23229	MAT 1:16	Jekop wan Josepna yaapa. Josep wan Mariana du. Maria Jisasnyét lé kéraak. Déké naané wo, “Naanat kutkalé yaduké Got wadén ban Krais.”
23232	MAT 1:19	Lérét kukba yaran ban, déku yé Josep, wan yéknwun mu male yakwa du. Lé nyaan téléka dé wani muké véknwute déku mawuléba dé wak, “Lé nak du wale bét kwaak. Bulaa lérét yamarék yaké wuné yo.” Naate watakne dé tépa wak, “Wuné lérét yamarék yate akwi du taakwana méniba téte lérét waatiwuréran lé nyékéri yaké lé yo. Wuné akélak lérét kulaknyényké wuné yo.”
23233	MAT 1:20	Naate watakne wani muké sanévéknwute dé yégan nak yak. Yadéka Némaan Ban Gotna kudi kure giyaakwa du nak giyae dé dérét wak, “Méné Josep, Devitna képmawaara, mé véknwu. Méné wup yamarék yate Mariat yaké méné yo. Gotna Yaamabi giyae léké apa kwayédéka lé nyaan tu. Gotna Yaamabi waga kwayédénké méné wup yamarék yate lérét yaké méné yo.
23234	MAT 1:21	Lé du nyaan kéraaké lé yo. Kéraalu dé déku du taakwat Setenna taababa kérae yadan kapéredi mu yatnyéputiké dé yo. Yadéranké sanévéknwute méné déku yé Jisas waaké méné yo.” Naate dé Josepmét wak.
23239	MAT 2:1	Yerot Judana du taakwa deku némaan ban radén tulé Maria lé Jisasnyét kéraak, Betleyemba. Betleyem Judiaba dé tu. Kéraaléka kukba de nyétba tékwa kunké kutdéngkwa du nyaa yaalakwa taaléba yae de Jerusalemét yék. Ye saabe de wak, “Naané nyaa yaalakwaba rate nyétba tékwa kulé kunét naanébu vék. Véte naané kutdéngék. Kubusaaku nyaan débu yaalak.
23240	MAT 2:2	Dé Judana du taakwa deku némaan ban raké dé yo. Kutdéngte kunét vétakne déké naané yao, déké kwati yaane waadé daaké. Dé yaba dé ro?”
23241	MAT 2:3	Naate wadaka némaan ban Yerot véknwutakne rékaréka yate dé wak, “Sal wani nyaan kukba wuna waagu tawuké dé yo?” Naate watakne wani muké kélik dé yak. Yadéka Jerusalemba rakwa wupmalemu du taakwa de wani muké sanévéknwu wanévéknwuk.
23242	MAT 2:4	Yerot kélik yate wadéka de Gotna gaba jébaa yakwa nyédé duna akwi némaan du, Moses wakwen apa kudiké kutdéngkwa du akwi waga de yaak. Yaadaka dé derét waatak, “Got wadén ban Krais yaba yaalaké dé yo?”
23243	MAT 2:5	Naate wadéka de dérét wak, “Judiaba tékwa gayé, Betleyemba yaalaké dé yo. Wani muké déknyényba Gotna yéba kudi wakwen du nak Gotna nyégaba Gotna kudi kéga dé kavik:
23244	MAT 2:6	Guné Betleyemba rakwa du taakwa, mé véknwu. Kukba guna gayéna du nak némaan ban raké dé yo. Rate dé wuna du taakwa Isrelké miték véké dé yo. Védéranké sanévéknwute de guna makwal gayé Judiana képmaaba tékwa gayé Betleyemké wamarék yaké de yo, ‘Wan bakna gayé.’ Waga wamarék yate guna gayéké waké de yo, ‘Némaa gayé.’ Waga dé kavik Gotna nyégaba.”
23245	MAT 2:7	Judana némaan ban Yerot wani kudi véknwutakne dé wak, nyaa yaalakwa taaléba yaan du déké yaadoké. Wadéka yaadaka nak du véknwumarék yadoké dé de wale akélak kudi bulék. Bulte dé derét waatak, “Yani tulé dé wani kun nyétba batnyé yaalak?”
23246	MAT 2:8	Naate waatadéka dérét wakwedaka dé wak, “Betleyemét yéké guné yo. Ye miték mé sékal wani nyaanké. Sékale vétakne gwaamale yae guné wunat wakweké yo. Wakwegunu wuné wawo ye kwati yaane déké waadé daaké wunék.” Naate wate dé derét yénaa yak.
23250	MAT 2:12	Kwayétakne re kwae de yégan yak. Yadaka dé Got derét wak, “Guné Yerotké gwaamale yémarék yaké guné yo.” Naate wadéka ligéne raapme de nak yaabuba gwaamale yék deku gayét.
23251	MAT 2:13	Wani du yédaka Josep yégan yadéka Némaan Ban Gotna kudi kure giyaakwa du nak giyae dé dérét wak, “Yerot wani nyaanké sékale vétakne dérét viyaaké dé yo. Waga yadu méné raapme wani nyaan déku néwaa wale kure yéké méné yo. Isipmét yaage yéké guné yo. Yaage ye guné wani képmaaba rasaakuké guné yo. Kukba wuné gunat wawuru guné gwaamale yaaké guné yo.”
23254	MAT 2:16	Judana némaan ban Yerot Jerusalemba rate nyaa yaalakwaba yaan du déké gwaamale yédoké dé rapatik. Rapatiye rékarékat kapére yate dé wak, “Wunat yénaa debu yak.” Naate watakne dé déku mawuléba wak, “Nyaa yaalakwaba yaan du de wak, ‘Kwaaré vétik pulak déknyényba naané wani nyétba tékwa kunét batnyé vék.’ Naate de wak.” Naate watakne deku kudiké sanévéknwute dé déku waariyakwa duwat wak, “Guné Betleyemét ye, Betleyem tékwaba tékwa taalat wawo ye akwi du baadit viyaasadaké guné yo. Kwaaré vétik yan du baadi, kwaaré nakurak yan du baadi, kéraadan kulé du baadi wawo, derét akwi viyaasadaké guné yo.” Naate wadéka de ye wani baadit akwi de viyaasadak.
23258	MAT 2:20	“Wani nyaanét viyaapérekgé mawulé yan du debu kiyaak. Bulaa méné raapme wani nyaan déku néwaa wale kure Isrelna képmaat gwaamale yéké guné yo.”
23263	MAT 3:2	Wani taalat yaan du taakwat dé kéga wakwek, “Got némaan ban rate gunéké véran tulé kéni dé yao. Yaadékwaké sanévéknwute guné Gotna kémba raké mawulé yate guné kapéredi muké kuk kwayéké guné yo.” Naate dé Jon wak.
23264	MAT 3:3	Déknyényba Gotna yéba kudi wakwen du nak déku yé Aisaia Jonké Gotna nyégaba kéga dé kavik: Du nak dé wao du ramarék taaléba. Waate dé kéga wo, “Némaan Banna yaabu kutké guné yo. Kutgunu yaabu miték kwaaké dé yo déké.” Naate dé wo. Wani kudi Aisaia dé kavik, Jonna néwaa dérét kéraamarék yalén tulé. Kavidéka kukba Jon yae dé du taakwat wakwek, deku mawulé miték tédu de Jisas yaadéranké miték sanévéknwudoké.
23268	MAT 3:7	Judana du deku némaan du wupmalemu wawo de yék, Jon derét Gotna yéba gu yaakutaknaduké. Parisina du, Sadyusina du, waga de yék. Yédaka dé Jon derét waatite dé wak, “Guné kapéredi mawulé yakwa du guné. Got apakélé kot véknwute némaan ban raran nyaa kéni dé yao. Wani nyaa Got du taakwa yadan kapéredi muké rékaréka yaké dé yo. Wani nyaaké sanévéknwute guné du yaawi tudaka yaage yékwa kaabe pulak guné wunéké yaage yao. Wunéké yaamarék.
23269	MAT 3:8	Taale guné yagunén kapéredi mu kulaknyénytakne guné yéknwun mu male yaké guné yo. Yagunu nak du taakwa véte waké de yo, ‘De kapéredi mu kulaknyénytakne bulaa yéknwun mu de yo.’ Naate waké de yo.
23270	MAT 3:9	Guné guna mawuléba guné wo, ‘Naané Ebrayamna képmawaara naané ro. Dé Gotna méniba yéknwun mu yakwa du radék naané wawo Gotna méniba yéknwun mu yakwa du naané ro.’ Naate wate yénaa guné yo. Guné yéknwun mu kaapuk yagunékwa. Got mawulé yadéran dé wadu kéni matu du ye de Ebrayamna képmawaara pulak raké de yo. Ebrayamna képmawaara ragunékwaké Got kaapuk sanévéknwudékwa. Yagunékwa muké dé sanévéknwu.
23271	MAT 3:10	“Aja kudi nak wakweké wunék. Du sék akumarék yakwa miké sanévéknwute kwajélek kérae wani mi véléké dé yo. Véle yaaba tuké dé yo. Bulaa wani aja kudiké mé sanévéknwu. Bulaa Got déku kudi véknwumarék yaran du taakwat yadan kapéredi mu yakataké dé yo. Yakatadu de yaa yaansaakukwa taalat yéké de yo.
23272	MAT 3:11	“Guné guna kapéredi mawulé kulaknyénygunéran wuné gunat Gotna yéba gu yaakutaknaké wuné yo. Wuna kukba yaaran du wan némaan du. Wuné bakna du wuné ro. Déku apa wuna apat dé talaknak. Yaga pulak déku jébaa yaké wuné yo, wuné bakna du rawurékwa bege? Dé némaan du radéka wuné déku gwalmu déké kure yéké wuné yapatiyu, wuné bakna du rawurékwa bege. Wuna kukba yaaran du Gotna Yaamabi gunéké kwayéké dé yo. Guna kapéredi mu kérae yaaba tuké dé yo.
23273	MAT 3:12	Du wit kérae yéknwun wit sék kéraaké de gériyu. Géritakne de yéknwun wit sék gaba takne de apa yatjado. Yadakwa pulak wuna kukba yaaran du waga yaké dé yo. Dé déku du taakwat kérae kure ye déku gayéba takne kapéredi mu yan du taakwat kérae yaansaakukwa yaaba yatjadaké dé yo.” Naate dé Jon wak.
