23233	MAT 1:20	Ááneríhjyáa dibye ɨ́tsámeíhíjcyánáa níjkyéjɨ múnáajpi ityúwá pañe dííbyedívú bóhówááveebe nééhií: —Jótsej, Dabíiúvú tsɨɨménémúhaabe u íjcyaábej, tsá muhdú u ɨ́jtsámeíityú dítyáába íjcyáille Maaríadítyu. Tsá muurá dille éévane ímityúné íjcyatúne. Muurá ihdyu Píívyéébere Íapííchoj tééveri pícyoone éévalle. Ahdícyane ihdyu wa duucu dííllekej.
23240	MAT 2:2	Aaméhjáa técoomí múnáake nééhií: —¿Kiá diibye éhneva jodíómú avyéjuube íjcyáííbyeke tsáápille tsɨ́ɨ́mávaábe? Muurá íñe nuhba tsáhícyánéjcuri muha meíjcyame máájtyumɨ́ tsúúca dibye íjcyane úúbálléné mɨɨcúrúwake. Áánéllii muha metsáá dííbyeke medúúruváváme.
23243	MAT 2:5	Áánélliihyéhjáa néémeé: —Beréevu Jodéá iiñújɨri íjcyácoomívu. Íllúhjáa muurá Píívyéébé ihjyú uubálle múnáajpi caatúnúhi:
23246	MAT 2:8	Átsihdyúhjáa teene Beréevu iwállóómeke neébe: —Cána mepééne ímíñeúvú méwaajácute diibye tsɨ́ɨ́méneke. Aane ámuha dííbyeke maájtyúmɨ́cooca oke méúúbálleco téhdure o dúúrúvaté dííbyeke.
23251	MAT 2:13	Aaméhjáa tsúúca íiiñújɨvu óómíñe déjuvu idyé tsiiñe níjkyéjɨ múnáajpi Jotséedívú ityúwá pañe íbóhówáávéne néé dííbyeke: —Maájkyéne méumɨ́vá dítyáábá nííhyoma Ejíhtó iiñújɨvu. Aame ámuha méíjcyaá téhulle ámúhakye o nééné hajchóta. Muurá Heróódé néhcoó aadi tsɨ́ɨ́ménéwúuke ɨdsɨ́jɨ́vétsoki.
23257	MAT 2:19	Aanéhjáa diibye Heróódé tsúúca dsɨ́jɨ́vénéllii níjkyéjɨ múnáajpi tsiiñe Ejíhtovu Jotséedívú ityúwá pañe ibóhówáávéne nééhií: —Maájkyéne wa meóómí ámuha ijraéémú iiñújɨvu. Tsúúca dsɨ́jɨvémé tsɨ́ɨ́ménéwúukée dsɨ́jɨ́vétsóllehíjcyáme.
23263	MAT 3:2	Íllúhjáa úwáábohíjcyaábe: —Méɨhvéjtsó ímítyú ámuha meícyahíjcyáne. Ááne ámúhá ɨ́jtsaméí mécápayóóvé ɨ́mɨánejcúvuréjuco. Muurá níjkyéjɨri íjcyaabe Píívyéébe íavyéjúejte meíjcya meke újcuíñé tsúúca méhdivu pɨɨhɨ́jucóóhií.
23268	MAT 3:7	Áijyúhjáa tétsihyi mítyame paritséó imyémé íjcyáha múnáama, tsadotséó imyémé íjcyáha múnaa íjcyame idyé imíllerá téhdure itsójtsótsámeíñé peecútére. Árómekéhjáa íllure tsɨjpájuúbe. Neebéhjápeé: —Ávyeta ámuha ííñimyémúeméjté meíjcyámeke ¿múha ámúhakye néé peecútéré ámuha teene meméénúneri mepájtyetéiyóné Píívyéébe meke méimítyuháñé hallútú ɨ́cúbáhraíñé méúmɨ́wari íjcyánetu?
23275	MAT 3:14	Árónáacáhjáa Jóáa néé dííbyeke: —¿Aca muhdú cáábyerá uke ó tsójtsoó oke u tsójtsóíyóóbeke?
23276	MAT 3:15	Árónáacáhjáa neebe dííbyeke: —Árónáa ihdyu ú méénuú tehdu Píívyéébé ímillédújuco. Ehdúhjáa dibye néénéllii Jóáa tsojtsó dííbyeke.
