23223	MAT 1:10	Te Ezequías ma kúu yuva Manasés ma, te Manasés ma kúu yuva Amón ma, te Amón ma kúu yuva Josías ma.
23229	MAT 1:16	Te Jacob ma kúu yuva José ma, yii ña'a kúu María ma, te si'i Jesús ma kúu ña, te Jesús ma kúu iya nani Cristo ma iya ni tetniñu Su'si ma.
23231	MAT 1:18	Te sa'a ni kuu kivi ni kâku Jesucristo ma. Iyo suchi kúu María ma, ndetu i ja tnanda'a i ji'in José ma, te nuu ñatuu jin kueka tna'a‑ka i ma, te María ma, ni ni'i sa'ya i sukan ni kuni maa Xtumani Ndios ma. Te ni jinitnuni José ma ja ñu'u sa'ya i ma.
23232	MAT 1:19	Te José ma, in suchi va'a ini kúu i, te ñatuu kúni i ja jin ka'an ndeva'a ñayii ma ja kuu María ma, te chukan kúu ja jani ini i ja yuyu'u‑ni xndoo i suchi ma.
23233	MAT 1:20	Te sukan jani ini i. Sani te nuu ni kixi i ma, te ni jininuu i ja ni kenda in ángel ni tetniñu Iya Tátnuni ma nuu iyo i ma, te jiña'a ángel ma: ―‍José sa'ya tata David, má koyu'u ro ja kueka ro María suchi ko kuu ñasi'i ro ma, vaa sa'ya i suchi ñu'u ma, Sa'ya maa Xtumani Ndios ma kúu ya.
23237	MAT 1:24	Te ni ndoto José ma ja ni kixi i ma, te ni sa'a i sukan ni tatnuni ángel ni tetniñu Iya Tátnuni ma, te ni jeka i María ma ja ko kuu ñasi'i i suchi ma.
23238	MAT 1:25	Kovaa masu ni yo kixi i ji'in María ma, chi ni yo ndetu i onde nuu ni kâku sa'ya María ma suchi xinañu'u ma, te ni xnani José ma lulu ma Jesús, sukan ni jiña'a ángel ma.
23239	MAT 2:1	Nuu ni kâku Jesús ma ñuu nani Belén ma ja iyo i ñuu Judea ma, ne'un kivi yukan tátnuni rey Herodes ma. Te ini ñuu Jerusalén ma, ni ka kenda koo jaku tee inundichi ve koo ñuu ka iyo ichi nuu kána kandii ma.
23241	MAT 2:3	Te nuu ni jiniso'o rey Herodes ma ja sukan ka ka'an de ma, te ni ndi ini xeen de, te sukan ni ka ndi ini ndaka ñayii ñuu Jerusalén ma.
23242	MAT 2:4	Te ni ndaxtutu Herodes ma ndaka tee ka tatnuni nuu sutu ma, ji'in ndaka tee ka skua'a tnu'u Moisés ma ja ka iyo de ñuu yukan ma, te ni jikan‑tnu'u de ndenu iyo ja kâku Cristo iya tetniñu Su'si ma.
23243	MAT 2:5	Te ni ka ndakone'e tee ma: ―‍Ñuu nani Belén ma ja iyo i ñuu Judea ma, vaa sukan ni kaxtnu'u tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, te sa'a nde a ni ka'an de ma:
23244	MAT 2:6	Te ro'o ñuu Belén ja iyo ro ñuu Judá ma, masu in ñuu luluu‑ni kúu ro ja iyo ro ne'un tee ka tatnuni ñuu Judá ma, vaa ne'un ro'o kee iya kaxtnu'u sukan jin sa'a ñayii ma, te suu ya ko koto ñuu ri a ja kuu Israel ya. ―Sa'a ni ka ndakone'e de.
23246	MAT 2:8	Te ni tetniñu de tee ma ñuu Belén ma, te jiña'a de: ―‍Kuán koo ni, te jin ke'en tnu'u vava'a ni siki ja suchi luluu ni kâku ma te ndenu iyo i, te nú ni ka ndani'i ni i, te jin kaxtnu'u ni, sukan‑va'a ki'in tna sa jin ndachiñu'u sa i ―‍kúu de jiña'a de.
