23214	MAT 1:1	Nga be tapiti rara ke Yesu Kirisi nga, ngan Yesu tani, in sasa ke Dawiti, inbe Dawiti in sasa ke Apram.
23219	MAT 1:6	Inbe Yesi in Dawiti yo iyei tool kuto mai pang tana kidi Isrel le imot i, in tamana. Inbe Dawiti tani in Solomon tamana. Ngan Solomon tinana in muku ngan Uria rimana.
23229	MAT 1:16	Inbe Yakop in Yosep tamana. Ngan Yosep tani in iyooloo Madia yo ipasuiu Yesu a tiweta ye Kirisi, tool tani yo Maro ipootoo be si ikap di tooltool ki a ipamulu di ye so dook tiap yo be igarung di i.
23230	MAT 1:17	Le rara tani in be tapiti a ipa ye Apram le ise ye Dawiti nga, ngan pudi sangaul be balana pai. Lo ngan be imadit ye Dawiti le ise ye kene yo di Babilon tikap di Yuda la titar di ye tana kidi nga, ngan di rara tina ngan pudi sangaul be balana pai. Lo ngan be imadit mulu ye kene yo tiyepe Babilon ye in le ise ye lal yo Kirisi pombe in nga, ngan di rara tina ngan pudi sangaul be balana pai lapau.
23232	MAT 1:19	Ngan nintooroo yo Yosep i, in tool noonoonoo, le lono be iwetewete Madia la mallangana a ipammoo la di tooltool le imot matadi tiap. Bong lon kaua urata be ole ipas le isukraii mos leu le ikino sollono.
23233	MAT 1:20	Bong tina yo lon kaua urata nen nga, le mooloo tiap inbe bangabangana ke Tool Mai atu isi pombe pang ye, ye mianga ki a iwete panga. Iyei ne, “Yosep, ong in Dawiti natunu. Kin kutattadai a lom kap gogo dada belebele leu ye yo be kouo Madia a kuyooloo, ngan be, yesoo kase yo kapono ye i, in Maro Amunu Silene la ikauu panga i.
23235	MAT 1:22	Ngan so le imot yo pombe nga, ngan iyeie betanga ke Tool Mai yo muku ngan iweta pang Maro koonoo a iweta in le kanono pombe moolmool.
23237	MAT 1:24	Yosep imi nen, le kene yo imadit ye in nga, ngan le iyei ben tina yo bangabangana ke Tool Mai iwete panga nga. Le ila la ikaua Madia tani a iyooloo, a iyei rimana.
23241	MAT 2:3	Tiwete betanga nen, le di tooltool pattu la tillaikoo pang Erot yo tool kuto mai i, in a ilongo, ngan le lon gurrungu le dook tiap yege. Inbe di tooltool ke Yerusalem yo tilongo betanga tani nga, ngan di le imot lodi gurrungu ye lapau.
23243	MAT 2:5	Ngan tiraua betanga ki nen, “Ole tinana ipasuiu Betlem ye tana mai ke Yudia, yesoo muku ngan Maro koonoo iwodo betanga nen ilo ye rau ngan iwete nen,
23245	MAT 2:7	Tiwete pang Erot nen, motong la ikiu di tooltool yo ke be tikamata kanpitiki ngan lodi kaua urata ye nga, ngan sollono be man iye di leu tigaua, inbe itor panin di ye soo lal moolmool yo kanpitiki pombe ye i.
23246	MAT 2:8	Itor panin di a imot, motong la iwanga di be tila pang Betlem nga. Inbe iwete pang di nen, “Kala ngan kasere kase in dook le le kapuske. Le be kapuske nga, ngan palbe leu be man kawete pau a nen ngan au lapau la akamata, a asung panga.”
23249	MAT 2:11	Motong la tilo rumu lono a lo tikamata kase tani iye tinana Madia, motong tigun turudi le du damodi toko tana, inbe tisung panga. Motong la tipolo lulu kidi a tikap so dook mata panga; so ben pat dook mata yo ene gol i, inbe so dook mata san yo tarungu lo ye ei ngan kutana ikini dook mata i, inbe so ke saliningi kini ki dook mata san yo tiwete ene ye mir i.
23250	MAT 2:12	Le nga tiyepe a nga tiken, ngan timi be Maro iwete pang di nen, be timulu a tila pang ye Erot be. Ngan la le titoo dada san a timulu a tidu pang ni kidi nga.