23278	MAT 3:17	Áánáacáhjáa idyé téhullétúré cáámetu Píívyéébe nééhií: —Áánu Hájchíwúuke o wájyúúbedi mítyane ó imíjyúúhií.
23281	MAT 4:3	Áábekéhjáa Naavéné imújtátsóro nééhií: —Bo ɨ́mɨááné Píívyéébé Hajchi u íjcyáhajchíí íu nééwáyutu pááaho dípívyéjtsóne majchoj.
23282	MAT 4:4	Árónáacáhjáa neebe dííbyeke: —Muurá Píívyéébé waajácúháámɨtu nééneé: “Tsá apááñéré májchó tájpí meíjcyatúne. Muurá téhdure Píívyéébe meke néhdu meíjcyame tééne tájpí méijcyáhi.”
23284	MAT 4:6	Átsihvúhjáa idyé neebe dííbyeke: —Áyu cána ɨ́mɨááné Píívyéébé Hajchi u íjcyáhajchíí íchihdyu cátsiñíívyé baavújuco. Muurá dííbyé waajácúháámɨtu nééneé: Píívyéébe wálloó níjkyéjɨ múnáake uke ditye ityéhme ɨɨná uke ipájtyétuki. Aabe tsá ɨ́ɨ́néúbatú u wápújúúvéityúne.
23285	MAT 4:7	Ehdúhjáa Naavéné néérónáa idyé Jetsóó néé dííbyeke: —Téhdure muurá nééne dííbyé waajácúháámɨtu: “Tsá Máavyéjuube Píívyéébeke memáváríjchóityúne.”
23287	MAT 4:9	Áánemáhjáa neébe: —Páneevúré íñeevu uke ó ájcuú u mɨ́móúúvéne oke u dúúrúváhajchííjyu.
23288	MAT 4:10	Áánélliihyéhjáa Jetsóó dííbyeke nééhií: —Dɨ́hne óhdityu, Náve Naavénej. Muurá Píívyéébé waajácúháámɨtu nééneé: “Máavyéjuube Mépiivyéébekéré medúúrúváábeke méɨ́ɨ́cúvéiyáhi.”
23295	MAT 4:17	Aanéhjáa Jetsóó úwáábótujkénuube nééhií: —Méɨhvéjtso ímítyú ámuha meícyahíjcyáne. Ááne ámúhá ɨ́jtsaméí mécápayóóvé ɨ́mɨánejcúvuréjuco. Muurá tsúúca níjkyéjɨri íjcyaabe Píívyéébe íavyéjúejte íjcyáímyeke újcúíñe éévé úújetéhi. Ehdúhjáa Jetsóó úwáábótujkénuube nééhií.
23297	MAT 4:19	Áámútsikyéhjáa neébe: —Ookéréjuco meúráávye. Muurá íñe amómé lliiñája múnáajtétsí ámuhtsi meíjcyámútsikye ó pícyoó mɨ́amúnáakéréjuco Píívyéébedívú ámuhtsi meɨ́búwáávétsóíñé wákimyéivu.
23416	MAT 8:2	Áánáacáa tsaapi íjpi chájááveebe dííbye éllevu itsááne dííbyé lliiñévú ɨmɨ́móúúvéne néé dííbyeke: —Ávyéjuúbej, ¿aca muhdúiyó teene oke u bóhɨɨtsóne?
23417	MAT 8:3	Áánélliihyée neébe: —Mu ihdyu tehdújucoj. Ehdúu néébere dííbyeke dócárájcóneri tsúúca bóhɨɨ́be.
23418	MAT 8:4	Áábekée neébe: —Tsáma tsaatéké dúúbálledí íñe muhdú u bóhɨɨ́ne. Tsapéhdúré llúúváábe éllevu pééne dííbyedívú dúhjétsámeítyeco. Ááne Moitséeúvúu néhdu Píívyéébeke tsíeméneri ú ɨ́ɨ́cúveé téénetu mɨ́amúnaa iwáájácu u bóhɨ́jucóóne. Ehdúu Jetsóó néé dííbyeke.
23420	MAT 8:6	Neebépeé: —Ávyéjuúbej, táúníu múnáajpi chémeebe ávyétá ɨhnáhó ɨ́cúbáhrámeíhi. Aabe tsáhájuco íjpi vááúmeítyúne.