23275	MAT 3:14	Ye saabadéka Jon kélik yate dé wak, “Méné némaan ban méné ro. Wuné bakna du wuné ro. Samuké méné wunéké yao, wuné ménat gu yaakutaknawuruké? Méné wunat gu yaakutaknaménéran wan yéknwun.”
23276	MAT 3:15	Naate wadéka Jisas dé wak, “Aya. Méné wunat gu yaakutaknaké méné yo. Waga yaménéran méné Got wadén pulak yaké méné yo.” Naate wadéka dé kusékérék.
23278	MAT 3:17	Giyaadéka de Gotna gayéba giyaakwa kudi kéga véknwuk, “Kén wuna nyaan. Déké wuné mawulat kapére yo. Déké wuna mawulé yéknwun dé yo.”
23281	MAT 4:3	Yadéka Seten yae dé dérét wak, “Méné kéga méné wo, ‘Wuné Gotna nyaan.’ Naate wate bulaa wani muké wunat wakwatnyéké méné yo. Méné waménu kéni wupmalemu matu walaakwe kadému yaké dé yo. Waga yadu wuné ménéké kutdéngké wuné yo.”
23282	MAT 4:4	Naate wadéka dé wak, “Aya kaapuk. Wani muké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Du taakwa kadémuké male sanévéknwute de miték ramarék yaké de yo. De Gotna kudi véknwudo deku mawulé miték tédu de miték raké de yo. Wani kudi véknwute matu kadému yaduké wuné wamarék yaké wuné yo.”
23284	MAT 4:6	Takne dé dérét wak, “Méné kéga méné wo, ‘Wuné Gotna nyaan.’ Naate wate méné mé akére dawuli. Wani muké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Got déku kudi kure giyaakwa duwat wadu de ménéké miték véké de yo. Védo méné deku taababa rate ména maan matuba viyaamarék yaké méné yo. Méné wani kudi véknwute akére dawuliye miték raménu akwi du taakwa véte kutdéngké de yo. Méné Gotna nyaan.”
23285	MAT 4:7	Naate wadéka dé Jisas wak, “Aya kaapuk. Wani muké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Got wan ména Némaan Ban. Dé apa yate ménat kutkalé yaduké waagété yakwa du pulak yamarék yaké méné yo. Wani kudi véknwute wuné akére dawulimarék yaké wuné yo.”
23287	MAT 4:9	Wakwatnyétakne dé wak, “Méné kwati yaane wunéké waadé daate wuna yéba kevérékménéran wuné wani gayé, waba rakwa gwalmu wawo kwayéwuru méné deké némaan ban raké méné yo.”
23288	MAT 4:10	Naate wadéka dé wak, “Méné, Seten, méné mé yaage yé. Kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Ména némaan ban wan Got male. Méné déké waadé daate dérét waataké méné yo. Déku yéba male kevérékgé méné yo. Wani kudi véknwute wuné ménéké waadé daamarék yaké wuné yo.”
23295	MAT 4:17	Jisas wani taalat ye saabe dé batnyé Gotna kudi wakwek. Wakwete dé wak, “Got némaan ban rate gunéké véran tulé kéni dé yao. Yaadékwaké sanévéknwute guné guna kapéredi mawulé kulaknyényké guné yo.” Naate dé wak.
23297	MAT 4:19	Vétakne dé bérét wak, “Béné mé yaa wuné wale. Yaabénu wuné bénat nak jébaaké yakwatnyéké wuné yo. Yakwatnyéwuru béné gukwami kutbénén pulak du taakwat kéraaké béné yo. Kéraabénu de wuna kudi véknwuké de yo.”
23306	MAT 5:3	“Du taakwa las deku apaké sanévéknwumarék yate Gotna apaké sanévéknwute de déku jébaa yo. Wani du taakwa Gotna kémba radaka dé némaan ban rate deké dé miték vu. Védékwaké yéknwun mawulé de mé yo.
23307	MAT 5:4	“Du taakwa las de gérao. Wani du taakwana mawulat Got kutkalé yaké dé yo. Yadéranké yéknwun mawulé de mé yo.
23308	MAT 5:5	“Du taakwa las deku yéba kevérékmarék yate nak du taakwat waatimarék yate miték de ro. Wani du taakwat Got kutkalé yadu de kéni képmaaba némaan du taakwa rasaakuké de yo. Rasaakudaranké yéknwun mawulé de mé yo.
23309	MAT 5:6	“Du taakwa las Gotké sanévéknwute yéknwun mawulé yate yéknwun mu male yaké de mawulat kapére yo. Kadémuké kiyaakwa du kadému kaké mawulat kapére yadakwa pulak, de yéknwun mu male yaké de mawulat kapére yo. Wani du taakwat Got miték yadu deku mawulé miték tédu de miték male rasaakuké de yo. Rasaakudaranké yéknwun mawulé de mé yo.
23310	MAT 5:7	“Du taakwa las de nak du taakwaké mawulé léknu. Wani du taakwaké Got mawulé lékgé dé yo. Lékdékwaké yéknwun mawulé de mé yo.
23311	MAT 5:8	“Du taakwa las deku mawuléba yéknwun mawulé male dé tu. Wani du taakwa Gorét véte dé wale miték rasaakuké de yo. Rasaakudaranké sanévéknwute yéknwun mawulé de mé yo.
23312	MAT 5:9	“Du taakwa las nak du taakwa waaru waariyadaka de nyédéba de tu. Tédaka de kaapuk waaru waariyadakwa. Wani nyédéba tékwa du taakwaké Got waké dé yo, ‘De wuna baadi.’ Naate wadéranké sanévéknwute wani nyédéba tékwa du taakwa yéknwun mawulé de mé yo.
23313	MAT 5:10	“Du taakwa las Gotna jébaa yadaka nak du taakwa kélik yate derét de yaalébaanu. Yaalébaandakwa du taakwa Gotna kémba radaka Got némaan ban rate deké dé miték vu. Védékwaké sanévéknwute yéknwun mawulé de mé yo.
23314	MAT 5:11	“Mé véknwu. Guné wuna jébaaba gunébu yaalak. Du las wunéké kélik yate gunat wasélékte kapéredi mu gunat yate gunéké yénaa kudi wakwedaran guné yéknwun mawulé yaké guné yo.
23315	MAT 5:12	Déknyényba de Gotna yéba kudi wakwekwa duwat waga de yaalébaanék. Derét waga yaalébaandanké sanévéknwute de gunat waga yaalébaando guné yéknwun mawulé yaké guné yo. Kukba Got gunat kutkalé yadu guné dé wale miték male rasaakuké guné yo. Rasaakugunéranké guné yéknwun mawulé yate dusék yaké guné yo.” Naate dé Jisas wak.
23316	MAT 5:13	Wani kudi watakne dé Jisas kéga wakwek: “Kéni aja kudi mé véknwu. Taakwa de sol takno, kadému lisék yaduké. Sol lisék yamarék yadéran yaga pulak yado lisék tépa yaké dé yo? Kaapuk. Lisék tépa yamarék yaké dé yo. Yadu kadémuba taknamarék yaké de yo. De wani sol bakna yatjadaké de yo. Bulaa wani kudiké mé sanévéknwu. Guné, wuna du, guné kadémuba taknadakwa sol pulak. Guné nak du taakwat kutkalé yagunu de kapéredi mu tépa yamarék yaké de yo. Guné nak du taakwat kutkalé yamarék yagunéran lisék yamarék yakwa sol bakna yatjadatakne kulaknyénydakwa pulak, Got gunat kulaknyényké dé yo.
23317	MAT 5:14	“Guné, wuna du, guné yaankwa téwayé pulak guné ro. Ragunéka nak du taakwa gunat de vu. Guné nébuba tékwa gayé pulak guné ro. Ragunéka nak du taakwa gunat de miték vu, nébuba tékwa gayét miték védakwa pulak.
23318	MAT 5:15	“Kéni aja kudi mé véknwu. Du téwayé sérakne kure yae sapgutaknadan awu gwaléba de takno, kapu kaapuk? Kaapuk. De jaabé takuba de takno. Taknadaka waba rakwa akwi du taakwa de miték vu.
23320	MAT 5:17	“Guné kéga wamarék yaké guné yo, ‘Moses wakwen apa kudiké kuk kwayéké nae Jisas dé yaak. Déknyényba rate Gotna yéba kudi wakwen du deku kudiké kuk kwayéké nae Jisas dé yaak.’ Waga wamarék yaké guné yo. Moses wakwen apa kudi Gotna yéba kudi wakwen duna kudi wawo miték véknwute wadan pulak yaké wuné yaak. Guné wani kudiké miték kutdénggunuké wuné yaak.
23322	MAT 5:19	Du las Moses wakwen apa kudiké nak kéga wadaran, ‘Wani apa kudi wan makwal kudi male. Naané wani kudi kulaknyénynaran wan yéknwun.’ Waga wadaran Got némaan ban rate deké waké dé yo, ‘Wan bakna du. De wuna taababa bakna de ro. Deku yéba kevérékmarék yaké wuné yo.’ Naate wadu de nak du wani apa kudi véknwute wadékwa pulak yate kéga wakwedaran, ‘Wani apa kudi akwi miték véknwuké naané yo. Nak kudi kulaknyénymarék yaké naané yo.’ Naate wadaran Got némaan ban rate deké waké dé yo, ‘Wan némaan du. De wuna taababa miték de ro. Deku yéba kevérékgé wuné yo.’ Naate waké dé yo.
23323	MAT 5:20	Guné Moses wakwen apa kudiké miték kutdénggunuké wuné gunat wakweyo. Apa kudiké kutdéngkwa du, Parisina du wawo, de Moses wakwen apa kudi akwi miték véknwute wadékwa pulak yaké de apa jébaa yo. Yadaka nak du derét véte de wo, ‘De yéknwun mu yakwa du de ro.’ Naate wadaka Got deku mawulé kutdéngte dé deké wo, ‘Wan kaapuk.’ Naate wadéka gunat wuné wo. Guné yéknwun mawulé yate yéknwun mu yaké guné yo. Yagunu guna yéknwun paaté deku paatat talaknadéran guné Gotna kémba yaalaké guné yo. Guna yéknwun paaté deku paatat talaknamarék yadéran guné Gotna kémba yaalamarék yaké guné yo.” Naate dé Jisas wak.
23324	MAT 5:21	Wani kudi watakne dé derét kéga wakwek: “Déknyényba ran du kéni kudi wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Guné du taakwat viyaapérekmarék yaké guné yo. Guné derét viyaapérekgunéran de gunat kot véknwukwa némaan banké kure yédo dé wani kapéredi muké gunat yakataké dé yo.’
