23233	MAT 1:20	Á ta pannononò na paga ni Kusè karannian, á nakakaturuk, á nattatagenà. Á pattatagenà na, ajjan nappasingan kuna yù daroban ni Namarò. Á kinagi na kuna, “Kusè, sikaw nga ginaká ni Dabid, ari ka mabbábáng nga mangatáwa kâ Maria, ta mabussì lápay sù pakapangnguá nayù Mangilin nga Ikararuá.
23234	MAT 1:21	Á iyanâ na sangaw yù laláki, nga ingágan naw ta Kesu, gapu ta aggina yù mangiyígù sù ira tatole na, tapè ari ira mapagikáru sù liwiliwâ da,” kun nayù daroban ni Namarò kâ Kusè.
23236	MAT 1:23	“Ginnán naw yù kagiak ku nikayu. Mabussì sangaw yù magingánay nga narenu, á iyanâ na sangaw yù laláki nga ingágan naw ta Imanuel.” Á yá kebalinán nayù ngágan na, ajjan si Namarò nittam.
23240	MAT 2:2	Á iniyabbû da sù ira tatolay nga taga Jerusalem, á kinagi ra, “Sisaw gián nayù abbing nga neyanâ gangù, nga mabbalin ta Patul nga mammaguray sù ira Kudio? Ta nasingam mi yù bituan na nga ajjan gangù ta lalassangán, á yáyù nga umay kami makimoray kuna,” kud da.
23242	MAT 2:4	Á gapu ta naburung si Patul Erodo, inipágál na yù ira ngámin nga kátannangán nga pári ánna yù ira mangituddu sù tunung da, á iniyabbû na nira, nga kun na, “Sogián nayù nakeyanatán nayù mammaguray nga mangngágan ta Kiristu?”
23243	MAT 2:5	Á simibbák yù ira kátannangán, á kinagi ra kâ Patul, “Á tán nga ili na Betlekem sù purubinsia na Judiya, ta yáyù yù inipetúrâ ni Namarò sù ngaw ira ábbilinán na, nga kunniaw:
23244	MAT 2:6	‘Sikayu nga tatolay nga taga Betlekem, sù purubinsia na Judiya, mássiki nu baddì yù ili naw, meparámak sù ira ngámin nga mammaguray sù purubinsia na Judiya, gapu ta duttál sangaw nga maggapu sù ili na Betlekem yù mammaguray nga manaron sù ira tatolè nga Israel.’ ”
23246	MAT 2:8	Á jinok na ira ta ili na Betlekem, á kinagi na nira, “En naw aleran ta napiá yù gián nayù abbing. Á sangaw nu málerán naw, iránuk naw nikán, tapè ek ku gapay makimoray kuna,” kun ni Erodo nira.
23251	MAT 2:13	Á páno nayù ira álliuk nga taga lalassangán, á nattatagenà mángin si Kusè. Á nappasingan kuna yù daroban ni Namarò, á kinagi na kuna, “Arà! Gumikkáng ka, ta em mu itálaw yù ira masíná, ta iyángem ira ta lugár na Egipto. Á maggián kayu túrin áddè ta kagiak ku nikayu ta mánaw kayu tán. Ta ipálek na sangaw ni Patul Erodo yù abbing, ta igagánge na nga ipapátay,” kun na kâ Kusè.
23253	MAT 2:15	Á naggián ira ta Egipto áddè ta pate ni Patul Erodo. Á yáyù nga natuppál yù ubobuk ni Namarò nga inipeyubobuk na ngaw sù ira ábbilinán na, ta kinagi na, “Agálák ku yù Anâ ku nga maggapu ta lugár na Egipto,” kun na.
23256	MAT 2:18	“Maginná nayù ira tatolay yù ira gikulukuletán, nga nepallà yù daddam da, túrin sù lugár na Rama. Maraddam yù ira ginaká ni Rakel, megapu sù pámmatay nayù ira ánâ da. Awán bulubugá ta ággayáyâ da, ta natayin yù ira ábbing.”
23258	MAT 2:20	Á kinagi nayù daroban kâ Kusè, “Gumikkáng ka, á ilabbè min yù ira masíná sù lugár na Israel, ta natayin yù ira mangigagángay nga mamapátay sù abbing,” kun na.
23261	MAT 2:23	Á minay ira laguk ta Galilia, nga nakipaggián ta ili na Nasaret. Á yáyù nga natuppálin yù inipeyubobuk na ngaw ni Namarò sù ira ábbilinán na, nga kinagi ra, “Meparámak sangaw nga taga Nasaret.”
23263	MAT 3:2	Á kinagi ni Kuan nira, “Maraddam kayu sù liwâ naw, á mabbabáwi kayu laguk sù narákè nga akka-akkuán naw, tapè dán nga naparán kayin, ta duttálin yù pammagure ni Namarò sù ira tatolay ta dabbuno,” kun na.
23264	MAT 3:3	Á si Kuan, aggina yù kinagi na ngaw ni Isaya, nga ábbilinán ni Namarò, nga kun na, “Ajjan yù makkatakatol ta kalállammatán. Yaw ikatakátol na: ‘Umayin si Apu! Paránan naw yù dálan na. Tunungan naw yù pallakarán na.’ ”
23268	MAT 3:7	Á gapu ta aru yù ira nga minay kâ Kuan tapè makirigù ira kuna, á aru gapay yù ira Parisio ánna yù ira Sadusio nga minay kuna. Aggira yù naggigiámmu ta rilisiod da. Á pakasingan ni Kuan nira, kinagi na nira, “Sikayu nga ginaká na iráw, ngattá ta kagian naw ta melillì kayu sù pamagikáru ni Namarò megapu sù karigù naw? Ari!
23271	MAT 3:10	Á yaw keyarigán nayù pamagikáru ni Namarò yù wátay nga megangngà ta gamù na káyu. Á kunnay ta dán nga naparán yù wátay nga áttukák ta káyu, dán nga naparán gapay yù pamagikáru ni Namarò. Á ngámin ira nga kun na káyu nga ari napiá yù ábbungá ra, matukák ira nga matuggi.”
23272	MAT 3:11	Á inupù ni Kuan yù magubobuk, á kinagi na, “Nu makirigù kayu nikán, nga pakasinganán ta pabbabáwi naw ta liwâ naw, á danum lâ yù irigù ku nikayu. Ngam ajjan sangaw yù umay, nga dakal yù pakáwayyá na ánnè nikán. Á aringà mepángngà nga maggawing ta sapátù na. Á dumá yù ánnigù na, ta isipà na yù ira manguruk kuna sù Mangilin nga Ikararuá na, nga kun na irigù na nira. Á kun na api yù irigù na sù ira áppè pípiá, ta ari ira melillì sù pangukum na.
23273	MAT 3:12	Á sangaw nu lubbè, isinná na yù ira manguruk kuna sù ira ari manguruk, nga kun na tolay nga massâ ta aggì. Unnuran na yù aggì, nga pakappián na sangaw sù ággubbuán na. Ngam tuggian na sangaw yù attá sù api nga ari bulubugá máddà.” Yáyù inilayalayâ ni Kuan, nga Minánnigù.
23275	MAT 3:14	Á gapu ta mappasirán si Kuan, á kinagi na kâ Apu Kesu, “Apu, sikán nakuan yù máwák nga makirigù nikaw, ngam ngattá, ta umay ka makirigù nikán?” kun ni Kuan.
23276	MAT 3:15	Á kinagi ni Apu Kesu, “Paguráyám mu, ta napiá nu palurotat ta ngámin yù ipakuá ni Namarò nitta,” kun na. Á yáyù nga inanugù ni Kuan, á jinigù na.
23278	MAT 3:17	Á nappáginná yù ngárál ni Namarò nga naggapu ta lángì, á kinagi na, “Yawe yù Anâ ku nga iddukak ku, á ayatánà megapu kuna.”
23281	MAT 4:3	Á jimikkì kuna si Satanas, á kinagi na kuna, “Nu kuruk ta sikaw yù Anâ ni Namarò, arakè! Pabbalinam mè laguk ta kanan yawe ira batu,” kun na.
