7130	RUT 1:1	Maikka mur vet lungera ama nir i as kuasik ai ma Israelkina ara nga ma slurka ama quanaska ip ke uas tem ta mai. De vet lungera ama nir dama niingki qia men gel ta. Taqura de iak i aa renki ma Elimalek, Dai qene aa ruaqi ma Naomi de iane uimiam ma Malon ke nema Kilion, dai ra mit ip as kuri ra ver ama qeringki ma Moap.I luqa i qa navet ma Eprat aa qemuligl, de luqa i ai de quri qa ver ama luqupki ma Betliem pet ma Juda.
7132	RUT 1:3	Be lua i quri ra vet ma Moap, dai ma Elimalek ka ngip.Be ma Naomi dai quri qi kine are uimiam i ngerek se ra.
7133	RUT 1:4	I are uimiam dai ian ngervet nama nanim navet ma Moap.I liina dai ian a renim ma Opa ki nema Rut. Baip naser ama ages ama malepka,
7135	RUT 1:6	De nakka aip laip de ma Naomi qia nari ai ma Qamurem ker kuar te aarem sagel aa qaqet i qe riir ama asmes barek a ra. Taqura de ra muvem nanas ip diip ta tit savet ma Moap. I ra, i ma Naomi qi ne ara revesim ma Rut ki nema Opa.
7136	RUT 1:7	Baiv aa de ra mi rares i ra tit savet ma Juda. Dav aip samen ama aiska,
7137	RUT 1:8	de ma Naomi qia ruqun ara revesim ma’, “Uane guir saver uana luqup sagel uan a laviim. De ngu nen ama Slurka ip diip ke tekmet nama atlu sagel uin.Ip saqikka raquar ai de mekai uin, i ai de uane tekmet nama atlu sagel ngua. De sagel ma Malon ke nema Kilion liiam aa i sa ian pereset.
7138	RUT 1:9	De mager iv ama Slurka qe rekmet de maget ip saqiaskerka uane ngervet ip diip kuri uin maget.” Taqura de ma Naomi qia rekmet ip taquar ai de re tekmet. I qia nismet mer im, de qia taqen nama atlu ve ian a reng iv ian diit. Dav im dai ian ares i veses a im be ian neknak.
7139	RUT 1:10	De ian duqun a qi ma’, “Kuasik. Dap diiv une na ngi sagel gia qaqet.”
7140	RUT 1:11	De ma Naomi qia ruqun ma’, “Gua revesim maikka mager iv uane guir. I ngu lu uane na ngua ip nana?
7141	RUT 1:12	Mager iv uane guir saver uan a luqup i ngua dai ama sru ngua be saqias kuasik mager ip ngu ngervet. I saqiaskerka quasik mager ip ngu sel a nga ma ruim iam ip ba uin iv uane ngervet na iam? I quatta i arik aip ngua tu gua qevep ai as mager ip ngu ngervet dama arenki aris, de diip ngu sel a nga ma ruim iam.
7143	RUT 1:14	Aip kia meraqen taqura be verset, de saqiaskerka ian a res i ian neknak. Baiv aa de ma Opa qia rekmer ip taquar ai de re tekmet, i qia nismet met ma Naomi de qia taqen nama atlu iv aiv aa de qia tit mas. De ma Opa qia rekmet taqura de qia guir saver ara luqup. Dap ma Rut dai qattikka quri qi ki nema Naomi.
7144	RUT 1:15	Taqura de ma Naomi qia ruqun ma Rut ma’, “Rut sa giaik kia guir saver ara luqup de sagel ngen ara iaus (lungera i ai de re lotu saver a nget). Dai mager ip ngi guir naser a qi saver uan a luqup.”
7145	RUT 1:16	Dap ma Rut kia guirtik ma’, “Kula ngi tuqun a ngua ip ngua tit namen a ngi. Dap gia ding se ngua ip ngu na ngi. Baip ngia tit kuaridi, de diip ngu na ngi. Baip kuri ngi quaridi de saqikka diip kuri ngua gel ngi. De gia qaqet dai diip gua qaqer aa. De gia Qamurem dai saqikka diip gua Qamurem aa.
7147	RUT 1:18	Baip ma Naomi qia lu ai ma Rut dai maikka qi dlek ip ki na qi, de ma Naomi dai saqias kuasik mager ip ki teqestemki.
7148	RUT 1:19	De qattikka ian diit be ian diit be deng i baing siim pet ma Betliem. Baip lua ian men pet ma Betliem, de ama qaqet mai vet luqia ama qeringki dai maikka re nanses. De ama nankina dai ra taqen ma’, “Maikka, qua ma Naomi na ngi?”
