23229	MAT 1:16	Jekop wan Josepna aapa wa. Josep dé Mariana du wa. Maria Jisas kéraalén. Déké wanangwa, “Nanat yékun yandénngé Got wan du Krais wa.”
23232	MAT 1:19	Kukmba lé kéraaké yakwa du, déku yé Josep, dé wan yéku musé male yakwa du wa. Lé nyaan téléka dé wani muséké vékusékte déku mawulémba wandén, “Lé nak duwale wa kwaambérén. Bulaa lé katik kéraaké wuté.” Wunga watake wa nakapuk wandén, “Wuné lé kéraakapuk ye akwi du dakwana ménimba yéte lat waaruwutu lé nékéti yakalékwa. Wuné yakélak yaaséka-kawutékwa lé.”
23233	MAT 1:20	Wunga watake wani muséké vékulakapékare yéngan nak kwaandén. Kwaandéka Néman Du Gotna kundi kure gaayakwa du nak gaaye yénganmba dat wandén, “Méno Josep, Devitna gwaal waaranga maandéka bakamu, ma véku. Méné wup yaké yambak Maria kéraamuké. Gotna Yaamambi gaaye lat mayé apa kwayéndéka wa nyaan télékwa. Gotna Yaamambi wunga kwayéndénngé méné lé kéraamuké wup yaké yambak.
23234	MAT 1:21	Lé dunyanngu nyaan kéraakalékwa. Kéraalu wa dé déku du dakwa Satanna taambamba kéraae yandarén kapéremusé yasnyéputi-kandékwa. Wunga yaké yandékwanngé vékulakate méné déku yé Jisas ma waaménék.” Josepét wunga wandén.
23239	MAT 2:1	Herot Judana du dakwana néma du téndén sapak wa Maria Jisas kéraalén, Betlehemmba. Betlehem Judiamba wa téndékwa. Kéraaléka kukmba de nyétmba tékwa kunngé vékusékngwa dunyansé nyaayalamba yaae Jerusalemét yéndarén. Ye saambake wandarén, “Nané nyaayalamba te nyétmba tékwa kulé kunét vénanén. Véte vékuséknanén. Yéku laku nyaan wa yaalan.
23240	MAT 2:2	Dé Juda du dakwana néma du tékandékwa. Wunga vékusékte kunét vétake wa déké yaanangwa, dat kwaati séte waandé daaké. Dé yamba dé ro?”
23241	MAT 2:3	Wunga wandaka néma du Herot vékutake rakarka yate wandén, “Kalmu wani nyaan kukmba wuna taalé kéraaké dé?” Wunga watake wani muséké kalik yandén. Yandéka Jerusalemmba tékwa akwi du dakwa de wani muséké vékulaka vékulaka naandarén.
23242	MAT 2:4	Herot kalik yate wandéka de Gotna gaamba jémbaa yakwa dunyanna akwi néma dunyan, Moses wan apakundiké vékusékngwa dunyan, wunga yaandarén. Yaandaka det waatakundén, “Got wan du Krais yamba yaalaké dé?”
23243	MAT 2:5	Wunga wandéka dat wandarén, “Judiamba tékwa gaayé, Betlehemmba wa yaalakandékwa. Wani muséké talimba Gotna yémba kundi kwayétan du nak Gotna nyéngaamba Gotna kundi anga viyaatakandén:
23244	MAT 2:6	Guné Betlehemmba tékwa du dakwa, ma véku. Kukmba guna gaayé du nak néma du tékandékwa. Téte wuna du dakwa Israelké yékunmba vékandékwa. Véké yandékwanngé vékulakate, wa de guna makalkéri gaayé Judiana képmaamba tékwa gaayé Betlehemngé katik waké daré, ‘Wan baka gaayé wa.’ Wunga wakapuk yate, guna gaayéké wakandakwa, ‘Néma gaayé wa.’ Wunga viyaatakandén Gotna nyéngaamba.”
23245	MAT 2:7	Judana néma du Herot wani kundi vékutake, nyaayalamba yaan dunyansé déké yaandarénngé wandén. Wandéka yaandaka nak du vékukapuk yamuké dele yakélak kundi bulndarén. Bulte det waatakundén, “Yani sapak dé wani kun nyétmba baasnyé ye yaalak?”
23246	MAT 2:8	Wunga waatakundéka dat wandaka wandén, “Betlehemét ma yéngunék. Ye kurkasale ma waak wani nyaanngé. Waake vétake waambule yaae guné wunat waké ya. Wangunu wuné waak ye kwaati séte déké waandé daakawutékwa.” Wunga wate dé det paapu yandén.
23250	MAT 2:12	Kwayétake yare kwaae yéngan kwaandarén. Kwaandaka Got det wandén, “Guné Herotké waambule yéké yambakate.” Naandén. Wunga wandéka vélérkiyaae waarape de nak yaambumba waambule yéndarén deku gaayét.
23251	MAT 2:13	Wani dunyansé waambule yéndaka Josep kwaandéka Néman Du Gotna kundi kure gaayakwa du nak gaaye dat yénganmba wandén, “Herot wani nyaan waake vétake dé viyaakandékwa. Wunga yandékwanngé méné ma waarape wani nyaan déku aasale kure yéménék. Isipét ma yaange yé. Yaange ye wani taalémba ma yarépékangunék. Kukmba gunat wawutu waambule yaangunék.”
23254	MAT 2:16	Judana néma du Herot Jerusalemmba rate nyaayalamba yaan dunyansé déké waambule yéndarénngé kaavépatindén. Kaavépatiye néma rakarka yate wandén, “Wunat paapu a yandarén.” Wunga watake déku mawuléké wandén, “Nyaayalamba yaan dunyansé wandarén, ‘Kwaaré vétik pulak talimba wa wani nyétmba tékwa kun baasnyé ye vénanén.’ Naandarén.” Wunga watake deku kundiké vékulakate déku waariyakwa dunyansat wandén, “Guné Betlehemét ye, Betlehemale tékwa taalat waak ye akwi dunyanngu nyaan ma viyaawuréngunék. Kwaaré vétik yan nyambalésé, kwaaré nakurak yan nyambalésé, kéraandarén kulé nyambalésé waak, de akwi ma viyaawuréngunu.” Naandén. Wunga wandéka ye wani nyambalésé akwi viyaawuréndarén.
23258	MAT 2:20	“Wani nyaanét viyaandékngé mawulé yan du wa kiyaan. Bulaa méné ma waarape wani nyaan déku aasale kure Israelét nakapuk waambule yéngunék.”
23263	MAT 3:2	Wani taalat yaan du dakwat anga wandén, “Got néma du rate gunéké véké yandékwa sapak a yaakwa. Yaandékwanngé vékulakate guné Gotna kémba téké mawulé yate kapérandi musat ma kuk kwayéngunék.” Naandén Jon.
23264	MAT 3:3	Talimba Gotna yémba kundi kwayétan du nak déku yé Aisaia Jonngé Gotna nyéngaamba anga viyaatakandén: Du nak waandékwa du yarékapuk taalémba. Waate anga wandékwa, “Néman Duna yaambu ma kutngunék. Kutngunu yaambu yékunmba kwaakandékwa déké.” Naandékwa. Jonna aasa dé kéraakapuk yarélén sapak wa Aisaia wani kundi viyaatakandén. Viyaatakandéka kukmba Jon yaae du dakwat wandén, deku mawulé yékunmba téndu de Jisas yaaké yandékwanngé yékunmba vékulakandarénngé.
23268	MAT 3:7	Juda dunyansé deku néma du waak asapéri wa yéndarén, Jon Gotna yémba det baptais kwayéndénngé. Farisi dunyan, Sadyusi dunyan, de wunga yéndarén. Yéndaka Jon det waarute wandén, “Guné kapérandi mawulé vékukwa dunyansé wa. Got néma kot vékute néma du raké yandékwa nyaa a yaakwa. Wani nyaa Got du dakwa yandarén kapérandi muséké rakarka yakandékwa. Wani nyaaké vékulakate guné dunyan yaawi tundaka yaange yékwa kapérandi kaambe pulak a wunéké yaange yaangunéngwa. Wunéké yaambak.
23269	MAT 3:8	Taale guné yangunén kapérandi musé yaasékatake yéku musé male ma yangunék. Yangunu nak du dakwa véte wakandakwa, ‘De kapérandi musé yaasékatake bulaa yéku musé wa yandakwa.’ Wunga wakandakwa.
23270	MAT 3:9	Guné guna mawulémba anga waké yamarék, ‘Nané Abrahamna gwaal waaranga maandéka bakamu a ténangwa. Dé Gotna ménimba yéku musé yakwa du téndén pulak nané waak Gotna ménimba yéku musé yakwa du a ténangwa.’ Wunga wate paapu wa yangunéngwa. Guné yéku musé yamba yangunéngwe wa. Got mawulé yamunaae dé wandu ani matu du ye de Abrahamna gwaal waaranga maandéka bakamu pulak tékandakwa. Abrahamna gwaal waaranga maandéka bakamu téngunéngwanngé Got yamba vékulakandékwe wa. Yangunéngwa muséké wa vékulakandékwa.
23271	MAT 3:10	“Gwaaménja kundi nak wakawutékwa. Du sék vaakukapuk yakwa miyéké vékulakate kwandang kéraae wani miyé vélékandékwa. Véle yaamba tukandékwa. Bulaa wani gwaaménja kundiké ma vékulaka. Bulaa Got déku kundi vékukapuk yakwa du dakwat yandarén kapérandi musé yakata-kandékwa. Yakatandu de yaa yaanpékatékwa taalat yékandakwa.
23272	MAT 3:11	“Guné guna kapérandi mawulé yaasékangunu wuné gunat Gotna yémba baptais kwayékawutékwa. Wuna kukmba yaaké yakwa du wan dé néma du wa. Wuné baka du a téwutékwa. Déku mayé apa wa wuna mayé apat taalékéran. Yénga pulak déku jémbaa yaké wuté, baka du téwutékwanmba? Dé néma du randéka wuné déku musé déké kure yéké yapatiwutékwa. Wuné baka du a téwutékwa. Wuna kukmba yaaké yakwa du Gotna Yaamambi gunat kwayékandékwa. Guna kapérandi musé kéraae yaamba tukandékwa.
23273	MAT 3:12	Du wit kéraae yéku wit sék kéraaké gérindakwa. Gériye yéku wit sék gaamba taakate apa vaanjatindakwa. Yandakwa pulak wuna kukmba yaaké yakwa du wunga yakandékwa. Dé déku du dakwat kéraae kure ye déku gaayémba taakate kapérandi musé yan du dakwat kéraae yaanpékatékwa yaamba vaanjanda-kandékwa.” Naandén Jon.