23325	MAT 5:22	Naate wadaka bulaa wuné nak kudi gunat wakweyo. Mé véknwu. Du las nak dut rékaréka yadaran Got wani kapéredi muké derét yakataké dé yo. Du las nak dut waatite kéga wadaran, ‘Guné waagété du.’ Naate wadaran Got kot véknwukwa némaan ban rate wani kapéredi muké waga wakwa dut némaanba yakataké dé yo. Du las nak dut némaanba waatite kéga wadaran, ‘Guné bakna gweba du. Kapéredi taalat yéké guné yo.’ Naate wadaran Got wadu waga wakwa du yaa yaansaakukwa taalat yéké de yo.
23328	MAT 5:25	“Du las gunat kotké yadaran guné de wale yaabuba yéte de wale kudi bulte de wale kudi giké guné yo. Guné nakurak mawulé yaké guné yo. Guné de wale wani kudi gimarék yagunéran sal de gunat kot véknwukwa némaan banké kure yédo dé wadu de gunat raamény gaba taknaké de yo? Taknado guné waba kwaasaakuké guné yo.
23330	MAT 5:27	“Déknyényba ran du kéni kudi wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Guné nak duna taakwa wale kapéredi mu yamarék yaké guné yo.’
23334	MAT 5:31	“Déknyényba ran du kéni kudi wawo wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Du nak déku taakwa dérét kulaknyénytakne yéluké mawulé yadéran dé wani muké nyéga kaviké dé yo. Kaviye léké kwayédu lé wani nyéga kure yéké lé yo.’
23335	MAT 5:32	Naate wadaka bulaa wuné gunat kéga wakweyo. Taakwa nak duké yémarék yate nak du wale kapéredi mu yamarék yalu, léku du lé dérét kulaknyénytakne yéluké wadéran wan kapéredi mu. Lé dérét kulaknyénytakne yéluké wadu lé ye nak du wale raléran lé wani du wale kapéredi mu bét yo. Taale ralén du kapéredi mu yadék bét wawo kapéredi mu bét yo.” Naate dé Jisas derét wak.
23336	MAT 5:33	Wani kudi watakne dé Jisas kéga wakwek: “Déknyényba ran du kéni kudi wawo wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Guné jébaa nak yaké wate guna kudit apa yate Némaan Ban Gotna yéba wakwegunéran guné wani jébaa yaké guné yo. Wani jébaa kulaknyénymarék yaké guné yo.’
23340	MAT 5:37	De gunat jébaaké waatado guné kusékétgunéran guné kéga waké guné yo, ‘Ao, wani jébaa yaké naanék.’ Waga yamuké kélik yate guné kéga waké guné yo, ‘Kaapuk. Wani jébaa yamarék yaké naané yo.’ Naate waké guné yo. Wan yaak. Nak kudi wamarék yaké guné yo. Guna kudit apa yaké deku yéba wamarék yaké guné yo. Guna kudit apa yaké deku yéba wagunéran guné Setenna kudi véknwute wadékwa pulak yaké guné yo.
23341	MAT 5:38	“Déknyényba ran du kéni kudi wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Du vétik waariyate du nak duna méni takupékudu dé yakataké yate takupékun dut déku méni takupékuké dé yo. Du vétik waariyate du nak duna nébi nak takugwapdu dé yakataké yate wani dut déku nébi nak takugwapké dé yo.’
23346	MAT 5:43	“Déknyényba ran du kéni kudi wakwedaka gunébu véknwuk. Kéga de wak, ‘Guné guna du taakwaké mawulat kapére yate guna maamaké kélik yaké guné yo.’
23349	MAT 5:46	Takis nyégélkwa du, deké guné wo, ‘Kapéredi mu yakwa du.’ Naate wagunékwa du de deku du taakwaké mawulat kapére yo. Guné de yakwa pulak, guna du taakwaké male mawulat kapére yagunéran, Got gunat kutkalé yamarék yaké dé yo. Gunéké mawulat kapére yakwa du taakwa, gunéké kélik yakwa du taakwa wawo, akwi du taakwaké mawulat kapére yaké guné yo.
23351	MAT 5:48	Awuréba rakwa ban guna yaapa dé yéknwun mu male yasaakukwa ban dé ro. Guné dé rakwa pulak yéknwun mu male yasaakukwa du raké guné yo.” Naate dé Jisas wak déku duwat.
23352	MAT 6:1	Jisas kudi las wawo dé kéga wakwek: “Guné Gotké yéknwun jébaa yate déké male sanévéknwuké guné yo. Guné Gotké yéknwun jébaa yate nak du taakwa de waga yagunu vétakne guna yéba kevérékdoké mawulé yate deku méniba wani jébaa yagunéran guné gunéké guné sanévéknwu. Waga sanévéknwute deku méniba yagunéran awuréba rakwa ban guna yaapa kukba guna yéba kevérékmarék yaké dé yo.
23353	MAT 6:2	“Yénaa yakwa du las deku yéba kevérékte de Gotna kudi buldakwa gat wulae téte yaabuba wawo téte de gwalmu yamarék du taakwaké gwalmu kwayu. Wupmalemu du taakwa véte wani yénaa yakwa duna yéba kevérékdoké, de yénaa yakwa du gwalmu yamarék du taakwaké gwalmu de kwayu. Waga kwayédaka wupmalemu du taakwa véte wani yénaa yakwa duna yéba de kevéréknu. Kukba Got wani yénaa yakwa duna yéba kevérékmarék yaké dé yo, wupmalemu du taakwa deku yéba bulaa kevérékdakwa bege. Adél wuné gunat wakweyo. Guné yénaa yakwa du kwayédakwa pulak kwayémarék yaké guné yo. Guné gwalmu yamarék du taakwaké gwalmu kwayéké yagunéran nak du taakwat wani muké wakwemarék yaké guné yo. Akélak kwayéké guné yo. Waga kwayégunu nak du taakwa wani muké kutdéngmarék yado guné wale rakwa du taakwa wawo wani muké kutdéngmarék yaké de yo.
23356	MAT 6:5	“Yénaa yakwa du Gorét waataké, de Gotna kudi buldakwa gat wulae téte yaabuba wawo téte de Gorét waato. Wupmalemu du taakwa derét védoké de waba Gorét waato. Wupmalemu du taakwa derét véte deku yéba kevérékdoké de waba Gorét waato. Waga yadaka wupmalemu du taakwa deku yéba de kevéréknu. Waga yate yadan yéknwun mu de kaato. Yénaa yakwa du wani du taakwat yéknwun mu debu nyégélék. Kukba Got yadan yéknwun mu kaatamarék yaké dé yo. Adél wuné gunat wakweyo. Guné yénaa yakwa du Gorét waatadakwa pulak Gorét waatamarék yaké guné yo.
23358	MAT 6:7	“Gotké kutdéngmarék yakwa du taakwa de wo, Naané wupmalemu kudi bulte naana némaan duwat waatanaran de véknwuké de yo. Naate wate wupmalemu yaamabi kudi de bakna bulte waato. Guné wupmalemu yaamabi kudi buldakwa pulak guné Got wale bulmarék yaké guné yo.
23365	MAT 6:14	“Guné wani kudiké mé sanévéknwu. Guné nak du taakwa gunat yadan kapéredi muké sanévéknwumarék yagunéran awuréba rakwa ban guna yaapa Got yagunén kapéredi mu yatnyéputiye wani muké tépa sanévéknwumarék yaké dé yo.
23366	MAT 6:15	Guné nak du taakwa gunat yadan kapéredi muké wekna sanévéknwute derét yakataké mawulé yagunéran guna yaapa Got yagunén kapéredi muké wekna sanévéknwute wani kapéredi mu yatnyéputimarék yate gunat yakataké dé yo.” Naate dé Jisas wak.
23367	MAT 6:16	Wani kudi watakne dé derét tépa wakwek: “Yénaa yakwa du Got wale kudi bulké, de nak apu nak apu kadémuké yaakéru. Yaakétte nak du taakwa kadémuké yaakétdanké kutdéngdoké de deku ménidaamaba waama képmaa lépmu. Lépdaka deku ménidaama waama dé yo. Yadéka nak du taakwa véte de wo, ‘Wani du Gotké sanévéknwute de kaadéké kiyao. Wan yéknwun mu yakwa du de.’ Naate wate deku yéba de kevéréknu. Waga yate yadan yéknwun mu de kaato. Yénaa yakwa du wani du taakwat yéknwun mu debu nyégélék. Kukba Got yadan yéknwun mu kaatamarék yaké dé yo. Adél wuné gunat wakweyo.
23370	MAT 6:19	“Guné apuba apuba némaa muké guné sanévéknwu wanévéknwu. Yate wani muké guné mawulé yo. Mé véknwu. Guné waga yate guné kéni képmaana wupmalemu gwalmu kéraaké sanévéknwumarék yaké guné yo. Kéni képmaana gwalmu wan némaa mu kaapuk. Biyaak wani mu de kérépaknu. Résépu wani mu dé yaalébaanu. Sél yakwa du nak duna ga pérae wulae wani mu de sél yo. Wani mu rasaakumarék yadéranké sanévéknwute guné Gotna gayéba miték rasaakugunéranké sanévéknwuké guné yo. Sanévéknwute guné yéknwun mu male yaké guné yo. Gotna gayéba rate yagunéran mu wan némaa mu. Wani mu wan kéni képmaana gwalmu pulak kaapuk. Gotna gayéba rate yagunéran mu rasaakuké dé yo. Biyaak wani mu kérépakmarék yaké de yo. Résépu wani mu yaalébaanmarék yaké dé yo. Sél yakwa du wani gayét wulaamarék yate wani mu sél yamarék yaké de yo. Kéni képmaaba gwalmu jawutaknakwa du taakwa de kéni képmaana muké male de mawulat kapére yo. Gotna gayéba raké sanévéknwukwa du taakwa de dé wale miték rasaakuké de mawulat kapére yo.
23373	MAT 6:22	“Guna méni wan gaba tékwa gwés pulak. Wani gwés naapidaka gaba nyaaka dé yo. Guné yéknwun mu male végunéran guna mawulé miték téké dé yo. Yadu guna sépé miték tédu guné nyaakaba raké guné yo.