23282	MAT 4:4	Á simibbák si Apu Kesu, á kinagi na, “Ajjan yù inipetúrâ ni Namarò nga kinagi na, ‘Ari lâ kanan yù ákkatolayán na tolay, nu ari gapay yù ngámin nga ubobuk ni Namarò,’ ” kun na.
23284	MAT 4:6	Á kinagi ni Satanas kâ Apu Kesu, “Nu kuruk nga Anâ naka ni Namarò, makkassú ka ngè laguk, ta ajjan yù netúrâ nga kunniaw: ‘Ipataron naka ni Namarò sù ira daroban na, á tangngalád da ka, tapè ari ka mabigarán, mássiki yù takkim,’ ” kun ni Satanas.
23285	MAT 4:7	Á simibbák si Apu Kesu, á kinagi na kâ Satanas, “Wan á, ngam ajjan gapay yù netúrâ, ‘Arám mu paraparubán si Namarò nga Yápum.’ ”
23287	MAT 4:9	Á kinagi na, “Iyawâ ku sangaw nikaw ngámin danniaw, nu mamalittúkak ka nga makimoray nikán,” kun ni Satanas.
23288	MAT 4:10	Á simibbák si Apu Kesu, á kinagi na, “Mánaw ken, Satanas! Ta ajjan yù inipetúrâ ni Namarò nga kunniaw, ‘Pakimorayám mu lâ si Namarò nga Yápum. Aggina lâ yù passerbiám mu!’ ”
23293	MAT 4:15	“Túrin sù dabbun na Sabulon ánna yù dabbun na Neptali, á túrin ta aruk na bebay ánna ta dammáng na danum na Jordan, ajjan yù purubinsia na Galilia, nga lugár nayù ira tatolay nga ari Kudio.
23294	MAT 4:16	Á yù ira tatolay nga maggián tán, kun na nakallà yù nonò da, ta arád da ammu si Apu. Ngam manawagán yù nonò da sangaw nu umay yù mamannawák nira, ta ipakánnámmu na nira yù bilin ni Namarò. Nesinná ira ngaw kâ Namarò nga kun na natay. Ngam sangaw nu maginná ra yù bilin ni Namarò, pannawagan ni Namarò yù nonò da.”
23295	MAT 4:17	Á natuppál yane ubobuk ni Namarò, ta yáyù pamegapu ni Apu Kesu nga mangilayalayâ sù ubobuk ni Namarò. Á kinagi na, “Mabbabáwi kayu sù liwâ naw, á likuránán nawin yù ággangnguá naw. Ta duttálin yù pammagure ni Namarò ta dabbuno.”
23297	MAT 4:19	Á kinagi ni Apu Kesu nira, “Tuttulan nawà. Á abbágát takayu, tapè kunnay ta aru nga sirá yù málâ naw kunangan, aru sangaw gapay yù ira tatolay nga ipálâ ku nikayu, nga patuttulan naw nikán, tapè mesipà ira sù pammagure ni Namarò,” kun na nira.
23306	MAT 5:3	“Mapagayáyâ yù ira manukkalak, nga ammu ra ta nakaliwâ ira nga ari makatuppál sù ngámin nga ipakuá ni Namarò nira, ta ikatalà da si Namarò ta mangabbák nira. Mammapiá yù ággiád da sangaw, ta aggira yù mesipà sù pammagurayán ni Namarò ta lángì.
23314	MAT 5:11	“Á sikayu, mapagayáyâ kayu nu uyu-uyawad da kayu nayù ira tatolay ánna jigirigátad da kayu ánna paraparáketad da kayu gapu ta pangikatalà naw nikán, ta mammapiá sangaw yù ággián naw.
23315	MAT 5:12	Ta kunnian gapay yù panigirigâ nayù ira ngaw tatolay sù ira ngaw ábbilinán ni Namarò. Magayáyâ kayu laguk, mássiki nu marigirigâ kayu, ta aru yù napiá nga bálà naw nga pinakappián ni Namarò ta lángì, nga málâ naw sangaw nu lubbè kayu tán.”
23316	MAT 5:13	Á inituddu na paga ni Apu Kesu, á kinagi na, “Sikayu nga manguruk nikán, yá keyarigán naw yù asin. Ta napiá ánna nasingngà yù kanat tam nu ajjan yù asin kuna. Á sikayu nga manguruk nikán, nekiruk kayu sù ira tatolay nga ari manguruk, tapè ituddu naw nira yù napiá, á máwayyá ra laguk nga mabbáli nakuan ta napiá gapay. Ngam nu mallállágin yù asin, awánin ta paggák na. Á kengá lâ, ta awán ta serbi na, nu ari lâ nga metabbà nga meguppuguppè sangaw.
23317	MAT 5:14	“Á yù ili nga napatáddak ta puddul, ari gemma metuttù. Kunnian gapay yù keyarigán naw. Ta sikayu nga manguruk nikán yù kun na nawák, á manawagán yù nonò nayù ira tatolay megapu sù ituddu naw nira.
23319	MAT 5:16	Á kunnian gapay yù keyarigán naw. Arán naw ilímak yù ángnguruk naw kâ Namarò. Á tuppálan naw yù ipakuá na nikayu, tapè masingan nayù ira tatolay yù napiá nga akka-akkuán naw ánna dayáwad da si Namarò nga Yáma naw ta lángì.”
23320	MAT 5:17	Á kinagi ni Apu Kesu, “Arán naw kagian ta umayà manguli sù tunung ni Moyses ánna yù ituddu nayù ira ngaw ábbilinán. Arák ku patalián yù kinagi ra nu arák ku galâ tuppálan yù ngámin nga kinagi ra.
23323	MAT 5:20	Á yáyù laguk nga kagiak ku nikayu, nu ari napiá yù ánnuppál naw sù ipakuá ni Namarò ánnè sù ánnuppál nayù ira Parisio ánna yù ira mangituddu sù tunung, ari kayu gemma mesipà sù pammagurayán ni Namarò ta lángì.”
23324	MAT 5:21	Á kinagi ni Apu Kesu, “Ammu naw gemma yù netuddu gári sù ira ngaw tatolay, nga ‘Ari kayu mamapátay, ta gaputad da sangaw yù tolay nga mamapátay, á ikeká ra.’
23328	MAT 5:25	“Á ta ángngarigán nu ajjan yù mangikeká nikayu, á mapolu kayu bì nga makipakomá kuna, marakè ipagápù na kayu nga ipeyángay ta kues, á ipaparesu na kayu sù ira pulis.
23330	MAT 5:27	“Á ammu naw gemma yawe nakagi, nga ‘Ari kayu mangarallaw.’
23332	MAT 5:29	“Á nu mapaliwâ kayu sangaw megapu sù jiwanán nga matá naw, baddulan naw laguk nga itabbà naw. Ta napiá yù kesipà naw sangaw kâ Namarò ta lángì, mássiki nu nakúráng yù baggi naw ta tádday nga matá na, ánnè sù ketabbà nayù ngámin nga baggi naw sù impiernu.
23334	MAT 5:31	“Á nakagi ngaw gapay ta nu ajjan yù laláki nga mangigúngay sù atáwa na, á iyawâ na laguk yù túrâ na nga pakasinganán ta paggúnge ra.
23336	MAT 5:33	“Á naginná naw gapay yù kinagi ra gári sù ira ngaw olu nga tatolay, nga ‘Arán naw pallikuránán yù initabbá naw. Ngam tuppálan naw yù inipagássingán naw nga initabbá kâ Namarò.’
23340	MAT 5:37	Napiá lâ nu kagian naw ‘Wan,’ nu uwan, onu ‘Ari,’ nu ari, ta naggapu kâ Satanas yù ilannà naw.
23341	MAT 5:38	“Á naginná naw gapay yù nakagi gári, nga kud da, ‘Nu ajjan yù mamuling sù kabbulun na, á bulingan naw gapay. Onu ajjan yù manultù sù ngipan na kabbulun na, á tappulán naw gapay.’
23346	MAT 5:43	“Á naginná naw gemma yù nakagi, nga ‘Iddukan naw yù ira kákkopun naw, ánna ikalusso naw yù ira malussaw nikayu.’
23351	MAT 5:48	Párigán naw laguk si Namarò nga Yáma naw ta lángì, tapè pareku lâ nga napiá yù akkuán naw, nga kunnay kuna.”