23275	MAT 3:14	Ye saambakndéka Jon kalik yate wandén, “Méné néma du wa raménéngwa. Wuné baka du a téwutékwa. Kamuké méné wunéké yaau, wuné ménat baptais kwayéwuténngé? Méné Gotna yémba wunat baptais kwayéménu wan yékun wa.”
23276	MAT 3:15	Wunga wandéka Jisas wa wan, “Yamba wa. Méné wunat baptais ma kwayé. Wunga yate wan Got wandén pulak wa yakaménéngwa.” Wunga wandéka yi naandén.
23278	MAT 3:17	Gaayandéka Gotna gaayémba waan kundi nak anga waandén, “An wuna nyaan wa. Déké wuné néma mawulé yawutékwa. Déké wuna mawulé yékun yandékwa.” Naandén.
23281	MAT 4:3	Yandéka Satan yaae dat wandén, “Méné anga waménéngwa, ‘Wuné Gotna nyaan a.’ Wunga wate bulaa wani muséké wunat ma wakwasnyéménu. Ma waménu de ani matu waalakwe kakému yandaru. Wunga yandu ménéké vésékngawutékwa.”
23282	MAT 4:4	Wunga wandéka wandén, “Yamba wa. Wani muséké ani kundi Gotna nyéngaamba kwaandékwa: Du dakwa kakémuké male vékulakate de yékunmba katik téké daré. De Gotna kundi vékundaru deku mawulé yékunmba téndu de yékunmba tékandakwa. Wani kundi vékute matu kakému yandénngé wuné katik waké wuté.” Naandén.
23284	MAT 4:6	Taakatake dat wandén, “Méné anga waménéngwa, ‘Wuné Gotna nyaan a.’ Wunga wate méné ma késéke daawuli. Wani muséké ani kundi Gotna nyéngaamba kwaandékwa: Got déku kundi kure gaayakwa dunyansat wandu de ménéké yékunmba vékandakwa. Véndaru méné deku taambamba rate ména maan matumba katik viyaaké méné. Méné wani kundi vékute késéke daawuliye yékunmba raménu akwi du dakwa véte vékusék-ngandakwa. Méné Gotna nyaan wa.”
23285	MAT 4:7	Wunga wandéka Jisas wa wan, “Yamba wa. Wani muséké ani kundi Gotna nyéngaamba kwaandékwa: Got wan ména Néman Du wa. Dé mayé apa yate ménat yékun yandénngé waangété yakwa du pulak katik yaké méné. Wani kundi vékute wuné katik késéke daawuliké wuté.” Naandén.
23287	MAT 4:9	Wakwasnyétake wandén, “Méné kwaati séte wunéké waandé daate wuna yé kavérékménu, wuné wani gaayé, wamba tékéskwa musé waak kwayéwutu méné deké néma du rakaménéngwa.”
23288	MAT 4:10	Wunga wandéka wandén, “Méno, Satan, ma yaange yé. Ani kundi Gotna nyéngaamba wa kwaakwa: Ména néma du nakurak Got male wa. Méné déké waandé daate dat ma waataku. Déku yémba male ma kavérék. Wani kundi vékute wuné ménéké katik waandé daaké wuté.” Naandén.
23295	MAT 4:17	Jisas wani taalat ye saambake dé baasnyé ye Gotna kundi kwayéndén. Kwayéte wandén, “Got néma du rate gunéké véké yandékwa sapak a yaae kwambalikwa. Yaandékwanngé vékulakate guné guna kapérandi mawulé ma yaasékangunék.” Naandén Jisas.
23297	MAT 4:19	Vétake bérét wandén, “Béné ma yaa wunale. Yaambénu wuné bénat nak jémbaaké yakwasnyé-kawutékwa. Yakwasnyéwutu béné gukwami kutmbénén pulak du dakwa kéraakambénéngwa. Kéraambénu de wuna kundi vékukandakwa.”
23306	MAT 5:3	“Du dakwa ras deku mayé apaké vékulakakapuk yate Gotna mayé apaké vékulakate wa déku jémbaa yandakwa. Wani du dakwa Gotna kémba téndaka dé néma du rate deké yékunmba véndékwa. Véndékwanngé de mawulé tawulé yénga yandaru.
23307	MAT 5:4	“Du dakwa ras géraandakwa. Wani du dakwana mawulé Got yékun yakandékwa. Yakwate yandékwanngé de mawulé tawulé yénga yandaru.
23308	MAT 5:5	“Du dakwa ras deku yé kavérékngapuk yate nak du dakwat waarukapuk yate yékunmba yaténdakwa. Wani du dakwat Got yékun yandu de ani képmaamba néma du dakwa tépékaa-kandakwa. Tépékaaké yandakwanngé de mawulé tawulé yénga yandaru.
23309	MAT 5:6	“Du dakwa ras Gorké vékulakate yéku mawulé vékute yéku musé male yaké néma mawulé yandakwa. Kaandéké kiyaakwa du kakému kaké néma mawulé yandakwa pulak, wa de yéku musé male yaké néma mawulé yandakwa. Wani du dakwat Got yékunmba yandu deku mawulé yékunmba téndu de yékunmba tépékaa-kandakwa. Tépékaaké yandakwanngé de mawulé tawulé yénga yandaru.
23310	MAT 5:7	“Du dakwa ras nak du dakwaké sémbéraa yandakwa. Wani du dakwaké Got sémbéraa yakandékwa. Sémbéraa yandékwanngé de mawulé tawulé yénga yandaru.
23311	MAT 5:8	“Du dakwa ras deku mawulémba yéku mawulé male téndékwa. Wani du dakwa Gorét véte dale yékunmba tépékaa-kandakwa. Tépékaaké yandakwanngé vékulakate de mawulé tawulé yénga yandaru.
23312	MAT 5:9	“Du dakwa ras nak du dakwa waaru waariyandaka de nyéndémba téndakwa. Téndaka de yamba waaru waariyandakwe wa. Wani nyéndémba tékwa du dakwaké Got wakandékwa, ‘De wuna nyambalé wa.’ Dé det wunga wandénngé vékulakate wani nyéndémba tékwa du dakwa mawulé tawulé yénga yandaru.
23313	MAT 5:10	“Du dakwa ras Gotna jémbaa yandaka nak du dakwa kalik yate det yaavan kutndakwa. Yaavan kutndakwa du dakwa Gotna kémba téndaka Got néma du rate deké yékunmba véndékwa. Véndékwanngé vékulakate mawulé tawulé yénga yandaru.
23314	MAT 5:11	“Ma véku. Guné wuna jémbaamba yaalangunén wa. Du ras wunéké kalik yate gunat kenakte kapérandi musé yate gunéké papukundi wandaru, guné mawulé tawulé ma yangunék.
23315	MAT 5:12	Talimba de Gotna yémba kundi kwayétan dunyansat wunga yaavan kutndarén. Det yaavan kutndarénngé vékulakate gunat wunga yaavan kutndaru, guné mawulé tawulé ma yangunék. Kukmba Got gunat yékun yandu guné dale yékunmba tépékaa-kangunéngwa. Tépékaaké yangunéngwanngé guné yéku mawulé vékute mawulé tawulé ma yangunék.” Naandén Jisas.
23316	MAT 5:13	Wani kundi watake Jisas anga wandén: “Ani gwaaménja kundi ma véku. Dakwa de sol taakandakwa, kakému résék yandénngé. Sol résék yakapuk yandu, yénga pulak yandaru nakapuk résék yaké dé? Yamba wa. Nakapuk katik résék yaké dé. Yandu kakémumba katik yaasnyéké daré. De wani sol baka vaanjati-kandakwa. Bulaa wani kundiké ma vékulaka. Guné, wuna du, guné kakémumba yaasnyéndakwa sol pulak wa. Guné nak du dakwat yékun yangunu de kapérandi musé nakapuk katik yaké daré. Guné nak du dakwat yékun yakapuk yangunu résék yakapuk yakwa sol baka vaanjatindakwa pulak, Got gunat vaanjati-kandékwa.
23317	MAT 5:14	“Guné, wuna du, guné vérékngwa téwaayé pulak wa téngunéngwa. Téngunénga nak du dakwa gunat véndakwa. Guné némbumba tékwa gaayé pulak wa téngunéngwa. Téngunénga nak du dakwa guné yékunmba vésékndakwa, némbumba tékwa gaayét yékunmba véndakwa pulak.
23318	MAT 5:15	“Ani gwaaménja kundi ma véku. Du téwaayé véréke kure yaae sapngutaka-ndarén aké arulamba daré taako kapuk? Yamba wa. De jaambétakumba taakandakwa. Taakandaka wamba rakwa akwi du dakwa yékunmba véndakwa.
23319	MAT 5:16	Bulaa wani kundiké ma vékulaka. Guné wani téwaayé pulak wa téngunéngwa. Guné Gorké yéku jémbaa ma yangunék. Wani jémbaa paakuké yambak. Du dakwana ménimba ma yangunék. Yangunu kurkale vésékngandakwa. Vésékte anjorémba rakwa du guna aapa Gotna yé kavérék-ngandakwa.” Naandén.
23320	MAT 5:17	“Guné anga waké yamarék, ‘Jisas Moses wan apakundiké kuk kwayéké wa yaandén. Talimba yatéte Gotna yémba kundi kwayétan dunyanna kundiké kuk kwayéké wa Jisas yaandén.’ Wunga waké yambakate. Moses wan apakundi Gotna yémba kundi kwayétan dunyanna kundi waak yékunmba vékute wandarén pulak yaké wa yaawutén. Guné wani kundiké yékunmba vékusékngunénngé wa yaawutén.
23322	MAT 5:19	Du ras Moses wan apakundi nakngé anga wamunaandaru, ‘Wani apakundi wan makal kundi wa. Nané wani kundi yaasékananu wan yékun wa.’ Wunga wandaru, Got néma du rate deké wakandékwa, ‘Wan baka du wa. De wuna taambamba baka randakwa. Deku yé katik kavérékngé wuté.’ Wunga wandu de nak du wani apakundi vékute wandékwa pulak yate anga wamunaandaru, ‘Wani apakundi akwi yékunmba ma vékukwak. Kundi nak katik yaasékaké nané.’ Wunga wandaru Got néma du rate deké wakandékwa, ‘Wan de néma du wa. De wuna taambamba yékunmba randakwa. Deku yé kavérék-ngawutékwa.’ Wunga wakandékwa.
