23232	MAT 1:19	Onaqa Maria aqa gumbuluŋ Josep a endegsi quej, “Maria a gumaŋqo.” Josep aqa kumbra tulaŋ boledamu deqa a endegsi are qalej, “E lumu na Maria uratqai. E boleq di uratqasai. Maria a jemaiyo uge.”
23233	MAT 1:20	Degsi are qaleqnaqa Tamo Koba aqa laŋ aŋgro bei a Josep aqaq ainaqa ŋeiobilqei na unej. Unnaqa laŋ aŋgro na minjej, “O Josep, Devit aqa moma, ni Maria ame. Ni ulaaim. Ni que. Mondor Bole a Maria aqaq aiqoqa a gumaŋqo.
23234	MAT 1:21	Deqa a aŋgro mel oqas. Amqa bunuqna aŋgro dena aqa segi tamo uŋgasari naŋgo une kobotetnjrsim naŋgi eleŋqas. Deqa ni aqa ñam Yesus waiyqam.”
23236	MAT 1:23	“Niŋgi quiy. Bunuqna duŋgeŋge bei a tamo ombla ŋereŋosaisosimqa a gumaŋosim aŋgro mel oqas. Amqa naŋgi aqa ñam Emanuel waiyqab.” Ñam di aqa damu, “Qotei a iga koba na unum.”
23240	MAT 2:2	“Juda naŋgo mandor koba ŋambabej qaji a qabi unu? Iga seŋ oqo sawaq di aqa bongar unsimqa dauryosim bonum. Iga a qa louqajqa deqa bonum.”
23242	MAT 2:4	Deqa Herot a Israel naŋgo atra tamo kokba ti naŋgo dal anjam qalie tamo naŋgi ti kalil metnjrnaqa naŋgi bosib koroonabqa a na naŋgi endegsi nenemnjrej, “Kristus a qabia ŋambabqas?”
23243	MAT 2:5	Onaqa naŋgi na kamba minjeb, “Kristus a Betlehem qureq di ŋambabqas. Qure di agi Judia sawaq di unu. Qotei aqa medabu o qaji tamo bei a nami endegsi neŋgreŋyej,
23244	MAT 2:6	‘O Betlehem tamo uŋgasari, nuŋgo qure Judia sawaq di unu. Qure kokba kalil Judia sawaq di unub qaji naŋgi na nuŋgo qure buŋyqasai. Di kiyaqa? Nuŋgo qureq dena gate koba bei tigelosimqa a na ijo segi Israel tamo uŋgasari naŋgi taqatnjrqas.’”
23245	MAT 2:7	Onaqa Herot a anjam di qusiqa bongar sisiyo qaji tamo naŋgi lumu na metnjrnaqa naŋgi aqa areq bonabqa nenemnjrej, “Bati gembu bongar di brantej?”
23246	MAT 2:8	Onaqa naŋgi bongar brantej qaji aqa bati di ubtosib Herot minjnabqa a na kamba minjrej, “Niŋgi Betlehem aisib aŋgro deqa geregere ŋamoiy. Ŋamosib a tal qabi unu di unsib bosib e merbiy. Yim e kamba aisiy a qa louqai.”
23250	MAT 2:12	Ariya naŋgi tal uratosib olo puluqa laqnabqa Qotei a ŋeiobilqei na minjrej, “Niŋgi olo Herot aqaq di brantaib.” Degsi minjrnaqa naŋgi gam bei dauryosib naŋgo segi qure utruq aiyeb.
23251	MAT 2:13	Naŋgi ainabqa bati di Tamo Koba aqa laŋ aŋgro bei a Josep aqaq gilsiq ŋeiobilqei na minjej, “Herot a bosim aŋgro Yesus qalsim moiyotqajqa ŋamqas. Deqa ni tigelosim aŋgro aqa ai wo joqsim Isip sawaq sumiy. Sumsib di soqnibqa bunuqna e ni mermitqa sawa endeq olo bqab.”
23253	MAT 2:15	Sumsib di sonabqa bunuqna Herot a moiyej. Josep a kumbra di yej deqa anjam bei Tamo Koba aqa medabu o tamo nami marej qaji di aqa damu brantej. A endegsi marej, “Ijo aŋgro mel a Isip sawaq di soqnimqa e dena metit a Isip sawa uratosim ijoq bqas.”
23256	MAT 2:18	“Rama qureq di Resel a akamkobaoqnsiq pailoqnej. Aqa aŋgro kalil naŋgi ñumnab moreŋeb deqa akameqnaqa tamo uŋgasari naŋgi aqa are latetqa yeqnab a naŋgo anjam quqwa uratoqnej. Di kiyaqa? Aqa aŋgro kalil naŋgi moreŋekriteb deqa.”
23258	MAT 2:20	“Ni tigelosim aŋgro kiñala Yesus aqa ai Maria wo joqsim olo Israel sawaq gile. Tamo naŋgi Yesus qalsib moiyotqa maroqneb qaji naŋgi moreŋekriteb deqa ni olo gile.”
23260	MAT 2:22	Bati deqa Arkelaus a na aqa abu Herot aqa sawa osiq Judia sawa taqatesoqnej. Deqa Josep a anjam di qusiqa Judia sawaq gilqa ulaej. Onaqa Qotei a Josep ŋeiobilqei na minjej, “Ni Galili sawaq gile.”
23261	MAT 2:23	Onaqa Josep a Qotei aqa anjam di dauryosiqa Galili sawaq gilej. Gilsiq qure bei aqa ñam Nasaret di soqnej. A di soqnej deqa anjam bei Qotei aqa medabu o tamo qudei naŋgi nami maroqneb qaji di aqa damu brantej. Naŋgi endegsib maroqneb, “Naŋgi a qa maroqnqab, ‘A Nasaret tamo.’”
23263	MAT 3:2	“Qotei laŋ qureq di unu qaji a nuŋgo Mandor Koba sosim niŋgi taqatŋgwajqa bati jojomqo. Deqa niŋgi are bulyiy.”
23264	MAT 3:3	Jon a kumbra degyej deqa anjam bei Qotei aqa medabu o tamo Aisaia nami marej qaji di aqa damu brantej. A Jon qa endegsi marej, “Tamo bei a wadau sawaq di tigelosimqa a tulaŋ leleŋoqnsim tamo uŋgasari naŋgi endegsim minjroqnqas, ‘Tamo Koba a bqajqa gam gereiyetiy. Gam tingitetiy.’”
23268	MAT 3:7	Bati deqa Farisi tamo ti Sadyusi tamo ti tulaŋ gargekoba naŋgi Jon na yansnjrqa marsibqa aqa areq beqnabqa unjrsiqa naŋgi endegsi minjroqnej, “Niŋgi kumbra uge yo qaji tamo. Niŋgi amal uge bul. Niŋgi yai na merŋgwoqa mondoŋ Qotei aqa minjiŋ nuŋgoq aiyaim deqa ulaosib ijoq bonub?
23269	MAT 3:8	Niŋgi are bulyosib nuŋgo kumbra uge kalil uratosib kumbra bole bole yoqniy. Yim e unsiy marqai, ‘Bole, niŋgi are bulyonub.’ Osiy niŋgi yansŋgwai.
23270	MAT 3:9	Niŋgi endegsib are qalaib, ‘Abraham a gago moma utru unu deqa iga Qotei aqa ŋamgalaq di tamo bole.’ Niŋgi degsib are qalaib. Niŋgi quiy. Qotei na marimqa meniŋ kalil endi dego tamo bulyosib tigelosib Abraham aqa moma brantqab.
23272	MAT 3:11	“Niŋgi are bulyqajqa deqa e ya na niŋgi yansŋgeqnum. Ariya Tamo Koba a bunuqna ijo qoreq na bqas. A tamo siŋgila koba. Ijo siŋgila aqa siŋgila ti keresai. Deqa e a kaŋgalyqajqa e tamo bolesai. A bosimqa Mondor Bole aqa siŋgila na ti ŋamyuwo na ti niŋgi yansŋgwas.
23273	MAT 3:12	A bem sum ñoqoryosim damu eleŋosim aqa talq di atqas. Osim a bem sum aqa suwi breinjrim ŋamyuwo gaigai yuejunu qaji dia yuekritqab.”