23421	MAT 8:7	Áánélliihyée Jetsóó nééhií: —Cána bo o péé o bóhɨ́ɨ́tso dííbyeke.
23422	MAT 8:8	Áánélliihyée neébe: —Avyéjuúbej, muurá íñe tsíjtye múnáajpíyé o íjcyaabe ɨ́dátsó o néébe jávú tsá u ááhɨ́véítyuróne. Áánéllii ihdyu uke o néé íchihdyúré u íhjyúváné tujkéveri dibye ibóhɨɨ́ki. Muurá ó cáhcujtsó dibye bóhɨɨíñe.
23424	MAT 8:10	Ehdúu diibye tsodáhómú avyéjuube nééneri iúllévenútsihdyu neebe tétsihyi íjcyámeke: —Ɨ́mɨáánetúré o néé tsá muurá tsáápíubáré tamúnaa ijraéémudítyú cáhcújtsotú íñe áánu cáhcujtsódu.
23427	MAT 8:13	Ehdúu iñééné boonétú tsiiñe neebe diibye tsodáhómú avyéjúúbeke: —Áyu wa dipye dihjyávuj. Óvíi ihdyu u cáhcujtsódú íjcyane úúma díúníu múnáajpi bohɨ́ɨ́hií. Ehdúu Jetsóó nééné tujkéveríhjyáa tsúúca bóhɨɨ́be.
23433	MAT 8:19	Áánáacáa tsaapi taúhbájú uwááboobe dííbye éllevu itsááne nééhií: —Uwááboóbej, ó imíllé úúmaye o péhijcyáné kiávú u péhullévújuco.
23434	MAT 8:20	Áánélliihyée Jetsóó néé dííbyeke: —Muurá iyámé óówamu íjcyarómé íhyéjúnema téhejújɨ́ pañe icyúwaki. Áhdure wahpéjté ijcyá icyúwáítsɨ́hjɨma. Áánetu muurá íñe Mɨ́amúnáájpidívúu o ípívyééveebe tsá tahjyáúbamáyé o íjcyatúne.
23435	MAT 8:21	Áijyúrée idyé tsaapi dííbye déjuri péhíjcyámedítyú néé dííbyeke: —Ávyéjuúbej, ói o péé llihíyo éllevu. Óvíi ihdyu múijyú óhdivu dsɨ́jɨ́veebe úúmayéjuco o úllehíjcyaki.
23436	MAT 8:22	Áárónáacáa Jetsóó néé dííbyeke: —Óvi ihdyu tsamééré ɨ́mɨájɨ́jtó úráávyetúmé cúúújcatsí ɨdsɨ́jɨ́vécoóca. Wa ihdyu ookéréjuco duráávyej.
23439	MAT 8:25	Áábekée muha ɨ́ɨ́cúi maákyéjtsóne menééhií: —¡Ávyéjuúbej, meke pájtyetétso! ¡Tsúúca mémájcánuúhi!
23440	MAT 8:26	Áánélliihyée neebe múúhakye: —¿Ɨ́ɨ́neríami ámuha méíllityé ayájú ɨhnáhóhajaj? ¡Tsáháikyéha ímí ámuha mecáhcújtsotú Píívyéébeke! Ehdúu múúhakye iñétsihdyu kííjyébama nohjɨ íjcyane úhbaabe tene ɨɨ́hvetéki. Ahdújucóo tene ɨ́hveténé dáíhañéréjuco.
23441	MAT 8:27	Ehdúu téijyu Jetsóó méénúneri muha meúllévenúne ménéjcatsíhi: —¿Muubáami aabye íjcyáábeke muhdú kííjyébama nújpacyo lleéboj?
23443	MAT 8:29	Aamútsíi Jetsóoke kévádijcyó ílluú: —¡Múhtsikye ihdyu pátsáríjcyodí Píívyéébé Hajchi u íjcyaábe! ¡Tsáhái muurá ɨ́cúbáhraméi éévé íjcyatúne!
23445	MAT 8:31	Áánélliihyée naavémú diityétsí pañe íjcyame Jetsóoke nééhií: —Múúhakye íjtyétsí pañétú u wáágóóhajchíí aatye méénímú pañévuréjuco muha meújcámeíiñe.
23446	MAT 8:32	Áánélliihyée neebe diityéke: —Wa ihdyu méújcaméí diityé pañévuj. Ahdújucóo ditye iíjchívyéne újcámeíñé diityé pañévuréjuco. Aamée únéú pañévú cáhtsíñibámé májcanúhi.