23352	MAT 6:1	Á pangituddu na paga ni Apu Kesu, kinagi na, “Magimuguk kayu, ta ari lâ yù paddáyo na tatolay yù gapu na nga tuppálan naw yù napiá. Ta nu tuppálan naw yù napiá nga akkuán naw ta arubáng nayù ira tatolay tapè dayáwad da kayu, awán laguk bulubugá ta bálà naw nga naggapu kâ Namarò nga Yáma naw ta lángì.
23356	MAT 6:5	“Á nu makimállà kayu kâ Namarò, arán naw párigán yù ira áppè pípiá. Ta ikáyâ da umay makimállà, nga manáddak sù tangngá na kapilliá onu tangngá na dálan, tapè mepasingan ira sù ira tatolay. Á kuruk yù kagiak ku nikayu, nga nálâ den yù bálà da, nga paddáyo nayù ira tatolay nira.
23358	MAT 6:7	“Á sù pakimállà naw, arán naw patturutan yù ubobuk naw, nga kunnay sù ira nga ari manguruk kâ Namarò. Ta kagiad da ta ginnán na yù ipakimállà da megapu sù aru nga ubobuk da.
23360	MAT 6:9	Á yáyù nga kunniaw laguk yù ákkimállà naw: ‘Ammò mi nga ajjan ta lángì, parè lâ ta meparáyaw yù ngágam mu sù ira ngámin nga tatolay.
23364	MAT 6:13	Á arák kami pángayan sù ira mangituddu ta narákè, á ilillì kami kâ Satanas nga maddok nira.’
23365	MAT 6:14	“Ta nu pakomán naw yù ira nakaliwâ nikayu, á pakomán na kayu gapay sangaw nayù Yáma naw ta lángì.
23367	MAT 6:16	“Á nu ngilinan naw yù ággaw nga arán naw pakkákán, arán naw párigán yù ira áppè pípiá, gapu ta áppè daddaddam ira lâ, nga ari magámmuâ ánna ari mattagetay, tapè masingan na tatolay ta ngilinad da yù ággaw. Á kuruk yù kagiak ku nikayu, nga nálâ den yù bálà da, nga paddáyo nayù ira tatolay nira.
23369	MAT 6:18	tapè awán ta makasingan sù pangilin naw sù ággaw, nu ari lâ si Namarò nga Yáma naw ta lángì. Á yù Yáma naw nga makasingan sù inilímak naw, aggina yù mabbalabálà nikayu.”
23370	MAT 6:19	Á kinagi na paga ni Apu Kesu, “Arán naw unnu-unnuran yù masserbi nikayu saw dabbuno, ta malogon gemma nga mararál megapu sù ulak ánna ulolak onu masináyán, onu apan na sangaw nayù makkokò.
23372	MAT 6:21	Á nu yù gián ni Namarò ta lángì yù káríkuán naw, si Namarò gapay yù nononopan naw. Á nu yawe dabbuno yù paggianán nayù kukuá naw, arán naw si Namarò bulubugá manonò.”
23373	MAT 6:22	Á kinagi na má ni Apu Kesu, “Á yù matá na tolay, meyárik ta isingan na baggi na. Á nu napiá yù matá naw, napiá gapay yù akkuán naw, gapu ta manawák gapay yù nonò naw.
23374	MAT 6:23	Ngam nu jikkù yù matá naw, nakallà yù nonò naw, á awán ta napiá nga akkuán naw. Tanu kagian naw ta manawagán kayin, ngam narákè yù nonò naw, á kuruk nga nepallà laguk yù kallà na nonò naw.”
23375	MAT 6:24	Á nagubobuk má si Apu Kesu, á kinagi na, “Á awán ta tolay nga makapasserbi sù duá nga yápu na, gapu ta ari naggittá yù ayâ na nira, ta ikalusso na ánna iluddè na yù tádday, á iddukan na ánna pakimorayán na yù tádday. Á kunnay gapay nikayu, ta ari kayu makapalurò kâ Namarò nu yá lâ ikáyâ naw yù kuártu ánna yù kegatángán na sawe dabbuno.
23376	MAT 6:25	“Á yáyù nga kagiak ku nikayu ta arán naw ipakkaburung yù áttole naw saw dabbuno, nga kanan naw ánna inuman naw, onu yù gámì nga ipabbarawási naw. Ta nu iniyawâ ni Namarò nikayu yù baggi naw nga sinole na, arán na panò iyawâ gapay yù ngámin nga máwák naw nga kanan ánna gámì?
23379	MAT 6:28	“Á ngattá laguk, ta ipakkaburung naw yù gámì nga ipabbarawási naw? Á ta ángngarigán, nonopan naw yù ira lappáw sù kakáddapán, nu kunnasi yù áddakal da. Ari ira mattarabáku. Arád da ammu mappadday ta gámì.
23382	MAT 6:31	“Á yáyù nga ari kayu laguk mabburuburung nu sisaw pangápán naw ta kanan naw ánna inuman naw onu gagámì naw.
23385	MAT 6:34	Á yáyù nga arán naw laguk ipakkaburung yù jigâ nga duttál sangaw nu ummá. Ngattá, ta lannapán naw yù ipakkaburung naw ta ággawo? Ta ajjanin gemma yù jigâ naw ta ággawo. Á sangaw nu ummá lâ yù pakanonò naw sù jigâ nga duttálin nikayu sangaw nu ummá.”
23386	MAT 7:1	Á kinagi ni Apu Kesu, “Arán naw panunnután yù ira kábulun naw, tapè arán na kayu sangaw panunnután ni Namarò.
23391	MAT 7:6	“Á arán naw ituddu yù napiá nga meyannung kâ Namarò sù ira manakì magginná, marakè akkuád da kayu, nga kunnay ta ítu nga maggabbuâ nga mangagâ. Arán naw ilayalayâ yù ubobuk ni Namarò sù ira mangipuerá sù ubobuk na, ta mangilin yù ubobuk ni Namarò. Á kunnay nakuan ta iwárì naw yù nakástá nga dusáriu nga perlás ta arubáng nayù ira bábi, á iguppuguppè da lâ.”
23392	MAT 7:7	Á kinagi ni Apu Kesu, “Nu ajjan yù máwák naw, makkiddaw kayu kâ Namarò, á iddán na kayu sangaw. Á magalek kayu, gapu ta ituddu na sangaw yù pakálerán naw. Á nu mattottò kayu ta puertá, mabukatán sangaw, tapè makatallung kayu.
23394	MAT 7:9	“Á ta ángngarigán, egga panò nikayu yù yáma nga mangiyawâ ta batu sù anâ na nga makkiddaw ta kanan na?
23397	MAT 7:12	Á sikayu, akkuán naw laguk yù ngámin nga napiá nga ángngabbák naw sù ira ikáttole naw nga kunnay sù ikáyâ naw nga akkuád da nakuan nikayu, ta yáyù gemma yù kebalinán nayù tunung ni Moyses ánna yù inituddu nayù ira ngaw ábbilinán ni Namarò.”
23398	MAT 7:13	Á kinagi ni Apu Kesu, “Á taddánát takayu ta tullung kayu sù nasirì nga áttallungán. Ta aláwa garè yù áttallungán ánna yù dálan nga makáddè sù impiernu nga ari máddà yù api na, á aru garè yù ira mappángè tán.
23399	MAT 7:14	Á marigâ yù ira mappángè sù pakkatolayán ni Namarò, gapu ta nasirì yù áttallungán sù dálan nga makáddè sù gián na, á baddì yù ira makálek kuna.”
23400	MAT 7:15	Á kinagi ni Apu Kesu, “Magimuguk kayu, tapè ari kayu melogò sù ira áppè ábbilinán. Ta umay ira nikayu mappásingan nga kunnay ta masippà nga karneru, ngam magigúbâ ira ta kun na ítu nga mabisin.
23406	MAT 7:21	“Á yù ira nga makkagi ta ‘Apu, Apu,’ kud da nikán, ari ira ngámin mesipà sù pammagurayán ni Namarò ta lángì, ngam yù ira galâ nga mangupù nga manuppál sù ipakuá na nira nayù Yámà nga ajjan ta lángì.