23251	MAT 2:13	Di tooltool tina ngan timulu a tidu, motong la bong a Yosep iken, ngan ikamata bangabangana ke Tool Mai ye mianga ki. Ngan bangabangana tani in iwete panga nen, “Yosep, kumadit a kouo kase in iye tinana a kakoo a kala pang tana mai Isip la kayepe nango le lo awete pong mulu ngan, yesoo Erot ni ngo ikapye be isere kase i le ipuske nga, ngan ole iraumate a imata.”
23253	MAT 2:15	a la tiyepe tiyepe le lo Erot tani in imata. Ngan nen le betanga yo Maro koonoo iwete nga, ngan kanono pombe moolmool. Muku ngan Maro koonoo tani in iwete nen, “Natuk tamoto iyepe Isip, le akiuu ngan la le iyege Isip a iman nga.”
23254	MAT 2:16	Erot itar tinini ngan tool sa mala be pombe pang ye a iwete panga tiap. Le nga lon tar nen, be di tooltool tina yo ke be lodi kaua urata ye kanpitiki nga, ngan o tillungu, le katen malmal dook tiap. Motong la iman tina le iwanga di tooltool ki ke patokongo be la tiraumatamata di kakase tamoto ke Betlem inbe di kakase tamoto kapala yo tiyepe potai pang Betlem yo rai kidi ru inbe isi pang lopo nga, ngan le imot. Yesoo, lal yo Yesu tinana ipasuiu ye i, in ikauu ye di tooltool yo lodi kaua urata ye kanpitiki, ngan oo.
23255	MAT 2:17	Ngan nen le betanga yo Maro koonoo Yedimia iweta i, in kanono pombe moolmool.
23256	MAT 2:18	Yedimia tani in iwete nen, “Tilongo tool atu itang meneng malala Rama ni, ngan itang le itang katkat dook tiap yege. Rakele la itang ye di natunu i, bong be tilele, ngan ilongo kidi tiap, yesoo di natunu tina ngan timmata a imot oo.”
23257	MAT 2:19	Yosep iye Madia tiyepe Isip le lo Erot imata, motong la bong atu ngan Yosep iken ngan imi be bangabangana ke Tool Mai atu iwete panga nen.
23260	MAT 2:22	Bong ngan Yosep ilongo be Erot natunu Akilus in iloni a iyei tool kuto mai pang tana mai Yudia. Le nga Yosep itattadai be imulu pang ni nga. Le ye mianga ki san mulu, ngan bangabangana ke Tool Mai iwete panga be ila pang ni be, bong be idik a ila pang ye tana mai san yo Galili i.
23261	MAT 2:23	Ngan tina ila nga, ngan le la iyepe ye malala atu yo ene Nasaret i. Ngan le iyeie betanga kidi Maro koonoo yo tiweta in le kanono pombe moolmool. Ngan betanga tani in iwete nen, “Ole tiweta be ya in tool ke Nasaret.”
23262	MAT 3:1	Ke kapala iman a ila, motong la ye ke atu in ngan Yowan yo irriu di tooltool i, in ipa le la pombe ye ni sorrakene atu ke tana mai Yudia, inbe iwetewete betanga ke Maro pang di tooltool.
23263	MAT 3:2	Ngan iwete pang di nen, “Kaportak lomim, yesoo ole mooloo tiap, inbe dada yo Maro be matan kala di tooltool ki ye i, in ole si pombe mallangana.”
23264	MAT 3:3	Yowan tani, in mukot ngan Maro koonoo yo Esai i, in iwetewete ye nen, “Ole kalongo tool atu kalngana ye ni sorrakene, in iwete le koonoo maimai nen, ‘Kakarata dada pang Tool Mai, inbe kayeii le tarantatu panga be ipa ye.’”
23265	MAT 3:4	Yowan tani in sousoungu ki ngan tikarata ye asara ke solanga burum yo ene kamel in bulbulini. Inbe iwittoo galini ye bittoongoo ki yo tikarata ye asara kulini i. E kaningi ki yo ikan nga, ngan ikan sis inbe iyin bagil surunu.
23268	MAT 3:7	Bong yeisa be Yowan ikamata di tooltool ke budanga ru yo tiwete edi ye di Paresi le di Sedusi, ngan alunu timan pang ye a be man irriu di, motong la iwete pang di nen, “Ai, ang ngan ben moto dook tiap di natunu! Sei iwete be kayei nen ngan ole kasuru kate malmal ke Maro yo be pang dama ni ngan pombe i?
23270	MAT 3:9	Inbe kin lomim tar be ang ngan tamamim la Apram i, a be nen ngan Maro igarungang tiap, ngan be. Awete pang nen, Maro ke be iportak di pat nga le tiyei ben Apram di natunu.