23375	MAT 6:24	“Du nak némaan du vétikgé jébaa yaké dé yapatiyu. Waga jébaa yadéran dé nak némaan duké yéknwun mawulé yate nakgé kélik yaké dé yo. Guné wani du pulak guné ro. Guné némaan ban Gotké jébaa yate déké male sanévéknwugunéran guné déké apuba apuba yéknwun mawulé yaké guné yo. Yate guné yéwaa kéraaké sanévéknwumarék yaké guné yo. Guné yéwaa kéraaké male apuba apuba sanévéknwugunéran guné némaan ban Gotké kélik yaké guné yo.” Naate dé Jisas wak.
23376	MAT 6:25	Wani kudi wakwetakne dé Jisas derét tépa wakwek: “Nakurak némaan banké jébaa yagunéranké sanévéknwute wuné gunat wakweyo. Guné wup yate kadému gu baapmu wutké wawo sanévéknwu wanévéknwumarék yaké guné yo. Kadému, gu, baapmu wut wan bakna mu. Némaa mu kaapuk. Guné wani muké sanévéknwu wanévéknwumarék yaké guné yo. Got wadék guné ro. Guna sépé guna mawulé guna wuraanyan yadék guné ro. Wan némaa mu.
23379	MAT 6:28	“Samuké guné baapmu wutké guné sanévéknwu wanévéknwu? Waga yamarék yaké guné yo. Guné maaweké mé sanévéknwu. Naané wani maawe kaapuk yaanannakwa. De bakna de yaalo. De jébaa kaapuk yadakwa. De baapmu wut kaapuk kétaapadakwa. Yadaka Got dé deké miték vu.
23381	MAT 6:30	Got wani maaweké dé miték vu. Wani maawe walkamu male téké de yo. Bulaa de tu. Séré kiyaaké de yo. Kiyaado du taakwa wani maawe péle yaa tuké de yo. Wani maawe wan makwal mu male. Guné du taakwa guné némaan. Guné Gotké kaapuk miték sanévéknwugunékwa. Yate wup yate guné wo, ‘Naanéké miték véké dé yo, kapu kaapuk?’ Naate wagunéka bulaa wuné gunat wo. Got maawe waga kusodu véte guné kutdéngké guné yo. Gunéké baapmu wut kwayéké dé yo.
23382	MAT 6:31	Waga kutdéngte guné wup yamarék yate kéga wamarék yaké guné yo, ‘Samu mu kaké naané yo? Samu gu kaké naané yo? Samu baapmu wut kusadaké naané yo?’
23385	MAT 6:34	Kwayédéranké sanévéknwute guné séré yaaran muké wup yamarék yaké guné yo. Séré yaaran muké sanévéknwu wanévéknwumarék yaké guné yo. Bulaa yaaran muké male sanévéknwuké guné yo.” Naate dé Jisas derét wak.
23386	MAT 7:1	Wani kudi watakne dé Jisas tépa wakwek: “Nak du taakwa yadan muké sanévéknwute guné bari kéga wamarék yaké guné yo, ‘Wani du taakwa wan kapéredi mu yakwa du taakwa.’ Waga wamarék yaké guné yo. Guné waga wagunéran Got yagunén mu véte gunat waké dé yo, ‘Guné kapéredi mu yakwa du.’
23387	MAT 7:2	Naate wadéranké sanévéknwute, guné deké ‘Wan kapéredi mawulé yakwa du taakwa’ bari wamarék yaké guné yo. Got nak du taakwat yagunén mu véte gunat kaataké dé yo.
23389	MAT 7:4	Guné némaa kapéredi mu yatakne samuké guné makwal kapéredi mu yan du taakwat guné kéga wo? ‘Guné kapéredi mu gunébu yak. Guné miték ragunuké wuné gunat kutkalé yaké wuné yo.’
23391	MAT 7:6	“Guné Gotna kudiké kélik yakwa du taakwat Gotna kudi wakwemarék yaké guné yo. Guné derét Gotna kudi wakwegunéran de dut tikwa waasa du taakwat yaalébaankwa pulak gunat yaalébaanké de yo. Du taakwa las de Gotna kudiké kuk kwayu. Derét wawo Gotna kudi wakwemarék yaké guné yo. Du kusodakwa mu baaléké kaapuk kwayédakwa. Waga kwayédaran baalé kwatkwa rate wani muba bakna akiké de yo. Gotna kudi wan yéknwun kudi. Guné kusodakwa mu baaléké kwayémarék yakwa du pulak yate, Gotké kuk kwayékwa du taakwat Gotna kudi wakwemarék yaké guné yo. Guné derét déku kudi wakwegunéran sal de baalé akikwa pulak yate kapéredi mu gunat yaké de yo?
23392	MAT 7:7	“Guné Gorét waatasaakugunéran dé gunéké kwayéké dé yo. Kéni aja kudi mé véknwu. Guné sékalte sékalte véké guné yo. Guné gwésba viyaasaakugunéran gwés naapiké dé yo.
23394	MAT 7:9	“Kéni kudi wawo mé véknwu. Guné yaapa, guna baadi kadému kwayégunuké wado, guné matu kwayéké guné yo, kapu kaapuk? Kaapuk. Guné deké kadému kwayéké guné yo.
23397	MAT 7:12	“Guné nak du taakwa gunat kutkalé yadoké mawulé yagunékwa pulak, guné derét kutkalé yaké guné yo. Moses wakwen apa kudi Gotna yéba wakwen duna kudi wawo guné waga yagunéranké dé wakweyo.
23398	MAT 7:13	“Kapéredi taalat yédakwa yaabu wan némaa yaabu. Wan dawulidakwa yaabu. Wani yaabuba némaa gwéspété dé tu. Du taakwa wani némaa gwéspétéba wulaaké apa jébaa yamarék yaké de yo. Wupmalemu du taakwa wani némaa gwéspétéba wulae de wani yaabuba yu. De yalakgé de yo. Got wale rasaakumarék yaké de yo. Guné wani yaabuba yémarék yaké guné yo. Gotna gayét yédakwa yaabu wan makwal yaabu. Wan waarédakwa yaabu. Wani yaabuba makwal gwéspété dé tu. Walkamu du taakwa male wani makwal gwéspétéba wulae wani makwal yaabuba de yu. De Got wale rasaakuké de yo apuba apuba. Guné wani makwal yaabuba yéké guné yo.” Naate dé Jisas wak.
23400	MAT 7:15	Wani kudi watakne dé kéga wakwek: “Guné jérawu yaké guné yo. Du las gunéké yae yénaa yate kéga waké de yo, ‘Naané Gotna yéba naané kudi wakweyo.’ Naate wate kés kudi nak kudi wakwete guna mawulat yaalébaando, nak du taakwa kwatkwa rate deké waké de yo, ‘Wan yéknwun mu yakwa du. Sipsip miték radakwa pulak de miték ro. Deku kudi véknwuké naané yo.’ Naate watakne de kutdéngmarék yaké de yo. Kwatbosa kapéredi mawulé yadakwa pulak de kapéredi mawulé de yo. Waga kutdéngmarék yaké de yo.
23406	MAT 7:21	“Wupmalemu du taakwa yénaa yate de wunat wo, ‘Méné naana Némaan Ban.’ Naate wate bakna yaamabi kudi bulte de awuréba rakwa ban wuna yaapa Got déku kudi kaapuk véknwudakwa. Wani du taakwa de Gotna kémba yaalamarék yaké de yo. Gotna kudi véknwute wadékwa pulak yakwa du taakwa male de Gotna kémba yaalaké de yo.
23407	MAT 7:22	Wuné apakélé kot véknwukwa némaan ban raran nyaa wupmalemu du taakwa wunat kéga waké de yo, ‘Naana Némaan Ban, ména yéba naané Gotna kudi wakwek. Ména yéba wanaka de kutakwa yaage yék. Ména yéba wate naané wupmalemu déknyényba vémarék yadan apa jébaa yak. Naané ména du taakwa naané ro.’
23409	MAT 7:24	“Kéni aja kudi mé véknwu. Yéknwun mawulé pukaakwa du nak dé matuba ga kaak. Kaadéka kukba apakélé wimut kutdéka apa maas viyaadéka apakélé kwayé kwaléka wani ga miték dé kwaak, matuba kaadén bege. Wani aja kudiké mé sanévéknwu. Wuna kudi véknwute wawurékwa pulak yaran du taakwa de matuba yéknwun ga kaan du pulak de ro.
23411	MAT 7:26	Kéni aja kudi mé véknwu. Miték sanévéknwumarék yakwa du nak dé yawusaba ga kaak. Kaadéka kukba apakélé wimut kutdéka apakélé maas viyaadéka apakélé kwayé kwaléka wani ga dé akérék. Akérédéka kwayé yae lé wani ga yaate yék. Wani kudiké mé sanévéknwu. Wuna kudi bakna véknwute wawurékwa pulak yamarék yaran du taakwa, de yawusaba ga kaan du pulak de ro.” Naate Jisas dé derét wakwek.
23413	MAT 7:28	Jisas waga wakwedéka wupmalemu du taakwa de déku kudiké kwagénék, dé apa yate derét Gotna kudi wakwedén bege. Kwagénte de wak, “Aki. Dé Gotna jébaaké dé miték kutdéngék. Kutdéngte dé naanat yakwatnyu. Apa kudiké kutdéngkwa du de naanat Gotna jébaaké waga kaapuk yakwatnyédakwa.” Naate wate déku kudi véknwute kwagénte de sanévéknwu wanévéknwuk.
23416	MAT 8:2	Yédaka dé lepéro yan du nak déké yae kwati yaane waadé daate dé wak, “Némaan Ban, wuné yéknwun yawuruké méné mawulé yaménéran waménu wuné yéknwun yaké wuné yo.”
23417	MAT 8:3	Naate wadéka dé déku taababa kutte dé wak, “Wuné yéknwun yaménuké wuné mawulé yo. Méné yéknwun yaké méné yo.” Naate wadéka dé wani lepéro kaapuk yadéka dé wani du yéknwun yak.
23418	MAT 8:4	Yadéka dé dérét wak, “Mé véknwu. Ménat yawurén muké nak du taakwat wakwemarék yaké méné yo. Méné Gotna kudi bulnakwa gaba jébaa yakwa nyédé duké ye déku méniba téménu dé ména sépat véké dé yo. Védu méné Moses déknyényba wakwedén pulak Gotké kwaami kwayéké méné yo. Kwayéménu nak du taakwa véte kutdéngké de yo, lepéro kaapuk yadéka méné yéknwun yaménénké.” Naate dé Jisas dérét wak.