23323	MAT 5:20	Guné Moses wan apakundiké yékunmba vékusékngunénngé wa gunat wawutékwa. Apakundiké vékusékngwa dunyansé, Farisi dunyansé waak, de Moses wan apakundi akwi yékunmba vékute wandékwa pulak yaké de néma jémbaa yandakwa. Yandaka nak du det véte wandakwa, ‘De yéku musé yakwa du wa téndakwa.’ Wunga wandaka Got deku mawulé vékusékte deké wandékwa, ‘Yamba yé wa.’ Naandékwa. Wunga wandéka gunat wawutékwa. Guné yéku mawulé vékute yéku musé ma yangunék. Yangunu guna yéku yapaté deku yapatat taalékérandu, guné Gotna kémba yaalakangunéngwa. Guna yéku yapaté deku yapatat taalékérakapuk yandu guné Gotna kémba katik yaalaké guné.” Naandén Jisas.
23324	MAT 5:21	Wani kundi watake det anga wandén: “Talimba tan du ani kundi wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Guné du dakwat viyaandékngé yambak. Guné det viyaandékngunu, guné kot vékukwa néma duké kure yéndaru dé wani kapérandi muséké gunat yakata-kandékwa.’
23325	MAT 5:22	Wunga wandaka bulaa wuné nak kundi gunat wawutékwa. Ma véku. Du ras nak duwat rakarka yamunaandaru, Got wani kapérandi muséké det yakata-kandékwa. Du ras nak duwat waarute anga wamunaandaru, ‘Guné waangété du wa.’ Wunga wandaru, wa Got kot vékukwa néma du rate wani kapérandi muséké wunga wakwa duwat némaamba yakata-kandékwa. Du ras nak duwat némaamba waarute anga wamunaandaru, ‘Guné baka gandéndu du wa. Kapérandi taalat yékangunéngwa.’ Wunga wandaru, wa Got wandu wunga wakwa du yaa yaanpékatékwa taalat yékandakwa.
23328	MAT 5:25	“Du ras gunat kotimngé yamunaandaru, guné dele sékét yaambumba yététe dele kayéndéng kundi bule ma yawuréngunék. Nakurakmawulé ma yangunék. Guné dele wani kundi bule yawurékapuk yamunaae, kalmu guné kot vékukwa néma duké kure yéndaru dé wandu guné kalapusmba taakaké daré? Taakandaru guné wamba kwaapéka-kangunéngwa.
23329	MAT 5:26	Kot vékukwa néma du wandén akwi yéwaa gunat waarun duké kwayéngunu, wani sapak male wa kalapus yaasékatake yaale baka yékunmba yékangunéngwa. Yi wan wanana wa, gunat wawutékwa.” Naandén.
23330	MAT 5:27	“Talimba tan du ani kundi wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Guné nak duna taakwale kapérandi musé yaké yamarék.’
23333	MAT 5:30	Guné guna yékutuwa taambat kapérandi musé yaké yamunaate, wani taamba ma sékwe vaanjatingunék. Guna nakurak taamba male téndu wani kapérandi musé yakapuk ye kukmba Gotna gaayét yékangunéngwa, wan yékun wa. Guna taamba vétik téndu wani kapérandi musé yatake kukmba kapérandi taalat yékangunéngwa, wan kapére wa.” Naandén Jisas.
23334	MAT 5:31	“Talimba yatan du ani kundi waak wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Du nak déku taakwa kewuréndu yélénngé mawulé ye, wa dé wani muséké nyéngaa nak ma viyaandu. Viyaae lat kwayéndu wani nyéngaa kure yékalékwa.’
23335	MAT 5:32	Wunga wandaka bulaa wuné gunat anga wawutékwa. Taakwa nak duké yékapuk yate nak duwale kapérandi musé yakapuk yalu, léku du lat dé yaasékatake yélénngé wamunaandu, wan kapérandi musé wa. Lé dé yaasékatake yélénngé wandu lé ye nak du kumbimunaalu, wa lé wani kumbilékwa duwale kapérandi musé wa yambérékwa. Taale kumbilén du kapéremusé yandéka bét waak kapéremusé wa yambérékwa.” Naandén Jisas det.
23336	MAT 5:33	Wani kundi watake Jisas anga wandén: “Talimba yatan dunyan ani kundi waak wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Guné jémbaa nak yaké wate guna kundit apa yate Néman Du Gotna yémba wamunaae, wa guné wani jémbaa ma yangunék. Wani jémbaa katik yaasékaké guné.’
23340	MAT 5:37	De gunat jémbaaké waatakundaru guné yi naae, anga ma wangunék, ‘Yi, wani jémbaa yakanangwa.’ Wunga yamuké kalik ye, anga ma wangunék, ‘Yamba wa. Wani jémbaa katik yaké nané.’ Wunga ma wangunu. Wunga yaak wa. Nak kundi nak waké yamarék. Guna kundit mayé apa kwayémuké deku yémba waké yamarék. Guna kundit mayé apa kwayémuké deku yémba wamunaae, wa guné Satanna kundi vékute wandékwa pulak wa yangunéngwa.” Naandén.
23341	MAT 5:38	“Talimba yatan du ani kundi wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Du vétik waariyate du nak, nak duna méni viyaapékundu dé yakatamuké we viyaapékwan duwat déku méni viyaapéku-kandékwa. Du vétik waariyate du nak, nak duna némbi nak viyaangérindu dé yakatamuké we wani duwat déku némbi nak viyaangéri-kandékwa.’
23345	MAT 5:42	Du ras gunat muséké waatakundaru, guné wani musé det ma kwayéngunék. Du ras guna muséké mawulé ye gunémba kéraae gunat wani musé kukmba kwayékataké wandaru, wani musé det ma kwayéngunék.” Naandén Jisas.
23346	MAT 5:43	“Talimba yatan dunyan ani kundi wandaka wa vékungunén. Anga wandarén, ‘Guné guna du dakwaké néma mawulé yate guna maamaké ma kalik yangunék.’
23349	MAT 5:46	Takis kéraakwa duké wangunéngwa, ‘De kapérandi musé yakwa du wa.’ Wunga wangunéngwa du de deku du dakwaké néma mawulé yandakwa. Guné de yakwa pulak, guna du dakwaké male néma mawulé yangunu, wa Got gunat katik yékun yaké dé. Gunéké néma mawulé yakwa du dakwa, gunéké kalik yakwa du dakwa, akwi du dakwaké waak ma néma mawulé yangunék.
23351	MAT 5:48	Anjorémba rakwa du guna aapa dé yéku musé male yapékakwa du wa randékwa. Guné dé rakwa pulak yéku musé male yapékakwa du ma yaténgunék.” Jisas wunga wandén déku dunyansat.
23352	MAT 6:1	Jisas kundi ras waak anga wandén: “Guné Gorké yéku jémbaa yate déké male ma vékulakangunék. Guné Gorké yéku jémbaa yate nak du dakwa wunga yangunu vétake guna yé kavérékndarénngé mawulé yate deku ménimba wani jémbaa yate, wa gunékét gunéké wa vékulakangunéngwa. Wunga vékulakate deku ménimba yangunu, wa anjorémba rakwa du guna aapa Got kukmba guna yé katik kavérékngé dé.
23353	MAT 6:2	“Paapu yakwa du ras deku yé kavérékte Gotna kundi bulndakwa gaamba wulaae téte, yaambumba waak téte musé asé kapuk du dakwat musé kwayéndakwa. Némaamba du dakwa véte wani paapu yakwa duna yé kavérékndarénngé, wa de paapu yakwa du musé asé kapuk du dakwat musé kwayéndakwa. Wunga kwayéndaka némaamba du dakwa véte wani paapu yakwa duna yé kavérékndakwa. Kukmba Got wani paapu yakwa duna yé katik kavérékngé dé, némaamba du dakwa deku yé bulaa kavérék-ndakwanmba. Yi wan wanana wa, gunat wawutékwa. Guné paapu yakwa du kwayékwa pulak kwayéké yamarék. Guné musé asékapuk du dakwat musé kwayémuké, nak du dakwat wani muséké waké yamarék. Yakélak ma kwayéngunék. Wunga kwayéngunu nak du dakwa wani muséké vékusékngapuk yandaru gunale tékwa du dakwa waak wani muséké katik vékusékngé daré.
23355	MAT 6:4	Guné wunga yakélak kwayéngunu anjorémba rakwa du guna aapa Got vékandékwa. Vétake kukmba dé yangunén yéku musé kwayékata-kandékwa.” Naandén Jisas.
23356	MAT 6:5	“Paapu yakwa du Gorét waatakuké, de Gotna kundi bulndakwa gaamba wulaae téte, yaambumba waak téte Gorét waatakundakwa. Némaamba du dakwa det véndarénngé wa wamba Gorét waatakundakwa. Némaamba du dakwa det véte deku yé kavérékndarénngé wa wamba Gorét waatakundakwa. Wunga yandaka némaamba du dakwa deku yé kavérékndakwa. Wunga yate yandarén yéku musé wa kaatandakwa. Paapu yakwa du wani du dakwamba yéku musé wa kéraandarén. Yi wan wanana wa. Gunat a wawutékwa. Kukmba Got yandarén yéku musé katik kwayékataké dé. Guné paapu yakwa du Gorét waatakundakwa pulak Gorét waatakuké yamarék.
23358	MAT 6:7	“Gorké vékusékngapuk yakwa du dakwa anga wandakwa, ‘Nané némaamba kundi bulte nana néma duwat waatakunanu vékukandékwa.’ Wunga wate némaamba baka kundi baka bulte waatakundakwa. Guné némaamba baka kundi bulndakwa pulak guné Gorale bulké yamarék.
23365	MAT 6:14	“Guné wani kundiké ma vékulaka. Guné nak du dakwa gunat yandarén kapérandi muséké vékulakakapuk yangunu, anjorémba rakwa du guna aapa Got yangunén kapérandi musé yasnyéputiye wani muséké nakapuk katik vékulakaké dé.
23366	MAT 6:15	Guné nak du dakwa gunat yandarén kapérandi muséké vékulaka-pékaréte det yakataké mawulé yangunu, wa guna aapa Got yangunén kapérandi muséké vékulaka-pékaréte wani kapérandi musé yasnyéputikapuk yate gunat yakata-kandékwa.” Naandén Jisas.
