa ji'in xu'un sa a sukan kúni maa sa? ¿Xi kukueñu ini ni ja va'a ini sa a?”, kúu de jiña'a de.
23879	MAT 20:18	―‍Ka jini maa ni ja jin koo o ñuu Jerusalén ma. Te yukan kúu nuu saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, jin koo ñayii yukan jin xsia'a ña'a i nuu nda'a tee ka tatnuni nuu sutu ma, ji'in nuu nda'a tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, te jin ka'an i ja kûu sa,
23883	MAT 20:22	Te ni ndakone'e Jesús ma: ―‍Masu ka jini ni ja ka jikan ni a. ¿Xi kuu jin ko'o ni ja uwa ja ko'o sa ma? ¿Te kuu jin kuandute ni sukan kuandute sa ma? ―‍kúu ya jiña'a ya. Te cha'a chi ja ndo'o neni ya ma kúu ja ni jiña'a ya ma. Te ka jiña'a de: ―‍Kuu.
23898	MAT 21:3	Te nú na in kakan‑tnu'u naku ka sa'a ni sukan, te jin kuña'a ni: “Maa Señor ma jiniñu'u ti, te sani te ndataa ya ti”, jin kuña'a ni ―‍kúu ya jiña'a ya.
23910	MAT 21:15	Kovaa tee ka tatnuni nuu sutu ma, ji'in tee ka skua'a tnu'u ni yo tatnuni Moisés ma, ni ka jini de milagru ni sa'a ya ma, ji'in sukan ka kayu'u suchi kuechi ma ini veñu'u ma ja ka ka'an i: “¡Hosanna! ¡Ja va'a kúu Sa'ya tata David ma!”, ka kuu i ka ka'an i. Te ni ka ndakiti xeen ini de,
23914	MAT 21:19	Te ni jini ya in tnu higo yu'u ichi ma. Kovaa ñatuu na nde'ya tnu ma ni ni'i ya chi nanimaa nda'a tnu ma kúu. Sani te jiña'a ya nuu tnu higo ma: ―‍¡Masu kuun‑ka higo ro! ―‍kúu ya jiña'a ya. Te ora yukan‑ni, te ni yichi tnu.
23924	MAT 21:29	Te ni ndakone'e i, te jiña'a i: “Masu ki'in sa”, kúu i jiña'a i. Kovaa kuee‑ka ma, te ni ndakani, ni ndaka'vi ini i, te kua'an i itu ma.
23959	MAT 22:18	Kovaa Jesús ma chi jini ya ja masu ja va'a ka ñu'u ini de ja sukan ka jikan‑tnu'u de ya ma, te jiña'a ya: ―‍¿Nava'a ka jitotnuni ña'a ni? ¡Masu ka sa'a ni sukan ka ka'an ni a!
23965	MAT 22:24	―‍Teskua'a, Moisés ma, ni xndoo de tutu ká'an ja nú in tee ma, ni tnanda'a de te ni ji'i de te ñatuu na sa'ya de ji'in ñasi'i de ma ni iyo, te ñani tee ni ji'i ma ndakueka ñasi'i de ma, sukan‑va'a koo sa'ya ña, te ko kuu i sa'ya tata tee ni ji'i ma.
23970	MAT 22:29	Te ni ndakone'e Jesús ma, te jiña'a ya: ―‍Ndijin chi masu ka jini ni ja ka ka'an ni a. Masu ka jini ni sukan ká'an tutu ndee tnu'u Su'si ma, ni a ndaka ja kuu sa'a Su'si ma masu ka jini ni.
23973	MAT 22:32	“Maa sa kúu Su'si Abraham ma ji'in Isaac ma ji'in Jacob ma.” Te chukan kúu ja jin ndateku ñayii ni ka ji'i ma, vaa Su'si ma, masu Su'si ñayii ni ka ji'i ma kúu ya chi Su'si ñayii ka teku ma kúu ya ―‍kúu ya jiña'a ya.
23976	MAT 22:35	Te in de ma, ja kúu de tee skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ni kuni de ja kototnuni de nawa ka'an Jesús ma, te ni jikan‑tnu'u de ya:
23977	MAT 22:36	―‍Teskua'a, ¿nde tnu'u ni tatnuni Su'si ma ja ni ndakaxtnu'u Moisés ma kúu ja kanuu xeen‑ka ma? ―‍kúu de jiña'a de.
23981	MAT 22:40	Nú ka kandija ni te ka sa'a ni sukan ká'an nduu tnu'u ya'a, ka yikuu ni ka sa'a ni ndaka tnu'u ni ka yo kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23989	MAT 23:2	―‍Nuu ni yo nukoo Moisés ma, ka nukoo tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo ma.
23997	MAT 23:10	Másu ko jin kua'a ni tnu'u ja ko jin xnani ña'a i tee ka kaxtnu'u, vaa maa in‑ni Cristo ma kúu iya káxtnu'u ndaka.
24000	MAT 23:13	’Kovaa ¡nda'vi maa ni ja ka kuu ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Vaa ka ja'nu ndee ni ja jin kivi koo ñayii ma nuu tátnuni Su'si ma, vaa ni masu ka kivi koo ni, te ni masu ka wa'a ni tnu'u ja jin kivi koo ñayii ka kuni ja jin kivi koo i ma.
24001	MAT 23:14	’¡Nda'vi maa ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Vaa ka xnda'vi ni ña'a ni ka ji'i yii ma, te ka ndaxtandee ni ve'e ña ma, te ka sa'a ni tnu'u ja tee ka sa'a ja va'a ka kuu ni, kuechi ja nana'a ka jikan‑ta'vi ni ma. Chukan kúu ja jin chunaa xeen‑ka ni.
24002	MAT 23:15	’¡Nda'vi maa ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Te kuan koo ni ve koo ni nuu ñu'ú ya nuu mar ma ka kuu ni, sukan‑va'a jin kundee ni ja kandija in ñayii ma sukan ka kaxtnu'u ni a, te nú ni kandija i ma, jâ ni ka kundee ni ja ka'vi‑ka ndo'o neni i nuu andeya ma sana maa ni.
24010	MAT 23:23	’¡Nda'vi maa ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Vaa saa ka jatanuu ni ja onde minu xtila ma ji'in anís ma ji'in cominu ma ka ndakua'a tu ni diezmo ni ma nuu Su'si ma, kovaa ni ka xndoo ni tna'a cha'a ja ka kuu i ja ka ndanuu‑ka ja ni tatnuni Su'si ma ja jin sa'a ni ma, ja jin kunda'vi ini ni tna'a ni ma, ji'in ja jin kukanu ini ni Su'si ma, ji'in ja jin ko sa'a ni ja va'a ja ndaa ma. Te vaa ndaka cha'a ka ndanuu‑ka ja jin sa'a ni, te suni nini ja jin ndakua'a tna ni nuu Su'si ma ndaka ja jâ ka ndakua'a ni ma.