23450	MAT 9:2	Átsihyíi muha meíjcyánáa Jetsóo éllevu tsaate tsivá íjpi vááúmeítyúúbeke ɨ́ɨ́botári. Aamée dííbyeke cáhcujtsóné iwáájácúne dííbyeke ɨɨ́ɨ́téne neébe: —Llíhij, wa ílluréjuco dímijyúúvej. Muurá tsúúca úhdi o ɨ́dáátsóvéne díimítyú ó ábájɨɨvéjucóóhií. Ahdícyane tsáhájuco ɨɨná díhyallúrí íjcyájúcootúne.
23451	MAT 9:3	Ehdúu Jetsóó nééne tsaate taúhbájú uwáábojte illéébóne ɨ́ɨ́buwááné pañe nééhií: —¿Aca ɨ́veekí eene aabye ímityúné ihjyúvá Píívyéébe ímí dííbyedívú ɨjtsúcunúnejɨ́ɨ́vari?
23452	MAT 9:4	Ehdúu ditye ɨ́jtsámeíñé Jetsóó iwáájácúne néé diityéke: —¿Aca ɨ́veekí ámuha ímityúné óhdityu méɨ́jtsámeíhi?
23454	MAT 9:6	Ahdícyane cáhawáá óvíi ámuha máájtyumɨ́ Mɨ́amúnáájpidívúu o ípivyééveebe muhdú o méénune. Ehdúu diityéké iñétsihdyu tsiiñe neebe dííbyeke: —Dímíjpyeténe eene dɨ́ɨ́hbotámá dipye dihjyávu.
23457	MAT 9:9	Tsáijyúu Jetsóó oke Matéoke ájtyumɨ́ múúhá iiñújɨ́ avyéjúúbé wáábyuta dsɨ́ɨ́dsɨke o áhdótsohíjcyátsihyi o íjcyáábeke. Aabée oke nééhií: —Ookéréjuco duráávyej. Ahdújucóo o pééne dííbyemáyéjuco.
23459	MAT 9:11	Áámekée ɨɨ́ɨ́téne paritséómú néé múúhakye: —¿Aca ɨ́veekí eene ámúhá uwááboobe majchó aatye ímítyúmema?
23460	MAT 9:12	Aanée Jetsóó illéébóne néé diityéke: —Tsá muurá taabóóbé bóhɨɨme tsaímíyé íjcyámeke táábotúne. Muurá ihdyu chéméméhjɨkéré tááboóbe.
23462	MAT 9:14	Áhdurée tsáijyu tsojtsó múnáajpi Jóáá mamyémú Jetsóo éllevu itsááne dííbyeke dilló tsáijyu Píívyéébema iíhjyúvácooca majcho iáwahíjcyánetu. Néémépeé: —¿Aca ɨ́veekí tsáijyu muha paritséómuma Píívyéébema meíhjyúvácooca majcho mááwahíjcyánáa tsá dímamyémú áwahíjcyatúne?
23463	MAT 9:15	Áánélliihyée neebe diityéke: —¿Aca tsaapi ityáábávácooca wáñehjɨ́vaténevu dííbyé miñútso múnaa tsááme kímóóvéiyá dííbyedívú iwájtsɨ́coóca? Ehdu nééne támamyémú tsá kímóóvéítyuró diityémá o íjcyáné hajchóta. Árónáa ihdyu ɨ́mɨááné íjcyaíñé diityédítyú o pééiñe. Áijyu ihdyu óvíi muhdú iñéhajchíí awámye.
23466	MAT 9:18	Ehdúu Jóáá mamyémuma Jetsóó íhjyúvánáa tsaapi avyéjuube wajtsɨ́ múúhadívu. Aabée dííbyé lliiñévú ɨmɨ́móúúvéne néé dííbyeke: —Ájyúwa íhyajchíí óhdivu dsɨ́jɨvéhi. Árónáa ó waajácú dille óóma tsiiñe bóhɨɨíñé u péébe díílleke u dócárájcóneri.
23470	MAT 9:22	Aanéhjáa iwáájácúne díílledívú iyévóóvéne neébe: —Ɨ́ɨ́nerí kímóóvedíñe, Wáhaj. Muurá Píívyéébeke ímí u cáhcujtsódújuco íjcyalle íñe tsúúca u bóhɨɨ́ne. Éhdúu Jetsóó néénemáyé ɨ́mɨááné tsúúca bóhɨɨ́lle.