23367	MAT 6:16	Wani kundi watake det nakapuk anga wandén: “Paapu yakwa du Gorale kundi bulké, de naknya naknya kakému yaakétndakwa. Yaakétte nak du dakwa kakému yaakét-ndakwanngé vékusék-ndarénngé wa deku saawimba waama képmaa kaavindakwa. Kaavindaka deku saawi waama yandékwa. Yandéka nak du dakwa véte wandakwa, ‘Wani du Gorké vékulakate wa kaandéké kiyaandakwa. Wan de yéku musé yakwa du wa.’ Wunga wate deku yé wa kavérékndakwa. Wunga yate yandarén yéku musé wa kaatandakwa. Paapu yakwa du wani du dakwamba yéku musé wa kéraandarén. Yi wan wanana wa. Gunat a wawutékwa. Kukmba Got yandarén yéku musé katik kwayékataké dé.
23370	MAT 6:19	“Guné apapu néma muséké vékulakangunéngwa. Yate wani muséké mawulé yangunéngwa. Ma véku. Guné wunga yate, ani képmaana némaamba musé kéraaké vékulakaké yamarék. Ani képmaana musé wan néma musé yamba wa. Biyaak wani musé kérékndakwa. Wani musé résépu yakandékwa. Sél yakwa du nak duna gaa wulaae wani musé sél yakandakwa. Wani musé rapékakapuk yakwanngé vékulakate, guné Gotna gaayémba yékunmba rapékamuké ma vékulakangunu. Vékulakate ma yéku musé male yangunék. Gotna gaayémba rate yanguna musé wan néma musé wa. Wani musé wan ani képmaana musé pulak yamba wa. Gotna gaayémba rate yanguna musé rapéka-kandékwa. Biyaak wani musé katik kérékngé daré. Wani musé katik résépu kurké dé. Sél yakwa du wani gaayét wulaakapuk yate wani musé sél katik yaké daré. Ani képmaamba musé saawulatékwa du dakwa de ani képmaana muséké male wa néma mawulé yandakwa. Gotna gaayémba raké vékulakakwa du dakwa de dale yékunmba rapékaké wa néma mawulé yandakwa.” Naandén Jisas.
23373	MAT 6:22	“Guna méni wan sépémba tékwa téwaayé pulak wa. Wani téwaayé yékun téndu guné yéku musé male véngunu guna mawulé yékunmba tékandékwa. Yandu guna sépé yékunmba téndu guné nyaamba yarékangunéngwa.
23374	MAT 6:23	Guné kapérandi musé male véngunu, guna mawulé yékunmba katik téké dé. Guna mawulé yékunmba tékapuk yandu, guna sépé yékunmba tékapuk yandu, guné ganngumba yarékangunéngwa.” Naandén Jisas.
23375	MAT 6:24	“Du nak néma du vétikngé jémbaa yaké yapatikandékwa. Wunga jémbaa yamunaate, wa dé nak néma duké yéku mawulé yate nakngé kalik yakandékwa. Guné wani du pulak wa téngunéngwa. Guné néma du Gorké jémbaa yate déké male vékulakate, wa guné déké apapu mawulé yakangunéngwa. Yate guné yéwaa kéraaké katik vékulakaké guné. Guné yéwaa kéraaké male apapu vékulakamunaate, wa néma du Gorké kalik yakangunéngwa.” Naandén Jisas.
23376	MAT 6:25	Wani kundi watake Jisas det nakapuk anga wandén: “Nakurak néma duké jémbaa yangunénngé vékulakate gunat wawutékwa. Guné wup yate kulak kakému laplapké waak vékulalaakaké yambak. Kakému, kulak, laplap wan baka musé wa. Néma musé yamba wa. Guné wani muséké vékulalaakaké yambak. Got wandéka wa téngunéngwa. Guna sépé guna mawulé guna kwaminyan yatakandéka wa téngunéngwa. Wan néma musé wa.
23378	MAT 6:27	“Ma véku. Guna du nak némaamba kwaaré ras waak yatémuké vékula-laakamunaae, wa watake némaamba kwaaré ras waak yatémuké apa yaké dé? Yamba wa. Déku kapmang watake némaamba kwaaré ras waak yatéké yapati-kandékwa.
23379	MAT 6:28	“Kamuké guné laplapké vékulalaako? Wunga yaké yambak. Guné maaweké ma vékulaka. Nané wani maawe yamba taawunangwe wa. De baka yaalandakwa. De jémbaa yamba yandakwe wa. De laplap yamba samapndakwe wa. Yandaka Got wa deké yékunmba véndékwa.
23381	MAT 6:30	“Got wani maaweké yékunmba véndékwa. Wani maawe ayélap sékét male tékandakwa. Bulaa téndakwa. Séré kiyaakandakwa. Kiyaandaru du dakwa wani maawe péle yaamba tukandakwa. Wani maawe wan makal musé wa. Guné du dakwa guné néma musé wa. Guné Gorké yamba yékunmba vékulaka-ngunéngwe wa. Yate wup yate wangunéngwa, ‘Nanéké yékunmba kalmu véké dé?’ Wunga wangunénga bulaa gunat wawutékwa. Got maawet wunga yandu véte vékusék-ngangunéngwa. Gunat laplap kwayékandékwa.
23382	MAT 6:31	“Wunga vékusékte wup yakapuk yate anga waké yambak, ‘Kamu musat kaké nané? Kamu kulakét kaké nané? Kamu laplapét saawuké nané?’
23385	MAT 6:34	Kwayéké yandékwanngé vékulakate guné séré yaaké yakwa muséké wup yaké yamarék. Séré yaaké yakwa muséké vékulalaakaké yamarék. Bulaa yaaké yakwa muséké male vékulakangunék.” Jisas wunga wandén det.
23386	MAT 7:1	Wani kundi watake Jisas nakapuk wandén: “Nak du dakwa yan muséké vékulakate guné bari anga waké yambak, ‘Wani du dakwa wan de kapérandi musé yakwa du dakwa wa.’ Naaké yamarék. Guné wunga wangunu, wa Got guné yan musé véte gunat wakandékwa, ‘Guné kapérandi musé yakwa du dakwa wa.’
23387	MAT 7:2	Wunga wakwate yandékwanngé vékulakate, guné deké, ‘Wan de kapérandi mawulé vékukwa du dakwa wa,’ naaké yamarék bari. Got nak du dakwat guné yan musé vétake gunat yakata-kandékwa.
23388	MAT 7:3	“Nak du dakwa yan makal kapérandi musé wan ménimba kwaakwa mu pulak wa. Guné yan néma kapérandi musé wan ménimba kwaakwa néma baangé pulak wa. Yénga guné nak du dakwana ménimba kwaakwa mu véte, gunékét guna ménimba kwaakwa néma baangé yamba véngunéngwe? Guné wunga yate, wa nak du dakwa yan makal kapéremuséké wate guné yan néma kapérandi muséké yamba vékulaka-ngunéngwe wa.
23389	MAT 7:4	“Guné néma kapérandi musé yatake yénga guné makal kapéremusé yan du dakwat anga wo? ‘Guné kapérandi musé wa yangunén. Guné yékunmba yaténgunénngé wa wuné gunat yékun yakawutékwa.’
23391	MAT 7:6	“Guné Gotna kundiké kalik yakwa du dakwat Gotna kundi kwayéké yamarék. Guné det Gotna kundi kwayéngunu, wa de du tikwa waasa du dakwat yaavan kurkwa pulak wa gunat yaavan kurkandakwa. Du dakwa ras Gotna kundiké kuk kwayéndakwa. Det waak Gotna kundi kwayéké yamarék. Du waaréndakwa gaavi baalat yamba kwayéndakwe wa. Wunga kwayéndaru baalé képakmba yatéte wani musé baka maanét vaakikandakwa. Gotna kundi wan yéku kundi wa. Guné waaréndakwa gaavi baalat kwayékapuk yakwa du pulak, Gorké kuk kwayékwa du dakwat Gotna kundi kwayéké yamarék. Guné det déku kundi kwayéngunu de kalmu baalé vaakikwa pulak kapérandi musé gunat yaké daré?” Naandén.
23392	MAT 7:7	“Gorét waataku-pékaréngunu gunat kwayékandékwa. Ani gwaaménja kundi ma véku. Guné waake waake vékangunéngwa. Guné pétémba viyaangunu viyaangunu pété naapikandékwa.
23394	MAT 7:9	“Ani kundi waak ma véku. Guné aapambéré, guna nyambalé kakému kwayéngunénngé wandaru, guné matut kwayéké guné det? Yamba wa. Guné det kakému wa kwayékangunéngwa.
23397	MAT 7:12	“Nak du dakwa gunat yékun yandarénngé mawulé yangunéngwa pulak, guné det ma yékun yangunék. Moses wan apakundi, Gotna yémba kundi kwayétan duna kundi waak wan guné wunga yangunénngé wa wandékwa.” Naandén Jisas.
23398	MAT 7:13	“Kapérandi taalat yéndakwa yaambu wan néma yaambu wa. Wani yaambu néma tépiyaa wa. Wani yaambumba néma pété wa tékwa. Du dakwa wani néma pétémba tépiyaa yan yaambumba yéké néma jémbaa yamba yandakwe wa. Némaamba du dakwa wani néma yaambumba yéndakwan, wa lambiyak-ngandakwa. Gorale katik rapékaké daré. Guné wani yaambumba yéké yamarék. Gotna gaayét yéndakwa yaambu wan makalkéri yaambu wa. Wani yaambu néma tépiyaa yamba yé wa. Wani yaambumba makal pété wa tékwa. Ayélapkéri du dakwa male néma jémbaa yate wa wani makal pétémba wulaae wani makalkéri yaambumba yéndakwa. De kulémawulé kéraae Gorale rapéka-kandakwa apapu apapu. Guné wani makalkéri yaambumba ma yéngunék.” Naandén Jisas.
23400	MAT 7:15	Jisas wani kundi watake anga wandén: “Guné jéraawu ma yangunék. Du ras gunéké yaae paapu yate gunat anga wakandakwa, ‘Nané Gotna yémba wa kundi kwayénangwa.’ Wunga wate késpulak nakpulak kundi wate guna mawulé yaavan kutndaru, nak du dakwa képakmba yatéte deké wakandakwa, ‘Wan yéku musé yakwa apu wa. Sipsip yékunmba téndakwa pulak de yékunmba téndakwa. Deku kundi ma vékukwak.’ Wunga watake de katik vékusékngé daré. Waaléwasa kapérandi mawulé vékundakwa pulak de kapérandi mawulé wa vékundakwa. Wunga katik vékusékngé daré.
23401	MAT 7:16	“Guné deku jémbaa, deku yapaté kurkale ma véngunék. Vétake deku mawuléké vékusék-ngangunéngwa. Képmaamba tékwa ani muséké ma vékulaka. Raamény baangwimba yéku miyé sék yamba vaakundékwe wa. Kapérandi waaramba yéku sék yamba vaakundékwe wa.
