23229	MAT 1:16	Y ri Jacob ri' rutata' c'a ri José ri xoc rachijil ri María. Y ri María ri' jari' ri rute' ri Jesús ri Cristo.
23230	MAT 1:17	Catorce c'a familia can xec'uje-pe, ri ntz'ucutüj-pe riq'uin ri Abraham c'a riq'uin ri rey David. Catorce chuka' familia can xec'uje-pe, ri ntz'ucutüj-pe riq'uin ri rey David hasta c'a chupan ri tiempo tok ri kavinak israelitas xebec'uje' pa ruch'ulef Babilonia. Y quiri' c'a chuka' ri familia can xec'uje', ri ntz'ucutüj-pe riq'uin ri tiempo tok ri kavinak israelitas xebec'uje' pa ruch'ulef Babilonia, y hasta xapon riq'uin ri Cristo, catorce c'a familia can chuka'.
23235	MAT 1:22	Ronojel c'a re' ri rubin chic ri jun achi ri rusamajel ri Dios ri xc'uje' ojer can. Cachi'el c'a ri xuk'alajrisaj ri Ajaf Dios chuvüch ri samajel ri', quiri' vi xbanatüj. Y quere' c'a ri rubin can:
23242	MAT 2:4	Y ri rey Herodes xerumol c'a conojel ri más-nimalüj tak sacerdotes y ri achi'a' etamanela' chiquicojol ri israelitas, c'ateri' c'a xuc'utuj cheque que ape' c'a nalüx-vi ri Cristo.
23243	MAT 2:5	Xepu'u ri más-nimalüj tak sacerdotes y ri achi'a' etamanela' xquibij chin ri rey: Ri Cristo nalüx pa tinamit Belén chere' pa Judea. Roma ri jun cheque ri rusamajela' ri Dios ri xc'uje' ojer can, quere' c'a ri rutz'iban can:
23245	MAT 2:7	Y c'ateri' ri rey Herodes pan evatül c'a xeroyoj ri achi'a' etamanela' chiquij ch'umila', y xuc'utula' c'a juis cheque jampe' tok xquitz'et ri ruch'umil ri Cristo.
23248	MAT 2:10	Y ri achi'a' ye etamanela' chiquij ri ch'umila', xnoj-vi ri cánima riq'uin quicot tok xquitz'et chic c'a ri ruch'umil ri Cristo.
23251	MAT 2:13	Y ri achi'a' ri etamanela' chiquij ri ch'umila' xetzolij. Y jari' tok jun ángel richin ri Ajaf Dios xuc'ut-ri' chuvüch ri José, pa rachic'. Y ri ángel ri' xbij chin: Cacatüj c'a e. Tac'uaj-e ri ac'ual rachibilan ri rute' y quixanmüj-e chere'. Quixbiyin c'a pan Egipto y quixc'uje' chila', y yin ninya' rutzijol chave tok utz chic nyixtzolij-pe. Roma ri vocomi, ri rey Herodes nberucanoj-pe ri ac'ual richin que nucamsaj, xbij ri ángel chin ri José, pa rachic'.
23252	MAT 2:14	Y ri José jari' tok xc'astüj, xuc'uaj-e ri ac'ual y ri te'ej. Chupan c'a ri ak'a' ri' xquitz'om-e bey richin nyebe c'a pan Egipto.
23253	MAT 2:15	Chila' vi c'a pa ruch'ulef Egipto xec'uje-vi y xetzolij pa ruch'ulef Israel hasta c'a jampe' xcom ri rey Herodes. Richin quiri' nbanatüj na vi c'a ri ruk'alajrisan can ri Ajaf Dios chuvüch ri rusamajel ri xc'uje' ojer can. Ri tz'iban c'a can nbij: Pan Egipto c'a c'o-vi ri nuc'ajol tok xinvoyoj, bin can roma ri Dios.
23255	MAT 2:17	Chere' xbanatüj-vi c'a cachi'el ri tz'iban can roma ri jun rusamajel ri Dios ri xc'uje' ojer can, ri rubini'an Jeremías:
23256	MAT 2:18	Que chiri' pa Ramá xac'axüx c'a ok'ej. C'o-vi bis. C'o c'a jun ri nujik' ok'ej. Ri' ja ri Raquel nyerok'ej ri ral. Man nc'o tüj c'a ri bis chin roma ri ral xecom. Quiri' ri tz'iban can roma ri Jeremías.
23258	MAT 2:20	Y ri ángel richin ri Ajaf Dios xbij c'a chin: Cacatüj c'a e. Tac'uaj-e ri ac'ual rachibilan ri rute' y quixtzolij c'a pa ruch'ulef Israel. Roma ri xcajo' xquicamsaj ri ac'ual chila', xa ye manak chic.