23275	MAT 3:14	Gilnaqa Jon na saidyosiq minjej, “Ni e yansbqam di kere. Kiyaqa e ni yansmqa marsim ijoq bonum?”
23276	MAT 3:15	Onaqa Yesus na kamba minjej, “Uŋgum. Ni ijo anjam dauryosim e yansbe. Yimqa kumbra dena iga Qotei aqa areqalo kalil keretosim dauryqom.” Onaqa Jon a Yesus aqa anjam di dauryosiqa a yansej.
23278	MAT 3:17	Unnaqa laŋ goge dena Qotei aqa anjam bei endegsi brantej, “Endi ijo aŋgro qujai. E a tulaŋ qalaqalaiyeqnum. E a qa tulaŋ areboleboleibeqnu.”
23281	MAT 4:3	Onaqa walawalaiyo tamo Satan a Yesus aqa areq bosiqa minjej, “Ni Qotei aqa Ŋiriamqa meniŋ kalil endi minjrim bem bulyibqa ni uye.”
23282	MAT 4:4	Degsi minjnaqa Yesus na kamba minjej, “Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, ‘Tamo naŋgi iŋgi uyo na segi ŋambile sqasai. Anjam kalil Qotei aqa medabuq na branteqnu qaji dena naŋgi ŋambile sqab.’”
23284	MAT 4:6	“Ni Qotei aqa Ŋiriamqa endena prugosim mandamq aiye. Agi Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, ‘Qotei na aqa laŋ aŋgro naŋgi minjrimqa bosib ni taqatmqab.’ Anjam bei dego neŋgreŋq di unu. Anjam agiende, ‘Laŋ aŋgro naŋgi bosib baŋ na ni soqtmibqa ino siŋga meniŋ na qalqasai.’”
23285	MAT 4:7	Onaqa Yesus na kamba Satan minjej, “Qotei aqa anjam bei dego neŋgreŋq di unu. Anjam agiende, ‘Ni ino Tamo Koba Qotei aqa siŋgila laŋa tenemtqa osim a gisaŋyaim.’”
23287	MAT 4:9	“Ni ijo ulatamuq endi siŋga pulutosim e qa louimqa sawa sawa kalil di naŋgo siŋgila ti ñoro ti ni emqai.”
23288	MAT 4:10	Onaqa Yesus na minjej, “Satan, ni ulaŋ. Qotei aqa anjam bei nami endegsib neŋgreŋyeb unu, ‘Ino Tamo Koba Qotei a segi qa louoqnsimqa aqa sorgomq di soqne.’”
23293	MAT 4:15	“Gam kobaquja Jordan ya qalaq dena aiyejunu qaji di Galili sawa ambleq na aiyejunu. Aisiq yuwalq di diŋejunu. Gam qalaq di Sebulun ti Naptali ti unub. Sawa bei bei qaji naŋgi beleŋosib Galili di unub.
23294	MAT 4:16	Deqa tamo uŋgasari ambruq di unub qaji naŋgi puloŋ kobaquja unqab. Tamo uŋgasari padalo gam dauryosib ambruq di unub qaji naŋgi puloŋ dena suwantnjrqas.”
23295	MAT 4:17	Bati deqa Yesus na aqa wau utru atsiqa Qotei aqa anjam palontoqnsiqa tamo uŋgasari naŋgi endegsi minjroqnej, “Qotei laŋ qureq di unu qaji a nuŋgo Mandor Koba sosim niŋgi taqatŋgwajqa bati jojomqo. Deqa niŋgi are bulyiy.”
23297	MAT 4:19	“Niŋgi e daurbiy. Niŋgi qe o qaji tamo unub deqa niŋgi qe eqnub. Dego kere e wau eŋgitqa niŋgi olo tamo oqnqab.”
23306	MAT 5:3	“Tamo uŋgasari qudei naŋgi poinjrqo, naŋgi Qotei aqa ŋamgalaq di sougetejunub. Tamo uŋgasari naŋgi di areboleboleinjreme. Qotei laŋ qureq di unu qaji a naŋgo Mandor Koba sosim naŋgi taqatnjrqas.
23307	MAT 5:4	“Tamo uŋgasari akam ti unub qaji naŋgi dego areboleboleinjreme. Qotei na naŋgo are olo boletetnjrqas.
23308	MAT 5:5	“Tamo uŋgasari lawo na sosib naŋgo segi ñam aguq ateqnub qaji naŋgi dego areboleboleinjreme. Qotei na mandam kalil osim naŋgi enjrqas.
23309	MAT 5:6	“Tamo uŋgasari kumbra bole dauryqajqa arearetnjreqnu qaji naŋgi dego areboleboleinjreme. Naŋgi tulaŋ kere na sqab. Iga iŋgi ti ya ti uyqajqa arearetgeqnu dego kere.
23310	MAT 5:7	“Tamo uŋgasari duleqnub qaji naŋgi dego areboleboleinjreme. Qotei a kamba naŋgi qa duloqnqas.
23311	MAT 5:8	“Tamo uŋgasari naŋgo are miligiq di jiga bei saiqoji unub qaji naŋgi dego areboleboleinjreme. Naŋgi Qotei aqa ulatamu unqab.
23312	MAT 5:9	“Tamo uŋgasari jeu turyeqnub qaji naŋgi dego areboleboleinjreme. Qotei a naŋgi qa marqas, ‘Naŋgi ijo segi aŋgro bole.’
23313	MAT 5:10	“Tamo uŋgasari qudei naŋgi kumbra bole dauryeqnub deqa jeu tamo naŋgi na naŋgi gulbe enjreqnub. Tamo uŋgasari naŋgi di dego areboleboleinjreme. Qotei laŋ qureq di unu qaji a naŋgo Mandor Koba sosim naŋgi taqatnjrqas.
23314	MAT 5:11	“Niŋgi ijo ñam ti unub deqa bunuqna tamo qudei na niŋgi misiliŋgoqnsib ugeugeiŋgoqnsib nuŋgo jejamu laŋa gisaŋyoqnqab. Di uŋgum. Niŋgi areboleboleiŋgeme.
23315	MAT 5:12	Od, nuŋgo are tulaŋ boleiŋgim soqniy. Nuŋgo awai bole agi laŋ goge di unu. Nami jeu tamo naŋgi na Qotei aqa medabu o qaji tamo naŋgi dego degsib ugeugeinjroqneb.”
23316	MAT 5:13	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi mandamq endi bar bul soqniy. Ariya bar aqa qajarara koboqas di iŋgi kiye na olo qajararatqas? Di keresai. Bar aqa qajarara koboqas di a ugeqas. Deqa bar di mandamq di waiyibqa tamo qudei naŋgi bosib siŋga na sosqab.
23317	MAT 5:14	“Niŋgi mandamq endi puloŋ bul soqniy. Niŋgi are qaliy. Qure kobaquja a mana gogeqsi sqas di a boleq di sqas. A uliesqa keresai.
23319	MAT 5:16	Dego kere niŋgi puloŋ bul sosib boleq di kumbra bole bole yoqniy. Yoqnibqa tamo uŋgasari naŋgi na nuŋgo kumbra di unoqnsib nuŋgo Abu laŋ qureq di unu qaji aqa ñam soqtoqnqab.”
23320	MAT 5:17	Osiqa Yesus a olo marej, “E Moses aqa dal anjam ti Qotei aqa medabu o qaji tamo naŋgo anjam ti kalil dauryosiy keretqajqa deqa mandamq aiyem. Niŋgi endegsib are qalaib, ‘Yesus a dal anjam di taqal waiyqajqa bej.’ Di sai.
23324	MAT 5:21	“Niŋgi dal anjam endegsib queb, ‘Niŋgi tamo bei moiyotaib. Niŋgi tamo bei moiyotqab di niŋgi une ti sqab.’ Dal anjam di nuŋgo moma naŋgi nami minjreb.
23325	MAT 5:22	Ariya e dal anjam di buŋyosiy niŋgi endegsi merŋgwai. Tamo bei na aqa was ŋiriŋtqas di a une ti sqas. Tamo bei na aqa was misiliŋyqas di une kobaquja aqa jejamuq di sqas. Deqa a ojsib anjam pegiyo talq di tigeltosib aqa une ubtetqab di kere. Tamo bei na aqa was minjqas, ‘Ni tulaŋ nanari, areqalo saiqoji,’ degyqas di aqa une deqa Qotei na a osim ŋamyuwoq waiyqas di kere.