23407	MAT 7:22	Á sangaw nu duttál yù ággaw nga pamanunnù ku, aru yù ira nga makkagi nikán ta ‘Apu, ari panò sikami yù ira pannakabaggim nga nangilayalayâ? Á iniyusá mi yù ngágam mu ta pamapáno mi sù ira nattaliponak nga anitu ánna namagaddátu kami ta aru megapu sù ngágam mu,’ kud da nikán sangaw.
23408	MAT 7:23	Ngam sikán, kagiak ku laguk sangaw nira nga ‘Arát takayu bulubugá amma-ammu! Panawán nawà, sikayu nga mangnguá ta narákè!’ kuk ku sangaw nira.
23409	MAT 7:24	“Á yáyù laguk nga kagiak ku nikayu ta yù ira tatolay nga magginná karannian nga ubobuk ku ánna uputad da nga tuppálan yù kinagì, yá keyarigád da yù tolay nga ammu na yù napiá, nga nappatáddak ta kallang nga inikokkok na sù utun na dakal nga batu.
23412	MAT 7:27	Á ajjan yù nasikan nga urán, á nalítù yù dabbun. Á nabbaggiu ánna nassikan yù paddák. Á natombá yù bale na, nga mekákkássing yù keruppu na.”
23416	MAT 8:2	Á ajjan yù tolay nga naggoggong nga jimikkì kuna. Á namalittúkak ta arubáng na, á kinagi na, “Apu, ammù ta makáwayyá ka nga mamammapiá nikán nu ikáyâ mu,” kun na.
23417	MAT 8:3	Á sinonnâ ni Apu Kesu yù limá na, á sinámmì na yù tolay. Á kinagi na kuna, “Wan, ikáyâ ku. Mammapiá ka laguk,” kun na. Á dagarágâ nga nammapiá.
23418	MAT 8:4	Á gapu ta nammapiángin yù tolay, á kinagi ni Apu Kesu kuna, “Magimuguk ka, ta arám mu lábbì kagian yù pamammapiâ nikaw. Ngam e ka bì mappasingan nga dagarágâ sù pári, tapè bisítán naka. Á iyawâ mu laguk sù pári yù iyátáng na megapu nikaw, nga kunnay sù kinagi ni Moyses, tapè ipakánnámmum sù ira tatolay ta kuruk nga nammapiá ken,” kun na.
23420	MAT 8:6	“Apu,” kun nayù kapitán kâ Apu Kesu, “matakì yù abbing ku nga nagiddá túrin ta balè, nga kun na natay yù baggi na, á kuruk nga najjigâ yù abbing,” kun nayù kapitán.
23421	MAT 8:7	“Á et ten, ta ek ku pammapián,” kun ni Apu Kesu kuna.
23422	MAT 8:8	Á initabbák nayù kapitán, á kinagi na, “Apu, aringin máwák nga umay ka, ta mappasiránà nga mamaddulò nikaw sù balè. Á ammù gemma ta mássiki nu ari ka umay, ngam kagiam mu lâ ta mammapiá yù aripak ku, á mammapiángin.
23423	MAT 8:9	Á mássiki sikán, ajjan yù maddok nikán, á ajjan gapay yù ira suddálu nga dobak ku. Á nu kagiak ku sù tádday, ‘E ka túrin,’ onu ‘E ka saw,’ á umay. Á nu kagiak ku sù aripak ku yù ikáyâ ku nga akkuán na, á dagarágâ nga akkuán na,” kun nayù kapitán.
23424	MAT 8:10	Á pakaginná ni Apu Kesu sù initabbák nayù kapitán, napállâ sù ángngikatalà na kuna, á kinagi na sù ira dumaddáddán kuna, “Kuruk yù kagiak ku nikayu, nga awán ta nálek ku nga mangikatalà nikán, mássiki sù ira ngámin nga taga Israel, nga kunnay sù ángngikatalà na yawe kapitán nga taga Roma.
23426	MAT 8:12	Ngam yù ira nga kagittâ nga ginaká ni Israel, nga mesipà nakuan sù pammagurayán ni Namarò ta lángì, ari ira sangaw mesipà. Ngam metabbà ira sangaw ta lawán sù gián nga nakallà, á gikulukuletán yù ira tatolay tán ánna mangngarangngaringngì ira,” kun ni Apu Kesu.
23427	MAT 8:13	Á nallipay si Apu Kesu sù kapitán, á kinagi na kuna, “Mánaw ken nga lubbè laguk, ta mapalurokin yù inipakimállà mu, nga kunnay sù panguruk mu,” kun na. Á negiddán yù pammapiá nayù aripan na kapitán sù pagubobuk ni Apu Kesu.
23431	MAT 8:17	Yáyù kingnguá na tapè matuppál yù kinagi na ngaw ni Isaya, nga yù ngaw ábbilinán ni Namarò, nga kunniaw: “Aggina lápay yù mamammapiá sù ngámin makkakerumá nga takì tam ánna yù mangari ta ngámin nga makkakerumá nga tulágat tam.”
23432	MAT 8:18	Á pannarek na bilák ta tádday nga ággaw, ajjan di Apu Kesu ta aggik na bebay. Á pakasingan ni Apu sù magaru nga tatolay nga nallepuán kuna, á kinagi na sù ira sinudduán na, “Dumákì ittam,” kun na.
23433	MAT 8:19	Á lage ra nánaw, jimikkì kuna yù tádday nga minángngituddu ta tunung, á kinagi na kuna, “Apu, naparánà nga tumuttul nikaw ta ngámin nga angayám mu,” kun na.
23434	MAT 8:20	Á simibbák si Apu Kesu, á kinagi na, “Napiá yù ággián na basikaw ánnè nikán, ta ajjan yù abbû na. Á yù ira mammánù, ajjan gapay yù umù da. Ngam awánà ta pagibannagán, sikán nga Kaká na ngámin na tatolay,” kun na.
23435	MAT 8:21	Á yù tádday nga siminuttul kuna, ta pakaginná na karannian nga kinagi na, minay kuna, á kinagi na, “Apu, anugutam mu bì ta ek ku mapolu nga itanam yù ammò ku pángè ku tumuttul nikaw,” kun na.
23436	MAT 8:22	Á kinagi ni Apu Kesu kuna, “Paguráyám mu. Ta yù ira nga ari manguruk nikán, meyárik ira ta natay. Á yáyù aggira yù mangitanam sù kagittá ra. Á sikaw, tuttulam mà,” kun na.
23439	MAT 8:25	Á naganássing yù ira sinudduán na, á ed da linukák, nga kud da, “Apu, iyígù mu ittam bì, ta awán ittamin!” kud da.
23440	MAT 8:26	“Á ngattá ta maganássing kayu?” kun ni Apu Kesu. “Anni ngillâ yù kakapi na ángngikatalà naw nikán!” kun na. Á gimikkáng laguk, á gimmá na yù paddák ánna yù palung. Á dagarágâ nga nagimammà.
23441	MAT 8:27	Á nepallà yù assing nayù ira sinudduán na, á napállâ ira. Á kinagi ra, “Asinni yaw, nga anni panò yù katatole na! Ta mássiki nu paddák ánna palung, á kurugad da yù kagian na nira!” kud da.
23443	MAT 8:29	Á dagarágâ nga nakkalli ira, nga kud da, “Ye, sikaw nga Anâ ni Namarò, anni yù akkuám mu nikami? Arák kami bì jigirigátan lage na ággaw nga natullà nga pamanunnù mu nikami!” kud da.
23445	MAT 8:31	á nakimállà yù ira anitu, á kud da kâ Apu Kesu, “Á nu papanáwak kami, anugutam mu laguk ta umay kami tullung táne ira bábi,” kud da.
23446	MAT 8:32	Á “Umay kayin!” kun ni Apu Kesu nira. Á dagarágâ nánaw ira laguk sù ira duá nga lálláki, á minay ira simillung sù ira aru nga bábi. Á nakkarerá ngámin yù ira bábi nga minutù nga nappángè ta danum, á nalaggabán ira, á natay ira ngámin.