23406	MAT 7:21	“Némaamba du dakwa paapu yate wunat wandakwa, ‘Méné nana Néman Du wa.’ Wunga wate baka kundit male bulte anjorémba rakwa du wuna aapa Gotna kundi yamba vékundakwe wa. Wani du dakwa de Gotna kémba katik yaalaké daré. Gotna kundi vékute wandékwa pulak yakwa du dakwa male de Gotna kémba yaalakandakwa.
23407	MAT 7:22	Wuné néma kot vékukwa néma du raké yawutékwa nyaa némaamba du dakwa wunat anga wakandakwa, ‘Néman Du, Néman Du, ména yémba nané Gotna kundi kwayénanén. Ména yémba wananga kutakwa yaange yéndarén. Ména yémba wate nané késépéri kulé apanjémba yananén. Nané ména du dakwa a ténangwa.’
23408	MAT 7:23	Wunga wandaru det wakawutékwa, ‘Yamba wa. Paapu wa yangunéngwa. Wuné guné yamba vésékwutékwe wa. Guné wunale nakurakmawulé yamba yangunéngwe wa. Guné kapérandi mawulé vékukwa du dakwa wa. Ma yaange yéngunék.’ Naakawutékwa.” Jisas wunga wandén.
23409	MAT 7:24	“Ani gwaaménja kundi ma véku. Nyaangét vékupukaakwa du matumba gaa kutndén. Kuttakandéka kukmba néma wimut kutndéka, néma maas viyaandéka, néma kwayé kwandéka wani gaa yékunmba kwaandén, matumba kutndénmba. Wani gwaaménja kundiké ma vékulaka. Wuna kundi vékute wawutékwa pulak yakwa du dakwa de matumba yéku gaa kurén du pulak wa yaténdakwa.
23411	MAT 7:26	Ani gwaaménja kundi ma véku. Nyaangét vékupukaakapuk yakwa du nak dé yaawiyamba gaa kutndén. Kuttakandéka kukmba néma wimut kutndéka, néma maas viyaandéka, néma kwayé kwandéka wani gaa vaakérén. Vaakétndéka kwayé yaae wa wani gaa yaate yéndén. Wani kundiké ma vékulaka. Wuna kundi baka vékute wawutékwa pulak yakapuk yakwa du dakwa, de yaawiyamba gaa kurén du pulak wa yaténdakwa.” Jisas det wunga wandén.
23413	MAT 7:28	Jisas mayé apale téte wa Gotna kundi wunga kwayéndéka némaamba du dakwa déku kundiké vatvat naandarén. Vat naate wandarén, “Yéki. Dé Gotna jémbaaké yékunmba wa vékusékndékwa. Vékusékte wa nanat yakwasnyéndékwa. Apakundiké vékusékngwa du de nanat Gotna jémbaaké wunga yamba yakwasnyéndakwe wa.” Wunga wate déku kundi vékute vatvat naate vékulaka vékulaka naandarén.
23416	MAT 8:2	Yéndaka lepro yan du nak dat yaae kwaati se waandé daate wandén, “Néman Du, wuné yékun yawuténngé méné mawulé ye waménu wuné yékun yakawutékwa.”
23417	MAT 8:3	Wunga wandéka déku taambamba kutte wandén, “Wuné yékun yaménénngé mawulé yawutékwa. Méné ma yékun ya.” Wunga wandéka dé wani lepro késndéka wani du yékun yandén.
23418	MAT 8:4	Yandéka dat wandén, “Ma véku. Ménat yawutén muséké nak du dakwat waké yamarékate. Méné Gotna kundi bulnangwa gaamba jémbaa yakwa duké ma ye déku ménimba téménu dé ména sépat véndu. Véndu méné Moses talimba wan pulak Gorké kwaami ma kwayéménék. Kwayéménu nak du dakwa véte, lepro késndéka yékun yaménénngé vékusék-ngandakwa.” Jisas dat wunga wandén.
23419	MAT 8:5	Jisas Kaperneamét yéndéka Romna waariyakwa dunyanséna néma du nak yaae dat wandén, “Néman Du, ma véku. Wuna jémbaa yakwa duna maan kapére yandéka dé yamba yéndékwe wa. Néma kaangél vékute gaamba male kwaandékwa.”
23421	MAT 8:7	Wunga wandéka wandén, “Wuné yaae dat kururé-kawutékwa.”
23422	MAT 8:8	Wunga wandéka wandén, “Néman Du, yamba wa. Wuné baka du a téwutékwa. Méné néma du wa téménéngwa. Wunga téte méné ye wuna gaat wulaaké yamarékate. Méné ma amba rate baka waménu dé wuna du nakapuk yékun yakandékwa.
23423	MAT 8:9	Nak du wunéké néma du téndékwa. Téndéka wuné wandékwa pulak yawutékwa. Wuné waariyakwa dunyanna néma du téwutékwa. Wuné duwat nak, ‘Méné ma yé,’ naawutéka yéndékwa. Nak duwat, ‘Méné ma yaa,’ naawutéka yaandékwa. Wuna jémbaa yakwa duwat, ‘Wani jémbaa ma ya,’ naawutéka dé wani jémbaa yandékwa. Méné yawutékwa pulak ma yaménu. Baka ma waménu wuna du nakapuk yékun yakandékwa.” Naandén.
23424	MAT 8:10	Jisas wani kundi vékute vékulaka vékulaka naandén. Yate déku kukmba yaatan du dakwat wandén, “Ani du dé wunéké yékunmba vékulakandékwa. Wuné wawutu du dakwa yékun yandarénngé wa vékusékndékwa. Guné Israel du dakwa ras wunéké ayélapkéri yékunmba wa vékulaka-ngunéngwa. Dé Rom du téndéka déku yéku mawulé wa guné Israelsé guna yéku mawulat taalékéran. Yi wan wanana wa, gunat wawutékwa.
23426	MAT 8:12	Israel du dakwa némaamba de Gotna gaayét katik wulaaké daré. Wani du dakwaké Got kuk kwayékandékwa. Kwayéte wandu de kapérandi taalat yékandakwa. Wani taalémba ganngu male ye téndékwa. Nyaa yamba ve wa. Wani taalémba rakwa du dakwa néma kaangél kurkandakwa. Kutte de yéku taalémba raké mawulé yate némaamba géraakandakwa.”
23427	MAT 8:13	Wunga watake Romna waariyakwa dunyanna néma duwat wandén, “Ména gaayét ma waambule yé. Ye saambake wunéké yékunmba vékulakate wuna kundiké ‘Yi wan wanana wa’ naaménénngé, méné waménén musé wunga vékaménéngwa.” Naandén Jisas. Wunga wandén sapak male Romna waariyakwa dumba jémbaa yakwa du dé nakapuk yékun yandén.
23432	MAT 8:18	Némaamba du dakwa jaawuwe téndaka Jisas véte déku dunyansat wandén, “Botmba waare néma gu kwaawu nak sakwat ma yékwak.”
23433	MAT 8:19	Wunga wandéka apakundiké vékusékngwa du nak yaae dat wandén, “Néman Du, méné nanat Gotna jémbaaké yakwasnyéménéngwa. Wuné ménale yeyé yaayaké mawulé yawutékwa. Yéména akwi taalat wuné waak yékawutékwa.”
23434	MAT 8:20	Wunga wandéka Jisas wa wan, “Kurkale ma vékulaka. Waaléwasa de képmaamba tékwa kwaawumba kwaandakwa. Api deku kwaatmba kwaandakwa. Wuné Duna Nyaan kwaawuta gaa nak yamba te wa.”
23435	MAT 8:21	Wunga wandéka déku du nak dat wandén, “Néman Du, méné yi naaménu taale wuné ye rawutu wuna aapa kiyaandu déku pusaa kéraae rémngawutékwa. Rémtake wuné ménale yeyé yaayakawutékwa.”
23436	MAT 8:22	Wunga wandéka wandén, “Yamba wa. Bulaa wunale ma yaa. Wuna kundi vékukapuk yakwa du dakwa de kiyaan du dakwa pulak wa téndakwa. Wani du dakwa kiyaan du dakwat yénga rémndaru.” Naandén Jisas.
23439	MAT 8:25	Kwaandéka déku dunyan ye dat sérkiyaandarén. Sérkiyaate wandarén, “Néman Du, a lambiyaknangwa. Méné ma waarape nanat yékun ya.”
23440	MAT 8:26	Wunga wandaka det wandén, “Guné kamuké guné wup yo? Yate wangunéngwa, ‘Déku mayé apa makal mayé apa wa, yé?’ Wunga wate wunéké guné yamba yékunmba vékulakangunéngwe wa.” Wunga watake waarape wandéka wimut késndéka gu nakapuk daae yékunmba tén.
23441	MAT 8:27	Téndéka de akwi vatvat naate wandarén, “Yéki. Dé wandéka wa wimut gu déku kundi vékute wandékwa pulak yandékwa. Wan yénga pulak du dé?” Wunga watake Jisasale yékunmba yéndarén botmba.
23443	MAT 8:29	Bét ye Jisasét vétake némaanmba waatakute wambérén, “Méné, Gotna nyaan, aanat kamu yaké méné? Aanat kaangél tiyaaké méné yaak? Kot vékukwa néma du raména sapak wayéka yamba yaae wa. Bulaa aanat kaangél tiyaaké yamarék.” Dat wunga wambérén.
23445	MAT 8:31	Katéndaka de wani du vétikét kure yatan kutakwasé Jisasét wandarén, “Méné nanat yakéléké mawulé yaménan, wa méné ma waménu nané wani baaléna mawulémba wulaakanangwa.”
23446	MAT 8:32	Wunga wandaka det wandén, “Guné wunga ma yaange yéngunu.” Wunga wandéka de wani du vétik yaasékatake ye wani baaléna mawulémba wulaae téndarén. Téndaka wani baalé néma jaangumba yaange daawuliye gumba vaakére kulak ke kiyaandarén.
23450	MAT 9:2	Saambakndéka maan kapére yandéka yeyé yaayakapuk yan du nak déké yaate yéndarén. Dé jaambémba kwaandéka yaate yéndarén. Yéndaka Jisas wa vékusékndén. De deku mawulémba wandarén, “Jisas apamama yate nana duwat kururé-kandékwa.” Wunga wandaka Jisas vékusékte maan kapére yan duwat wandén, “Wuna du, ména mawulé yékunmba yénga téndu. Yaménén kapérandi musé wa yasnyéputiwutén.”