23326	MAT 5:23	“Deqa ni Qotei atraiyqa marsimqa ino was bei a ni qa ŋiriŋ ti soqnimqa ni deqa are qalsim atraiyo iŋgi iŋgi mati atra bijal qalaq di uratosim ino was aqaq gile. Gilsim a ombla anjam gereiyekritosim dena bosim Qotei atraiyqam.
23328	MAT 5:25	“Deqa tamo bei a ni qa anjam bei soqnimqa niŋgi ombla walwelosib anjam pegiyo talq giloqnsibqa gamq di niŋgi segi aiyel na anjam urur gereiyoqujatiy. Yosib anjam moiyotosib a ni osim anjam pegiyo talq gilqasai. Ariya niŋgi gamq di anjam gereiyqasai di a na ni osi gilsimqa anjam pegiyo tamo aqa ulatamuq di tigeltmimqa anjam pegiyo tamo a ni osim qaja tamo naŋgo baŋq di atqas. Yimqa naŋgi na ni osib tonto talq di waimqab.
23330	MAT 5:27	“Niŋgi dal anjam endegsib queb, ‘Niŋgi tamo bei aqa uŋa jejamu ojetaib.’
23332	MAT 5:29	“Ino ŋamdamu wo na ni titmosim uneq waimqa laqnimqa ŋamdamu di otorosim waiy. Ni degye. Di kiyaqa? Ino ŋamdamu qujai loumimqa ni une yqasai di kere. Ariya ni ŋamdamu aiyel ti soqnimqa Qotei na ni ŋamyuwoq waimqas di keresai.
23334	MAT 5:31	“Nami naŋgi dal anjam endegsib mareb, ‘Tamo bei na aqa uŋa uratqa osimqa pepa bei neŋgreŋyosim yosim di a uratqas.’
23336	MAT 5:33	“Niŋgi dal anjam endegsib queb, ‘Ni anjam bei siŋgilatosim Tamo Koba minjqam di ni na olo urataim. Ni anjam di dauryosim ye.’ Dal anjam di nuŋgo moma naŋgi nami minjreb.
23341	MAT 5:38	“Niŋgi dal anjam endegsib queb, ‘Tamo bei na tamo bei aqa ŋamdamu ugetetqas di niŋgi kamba aqa ŋamdamu ugetetiy. Tamo bei na tamo bei aqa qalagei ugetetqas di niŋgi kamba aqa qalagei ugetetiy.’
23344	MAT 5:41	Qaja tamo bei na ni ojsim siŋgila na mermqas, ‘Ni ijo iŋgi iŋgi qoboiyetbosim e daurbosim gam truquyala endeq gile.’ A degsi mermimqa ni aqa anjam di buŋyosim aqa iŋgi iŋgi qoboiyetosim dauryosim gam olekobaq osi gilete.
23346	MAT 5:43	“Niŋgi dal anjam endegsib queb, ‘Ni ino was naŋgi qalaqalainjroqne. Osim ino jeu tamo naŋgi qoreinjroqne.’
23352	MAT 6:1	“Tamo qudei naŋgi endegsib are qaleqnub, ‘E laŋa babaŋ na kumbra bole yoqnit tamo naŋgi e nuboqnsib ijo ñam soqtetboqnqab.’ Ariya niŋgi degyaib. Niŋgi degyqab di nuŋgo Abu laŋ qureq di unu qaji a niŋgi awai bole eŋgwasai.
23353	MAT 6:2	“Niŋgi gisaŋ tamo naŋgo kumbra dauryaib. Gisaŋ tamo naŋgo kumbra agiende. Naŋgi na tamo iŋgi iŋgi saiqoji naŋgi aqaryainjrqa oqnsib tamo qudei qariŋnjreqnab naŋgi qa namooqnsib gul anjameqnub. Gul anjameqnab tamo uŋgasari naŋgi na gisaŋ tamo naŋgi di unjroqnsib naŋgo ñam soqtetnjreqnub. Gisaŋ tamo naŋgi di Qotei tal miligiq di, gam kokbaq di kumbra degyeqnub. Deqa e bole merŋgwai. Qotei a tamo naŋgi di awai bole enjrqasai. Naŋgo awai agi tamo uŋgasari naŋgi na naŋgo ñam soqtetnjreqnub di kere.
23355	MAT 6:4	Di yawo anjam. Aqa damu endegsi unu. Ni uli na tamo iŋgi iŋgi saiqoji naŋgi aqaryainjrimqa tamo uŋgasari kalil naŋgi qalieqasai. Ni kumbra di uli na yoqnim ino Abu a segi unoqnqas. Deqa a segi na ino ñam soqtetmosim ni awai bole emoqnqas.”
23356	MAT 6:5	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi Qotei pailyqa osibqa gisaŋ tamo naŋgi pailyeqnub degsib pailyaib. Gisaŋ tamo naŋgi Qotei pailyqa oqnsib tamo uŋgasari kalil naŋgo ŋamdamuq di tigeleqnab unjroqnsib naŋgo ñam soqtetnjreqnub. Tamo naŋgi di Qotei tal miligiq di, qure ambleq di, gam kokba qalaq di kumbra degyeqnub. Deqa e bole merŋgwai. Qotei a naŋgi awai bole enjrqasai. Naŋgo awai agi tamo uŋgasari naŋgi na naŋgo ñam soqtetnjreqnub di kere.
23358	MAT 6:7	“Tamo naŋgi Qotei qaliesai qaji naŋgi laŋa laŋa pailyo olekokba yoqnsibqa endegsib are qaleqnub, ‘Iga pailyo olekokba yoqnimqa Qotei a gago pailyo quqwas.’ Di gisaŋ. Deqa niŋgi Qotei pailyqa osibqa degsib pailyaib.
23360	MAT 6:9	“Deqa niŋgi endegsib Qotei pailyoqniy, ‘O gago Abu, ni laŋ qureq di unum. Ino ñam tulaŋ getento.
23364	MAT 6:13	Gulbe bei na iga walawalaigosim uneq waigwa laqnimqa ni iga aqaryaigime. Yim Satan na iga ugetgwasai.’
23365	MAT 6:14	“O ijo aŋgro, niŋgi degsib Qotei pailyoqniy. Niŋgi quiy. Niŋgi tamo bei qa anjam soqnimqa niŋgi na aqa une kobotiy. Yimqa nuŋgo Abu laŋ qureq di unu qaji a na kamba nuŋgo une kalil kobotetŋgwas.
23366	MAT 6:15	Niŋgi aqa une kobotetqasai di nuŋgo Abu a dego nuŋgo une kobotetŋgwasai.”
23367	MAT 6:16	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi qurieŋqa marsibqa gisaŋ tamo naŋgi qurieŋeqnub niŋgi degsib qurieŋaib. Gisaŋ tamo naŋgi qurieŋoqnsibqa ulatamu ugeinjreqnu. Tamo uŋgasari kalil naŋgi na unjrsib naŋgo ñam soqtetnjrqajqa deqa naŋgi kumbra degyeqnub. Deqa e bole merŋgwai. Tamo naŋgi di Qotei na awai bole enjrqasai. Naŋgo awai agi tamo uŋgasari naŋgi na naŋgo ñam soqtetnjreqnub di kere.
23369	MAT 6:18	Yimqa tamo uŋgasari kalil naŋgi ni numoqnsib ni qurieŋ ti unum di naŋgi qalieqasai. Ni kumbra di uli na yoqnim ino Abu a segi na unoqnqas. Deqa a segi na ino ñam soqtetmosim awai bole emoqnqas.”
23370	MAT 6:19	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi mandam qa iŋgi iŋgi koroiyaib. Di sisimbiŋ na ugetqab. Baisuwi ojqas. Bajiŋ tamo naŋgi tal paratosib oqab.
23372	MAT 6:21	Sawa qabia ino ñoro bole unu dia ino are miligi dego siŋgilatim sqas.”
23373	MAT 6:22	Osiqa Yesus a olo marej, “Ino ŋamdamu a ino jejamu qa puloŋ bul. Deqa ino ŋamdamu boleqas di ino jejamu kalil suwaŋesqas.