23450	MAT 9:2	Á labbè da tán, minay kâ Apu Kesu yù ira tatolay, nga nangáttu sù kabbulud da nga nagiddá nga kun na natay yù baggi na. Á pakasingan ni Apu Kesu nira, nánnámmuán na ta ajjan yù pangikatalà da kuna. Á yáyù nga kinagi na sù tolay nga nagiddá, “Anâ ku, pálappawam mu yù nonò mu, ta napakomángin yù ira liwiliwâ mu,” kun na.
23451	MAT 9:3	Á ajjan tán yù ira mangituddu ta tunung. Á pakaginná ra sù kinagi ni Apu sù tolay nga natay yù baggi na, kagiad da ta nonò da, “Narákè yian! Ngattá ta magubobuk yane tolay nga kun na aggina si Namarò!” kud da.
23452	MAT 9:4	Á ammu ni Apu Kesu yù ninononò da, á kinagi na nira, “Ngattá, ta nononopan naw yù narákè nikán?
23453	MAT 9:5	Anni panò yù ikáyâ naw nga kagiak ku nakuan sù tolay nga kun na natay yù baggi na? Ta mabbábáng kayu megapu sù kinagì kuna nga, ‘Napakomángin yù ira liwiliwâ mu.’ Á nu kuk ku lâ, ‘Gumikkáng ka, apam mu yù dapam mu, á mallakák ka,’ manguruk kayu panò?
23454	MAT 9:6	Á yaw laguk yù akkuák kin, tapè kánnámmuán naw ta sikán nga Kaká na ngámin na tatolay yù makáwayyá saw dabbuno nga mamakomá ta liwiliwâ na tatolay,” kun na. Á nallipay laguk si Apu Kesu, á kinagi na sù tolay nga kun na natay yù baggi na, “Gumikkáng ka laguk, á akkatam mu yù ággiddám mu, á mánaw ken nga manoli ta balem,” kun ni Apu Kesu kuna.
23457	MAT 9:9	Á nánaw si Apu Kesu laguk tán nga lugár. Á pakalakalakák na, nasingan na si Mattiu, nga mináttuki ta buwì, nga nagitubang sù áttarabakuán na. Á kinagi ni Apu kuna, “Tuttulam mà,” kun na. Á kinuruk ni Mattiu, á gimikkáng, á siminuttul kuna.
23459	MAT 9:11	Á ajjan gapay tán yù ira Parisio. Pakasingad da ta mepakkákán di Apu Kesu sù ira kábulud di Mattiu, kinagi ra sù ira sinudduán ni Apu, “Ngattá, ta mepakkákán yù mesturu naw sù ira mináttuki ta buwì ánna yù ira káruán nga minálliwâ ta tunung tam?” kud da.
23460	MAT 9:12	Á pakaginná ni Apu Kesu sù iniyabbû da, simibbák nga nagángngarigán, á kinagi na nira, “Ari yù ira nga napiá yù gawagawáyád da yù magáwák ta minángnguru, nu ari galâ yù ira máttakì.
23461	MAT 9:13	Á yáyù nga minayà saw dabbuno. Ta arák ku agálán yù ira nga makkagi ta napiá ira, nu ari galâ yù ira nga ammu ra ta ajjan yù liwâ da. Á sikayu, umay kayu laguk ánna gigiámmuan naw yù kebalinán na yaw nga napiá nga bilin ni Namarò nga netúrâ nga kunniaw: ‘Yaw karagaták ku, ari yù pangiyátáng na tolay nikán, nu ari galâ yù pangikállà da sù ira kábulud da.’ Á mássiki nu tuppálan naw yù tunung, awán ta serbi na nu awán ta pangikállà naw sù ira kábulun naw,” kun ni Apu Kesu.
23462	MAT 9:14	Á kabalin na nakiubobuk ni Apu Kesu sù ira Parisio, minay kuna yù ira makituddu kâ Kuan nga Minánnigù. Á kinagi ra, “Ngilinam mi yù ággaw nga arám mi pakkákán, nga kunnay gapay sù ira Parisio. Ngam yù ira tudduám mu, anni má ta arád da ngilinan yù kustombare mi nga ari kumán?” kud da.
23463	MAT 9:15	Á nagángngarigán si Apu Kesu, á iniyárik na yù ira tudduán na sù ira makibodá. Á kinagi na, “Maraddam panò yù ira makibodá nu ajjan nira yù nobiu? Ari gemma! Ngam sangaw nu mepánaw yù nobiu nira, á yáyù sangaw yù pangilid da sù ággaw nga arád da pakkákán,” kun na.
23464	MAT 9:16	Á nagángngarigán má si Apu Kesu nira, tapè ipakánnámmu na ta ari metádday yù bagu nga ituddu na sù dán nga kustombare ra. Á kinagi na, “Awán gemma ta tolay nga magappíl ta bagu sù dán nga gámì, gapu ta nu mabábbalán sangaw, á kuddan yù bagu, á mappanà yù pisil nayù gámì.
23465	MAT 9:17	Á ta kunnian gapay, nu mappadday ira ta binaráyáng, awán ta tolay nga mangipay ta bagu nga tabbuk na úbas sù dán nga ággianán na nga tabbì. Ta nu dán nga tabbì yù payyád da, á nataggâ garè nga mabì lâ mabattâ sangaw, á metabbà yù binaráyáng ánna kengá lággapay yù naggianán na nga tabbì. Á yáyù nga ipe tam laguk yù bagu nga binaráyáng sù bagu nga ággianán na, tapè lumánnâ sangaw yù tabbì ánna ari mabattâ, á mapakappián yù binaráyáng gapay.”
23466	MAT 9:18	Á sù arán na paga kabalin ni Apu Kesu nga nagubobuk, jimikkì kuna yù Kudio nga makáwayyá nga mammaguray, nga namalittúkak sù arubáng na. Á kinagi na, “Ikállà mà bíkay, ta kapáppate na lâ nayù anâ ku nga magingánay! Em mu bì támmitan, tapè matolay,” kun na.
23469	MAT 9:21	gapu ta kinagi na ta nonò na, “Mássiki nu yù barawási na lâ yù masiggek ku, mammapiángakin,” kun na.
23470	MAT 9:22	Á pakánnámmu ni Apu Kesu ta ajjan yù naniggek kuna, nallipay, á nasingan na yù babay. Á kinagi na, “Pataggatam mu yù nonò mu, Anâ ku, ta nammapiá ken megapu sù pangikatalà mu nikán,” kun ni Apu. Á dagarágâ nammapiángin yù babay.
23472	MAT 9:24	Á kinagi na nira, “Mánaw kayin ngámin, ta ari natay yù abbing, nu ari lâ nakkaturuk,” kun na. Á yáyù nga inipappagalà da si Apu Kesu.
23475	MAT 9:27	Á kabalin ni Apu Kesu nga namammapiá sù magingánay, nánaw sù giád da. Á pakalakalakák na ta dálan, siminuttul yù duá nga lálláki nga buling, á inikatakatol da, “Ikállà kami, sikaw nga Ginaká ni Patul Dabid,” kud da.
23476	MAT 9:28	Á manganánnuán, nakáddè di Apu Kesu sù pakipaggianád da. Á tallung ni Apu sù unak na balay, simillung gapay yù ira duá nga buling nga jimikkì kuna. Á iniyabbû ni Apu Kesu nira, “Kurugan naw panò nga makáwayyángà nga manuppál sù ipakimállà naw?” kun na. “Wan, Apu,” kud da kuna.
23477	MAT 9:29	Á yáyù nga sinámmì ni Apu yù matá nayù ira buling, á kinagi na nira, “Mapalurò laguk nga kunnay sù pangikatalà naw nikán,” kun na.
23478	MAT 9:30	Á pagubobuk ni Apu, dagarágâ nga nakasingan iren. Á sinaddánán ni Apu ira, nga kinagi na, “Arán naw bulubugá kagian yaw nga nesimmu nikayu,” kun na.
23481	MAT 9:33	Á pinapáno ni Apu yù anitu kuna, á nagubobugin yù tolay. Á napállâ yù ira tatolay nga ajjan tán, á nakkaká-ubobuk ira, á kinagi ra, “Awán bulubugá ta nakasingan paga ta kunniaw sù giát tam nga Israel!” kud da.