23472	MAT 9:24	Áámekée Jetsóó nééhií: —Cána méijchívyéi áachívuj. Muurá tsá dille dsɨ́jɨ́vetúne. Íllure cúwalle. Éhdúu Jetsóó nééneri íllure goocómé dííbyedi.
23475	MAT 9:27	Aanée tétsihdyu muha tsúúca meóómíñáa míítyétsi hállúvátumútsí múúha déjutu dsɨɨnéríyé tsáámutsi dííbyedi wáníjcyámeíhi. Íllúu neemútsi: —¡Múhtsidi bo dɨ́daatsóvé Dabíiúvúj tsɨɨménémúhaabe u íjcyaábej!
23476	MAT 9:28	Aanée muha meícyahíjcyajávú mewájtsɨ́tsihvu Jetsóó dilló diityétsikye: —¿A ámuhtsi mécáhcujtsó ámúhtsikye o ímíjpyetétsóiyóné ámúhtsí hálluúúne? Áánélliihyée neemútsi: —Éée Ávyéjuúbej, muhtsi mécáhcujtsóhi.
23477	MAT 9:29	Ehdúu dityétsí néénéllii diityétsikye íhyálluúúné idyócárájcóne neébe: —Ámuhtsi mecáhcujtsódújuco íjcyane tsúúca ámúhtsí hálluúúné ímíjpyetéhi.
23481	MAT 9:33	Áábé pañétúu diibye naavéneke dibye íjchívyétsóné boone tsúúca ihjyúvájúcoóbe. Ááneríi mɨ́amúnaa iúllévenúne nééhií: —Ávyeta tsá múijyú ehdu nééne múha méhdityu méénune maájtyúmɨtúne.
23482	MAT 9:34	Árónáacáa paritséómú nééhií: —Aadi muurá eene naavémuke ichívyétsohíjcyá páñétúejpi naavémú avyéjuube pɨ́áábóneríye.
23485	MAT 9:37	Áámedítyúu neebe múúhakye: —Ɨ́mɨááné mítyame mɨ́amúnaa ijcyá Píívyéébé avyéjuvu ditye úcáávéíyóné uwááboju úwáábómeíiyóme. Árónáa tééné uwáábojte tsá pahdu íjcyatúne.
23491	MAT 10:5	Éhdúmekée múúhakye Jetsóó uwáábovu iwállóómeke íllu pítyajcóhi: —Tsáma ihdyu mépehdí jodíómú íjcyátúmé iñújɨɨnévu. Áhdure Tsamááriá iiñújɨ́ méúújedíñe.
23531	MAT 11:3	Aamútsíi neevá dííbyeke: —¿Ava diibyéjuco uu Pájtyetétsoobe éhneváa ííñujɨ́vú u bóhówáávéííbyeke muha meɨ́tsohíjcyaábej? ¿Mityá tsáhái diibye u íjcyatúnej?
23532	MAT 11:4	Ehdúu dityétsí Jetsóoke néérónáa neebe diityétsikye: —Meóómíñe méuubállé Jóááke íñe muhdú o úwááboobe méénúráítyúronéhjɨ́ o méénune ámuhtsi maájtyumɨ́ne.
23535	MAT 11:7	Ehdúu iñééné boone diityétsi déjuvu neebe múúhakye diibye Jóáádityu: —¿Acáa Jóáá ɨ́ɨ́néubárá píívyétúné iiñújɨri íjcyáábedívú ámuha mepíhcyáávehíjcyácooca muhdú ámuha méɨjtsúcunú dííbyeke? ¿A ámuháa méɨjtsúcunú éhne múúne úmehe kííjyébari vááúmeídyú páhduváré dííbyé ɨ́jtsaméí nééneé?
23549	MAT 11:21	Neebépeé: —¡Máɨdáátsoju tsáma tene pájtyeíñé Coratsíii, Betsáidaa, íjcyácoomícyu múnáake! Muurá íñe méénúráítyúronéhjɨ́ o méénuhíjcyánée Tííroó, Tsidóoo, íjcyácoomícyuvu o méénuca tsúúca téijyúré técoomícyu múnaa íimítyú ɨɨ́hvéjtsóne ɨ́mɨánejcúvuréjuco ɨ́búwáávéiyóne. Aamée muurá íatérééjahjɨ́vú iújcámeíñe bállííjyuri ávúhcúiyá teene ɨɨ́hvéjtsóné uubálle.