23251	MAT 2:13	Sani te nuu ni ka ya'a de kuan nu koo de ma, te nuu ni kixi José ma, te ni kenda in ángel ni tetniñu Iya Tátnuni ma, te jiña'a i: ―‍Ndakoo ni, te kueka ni lulu a ji'in si'i ya a, te kuán koo ni ñuu Egipto ma, te jin koo ni yukan‑ni onde kaxtnu'u maa sa kivi ndi koo ni ma, vaa sa'a ko kuu ja Herodes ma chi nduku de lulu a ja ka'ni de ya ―‍kúu i jiña'a i.
23252	MAT 2:14	Te ni ndoto José ma, te ni jeka de lulu ma ji'in si'i ya ma, te kuan koo jakuaa de ñuu Egipto ma.
23254	MAT 2:16	Sani te nuu ni jinitnuni Herodes ma ja ni ka xnda'vi ña'a tee inundichi ma, te ni ndakiti xeen ini de, te ni tatnuni de ja jin ka'ni soldado ma ndaka suchi yika ni ka kâku ma te onde suchi uu kuiya ma, ja ka iyo i ñuu Belén ma ji'in ndaka yu'u ñuu ma.
23257	MAT 2:19	Kovaa nuu ni ji'i Herodes ma, sani te ni kenda in ángel ni tetniñu Iya Tátnuni ma nuu kixi José ma ñuu Egipto ma,
23260	MAT 2:22	Kovaa ni ni'i tnu'u de ja tee kúu Arquelao ma, tátnuni de ñuu Judea ma nuu tniñu yuva de Herodes ma, te chukan kúu ja ni yu'u José ma ja no'o de yukan. Kovaa Su'si ma, ni kaxtnu'u ya nuu de ora kixi de ma nawa sa'a de. Sani te kuan nu koo de ji'in ya ñuu Galilea ma.
23266	MAT 3:5	Te ni yo jan koo ñayii ka iyo ñuu Jerusalén ma, ji'in ni‑ka'nu ñuu Judea ma, ji'in ni‑ka'nu yuyute Jordán ma nuu iyo Juan ma.
23283	MAT 4:5	Sani te tachi ma, ni jeka i Jesús ma, te kua'an i ji'in ya onde ñuu ii nani Jerusalén ma, te ni skaa i ya in nuu sukun xini veñu'u ka'nu ma,
23296	MAT 4:18	Kua'an Jesús ma yu'u mar ñuu Galilea ma, te ni jini ya uu tee ndi‑tna'a ñani de. In de ma nani Simón, tee ni ka yo xnani i Pedro ma, te ñani de ma, Andrés nani de. Te ka yikuu de ka skee de ñunu de ma ja jin tava de tiaka nuu mar ma, vaa tee ka tava tiaka ka kuu de.
23302	MAT 4:24	Te ni‑ka'nu ñuu Siria ma ni ka jini i sukan sa'a sukan kúu ya ma, te ni ki koo i ni ki xsia'a i ndaka ñayii ka ndo'o ka neni ndeva'a‑ni nuu kue'e ma, ji'in ñayii ka ndo'o ka neni nuu tachi ma, ji'in ñayii ka nduneé xini i ma, ji'in ñayii ñatuu kúu jin kanda i ma, te ni yo ndasava'a ya i.
23303	MAT 4:25	Te ni ka ndikin ña'a kua'a xeen ñayii ñuu Galilea ma, ji'in ñayii ñuu Decápolis ma, ji'in ñayii ñuu Jerusalén ma, ji'in ñayii ñuu Judea ma, ji'in ñayii ka iyo in‑ka yu'u yute Jordán ma, te kuan koo i ji'in ya.
23320	MAT 5:17	’Másu ko jin kani ini ni ja vee sa ja xtandiyo sa ja ni ndakaxtnu'u Moisés ma xi ja ni ka yo kaxtnu'u tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma. Masu vee sa ja xtandiyo sa, chi ña'a, su'va vee sa ja xsinu sa ja kaxtnu'u vava'a sa sukan kúni Su'si ma ja jin ko sa'a jin ko kuu ni.