23482	MAT 9:34	Ngam yù ira Parisio, kinagi ra, “Si Satanas nga yápu nayù ira anitu yù paggapuán nayù pakáwayyá na nga mamapánaw sù ira anitu,” kud da.
23485	MAT 9:37	Á kinagi na laguk sù ira sinudduán na, “Aru yù ira tatolay nga ari manguruk, nga meyárik sù magaták. Ngam nakúráng yù ira umay maggaták.
23486	MAT 9:38	Makimállà kayu laguk nga makkiddaw sù makákkuá sù ákkomanán, ta doban na bì yù ira umay maggaták sù ákkomanán na,” kun na. Á yù ira maggaták yù keyarigán nayù ira mangituddu sù bilin ni Namarò, tapè mesipà kuna yù ira tatolay nga magginná.
23491	MAT 10:5	Á danniaw nga mapulu duá yù jinok ni Apu Kesu, ta umay ira mangipakánnámmu sù meyannung kuna. Á lage ra nánaw, kinagi ni Apu Kesu nira, “Ari kayu umay sù gián nayù ira tatolay nga ari Kudio, á ari kayu tullung sù ira ili na Samaria.
23493	MAT 10:7	Á ta ngámin nga labbetán naw, yá ilayalayâ naw, ‘Duttálin nikayu yù pammagure ni Namarò,’ kun naw.
23495	MAT 10:9	“Á nu mánaw kayu, arán naw ipulù yù kuártu. Mássiki nu sinsilliu, arán naw ibolsá.
23498	MAT 10:12	Á tallung naw sù bale na, bindisionán naw yù ira nga maggián tán. Kagian naw nira, ‘Mepagimammà kayu kâ Namarò,’ kun naw.
23501	MAT 10:15	Á kuruk yawe nga kagiak ku nikayu. Sinuggi na ngaw ni Namarò yù ngaw ira ili na Sodoma ánna Gomorra gapu ta karákè nayù ira tatolay nga naggián nira. Á sangaw nu duttál yù ággaw nga pangukum ni Namarò, aláppaw yù ámmagikáru na sù ira tatolay nga taga Sodoma ánna taga Gomorra ánnè sù ámmagikáru na sù ira tatolay nga manakì nga magginná sù ituddu naw,” kun ni Apu Kesu.
23502	MAT 10:16	Á inupù ni Apu Kesu nga kinagi nira, “Tángngagan naw yaw nga kagiak ku nikayu. Dobat takayu, nga kun na nasippà nga karneru, nga umay sù ira tatolay nga kun na simaron nga ítu, nga mapporay ánna makánnanássing. Magimuguk kayu laguk nga kun na iráw, ánna massippà kayu gapay nga kun na kalapáti.
23506	MAT 10:20	Ta ari sikayu nu ari galâ yù Ikararuá nayù Yáma naw ta lángì yù mamagubobuk nikayu,” kun ni Apu Kesu.
23507	MAT 10:21	Á pagubobuk ni Apu Kesu, kinagi na gapay, “Á sangaw nu duttál yù ággaw nga jigâ, ipagápù nayù ira tatolay yù ira wáwwagi ra, nga ipapátay. Á kunnian gapay sangaw yù akkuán nayù ira yáma sù ira ánâ da. Á potuán nayù ira ábbing yù ira yáma ra ánna ipagápù da yù yáma ra sù ira mamapátay nira.
23509	MAT 10:23	Á nu jigirigátad da kayu sù tádday nga ili, mattálaw kayu laguk nga umay makiyígù ta tanakuán nga ili. Á kukurugán nga kuruk yù kagiak ku nikayu. Arán naw sangaw paga mabalin nga umay sù ira ngámin nga ili na Israel nga mangilayalayâ sù bilik ku pángè ku má lubbè ta dabbuno, sikán nga Kaká na ngámin na tatolay,” kun ni Apu Kesu.
23510	MAT 10:24	Á kinagi ni Apu Kesu gapay nira, “Ari motun yù makituddu sù mesturu na. Á kunnay gapay sù aripan, ari motun sù yápu na.
23511	MAT 10:25	Á yáyù nga makáppak nakuan yù makituddu, nu mepaggittá sù mesturu na. Á kunnian gapay sù aripan, nu mepaggittá sù yápu na. Á nu pakkakagiád dangà, ánna ingágad dangà ta Belsebul nga patul na anitu, á kunnasi panò yù pakkakagi ra nikayu nga mesipà nikán!”
23512	MAT 10:26	Á kinagi ni Apu Kesu, “Ari kayu laguk maganássing sù ira tatolay, ta awán ta ituttù da nga ari sangaw mepalappâ, á awán gapay ta ilímak da nga ari gapay sangaw mepakánnámmu.
23514	MAT 10:28	Á ari kayu maganássing sù ira nga mamapátay ta baggi naw lâ, gapu ta arád da makuá yù ikararuá naw nga mannanáyun. Si Namarò galâ yù ikássing naw, ta aggina yù makáwayyá nga mangnguá ta baggi na tolay ánna ikararuá na gapay sù mannanáyun nga api ta impiernu,” kun na.
23515	MAT 10:29	Á ta meyannung sù ángngiddù ni Namarò, kinagi ni Apu Kesu, “Ari panò tádday lâ nga pirâ yù pagá na duá nga ballì? Á mássiki nu kunnian, awán bulubugá ta mapannâ ta dabbun nga natay, mássiki lâ tádday nira, nu arán na anugutan nayù Yáma naw ta lángì.
23517	MAT 10:31	Á yáyù nga ari kayu maganássing, ta kuruk nga dakal yù ángngiddù ni Namarò nikayu ánnè sù ángngiddù na ta aru nga ballì,” kun na.
23518	MAT 10:32	Á namappalán si Apu Kesu, á kinagi na, “Á yù ira nga makkagi ta pakiyápu ra nikán ta arubáng na tatolay, aggira gapay yù kagiak ku kâ Ammò ku ta lángì.
23519	MAT 10:33	Ngam yù ira mappasirán ta arubáng na tatolay megapu nikán, arák ku ira gapay tákkilalán ta arubáng ni Ammò ku ta lángì,” kun na.
23520	MAT 10:34	Á kinagi ni Apu Kesu, “Arán naw laguk kagian ta yá iniyángè sawe dabbuno yù pamagimammà ku sù ira maddaráma. Ari kunnian yù iniyángè saw nu ari galâ yù ipaddaráma ra, ta ajjan garè yù ira nga ari manguruk nikán.
23525	MAT 10:39	Á yù tolay nga mangiddù sù áttole na sawe dabbuno, lonán na yù pangisipà ku kuna ta áddè ta áddè. Ngam yù tolay nga lonán na yù áttole na sawe dabbuno gapu ta panguruk na nikán, málawâ na sangaw yù mannanáyun nga áttole na gapu ta mesipà nikán ta áddè ta áddè,” kun ni Apu Kesu.
23526	MAT 10:40	Á kinagi na gapay ni Apu Kesu, “Á yù ira nga mamaddulò nikayu nga manguruk nikán, á kunnay ta sikán gapay yù paddulotad da. Á yù ira nga mamaddulò nikán, á kunnay ta paddulotad da gapay yù Yámà nga naddok nikán.
23528	MAT 10:42	Á yù tolay nga mangiyawâ ta mássiki lâ tangabásu nga danum sù tádday nga abbing nga makiaripan nikán, gapu ta mánnámmuán na ta aggina yù manguruk nikán, á bálatan na sangaw ni Namarò gapay ta napiá,” kun ni Apu Kesu.
23531	MAT 11:3	Á yáyù nga ed da iyabbû kâ Apu Kesu, nga kud da, “Apu, sikaw panò yù iddagám mi nga duttál nga naggapu kâ Namarò, nga kunnay sù inilayalayâ ni Kuan? Onu iddagám mi nakuan yù tanakuán?” kud da kâ Apu Kesu.
23532	MAT 11:4	Á simibbák si Apu Kesu nira, á kinagi na, “Manoli kayu, ta en naw kagian kâ Kuan yù ngámin nga naginná naw ánna yù nasingan naw saw giák ku.
23534	MAT 11:6	Á mapagayáyâ yù tolay nga ari mabbábáng ta meyannung nikán, ta mammapiá yù ággián na sangaw,” kun ni Apu Kesu.