23419	MAT 8:5	Jisas Kapaneamét yédéka dé Romna waariyakwa duna némaan du nak yae dé dérét wak, “Némaan Ban, mé véknwu. Wunéké jébaa yakwa duna maan kapére yadéka dé kaapuk yédékwa. Apa kaagél kutte dé gaba male dé kwao.”
23421	MAT 8:7	Naate wadéka dé wak, “Wuné yae dérét kutnébulké wuné yo.”
23422	MAT 8:8	Naate wadéka dé wak, “Némaan Ban, wan kaapuk. Wuné bakna du wuné ro. Méné némaan ban méné ro. Waga rate méné ye wuna gat wulaamarék yaké méné yo. Méné kéba rate bakna waménu dé wuna du tépa yéknwun yaké dé yo.
23423	MAT 8:9	Nak du wunéké dé némaan ban ro. Radéka wuné wadékwa pulak wuné yo. Wuné waariyakwa duna némaan ban wuné ro. Wuné dut nak, ‘Méné yéké méné yo,’ naawuréka dé yu. Nak dut, ‘Méné mé yaa,’ naawuréka dé yao. Wunéké jébaa yakwa dut, ‘Wani jébaa mé ya,’ naawuréka dé wani jébaa yo. Méné yawurékwa pulak yaké méné yo. Méné bakna waménu wuna du tépa yéknwun yaké dé yo.” Naate dé wak.
23424	MAT 8:10	Jisas wani kudi véknwute dé sanévéknwu wanévéknwuk. Yate dé déku kukba yaan du taakwat wak, “Kéni du dé wunéké miték male sanévéknwu. Wuné wawuru du taakwa yéknwun yadaranké dé kutdéngék. Guné Isrelna du taakwa las guné walkamu male guné wunéké miték sanévéknwu. Dé Romna du radéka déku yéknwun mawulé guné Isrelna du taakwa guna yéknwun mawulat débu talaknak. Adél wuné gunat wakweyo.
23426	MAT 8:12	Isrelna wupmalemu du taakwa Gotna gayét wulaamarék yaké de yo. Wani du taakwaké Got kuk kwayéké dé yo. Kwayéte wadu de kapéredi taalat yéké de yo. Wani taaléba gaankété male ye dé tu. Nyaa kaapuk vékwa. Wani taaléba rakwa du taakwa némaa kaagél kutké de yo. Kutte de yéknwun taaléba raké mawulé yate némaanba géraaké de yo.”
23427	MAT 8:13	Naate watakne dé Romna waariyakwa du deku némaan banét wak, “Ména gayét gwaamale yéké méné yo. Ye saabe wunéké miték sanévéknwute wuna kudiké ‘Adél’ naaménénké méné waménén mu waga véké méné yo.” Naate dé Jisas wak. Waga wadén tulé Romna waariyakwa duké jébaa yakwa du dé tépa yéknwun yak.
23432	MAT 8:18	Wupmalemu du taakwa jawe tédaka Jisas véte dé déku duwat wak, “Botba waare kwawu nak saknwat yéké naané yo.”
23433	MAT 8:19	Naate wadéka dé apa kudiké kutdéngkwa du nak yae dé dérét wak, “Némaan Ban, méné naanat Gotna jébaaké méné yakwatnyu. Wuné méné wale yeyé yeyaké wuné mawulé yo. Yéménéran akwi taalat wuné wawo yéké wuné yo.”
23434	MAT 8:20	Naate wadéka dé Jisas wak, “Miték mé sanévéknwu. Kwatbosa de képmaaba tékwa waaguba de kwao. Api deku kwaatba de kwao. Wuné Akwi Du Taakwana Nyaan kwaawuréran ga nak kaapuk tékwa.”
23435	MAT 8:21	Naate wadéka dé déku du nak dérét wak, “Némaan Ban, méné kusékétménéran taale wuné ye rawuru wuna yaapa kiyaadu wuné déku gaaba ségwi kérae rémké wuné yo. Rémtakne wuné méné wale yeyé yeyaké wuné yo.”
23436	MAT 8:22	Naate wadéka dé wak, “Aya. Bulaa wuné wale mé yaa. Wuna kudi véknwumarék yakwa du taakwa de kiyaan du taakwa pulak de ro. Wani du taakwa kiyaan du taakwat rémké de yo.”
23439	MAT 8:25	Kwaadéka déku du ye de dérét waaséligénék. Waaséligénte de wak, “Némaan Ban, kén naané yalaknu. Méné mé raapme naanat kutkalé ya.”
23440	MAT 8:26	Naate wadaka dé derét wak, “Guné samuké guné wup yo? Yate guné wo, ‘Déku apa makwal apa male, kapu yaga pulak?’ Naate wate wunéké guné kaapuk miték sanévéknwugunékwa.” Naate watakne dé raapme wadéka wimut kaapuk yadéka dé gu tépa miték ték.
23441	MAT 8:27	Tédéka de akwi kwagénte de wak, “Aki. Dé wadéka dé wimut gu déku kudi véknwute wadékwa pulak dé yo. Wan yaga pulak ban dé?” Naate watakne de Jisas wale miték yék botba.
23443	MAT 8:29	Bét ye Jisasnyét véte bét némaanba waate bét wak, “Méné, Gotna nyaan, anat samu yaké méné yo? Anat kaagél tiyaaké nae méné yaak, kapu yaga pulak? Kot véknwukwa némaan ban raménéran tulé wekna kaapuk yaan. Bulaa anat kaagél tiyaamarék yaké méné yo.” Naate bét dérét wak.
23445	MAT 8:31	Kadaka de wani du vétit kure tén kutakwa de Jisasnyét wak, “Méné naanat kéléké mawulé yaménéran méné waménu naané wani baaléna mawuléba wulaaké naané yo.”
23446	MAT 8:32	Naate wadaka dé derét wak, “Guné wanét mé yaage yégunu.” Waga wadéka de wani du vétit kulaknyénytakne ye de wani baaléna mawuléba wulae ték. Tédaka wani baalé némaa tépaaba yaage dawuliye guba akére gu ke de kiyaak.
23450	MAT 9:2	Saabadéka de maan kapére yadéka yeyé yeyamarék yan dut déké yaate yék. Dé jaabéba kwaadéka de déké yaate yék. Yédaka Jisas dé kutdéngék. De deku mawuléba de wak, “Jisas apa yate naana dut kutnébulké dé yo.” Naate wadaka Jisas kutdéngte dé maan kapére yan dut wak, “Wuna du, ména mawulé miték téké dé yo. Yaménén kapéredi mu wunébu yatnyéputik.”
23451	MAT 9:3	Naate wadéka de apa kudiké kutdéngkwa du deku kapmu bulte de wak, “Got male dé du yadén kapéredi mu yatnyéputiké dé yo. Wani du dé wak, ‘Wuné yadén kapéredi mu wunébu yatnyéputik.’ Naate wate dé Gorét waséléknu, bakna du bege.”
23452	MAT 9:4	Naate wadaka Jisas deku mawulé kutdéngte dé derét wak, “Samuké guné guna mawuléba wani kapéredi mawulé yo? Waga yamarék yaké guné yo.
23453	MAT 9:5	Wuné Akwi Du Taakwana Nyaan kéni képmaaba rate yadan kapéredi mu yatnyéputiké wuné apa yo. Guné wani muké kaapuk kutdénggunén. Yadén kapéredi mu yatnyéputiwurénké wakwete bakna kudi wuné wakwek, kapu némaa kudi wuné wakwek? Dé raapme yéduké wawuréran wan némaa kudi wakweké wuné yo, kapu yaga pulak? Guné wuna apaké miték kutdénggunuké wuné kéni kudi dérét wakweké wuné yo.” Naate watakne dé maan kapére yan dut dé wak, “Méné raapme ména jaabé kérae kure méné ména gat yéké yo.”
23456	MAT 9:8	Yédéka waba téte vén du taakwa wup yate Gotna yéba de kevéréknék. Kevérékte de Jisaské wak, “Got wani duké apa kwayédéka dé waga yak.” Naate de wak.
23457	MAT 9:9	Jisas wani taalé kulaknyénytakne dé yék. Yéte dé vék takis nyégélkwa du nak déku yé Matyu takis nyégéldékwa gaba radéka. Véte dé dérét wak, “Méné wuné wale mé yaa.” Naate wadéka raapme dé Jisas wale yék.
23459	MAT 9:11	Rate kadaka Parisina du las véte de Jisasna duwat wak, “Samuké dé guna némaan ban takis nyégélkwa du, kapéredi mu yakwa du las wawo dé de wale kadému ko?”
23460	MAT 9:12	Waga wadaka Jisas véknwute dé wak, “Yéknwun yakwa du taakwa doktaké kaapuk yédakwa. Sépékwaapa kapére yan du taakwa de doktaké yu. Yédaka dokta dé deku sépé kutnébulu. Wuné du taakwana kapéredi mawulé wuné kutnébulu.
23461	MAT 9:13	Gotna nyégaba kéni kudi dé kwao: Got dé wak, ‘Guné wunéké kwaami tuwe tiyaamuké kélik wuné yo. Guné nak du taakwaké mawulé lékte derét kutkalé yagunuké wuné mawulé yo.’ Got waga wadéka déku kudi déku nyégaba dé kwao. Guné ye wani kudiké miték sanévéknwuké guné yo. Kapéredi mawulé yakwa du taakwa wunéké yae wuna kudi véknwudoké wuné giyaak. Yéknwun mawulé yakwa du taakwaké kaapuk sanévéknwurén.” Naate dé Jisas wak.
23462	MAT 9:14	Gu yaakutaknan du Jonna du de Jisaské ye dérét wak, “Naané, Parisina du wawo Got wale kudi bulké yate naané wupmalemu nyaa kadémuké yaakéru. Samuké ména du naané yakwa pulak kadémuké yaakétmarék yo?”
23463	MAT 9:15	Naate wadaka dé Jisas derét aja kudi kéga wak: “Du nak taakwa yaké yadu de kadému sérakne yéknwun mawulé yate kadému kaké de yo, kapu kaapuk? De kaké de yo. Taakwa yaran du de wale radu de yéknwun mawulé yate kaké de yo. Kukba de nak du yae wani dut kure yédo de déku du taakwa déké mawulé lékte kadému kamarék yaké de yo. Wuné wuna du wale wekna rawuréka de yéknwun mawulé yate kadému de ko.”