23323	MAT 5:20	Chukan kúu ja ká'an sa ja kanuu ja jin sa'a va'a jin sa'a ndaa‑ka ni sana tee ka skua'a tnu'u ni yo kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo ma, vaa nú ña'a, te masu kuu jin kivi koo tna ni nuu tatnuni Su'si ma.
23335	MAT 5:32	Kovaa saña chi ká'an sa, nú tee ma, te ndásaxiko de ñasi'i de ma te xndoo de ña ma, nú masu kuechi ja ni kivi nduu ña ji'in in‑ka tee kúu, chi sa'a de ja kivi nduu ña ji'in in‑ka tee, te sa'a de ja kuiso kuechi ña. Te tee ndakueka ña'a ni ndoo ma, kuiso kuechi tna de, vaa téku yii ña ma.
23338	MAT 5:35	Ni a ko jin ka'an ni ja maa ñu'ú ya'a te jin sa'a ni, vaa nuu ka yoxtnee ja'a ya ma kúu. Ni a ko jin ka'an ni ja maa ñuu Jerusalén ma te jin sa'a ni, vaa ñuu Jerusalén ma kúu ñuu iya kúu Rey Kanuu ma.
23397	MAT 7:12	’Chukan kúu ja ndaka ja va'a ka kuni ni ja jin sa'a ña'a ñayii ma, te sukan jin sa'a ni ja va'a ja jin kuu i, vaa nú sa'a o sa'a chi yikuu o sa'a o ndaka sukan ni ka yo kaxtnu'u Moisés ma ji'in tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma.
23414	MAT 7:29	Vaa maa ya chi ûni jini ya ja káxtnu'u ya ma, te masu ni yo jani uu ni yo jani uni ini ya ja ni yo ka'an ya ma, sukan ni ka yo jani uu ni ka yo jani uni ini tee ka skua'a tnu'u Moisés ma.
23418	MAT 8:4	te Jesús ma, sa'a ni tatnuni ya: ―‍Másu ko kuña'a ni ni‑in nuu ñayii ma, su'va kuá'an ni, te kaxtnu'u ni ñií ni a nuu sutu ma, te kinda'a ni ja ni tatnuni Moisés ma ja ndakua'a ni nuu Su'si ma ja ndakuan‑ta'vi ni nuu ya ja jâ ni nduvii ni a, sukan‑va'a ndaka i jin kuni ja jâ ni nduvii ni nuu kue'e ni ndo'o ni ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23420	MAT 8:6	te jiña'a de: ―‍Señor, suchi jinukuechi nuu sa ma, kátuu i ve'e sa ma, te ñatuu kúu kanda‑ka i, te ndó'o néni xen‑xeen i ―‍kúu de jiña'a de.
23425	MAT 8:11	Te ká'an sa ja ki koo kua'a ñayii ichi nuu kána kandii ma ji'in ichi nuu kée kandii ma, te jin kunukoo i ji'in Abraham ma ji'in Isaac ma ji'in Jacob ma nuu tatnuni Su'si ma.
23433	MAT 8:19	Te ni jan tu'va ña'a in tee skua'a tnu'u Moisés ma, te jiña'a de: ―‍Teskua'a, kúni sa ja kondikin ña'a sa ndeva'a‑ni ndenu ki'in maa ni ―‍kúu de jiña'a de.
23451	MAT 9:3	Te jaku tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ka jani ini de: “Tnu'u ká'an tee ya'a chi ñatuu játna ini Su'si ma”, ka kuu de ka ka'an de.
23483	MAT 9:35	Kovaa Jesús ma, ni ndakonduu ya ni‑ka'nu yu'u ñuu Jerusalén ma, te káxtnu'u ya ini veñu'u lilikin ka iyo in in ñuu ma tnu'u vii tnu'u va'a sukan tatnuni Su'si ma, te ndásava'a ya ñayii ma ndaka kue'e ka ndo'o i ma ji'in ndaka ndenu inu‑u'vi i ma.