7149	RUT 1:20	De ma Naomi qia guirtik ma’, “Kula ngen deris ngua ma Naomi (i liina dai ma, ama arias per a ngua). Dap ngen deris ngua ma Mara, (i liina ma, ama aremigl na ngua.) I raquari ma Qamurem i aa dlek pe vit dai qa rekmet ne gua mugunes be quasik ai ama atlu.
7150	RUT 1:21	I lua i mur ngua tit nanari navet luqi iara ama luqupki, dai buup ne gua tekmer iirang. Dap sama Slurka qa guir se ngua dap maikka quasik gua qerang.Taqura dai qula ngen deris ngua ma Naomi. I raquari ma Qamurem ama Slurka i ama dlek mai gel ka dai qa ngim temanau na ngua de maikka qa lenges na ngua.”
7151	RUT 1:22	Dai qattikka lunger iara ama lengi savet ma Naomi i qia mit navet ma Moap. De qia guir i ma Rut ki na qi. I ma Rut dai qi navet ma Moap. I ma Naomi ara reveski. Dav ian men pet ma Betliem dai vet luus aa i re rares ne ara lat i re dikdik ama asmes i ra tis nget ama bali, i nger ip taquar ama rais.
7153	RUT 2:2	De ver iak ama niraqa de ma Rut i qi navet ma Moap dai qia ruqun ma Naomi ma, “Ngu nariip ngua tit saver ama sleng ip ngu mali rama bali de ngu ngingdemna na nget. I diip ngu mali rem nget naset lura i ara rem naver a ngua de re serek na nget.” De ma Naomi qia guirtik ma’, “Gua reveski, ngia tit, i maget taqura.”
7154	RUT 2:3	Baip ma Naomi qia meraqen taqura be vereset, de ma Rut kia mit saver ama sleng. Be qia tit naset lura i ret matna ver ama sleng. I qia tit naser ara de qi nging demna nama bali i lungera i ngere rat. Dav ai de quasik kiat drem aip nemka aa retki aa i qia mit be sever a qi. Dap kattikka qia mit dai be savet ma Boas aa uaikt ama retki. I luqa ma Boas dai qa navet ma Elimalek aa liinka.
7155	RUT 2:4	De nakka aip samen ama niraqa miaivuk de qattikka luqa ma Boas ka mit navet ma Betliem. De qa mit be sagel lura i ret matna gel ka, de qa meraqen nama atlu sagel ta ma, “A Slurka aa arem sagel ngen.” De ra guirtik ma, “A Slurka aa rem sagel ngi.”
7156	RUT 2:5	De ma Boas ka snanpet ne aa muverem ma’, “Luqia ama nanki navet nemka aa qemuligl?”
7157	RUT 2:6	De luqa ama amngimka qa guirtik ma’, “Luqia ama nanki dai qi na sanges naver iagl ama qemuligl. I luqia dai qia men naset ma Naomi. I ian men naver ama qeringki ma Moap.
7158	RUT 2:7	I qia snanpet na ngua ip gua ding se qi ip kia tit naset lura i ret matna, de qi ngingdemna nama bali. I maikka la qi ares se bingbingia i qit matna be lu deng iara. Be naqattikka masmas per a qi iara pama menderigl.”
7159	RUT 2:8	Baip luqa qa meraqen be verset, de ma Boas ka ang be qa ruqun ma Rut ma’, “Maqi ngi nari. Kula ngia tit ip ngi ngingdemna nama bali a nger a nging per a qeng ama sleng. Dap kattikka mager ip ngia ter ama bali a ngera nging navet lu iara ama retki. De diip kuri ngi aa ngi ne lura ama nankina i ret matna gel ngua.
7160	RUT 2:9	De maikka maget ip kattikka ngia tu gia qevep ip ngi mali rama bali navet gua sleng. I ngia tit naser ama nankina i ret matna. I sa ngua ruqun lura ama quatta i ret matna gel ngua, iv aip de qula re lenges na ngi. De saqikka aip lua i dingding sep ngi tama qerap, de ngia tit i ngi serup mer ama kaina i lura ama quatta i ret matna gel ngua dai ra uk nget.”
7161	RUT 2:10	De aip ka meraqen be vereset, de ma Rut dai vaik per a qi manep be maikka samen ama aivet (ip ki teqer ma Boas ai qattikka qi dai maikka ama arias per a qi naver aa lengi). De qia ruqun ma Boas ma’, “Ngu dai na sanges naver iaik ama luqupki. Dap ngu lu nana be ngia tu gia qevep saver a ngua de ngi tekmet nama atlu sagel ngua?”
