23214	MAT 1:1	Ndëꞌë na listë shtë ra shtadë guëlú Jesucristo. Guc më llëbní David nu guc më llëbní Abraham.
23218	MAT 1:5	Salmón guc shtadë Booz; shniꞌa Booz guc Rahab; Booz guc shtadë Obed; shniꞌa Obed guc Rut. Obed guc shtadë Isaí.
23219	MAT 1:6	Isaí guc shtadë rëy David. Hia rëy David guc shtadë Salomón nu shniꞌa Salomón guc tseꞌlë tëgulë Urías.
23220	MAT 1:7	Salomón guc shtadë Roboam. Hia lëꞌë Roboam guc shtadë Abías. Hia lëꞌë Abías guc shtadë Asa.
23221	MAT 1:8	Asa guc shtadë Josafat nu Josafat guc shtadë Joram. Hia na gubani Joram gúquiꞌ shtadë Uzías.
23222	MAT 1:9	Uzías guc shtadë Jotam nu Jotam guc shtadë Acaz. Hia na gubani Acaz gúquiꞌ shtadë Esequías.
23223	MAT 1:10	Esequías guc shtadë Manasés. Hia na gubani Manasés gúquiꞌ shtadë Amón nu Amón gúquiꞌ shtadë Josías.
23224	MAT 1:11	Josías guc shtadë Jeconías nu con ra bë́chiꞌ. Tiempë ni biaꞌa ra mënë lëꞌë ra israelitë ziquë prësi parë Babilonia.
23225	MAT 1:12	Despuësë de ni, Jeconías guc shtadë Salatiel nu guc Salatiel shtadë Zorobabel.
23229	MAT 1:16	Jacob guc shtadë José, tseꞌlë María. Hia lë́ꞌiꞌ guc shniꞌa Jesús. Jesús nápiꞌ stubi lë, Cristo.
23231	MAT 1:18	Zndëꞌë guc iurë gulë Jesucristo. María, shniꞌa më nápiꞌ comprumisi parë guëtsë́ꞌaiꞌ con José. Antsë de quë guëquëreldë raiꞌ juntë, hia lëꞌë María bëdzéliꞌ nua shíniꞌ por pudërë shtë Espíritu Santo.
23232	MAT 1:19	José, tseꞌlë María, na tubi nguiu zaꞌquë. Guc shtuꞌu José niasáꞌniꞌ lëꞌë María sin quë adë niac bë́ꞌadiꞌi ra mënë parë adë guërúꞌudiꞌi shtu shtë María.
23233	MAT 1:20	Mientras quëhúniꞌ llgabë zni, tubi ianglë shtë Dios bëluaꞌalú lu mbëcaꞌldë nu repi ianglë: ―José, llëbní David, adë rdzë́bëdiꞌil gúnël recibir María cumë ziquë tséꞌlël purquë lëꞌë shíniꞌ zéꞌdiꞌ por pudërë shtë Espíritu Santo.
23234	MAT 1:21	Lëꞌë María gápiꞌ tubi shíniꞌ nu guërulë́ meꞌdë Jesús. Zni guërulë́ meꞌdë purquë lë́ꞌiꞌ gúniꞌ salvar ra shmënë më de grë duldë shtë rall.
23236	MAT 1:23	Lëꞌë lliguënaꞌa gua shíniꞌ nu gápiꞌ tubi meꞌdë naguërulë́ Emanuel. Lë ni runë cuntienë: Dios con lëꞌë hiaꞌa.
23237	MAT 1:24	Iurë lëꞌë José gubani lu mbëcaꞌldë, bë́ꞌniꞌ tal cumë guniꞌi ianglë lúhiꞌ. Bë́ꞌniꞌ recibir María cumë ziquë tséꞌliꞌ.
23238	MAT 1:25	Perë adë guquëréldëdiꞌi raiꞌ ziquë tséꞌliꞌ hashtë iurë lëꞌë shini María bëdchini lu guë́ꞌdchiliu. Iurní bëdëꞌë José lë meꞌdë; bërulë́hiꞌ Jesús.