23451	MAT 9:3	Wunga wandéka apakundiké vékusékngwa dunyansé dekét deku kapmang bulte wandarén, “Got male wa du dakwa yandakwa kapérandi musé yasnyéputi-kandékwa. Wani du wa wan, ‘Wuné yandén kapérandi musé wa yasnyéputiwutén.’ Wunga wate dé Gorét wasélékngwa, baka du wa.”
23452	MAT 9:4	Wunga wandaka Jisas deku mawulé vékusékte det wandén, “Kamuké guné guna mawulémba wani kapérandi mawulé yo? Wunga yaké yamarék.
23453	MAT 9:5	Wuné Duna Nyaan ani képmaamba yatéte yandarén kapérandi musé yasnyéputiké wa apamama yawutékwa. Guné wani muséké yamba vékusék-ngunéngwe wa. Yandén kapérandi musé yasnyéputi-wuténngé wate baka kundi wuté wak, kapuk néma kundi wuté wak? Dé waarape yéndénngé wawutan wan néma kundi waké wuté, kapuk? Guné wuna mayé apaké yékunmba vékusék-ngunénngé wa wuné ani kundi dat wakawutékwa.” Wunga watake maan kapére yan duwat wandén, “Méné ma waarape ména jaambé kéraae kure ména gaat yé.”
23456	MAT 9:8	Yéndéka wamba téte vétan du dakwa wup yate Gotna yé kavérékndarén. Kavérékte Jisaské wandarén, “Got wani duwat mayé apa kwayéndéka wa wunga yandén.” Naandarén.
23457	MAT 9:9	Jisas wani taalé yaasékatake yéndén. Yéte véndén takis kéraakwa du nak déku yé Matyu takis kéraandékwa gaamba randéka. Vétake dat wandén, “Méné ma yaa wunale.” Wunga wandéka waarape Jisasale yéndén.
23459	MAT 9:11	Rate karéndaka Farisi dunyan ras vétake Jisasna dunyansat wandarén, “Kamuké dé guna néma du takis kéraakwa du, kapérandi musé yakwa nak du waak, dé dele kakému ko?”
23460	MAT 9:12	Wunga wandaka Jisas vékute wandén, “Yékun yatékwa du dakwa doktaké yamba yéndakwe wa. Sépémaalé kapére yan du dakwa de doktaké yéndakwa. Yéndaka dokta deku sépé kururéndékwa. Wuné du dakwana kapérandi mawulé kururéwutékwa.
23461	MAT 9:13	Gotna nyéngaamba ani kundi wa kwaakwa: Got wa wandén, ‘Guné wunéké kwaami tuwe tiyaamuké kalik yawutékwa. Guné nak du dakwaké sémbéraa yate det yékun yangunénngé wuné mawulé yawutékwa.’ Got wunga wandéka déku kundi déku nyéngaamba wa kwaakwa. Guné ma ye wani kundiké yékunmba vékulakangunék. Kapérandi mawulé vékukwa du dakwa wunéké yaae wuna kundi vékundarénngé wa gaayawutén. Yéku mawulé vékukwa du dakwaké yamba vékulakawutékwe wa.” Naandén Jisas.
23462	MAT 9:14	Baptais kwayékwa du Jonna dunyansé Jisaské ye dat wandarén, “Nané, Farisi dunyan waak Gorale kundi bulké yate nané késépéri nyaa kakému yaakétnangwa. Kamuké daré ména dunyansé nané yakwa pulak kakému yaakérkapuk yo?”
23463	MAT 9:15	Wunga wandaka Jisas det gwaaménja kundi nak anga wandén: “Du nak taakwa kéraaké yandu de kakému yaake mawulé tawulé yate kakému kaké daré, kapuk yamba yé? Kakandakwa. Taakwa kéraaké yakwa du dele randu de mawulé tawulé yate kakandakwa. Kukmba nak du yaae wani duwat kure yéndaru de déku du dakwa déké sémbéraa yate kakému katik kaké daré. Wuné wuna dunyansale wayéka yaréwutéka de mawulé tawulé yate wa kakému kandakwa.” Naandén.
23464	MAT 9:16	Wunga watake det gwaaménja kundi vétik waak anga wandén: “Du dakwa kulé laplap nak tambék kéraae jaangwa laplapmba tékwa ayéku yaambumba yamba taake samapndakwe wa. De kulé laplap nak tambék kéraae jaangwa laplapmba tékwa ayéku yaambumba taake samape kukmba gu yakwasnyéndaru kulé laplap makal pulak yandu jaangwa laplap gérikndu néma yaambu yakandékwa.
23465	MAT 9:17	Dékény kwaaré viyaae révéndarén meme sépémba kulé wain kulak yamba wukaasanda-ndakwe wa. Wunga yandaru, wani meme sépé jaangwa ye pungndu gu akwi yékéraa-kandékwa. Yékéraandu wani meme sépé katik yékun yaké dé. Kulé meme sépémba wukaasanda-ndaru, kulé kulak meme sépé waak yékunmba tékandékwa.” Wunga gwaaménja kundi wandén. Talimba tan du wan kundi, déku kulé kundiale véréti katik yékunmba kwaaké béré. Naate wa wandén.
23466	MAT 9:18	Jisas wani kundi wayéka waténdéka Judana néma du nak yaae Jisasét kwaati se waandé daate wandén, “Wuna takwanyan bulaakakét a kiyaalén. Méné yaae ména taamba lémba kutménu lé nakapuk taamalkalékwa.”
23468	MAT 9:20	Yéténdaka taakwa nak Jisasna kukmba yaalén. Késépéri (12) kwaaré wa lé waaléramu yarélén. Lé Jisaské kundi vékute léku mawulémba walén, “Déku laplapmba taamba kure wuné nakapuk yékun yakawutékwa.” Wunga watake yaae déku laplapna waambumba kutlén.
23470	MAT 9:22	Kutléka Jisas waalakwe lat vétake wandén, “Nyéno, nyéna mawulé yénga yékun téndu. Nyéné nyénat kururéké yawutékwa mayé apaké vékulakate bulaa yékun yanyénén wa.” Wunga wandéka wani taakwa bari yékun yalén.
23472	MAT 9:24	Vétake kaapamba téte wandén, “Wani takwanyan yamba kiyaalékwe wa. Lé baka yundé wa kwaalékwa. Guné akwi ma yaale yékéraa.” Wunga wandéka dat waangindarén.
23475	MAT 9:27	Jisas wani taalé taakatake yéndéka méni kiyaan du vétik Jisasna kukmba yémbérén. Yéte némaamba waate wambérén, “Méno, Devitna gwaal waaranga maandéka bakamu. Méné néma du Devit pulak téte aanéké ma sémbéraa yaménu.”
23476	MAT 9:28	Wunga wambéréka Jisas ye gaat wulaandén. Wulaandéka déké yémbérén. Yémbéréka bérét anga waatakundén, “Yénga béné vékwo wunéké? Wuné béna méni kururéké apamama wuté yo, kapuk yamba yé?” Wunga waatakundéka wambérén, “Yi. Néman Du, méné wunga yamuké wa apamama yaménéngwa.”
23477	MAT 9:29	Wunga wambéréka déku taamba bérku ménimba kutte wandén, “Bénat kururéké yawutékwa mayé apaké yékunmba vékulaka-mbénénngé béna méni ma nakapuk yékun yandu.”
23478	MAT 9:30	Wunga wandéka bérku méni nakapuk yékun yan. Yandéka Jisas bérét némaanmba watangndén, “Béné wani muséké ye nak duwat waké yamarékate.”
23481	MAT 9:33	De wani du Jisaské kure yéndaka Jisas wandéka wani kutakwa yaange yéléka wani du kundi bulndén. Bulndéka wamba tékésén du dakwa vékulaka vékulaka naate wandarén, “Yéki. Wan yéku musé wa. Talimba wunga pulak musé Israelmba yamba yandaka vénangwe.”
23482	MAT 9:34	Wunga wandaka Farisi dunyansé nak pulak mawulé yate wandarén, “Wan yéku musé yamba wa. Kutakwana néma du Satan wa dat mayé apa kwayéndéka wandéka wa akwi kutakwa yaange yéndakwa.” Naandarén.
23485	MAT 9:37	Sémbéraa yate déku dunyansat gwaaménja kundi anga wandén, “Yaawimba némaamba kakému wa aak yate tékéskwa. Tékésndéka ayélapkéri du male jémbaa yandakwa.
23486	MAT 9:38	Guné wani yaawina duwat ma waatakungunu dé wandu jémbaa yakwa du némaamba yaae déku kakému kéraakandakwa.” Jisas wunga gwaaménja kundi wandén. Némaamba du dakwa Gotna kundi vékuké mawulé yandaka Gotna jémbaa yate déku kundi kwayékwa du ayélapkéri male yaténdakwanngé wa wunga wandén.
23490	MAT 10:4	Nak Saimon. Talimba akwi genge gaayét yéte wandén, “Nak képmaana du nanéké néma du témuké kalik yawutékwa.” Nak du déku yé Judas Iskariot. Kukmba Jisas kwayéndén déku maamasat.
23491	MAT 10:5	Jisas wani dunyansat anga wandén, “Guné Samariamba tékwa gaayét yéké yambak. Nak képmaamba tékwa gaayét waak yéké yamarék.
23493	MAT 10:7	Deké ye det anga wangunék, ‘Néman Du Got gunéké vékwate yandékwa sapak a yaae kwambalikwa.’
23497	MAT 10:11	“Guné gaayét nak wulaae, guné kurkale ma véngunék. Véngunu yéku du gunale kundi bulndu, déku gaamba male ma yaréngunék. Késnga nakngat yéké yambak. Déku gaamba yare guné yéké ya.
23498	MAT 10:12	Guné gaa nakmba wulaae wamba yarékwa du dakwat anga ma wangunék, ‘Guna mawulé yénga yékun téndu.’
23500	MAT 10:14	Guné gaayé nakét wulaangunu wamba tékwa du dakwa guna kundi vékukapuk yate, gunat kuk kwayéndaru, wani gaayé ma yaasékangunék. Yaasékaké yate guna maanmba kwaakwa baawu ma viyaaputétake yéngunék.” Jisas wunga wandén. Jisas wani kundi wate ani muséké wandén. Nané Judasé anga yanangwa. Gotna kundi kuk kwayékwa du dakwat Got yandarén kapérandi musé yakataké yandékwanngé, vékusékmuké wa deku gaayé yaasékaké yate nana maanmba kwaakwa baawu viyaaputénangwa. Yatake yénangwa.