23553	MAT 11:25	Téijyúu Cááníma íllu íhjyúvaábe: —Ayúju Táácááni Píívyéébeéj, níjkyejɨɨ, ííñujɨɨ, íjcyane páné aabájaabéré u íjcyaábej, uke téhdújtsoobéré ó duurúvá ɨ́mɨáájú ɨdáátsojtédívúré u bóhówátsohíjcyáné hallúvu. Áánetu tehdújuco tsá waajácu múnaa iíjcyane ɨ́tsúcunúmeíhíjcyámedívú u bóhówájtsotú teéne.
23555	MAT 11:27	Ehdúu Cááníma iíhjyúvátsihdyu neébe: —Muuráhjáa ihdyu Llihíyó oke picyóó tajtyééveri mɨ́amúnáake iwáájácútso muhdú diityédítyú ɨɨ́jtsámeíñe. Tsá muurá múha wáájácutú dííbyé Hajchi o íjcyáábé ɨ́jtsaméi. Apáábyéré diibye Llihíyó waajácú muhdú o íjcyane. Áhdure idyé apáábyéré ó waajácú muhdú dibye íjcyane. Áhdure teene tsaatédívú o bóhówajtsóméré waajácúhi.
23560	MAT 12:2	Aanée paritséómú ɨɨ́ɨ́téne néé dííbyeke: —¿Aca ɨ́veekí eene aatye dímamyémú meenú íjcyoojɨ wáyeéévejcóójɨ́ meméénúítyuróne?
23561	MAT 12:3	Árónáacáa Jetsóó néé diityéke: —¿Aca tsá ámuha meéévehíjcyatú tsáijyúu iájyabáávaténéllii íñahbéjtema téhdure Dabíiúvú méénune Píívyéébé waajácúháámɨtu cáátuváne?
23568	MAT 12:10	Áájá pañée tsaapi tsánejcúehójtsɨ́ íhyójtsɨ múhdurá néébeé. Áánáacáa tsaate tétsihyi íjcyame Jetsóodívú iñéétsóro néé dííbyeke: —¿A ímí tehdújuco teene íjcyoojɨ wáyeéévejcóójɨ́ tsaate chémémeke mebóhɨ́ɨ́tsóiyóne?
23569	MAT 12:11	Áánélliihyée neebe diityéke: —¿Aca wáyeéévejcóójɨ́ ámúha jééú obééjá wáhyéjú pañévú áákityéébeke tsá ámuha meíjchívyétsóítyuróne? Muurá ámuha méijchívyétsóiyáhi.
23571	MAT 12:13	Ehdúu diityéké iñétsihdyu neebe dííbyeke: —Muúbej, cána ííllevu cujúúvé díhyótsɨɨ́j. Ahdújucóo dibye cújúúvénemáyé téhojtsɨ ímíjpyeténe.
23581	MAT 12:23	Ááneríi tétsihyi íjcyame iúllévenúne néjcatsíhi: —¿Aca tsá diibyéjuco áánu Dabíiúvúj tsɨɨménémúhaabe Críjto íjcyatú éhneváa tsááiíbye?
23582	MAT 12:24	Ehdúu tsaate nééne paritséómú illéébóne néjcatsíhi: —Aadi muurá naavémuke waagóohíjcyá mɨ́amúnáá pañétú diitye naavémú avyéjuube Betsebóó pɨ́áábóneríye.
23583	MAT 12:25	Aanéhjáa Jetsóó iwáájácúne nééhií: —Muurá tsáné avyéjujte tsajɨ́jtóré ɨ́jtsámeítyúmé ímityúné idyárɨ́ɨ́véjcatsíñe ílluréjuco ɨ́hvejtsóné íavyéju. Áhdure tsája múnaa ímityúné idyárɨ́ɨ́véjcatsíñe ílluréjuco wáchájánújcatsíñe.
23596	MAT 12:38	Aamée tsiiñe taúhbájú uwáábojtémá Jetsóo éllevu itsááne néé dííbyeke: —Uwááboóbej, cána bo méénúráítyuróné meenu muha maájtyúmɨ́ne menéé ɨ́mɨááné diibyéjuco Críjto Pájtyetétsoobe u íjcyane.