23374	MAT 6:23	Ariya ino ŋamdamu ugeqas di ino jejamu kalil ambruesqas. Deqa puloŋ ino are miligiq di unu qaji a olo ambruqas di ino are miligi kalil ambruekritqas.”
23375	MAT 6:24	Osiqa Yesus a olo marej, “Tamo qujai a tamo kokba aiyel naŋgi wauetnjrqa keresai. A tamo kobaquja bei qalaqalaiyosim olo tamo kobaquja bei jeutqas. Bei aqa anjam dauryosim olo bei qoreiyqas. Dego kere niŋgi silali ti Qotei ti turtnjrsib naŋgi wauetnjrqa keresai.”
23376	MAT 6:25	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi mandamq endi bole sqajqa deqa areqalo kobaiyaib. Osib endegsib maraib, ‘Iga iŋgi ti ya ti qabe na osim uyqom? Gara qabe na osim gago jejamu kabutqom?’ Niŋgi degsib maraib. Niŋgi iŋgi uyo na segi ŋambile oqasai. Niŋgi gara jugoqnqab dena segi nuŋgo jejamu bole sqasai.
23379	MAT 6:28	“Deqa niŋgi kiyaqa gara qabe na osib jejamu kabutqajqa are koba qaleqnub? Niŋgi ŋam so unjriy. Naŋgo wala kiyersib branteqnub di niŋgi qaliesai. Naŋgi segi wauosaieqnub. Naŋgo segi wala gereiyosaieqnub.
23382	MAT 6:31	Niŋgi areqalo kobaiyosib endegsib maraib, ‘Iga iŋgi ti ya ti qabe na osim uyqom? Gara qabe na osim gago jejamu kabutqom?’ Niŋgi degsib maraib.
23385	MAT 6:34	Deqa nebe kumbra kiye nuŋgoq di brantqas niŋgi deqa are koba qalaib. Nebe a bati bei. Nebe qa gulbe di aqa segi gulbe. Bati segi segi aqa gulbe di naŋgo segi segi. Deqa niŋgi are koba qalaib.”
23386	MAT 7:1	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi na tamo qudei naŋgi peginjraib. Niŋgi peginjrqasai di Qotei a kamba dego niŋgi pegiŋgwasai.
23389	MAT 7:4	Kiyaqa ino segi ŋamdamuq di ŋampaŋ kobaquja soqnimqa ni na tentosim ino was minjqam, ‘Was, e ino ŋamdamuq di ŋam ñeŋgi kiñala unonum di osiy taqal waiyetmqai’?
23391	MAT 7:6	“Niŋgi ñoro bole bole oqnsib bauŋ naŋgi enjroqnaib. Enjrqab di naŋgi ñoro di taqal waiyosib bosib niŋgi uñiŋgwab. Niŋgi kolilei bole bole oqnsib bel naŋgi enjroqnaib. Enjrqab di naŋgi kolilei di mandamq di waiyosib naŋgo siŋga na soseleŋqab.”
23392	MAT 7:7	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi iŋgi bei qa Qotei pailyqab di a na eŋgwas. Niŋgi iŋgi bei oqa marsibqa ŋamqab di itqab. Niŋgi siraŋme kindokindoŋabqa Qotei na siraŋ waqtetŋgwas.
23394	MAT 7:9	“Tamo bei aqa aŋgro a mamyim iŋgi qa minjimqa a iŋgi yqas. A meniŋ yqasai.
23397	MAT 7:12	“Kumbra bole bole tamo naŋgi na niŋgi eŋgwajqa arearetŋgeqnu qaji di niŋgi na olo naŋgi enjroqniy. Niŋgi degyqab di niŋgi Moses aqa dal anjam ti Qotei aqa medabu o qaji tamo naŋgo anjam ti kalil keretosib dauryqab.”
23398	MAT 7:13	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi siraŋme kiñala miligiq giliy. Niŋgi siraŋme kobaquja miligiq gilqab di niŋgi padalo sawaq aiqab. Gam di kobaquja. Tamo gargekoba naŋgi gam di dauryeqnub.
23399	MAT 7:14	Niŋgi siraŋme kiñala miligiq gilqab di niŋgi gam kiñala dauryosib ŋambile gaigai sqajqa sawaq di brantqab. Tamo quja quja segi gam di itosib dauryeqnub.”
23400	MAT 7:15	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi geregere ŋam atoqniy. Tamo qudei na bosib gisaŋosib merŋgwab, ‘Iga Qotei aqa medabu o qaji tamo bole.’ Di sai. Tamo naŋgi di kaja bul lawo na boqnsib niŋgi walawalaiŋgoqnsib anjam merŋgeqnub. Ariya naŋgo are miligiq di naŋgi tamo uge. Naŋgi bauŋ juwaŋ kaja naŋgi ñumeqnub dego bul.
23406	MAT 7:21	“Niŋgi endegsib are qalaib. Tamo uŋgasari naŋgi ‘O Tamo Koba, O Tamo Koba’ e degsib metbqab di Qotei na naŋgi taqatnjrsim naŋgo Mandor Koba sqas. Di sai. Tamo uŋgasari ijo Abu aqa areqalo dauryeqnub qaji naŋgi segi Qotei na taqatnjrsim naŋgo Mandor Koba sqas. Qotei agi laŋ qureq di unu.
23407	MAT 7:22	Mondoŋ diŋo bati bamqa tamo uŋgasari gargekoba naŋgi ijo ulatamuq di tigelosib endegsib merbqab, ‘O Tamo Koba, iga ino ñam na anjam mare mare laqnem. Iga ino ñam na mondor uge uge winjroqnsimqa maŋwa gargekoba yoqnem.’ Naŋgi e degsib merbqab.
23408	MAT 7:23	Merbibqa e kamba minjrqai, ‘Niŋgi tal qabe? E niŋgi qaliesai. Deqa niŋgi jaraiyiy. Niŋgi kumbra uge yo qaji tamo.’”
23409	MAT 7:24	Osiqa Yesus a olo marej, “Tamo a ijo anjam kalil endi qusim dauryqas di a tamo bei meniŋ quraq di aqa tal atej a bul sqas.
23412	MAT 7:27	Tal atnaq sonaqa awa jagwa ti bosiqa ya meli dosiqa tal di qamsiq reŋgiŋtosiq putonaq aisiq tulaŋ niñaqej. Od, tal di a torei padalej.”
23416	MAT 8:2	Onaqa tamo bei yu na aqa jejamu ugeeleŋej qaji a Yesus aqa areq bosiqa aqa siŋgaq di siŋga pulutosiqa minjej, “O Tamo Koba, ni e boletbqa are soqnimqa e boletbe.”
23417	MAT 8:3	Degsi minjnaqa Yesus a baŋ waiyosiq tamo di ojsiqa minjej, “E ni boletmqa are unu. Deqa ino jejamu olo boleeme.” Onaqa bati qujai deqa aqa yu kalil mosoosiq aqa jejamu boleej.
23418	MAT 8:4	Onaqa Yesus na olo minjej, “Ni que. Ino jejamu boleqo deqa ni tamo qudei naŋgi minjraim. Ni gilsim ino jejamu atra tamo osoryosim atraiyqajqa iŋgi iŋgi Moses a nami marej qaji di osim Qotei atraiyime. Yimqa tamo uŋgasari naŋgi ni numsib marqab, ‘Bole, ino jejamu boleqo.’”
23420	MAT 8:6	“O Tamo Koba, ijo kaŋgal tamo a makobaiyqo. Aqa tanu kalil laiyosiq jejamu tulaŋ jaqatiŋyqoqa talq di ŋeiejunu.”
23421	MAT 8:7	Onaqa Yesus na minjej, “E gilsiy boletqai.”
23422	MAT 8:8	Degsi minjnaqa qaja tamo gate na olo minjej, “O Tamo Koba, e tamo bolesai deqa ni ijo talq baim. Ni anjam segi marimqa ijo kaŋgal tamo a boleqas.