23501	MAT 10:15	Jisas déku dunyansat nakapuk wate anga wandén, “Gunat kuk kwayéké yakwa du dakwaké gunat wawutékwa. De nanat wunga kuk kwayéte néma kapérandi musé yandakwa. Talimba Sodommba yatan du dakwa, Gomoramba yatan du dakwa waak de kapérandi musé yandarén. Kukmba Got néma kot vékute néma du raké yandékwa nyaa dé wandu de Sodommba tan du dakwa, Gomoramba tan du dakwa kaangél kurkandakwa. Du dakwa nanat kuk kwayéndaran, wa wani nakurak kapérandi musé Sodommba tan du dakwa, Gomoramba tan du dakwa yandarén kapérandi musat wa taalékéra-kandékwa. Wani nyaa Got wandu nanat kuk kwayéké yakwa du dakwa néma kaangél kurkandakwa. Yi wan wanana wa.” Naandén Jisas.
23502	MAT 10:16	“Ma véku. Wawutu guné akwi gaayét yékangunéngwa. Waaléwasa sipsipét yaavan kutndakwa pulak, wani gaayémba tékwa du dakwa de gunat yaavan kurké mawulé yakandakwa. Kaambe yéte kapérandi musé dat yaavan kutmuké jéraawu yandékwa pulak, guné kapérandi muséké ma jéraawu yangunék. Nyaamiyo waariyakapuk yate yékun yaréndakwa pulak, guné waariyakapuk yate kurkale ma yaréngunék.
23505	MAT 10:19	Du ras gunat kotimndaru guné wup yate guna mawulémba anga waké yambak, ‘Nané kamu kundit waké nané? Deku kundi yénga pulak kaataké nané?’ Wunga waké yamarék. Wani sapak Got wanguna kundi gunat kwayékandékwa.
23507	MAT 10:21	“Kukmba némaamba du deku aanyé waayékat kotimndaru wa aanyé waayékat viyaandék-ngandakwa. Aapambéré deku nyambalat kotimndaru de wani nyambalat viyaandék-ngandakwa. Nyambalé waak aasa aapat kotimndaru aasa aapat viyaandék-ngandakwa.
23510	MAT 10:24	“Ani gwaaménja kundi ma véku. Yakwasnyékwa du skulkwa nyambalat taalékére néma du wa randakwa. Jémbaa kwayékwa du wa deku jémbaa kurkwa duwat taalékére deké néma du randakwa.
23511	MAT 10:25	Nak du yakwasnyékwa duwat yandakwa pulak, wa nyambalat waak yandakwa. Nak du jémbaa kwayékwa duwat yandakwa pulak, wa demba jémbaa yakwa duwat waak yandakwa. Bulaa wani kundiké ma vékulaka. Nak du wuné guna néma duwat yandakwa pulak, wa guné wuna dunyansat waak yakandakwa. Nak du wunéké kapérandi kundi bulte wandakwa, ‘Guna néma du wan akwi kutakwana néma du wa, déku yé Belsebul wa.’ Naandakwa. De wunéké wunga wate guné wuna dunyansé gunéké néma kapérandi kundi wakandakwa.” Naandén Jisas déku dunyansat.
23512	MAT 10:26	Wani kundi watake Jisas déku dunyansat ani kundi wandén, “Du ras gunat kapérandi musé yandaru guné deké wup yaké yamarékate. Yate paakungunén akwi musé kukmba némaamba du dakwa vékandakwa. Yakélak wangunén akwi kundi kukmba némaamba du dakwa vékukandakwa.
23515	MAT 10:29	“Ani kundi ma véku. Du dakwa de makalkéri yéwaa nakét kwayéte makal api vétik kéraandakwa. Makal api nak képmaamba vaakétndéka guna aapa Got wani muséké wa vékusékndékwa. Api nak képmaamba vaakérkapuk yandénngé wandu, wani api katik vaakérké dé.
23517	MAT 10:31	Véndékwanngé vékulakate guné wup yaké yambak. Api wan makal musé wa. Du dakwa wan néma musé wa. Guna aapa Got makal apiké wunga yékunmba véte gunéké yékunmbaa-sékéyak wa vékandékwa.” Naandén Jisas.
23518	MAT 10:32	“Du ras némaamba du dakwana ménimba téte nak nak anga wamunaandaru, ‘Wuné Jisasna du a.’ Wunga wandaru, wa kukmba wuné wuna aapana gaayémba rate déku ménimba téte dat wakawutékwa, ‘Ani du an wuna du a.’ Naakawutékwa.
23519	MAT 10:33	Du ras némaamba du dakwana ménimba téte nak nak anga wamunaandaru, ‘Wuné Jisasna du yamba wa.’ Wunga wandaru, wa wuné wuna aapana gaayémba rate déku ménimba téte dat wakawutékwa, ‘Wani du wan wuna du yamba wa.’ Wunga wakawutékwa Gorét.” Naandén Jisas.
23520	MAT 10:34	“Guné anga wambak, ‘Képmaamba tékwa akwi du dakwa waariyakapuk yate yékunmba téndarénngé wa Jisas yaandén.’ Yamba wa. Wuné yaanngé du ras wuna kundi yékunmba vékundaru deku kém rakarka yate dele waariya-kandakwa.
23524	MAT 10:38	Guné anga wangunan, ‘Jisasna jémbaa kutpékaa-kanangwa. Yate kaangél kutte takwemimba kiyaananan wan baka musé wa. Néma musé yamba wa.’ Wunga wangunan, wa guné wunga yate guné wuna du tékangunéngwa. Guné wunga wakapuk yate wunga yakapuk yangunan, wa guné wuna du katik téké guné.
23525	MAT 10:39	Guné wunéké vékulakate wuna jémbaa kutpékaangunu, wuna maamasé gunat viyaandékndaru, wa guné wunale apapu apapu yékunmba rapéka-kangunéngwa. Guné guna sépéké male vékulakate guna jémbaa male yangunan, wa guné kiyaae lambiyak-ngangunéngwa. Wunale yékunmba katik rapékaké guné.” Naandén Jisas déku dunyansat.
23526	MAT 10:40	Wani kundi watake Jisas déku dunyansat anga wandén, “Du dakwa gunat yékun yate, wa wunat waak yékun wa yandakwa. Yate wunat wandéka yaawutén du Gorét waak wa yékun yandakwa.
23527	MAT 10:41	Guné Gotna yémba kundi kwayékwa du nakét véte anga wangunu, ‘Wani du dé Gotna yémba kundi kwayéndékwa. Wuné dé randa taalé, kakému waak kwayékawutékwa.’ Wunga watake wunga yangunu kukmba Got gunat yékun yakandékwa, déku yémba kundi kwayékwa dunyansat yékun yanda pulak. Guné yéku musé yakwa du nakét véte anga wangunu, ‘Wani du dé yéku musé male yapékandékwa. Wuné déké randa taalé, kakému waak kwayékawutékwa.’ Wunga watake wunga yangunu kukmba Got gunat yékun yakandékwa, yéku musé male yapékakwa duwat yékun yanda pulak.
23528	MAT 10:42	“Ani kundi waak ma véku. Du dakwa wuna duwat véte anga wandaru, ‘Wani du de néma du yamba téndakwe wa. Baka du wa yaténdakwa. Yatéte Jisasna jémbaa kutndakwa. Det yékun ma yakwak. Det kulak ma kwayékwak.’ Wunga watake de wani makal jémbaa yandaru Got wani makal jémbaaké katik yékéyaak yaké dé. Kukmba wani yéku jémbaa kaatakandékwa det. Yi wan wanana wa.” Jisas wunga déku dunyansat wandén. Wandéka de déku jémbaa yaké yéndarén.
23531	MAT 11:3	Ye Jisasét wandarén, “Talimba Gotna nyéngaamba kundi viyaatakandarén, nanat yékun yaké kukmba yaaké yakwa duké. Méné wani du méné, kapuk nak duké kaavéréké nané? Wani muséké vékusékngé Jon mawulé yandékwa.” Naandarén.
23532	MAT 11:4	Wunga wandaka det wandén, “Guné ma waambule ye véngunén musé vékungunén kundiké Jonét wangunék.
23534	MAT 11:6	Du dakwa ras wunéké wandakwa, ‘Got dat wa wandén, dé nanat yékun yandénngé. Yi wan wanana wa.’ Wunga wate de wunéké yékunmba vékulakandakwa. Wunéké wunga vékulakakwa du dakwa de mawulé tawulé yénga yandaru. Jonét wunga ma wangunék.” Naandén Jisas Jonna dunyansat.
23535	MAT 11:7	Jisas wunga wandéka Jonna dunyansé yéndaka Jisas wamba tan du dakwat Jonngé anga wandén, “Guné du yarékapuk taalat ye yénga pulak du véké guné yék? Mayé apa yakapuk yate wimut kutndéka viyékngwa séwaa pulak yakwa duwat véké guné yék, kapuk yénga pulak? Jon wan dé wani musé pulak yamba wa. Jon wan dé mayé apa yakwa du wa.
23538	MAT 11:10	“Jonngé ani kundi Gotna nyéngaamba wa kwaakwa: Got déku nyaanét wandén, ‘An wuna kundi kure yékwa du a. Wuné wawutu dé taale yéte ména yaambu kurkandékwa.’ Nané wani kundi véte anga vékuséknangwa. Jon wan Gotna kundi kure taale yaakwa du wa.
23539	MAT 11:11	Wunga vékusékte gunat wawutékwa. Baptais kwayékwa du Jonna jémbaa ani képmaamba talimba tan duna jémbaat wa taalékérandén. Taalékérandéka dé gunat yékun yawuta jémbaaké yamba yékunmba vékusékndékwe wa. Yandéka de Gotna kémba téte du dakwat yékun yawuta jémbaaké vékusékngwa du dakwa akwi deku yéku mawulé déku yéku mawulat wa taalékérandén. Yi wan wanana wa.” Naandén.
23540	MAT 11:12	Wunga watake Jisas anga wandén, “Jon yaae dé du dakwat Gotna kundi kwayéndén. Baasnyé ye wandén sapak bulaa waak némaamba du dakwa Gotna kémét yaavan kurké, wa de apamama yandakwa.
23542	MAT 11:14	Guné deku kundi vékumunaangunu, wan yékun wa. Talimba tan du anga wandarén, ‘Elaija kukmba yaakandékwa.’ Wunga wandaka bulaa gunat wawutékwa. Wani kundi wate, wa de Jonngé wa wandarén. Wandaka wa Jon yaandén.