7162	RUT 2:11	De ma Boas ka guirtik ma’, “Sa ngua nari saver ama tekmeriirang mai i ngia rekmet ne iirang sagel gia reveski. I lua i sa giak ka ngip. De nguat drem ai ngia mit namene gia mamiam. De ngia men be quri ngi gel lura ama qaqet i quasik ai ngiat drem se ra. (Be ngu nari raqura de ngua tu gua qevep ip ngua tat naver a ngi.)
7164	RUT 2:13	De ma Rut kia guirtik ma Boas aa lengi ma’, “Maikka ngi tekmet nama atlu sagel ngua. Dap kuasik ai ama atlu ngua ip taquar lura ama nankina i ret matna gel ngi. Dap ngia meraqen nama lengi ama upka vem nget sagel ngua. Be lungera nge sem a dlek na ngua.”
7165	RUT 2:14	Baip lua ip ta tes, de ma Boas ka ruqun ma Rut ma’, “Ngia ren ip ngiar a nga ma asmes de ngi uk nget pama vain anger a qerapki de ngia tes.” Aip ka meraqen taqura de qia mugun ki ne lura i ai de ret matna qel ka. De iang ama bali i ra in me nget. Dai ma Boas ka qur ma Rut tem nget. De ma Rut kia tes dai qia qiranas, be de iang ama asmes.
7166	RUT 2:15	aDe aip ta mes be vereset de ma Rut dai saqiaskerka qia tit de qi ngingdemna nama bali, i lura ra serek na nget. De qasa naser a qi, i qia mit de ma Boas ka ruqun lura i ai de ret matna gel ka ma’, “Mager iv a ngen a ding se ma Rut ip ki nging demna nama bali na gelna ne nge nama qemeng i ra tik met na get. De qula ngen ne serin a qi, i qi ngingdemna nama bali nanari.
7168	RUT 2:17	Taqura de qatiasker ma Rut kia tit de qi ngingdemna nama bali a nge ra ning be deng sunun. Baip kia ingdemna nama bali a nger a ning be vereset, de qi uaming nget nama mengem ip miges miges ama qetdeng naver ama asmes. Be qia buup ama biqem.
7170	RUT 2:19	De ma Naomi qi akmenses be qia snanpet nema Rut ma’, “Ngia matna vet nemka aa sleng, be lu ngia met lungera ama bali? Ngu nen ama Slurka ip mager ip ke tekmet nama atlu sagel luqa i qa lu ngi de qe taqa tekmet se ngi.” De ma Rut kia guirtik ma, “La ngut matna ver iak a sleng i ra tis ka ma Boas.”
7171	RUT 2:20	De ma Naomi qia ruqun ma’, “Ngu nen ama Slurka ip mager ip ke tekmet nama atlu sagel luqa. De ama Slurka dai ai de quasik ngere ragen per a qa nama lengi i sa qa quar tem nget. Arevan i lungera ip ke tekmet nama atlu sagel lura i mekai ara lavu ra ngip de sagel lura i re iames.” De qattiasker ma Naomi dai qia taqen ma’, “Luqa dai qa naver a ut. I qa navet lura i re uas tem ut dai mager ip ke uas te aur a tekmeriirang, ngene ma Elimalek aa aiverem.”
7172	RUT 2:21	De ma Rut kia ruqun ma’, “De qerka ma Boas ka ruqun a ngua ip ngu ngingdemna nama bali naset lura i ret matna gel ka, ip deng i re vereset a nema Boas aa retki i re dikdik ama bali.”
7173	RUT 2:22	De ma Naomi qia ruqun ma Rut ma’, “Ii, arevan gua reveski. Maikka mager ip ngit matna ngi ne lura i ret matna vet ma Boas aa sleng. I arik ma aret ta lenges na ngi i arik aip ngia mit saver a qek auang ama sleng.”
7175	RUT 3:1	Baiv aa de ma Naomi qia ruqun ma Rut ma’, “Gua reveski, maikka mager ip diip ngu lu ra nga ma quatka ip ngi ngervet na qa. De diip ke uas tem ngi ip diip kuri ngi maget.
7176	RUT 3:2	Dai ngi nari, mendu ngit matna gel iak ma Boas i ngi ne lura ama nankina i ret matna gel ka, dai luqa naver aur a liinka. Dai ngi nari, nani de ama arenki aris de qet matna i qa ter ama semaning nev ama bali pama a vetki i ai de ret matna ver a nget pem ki.
7178	RUT 3:4	De aip lua i qe nariip ke braing, de maikka ngi ra qam ngim aip diip ke braing kuaridi. Iv aip lua i qe braing, de ngia it ip ngiar ama pulagitki vit naver aa ilaing, de ngia ras gel aa ilaing. (I ma Rut kia rekmet ne liina i qi snanpet ne ma Boas ip ke uas tem ki). De diip ke sil ba ngi ne liirang aa ama tekmeriirang i qe nariip se ngi ip ngi tekmet niirang.”