23274	MAT 3:13	Ye kene tani yo Yowan irriu di tooltool ye in nga, ngan Yesu ipa ke Galili a iman pang ran Yodan be man Yowan irriuu lapau.
23275	MAT 3:14	Bong Yowan ikapye be ilele Yesu a iyei nen be. Le nga iwete panga nen, “Ai, au i la ke be kurriu au i. E nga yelei be kuman pang yau be man arriu ong nga?”
23276	MAT 3:15	Bong ngan Yesu iraua betanga ki nen, “Lom leu, inbe kuyei urata i nookoot nga, yesoo nga dook mata be aru tayei nen, a be nen ngan tatoo dada dook mata noonoonoo le imot yo Maro lono panga nga.” Ngan nen le Yowan ipas le itoo leu.
23277	MAT 3:16	Yowan irriuu a imot, motong Yesu imulu ke ran lono a ise pang ete, ngan pattu leu be lang katene koon panganga, inbe ikamata Maro Amunu Silene iro a isi pang ye ben bal utu be si iwot ye.
23278	MAT 3:17	Inbe iye di tooltool tina tilongo tool atu kalngana iwetewete ke malala ke Maro a isi nen. Iyei ne, “Tool in au natuk. Au i lok panga mai san, inbe lok ponana ye.”
23280	MAT 4:2	Ngan la Yesu ya taleu iyepe ye ni tani nga, ngan isapariuu le ikan so tiap ye ke le bong sangaul pai le pitolo welewele.
23281	MAT 4:3	Motong la tool dook tiap ke touanga i, in man pombe pang ye a iwete panga nen, “Ai, be ong i Maro natunu moolmool nga, ngan kuwete a pat nga tiportak le tiyei porong a kon.”
23282	MAT 4:4	Bong ngan Yesu iraua betanga ki nen, “Rau ke Maro iwete nen, ‘Porong leu la be itoko di tooltool ye yepongo kidi, in tiap, bong betanga le imot yo ipa ye Maro koonoo nga, ngan la itoko di tooltool ye yepongo kidi nga.’ ”
23283	MAT 4:5	Motong la tool kuto mai kidi so sadi tani in ikaua Yesu a yaru tilo ye malala mison ke Maro yo Yerusalem i, a lo ipatokode le ikodo bareme mai ke sungunu pono meneng ete ni, inbe iwete panga nen. Iyei ne,
23284	MAT 4:6	“Be ong i Maro natunu moolmool nga, ngan kupas le kudu tana ni, yesoo Rau ke Maro iwete nen, ‘Ole iwanga di bangabangana ki pong a tisipong ye baedi, a be nen ngan pat isolo kem katene be.’”
23285	MAT 4:7	Bong ngan Yesu iraua betanga ki nen, “Rau ke Maro iwete lapau nen, ‘Kin kutouo Maro yo Tool Mai kiong, in be.’ ”
23286	MAT 4:8	Motong la tool kuto mai kidi so sadi tani in ikaua Yesu mulu a yaru tilo kawal kutono meneng ete ni, a lo ipatnai malala le so matana matana ke tana mai i le imot yo dook mata nga, ngan panga.
23287	MAT 4:9	Motong la iwete panga nen, “Kumata be kugun turum le du damom toko tana, inbe kusung pau nga, ngan ole akap so nga le imot pong.”
23288	MAT 4:10	Bong ngan Yesu iraua betanga ki nen, “Satan, kukoo yau! Yesoo, Rau ke Maro iwete nen, ‘Kusung pang Maro yo Tool Mai kiong i, inbe kuraua panga ya taleu.’ ”
23289	MAT 4:11	Yesu iwete nen pang tool kuto mai kidi so sadi tani a ikoo ye, motong la di bangabangana ke Maro tisi a si tiloni.
23290	MAT 4:12	Ye kene yo Yesu ilongo bingi ke Yowan yo titaru lo rumu dook tiap kidi talnga dikidiki lono ye in nga, le nga imulu a ilo pang tana mai Galili.
23292	MAT 4:14	Ngan ye dada tani yo Yesu iyeii nen i, in le iyeie betanga ke Maro koonoo Esai yo iweta in le kanono pombe. Ngan Esai tani in iyei ne,
23295	MAT 4:17	Ye kene tani in Yesu ipamaditi urata ki ke be iwetewete bingi dook mata ke Maro pang di tooltool. Ngan le iwete pang di nen, “Kaportak lomim, yesoo mooloo tiap, inbe dada yo Maro be matan kala di tooltool ki ye i, in ole si pombe mallangana.”