23597	MAT 12:39	Áánélliihyée neébe: —¿Ɨ́veekí ámuha méimíllé teene o méénune ámuha mecáhcújtsokíjɨ́ɨ́vari? Óvíi ihdyu Píívyéébé ihjyú uubálle múnáajpíi Jonáake pájtyedu nééne oke pájtyénetu ámuha méwaajácú diibyéjuco mɨ́amúnáake o pájtyetétsoobe o íjcyane.
23605	MAT 12:47	Aanée tsaate úúballé dííbyeke. Néémépeé: —Áátye éhtsíhyi áachi díñahbémú dɨ́ɨ́tsɨ́ɨ́juma íjcyamévá imíllé úúma iíhjyuváne.
23606	MAT 12:48	Árónáacáa neebe diityéke: —¿Aca caatyé táátsɨ́ɨ́juú, táñahbémuu, táñaallémuu, íjcyame?
23607	MAT 12:49	Ehdúu iñétsihdyu múúhakye úúbácyunúúbéré nééhií: —Áánerá téhdure ámuha pámeere wahárómú, táñahbémú, táñaallémú, méijcyá íñe múhdumé tahñéjté ámuha meíjcyame.
23611	MAT 13:3	Aabée téémɨ́ pañétú diityéké mítyane panévatu iúwaabóné úúbállehíjcyá tsíeménéhjɨtu. Téijyúu tsaapi bájtsónetu úwááboobe íllu úúballéhi: —Tsaapíhjyáa íwajcyóhá tríígoúúhá bájtsoobe íllure wávárajcóhi.
23618	MAT 13:10	Ehdúu dibye néénéllii muha dííbyeke menééhií: —¿Aca ɨ́veekí tsíeménetu ú úúbállehíjcyá u úwaabóne?
23619	MAT 13:11	Áánélliihyée múúhakye neébe: —Muurá ihdyu ehdu ó úwáábohíjcyá Píívyéébe ámúhakye iwáájácútso muhdú íavyéjú íjcyanévu. Áánetu oke cáhcújtsótúmeke tsá dibye wáájácútsotú téénevu eene ámúhakye iwáájácutsódu.
23632	MAT 13:24	Téhdurée tsiiñe úwááboobe tsaapi íúmɨhe bájtsónetu. Neebépeé: —Muurá Píívyéébé avyéjú tsaapíhjyáa íúmɨhe bájtsojédu.
23635	MAT 13:27	Aanéhjáa diibye tépallí aabájáábé úníu múnaa iúújéjéne néé dííbyeke: —Ávyéjuúbej, ááneráhjáa ɨ́mɨáánéré méúmɨhe mebájtsónáa ¿kiátú íjcyane bɨɨva iiñé tééné raahóri?
23636	MAT 13:28	Áánélliihyéhjáa neébe: —Tsaapíubá oke múnáátsohíjcyaabe ehdu meenúhi. Áánélliihyéhjáa nééme dííbyeke: —Cána muha mewáámíuki. ¿Mityá óvíi ijcyánej?
23637	MAT 13:29	Ehdúhjáa ditye néénéllii neébe: —Tsáhaá. Muurá ámuha teene metábáhcyóhajchíí bajtsóháñé ámuha métútávájtsoóhi.
23639	MAT 13:31	Áhdurée tsiiñe úwááboobe ‘mojtáátsa’ némeíñé uméhetu. Neebépeé: —Téhdure idyé muurá Píívyéébé avyéjú éhne múúne ‘mojtáátsa’ némeíñé neeváúwu tsaapi bájtsone ɨ́ɨ́né imíjyaú ávyétá mityáhé kéémevédu.
23641	MAT 13:33	Téhdurée pááá ooríchotu úwááboobe nééhií: —Muurá tsáápille haríínállíjyutu pááa imyéénúcooca áyánéwu tééné ooríchotu pícyooróné páneeréjuco óórichódú idyé teene Píívyéébé avyéju.
23644	MAT 13:36	Átsihdyúu ílluréjuco mɨ́amúnáake ipítyájcóne dibye ááhɨvu pééneé. Áhullévúu muha dííbyeke menééhií: —Áyu cána múúhadívú bóhowájtsó úmɨhé pañe bɨɨva íjcyánetu íjcyáné uwááboju ɨɨná nééiyóne.