23464	MAT 9:16	Naate watakne dé derét aja kudi vétik wawo kéga wakwek: “Du taakwa kulé baapmu wut nak taakwi kérae jégwaa baapmu wutba tékwa yaabuba kaapuk takne kétaapadakwa. De kulé baapmu wut nak taakwi kérae jégwaa baapmu wutba tékwa yaabuba takne kétaapadaran kukba gu yakutnyédo kulé baapmu wut makwal pulak yadu jégwaa baapmu wut gétbiyaadu apakélé yaabu téké dé yo.
23465	MAT 9:17	Déknyény kwaaré viyae putidan meme sépéba kulé wain gu kaapuk wuknasadadakwa. Waga yadaran wani meme sépé rékaa ye jégwaa ye wukdu gu akwi yékéraké dé yo. Yékéradu wani meme sépé yéknwun yamarék yaké dé yo. Kulé meme sépéba wuknasadadaran kulé gu meme sépé wawo miték téké dé yo.” Waga dé aja kudi wakwek, déknyényba ran du wakwen kudi déku kulé kudi wale vététi miték kwaamarék yadéranké.
23466	MAT 9:18	Jisas wani kudi wekna wakwedéka dé Judana némaan du nak yae Jisaské kwati yaane waadé daate dé wak, “Wuna takwanyan bulaa male lébu kiyaak. Méné yae ména taaba lérét kutménu lé tépa nébélké lé yo.”
23468	MAT 9:20	Yédaka lé taakwa nak Jisasna kukba yaak. Wupmalemu (12) kwaaré wény yaaladéka lé rak. Lé Jisaské kudi véknwute léku mawuléba lé wak, “Déku baapmu wutba taaba kutwuréran wuné tépa yéknwun yaké wuné yo.” Naate watakne lé yae lé déku baapmu wutna waabuba kurék.
23470	MAT 9:22	Kutléka Jisas walaakwe lérét véte dé wak, “Nyéné, yéknwun mawulé yaké nyéné yo. Nyéné nyénat kutnébulwuréran apaké sanévéknwute bulaa yéknwun nyénébu yak.” Naate wadéka lé wani taakwa bari yéknwun yak.
23472	MAT 9:24	Véte kaapaba téte dé wak, “Wani takwanyan kaapuk kiyaalén. Lé bakna widé lé kwao. Guné akwi mé yaale yékéra.” Naate wadéka de dérét waagik.
23475	MAT 9:27	Jisas wani taalé kulaknyénytakne yédéka bét méni kiyaan du vétik Jisasna kukba yék. Yéte némaanba waate bét wak, “Ménawa, Devitna képmawaara. Méné némaan ban Devit pulak rate anéké mé mawulé lékménu.”
23476	MAT 9:28	Waga wabétka dé Jisas gat wulaak. Wulaadéka bét déké yék. Yaabétka dé bérét kéga waatak, “Yaga béné wo wunéké? Wuné béna méni kutnébulké wuné apa yo, kapu kaapuk?” Naate waatadéka bét wak, “Ao. Némaan Ban, méné waga yaké méné apa yo.”
23477	MAT 9:29	Naate wabétka dé déku taaba bétku méniba kutte dé wak, “Bénat kutnébulwuréran apaké miték sanévéknwubénénké béna méni tépa yéknwun yaké dé yo.”
23478	MAT 9:30	Naate wadéka bétku méni dé tépa yéknwun yak. Yadéka dé Jisas bérét némaanba wak, “Béné wani muké nak dut wakwemarék yaké béné yo.”
23481	MAT 9:33	De wani dut Jisaské kure yédaka dé Jisas wadéka wani kutakwa yaage yéléka dé wani du kudi bulék. Buldéka de waba tén du béré taakwa béré sanévéknwu wanévéknwute de wak, “Aki. Wan yéknwun mu. Déknyényba waga pulak mu kaapuk Isrelba yadaka vénan.”
23482	MAT 9:34	Waga wadaka de Parisina du nak pulak mawulé yate de wak, “Wan yéknwun mu kaapuk. Kutakwana némaan ban Seten dé déké apa kwayédéka dé wadéka de akwi kutakwa yaage yu.”
23485	MAT 9:37	Lékte dé déku duwat aja kudi kéga wak, “Kadému yaanannan képmaaba wupmalemu kadému ak yate dé tu. Tédéka walkamu du male de jébaa yo.
23486	MAT 9:38	Guné wani képmaana bapadut waatagunu dé wupmalemu jébaa yakwa duwat wadu de yae déku kadému kéraaké de yo.” Naate dé Jisas aja kudi wakwek, wupmalemu du taakwa Gotna kudi véknwuké mawulé yadaka Gotna jébaa yate déku kudi wakwekwa du walkamu male radakwaké.
23490	MAT 10:4	Nak Saimon. Déknyényba gege gayét yéte dé wak, “Nak képmaana du naanéké némaan du ramuké kélik wuné yo.” Nak du déku yé Judas Iskariot. Kukba Jisasnyét dé kwayék déku maamaké.
23491	MAT 10:5	Jisas wani duwat kéga dé kudi wakwek, “Guné Sameriaba tékwa gayét yémarék yaké guné yo. Nak képmaaba tékwa gayét wawo yémarék yaké guné yo.
23493	MAT 10:7	Deké yéte guné kéga derét kudi wakweké guné yo, ‘Némaan Ban Got gunéké védéran tulé yaamale yaké dé yo.’
23497	MAT 10:11	“Guné gayét nak wulae guné miték véké guné yo. Végunu yéknwun du guné wale kudi buldéran guné déku gaba male raké guné yo. Kés ga nak gat yémarék yaké guné yo. Déku gaba re yéké guné yo.
23498	MAT 10:12	Guné gaba nak wulae waba rakwa du taakwat kéga waké guné yo, ‘Yéknwun mawulé yate raké guné yo.’
23500	MAT 10:14	Guné gayét nak wulaagunu waba rakwa du taakwa guna kudi véknwumarék yate, gunéké kuk kwayédaran, guné wani gayé kulaknyényké guné yo. Kulaknyényké yate guna maanba kwaakwa bawusa yatputétakne guné yéké guné yo.” Naate dé Jisas wak. Jisas wani kudi wate dé kéni muké wakwek. Naané Juda kéga naané yo. Gotna kudiké kuk kwayékwa du taakwat Got yadan kapéredi mu yakatadéranké kutdéngdoké naané deku gayé kulaknyényké yate naana maanba kwaakwa bawusa naané yatputu. Yatakne naané yu.
23501	MAT 10:15	Jisas dé déku duwat tépa wate dé kéga wakwek, “Gunéké kuk kwayéran du taakwaké wuné gunat wakweyo. De naanéké waga kuk tiyaate apakélé kapéredi mu de yo. Déknyényba Sodomba ran du taakwa, Gomoraba ran du taakwa wawo de kapéredi mu yak. Kukba Got apakélé kot véknwute némaan ban raran nyaa dé wadu de Sodomba ran du taakwa, Gomoraba ran du taakwa kaagél kutké de yo. Du taakwa naanéké kuk tiyaadaran wani nakurak kapéredi mu Sodomba ran du taakwa, Gomoraba ran du taakwa yadan kapéredi mat talaknaké dé yo. Wani nyaa Got wadu naanéké kuk tiyaaran du taakwa apakélé kaagél kutké de yo. Adél wuné gunat wakweyo.
23502	MAT 10:16	“Mé véknwu. Wawuru guné gege gayét yéké guné yo. Kwatbosa sipsipmét yaalébaandakwa pulak, wani gayéba rakwa du taakwa de gunat yaalébaanké mawulé yaké de yo. Kaabe yéte kapéredi mu dérét yaalébaanmuké jérawu yadékwa pulak, guné kapéredi muké jérawu yaké guné yo. Nyaamiyo waariyamarék yate yalagi radakwa pulak, guné waariyamarék yate miték raké guné yo.
23505	MAT 10:19	Du las gunat kotimdo guné wup yamarék yate guna mawuléba kéga wamarék yaké guné yo, ‘Naané samu kudi wakweké naané yo? Deku kudi yaga pulak kaataké naané yo?’ Waga wamarék yaké guné yo, wani tulé Got wakwegunéran kudi gunéké kwayédéran bege.
23507	MAT 10:21	“Kukba wupmalemu du deku némaadugu wayéknajet kotimdo de némaadugu wayéknajet viyaapérekgé de yo. Yaapa deku baadit kotimdo de wani baadit viyaapérekgé de yo. Baadi wawo néwepat kotimdo de néwepat viyaaapérekgé de yo.
23510	MAT 10:24	“Kéni aja kudi mé véknwu. Yakwatnyékwa du sékulkwa baadit talakne de némaan du de ro. Jébaa kwayékwa du de deku jébaa yakwa duwat talakne de deké némaan du de ro.
23511	MAT 10:25	Nak du yakwatnyékwa duwat yadaran pulak, de baadit wawo yaké de yo. Nak du jébaa kwayékwa duwat yadaran pulak, de deké jébaa yakwa duwat wawo yaké de yo. Bulaa wani kudiké mé sanévéknwu. Nak du wuné guna némaan banét yadakwa pulak, de guné wuna duwat wawo yaké de yo. Nak du wunéké kapéredi kudi wakwete de wo, ‘Guna némaan ban wan akwi kutakwana némaan ban, déku yé Bielsebul.’ De wunéké waga wakwete guné wuna du gunéké apakélé kapéredi kudi wakweké de yo.” Naate dé Jisas déku duwat wak.
23512	MAT 10:26	Wani kudi watakne dé Jisas déku duwat kéni kudi wakwek, “Du las gunat kapéredi mu yado guné deké wup yamarék yaké guné yo. Yatakne paakugunén mu kukba wupmalemu du taakwa véké de yo. Akélak wakwegunén kudi kukba wupmalemu du taakwa véknwuké de yo.
23518	MAT 10:32	“Du las wupmalemu du taakwana méniba téte nak nak kéga wadaran, ‘Wuné Jisasna du.’ Naate wadaran kukba wuné wuna yaapana gayéba rate déku méniba téte wuné dérét waké wuné yo, ‘Kéni du wan wuna du.’ Naate waké wuné yo.
23519	MAT 10:33	Du las wupmalemu du taakwana méniba téte nak nak kéga wadaran, ‘Wuné Jisasna du kaapuk.’ Naate wadaran wuné wuna yaapana gayéba rate déku méniba téte wuné dérét waké wuné yo, ‘Wani du wan wuna du kaapuk.’ Naate waké wuné yo Gorét.