23262	MAT 3:1	Chupan c'a ri k'ij tok ri Juan Bautista xutz'om ruk'alajrisasic ri rutzij ri Dios chiquivüch ri vinük, chiri' pa tz'iran ruch'ulef ri c'o pa ruch'ulef Judea,
23264	MAT 3:3	Ja vi c'a ri Juan Bautista ri achique chok bin-vi can pari' rija' roma ri k'alajrisüy rutzij ri Dios ri xc'uje' ojer, ri rubini'an Isaías. Y rija' rutz'iban-vi can y quere' ri nbij: C'o c'a jun achi ri nc'uje' pa tz'iran ruch'ulef, y ja rija' ri ntzijon ri rutzij ri Dios chiquivüch ri vinük ri nye'apon riq'uin. Y nbila' c'a cheque: Tichojmirsala' rubey ri ic'aslen, roma ya ja npu'u ri Ajaf Dios. Quiri' c'a ri tz'iban can.
23266	MAT 3:5	Y ri vinük c'a ri nye'apon-vi riq'uin ri Juan Bautista, ye juis vi ye q'uiy. Yec'o c'a ri aj pa tinamit Jerusalén, ri tinamit c'o chiri' pa ruch'ulef Judea. Y yec'o chuka' ri aj pa ch'aka chic tinamit richin ri Judea. Y chuka' yec'o c'a ri nyepu'u c'a cala' chunakaj ri rakün-ya' rubini'an Jordán. Conojel c'a ri vinük ri' ri nye'apon riq'uin.
23276	MAT 3:15	Pero ri Jesús xbij chin ri Juan Bautista: Roj c'uluman c'a que nkabün ronojel ri nbij ri Dios cheke. Romari' ri vocomi nc'atzin c'a que rat nquinabün bautizar yin. C'ateri' tok ri Juan Bautista xbün bautizar ri Jesús.
23277	MAT 3:16	Y tok ri Jesús banun chic c'a bautizar, xbe'el-pe pa ya'. Y rija' xutz'et c'a que ri caj xjakatüj y xutz'et chuka' que ri Lok'olüj Espíritu richin ri Dios ntajin nka-ka-pe pari' rija' cachi'el jun paloma. Choj vi c'a petenük pari' rija'.
23284	MAT 4:6	C'ateri' ri itzel-vinük xbij chin ri Jesús: Tatorij-ka-avi' pa xulan, rat ri ncabin que rat Ruc'ajol ri Dios. Roma chupan ri rutzij ri Dios tz'iban can, nbij: Ri Dios nyerutük ri ángeles aviq'uin richin ncatquichajij. Ncatquili'ej pa quik'a', richin quiri' man natopij tüj avakün chuvüch abüj.
23288	MAT 4:10	Pero ri Jesús jari' tok xbij chin: Cabiyin cala' rat, Satanás. Yin xa man ninbün tüj ri narayij rat. Roma chupan ri rutzij ri Dios ri tz'iban can, nbij: Xaxe c'a ri Kajaf Dios tikaya' ruk'ij, y xaxe rija' chuka' ri tikasamajij, xbij ri Jesús chin.
23291	MAT 4:13	Ri Jesús xbec'uje' c'a pa tinamit Nazaret, y tok xuya' can ri tinamit ri', xbe c'a richin que nyec'uje' pa jun tinamit rubini'an Capernaum, jun tinamit ri c'o chuchi' ri jun lago rubini'an Galilea. Ri Capernaum ri' c'o chucojol ri culef ri ye quixquin-quimam can ri Zabulón y ri Neftalí.
23295	MAT 4:17	Y tok ri Jesús xapon pa tinamit Capernaum, jari' tok xtz'om rutzijosic ri rutzij ri Dios y nbij c'a cheque ri vinük: Titzolij c'a pe ic'u'x riq'uin ri Dios, roma xa nakaj chic c'o-vi-pe ri k'ij richin que nyixoc pa ruk'a' rija', xbij ri Jesús cheque.
23299	MAT 4:21	C'ate ba' quebiyin, tok ri Jesús xerutz'et c'a ye ca'i' chic achi'a' ri quichak'-qui' chuka'. Y ri ca'i' achi'a' ri', ja ri Jacobo y ri Juan ri ye ruc'ajol ri jun achi rubini'an Zebedeo. Rije' ja pa canoa nyesamüj-vi riq'uin ri Zebedeo ri quitata'. Nyequic'ojoj c'a ri quiya'l tz'ambül-cür. Y xpu'u c'a ri Jesús xeroyoj richin nquitzeklebej.