23535	MAT 11:7	Á sù páno nayù ira sinudduán ni Kuan, nakiubobuk si Apu Kesu sù ira magaru nga tatolay ta meyannung kâ Kuan. Á iniyabbû na nira, “Anni yù inikáyâ naw nga iningan sù ánge naw ngaw túrin ta kalállammatán? En naw panò iningan yù tolay nga ajjan yù nonò na nga kun na kaddà nga pagguyuguyuan na paddák? Ari gemma!
23538	MAT 11:10	Ta aggina yù ubobugan ni Namarò sù dán nga netúrâ nga kunniaw: ‘Yawe yù ábbilinák ku nga dobak ku ta mapolu ánnè nikaw, tapè paránan na yù dálan nga pallakarám mu sangaw.’
23539	MAT 11:11	“Á kuruk yawe nga kagiak ku nikayu; awán ta tolay nga neyanâ sawe dabbuno nga makáwayyá ánnè kâ Kuan nga Minánnigù. Ngam yù kagukábán nga tolay nga mesipà sù pammagure ni Namarò, aggina yù makáwayyá ánnè kuna.
23543	MAT 11:15	Sikayu nga makaginná, tángngagan naw laguk yù naginná naw,” kun ni Apu Kesu.
23544	MAT 11:16	Á kinagi na gapay ni Apu Kesu, “Kunnasi panò yù pangiyarigák ku nikayu nga ginaká ni Israel ta ággawo? Ari kayu bulubugá makáppak, á yaw lâ ammu naw yù mamaliwâ. Kunnay kayu ta ábbing nga makkukkul ta dápun, nga áppè mabbodá ánna áppè magitanam. Á makkatakatol ira sù ira kábulud da, á kagiad da nira,
23545	MAT 11:17	‘Ngattá, ta naggássá kami, ngam manakì kayu mattála? Á nakkansion kami ta makaraddaddam, ngam manakì kayu gapay nga mepattatádday nikami nga matarabiángál?’
23547	MAT 11:19	Á sikán nga Kaká na ngámin na tatolay, minayà nepakkákán ánna nepaginum sù ira tatolay. Á kagian naw laguk, ‘Ye, masingan naw yù tolay nga nabukátù ánna minámmissán, nga makikopun sù ira massuítì nga mináttuki ta buwì ánna yù ira káruán nga minálliwâ!’ Á awán ta awayyá mi kâ Kuan nga mamagayáyâ nikayu. Ngam mepasingan ta kuruk nga masírik nga naggapu kâ Namarò yù ituddu mi, megapu sù akka-akkuám mi ánna yù ira manguruk nikami,” kun ni Apu Kesu.
23549	MAT 11:21	Á kinagi na nira, “Kábbi kayu lâ. Makállállà kayu sangaw, sikayu nga taga Korasin! Ánna sikayu nga taga Betseda, makállállà kayu gapay! Ta nu inipasingak ku nakuan yù pagaddatuak ku nga makapállâ sù ira ngaw nakaliwâ nga taga Tiro ánna taga Sidon, nga kunnay sù pinagaddátù nga inipasingak ku nikayu, nabbabáwi nakuan yù ngaw ira ngámin nga tatolay ta nabayágin, á inipasingad da nakuan yù pabbabáwi ra megapu sù pabbarawási ra ta bayon ánna pagitubang da ta abu, nga kunnay sù kustombare ra.
23551	MAT 11:23	“Á sikayu gapay nga taga Kapernium, ikáyâ naw panò ta meparáyaw kayu ta lángì? Ngam ari mesimmu, gapu ta yá labbetán naw sangaw garè yù api ta impiernu nga mannanáyun. Ta nu mepasingan nakuan sù ngaw ili na Sodoma yù makapállâ nga kunnay sù pinagaddátù ta gián naw, maggián lâ paga nakuan yù ili na Sodoma.
23552	MAT 11:24	Á kuruk yù kagiak ku nikayu, ta sangaw nu duttál yù pangukum ni Namarò ta tatolay, mappanà yù ággián naw ánnè sù ággiád da nga taga Sodoma, nga neparámak megapu sù karákè da,” kun ni Apu Kesu.
23553	MAT 11:25	Á ta kabalin ni Apu Kesu namappalán sù ira tatolay, nakimállà laguk sù Yáma na. Á kinagi na, “Ammò, dayáwat taka, nga Yápu na ngámin nga ajjan ta lángì ánna ngámin nga ajjan ta dabbuno. Á dayáwat taka gapu ta inipakánnámmum yù kuruk nga bilim mu sù ira nga kun na abbing nga tumulù, ngam inilímak mu sù ira nga kagiad da ta nasírik ira ánna naggigiámmu.
23554	MAT 11:26	Wan gemma, Ammò, ta yáyù gemma yù ikáyâ mu,” kun na.
23555	MAT 11:27	Á kabalin na nakimállà ni Apu Kesu kâ Yáma na, kinagi na sù ira tatolay, “Inikárgu nayù Yámà nikán yù ngámin nga ajjan ta lángì ánna dabbuno. Á awán ta makánnámmu nikán nga Anâ na nu ari galâ si Namarò nga Yámà. Á kunnian gapay nga awán ta makánnámmu sù Yámà, nu ari galâ sikán nga Anâ na ánna yù ira gapay nga ikáyâ ku nga pangipakánnámmuán kuna.
23558	MAT 11:30	Ta malogon nga matuppál yù ipakuâ nikayu, ánna pakálappawak ku yù jigâ naw,” kun ni Apu Kesu.
23560	MAT 12:2	Á ajjan gapay tán yù ira Parisio, nga sigídá massísim. Á pakasingad da sù kingnguá nayù ira kábulun ni Apu, kinagi ra kâ Apu Kesu, “Masingam mu yù akka-akkuán nayù ira tudduám mu, ta potuád da yù tunung tam sù pamussil da ta tarígu ta ággawo nga pagibannák tam,” kud da.
23561	MAT 12:3	Á kinagi ni Apu Kesu nira, “Arán naw panò binibbik yù dán nga netúrâ nga meyannung sù kingnguá na ngaw ni Patul Dabid ta kabisid da ánna yù ira kábulun na?
23563	MAT 12:5	“Á arán naw panò binibbik yù tunung nga initúrâ ni Moyses nga meyannung ta pakimore nayù ira pári kâ Namarò sù mangilin nga bale ni Namarò? Kinagi na ta kunnay ta makaliwatád da yù ággaw nga ággibannák da ta káda Sabadu, megapu sù passerbi ra kâ Namarò ta unak nayù mangilin nga bale na, ngam ari mebiláng ta liwâ da.
23565	MAT 12:7	Binibbik naw gemma yaw, ‘Yawe karagaták ku, nga ari yù pangiyátáng naw nikán nu ari galâ yù pangikállà naw sù ira kábulun naw.’ Á nu nánnámmuán naw nakuan yù kebalinán na, arán naw nakuan paliwatan yù ira awán ta liwâ da.
23566	MAT 12:8	Ta sikán lâ nga Kaká na ngámin na tatolay yù makáwayyá nga makkagi sù mepángngà nga akkuán naw ta Sabadu, nga ággibannák,” kun ni Apu Kesu.
23568	MAT 12:10	Á ajjan tán yù tolay nga nassesseng yù tádday nga limá na. Á ajjan gapay yù ira káruán nga malussaw kâ Apu Kesu, á sinissimmurád da gapu ta alerad da yù awayyá ra nga mangikeká kuna. Á yáyù nga iniyabbû da kuna, “Ari panò makaliwâ yù tolay sù tunung nu pammapián na yù matakì ta ággaw na Sabadu?” kud da.
23569	MAT 12:11	Á kinagi ni Apu Kesu nira, “Á ta ángngarigán, nu ajjan yù karneru naw nga napannâ ta abbû ta ággaw na Sabadu, arán naw panò umay igon?
23570	MAT 12:12	Á nepatalugáring sù tolay, ta napanapiá gemma yù tolay ánnè sù ayám! Á yáyù nga iyanugù nayù tunung yù napiá nga akkuán na tolay ta ággaw na ággibannák.”