23423	MAT 8:9	E dego tamo kokba qudei naŋgo sorgomq di unum. Ijo qaja tamo naŋgi ijo sorgomq di unub. E bei minjqai, ‘Ni gile.’ Yimqa a gilqas. Bei minjqai, ‘Ni au.’ Yimqa a bqas. Ijo kaŋgal tamo bei minjqai, ‘Wau di ye.’ Degsi minjitqa a ijo anjam dauryqas.”
23424	MAT 8:10	Onaqa Yesus a qaja tamo gate aqa anjam di qusiqa tulaŋ prugugetej. Osiqa bulosiq tamo uŋgasari gargekoba a dauryoqneb qaji naŋgi minjrej, “E bole merŋgwai. Qaja tamo gate endi a e qa aqa areqalo tulaŋ siŋgilatqo. Israel tamo nami e qa degsi aqa areqalo siŋgilato qaji bei unosai.
23425	MAT 8:11	“Deqa e niŋgi endegsi merŋgwai. Tamo uŋgasari gargekoba naŋgi sawa guta na guma na ti bosib koroosib Abraham, Aisak, Jekop naŋgi koba na awoosib iŋgi uyoqnqab. Yimqa Qotei laŋ qureq di unu qaji a naŋgo Mandor Koba sosim naŋgi taqatnjrqas.
23426	MAT 8:12	Ariya tamo qudei Qotei a nami taqatnjrqa osiq metnjrej qaji naŋgi a qa naŋgo areqalo siŋgilatosai deqa a naŋgo Mandor Koba sosim naŋgi taqatnjrqasai. A na naŋgi osim qalaq di breinjrimqa naŋgi sawa ambruq di sqab. Sawa dia naŋgi akamkobaoqnsib pailoqnsib naŋgo jaqatiŋ qa qalagei anjam atoqnqas.”
23427	MAT 8:13	Osiqa Yesus a qaja tamo gate di minjej, “Ni gile. Ni e qa ino areqalo siŋgilatonum deqa ni gilsim unime. Ino kaŋgal tamo a boleosiq unu.” Degsi minjnaqa bati qujai deqa aqa kaŋgal tamo aqa ma koboonaqa a boleej.
23431	MAT 8:17	A kumbra di yoqnej deqa anjam bei Qotei aqa medabu o tamo Aisaia nami marej qaji di aqa damu brantej. A endegsi marej, “Kristus a gago ma utru segi segi kalil yaiyetgoqnsiq taqal waiyeqnu.”
23432	MAT 8:18	Bati deqa Yesus a ŋam atej di tamo uŋgasari tulaŋ gargekoba naŋgi aqa areq di koroesonab unjrej. Deqa a na aqa aŋgro naŋgi minjrej, “Iga qobuŋ gogetosim jaraiyosim ya agu taqal beiq gilqom.”
23433	MAT 8:19	Degsi minjrsiqa naŋgi joqsiq koba na gilqa laqnabqa dal anjam qalie tamo bei a Yesus aqa areq bosiqa minjej, “O Qalie Tamo, ni sawa sawaq giloqnimqa e ni daurmoqnqai.”
23434	MAT 8:20	Onaqa Yesus na minjej, “Bauŋ juwaŋ naŋgi tal ti. Agi sub miligiq di ŋereŋeqnub. Qebari naŋgi simi ti. Deqa naŋgi simiq di ŋereŋeqnub. Ariya e Tamo Aŋgro ŋeiqajqa tal saiqoji. Deqa ni e daurbqajqa gulbe koba.”
23435	MAT 8:21	Onaqa Yesus aqa aŋgro bei na minjej, “O Tamo Koba, ni e odbimqa e mati aisiy ijo abu qa tariŋoqnqai. A moiyimqa subq atsiy di e ni daurmqai.”
23436	MAT 8:22	Onaqa Yesus na minjej, “Uŋgum. Tamo moiyo qaji naŋgi segi na tamo moiyo qaji naŋgi subq ateleŋoqnqab. Ariya ni bosim e daurbe.”
23439	MAT 8:25	Deqa Yesus aqa aŋgro naŋgi tulaŋ ulaugetosib aqa areq bosib dudumyosib minjeb, “O Tamo Koba, ni iga aqaryaige. Iga padalqa laqnum.”
23440	MAT 8:26	Onaqa Yesus a tigelosiqa minjrej, “Niŋgi e qa nuŋgo areqalo siŋgilatqa yonub tulaŋ keresaiiŋgwo. Niŋgi kiyaqa ulaonub?” Degsi minjrsiqa jagwa ti ya ti ŋiriŋtnjrnaqa naŋgi laeb.
23441	MAT 8:27	Onaqa Yesus aqa aŋgro naŋgi are koba qalsib segi segi maroqneb, “Yesus a tamo kiyero deqa jagwa ti ya ti minjrqoqa aqa anjam qusib laonub?”
23443	MAT 8:29	Naŋgi aiyel Yesus aqa areq bosib leleŋkobaosib minjeb, “O Qotei aqa Ŋiri, ni iga kiyergwajqa bonum? Iga padalqajqa bati bosaisonaqa ni laŋa ambleq di iga jaqatiŋ egwa bonum e?”
23445	MAT 8:31	Deqa mondor uge naŋgi siŋgila na pailosib Yesus minjeb, “Ni iga qariŋgimqa iga bel naŋgo jejamuq gileleŋqom.”
23446	MAT 8:32	Onaqa Yesus na minjrej, “Di kere. Niŋgi jaraiyosibqa bel naŋgo jejamuq gileleŋoiy.” Degsi minjrnaqa mondor uge naŋgi na tamo aiyel di uratnjrsib bel naŋgo jejamuq gileleŋeb. Gilnabqa bel kalil naŋgi gurgurosib botau dena prugeleŋosib yaq aisib ya uysib moreŋeb.
23448	MAT 8:34	Onaqa qure deqaji kalil naŋgi qusibqa Yesus unqajqa aqa areq beb. Bosib Yesus unsib minjeb, “Ni gago sawa endi uratosim sawa beiq gile.”
23450	MAT 9:2	Brantosib sonabqa tamo qudei na tamo bei jejamu laiyej qaji a saperaq di atsib Yesus aqa areq osi beb. Onaqa Yesus a naŋgo areqalo unej di naŋgo areqalo qujai Yesus na tamo jejamu laiyej qaji di boletqa kere. Degsi unsiq deqa tamo di minjej, “O ijo aŋgro, ni areboleimeme. Ino une kalil e na kobotetmonum.”
23451	MAT 9:3	Onaqa dal anjam qalie tamo qudei naŋgi Yesus aqa anjam di qusibqa naŋgo areqalo na mareb, “Yesus a Qotei misiliŋyqo.”
23452	MAT 9:4	Naŋgi degsib are qaleqnabqa Yesus a naŋgo areqalo di qalieosiqa minjrej, “Niŋgi kiyaqa areqalo uge di onub?
23453	MAT 9:5	Anjam kiye e na tamo jejamu laiyqo qaji di minjit niŋgi qusib e qa poiŋgwas? ‘Ino une kalil e na kobotetmonum,’ anjam de kiyo, ‘Ni tigelosim walwel,’ anjam de kiyo?
23454	MAT 9:6	Ariya e segi Tamo Aŋgro. E mandamq endi siŋgila ti unum deqa e na tamo naŋgo une kobotetnjrqa kere. Niŋgi degsi poiŋgwajqa deqa e na tamo di boletqai.” Yesus a naŋgi degsi minjrsiqa tamo jejamu laiyej qaji di koqyosiqa minjej, “Ni tigelosim ino sapera osim ino talq gile.”
23457	MAT 9:9	Onaqa Yesus a dena walwelosiqa takis o qaji tamo bei aqa ñam Matyu a takis o talq di awesonaq gilsiq itej. Osiqa minjej, “Ni e daurbe.” Degsi minjnaqa a tigelosiqa Yesus dauryej.
23459	MAT 9:11	Onaqa Farisi qudei naŋgi bosib Yesus a takis o qaji tamo ti une tamo ti naŋgi koba na iŋgi uyeqnab unjrsibqa Yesus aqa aŋgro naŋgi nenemnjreb, “Nuŋgo Qalie Tamo a kiyaqa takis o qaji tamo ti une tamo ti naŋgi koba na awoosib iŋgi uyeqnub?”