23520	MAT 10:34	“Yaga guné wo? Akwi képmaaba rakwa akwi du taakwa waariyamarék yate miték radoké wuné yaak, kapu kaapuk? Wan kaapuk. Yaawurénké du las wuna kudi miték véknwudo deku kém rékaréka yate de wale waariyaké de yo.
23524	MAT 10:38	Guné kéga wagunéran, ‘Jisasna jébaa kutsaakuké naané yo. Yate kaagél kutte miba kiyaanaran wan bakna mu. Némaa mu kaapuk.’ Waga wagunéran guné waga yate guné wuna du raké guné yo. Guné waga wamarék yate waga yamarék yagunéran guné wuna du ramarék yaké guné yo.
23525	MAT 10:39	Guné wunéké sanévéknwute wuna jébaa kutsaakugunu de wuna maama gunat viyaapérekdaran guné wuné wale apuba apuba miték rasaakuké guné yo. Guné guna sépéké male sanévéknwute guna jébaa male yagunéran guné kiyae yalakgé guné yo. Wuné wale miték rasaakumarék yaké guné yo.” Naate dé Jisas déku duwat wak.
23526	MAT 10:40	Wani kudi watakne dé Jisas déku duwat kéga dé wakwek, “Du taakwa gunat kutkalé yate de wunat wawo kutkalé yo. Yate wunat wadéka yaawurén ban Gorét wawo de kutkalé yo.
23527	MAT 10:41	Guné Gotna yéba kudi wakwekwa dut nak véte kéga wagunéran, ‘Wani du dé Gotna yéba kudi wakweyo. Wuné déké radéran taalé, kadému wawo kwayéké wuné yo.’ Naate wagunéran guné waga yagunu kukba Got gunat kutkalé yaké dé yo, déku yéba kudi wakwekwa dut kutkalé yadéran pulak. Guné yéknwun mu yakwa dut nak véte kéga wagunéran, ‘Wani du dé yéknwun mu male yasaaku. Wuné déké radéran taalé, kadému wawo kwayéké wuné yo.’ Naate wagunéran guné waga yagunu kukba Got gunat kutkalé yaké dé yo, yéknwun mu male yasaakukwa dut kutkalé yadéran pulak.
23528	MAT 10:42	“Kéni kudi wawo mé véknwu. Du taakwa wuna duwat véte kéga wadaran, ‘Wani du de némaan du kaapuk radakwa. Bakna du de ro. Rate de Jisasna jébaa kuru. Derét kutkalé yaké naané yo. Derét gutak yadu deké gu kwayéké naané yo.’ Naate wadaran de wani makwal jébaa yado Got wani makwal jébaaké yékéyaak yamarék yaké dé yo. Kukba wani yéknwun jébaa kaataké dé yo derét. Adél wuné gunat wakweyo.” Naate dé Jisas déku duwat wak. Wadéka de déku jébaa yaké nae de yék.
23531	MAT 11:3	Ye de Jisasnyét wak, “Déknyényba Gotna nyégaba de kudi kavik, naanat kutkalé yaké kukba yaaran duké. Méné wani du méné, kapu nak duké raségéké naané yo? Wani muké kutdéngké dé Jon mawulé yo.”
23532	MAT 11:4	Naate wadaka dé derét wak, “Guné gwaamale ye guné végunén mu véknwugunén kudiké Jonét wakweké yo.
23534	MAT 11:6	Du taakwa las de wunéké wo, ‘Got dérét débu wak, dé naanat kutkalé yaduké. Wan adél.’ Naate wate de wunéké miték sanévéknwu. Wunéké waga sanévéknwukwa du taakwa de yéknwun mawulé yate miték raké de yo. Waga Jonét wakweké guné yo.” Naate dé Jonna duwat wakwek.
23535	MAT 11:7	Jisas waga wadéka Jonna du yédaka dé Jisas waba ran du taakwat Jonké kéga wakwek, “Guné du ramarék taalat ye yaga pulak dut véké guné yék? Apa yamarék yate wimut kutdéka ségénkwa séwaa pulak yakwa dut véké guné yék, kapu yaga pulak? Jon wan wani mu pulak kaapuk. Jon wan apa yakwa du.
23538	MAT 11:10	Jonké kéni kudi Gotna nyégaba dé kwao: Got déku nyaanét dé wak, ‘Kén wuna kudi kure yékwa du. Wuné wawuru dé taale yéte ména yaabu kutké dé yo.’ Naané wani kudi véte naané kutdéngék. Jon wan Gotna kudi kure yéte taale yaakwa du.
23539	MAT 11:11	Waga kutdéngte gunat wuné wo. Gu yaakutaknan du Jonna jébaa kéni képmaaba déknyényba ran duna jébaat débu talaknak. Talaknadéka dé gunat kutkalé yawuréran jébaaké kaapuk miték kutdéngdén. Yadéka de Gotna kémba rate du taakwat kutkalé yawuréran jébaaké kutdéngkwa du taakwa akwi deku yéknwun mawulé déku yéknwun mawulat débu talaknak. Wuné gunat adél kudi wuné wakweyo.”
23540	MAT 11:12	Naate watakne Jisas dé kéga kudi wakwek, “Jon yae dé du taakwat Gotna kudi wakwek. Batnyé wakwedén tulé bulaa wawo wupmalemu du taakwa Gotna kémét yaalébaanké, de apat kapére yo.
23542	MAT 11:14	Guné deku kudi véknwugunéran wan yéknwun. Déknyényba ran du de kéga wak, ‘Ilaija kukba yaaké dé yo.’ Naate wadaka bulaa gunat wuné wakweyo. Wani kudi wate de Jonké de wakwek. Wakwedaka Jon débu yaak.
23544	MAT 11:16	“Bulaa rakwa du taakwa yaga pulak de? Gunat wakweké wunék. Bulaa rakwa du taakwa de ameba kutkwa baadi pulak de ro. De kutte de nak baadit wao.
23546	MAT 11:18	“De Jon wale nakurak mawulé kaapuk yadan. De wuné wale nakurak mawulé kaapuk yadakwa. Jon yae kagunékwa kadému kamarék yate kagunékwa wain gu kaapuk kadén. Yadéka guné akwi déké kélik yate guné wo, ‘Kutakwa déku mawuléba wulae téléka dé waagété yo.’
23547	MAT 11:19	Naate wagunéka wuné Akwi Du Taakwana Nyaan yae kagunékwa kadému kate kagunékwa wain gu wuné ko. Kawuréka guné wunéké kélik yate guné wo, ‘Mé vé. Wani du wupmalemu kadému kate wupmalemu wain gu dé ko. Kate dé takis nyégélkwa du wale rate, kapéredi mu yakwa nak du taakwa wale rate dé de wale kudi bulu.’ Naate wagunéka wuné gunat wo. Got dé akwi muké kutdéngék. Déku jébaa wan yéknwun jébaa. Wan adél. Wani kudiké sanévéknwute guné Gotké yatékwa jébaaké miték sanévéknwuké guné yo.” Naate dé Jisas wani du taakwat wak.
23549	MAT 11:21	Yadanké Jisas dé derét kéga wakwek, “Kape du taakwa, guné Korasinba rakwa du taakwa! Kape du taakwa, guné Betsaidaba rakwa du taakwa! Wuné guna gayéba rate wuné apa jébaa wuné yak. Yawuréka guné vék. Véte guné Gotké kaapuk miték sanévéknwugunén. Taiaba déknyényba ran du taakwa, Saidonba déknyényba ran du taakwa wawo, Gotké kutdéngmarék ye wani apa jébaa védo mukatik, déknyényba de yadan kapéredi muké kélik yate, wani kapéredi mu kulaknyénykatik de yak. Yadan kapéredi muké kélik yate, nak du taakwa deku mawuléké kutdéngdoké de jégwaa baapmu wut kusade bawuba rakatik de yak.
23550	MAT 11:22	“Guné mé véknwu. Kukba Got apakélé kot véknwute némaan ban raran nyaa dé wadu de Taiaba déknyényba ran du taakwa, Saidonba déknyényba ran du taakwa wawo de kaagél kutké de yo. Guné, Korasinba rakwa du taakwa, Betsaidaba rakwa du taakwa wawo, guné wuna jébaa véte guné wunéké kuk tiyaak. Kuk tiyaagunéka wani nakurak kapéredi mu de yan akwi kapéredi mat débu talaknak. Wani nyaa Got wadu guné apakélé kaagél kutké guné yo.
23551	MAT 11:23	“Guné Kapaneamba rakwa du taakwa, guné saaki guné wo, ‘Naané Gotna gayét waaréké naané yo.’ Naate wagunéka gunat wuné wo. Got wadu guné kapéredi taalat dawuliké guné yo. Guné Gotna gayét waarémarék yaké guné yo. Wuné guna gayéba rate wuné apa jébaa wuné yak. Yawuréka guné vék. Véte guné Gotké kaapuk miték sanévéknwugunén. Déknyényba Sodomba ran du taakwa wupmalemu kapéredi mu ye wani apa jébaa védo mukatik de yadan kapéredi mu kulaknyénydo Got wani gayé yaalébaanmarék yakatik dé yak.
23552	MAT 11:24	“Guné mé véknwu. Kukba Got apakélé kot véknwute némaan ban raran nyaa dé wadu de Sodomba ran du taakwa kaagél kutké de yo. Guné Kapaneamba rakwa du taakwa, guné wuna jébaa wunéké wawo guné kuk tiyaak. Kuk tiyaagunéka wani nakurak kapéredi mu de yadan akwi kapéredi mat débu talaknak. Wani nyaa Got wadu guné apakélé kaagél kutké guné yo.” Naate dé Jisas wak.
23553	MAT 11:25	Wani kudi watakne Jisas kéga dé Gorét wak, “Wuna yaapa, méné nyét képmaaké némaan ban méné ro. Ména jébaaké las paakuménéka wupmale muké kutdéngkwa du ména jébaaké kaapuk miték kutdéngdan. Wupmale muké kutdéngmarék yakwa du taakwa, deku mawulé baadina mawulé tékwa pulak tédéka kwatkwa radaka derét ména jébaaké ménébu wakwatnyék. Waga yaménén wan yéknwun.