7179	RUT 3:5	De ma Naomi qia meraqen be vereset, de ma Rut kia guirtik ma’, “Maikka ama atlu aa. Diip ngua it kut lungera ama lengi i ngia sil na nget.”
7181	RUT 3:7	Baip ma Boas ka mes de qa srup be vereset, de maikka ama arias per a qa. De qa mit be sever ama buremka aa gari nama bali. De qa mas ip ke braing. Baiv aa de ma Rut kia ra qat mit sagel ka be qia mer ama pulagitki naver aa ailaing be quri nget sena. De qia mas gel aa ailaing.
7182	RUT 3:8	Baip miasaivuk samen ama arenki de vuktik pet ma Boas masair i ai de qe braing, de qe guirtik per anas, dai ngemer a qa i qa lu ama nanki i qia mas gel aa ailaing.
7183	RUT 3:9	De qa snanpet ma’, “Nema na ngi?” De ma Rut kia guirtik ma’, “Kattikka ma Rut na ngua. I ngua i gia muverem na ngua. De ngi dai navet ma Elimalek aa qemuligl. Taqura dai mager ip ngi ngervet na ngua ip ngi uas tem ngua.”
7184	RUT 3:10	De ma Boas ka ruqun ma’, “A gilki, ngu nen ama Slurka ip mager ip ke tekmet nama atlu sagel ngi. I raquari liina i iara i ngia rekmet niini (i liina ip ngu ngervet na ngi), dai maikka iini vevit i quasik aip taquar liirang aa i mekai ngia rekmet ne iirang sagel gia reveski (i ngi taqa uas tem ki). De buup nama lugut ta, i iari dai buup ne ara tekmeriirang dav iari dai quasik ai buup ne ara qerang. Dap kuasik ai ngia tu gia qevep ip ngi ngervet ne a qek. Kattikka quasik. (I qattikka ngia tu gia qevep savet gia reveski de qattikka ngia snanpet na ngua).
7186	RUT 3:12	De ngia sil dai maikka ama revan. I ngu ne giak (i mekai qa ngip), dai un naver ama qemuigl ama quanas igl. Be gua retki ip ngu uas tem ngi. Dav as kuasik i raquari iak i qa navet gua qemuligl. Dai mager ip ngu snanpet na qa aip kua mager ip ke uas tem ngi.
7187	RUT 3:13	Diip pet luqi iara ama arenki de ngi braing iara. De maikka aip bingia nepbang de ngua it ip ngu narivet te luqai aa tuaqevep. Be arik aip ke nariip ke uas tem ngi, dai maikka ama atlu. Dav arik aip kuasik ke nariip, dai maikka ngua tu vusep sagel ma Qamurem i qe iames masmas, i diip ngu uas tem ngi. Dai saqiaskerka ngia ras imek de quri ngi iara ip deng sebingbingia.”
7189	RUT 3:15	De ma Boas ka ruqun ma Rut ma’, “Ngiat gia luanki i ai de ngi braing pemki de ngi verik a qi men ama aivet.” De qattikka ma Rut kia rekmet taqura, de ma Boas kartik ama bali sep ama luanki. Be lungera ama bali a nge ra merenka dai ama 20 kilo. De ma Boas ka matna ver a qi i qa mer ama bali se de ara lang, de qia ral nget saver ama luqup.
7190	RUT 3:16	Baip ma Rut kia mit be qia men per ama luqup, de ara reveski qia snanpet na qi ma’, “Gua reveski nana?” De ma Rut kia sil saver ama tekmeriirang mai i ma Boas ka rekmet ne iirang barek a qi.
7191	RUT 3:17	De qerka ma Rut kia sil ma, “De qa ruqun a ngua ai quasik mager ip ngu guir naik sagel dap mager ip ngu tal a nga ma asmes. Taqura de qa qur a ngua re lunger iara ama bali.”
7192	RUT 3:18	Taqura de ma Naomi qia ruqun ma’, “Gua reveski, askerka quri ngi raqura quara de masmas per a ngi. I nani iara dai quasik mager ip kuri ma Boas naik. Kattikka quasik. I diip ke seservet liina nauir. De un dai as kuasik un drem aip diip liina nge ren nana.”
7193	RUT 4:1	Baiv aa de ma Boas ka mit saver ama luqup, be qa mugun dama aiska aam sagel ai de re tekmet nama kaivung. Baiv aa de quasik ama ainkules de qa lu luqa i qe mali rem ka ip ke snanpet na qa aip kua mager ip ke van pet ma Rut. Baiv aa de ma Boas ka nes tem ka de qa ruqun a qa ma’, “Ngia ren ip ngia ruqun gel ngua.” Baiv aa de luqa qa men be qa mugun gel ma Boas.