23239	MAT 2:1	Iurë Jesús gulë guëꞌdchi Belén, tubi guëꞌdchi shtë Judea, lëꞌë Herodes na rëy naquëgnibëꞌa guëdubi lugar ni. Iurní bëdchini ra rëy mago hashtë ciudá Jerusalén. Zeꞌdë raiꞌ de nezë guiaꞌa zitu.
23241	MAT 2:3	Iurë lëꞌë rëy Herodes bini ra diꞌdzë ni, adë bëdzélëdiꞌi pë gúnëll; adë gurëdchídiꞌi ldúꞌull. Nu grë́tëꞌ mënë shtë Jerusalén guzac rall zni.
23242	MAT 2:4	Iurní lëꞌë rëy gunaꞌbë grë ra jëfë shtë ra bëshuzi nu grë ra narluaꞌa lëy nabëquëꞌë Moisés entrë ra mënë israelitë. Gunaꞌbë diꞌdzë rëy: ―¿Ca galë Cristo?
23244	MAT 2:6	Lë́ꞌël Belén, guëꞌdchi shtë Judá. Nal tubi guëꞌdchi mituꞌnë perë nídiꞌi stubi guëꞌdchi más importantë quë lë́ꞌël entrë ra guëꞌdchi shtë Judá naná importantë. De lë́ꞌël guëdchini tubi më ruꞌbë nagapë grë́tëꞌ shmëna.
23245	MAT 2:7	Iurní lëꞌë Herodes gunaꞌbë lëꞌë rëy mago guitsë guitsë. Nu gunaꞌbë díꞌdzëll tubi tiempë namás ecsactë guc bëluaꞌalú mbelëguiꞌi lu raiꞌ.
23246	MAT 2:8	Iurní guniꞌi Herodes lu ra mago tsa raiꞌ Belén nu répill: ―Gulë tsagná ndë nu gulë tsagnaꞌbë diꞌdzë zaꞌquë zaꞌquë shcuendë meꞌdë. Iurë lëꞌë të guëdzelë të meꞌdë, iurní gulë bëꞌnë visi na purquë rac shtuaꞌa tsaguëna adorar lë́ꞌiꞌ.
23247	MAT 2:9	Gualú bini ra mago shtiꞌdzë rëy, iurní ziaꞌa raiꞌ. Lëꞌë mbelëguiꞌi naguná raiꞌ nezë guiaꞌa, ziáꞌasë delantë lu raiꞌ hashtë por fin lëꞌë mbelëguiꞌi guzudchí lugar catë nanú meꞌdë.
23248	MAT 2:10	Iurë lëꞌë mago guná lu mbelëguiꞌi guzudchí, nalë́ bëquitë lduꞌu raiꞌ con lëgrë ruꞌbë laꞌni lduꞌu raiꞌ.
23249	MAT 2:11	Iurë guatë́ raiꞌ laꞌni hiuꞌu, guná raiꞌ lu meꞌdë nu María, shniꞌa meꞌdë. Iurní bëzullibi ra rëy; bëꞌnë raiꞌ adorar lëꞌë meꞌdë. Lueguë bëshaꞌlë raiꞌ cajë nanuaꞌa raiꞌ parë bëzëlaaꞌdchi raiꞌ orë, gushialë nu mirra.
23250	MAT 2:12	Despuësë guniꞌi shcaꞌldë raiꞌ lu mbëcaꞌldë de quë guëabrídiꞌi raiꞌ lu rëy Herodes. Bëabrí raiꞌ ladzë raiꞌ perë hia por stubi nezë.
23251	MAT 2:13	Despuësë de zëagzë́ ra mago, tubi ianglë shtë Dios bëluaꞌalú lu mbëcaꞌldë lu José nu repi ianglë: ―Guashtë́; gudëdchi meꞌdë; gulë gua con shniꞌa meꞌdë. Gulë gua nasesë guëꞌdchi shtë Egipto të ndë guëquëreldë të hashtë iurë lëꞌë na guëniaꞌa guëabrí të ladzë të purquë lëꞌë rëy Herodes tsatílill lëꞌë meꞌdë parë gati meꞌdë.