23554	MAT 11:26	Wuna yaapa, ména mawuléba sanévéknwute méné waga ménébu yak.”
23555	MAT 11:27	Wani kudi watakne dé derét kéga wakwek, “Wuna yaapa dé wunéké déku jébaa apa wawo débu tiyaak. Wuné déku nyaan rawuréka de du taakwa wunéké kaapuk miték kutdéngdan. Dé male dé wunéké kutdéngék. Du taakwa déké kaapuk miték kutdéngdan. Wuné male wuné déké kutdéngék. Déké wakwewurén du taakwa wawo de déké kutdéngék.
23556	MAT 11:28	“Guné guna mawuléba sanévéknwu wanévéknwute miték raké apa jébaa yakwa du taakwa, guné wunéké yaagunéran wuné wawuru guna mawulé miték téké dé yo. Yaap rakwa du taakwana mawulé miték tékwa pulak tédu guné miték raké guné yo.
23558	MAT 11:30	Kwayéwurékwa jébaa wan mawulé yagunéran jébaa. Wup yagunéran jébaa kaapuk. Guné wani jébaa yaké apa yaké guné yo. Guné wuna jébaa yagunéran guna mawulé miték téké dé yo. Tédu guné miték raké guné yo.” Naate dé Jisas wak.
23560	MAT 12:2	Kadaka de Parisina du véte de Jisasnyét wak, “Mé vé. Ména du wit kubu de séku, yaap ra nyaa. Naana apa kudi kéga dé wo, ‘Guné yaap ra nyaa jébaa yamarék yaké guné yo.’ Wani apa kudi ména du kaapuk véknwudakwa. De wit kubu sékute de jébaa yo yaap ra nyaa. Wan kapéredi mu de yo.”
23561	MAT 12:3	Naate wadaka dé derét wak, “Déknyényba naana képmawaara Devit yadén muké de Gotna nyégaba kavik. Wani kudiké guné kaapuk sanévéknwugunékwa. Déknyényba Devit déku du wale kaadé yadéka de Gotna kudi buldakwa gat wulae wani gaba jébaa yakwa nyédé duwat dé waatak, Gotké kwayéte taknadan kadému deké kwayédoké. Waatadéka kwayédaka Devit déku du wale de wani kadému kak. Waga yate de naana apa kudi kaapuk véknwudan. Naana apa kudi kéga dé wo, ‘Gotna gaba jébaa yakwa nyédé du male Gotké kwayédan kadému kaké de yo. Nak du wani kadému kamarék yaké de yo.’ Naate wadéka Devit déku du wale waga yadaka guné deké kéga kaapuk wagunékwa, ‘Wan kapéredi mu de yak.’ Naate wamarék yate samuké guné wuna duké guné kéga wo? ‘De naana apa kudi véknwumarék yate kapéredi mu de yo.’ Guné waga wate kaapuk miték kutdénggunén.
23563	MAT 12:5	“Nak kudi wawo mé véknwu. Gotna gaba jébaa yakwa nyédé du de yaap ra nyaa de Gotna gaba jébaa yo. Moses wakwen apa kudi dé kéga wo, ‘Gotna gaba jébaa yakwa nyédé du yaap ra nyaa wawo déku gaba wani jébaa yaké de yo. Wan yéknwun.’ Naate wadéka de yaap ra nyaa wani jébaa yadaka guné derét kaapuk waatigunékwa. Yagunékwaké samuké guné wuna duwat guné waatiyu?
23565	MAT 12:7	“Gotna nyégaba kéni kudi dé kwao: Got dé wak, ‘Guné nak du taakwaké mawulé lékte derét kutkalé yagunuké wuné mawulé yo. Guné kwaami viyae wunéké tiyaamuké wuné kélik yo.’ Naate dé Got wak. Wadéka wani kudi déku nyégaba kwaadéka guné wani kudiké kaapuk miték kutdénggunén. Guné wani kudiké miték kutdénggunu mukatik guné kapéredi mu yamarék yan duwat waatimarék yakatik guné yak.
23566	MAT 12:8	Wani kudi wuné Akwi Du Taakwana Nyaan wuné wo, yaap ra nyaaké némaan ban rawurékwa bege. Wuné du taakwana jébaaké kusékétwuru de kusékétwurén pulak yaké de yo, yaap ra nyaa.” Naate dé Jisas wak.
23568	MAT 12:10	Wulaadéka taaba léknén du dé nak waba ték. Tédéka Jisaské kélik yakwa du deku mawuléba de wak, “Jisas yaap ra nyaa jébaa yadéran naané dérét kotimké naané yo.” Naate wate de Jisasnyét wak, “Yaap ra nyaa du kiyakiya yakwa duwat kutnébuldaran de naana apa kudiké de kuk kwayu, kapu yaga pulak? Wani muké yaga méné wo?”
23569	MAT 12:11	Naate wadaka dé derét wak, “Guna du nak déku sipsip yaap ra nyaa waaguba akérédéran dé wani sipsip kérae kusalaké de yo, kapu yaga pulak? Dé déku sipsip kérae kusalaké dé yo. Wan adél.
23570	MAT 12:12	Sipsip wan makwal mu. Du taakwa wan némaa mu. Yaap ra nyaaba du de nak duwat kutkalé yadaran naana apa kudi wani muké derét waatimarék yaké dé yo. Wuné yaap ra nyaaba duwat kutkalé yawuréran naana apa kudi wani muké wunat waatimarék yaké dé yo.”
23571	MAT 12:13	Naate watakne dé taaba léknén dut wak, “Ména taaba mé kedéng.” Naate wadéka dé déku taaba kedéngdéka dé nak taaba tén pulak miték dé ték.
23575	MAT 12:17	Waga wadéka Gotna yéba kudi wakwen du Aisaia déku kudi wani tulé adél dé yak. Déknyényba Aisaia kéni kudi dé Gotna nyégaba kavik: Got dé wak, “Wuné wani dut wawurék dé wuna jébaa yakwa du dé ro. Wuné déké mawulat kapére yawuréka wuna mawulé yéknwun dé yo déké. Wuné wawuru wuna Yaamabi déku mawuléba wulae téké dé yo. Tédu dé némaa kot véknwukwa némaan ban rate wuna kudi akwi du taakwat wakweké dé yo.
23579	MAT 12:21	Akwi képmaaba rakwa du taakwa déké miték sanévéknwute waké de yo, ‘Dé naanat kutkalé yaké dé yo.’ Naate wate déké raségéké de yo.” Naate dé Got wak. Wadéka Aisaia wani kudi dé Jisaské kavik Gotna nyégaba, déku néwaa kéraamarék yalén tulé.
23581	MAT 12:23	Yadéka de wupmalemu du taakwa véte kwagénte de wak, “Aki. Wani du wan Devitna képmawaara, kapu yaga pulak? Dé naanat kutkalé yaduké Got wadén ban, kapu yaga pulak?” Naate de wak.
23582	MAT 12:24	Parisina du wani muké véknwute de deku kapmu kudi bulte de wak, “Wani du wan Got wadén ban kaapuk. Kutakwana némaan ban déku yé Bielsebul déku mawuléba dé wulae tu. Téte apa kwayédéka wani du wadéka de kutakwa yaage yu.”
23583	MAT 12:25	Naate wadaka Jisas deku mawulé kutdéngte dé derét wak, “Kéni kudi mé véknwu. Némaa gayéba rakwa du mawulé vétik yate kémba kémba rate waariyadaran de rasaakumarék yaké de yo. Nakurak gaba rakwa du taakwa mawulé vétik yate deku kapmu waariyadaran de wawo rasaakumarék yaké de yo.
23585	MAT 12:27	Guné wunéké kéni kudi guné wo. Kutakwana némaan ban, Bielsebul wuna mawuléba téte wunéké apa tiyaadéka wuné wawuréka de kutakwa yaage yu. Wan yénaa kudi guné wo. Guna du las de wawo wadaka de kutakwa yaage yu. Guna du waga yadaka guné derét kéga kaapuk wagunékwa, ‘Bielsebul guna mawuléba téte apa kwayédéka guné wagunéka de kutakwa yaage yu.’ Derét waga wamarék yate samuké guné wunat wani kudi guné wo? Wuné de wale nakurak jébaa yawuréka de de kutdéngék. Guné wunéké yénaa kudi guné wo.
23587	MAT 12:29	“Kéni kudi mé véknwu. Du nak apa yakwa duna gat wulae déku gwalmu bakna kéraaké nae taale dé wani dut kure baagwit giké dé yo. Gitakne déku gat wulae déku gwalmu bakna kéraaké dé yo. Wani kudiké mé sanévéknwu. Seten wan wani apa yakwa du pulak. Wuné wani dut baagwit gikwa du pulak. Wuna apa Setenna apat débu talaknak.
23588	MAT 12:30	“Wuné wale jébaa yamarék yakwa du taakwa de wuna maama de ro. Wuné du taakwat wawuréka de wuna kémba de ro. Wuna du taakwat kutkalé yamarék yakwa du taakwa de wuna du taakwat yaalébaanu.
23589	MAT 12:31	“Wani muké sanévéknwute wuné gunat wakweyo. Du taakwa kapéredi mu ye wani kapéredi muké kélik ye kulaknyénydaran, Got yadan kapéredi mu yatnyéputiké dé yo. Du taakwa kapéredi kudi wakwetakne wani kapéredi kudiké kélik ye kulaknyénydaran Got wani kapéredi mu yatnyéputiké dé yo. De wasélékte kapéredi kudi Gotna Yaamabiké wakwedaran Got wani kapéredi mu yatnyéputimarék yaké dé yo.
23590	MAT 12:32	Wuné Akwi Du Taakwana Nyaan wuné ro. Du taakwa wunat wasélékte wunéké kapéredi kudi wakwetakne wani kapéredi kudiké kélik ye kulaknyénydaran, Got wani kapéredi mu yatnyéputiké dé yo. De wasélékte Gotna Yaamabiké kapéredi kudi wakwedaran Got wani kapéredi mu yatnyéputimarék yaké dé yo. Bulaa yatnyéputimarék yaké dé yo. Kukba wawo yatnyéputimarék yaké dé yo.” Naate dé Jisas wak.
23591	MAT 12:33	Wani kudi wakwetakne dé Jisas derét kéga wakwek, “Yéknwun miba dé yéknwun sék aku. Kapéredi miba dé kapéredi sék aku. Naané miséknét véte naané kutdéngék, yéknwun mi, kapéredi miké wawo.
23594	MAT 12:36	“Mé véknwu. Gunat wuné wakweyo. Got némaa kot véknwute némaan ban radéran nyaa akwi du taakwat Got waatadu de buldan némaa kudi, buldan bakna kudi, buldan akwi kudiké dérét kaataké de yo.