7195	RUT 4:3	De ma Boas ka mar de qa ruqun aa veriqa ma’, “Guaka sa ngiat drem ai ma Naomi qia guir navet ma Moap. Be qi nariiv a qek ke van pet ma Elimalek aa aiverem.
7196	RUT 4:4	Dai maikka ngu nariip ngu sil ba ngi savet liina. Be maikka quarik aip ngi nariip ngi van per a um, dai maikka mager ip ngi sil ba ut. De ngen aur a barta dai mager ip te nari gia lengi. I lura i ra mugun iara ver ama kaivung. Dav arik aip kuasik dai mager ip ngi sil ba ut, ai quasik ngi nariip ngi van per a um. I qattikka mager iv ure snanpet na ngi nauir i raquari ngi navet ma Naomi ara liinka.” De luqa ama quatka dai qa virit ma’, “Maikka diip ngu van per a um.”
7197	RUT 4:5	De ma Boas ka ruqun ma’, “Maikka maget taqura. Dav arik aip ngia van pet ma Naomi ara aiverem, dai qerka ngia van pet ngene luqia ama sauaiki i ara arenki ma Rut i qi navet ma Moap. De liina i ngia van per ama aiverem, dai ama aiverem dai diip kuri ma Elimalek aa arenki ver a um, i luqa i mur ka ngip.”
7198	RUT 4:6	De luqa qa guirtik ba qa ma’, “Kuasik nguat drem savet liina dai be quasik mager ip ngu van per ama aiverem. I raquari gua ruis dai quasik mager ip te uas tama aiverem. I raquari luum a ama aiverem dai diip te qur ma Rut are uis tem bem. Be guaka mager ip ngi van per a um. Dap ngua dai quri ngua.”
7199	RUT 4:7	I ai de mur vet lungera ama nir, dai quarik aiv iak ke nariip ken pan per iak aiverem, dai qattikka ne ara gamansna dai diip ke tekmet taquriani. Kattikka luqa i qer kuar te aa aiverem iv iak ken pan per a um, dai diip ke verik te aa ailaing igl, de qe qur luqa i qen pan per aa aiverem. Dai qattikka ma Israelkina dai ai de re tekmet taqura ip te seser ver ama lengi. Dai qattikka lura ra rekmet taqura ip te vereset ne liina ver ama kaivung.
7200	RUT 4:8	Taqura de qattikka aip luqa qa ruqun ma Boas ma’, “Diip ngi van pet luum aa ama aiverem.” De qa verikt te aa ailaing igl de qa qur ma Boas.
7201	RUT 4:9	Baiv aa de ma Boas ka ruqun lura ama barta de ngene iari i lura i ra ingdemna ver ama kaivung. I qa meraqen ma’, “Sa ngen lu de nge nari aurak aa lengi i qa meraqen na nget. Dai sa iara dai ngua van per ama aiverem de ngene ama tekmeriirang mai nagel ma Naomi de nagel ma Elimalek kene aa uimiam ma Kilion ke nema Malon.
7202	RUT 4:10	De qerka ngua met ma Rut, be sa iara dai gua ngerki. I luqia ama nanki ama sauakki i qi navet ma Moap i ma Malon aa ruaqi i luqa i mekai qa ngip na men a qi. Be raquari ngua ngervet nema Rut, taqura be ma Malon aa aiverem, dai qattikka qur um gel aa lanivas ip te uas tem bem. De luqa i qa ngip dai ver aa luqupki, dai qattikka lura i ra naver aa liinaka dai qattikka quasik mager ip ngeragen per ara ne aa renki. Dai sa iara ngen lu de ngene nari liina.”
7203	RUT 4:11	Baiv aa de lura ama barta de ngene lura i ra ingdemna ta ruqun ma’, “Maikka ama revan, i sa ut nari lunger iara ama lengi, de sa ut lu luqa i qa qur a ngi tama ailaing igl. De maikka mager iv ama Slurka qa tat navet gia ngerki ip mager ip ki tal ama ruis, ip taquar mur ma Resel ki nema Lia i mur ian sel ama ruis nagel ma Jekop. De maikka mager ip ngi tal ama qelaing de mager ip kuri ngi i ama barka na ngi navet ma Eprata aa liinka, pet luqi iara ama luqupki ma Betliem.
7206	RUT 4:14	De ama nankina ra ruqun ma Naomi ma’, “Maikka mager iv ut tar nama a Slurka aa renki. I sa raquari qa qur a ngi rama ruimka i luqa i qa men mene ma Rut. I luqa dai laiv ama barka de diip ke uas tem ngi. De luqa ama gilka dai maikka mager ip laiv ama barka na qa vet ma Israel.