23571	MAT 12:13	Á kabalin ni Apu Kesu nanabbák karanniaw, nallipay laguk sù tolay nga nassesseng yù limá na, á kinagi na kuna, “Sonnatam mu yù limám,” kun na. Á sinonnâ nayù tolay yù limá na, á nammapiángin nga kunnay sù tádday nga limá na.
23576	MAT 12:18	“Yawe yù pinílì nga masserbi nikán. Aggina yù iddi-iddukak ku ánna ayatánà kuna. Á ipè kuna yù Ikararuâ. Á yáyù nga aggina yù mangilayalayâ ta meyannung sù taddák ku ánna yù pamanunnù ku sù ira ngámin nga tatolay, mássiki yù ira nga ari Kudio.
23579	MAT 12:21	ánna umay kuna yù ira ngámin makkakerumá nga tatolay, gapu ta matákkilalád da ta aggina yù iddanamád da.”
23581	MAT 12:23	Á napállâ ngámin yù ira tatolay, á kinagi ra, “Yaw panò yù Ginaká ni Patul Dabid, nga kinagi nayù ira ábbilinán ni Namarò ta iddagát tam?” kud da.
23582	MAT 12:24	Ngam yù ira Parisio, ta pakaginná ra sù kinagi nayù ira tatolay, á kinagi ra, “Si Belsebul nga yápu nayù ira anitu yù mangabbák kuna, tapè papanáwan na ira,” kud da.
23583	MAT 12:25	Á ammu ni Apu Kesu yù nonopan nayù ira Parisio, á kinagi na nira, “Nu maddaráma yù ira tatolay nga maggián sù páppatulán, mapatalián sangaw yù patul da ánna massisinná yù ira tatole na. Á yù ira tangelián onu yù ira máttatáma ánna mássisíná, nu ari nakástá yù áttatádde ra, mewarawarâ ira.
23586	MAT 12:28	Á gapu ta yù Ikararuá ni Namarò yù paggapuán nayù pakáwayyâ, mánnámmuán naw gapay laguk ta jimittálin nikayu yù pammagure ni Namarò,” kun ni Apu Kesu sù ira Parisio.
23587	MAT 12:29	Á kun ni Apu Kesu paga, “Á ta ángngarigán, awán ta tullung nga magâ sù bale nayù masikan, nu arán na paga bináluk. Á kabalin na mamáluk, awayyá na apan yù ikáyâ na nga kukuá na.
23590	MAT 12:32	Mapakomá yù magubobuk ta narákè nikán nga Kaká na ngámin na tatolay, ngam ari mapakomá yù magubobuk ta narákè sù Mangilin nga Ikararuá, mássiki kunangane nga ággaw, mássiki ta áddè noka nga ággaw nga duttál,” kun ni Apu Kesu nira.
23591	MAT 12:33	Á kinagi na paga ni Apu Kesu, “Á ta ángngarigán, nu ajjan yù napiá nga káyu, napiá gapay yù bungá na. Á kunnian gapay, nu jikkù yù káyu, jikkù gapay yù bungá na, á ammu tam gemma mappíli ta káyu megapu sù bungá na.
23595	MAT 12:37	Ta mapakomá kayu onu mapagikáru kayu megapu sù inubobuk naw,” kun ni Apu Kesu.
23596	MAT 12:38	Á ajjan tán yù ira káruán nga Parisio ánna yù ira mangituddu ta tunung. Á kinagi ra kâ Apu Kesu, “Mesturu,” kud da, “ipasingam mu ngè nikami yù pagaddatuam mu, tapè matákkilalám mi nu kuruk nga sikaw yù iddagám mi nga naggapu kâ Namarò,” kud da.
23597	MAT 12:39	Á, “Anni ngillâ danniaw nga tatolay ta karanniaw nga ággaw, nga narákè, nga awán ta panguruk da kâ Namarò!” kun ni Apu Kesu. “Kiddaw kayu lâ kiddaw ta panákkilalán naw! Ngam awán ta mepasingan nikayu, nu ari lâ yù panákkilalán nga nepasingan ngaw megapu kâ Jona, nga ábbilinán ni Namarò.
23600	MAT 12:42	Á yù ngaw rena nga nammaguray túrin ta Abagátán, aggina gapay yù umay sangaw nu duttálin yù ággaw nga pangukum, nga mangikeká nikayu, gapu ta minay ngaw nga naggapu ta arayyu nga lugár, tapè en na ginnán yù sírik nga inituddu na ngaw ni Patul Solomon, á ajjanin yù minay saw nikayu nga makáwayyá ánnè kâ Solomon,” kun ni Apu Kesu.
23601	MAT 12:43	Á kinagi ni Apu Kesu paga nira, “Á ta ángngarigán, nu ajjan yù anitu nga mallawán sù tolay nga nagunagán na, umay mappassapassiár ta namagá nga lugár, nga magalek ta pagibannagán na. Á sangaw nu awán ta málerán nayù anitu,
23602	MAT 12:44	á kun na lâ ta nonò na, ‘Toliak ku lápay yù nánawák ku,’ kun na. Á labbè nayù anitu sù tolay, málek na nga kun na balay nga napakarenuánin, ta awán ta maggián tán.
23603	MAT 12:45	Á yáyù nga en na apatan yù pitu nga kábulun na nga anitu, nga narákè ánnè kuna, á tullung yù ira walu nga maggián ta tolay. Á nappanà laguk yù ággián nayù tolay nga nagunagán na ngaw nayù tádday lâ. Á kunnian sangaw gapay yù mesimmu sù ira narákè nga tatolay kunangane nga ággaw,” kun ni Apu Kesu.
23605	MAT 12:47	Á yáyù nga ajjan yù minay nakkagi kâ Apu Kesu, á kinagi na, “Ajjan ta lawán di Yenám ánna yù ira wáwwagim, á ikáyâ daka nga kobobuk,” kun na.
23606	MAT 12:48	Á simibbák si Apu Kesu, á kinagi na kuna, “Asinni yù yenâ? Á asinni gapay yù ira wáwwagì?” kun na.
23607	MAT 12:49	Á sinonnâ na yù limá na ánna inituddu na yù ira sinudduán na nga ajjan tán, á kinagi na, “Masingam mu yawe ira, nga kunnay sù yenâ ánna yù ira wáwwagì.
23608	MAT 12:50	Ta yù ira ngámin nga manguruk kâ Yámà nga ajjan ta lángì ánna manuppál sù ipakuá na nira, aggira yù kun na wáwwagì nga lálláki ánna bábbay ánna kun na yenâ,” kun na.
23611	MAT 13:3	Á pangituddu ni Apu Kesu nira, nagángngarigán sù aru nga inituddu na. Á kinagi na nira, “Ajjan yù minákkomán nga minay nangiwárì ta bini sù ákkomanán na.
23617	MAT 13:9	Á sikayu nga makaginná, tángngagan naw laguk yù kagiak ku nikayu,” kun ni Apu Kesu.
23618	MAT 13:10	Á minay laguk yù ira sinudduán ni Apu Kesu, á iniyabbû da, “Anni má ta magángngarigán ka nu tudduám mu yù ira tatolay?” kud da kuna.
23619	MAT 13:11	Á simibbák si Apu Kesu, á kinagi na nira, “Ari lâ aggira yù neddán, nu ari galâ sikayu yù neddán ta pakáwayyá naw nga makánnámmu sù ngaw nelímak nga meyannung sù pammagure ni Namarò ta lángì.
23622	MAT 13:14	Á yáyù nga megapu nira, matuppál yù kinagi na ngaw ni Isaya, nga ábbilinán ni Namarò. Kunniaw yù inipetúrâ na ngaw ni Namarò kuna: ‘Ginná kayu lâ ginná, ngam arán naw mánnámmuán, ánna singan kayu lâ singan, ngam arán naw matákkilalán.
23623	MAT 13:15	Danniaw ira nga tatolay, lalang ira, ta arád da ikáyâ mannononò sù kuruk, á yáyù nga mabbáli mataggâ yù nonò da. Kitakitul ira ánna inikimmà da yù matá ra, marakè masingad da, ánna maginná ra, ánna mánnámmuád da yù bilin nga meyannung nikán, á nu mabbabáwi ira nakuan sù liwâ da, pakomák ku ira nakuan.’