23488	MAT 10:2	Te sa'a ka nani ndi‑uxi uu tee ni kana ya ma, te apóstol ni xnani ya ndi‑uxi uu de ma, (te apóstol ma kúni ka'an “tee ni tetniñu maa ya ja jin kaxtnu'u de tnu'u maa ya ma”): Xinañu'u‑ka iyo tee kúu Simón tee ni nukonani Pedro ma, te iyo tna ñani de Andrés ma, ji'in Jacobo sa'ya Zebedeo ma, ji'in ñani de tee kúu Juan ma,
23489	MAT 10:3	ji'in Felipe ma, ji'in Bartolomé ma, ji'in Tomás ma, ji'in Mateo tee ni yo ndake'en ya'vi xu'un no'o ñuu Roma ma, ji'in Jacobo sa'ya Alfeo ma, suni tna Lebeo ma tee nani tna Tadeo ma,
23499	MAT 10:13	Te nú ñayii ka iyo ve'e yukan, ka iyo i ja kuu koo tnu'u mani ma ji'in i, te kéndoo tnu'u mani ma ji'in i, te nú ña'a, te ndákokuiñi tnu'u mani yukan, te jin nduta'vi maa ni.
23502	MAT 10:16	’Ya'a te tétniñu ña'a sa sukan ka kuu ndikachi ma nuu ka iyo ndiva'u ma, te chukan kúu ja jin kuni ni nawa jin sa'a ni sukan sa'a koo ma, ja nú ni jini ti ja iyo yika ti ma chi ñama‑ni kua'an ti, te jin ko kuu tna ni sukan ka kuu sata ma ja masu na ja u'vi ka sa'a ti ma.
23547	MAT 11:19	Sani te ni kenda sa ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a ja jaa sa xtatila te ji'i sa ndute uva ma, te ka ka'an i ja tee jaa xeen tee ji'i xeen kúu sa te kétna'a ini sa ji'in ñayii ka sa'a ja u'vi ma ji'in kui'na ka ndake'en ya'vi xu'un no'o ñuu Roma ma, ka ka'an i. Kovaa ká'an sa ja ñayii ka kandija tnu'u ndichi Su'si ma chi ni ka nduu i ñayii ka sa'a ja va'a ja ndaa. Te sukan, te ka jini o ja vava'a kúu tnu'u ndichi Su'si ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23563	MAT 12:5	¿Te ñatuu nama ni ka ka'vi ni sukan ni tatnuni Moisés ma? Vaa ni tatnuni de ja kivi ni tatnuni Su'si ma ja ma jin satniñu o ma, te tee ka kuu sutu ma ja ka jinukuechi de ini veñu'u ka'nu ma, kuu jin sa'a maa de ja masu kuu jin sa'a ñayii ma, te ñatuu na kuechi jin kuiso de ―‍kúu ya jiña'a ya.
23582	MAT 12:24	Kovaa ni ka jiniso'o tee ka kuu fariseo ma sukan ni sa'a ya ma, te ka ka'an de: ―‍Tee ya'a chi masu maa de kéne'e tachi ma ini anua ñayii ma. Chi Beelzebú suchi tátnuni nuu ndaka‑ka tachi ma kúu suchi wa'a tee ya'a tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja kéne'e de tachi ma ―‍ka kuu de ka ka'an de.
23586	MAT 12:28	Kovaa maa Xtumani Ndios ma táa tnu'u ndee tnu'u ndatnu ja kéne'e sa tachi ma. Te sa'a, te jin kuni ni ja jâ ni kenda ja tátnuni Su'si ma.
23596	MAT 12:38	Sani te jaku tee ka skua'a tnu'u ni yo ndakaxtnu'u Moisés ma ji'in tee ka kuu fariseo ma, ka jiña'a de: ―‍Teskua'a, ka kuni sa ja na sa'a ni in milagru ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23601	MAT 12:43	Sani te jiña'a tna Jesús ma: ―‍Ñayii kandija ña'a ma te kukanu ini ña'a i ma chi tachi ni yo ñunee ini anua i ma chi kée i, te kua'an vee i nuu yichi ma kúu i, te ndánduku i ndenu ndatatu i. Kovaa nú ñatuu ní'i i ma,
23627	MAT 13:19	Te ñayii ka jiniso'o tnu'u sukan tátnuni Su'si ma, te nú ñatuu ka ndi ini i ja jin jaku'ni va'a ini i ma, te kénda tachi ma, te xtandiyo i tnu'u ni jakun‑nee ini anua ñayii ma. Ñayii ya'a ka kuu sukan ka kuu triu ni ka jinkava ichi ma.