23460	MAT 9:12	Onaqa Yesus a Farisi naŋgo anjam di qusiqa minjrej, “Tamo ma saiqoji naŋgi yu qaŋgra tamo aqaq gilosaieqnub. Tamo ma ti naŋgi segi yu qaŋgra tamo aqaq gileqnub.
23461	MAT 9:13	Qotei aqa anjam bei nami neŋgreŋyeb qaji di niŋgi sisiyosib geregere poiŋgem. Agi endegsib neŋgreŋyeb, ‘Niŋgi e laŋa atraibeqnub. E nuŋgo kumbra deqa arearetbosaieqnu. Ariya niŋgi tamo naŋgi qa duloqnsib kumbra bole bole enjroqnqab di e tulaŋ arearetbqas.’” Osiqa Yesus a olo anjam endegsi minjrej, “Tamo bei a marqas, ‘E tamo bole. E une saiqoji.’ E tamo deqaji naŋgi metnjrit ijoq bqajqa deqa mandamq aiyosai. Tamo a marqas, ‘E une ti.’ E tamo deqaji naŋgi metnjrit ijoq bqajqa deqa mandamq aiyem.”
23462	MAT 9:14	Bati bei Jon aqa aŋgro naŋgi Yesus aqa areq bosib minjeb, “Iga ti Farisi naŋgi ti iŋgi uratoqnsim qurieŋeqnum. Kiyaqa ino aŋgro naŋgi qurieŋosaieqnub?”
23463	MAT 9:15	Onaqa Yesus na kamba minjrej, “Tamo bei a uŋa baŋ ojqa bati qa aqa was naŋgi ti soqnibqa naŋgi are gulbeinjrqas e? Sai. Bunuqna naŋgo was a naŋgi uratnjrimqa bati deqa naŋgi qurieŋoqnsib sqab.
23464	MAT 9:16	“Tamo bei a gara jugo bunuj osim dena mutu gentosim gara jugo sari braŋoq di qandimqa keresai. Degsi qandimqas di bunuqna a na gara jugo sari di yansimqa gara mutu bunuj a kiñalaosim gara jugo sari di uratim braŋ qelikobaqas.
23465	MAT 9:17	Tamo bei a wain bunuj osim ya nobu sariq di qamqa keresai. Ya nobu sari di nami kaŋgraŋosiq siŋgilaej deqa tamo dena wain bunuj qamimqa wain a didiqosim ya nobu sari paratosimqa wain bileŋosim mandamq aiqas. Ya nobu a dego ugeqas. A wain bunuj osim ya nobu bunujq di qamqas di naŋgi ombla bole sqab.”
23466	MAT 9:18	Yesus na Jon aqa aŋgro naŋgi yawo anjam degsi minjrsiq koboonaqa Qotei tal taqato tamo bei a walwelosiq Yesus aqa areq bosiqa siŋga pulutosiqa minjej, “O Tamo Koba, ijo aŋgro sebiŋ a endego moiqo. Deqa ni bosim ino baŋ aqa jejamuq di atimqa a olo ŋambile sqas.”
23469	MAT 9:21	A endegsi are qalej, “E Yesus aqa gara mutu segi baŋ na ojitqa ijo ma koboqas.” Degsi are qalsiqa baŋ waiyosiq Yesus aqa gara mutu ojej.
23470	MAT 9:22	Ojnaqa Yesus a bulosiqa uŋa di unsiqa minjej, “O ijo aŋgro, ni are lawo soqnime. Ni ino areqalo e qa siŋgilatosim ijoq bonum deqa ino ma agi koboqo.” Onaqa bati qujai deqa aqa leŋ aiyoqnej qaji di koboej.
23472	MAT 9:24	Unjrsiqa minjrej, “Niŋgi sasaloiy. Aŋgro sebiŋ di a moiyosai. A laŋa ŋeisiq qambumtejunu.” Degsi minjrnaqa naŋgi Yesus kikiyeb.
23475	MAT 9:27	Onaqa Yesus a qure di uratosiq walwelosiq gileqnaqa tamo aiyel ŋam qandimnjro qaji naŋgi gam na Yesus dauryosib giloqneb. Naŋgi giloqnsib leleŋoqnsib Yesus minjoqneb, “O Devit aqa Ŋiri, ni iga qa are ugeimeme.”
23476	MAT 9:28	Degsib Yesus minjeqnabqa a tal bei gogetej. Tal gogetosiq sonaqa naŋgi aiyel Yesus aqa areq bonabqa minjrej, “E niŋgi boletŋgwa kere niŋgi degsib are qalonub e?” Onaqa naŋgi aiyel na minjeb, “Od, Tamo Koba.”
23477	MAT 9:29	Onaqa Yesus na minjrej, “Niŋgi e qa nuŋgo areqalo siŋgilatosib ijoq bonub deqa e niŋgi boletŋgwai.” Osiqa aqa baŋ waiyosiq naŋgo ŋamdamu ojej.
23478	MAT 9:30	Ojnaqa naŋgo ŋamdamu poinjrnaqa naŋgi sawa uneb. Onaqa Yesus a siŋgila na minjrej, “Nuŋgo ŋamdamu boleqo deqa niŋgi tamo qudei naŋgi ubtosib minjraib.”
23481	MAT 9:33	Bonabqa Yesus na mondor uge di wiyetonaqa aqa meŋ otyonaqa medabu waqtosiqa anjam maroqnej. Onaqa tamo uŋgasari kalil naŋgi maŋwa di unsibqa are koba qaloqnsib maroqneb, “Israel sawaq endi tamo bei na kumbra deqaji bei yeqnaq iga nami unosaioqnem.”
23482	MAT 9:34	Onaqa Farisi naŋgi maroqneb, “Mondor uge naŋgo gate koba Satan a Yesus aqa jejamuq di unu. Siŋgila dena Yesus na mondor uge naŋgi winjreqnu.”
23485	MAT 9:37	Deqa Yesus na aqa aŋgro naŋgi yawo anjam bei endegsi minjrej, “Wauq di iŋgi gargekoba melionub. Ariya iŋgi meli bunuj otorqajqa wau tamo gargekoba sai.
23486	MAT 9:38	Deqa niŋgi wau lanja minjibqa a na wau tamo naŋgi qariŋnjrimqa naŋgi aqa wauq gilsib iŋgi meli bunuj otoreleŋqab.”
23491	MAT 10:5	Osiqa Yesus na aqa aŋgro 12 naŋgi di qariŋnjrqa osiqa minjrej, “Niŋgi qure qureq giloqniy. Niŋgi sawa bei bei qaji naŋgoq giloqnaib. Samaria naŋgo qureq dego giloqnaib.
23493	MAT 10:7	Deqa niŋgi giloqnsibqa anjam endegsib minjroqniy, ‘Qotei laŋ qureq di unu qaji a nuŋgo Mandor Koba sosim niŋgi taqatŋgwajqa bati jojomqo.’
23495	MAT 10:9	“Niŋgi meniŋ silali agi gol ti silva ti kapa ti di osib gilaib.
23497	MAT 10:11	“Niŋgi qure bei beiq di brantoqnsibqa tamo bole bei itoqnsib aqa talq di soqniy. Dia sosib dena tigeloqnsib olo qure beiq giloqniy.
23498	MAT 10:12	Niŋgi tal bei gogetoqnsibqa tamo uŋgasari tal miligiq di unub qaji naŋgi endegsib minjroqniy, ‘Niŋgi lawo na soqniy.’
23501	MAT 10:15	E bole merŋgwai. Mondoŋ Qotei a tamo uŋgasari naŋgo une qa peginjrqa batiamqa Qotei na qure deqaji naŋgi tulaŋ padaltnjrougetqas. Sodom qure ti Gomora qure ti naŋgi Qotei na mondoŋ degsim padaltnjrqasai. A naŋgi gulbe kiñala enjrqas.”
23502	MAT 10:16	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi quiy. Niŋgi kaja du du bul unub deqa e na niŋgi qariŋgitqa gilsib bauŋ juwaŋ naŋgo ambleq di wauoqnqab. Deqa niŋgi amal naŋgo kumbra dauryiy. Agi amal naŋgi gaigai ŋam atoqnsib laqnub. Niŋgi binoŋ naŋgo kumbra dego dauryiy. Agi binoŋ naŋgi kumbra bole segi yeqnub. Naŋgi kumbra uge yosaieqnub.