23252	MAT 2:14	Iurní guashtë́ José; bëruꞌunú raiꞌ meꞌdë laꞌni gueꞌlë parë Egipto.
23253	MAT 2:15	Ngaꞌli guquëreldë raiꞌ hashtë iurë lëꞌë rëy Herodes guti. Zni guc cumplir lo quë naguniꞌi Dios por diꞌdzë nabëquëꞌë muzë shtë më guahietë. Guníꞌiꞌ: “Hashtë naciuni Egipto gunaꞌba shinia”.
23254	MAT 2:16	Iurë lëꞌë Herodes bëdëꞌë cuendë de quë lëꞌë ra mago guluguë́ rall lëꞌë rëy, iurní nalë́ bëdchini llanë laꞌni ldúꞌull. Nu gunibë́ꞌall gati grë ra ngulëꞌnë nanapë chupë izë parë guetë naquëreldë Belén, con ra meꞌdë nananú guëdubi alrededurë lugar ni. Zni bëꞌnë rëy según tiempë ecsactë naguniꞌi ra mago bëluaꞌalú mbelëguiꞌi lu raiꞌ.
23255	MAT 2:17	Zni guc cumplir lo quë naescritë por Jeremías, muzë shtë Dios:
23256	MAT 2:18	Bini tubi bë ruꞌbë; grë́tëꞌ ra naꞌa naquëreldë regiuni Ramá, biꞌni raiꞌ nu guá lduꞌu raiꞌ. Raquel rúꞌniꞌ por shíniꞌ perë adë nídiꞌi mudë parë chu gunë consolar lëꞌë raiꞌ purquë grë́tëꞌ ra meꞌdë gunitilú raiꞌ.
23258	MAT 2:20	―Guashtë́; gudëdchi meꞌdë; gulë gua con shniꞌa meꞌdë të guëabrí të naciuni Israel stubi. Hia lëꞌë mënë naguc shtuꞌu quini lëꞌë meꞌdë, guti rall.
23259	MAT 2:21	Iurní José guashtë́. Biáꞌaiꞌ meꞌdë con shniꞌa meꞌdë parë regiuni Israel.
23261	MAT 2:23	Iurë bëdchini raiꞌ ngaꞌli, iurní guquëreldë raiꞌ guëꞌdchi Nazaret. Zndë guzac parë guc cumplir lo quë naguniꞌi ra muzë shtë Dios guahietë: “Guërulë́ më Nazareno”.
23263	MAT 3:2	guníꞌiꞌ: ―Gulë bëꞌnë nadzëꞌë mudë nabani të purquë hia lëꞌë iurë bëgaꞌa parë guënibëꞌa Dios shmënë më.
23264	MAT 3:3	Lëꞌë Juan na el quë naguniꞌi Isaías, muzë shtë Dios. Bëquë́ꞌëiꞌ shtiꞌdzë Dios manërë rëꞌ: Guini të tubi bë shtë tubi mënë narniꞌi fuertë lu tubi shlatë ruꞌbë: “Gulë bëꞌnë preparar nezë shtënë Dadë. Gulë bëꞌnë preparar laꞌni lduꞌu të ziquë nezë ldi parë iurë guëdchini Dadë. Gulë gubani tubi vidë zaꞌquë.”
23266	MAT 3:5	Iurní glli glli rdchini ra mënë shtë ciudá Jerusalén con ra mënë shtë guëꞌdchi shtë Judea con ra naquëreldë lugar guëlladchi Jordán; rdchini rall parë guëquë́ diaguë rall shtiꞌdzë Juan.
23268	MAT 3:7	Perë iurë guná Juan cantidá mënë religiusë fariseo nu saduceo, bëdchini rall parë chubë nisë rall; guniꞌi Juan lu rall: ―Llëbní mbeꞌldë, ¿chull bëtsëbë lëꞌë të? ¿Pëzielú daniꞌi rlluꞌnë të parë guëcaꞌchilú të lu cashtigu dushë nanapë quë guëdchini?