7207	RUT 4:15	De gia reveski dai qia sel ama ruimka ama quatka, de luqia ma Rut dai maikka qi nariip se ngi vevit. De maikka qit matna ver ama reriirang i buup niirang ip kia tat naver a ngi. De arik ngi sel ama ruis ama ngerikit ngen a iam na ra, dai quasik maget na ra qut liirang a ama reriirang i ma Rut ki tekmet niirang ba ngi. I ma Rut dai qattias kit matna maden. Dap sa iara qia sel ama ruimka ba ngi be diip ke qur a ngi rama iames de diip ke uas tem ngi i aip laiv i ama sru ngi.”
7208	RUT 4:16	Baiv aa de ma Naomi qia mer ama ruimka be quri qa gel ki, be maikka ara arem naver a qa be maikka qi taqa uas tem ka.
7209	RUT 4:17	De ama nankina navet luqia ama luqupki ta ruqun ma’, “Sa ma Rut kia sel ama ruimka ama quatka barek ma Naomi.” De ra mis luqa ama gilka aa renki ma Obet. Baip laiv i ama bar ma Obet, de qa sel ma Jesi. De aiv ama bar ma Jesi de qa sel ma king Devit.
7210	RUT 4:18	Lura iara dai ara mur ka ma Peres be deng nema King Devit. Lura iara dai ma Peres aa uimka ma Esron, de ma Esron dai aa uimka ma Ram, de ma Ram dai aa uimka ma Aminadap, de ma Aminadap dai aa uimka ma Nason, de ma Nason dai aa uimka ma Salmon. De ma Salmon dai aa uimka ma Boas, de ma Boas dai aa uimka ma Obet, de ma Obet dai aa uimka ma Jesi, de ma Jesi dai aa uimka ma Devit (ma Devit i ma Israelkina ara king).
23214	MAT 1:1	Luqa iara ama liinka ne ama qaqer i araa rlen iara, dai ma Iesus aa murlta. I ma Iesus dai qa namene ma Daivit aa liinka, de ma Daivit dai qa namene ma Abram aa liinka.
23219	MAT 1:6	De ma Jesi dai aa uimka ma Daivit, i ama King na qa. De ma Daivit dai aa uimka ma Solomon. I aa nan i murl ara ak ma Uraia.
23225	MAT 1:12	Baip naset lua i ra mit be ra karabus pet ma Babilon, de ma Iekunaia dai aa uimka ma Sialtial. De ma Sialtial dai aa uimka ma Serubabel.
23229	MAT 1:16	De ma Jekop dai aa uimka ma Josep. I ma Josep dai aa rluaqi ma Maria. De ma Maria dai kia sel ma Iesus, i ai de ra tis ka ma Kristus. (I luqa i ama qaqet araa Iameska).
23230	MAT 1:17	Taqurla be ma Abram aa liin i ama malepka ngen ama rlatpes, dai nge men be deng ne ma Daivit. De ma Daivit aa liin mai i ama malepka ngen ama rlatpes, dai nge men be deng pet lungera ama niirl i ra mit ip te karabus pet ma Babilon. Be navet lungera ama niirl i ra mit te karabus pet ma Babilon, be deng i lua i ma Kristus ka men dai saqikka iang aa ama liin ama malepka ngen ama rlatpes.
23231	MAT 1:18	Ama lengi sevet ma Iesus Kristus i qa men, dai taqurliani. Murl aa nan ma Maria dai sa ra muvuusep ip diip ki ngerlvet ne ma Josep. Dav as kuasiq ai iane nanna, de ra lu ma Maria i qi tal ama rutka nagel ama Qevepka ama Glasingaqa.
23232	MAT 1:19	Dav ara ak ma Josep dai maikka ama atlu qa, be quasiq ai qe narliip ke sem kelep ma Maria. Taqurla be ma Josep ke narliip ke rles sa barl mer iam ip kula qe ngerlvet ne ma Maria.
23233	MAT 1:20	Dap katiaskerl ai de ma Josep ka tu aa qevep sevet liina, de qa lu aa viinki, ai iaq ama Slurlka aa Angeluqa qa men sagel ka. Be ama Angeluqa ka ruqun na qa ma’, “Josep, i ngi namene ma Daivit aa liinka, dai quasik mager ip nging ning saatmet ma Maria ip gia ngerlki. I ngi narli. Sa liina ama rluimini i qurli iini de ma Maria ara rlan, dai ama Qevepka ama Glasingaqa ka quarl tem iini ba qi.
23234	MAT 1:21	Be diip ki sel ama rluimka ama quatka, de mager ip ngia ris ka ma Iesus. I raquarli diip ke iames ne aa qaqet never araa viirang.”