23505	MAT 10:19	Naŋgi na niŋgi ojoqnsib anjam pegiyo talq di tigeltŋgoqnibqa niŋgi ulaaib. Osib endegsib are qalaib, ‘Iga na kamba anjam kiyersim minjrqom?’ Niŋgi degaib. Bati deqa Qotei na powo eŋgimqa niŋgi kamba anjam minjrqab.
23507	MAT 10:21	“Bati deqa kumbra uge endeqaji branteleŋqas. Tamo qudei na naŋgo segi was naŋgi ojoqnsib jeu tamo naŋgo baŋq di atoqnibqa naŋgi na naŋgi ñumoqnib moreŋoqnqab. Tamo qudei na naŋgo segi aŋgro naŋgi dego degsib ojoqnqab. Aŋgro qudei na naŋgo segi ai abu naŋgi ojoqnsib jeu tamo naŋgo baŋq di atoqnibqa naŋgi na naŋgi ñumoqnib moreŋoqnqab.
23510	MAT 10:24	“Skul aŋgro na aqa qalie tamo a buŋyqa keresai. Kaŋgal tamo na aqa tamo koba a buŋyqa keresai.
23511	MAT 10:25	Skul aŋgro a kobaqujaosimqa di aqa qalie tamo ombla kerekereqab. Kaŋgal tamo a powo koba osimqa di aqa tamo koba ombla kerekereqab. E tal aqa abu bul. Jeu tamo naŋgi na e merbeqnub, ‘Ni Satan.’ Degsib ñam merbeqnub. Niŋgi ijo talq di unub deqa jeu tamo naŋgi na niŋgi dego ñam tulaŋ ugedamu merŋgoqnqab.”
23512	MAT 10:26	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi jeu tamo naŋgi di ulainjraib. Kumbra kalil kabuejunu qaji di boleq dqas. Anjam kalil uliejunu qaji di tamo naŋgi qusib poinjrqas.
23515	MAT 10:29	“Niŋgi qalie. Tamo naŋgi qebari sinjir silali kobaquja na awaiyosaieqnub. Silali kiñala na awaiyeqnub. 10 toea dego. Ariya nuŋgo Abu a na qebari sinjir naŋgi geregere taqatnjreqnu. A na marimqa bei a uloŋosim mandamq aiqa keresai.
23517	MAT 10:31	Deqa niŋgi ulaaib. Niŋgi qebari kalil naŋgi tulaŋ buŋnjrejunub.”
23518	MAT 10:32	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi mandam tamo naŋgo ulatamuq di ijo ñam boleq atsib marqab di mondoŋ e kamba ijo Abu laŋ qureq di unu qaji aqa ulatamuq di nuŋgo ñam boleq atsiy marqai.
23519	MAT 10:33	Ariya niŋgi mandam tamo naŋgo ulatamuq di ijo ñam marqajqa asgiŋgwas di mondoŋ e kamba ijo Abu laŋ qureq di unu qaji aqa ulatamuq di nuŋgo ñam marqajqa asgibqas.”
23520	MAT 10:34	Osiqa Yesus a olo marej, “Niŋgi kiyersib are qalonub? E na qaja kobotitqa tamo uŋgasari naŋgi geregere lawo na sqajqa e deqa bem kiyo? Sai. E na qaja kobotqajqa bosai. E na tamo uŋgasari naŋgi pupoinjritqa naŋgi jeu jeu sqajqa deqa bem.
23523	MAT 10:37	“Deqa niŋgi quiy. Tamo bei na aqa ai abu naŋgi tulaŋ qalaqalainjrsimqa ariya di buŋyosim e tulaŋ qalaqalaibqasai di a e ombla wauqa keresai. Tamo bei na aqa aŋgro mel naŋgi ti aqa aŋgro sebiŋ naŋgi ti tulaŋ qalaqalainjrsimqa ariya di buŋyosim e tulaŋ qalaqalaibqasai di a e ombla wauqa keresai.
23525	MAT 10:39	Tamo bei a aqa segi ŋambile taqatqajqa arearetqas di a padalqas. Ariya tamo bei a e qa are qalsimqa aqa segi ŋambile uratqas di a olo ŋambile bole oqas.”
23526	MAT 10:40	Osiqa Yesus a olo marej, “Tamo bei na niŋgi osim geregereiŋgwas di a na e dego osim geregereibqas. Tamo a e oqas di a na ijo Abu e qariŋbej qaji di dego oqas.
23527	MAT 10:41	Tamo bei a endegsi are qalqas, ‘Tamo di a Qotei aqa medabu o qaji tamo.’ A degsi are qalsimqa tamo di osim gereiyqas di Qotei na kamba awai bole yqas. Di kiyaqa? A na Qotei aqa medabu o qaji tamo di gereiyqo deqa. Tamo bei a endegsi are qalqas, ‘Tamo di a Qotei aqa anjam dauryeqnu qaji tamo.’ A degsi are qalsimqa tamo di osim gereiyqas di Qotei na kamba awai bole yqas. Di kiyaqa? A na Qotei aqa anjam dauryeqnu qaji tamo di gereiyqo deqa.
23528	MAT 10:42	Tamo bei a ijo aŋgro bei unsim endegsi are qalqas, ‘Tamo di a Yesus aqa aŋgro.’ A degsi are qalsimqa ijo aŋgro di osim ya ulili tigsim anaiyqas di Qotei na kamba awai bole yqas. E bole merŋgwai. A ijo segi aŋgro gereiyqo deqa aqa awai bole Qotei na yqas qaji di tamo bei na olo yaiyqa keresai.”
23531	MAT 11:3	“Kristus agi Qotei na nami qariŋyim bqajqa marej qaji di ni kiyo? Ni saiamqa iga tamo bei qa tariŋqom kiyo?”
23532	MAT 11:4	Onaqa Yesus na kamba minjrej, “Niŋgi aisib anjam niŋgi queqnub qaji deqa ti kumbra niŋgi uneqnub qaji deqa ti Jon saiyosib minjiy.
23533	MAT 11:5	Endegsib minjiy, ‘Tamo ŋam qandimnjro qaji naŋgi olo ŋam poinjreqnaqa sawa uneqnub. Tamo jejamu lainjro qaji naŋgi olo walweleqnub. Tamo naŋgo jejamu yu na ugeeleŋo qaji naŋgo yu kalil koboeqnu. Tamo dabkala geteŋnjro qaji naŋgo dabkala olo waqeqnu. Tamo moreŋo qaji naŋgi olo tigeleqnub. Tamo sougetejunub qaji naŋgi Qotei aqa anjam bole queqnub.
23534	MAT 11:6	Tamo naŋgi e qa naŋgo areqalo siŋgilatoqnsib olo ijo ñam ulontosaieqnub qaji naŋgi tulaŋ areboleboleinjreqnu.’”
23535	MAT 11:7	Onaqa Jon aqa aŋgro naŋgi Yesus aqa anjam di qusibqa olo puluosib Jon minjqajqa aiyeb. Aiyeqnabqa Yesus na tamo uŋgasari gargekoba a ombla soqneb qaji naŋgi Jon qa endegsi minjrej, “Niŋgi tamo kiyero unqajqa wadau sawaq gileb? Niŋgi tamo silai aqa baŋga bul jagwa na pileteqnaqa di unqajqa gileb kiyo? Sai. Jon a tamo deqaji sai.
23538	MAT 11:10	Agi nami e mandamq aiyosaisonamqa Qotei a Jon qa endegsi merbej, ‘Ni que. E na ijo anjam maro tamo qariŋyitqa a ni qa namoosim ino gam gereiyetmqas.’ Tamo di agi Jon. Anjam di Qotei aqa neŋgreŋq di unu.
23540	MAT 11:12	“Nami Moses aqa dal anjam ti Qotei aqa medabu o qaji tamo naŋgo anjam ti maroqneb dena bosi bosiq Jon yansnjro qaji aqa bati brantej. Dena bosiq bini tamo uŋgasari naŋgi Qotei na taqatnjrsim naŋgo Mandor Koba sqajqa tulaŋ siŋgilaeqnub. Qotei agi laŋ qureq di unu.