23269	MAT 3:8	Gulë bëꞌnë obrë zaꞌquë parë guëná mënë de quë guc cambi mudë nabani të, de quë bëabrí lduꞌu të con Dios.
23270	MAT 3:9	Nu adë rníꞌidiꞌi të laꞌni lduꞌu të gunë më perdunë lëꞌë të sulë purquë na të llëbní Abraham. Rniaꞌa lu të si talë adë gúnëdiꞌi më recibir lëꞌë të, napë më pudërë parë gunë më llëbní Abraham de guëꞌë rëꞌ.
23272	MAT 3:11	Guldía, na rchuꞌbë nisa lëꞌë të con nisë parë guëluaꞌa de quë bëꞌnë nadzëꞌë të mudë nanabani të, perë el quë nazeꞌdë despuësë de na, më ni guëzunë́hiꞌ lduꞌu të nu guëneꞌe më Espíritu Santo parë cuezënúhiꞌ lëꞌë të. Guësheꞌldë më Espíritu Santo ziquë beꞌlë të parë gac të limpi. Më ni napë más pudërë quë na; adë rúnëdiꞌi tucara ni siquierë guahia rachi shtënë më.
23274	MAT 3:13	Iurní Jesús bëdchini de Galilea hashtë ruaꞌ guëëꞌgu Jordán catë nanú Juan të parë guëchuꞌbë nisë Juan lëꞌë më.
23276	MAT 3:15	Perë Jesús guniꞌi: ―Bëneꞌe sí iurneꞌ purquë zni gac të parë guëdë́ꞌnaꞌa cumplir grë cusë zaꞌquë naquëgnibëꞌa Dios. Iurní lëꞌë Juan gunë́
23277	MAT 3:16	nu bëchuꞌbë nísiꞌ lëꞌë Jesús. Iurë Jesús gualú bëriubë nísiꞌ, lueguë bërúꞌuiꞌ laꞌni nisë; lueguë lueguë bëllaꞌlë lu gubeꞌe hashtë guná më lugar catë quëbezë Dios nu guná Jesús lu Espíritu Santo shtë Dios; bëdchíniꞌ ziquë tubi palumë. Gulezënúhiꞌ lëꞌë Jesús.
23278	MAT 3:17	Iurní bini më tubi bë, tubi voz nabëruꞌu lu gubeꞌe naguniꞌi: ―Ndëꞌë lëꞌë shinia. Nalë́ rac shtuaꞌa lë́ꞌiꞌ. Nalë́ rquitë lduaꞌa rnahia lúhiꞌ.
23279	MAT 4:1	Lueguë lëꞌë Espíritu Santo guanú lëꞌë Jesús lu tubi lumë shlatë catë nídiꞌi mënë të guëtëꞌdë mëdzabë prëbë nihunë më cuntrë voluntá shtë Dios.
23281	MAT 4:3	Bëdchini naná rsiguë́; guabíꞌguëll lu më. Guníꞌill: ―Si talë de verdá nal shini Dios, gunibëꞌa guëꞌë rëꞌ parë guëaquin guetështildi gaul.
23283	MAT 4:5	Iurní lëꞌë mëdzabë biaꞌa lëꞌë më ciudá Jerusalén. Güeꞌpinull lëꞌë më guëc iáduꞌu tubi partë más guiaꞌa.
23284	MAT 4:6	Iurní répill: ―Si talë gualdí rníꞌil nal shini Dios, bëruꞌldë lë́ꞌël hashtë lu guiuꞌu purquë Sagradas Escrituras rniꞌi: Dios guënibëꞌa lëꞌë ra ianglë të parë gapë raiꞌ lë́ꞌël nu guëldisë raiꞌ lë́ꞌël con guiaꞌa raiꞌ të parë ni tubi guëꞌë gunënë́diꞌi guëaꞌl.
23287	MAT 4:9	guníꞌill lu Jesús: ―Na guënehia grë́tëꞌ ndëꞌë cáꞌal si talë guëzullíbil lua, gúnël adorar na.
23288	MAT 4:10	Iurní Jesús repi: ―Guabsú lua, Satanás, purquë Sagradas Escrituras rniꞌi: “Sulë Dios Shtadë të gúnël adorar. Sulë lëꞌë më guëzuꞌbë diáguël shtíꞌdziꞌ.”