23235	MAT 1:22	Liirang iara mai i iirang nge men taqurla ip mager iv iirang ngere raqa verleset mer ma Slurlka aa lengi i murl ka sil na nget mer iak, i aa Aamki na qa. I murl ama Slurlka aa Aamki na qa, ka sil ma’,
23236	MAT 1:23	“Diiv iaiq ama nanki i as ai de quasiq ai arik ki ne a qek, dai diiv ama rutka-vem-ki. De diip ki sel ama rluimka ama quatka. De diip ta ris ka ma’, “Imanuel”, ama rarlimini dai raqurliani ma’, “Ama Ngemumaqa dai qurli qe nauut.”
23237	MAT 1:24	Baip ma Josep ka brlaing be verleset, de qa rekmet taquarl ama Angeluqa ka ruqun na qa. I qa met ma Maria de qa mit se qi sev aa vetki ip ke ngerlvet na qi.
23239	MAT 2:1	Ma Iesus aa nan dai qia sel a qa per ama qerlingki ama barlki ma Betliem pet ma Judia. I ma Iesus aa nan kia sel a qa pet lungera ama niirl i ai de iaq ama barlka ke uas te ama Judaqena i aa rlenki ma Erot. Be sa ip ma Iesus ka men, de iari ama adrlem-per-a-ra i ra ianai sagel ai de baingbaing se ama nirlaqa, ta men savet ma Jarusalem.
23240	MAT 2:2	Be lura ra snanpet ne ama qaqet ma’, “Ngu lu ama rluimka qua ama iameska i qa iv ama barlka na qa ip ke uas te ama Judaqena? I uut lu ama ualdengaqa de uut drlem ai sa qa men. De uut lu ama ualdengaqa, men ama uusepka i baing se qa, lua sagel ai de baingbaing se ama nirlaqa. Be uut men iv uure lautu sagel ka.”
23241	MAT 2:3	Baiv aa de ma Erot ama Gaman ara barlka ka narli liina sever iani ama rluimini, de maikka quasiq ai ama marl na qa navet lungera ama lengi. De saqikka ama qaqet navet ma Jarusalem, dai quasiq ai ama marl na ra.
23242	MAT 2:4	Taqurla de ma Erot ka iing demna ne lura mai ama barlta nep ma Lautu ip ka taqen per a ra. I lura i ai de re uas te ama Lautu de ngene lura i ai de re su ne ama Slurlka aa Lengi ama narligel-vem-nget. De ma Erot ka snanpet na ra ma’, “Ngu lu ngu narli ai diip ma Kristus ka ren kua?”
23243	MAT 2:5	De ra guirltik ma’, “Per ama luqupki ma Betliem, per ama qerlingki ama barlki ma Judia. I sa iaq ama Ngemumaqa aa Aamki na qa ka iil sevet liina iara ve ama Ngemumaqa aa Langinka i murl nauirl taqurliani ma’,
23244	MAT 2:6	“Ama luqupki ma Betliem pet ma Judia, ngi dai maikka ngi veviit peleqes ne liirang aa ama luquviirang ama barliirang pet ma Judia. I diip baing se iaq ama barlka ip ke uas i qa naver a ngi. Be luqa ama barlka dai diip ke ruirl se gua qaqet pet ma Isrel.”
23245	MAT 2:7	Taqurla de ma Erot ka rles sa ngingdemna ne lura ama adrlem-per-a-ra i re ianai sagel ai de baingbaing se ama nirlaqa. Be qa dai qa raqa narli nagel lura ama adrlem per a ra, aip maikka qesnada de ra lu ama ualdengaqa i baing se qa.
23246	MAT 2:8	De ma Erot ka nem ama adrlem per a ra ip ta iit savet ma Betliem. Be qa ruqun lura ama adrlem per a ra ma’, “Ngen diit de maikka ngene raqa mali re luqa ama rluimka ama luaqa. Baip ngen lu ama rluimka, de ngene guirl se ama lengi ip ngene sil ba ngua, ip saqikka mager ip ngua iit ip ngu lautu sagel ka.”
23247	MAT 2:9	De ama adrlem-per-a-ra te narli luqa ama barlka aa lengi, de ra mit. De saqiaskerlka ra lu luqa ama ualdengaqa, lua sagel ai de baingbaing se ama nirlaqa. De lura, ra tit naser ama ualdengaqa. De ama ualdengaqa ka mit nanaik ta be deng i rik dem ka daleng luqia ama luqupki sagel kurl ama rluimka.
23248	MAT 2:10	Be lura ama adrlem-per-a-ra, dai maikka ama arlias per a ra i ra lu ama ualdengaqa. De maikka ama uairlka ver a ra malai.