23544	MAT 11:16	“Tamo uŋgasari bini bati endeqa unub qaji naŋgo kumbra qa e yawo anjam kiyersiy marqai? E naŋgo kumbra qa endegsi marqai. Naŋgi aŋgro du du bul qure ambleq di alaŋoqnsib aŋgro qudei na qudei minjreqnub,
23545	MAT 11:17	‘Iga yumba anjamonumqa niŋgi lou tuosai. Iga are uge qa louonumqa niŋgi akamosai.’”
23546	MAT 11:18	Osiqa Yesus a olo marej, “Jon a bosiqa iŋgi ti wain ti uratosiq sonaqa tamo naŋgi a qa maroqneb, ‘A mondor uge ti unu.’
23547	MAT 11:19	Ariya e Tamo Aŋgro bosimqa iŋgi ti wain ti uyeqnamqa tamo naŋgi e nuboqnsib mareqnub, ‘Niŋgi uniy. Yesus a qunjaŋ ani. A wain uyo ani. A takis o qaji tamo ti une tamo ti naŋgi koba na walweleqnub.’” Osiqa Yesus a olo marej, “Qotei aqa tamo uŋgasari naŋgi aqa wau kalil unoqnsib dena naŋgi bole qalieeqnub, aqa powo tulaŋ kobaquja.”
23549	MAT 11:21	Osiqa minjrej, “O Korasin qure ti Betsaida qure ti, niŋgi tulaŋ padalougetqab. Di kiyaqa? Maŋwa e nuŋgoq di yoqnem qaji di Tair qure ti Saidon qure ti naŋgoq di brantej qamu naŋgi nami are bulyosib are uge qa gara jigsib ŋam sumq di awoeb qamu.
23552	MAT 11:24	Deqa e niŋgi endegsi merŋgwai. Mondoŋ Qotei a tamo uŋgasari naŋgo une qa peginjrqa batiamqa a na niŋgi tulaŋ padaltŋgougetqas. Qotei na Sodom qure naŋgi degsim padaltnjrqasai. A naŋgi gulbe kiñala enjrqas.”
23553	MAT 11:25	Bati deqa Yesus a endegsi Qotei pailyej, “O Abu, ni segi laŋ qa ti mandam qa ti Koba. E ino ñam soqteqnum. Di kiyaqa? Ni ijo anjam kalil powo tamo naŋgi qa ulitoqnsimqa tamo naŋgi aŋgro du du bul unub qaji naŋgi segi qa babteqnam naŋgi poinjreqnu.
23554	MAT 11:26	Od, Abu, ni ino segi areqalo dauryosim agi degyeqnum.”
23555	MAT 11:27	Yesus a degsi Qotei pailyej. Osiqa marej, “Ijo Abu na iŋgi iŋgi kalil ijo baŋq di ateleŋej unu. E segi Qotei aqa Ŋiri. Tamo bei a e qa qaliesai. Ijo Abu a segi e qa qalie. Tamo bei a ijo Abu qa qaliesai dego. E segi ijo Abu qa qalie. E na tamo qudei naŋgi ijo Abu osornjrqa areibqas di osornjrqai. Yim naŋgi dego ijo Abu qa qalieqab.
23556	MAT 11:28	“Niŋgi gulbe qoboiyoqnsib waukobaeqnub qaji niŋgi kalil ijoq babqa e na aqaryaiŋgitqa niŋgi aqaratqab.
23558	MAT 11:30	Niŋgi ijo anjam dauryqajqa di gulbe sai. Di oto. Wau e na niŋgi eŋgeqnum qaji di dego gulbe sai. Di oto.”
23560	MAT 12:2	Naŋgi degsib gileqnabqa Farisi qudei naŋgi bosib naŋgi unjrsib Yesus minjeb, “Ni une. Ino aŋgro naŋgi gago dal anjam groteqnub. Yori bati qa kumbra degyo di getento koba.”
23561	MAT 12:3	Onaqa Yesus na kamba Farisi naŋgi minjrej, “Nami Devit aqa wau tamo naŋgi ti mamnjrnaqa kumbra yeb qaji di niŋgi buk miligiq di sisiyosai kiyo?
23565	MAT 12:7	Qotei aqa anjam bei dego nami endegsib neŋgreŋyeb unu, ‘Niŋgi e laŋa atraibeqnub. E nuŋgo kumbra deqa arearetbosaieqnu. Niŋgi tamo naŋgi qa duloqnsib kumbra bole bole enjroqnqab di e tulaŋ arearetbqas.’ O Farisi, niŋgi Qotei aqa anjam di sisiyosib poiŋgo qamu niŋgi tamo une saiqoji naŋgi gulbe enjrosai qamu.
23566	MAT 12:8	E Tamo Aŋgro. Deqa e segi na yori bati taqatejunum. E segi yori bati aqa Tamo Koba.”
23568	MAT 12:10	Qotei tal miligiq di tamo bei baŋ qandamyej qaji a soqnej. Deqa tamo qudei naŋgi Yesus aqa jejamuq di anjam laŋa qametqa marsibqa endegsib nenemyeb, “Iga yori bati qa tamo boletqom di kere kiyo? Dal anjam a kiyersi marqo?”
23569	MAT 12:11	Onaqa Yesus na kamba minjrej, “Tamo bei aqa kaja a yori bati qa uloŋosim subq aiyimqa a uratqasai. A na aqaryaiyosim olo subq dena osim goge atqas. Di niŋgi qalie.
23570	MAT 12:12	Ariya tamo naŋgi kaja sai. Naŋgi tamo qunuŋ ti. Deqa iga yori bati qa tamo aqaryaiyim a bole sqas di kumbra bole.”
23571	MAT 12:13	Yesus a naŋgi degsi minjrsiqa tamo baŋ qandamyej qaji di minjej, “Ni ino baŋ waiy.” Degsi minjnaqa aqa baŋ waiyonaq boleej. Aqa baŋ bei ombla na kerekereeb.
23574	MAT 12:16	Osiqa a na naŋgi saidnjroqnej, “Niŋgi ijo ñam ubtosib maraib.”
23576	MAT 12:18	“Endi ijo wau tamo e segi na giltem qaji. E a tulaŋ qalaqalaiyeqnum. E a qa areboleboleibeqnu. E ijo Mondor aqaq di atitqa a na sawa bei bei qaji naŋgi endegsim minjroqnqas, ‘Niŋgi kumbra bole dauryiy.’
23579	MAT 12:21	Yimqa sawa bei bei qaji naŋgi a qa naŋgo areqalo siŋgilatosib a na naŋgi aqaryainjrqajqa deqa tariŋoqnsib sqab.”
23581	MAT 12:23	Onaqa tamo uŋgasari kalil naŋgi Yesus aqa maŋwa di unsibqa tulaŋ prugugetosib maroqneb, “Tamo di a Devit aqa Ŋiri kiyo?”
23582	MAT 12:24	Onaqa Farisi naŋgi naŋgo anjam di qusibqa maroqneb, “Sai. Mondor uge naŋgo gate koba Belsebul a Yesus aqa jejamuq di unu. Siŋgila dena a na mondor uge naŋgi winjreqnu.”
23583	MAT 12:25	Onaqa Yesus a naŋgo areqalo di qalieosiqa yawo anjam bei endegsi minjrej, “Tamo naŋgi sawa qujaiq di unub qaji naŋgi segi poaiyelosib qotqab di naŋgi koba na geregere sqa keresai. Naŋgi niñaqosib koboqab. Tamo naŋgi qure qujai kiyo tal qujai kiyo di unub qaji naŋgi segi poaiyelosib qotqab di naŋgi dego koba na geregere sqa keresai.
23585	MAT 12:27	Niŋgi mareqnub, ‘Yesus a Belsebul aqa siŋgila na mondor uge naŋgi winjreqnu.’ Di sai. E Belsebul aqa siŋgila na mondor uge naŋgi winjrqai di yai aqa siŋgila na nuŋgo aŋgro naŋgi mondor uge winjrqab? Deqa naŋgi segi na merŋgwab, niŋgi anjam groteqnub.