23289	MAT 4:11	Iurní mëdzabë bësaꞌnë Jesús. Lueguë bëdchini ra ianglë. Bëꞌnë raiꞌ sirvë lu Jesús.
23290	MAT 4:12	Iurë Jesús bini de quë Juan nanú lachiguiꞌbë, iurní ziaꞌa më parë regiuni shtë Galilea.
23291	MAT 4:13	Perë adë bëáꞌnëdiꞌi më Nazaret sino quë guaglaꞌguë më guquëreldë më Capernaum, tubi guëꞌdchi naquë́ guëlladchi ruaꞌ nisë ruꞌbë por nezë shtë regiuni Zabulón nu Neftalí.
23292	MAT 4:14	Zndë guzac parë guc cumplir lo quë nabëquëꞌë muzë shtë më guahietë; lë́hiꞌ Isaías. Naescritë zndëꞌë:
23293	MAT 4:15	Guëꞌdchi Zabulón nu Neftalí, nezë naquë́ ruaꞌ nisë ruꞌbë ladë cuꞌ guiaꞌa shtë guëëꞌgu Jordán, partë más zitu shtë Galilea catë quëreldë ra nadë nádiꞌi më israelitë.
23294	MAT 4:16	Ra mënë narëtaꞌ ndë, guquëreldë rall lu nacahi perë guná rall tubi llni ruꞌbë. Ra mënë naquëreldë regiuni catë nanú shcaaꞌl shtë galguti, ngaꞌli bianí tubi llni ruꞌbë guná rall.
23295	MAT 4:17	Dizdë iurní Jesús guzublú bëꞌnë më predicar dizaꞌquë nu guniꞌi më: ―Gulë bëꞌnë nadzëꞌë mudë nabani të purquë hia bëgaꞌa iurë parë guënibëꞌa Dios lëꞌë të.
23297	MAT 4:19	Iurní Jesús repi: ―Gulë gudeꞌe naldë na të guna lëꞌë të pescadurë shtë ra nguiu; gueꞌdënú të mënë lua.
23298	MAT 4:20	Mizmë iurní bësaꞌnë raiꞌ guëꞌshu nu guanaldë raiꞌ lëꞌë më.
23300	MAT 4:22	Mizmë iurní bësëáꞌnëga raiꞌ barcu con shtadë raiꞌ. Guanaldë raiꞌ lëꞌë Jesús.
23304	MAT 5:1	Iurë Jesús guná lu ra mënë zihani, güeꞌpi më lu lumë shtë dani. Guzubë më ngaꞌli. Iurní shini gusëꞌdë më bëdëá raiꞌ rdondë raiꞌ catë zúbëgaꞌa më.
23309	MAT 5:6	’Dichusë na ra mënë narac shtuꞌu parë gac rall limpi delantë lu më; hia rëdchí lduꞌu rall por lëꞌë më.
23316	MAT 5:13	’Lëꞌë të na të ziquë zedë entrë ra mënë shtë guë́ꞌdchiliu rëꞌ të parë adë rshínidiꞌiruꞌu mënë. Si talë zedë guëdchíguëdiꞌi, ¿lla gunë nguiu të guëabrí sabor shtë zedë? Hia adë rlluíꞌidiꞌin sino parë quë guëzebin nu parë guëlú mënë guëquin.
23318	MAT 5:15	Adë gáquëdiꞌi subë llni laꞌni tubi tëpë; más bien zubin guiaꞌa të parë guëzianí të guëná mënë nananú laꞌni hiuꞌu.
23319	MAT 5:16	Zni zac lëꞌë të, gulë bëꞌnë ziquë llni narabtsëꞌë delantë lu ra mënë të parë guëná mënë cusë zaꞌquë nacanihunë të; iurní ra mënë gunë rall alabar Shtadë të, më naquëbezë gubeꞌe.