23544	MAT 11:16	“Bulaa a tékwa du dakwa yénga pulak daré? Gunat wakawutékwa. Bulaa tékwa du dakwa de aamemba kétikwa nyambalé pulak wa yaténdakwa. De nak nyambalat waandakwa.
23546	MAT 11:18	“De Jonale nakurakmawulé yamba yandakwe wa. De wunale nakurakmawulé yamba yandakwe wa. Jon yaae kangunéngwa kakému kakapuk yate kangunéngwa wain kulak yamba kandékwe. Yandéka guné akwi déké kalik yate wangunéngwa, ‘Kutakwa déku mawulémba wulaae téndéka wa waangété yandékwa.’ Naangunéngwa.
23547	MAT 11:19	Wunga wangunénga wuné Duna Nyaan yaae kangunéngwa kakému kate kangunéngwa wain kulak kawutékwa. Kawutéka guné wunéké kalik yate wangunéngwa, ‘Ma véna. Wani du némaamba kakému kate némaamba wain kulak kandékwa. Kate dé takis kéraakwa dunyansale rate, kapérandi musé yakwa nak du dakwale rate wa dele kundi bulndakwa.’ Naangunéngwa. Wunga wangunénga gunat wawutékwa. Got dé akwi muséké vékusékndékwa. Déku jémbaa wan yéku jémbaa wa. Yi wan wanana wa. Wani kundiké vékulakate wa aané Jonale Gorké yatékwa jémbaaké yékunmba vékulaka-kangunéngwa.” Naandén Jisas wani du dakwat.
23549	MAT 11:21	Yandaka Jisas det anga wandén, “Sémbéraa yawutékwa, guné Korasinmba tékwa du dakwaké! Sémbéraa yawutékwa, guné Betsaidamba tékwa du dakwaké! Wuné guna gaayémba yatéte kulé apanjémba yawutén. Yawutéka wa véngunén. Véte Gorké yamba yékunmba vékulakangunéngwe wa. Tairmba talimba tan du dakwa, Saidonmba talimba tan du dakwa waak, Gorké vékusékngapuk ye wani apanjémba vémunaae, talimba de yandarén kapérandi muséké kalik yate, wani kapérandi musé yaasékakatik daré. Yandarén kapérandi muséké kalik yate, nak du dakwa deku mawuléké vékusékndarénngé de jaangwa laplap saawuwe baawumba rakatik daré.
23550	MAT 11:22	“Guné ma véku. Kukmba Got néma kot vékute néma du raké yandékwa nyaa dé wandu de Tairmba talimba tan du dakwa, Saidonmba talimba tan du dakwa waak de kaangél kurkandakwa. Guné, Korasinmba tékwa du dakwa, Betsaidamba tékwa du dakwa waak, guné wuna jémbaa véte guné wunat kuk kwayéngunén. Kuk kwayéngunénga wani nakurak kapérandi musé de yan akwi kapérandi musat wa taalékérandén. Wani nyaa Got wandu guné néma kaangél kurkangunéngwa.
23551	MAT 11:23	“Guné Kaperneammba tékwa du dakwa, guné akwi nyaa anga wangunéngwa, ‘Nané Gotna gaayét waarékanangwa.’ Wunga wangunénga gunat wawutékwa. Got wandu guné kapérandi taalat daawulikangunéngwa. Guné Gotna gaayét katik waaréké guné. Wuné guna gaayémba yatéte kulé apanjémba wa yawutéka véngunén. Véte guné Gorké yékunmba yamba vékulaka-ngunéngwe wa. Talimba Sodommba tan du dakwa némaamba kapérandi musé ye wani apanjémba vémunaae, de yandarén kapérandi musé yaasékandaru Got wani gaayé katik yaavan kurkatik dé.
23552	MAT 11:24	“Guné ma véku. Kukmba Got néma kot vékute néma du raké yandékwa nyaa dé wandu de Sodommba tan du dakwa kaangél kurkandakwa. Guné Kaperneammba tékwa du dakwa, guné wuna jémbaa, wunat waak kuk kwayéngunén. Kuk kwayéngunénga wani nakurak kapérandi musé de yan akwi kapérandi musat wa taalékérandén. Wani nyaa Got wandu guné néma kaangél kurkangunéngwa.” Jisas wunga wandén.
23553	MAT 11:25	Jisas wani kundi watake Gorét anga wandén, “Wuna aapa, méné nyét képmaana néma du wa raménéngwa. Ména jémbaaké ras paakuménénga rékaamba muséké vékusékngwa du ména jémbaaké yamba yékunmba vékusékndakwe wa. Rékaamba muséké vékusékngapuk yakwa du dakwa, deku mawulé nyambaléna mawulé tékwa pulak téndéka yékéyaakmba yaténdaka det ména jémbaaké wakwasnyéménén. Wunga yaménén wan yékun wa.
23554	MAT 11:26	Wuna aapa, ména mawulémba vékulakate wa wunga yaménén.” Naandén.
23555	MAT 11:27	Wani kundi watake det anga wandén, “Wuna aapa dé wunat déku jémbaa, mayé apa waak, wa tiyaandén. Wuné déku nyaan téwutéka du dakwa wuné yamba kurkale vékusékndakwe wa. Dé male wa wuné vékusékndékwa. Du dakwa déké yamba kurkale vékusékndakwe wa. Wuné male wa dé vékusék-wutékwa. Déké wawutén du dakwa waak déké wa vékusékndakwa.
23556	MAT 11:28	“Guné guna mawulémba vékulaka vékulaka naate yékunmba raké néma apa jémbaa yakwa du dakwa, guné wunéké yaangunu, wuné wawutu guna mawulé yékunmba tékandékwa. Yaap yarékwa du dakwana mawulé yékunmba tékwa pulak téndu guné yékunmba rakangunéngwa.
23558	MAT 11:30	Kwayéwutékwa jémbaa wan mawulé yanguna jémbaa wa. Wup yanguna jémbaa yamba yé wa. Guné wani jémbaa yaké apamama yakangunéngwa. Guné wuna jémbaa yangunu guna mawulé yékunmba tékandékwa. Téndu yékunmba yarékangunéngwa.” Naandén Jisas.
23560	MAT 12:2	Kandaka Farisi dunyan vétake Jisasét wandarén, “Ma vé. Ména dunyan wit kumbu taakundakwa, yaap yaré nyaamba. Nana apakundi anga wandékwa, ‘Guné yaap yaré nyaa jémbaa yaké yambak.’ Wani apakundi ména dunyan yamba vékundakwe wa. De wit kumbu taakute jémbaa wa yandakwa yaap yaré nyaamba. Wan kapérandi musé wa yandakwa.” Naandarén.
23561	MAT 12:3	Wunga wandaka det wandén, “Talimba nana gwaal waaranga maandéka bakamu Devit yan muséké Gotna nyéngaamba wa viyaatakandarén. Wani kundiké guné yamba vékulakangunéngwe wa. Talimba Devit déku dunyansale kaandé yandéka Gotna kundi bulndakwa gaamba wulaae wani gaamba jémbaa yakwa duwat waatakundén, Gorké kwayéte taakandarén kakému det kwayéndarénngé. Waatakundéka kwayéndaka Devit déku dunyansale wani kakému kandarén. Wunga ye nana apakundi yamba vékundakwe. Nana apakundi anga wandékwa, ‘Gotna gaamba jémbaa yakwa du male Gorké kwayéndarén kakému kakandakwa. Nak du wani kakému katik kaké daré.’ Wunga wandéka Devit déku dunyansale wunga yandaka guné deké anga yamba wangunéngwe wa, ‘Wan kapérandi musé wa yandarén.’ Wunga wakapuk yate kamuké guné wuna duké anga wo? ‘De nana apakundi vékukapuk yate kapérandi musé wa yandakwa.’ Guné wunga wate yamba yékunmba vékusékngunéngwe wa.
23563	MAT 12:5	“Nak kundi waak ma véku. Gotna gaamba jémbaa yakwa du de yaap yaré nyaa Gotna gaamba jémbaa yandakwa. Moses wan apakundi anga wandékwa, ‘Gotna gaamba jémbaa yakwa du yaap yaré nyaa waak déku gaamba wani jémbaa yakandakwa. Wan yékun wa.’ Wunga wandéka yaap yaré nyaa wani jémbaa yandaka guné det yamba waarungunéngwe wa. Yangunéngwanngé kamuké guné wuna dunyansat waaruwu?
23565	MAT 12:7	“Gotna nyéngaamba ani kundi wa kwaakwa: Got wa wandén, ‘Guné nak du dakwaké sémbéraa yate det yékun yangunénngé mawulé yawutékwa. Guné kwaami viyaae tuwe wunat tiyaamuké kalik yawutékwa.’ Got wunga wandén. Wandéka wani kundi déku nyéngaamba kwaandéka guné wani kundiké yamba yékunmba vékusékngunéngwe wa. Guné wani kundiké yékunmba vékusékmunaae, wa guné kapérandi musé yakapuk yan duwat katik waarukatik guné.
23566	MAT 12:8	Wani kundi wuné Duna Nyaan wawutékwa. Yaap yaré nyaaké néma du a téwutékwa. Wuné du dakwana jémbaaké yi naawutu, wa yi naawutén pulak yakandakwa, yaap yaré nyaamba.” Naandén Jisas.
23568	MAT 12:10	Wulaandéka taamba kapére yan du nak wamba téndén. Téndéka Jisaské kalik yakwa du ras deku mawulémba anga wandarén, “Jisas yaap yaré nyaamba jémbaa yandu dé kotim-nganangwa.” Wunga wate Jisasét wandarén, “Yaap yaré nyaamba dunyan baat yakwa duwat kururéndakwan, wa de nana apakundiké daré kuk kwayu, kapuk? Wani muséké yénga méné vékwo?”
23569	MAT 12:11	Wunga wandaka det wandén, “Guna du nak déku sipsip yaap yaré nyaa kwaawumba vaakétndu, wani sipsip kéraae kusaleké dé, kapuk yénga yaké dé? Dé déku sipsip kéraae kusale-kandékwa. Yi wan wanana wa.
23570	MAT 12:12	Sipsip wan makal musé wa. Du dakwa wan néma musé wa. Yaap yaré nyaamba dunyansé nak duwat yékun yandaru nana apakundi wani muséké det katik waaruké dé. Wuné yaap yaré nyaamba duwat yékun yawutu, nana apakundi wani muséké wunat katik waaruké dé.”
23571	MAT 12:13	Wunga watake taamba kapére yan duwat wandén, “Ména taamba ma kayéndéng.” Wunga wandéka déku taamba kayéndéngndéka nak taamba tan pulak yékunmba téndén.