23633	MAT 13:25	Te nani kixi de ma, ni kii suchi ñatuu kétna'a ini ji'in de ma, te ni xsiava i ndikin yi'i ne'un triu ma, te kua'an i.
23636	MAT 13:28	Te maa tee xi‑itu ma jiña'a: “In suchi ñatuu kétna'a ini ji'in sa ni sa'a sa'a.” Te ka jiña'a tee ka jinukuechi nuu de ma: “¿Kúni ni ja jin koo sa jin tnu'u sa?”, ka kuu de ka jiña'a de.
23651	MAT 13:43	Sani te ñayii ka sa'a ja va'a ma, vivii jin kona'a i nuu tatnuni Yuva o Su'si ma, sukan yé'e ni'ni kandii ma, sukan jin kona'a i. ’Te nde ni iyo so'o ja koniniso'o ni, te koniniso'o va'a ni.
23660	MAT 13:52	Te jiña'a ya: ―‍Chukan kúu ja ndaka tee ka skua'a tnu'u ni tatnuni Moisés ma, te nuna jin kutu'va‑ka de sukan tátnuni Su'si iya iyo andivi ma, te jin ko kuu de sukan kúu in tee va'a in tee ndichi jito va'a ñayii ka iyo ve'e de ma, te kéne'e de ja vava'a neva'a de ma, ja jaa ma ji'in ja jâ ni kuu kii‑ka iyo ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23663	MAT 13:55	¿Masu suchi ya'a kúu sa'ya carpinteru ma? ¿Masu si'i i kúu ña'a nani María ma? ¿Te masu ñani i ka kuu Santiago ma, José ma, Simón ma, ji'in Judas ma?
23670	MAT 14:4	Vaa Juan ma, ni yo jiña'a de: ―‍Masu va'a‑ni ja koo ni ji'in ña'a jiña, vaa téku‑ka yii ña ma ―‍ni yo kuu de ni yo jiña'a de.
23703	MAT 15:1	Sani te ni ka kenda koo tee ka kuu fariseo ma, ji'in tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ja ka iyo de ñuu Jerusalén ma. Te ni ka jan tu'va de Jesús ma, te ni ka jikan‑tnu'u de ya:
23719	MAT 15:17	¿Te ñatuu ka jaku'ni ini ni ja ndaka ja kívi ini yu'u o a chi chii o a kée i, te jínu, te ndée i?
23721	MAT 15:19	Vaa onde ini anua ñayii ma ka ñu'u ndaka ja u'vi ma, te chukan kúu ja kénda ja ka jani ini i ma, ja jin ka'ni i tna'a i ma, ji'in ja ñayii ni ka tnanda'a ma, te ka kivi nduu i ji'in in‑ka ñayii ma, ji'in ja jin kivi nduu i ji'in ndi‑in ndi‑in ñayii ñatuu ni ka tnanda'a ji'in i ma, ji'in ja jin sakui'na i ma, ji'in ja ka ka'an i tnu'u ñayii ma, ji'in ja ka ka'an kini i ma.
23724	MAT 15:22	Sani te ni kenda in ña'a ñuu Canaán ma ja iyo ña ñuu yukan, te káyu'u ña jiña'a ña: ―‍Jesús, Sa'ya David, kunda'vi ini ña'a ni. Sasi'i sa ma chi ndó'o néni i ja yinee ña'a in tachi ―‍kúu ña jiña'a ña.
23757	MAT 16:16	Te Pedro ma, ni ndakone'e de: ―‍Ndijin kúu Cristo iya ni tetniñu Su'si ma, te Sa'ya Su'si iya téku ma kúu ni ―‍kúu de jiña'a de.
23762	MAT 16:21	Te onde kivi yukan, te Jesús ma, ni keja'a ya káxtnu'u ya nuu tee ka ndikin ya ma ja jiniñu'u ja ki'in ya ñuu Jerusalén ma, te jin xndo'o jin xneni ña'a tee ka ndanuu ma, ji'in tee ka tatnuni nuu sutu ma, ji'in tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma. Te sa'a jiña'a ya nuu tee ka ndikin ya ma: ―‍Jin ka'ni ña'a de, kovaa nuu uni kivi ma, te ndateku sa ―‍kúu ya jiña'a ya.