23249	MAT 2:11	De ra men sev ama vetki sagel kurl ama rluimka. I ra man dai ra lu ama rluimka ke ne aa nan ma Maria. De ra aan araa buum de re lautu sagel ka. Baiv aa de ra rattem mer araa gatta ip te iarang ama atliirang i ra ral iirang ip bareq ama rluimka. Be ra van a qa te liirang aa i maikka iirang peviit. I liirang aa dai ra tis iirang ai ama gol, ngen ama paunda (insen), de ngen ama sanda.
23250	MAT 2:12	Dav ama Ngemumaqa ka sil ba ra ne ama viinki, i qa ruqun na ra ip kuasik mager ip te guirl sagel ma Erot. Taqurla de lura ama adrlem-per-a-ra ta mit sever araa luquviirang, per araa qerlingki i qatikka nev iaq ama aiska.
23251	MAT 2:13	Baip naser ama adrlem-per-a-ra i sa ra mit, de ma Josep ka lu aa viinki i qa lu ai ama Ngemumaqa aa Angeluqa ka men sagel ka. Be ama Angeluqa ka ruqun na qa ma’, “Ngia raarlviit de ngia iit nanari! I ngi iit se ama rluimka ke ne aa nan de ngen rlerles saatmit savet ma Isip. De qurli ngen pet ma Isip, ip deng i saqiaskerlka ngu sil ba ngi ip ngen diir ianai. I raquarli ma Erot dai qe mali re ama rluimka, i qe narliip ke veleng ka.”
23252	MAT 2:14	Taqurla de ma Josep ka maarlviit de qa mer ama rluimka, ke ne aa nan de ra mit savet ma Isip. I ra mit per ama arlen.
23253	MAT 2:15	Be ma Josep dai qurli qa vet ma Isip be deng i ma Erot ka ngip. I liini iara nge men taqurla, iv iini ngere raqal sil ne ama rarlimini i sa murl iaq ama Slurlka Aamki na qa ka sil. I ama Slurlka ka ruqun ma’, “Ngua nes te Nguaimka navet ma I sip.”
23254	MAT 2:16	Baiv se aiv ama agesiim ian mit, dap ma Erot dai as kat drlem, ai lura ama adrlem-per-a-ra i ra ianai sagel ai de baingbaing se ama nirlaqa, ta qaak tem ka. Taqurla dai be ama qurek per a qa malai. De ka nem iari ama amiqena ip te veleng ama arluis ama quatta i araa ages ama quanasiim de nakka ngen ama gilta i ra navet ma Betliem, de ngene lura naver ama luquviirang mirlek na qi.
23255	MAT 2:17	I sa liirang iara nge men taquarl murl iaq ama Ngemumaqa aa Aamki na qa ma Jeremaia ka iil. I qa iil taqurliani ma’,
23257	MAT 2:19	Baiv aa de sa ma Erot ka ngip, de ma Josep ka lu aa viinki ai ama Slurlka aa Angeluqa ka men sagel ka. I ma Josep ka lu aa viinki i as kurli qa vet ma Isip.
23258	MAT 2:20	I ama Angeluqa ka ruqun ma Josep ma’, “Diip ngia raarlviit de ngi aar ama rluimka ke ne aa nan de ngen diit savet ma Isrel. I lura ama qaqet i mekai re narliip te peleng ka, dai sa ra ngip.”
23260	MAT 2:22	Dap ma Josep ka narli, ai ma Akeleas ka mer aa mam aa luqupka, ma Erot, i ama barlka na qa pet ma Judia. De ma Josep dai qeng ning saatmit iasai. Dap pet ma Josep aa viinki dai qa lu ama Ngemumaqa i qa qurl a qa te ama lengi. Taqurla de ma Josep ka mir ianai savet ma Galili.
23261	MAT 2:23	I ma Josep ka mit be qurli qa per iaiq ama qerlingki ama barlki i ra tis ki ma Nasaret, be qurli qa ver a qi. I liina nge men taqurla iv iini ngere sil mamerl mer ama lengi i murl ama Ngemumaqa aa Aamki na ra ta sil taqurliani ma’, “Ma Kristus dai diip ta ris ka ai qa navet ma Nasaret.”
23262	MAT 3:1	Baip pet lungera ama niirl, de ma Jon ke rarles ne aa rletki i qe qukmes tem ama qaqet te araa viirang. I qe su ama qaqet ne ama Slurlka aa Lengi. I qe rarles i qel sil ne ama lengi pet ma Judia vet luqia ama qerlingki i ama ausaqi, na qi.
23263	MAT 3:2	I ma Jon kel sil ma’, “Maikka ama qares iv ama Ngemumaqa aa giqi kiat den, ip ke uas tem uut. Dai maikka mager ip ngene guirltik per a ngen a rut.”