23296	MAT 4:18	Motong la Yesu ipelele ran koonoo Galili a ila, ngan ikamata di tooltool ru, yaru ngan taidi le toodi. Ngan atu, in ene la Simon i, inbe tiwete ene san ye Pita, in iye taini yo Antares i. Yaru ngan tikatte pu kidi du ran lono a be tikap i ye, yesoo di ngan tiyei urata ye kaungu i be tiyawar a tikap pat ye.
23297	MAT 4:19	Bong ngan Yesu ipuske di nga, le nga iwete pang di nen, “Suru nga, kaman katoo au. Ang ngan di tooltool ke kaungu i, bong ole apatomonai ang ye urata ke kaungu di tooltool.”
23298	MAT 4:20	Yeisa be iwete pang di nen, ngan le pattu leu, inbe yaru tiyege pu kidi sila ikino, inbe titoo a tiye tila.
23299	MAT 4:21	Yesu iye di suru tina ngan tipa kasin a tila, inbe ikamata di tooltool ru mulu, ngan taidi le toodi lapau. Di tooltool ru tina, ngan atu ene la Yemis yo Sebedi natunu i, in iye taini Yowan. Di ngan tiye tamadi Sebedi tiyepe ookoo pono kidi a tikarata pu kidi, inbe Yesu ikamata di le nga koonoo pang di be titoo lapau.
23301	MAT 4:23	Yesu ila ipa ye malala kapala ke tana mai Galili in le imot a ipatomonai di tooltool ye rumu kidi Yuda ke gaongo in lono, inbe iwetewete bingi dook mata pang di tooltool ye dada yo Maro be matan kala di tooltool ki ye i. Inbe ikarata di tooltool yo matamatenge matana matana ikap di nga, ngan le tinidi dook mata mulu.
23302	MAT 4:24	Ngan ye urata tina yo Yesu iyei nen nga, ngan bingi ki idada a iwakaia tana mai Siria in le imot a tilonga, le nga tikap di tooltool yo matamatenge matana matana ikap di ngan pang ye Yesu a be man iyei di le tinidi dook mata mulu. Le nga di tooltool yo tinidi massingi mai mata nga, inbe di tooltool yo so sadi idiwidiwi di nga, inbe di tooltool yo matadi taltalai ngan timol du tana a titangarur nga, inbe di tooltool yo tikap rama nga, ngan timan pang ye Yesu, inbe iyei di le tinidi dook mata mulu.
23304	MAT 5:1	Yesu ikamata di tooltool alunu tina timan pang ye nga, le nga ilo ye kawal atu madini a lo iwur, inbe di galiunu timan pang ye.
23305	MAT 5:2	Motong la imadit a be ipatomonai di, ngan le iwete nen,
23317	MAT 5:14	“Inbe ang ngan kayei ben sul pang di tooltool ke tana mai i le imot. Le matamin too dook ngan, kumata le malala mai sa be iken kawal kutono nga, ngan o ke be itarkoo tiap.
23318	MAT 5:15	Inbe di tooltool ke be tilanga sul ngan tipatudu ye bor tiap. Bong ole tipawoti lo ete a ikan le ilangaraia rumu lono, a be nen ngan di tooltool tikamata ni ye.
23321	MAT 5:18	Awete pang moolmool nen, betanga yo iken ye ger ke Maro ngan o ke be kasin pa be ilene, ngan tiap. Ole iken nen le imot le ipa ye wodenge ki yo maimai tiap nga, le ilo ye lal yo be lang le tana imot ye i. Le betanga tina le imot yo iken ye ger ke Maro nga, ngan ole kanono pombe le imot.
23322	MAT 5:19	Ngan nen le kumata be tooltool sa iwala murini pang betanga mai tiap atu yo iken ye ger ke Maro nga, too ipatomonai di tooltool kapala be tiyei dada gaongo nen i, in ole ene mai tiap ye di tooltool yo Maro be matan kala di nga. Bong sei tool yo itoo ger le betanga tina ke Mose nga le imot, inbe ipatomonai di tooltool ye a be titoo i, in ole ene mai ye di tooltool yo Maro be matan kala di nga.