23765	MAT 16:24	Sani te Jesús ma, jiña'a ya tee ka ndikin ya ma: ―‍Nú na in kúni ja kondikin ña'a i maa sa, máko sa'a i sukan játna ini maa i ma, su'va kóndikin ña'a i, visi na ndo'o neni i sukan ndó'o néni in ñayii ndiso krusi i ma te kua'an i nuu kûu i ma.
23771	MAT 17:2	Te yukan, sani te ni ndasama ya nuu ndinuni tee kuan koo ji'in ya ma. Te nuu ya ma ni nduu sukan ndíi kandii ma, te sa'ma ya ma ni ndukuijin kuijin sukan yé'e ni'ni in nuu ndú'va ñu'u ma.
23772	MAT 17:3	Te ni ka jini de Elías ma ji'in Moisés ma, ja ka ndatnu'u de ji'in ya.
23773	MAT 17:4	Te Pedro ma, jiña'a de nuu Jesús ma: ―‍Señor, ¡va'a‑ni ja ka iyo sa ya'a! Nú kúni ni, te jín sa'a sa uni ve'e nda'a yutnu, in kuenda maa ni, te in‑ka kuenda Moisés ma, te in‑ka kuenda Elías ma ―‍kúu de jiña'a de.
23779	MAT 17:10	Te ni ka jikan‑tnu'u de Jesús ma: ―‍¿Nava'a ka ka'an tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma ja xinañu'u‑ka ndii Elías ma? ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23784	MAT 17:15	―‍Señor, kunda'vi ini ni sa'ya sa ya, vaa nduneé i, te ndó'o xeen i, vaa kua'a jichi ndúva i nuu ñu'u ndú'va ma ji'in nuu ndute ma.
23838	MAT 19:7	Te ka jiña'a de: ―‍Nusaa, te ¿nava'a Moisés ma, ni kachi de ja kuu xndoo tee ma ñasi'i de ma, te kua'a de in tutu nuu ká'an ja jâ ni xndoo de ña ma? ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23839	MAT 19:8	Sani te Jesús ma, jiña'a ya: ―‍Kuechi ja inuso'o ka ndaa ni a, te Moisés ma, ni kachi de ja kuu jin xndoo ni ñasi'i ni ma. Kovaa onde xinañu'u ma nuu ni sa'a Su'si ma ñayii ma, te masu sukan ni jani ini ya ma.
23878	MAT 20:17	Jesús ma, kua'an ya ichi ñuu Jerusalén ma. Te ni ndaxtutu siin ya ndi‑uxi uu tee ka ndikin ya ma, te nuu kuan koo de ichi ma, te jiña'a ya:
23879	MAT 20:18	―‍Ka jini maa ni ja jin koo o ñuu Jerusalén ma. Te yukan kúu nuu saña ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a, jin koo ñayii yukan jin xsia'a ña'a i nuu nda'a tee ka tatnuni nuu sutu ma, ji'in nuu nda'a tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, te jin ka'an i ja kûu sa,
23896	MAT 21:1	Nuu ni ka kuyatni de ji'in Jesús ma ñuu Jerusalén ma, te ni jan koo de ji'in ya ñuu Betfagé ma, ja iyo yatni i ji'in yuku nani Yuku Tnu Olivo ma, te Jesús ma, ni tetniñu ya uu tee ka ndikin ya ma,
23905	MAT 21:10	Te nuu ni kivi ya ñuu Jerusalén ma, ndaka ñayii ma, ni ka ndakanda, te ka ka'an i: ―‍¿Na in kúu tee ya'a? ―‍ka kuu i ka ka'an i.
23910	MAT 21:15	Kovaa tee ka tatnuni nuu sutu ma, ji'in tee ka skua'a tnu'u ni yo tatnuni Moisés ma, ni ka jini de milagru ni sa'a ya ma, ji'in sukan ka kayu'u suchi kuechi ma ini veñu'u ma ja ka ka'an i: “¡Hosanna! ¡Ja va'a kúu Sa'ya tata David ma!”, ka kuu i ka ka'an i. Te ni ka ndakiti xeen ini de,