23645	MAT 13:37	Áánélliihyée múúhakye neébe: —Eene ɨ́mɨá bájtsó bájtsoobe muurá oo Mɨ́amúnáájpidívúu o ípívyééveébe.
23652	MAT 13:44	Téhdure idyé Píívyéébé avyéjú ílluú: —Tsaapíi tsátsii ííñújɨ́ pañe ávyétá mityáné wájyúmeíñé tsíeméné iájtyumɨ́né tétsihvúré ɨ́hvéjtsoíñúhi. Ááneríi iímíjyúúvéne páneere ítsíeméné iñáhjɨ́hénúne dsɨ́ɨ́dsɨma tétsii ííñujɨ áhdoobe iiyéjuco téénema iíjcyaki.
23659	MAT 13:51	Ehdúu Jetsóó iúwáábóné nɨ́jcáutu néé múúhakye: —¿A ícyooca ámuha mélleebójucóó ɨɨná nééiyóné o úwáábohíjcyáne? Áánélliihyée muha menéé: —Éée Ávyéjuúbej, ímí muha mélleebó ícyooca ɨɨná tene nééiyóne.
23660	MAT 13:52	Áánélliihyée neebe múúhakye: —Muuráhjáa tujkénúene Píívyéébé taúhbaju úwáábohíjcyámema ícyooca tsúúca ijcyáné míñéécu uwáábó ɨ́hdéénema béhne Píívyéébé avyéjutu íjcyane. Aane muurá teene ɨ́hdéene Píívyéébé waajácúháámɨ́ pañe ijcyáhi. Áánetu íñe béhne ámúhadívú ó bóhówátsohíjcyáhi.
23662	MAT 13:54	Aamée muha méúújeté Natsaréevu dibyée píívyécoomívu. Áijyúu idyé úwaabójúcoobe tétsíi múnáake pihcyáávéjá pañévu. Áábedíi iúllévenúne néjcatsímye: —¿Aca kiátú aabye iújcúné waajácuri panéváré méénúráítyúronéhjɨ́ méénuhíjcyáhi?
23665	MAT 13:57	Ehdúhjáa dííbyedítyú iñééne tsá ditye cáhcútsohíjcyatú dibye diityéké úwáábohíjcyaróne. Áámekée neébe: —Tsijtye muurá ihdyu avyéjuullé Píívyéébé ihjyú uubálle múnáájpiíkye. Áánetu ihyájkímú íjcyarómé tsá ávyejúúlletú dííbyeke.
23668	MAT 14:2	Áánélliihyéhjáa neebe íúníu múnáake: —Tsáijyu múúne tsojtsó múnáajpi Jóáa tsiiñe bohɨ́ɨ́hií. Téénéllii muurá eene piivyéteebe méénúráítyúronéhjɨ́ imyéénune.
23670	MAT 14:4	Diibyéhjáa Heróódeke íllu nehíjcyaabe Jóáa íñáhbé táábama dibye íjcyánetu: —Tsá muurá tene ímityú díñáhbé táábake u táábaváne.
23674	MAT 14:8	Áánélliihyéhjáa tsɨɨju úwaabódújuco dille nééne dííbyeke: —Ó imíllé oke u ájcune tsojtsó múnáajpi Jóáá níívaúvú bohtájɨri.
23681	MAT 14:15	Áijyúu tsúúca cúvéhréjuco tene néénéllii muha menéé dííbyeke: —Tsúúca cúvéhréjuco teene múubárá íjcyátútsihyi meíjcyánáaáca. Ílluréjuco wallo íjtyéke íchííj pɨɨhɨ́rí íjcyájáhjɨ múnáadítyú tsíeméné iújcune ditye imájchoki. Muurá tsá imájchoma ditye íjcyatúne.
23682	MAT 14:16	Áánélliihyée neebe múúhakye: —Ɨ́véémekéami ó wálloóij. Ámuháyé bo mémajchótsoj.
23683	MAT 14:17	Áánélliihyée muha menéé dííbyeke: —Árónáa méhdi tsáhojtsɨ́hováré páahóónema míítyétsiye amóóbemútsi.
23684	MAT 14:18	Áánélliihyée neebe múúhakye: —Áyu cána metsívaj.
23692	MAT 14:26	Áábekée muha maájtyúmɨ́ne meíllityéne menéjcatsíhi: —¡Áyúúj, naavénécobáubá bo eene aabye tsáá métujkévetuj!
23693	MAT 14:27	Árónáacáa neebe múúhakye: —¡Méíllityédíñe, oóre!