23323	MAT 5:20	Awete pobe pang nen, kumata le dada kiang yo kayei nga be itoo dada dook mata noonoonoo ke Maro le illos dada kidi Paresi le di pannoongoo ke ger ke Maro, ngan tiap nga, ngan o ke be lo kagaua ye di tooltool yo Maro be matan kala di, ngan tiap yege. Yesu Iwete Ye Dada Ke Raumatenge Di Tooltool
23324	MAT 5:21	“Ang nga kalongo betanga yo muku ngan tiweta pang di sasa kiidi, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Kin karaumata di tooltool be. Kumata le tool sa be iraumata tool atu nga, ngan ole tikauu lo tipatokode ye ni ke karatanga betanga a ikap masngana ye dada ki tani yo iyeii i.’
23325	MAT 5:22	Bong nga be awete pang nen, kumata le tool sa be katen malmal pang ene atu nga, ngan ole tikauu lo tipatokode ye ni ke karatanga betanga a ikap masngana ye dada ki tani. E le kumata tool sa be iwete pang ene be ya in tool dook tiap nga, ngan ole tikauu lo ye di tooltool kuto maimai ke karatanga betanga. Bong kumata le tool sa be iwete pang ene be ya in tool kapakapa nga, ngan kin ikawai ye dook, ole nen ngan Maro ikatte du iyepe ye malala ke masngana yo ei ikan ye le taukan motingi i.
23329	MAT 5:26	Awete pong moolmool nen, taukam dada yo be kupas a kusi tana ye i. Bong ole kuyepe so rumu dook tiap kidi talnga dikidiki tani in lono, le lo kuyimi porai pat pi yo titar pong be kuyimi rumu tani in ye nga, ngan le imot, ngan la be kusi tana nga.”
23330	MAT 5:27	“Ang nga kalongo betanga yo muku ngan tiweta, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Kin kayei bauk be.’
23331	MAT 5:28	Bong nga be awete pang nen, kumata le tool atu be ikamata garup atu ngan matana gorengana ye le lon kaua urata ye be yaru tipa nga, ngan tool in ben iyeie dada dook tiap ke bauk ye garup tani in ye yo lon kaua urata ye nen nga.
23334	MAT 5:31	“Ang nga kalongo betanga yo muku ngan tiweta, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Kumata le tool atu lono be isukraia rimana nga, ngan ole ikaua rau yo tiwodo betanga ke parsukraingi ilo ye i, in pang rimana.’
23335	MAT 5:32	Bong nga be awete pang nen, kumata be tamoto atu rimana iyei bauk tiap, inbe isukraii sokorai nga, ngan tamoto in ikapsap, yesoo iyeie garup in le ikapsap ye dada ke kerenge. Le kumata be garup tani in iyooloo tamoto san nga, ngan garup in iyei dada dook tiap ke bauk. Inbe tamoto paunu yo iyooloo garup tani yo nintooroo isukraii in nga, ngan ya in iyei dada dook tiap ke bauk lapau. Kin Kawete Moolmool Le Ete Be
23336	MAT 5:33	“Ang nga kalongo betanga yo muku ngan tiweta pang di sasa kiidi, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Be kapamede betanga ye so atu be kayeii nga, ngan kin kagarungu be. Bong kayeie so tani yo kapamede betanga pang Tool Mai ye be ole kayeii i.’
23337	MAT 5:34	Bong nga be awete pang nen, be kapamede betanga kiang nga, ngan kin kawete moolmool le ete be. Inbe kin kapootoo malala ke Maro ene a be kapamede betanga kiang ye be, yesoo malala ke Maro in kookoowoo ki ke burungu.
23340	MAT 5:37	Ngan nanga, be nen ngan kapas le kayei ne, ‘E’ ngan ‘E’ le iken leu, too be kayei ne, ‘Tiap’ ngan ‘Tiap’ le iken leu. Bong be kawete betanga san mulu le ipa ye betanga yo be kawete nga, ngan betanga yo ngan ipa ye tool dook tiap Satan.
23341	MAT 5:38	“Ang nga kalongo betanga yo muku ngan tiweta, in oo. Ngan betanga tani in nen, ‘Kumata be tool atu igarungu ene matana nga, ngan ole kakaua tool tani in kootoonoo a kagarungu ene tani in matana lapau. Inbe kumata be tool atu iraukata ene dongana nga, ngan kakaua tool tani in kootoonoo a karaukata ene tani in dongana lapau.’
23342	MAT 5:39	Bong nga be awete pang nen, kin karau kiang a kayei dada gaongo leu pang di tooltool yo tiyei dada dook tiap pang, ngan be. Kumata be tool atu ipodo pangam oonoo nga, ngan kuportak le kupasanga pangam ngas pang ye.