23913	MAT 21:18	Kivi yutnee ma, nuu ve ndii Jesús ma ñuu Jerusalén ma, te kókon ya.
23926	MAT 21:31	Te jin ka'an ni, ¿nde i ja nduu i ma ni sa'a sukan kúni yuva i ma? ―‍kúu ya jiña'a ya. Te ka jiña'a de: ―‍Suchi xinañu'u ma ―‍ka kuu de ka jiña'a de. Te Jesús ma, jiña'a ya: ―‍Ja ndaa ja ndaa ká'an sa ja tee ka ndake'en ya'vi xu'un no'o ñuu Roma ma, ji'in ña'a ka kuneé ka ku‑uun ma, ka yoxtnuu‑ka de ji'in ña jin kivi koo de nuu tatnuni Su'si ma sana ndijin.
23927	MAT 21:32	Vaa ni kenda Juan ma nuu ni, ja ni kaxtnu'u de ichi ndaa ma, te ñatuu ni ka kandija ni. Kovaa tee ka ndake'en ya'vi xu'un no'o ñuu Roma ma, ji'in ña'a ka kuneé ka ku‑uun ma chi ni ka kandija ña ji'in de, te ni ka jini ni ja ni ka kandija de ji'in ña ma, te ñatuu ni ka ndakani, ni ka ndaka'vi ini ni ja jin kandija tna ni ja ká'an Juan ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23958	MAT 22:17	Chukan kúu ja, ¿nawa ká'an ni? ¿Va'a‑ni ja jin chuya'vi sa ja ka satniñu sa ma nuu tee nani César tátnuni ñuu Roma ma, xi ña'a? ―‍ka kuu de ka jiña'a de.
23960	MAT 22:19	Jin kaxtnu'u ni in xu'un ja ka chuya'vi ni nuu tee nani César ma ―‍kúu ya jiña'a ya. Te ni ka wa'a de in xu'un denario,
23962	MAT 22:21	Te ni ka ndakone'e de: ―‍Yunuu tee nani César tee tátnuni ñuu Roma ma kúu ―‍ka kuu de ka jiña'a de. Sani te jiña'a Jesús ma: ―‍Te jin ndakua'a ni nuu César ma tna'a ja kúu kuenda maa de ma, te nuu Su'si ma jin ndakua'a ni tna'a ja kúu kuenda maa ya ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23965	MAT 22:24	―‍Teskua'a, Moisés ma, ni xndoo de tutu ká'an ja nú in tee ma, ni tnanda'a de te ni ji'i de te ñatuu na sa'ya de ji'in ñasi'i de ma ni iyo, te ñani tee ni ji'i ma ndakueka ñasi'i de ma, sukan‑va'a koo sa'ya ña, te ko kuu i sa'ya tata tee ni ji'i ma.
23976	MAT 22:35	Te in de ma, ja kúu de tee skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ni kuni de ja kototnuni de nawa ka'an Jesús ma, te ni jikan‑tnu'u de ya:
23977	MAT 22:36	―‍Teskua'a, ¿nde tnu'u ni tatnuni Su'si ma ja ni ndakaxtnu'u Moisés ma kúu ja kanuu xeen‑ka ma? ―‍kúu de jiña'a de.
23981	MAT 22:40	Nú ka kandija ni te ka sa'a ni sukan ká'an nduu tnu'u ya'a, ka yikuu ni ka sa'a ni ndaka tnu'u ni ka yo kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma ―‍kúu ya jiña'a ya.
23989	MAT 23:2	―‍Nuu ni yo nukoo Moisés ma, ka nukoo tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo ma.
24000	MAT 23:13	’Kovaa ¡nda'vi maa ni ja ka kuu ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Vaa ka ja'nu ndee ni ja jin kivi koo ñayii ma nuu tátnuni Su'si ma, vaa ni masu ka kivi koo ni, te ni masu ka wa'a ni tnu'u ja jin kivi koo ñayii ka kuni ja jin kivi koo i ma.
24001	MAT 23:14	’¡Nda'vi maa ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Vaa ka xnda'vi ni ña'a ni ka ji'i yii ma, te ka ndaxtandee ni ve'e ña ma, te ka sa'a ni tnu'u ja tee ka sa'a ja va'a ka kuu ni, kuechi ja nana'a ka jikan‑ta'vi ni ma. Chukan kúu ja jin chunaa xeen‑ka ni.
24002	MAT 23:15	’¡Nda'vi maa ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Te kuan koo ni ve koo ni nuu ñu'ú ya nuu mar ma ka kuu ni, sukan‑va'a jin kundee ni ja kandija in ñayii ma sukan ka kaxtnu'u ni a, te nú ni kandija i ma, jâ ni ka kundee ni ja ka'vi‑ka ndo'o neni i nuu andeya ma sana maa ni.
24010	MAT 23:23	’¡Nda'vi maa ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Vaa saa ka jatanuu ni ja onde minu xtila ma ji'in anís ma ji'in cominu ma ka ndakua'a tu ni diezmo ni ma nuu Su'si ma, kovaa ni ka xndoo ni tna'a cha'a ja ka kuu i ja ka ndanuu‑ka ja ni tatnuni Su'si ma ja jin sa'a ni ma, ja jin kunda'vi ini ni tna'a ni ma, ji'in ja jin kukanu ini ni Su'si ma, ji'in ja jin ko sa'a ni ja va'a ja ndaa ma. Te vaa ndaka cha'a ka ndanuu‑ka ja jin sa'a ni, te suni nini ja jin ndakua'a tna ni nuu Su'si ma ndaka ja jâ ka ndakua'a ni ma.
24012	MAT 23:25	’¡Nda'vi maa ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Vaa ka ndasavii ka ndasandoo ni maa ni, kovaa ichi ini anua ni a chi ka ñu'u chitu ja ka sakui'na ni ma ji'in ja u'vi ka sa'a ni ma. Te sukan ka kuu ñayii ka ndakate yika ñajin i ma ji'in yika ko'o i ma, kovaa ichi ini i ma chi ka ndaa tne'e ma, sukan ka kuu ni.
24014	MAT 23:27	’¡Nda'vi maa ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Vaa sukan ka kuu nuu ka yinee ndiyi ma ja kuijin kuijin ka ndaka'yu i ichi siki i ma ichi ke'e ma, te sukan ka kuu ni. Te ja ndaa kúu ja vivii ka na'a nuu ka yinee ndiyi ma, kovaa ichi ini i ma ka ñu'u chitu yiki ndiyi ma, te ñu'u ndaka ja tne'e ja kini ma.
24016	MAT 23:29	’¡Nda'vi maa ni tee ka skua'a tnu'u ni kaxtnu'u Moisés ma, ji'in tee ka kuu fariseo a, ja ka ka'an ni te masu ka sa'a ni! Vaa ka sava'a ni nuu ka yinee tee ni ka yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, te ka ndasakutu ni nuu ka yinee ñayii ni ka yo sa'a ja va'a ma.
24024	MAT 23:37	’¡Ñayii ñuu Jerusalén, ñayii ñuu Jerusalén, ja ka wa'a‑yuu ni tee ka ndakaxtnu'u tnu'u ni wa'a Su'si ma onde ka ja'ni ni de! ¡Te suni sukan ka sa'a ni ji'in ñayii ni tetniñu ya nuu ni ma! ¡Na saa jichi ni kuni sa ja ndaxtutu ña'a sa, sukan ndáxtutu tila ma chili ti ma chii ndijin ti ma! Kovaa ñatuu ni ka kuni ni.
24041	MAT 24:15	’Chukan kúu ja nú ni ka jini ni in ja masu kunimani i nuu Su'si ma ja ni jinkoo i nuu altar ii ini veñu'u ka'nu iyo ñuu Jerusalén ma, sukan ni ka'an tee kúu Daniel ma, tee ni yo ndakaxtnu'u tnu'u ni yo wa'a Su'si ma, (na in ká'vi tnu'u ya'a, te skua'a ñukuun i, sukan‑va'a jaku'ni ini i nawa kúni ka'an),
24053	MAT 24:27	Vaa sukan kúu ora jándute ichi nuu kána kandii ma chi tnuu ni'ni onde ichi nuu kée kandii ma, te sukan ko kuu kivi ndenda sa ja kúu sa iya vee ñayivi ñuu ñayivi a.
24063	MAT 24:37	’Sukan ni kuu kivi ni iyo Noé ma, sukan ko kuu tna kivi ndii sa ja kúu sa iya ni kii ñayivi ñuu ñayivi a.