23316	MAT 5:13	Ja rix c'a cachi'el atz'an, y si utz ic'aslen, ja ri ic'aslen rix cachi'el rutzayil ri quic'aslen ri vinük ri yec'o chuvüch ri ruch'ulef. Y si ta ri cachi'el ri rutzayil re' nq'uis ta e, ¿achique ta c'a rubanic richin quiri' ntzolij ta jun bey chic pe ri rutzayil? Cachi'el atz'an ri xq'uis rutzayil, xa man jun chic c'a nc'atzin-vi. Xa ntorix c'a e, richin que nyec'o vinük pari'. Quiri' chuka' si man utz tüj ic'aslen, man utz tüj chic ri rutzayil ri ic'aslen chiquivüch ri vinük. Man jun chic c'a nc'atzin-vi, y ri vinük cachi'el ta nyec'o pan ivi'.
23325	MAT 5:22	Jac'a yin ninbij que stape' (aunque) xaxe royoval ri npu'u chin jun vinük, nmacun-vi y tiban juzgar pari'. Chuka' ri nbin chin jun chic vinük: Manak ana'oj. Ri nbin quiri', aj-mac chuka', romari' c'uluman que nuc'u'üx chiquivüch ri achi'a' pa comon nquibün juzgar richin que nban juzgar pari'. Y ja ri nbin nacanic chin jun chic vinük, ri' xa oyoben chic roma ri k'ak'.
23333	MAT 5:30	Chuka' si xa jun cheque ri ak'a' nbanun chave que ncamacun, xa man ta tabün chic quiri'. Tabana' chin cachi'el nachoy y natorij-e ri ak'a'. Stape' (Aunque) ta ja ri ak'a' ri más utz. Roma más utz que xaxe jun cheque ri ak'a' ntel-e y mani que ja rat ncabe can pa k'ak'.
23346	MAT 5:43	Rix jabel ivetaman, roma ivac'axan ri tzij bin ojer. Ri tzij ri' nbij: C'uluman-vi que que'ajo' ri ch'aka. Jac'a ri nye'etzelan avichin, que'avetzelaj.
23348	MAT 5:45	Richin quiri' nk'alajin-vi que rix rix ralc'ual ri aj-chicaj Itata'. Roma rija' utz vi c'a pa quivi' conojel. Rija' c'a chila' c'a chicaj nbün-pe que c'o ri rusakil ri k'ij pa quivi' ri vinük ye utz y pa quivi' ri vinük ye itzel. Chila' c'a chuka' nbün-pe que c'o job, pa quivi' ri vinük ye choj y ri man ye choj tüj.
23378	MAT 6:27	¿C'o ta c'a jun chive rix ri ntiquer ta nbanun que nq'uiy chic ba', roma chunuquic ri pena? Man jun.
23387	MAT 7:2	Roma si nibün que nye'itz'eta' ri vinük xaxe richin que itzel nyixch'o chiquij, quiri' c'a chuka' ri nban chive rix. Cachi'el vi c'a rubanic ri nibün rix cheque ri vinük, quiri' chuka' nban chive rix.
23398	MAT 7:13	Chupan c'a ri ruchi-jay juis latz', chiri' c'a quixoc-vi. Roma nk'alajin que nim ruvüch ri ruchi-jay y ri rubey ri itzel c'aslen, ri nc'amon-pe ri camic ri richin chi jumul, y ye juis c'a vinük ri nye'oc chiri'.
23418	MAT 8:4	C'ateri' ri Jesús xbij chin ri achi ri': Ninchilabej c'a chave que man tatzijoj cheque ri vinük ri xbanatüj aviq'uin, xa choj cabiyin pa racho ri Dios richin que'ac'utu-avi' chuvüch ri sacerdote, y taya' c'a ri chico, ri sipanic ri nbij chupan ri vuj ri rutz'iban can ri Moisés ri nc'atzin que naya' chin ri Dios. Richin quiri' nak'alajrisaj c'a chiquivüch que rat ch'ajch'oj chic, xbij-e chin.
23419	MAT 8:5	Y tok ri Jesús c'o chic c'a pa tinamit Capernaum, c'o c'a jun achi ri xapon riq'uin. Y ri achi ri' jun Capitán y xuc'utuj c'a jun favor chin ri Jesús.
23420	MAT 8:6	Quere' c'a ri xbij ri Capitán: Ajaf, ri achi nusamajel, man ntiquer tüj nsilon ruch'acul. Y ri yabil re' rukasan chuvüch ri ruvarabül. Y juis pokonül ri ntajin chuc'usasic. Rija' chila' c'a pa vacho c'o-vi.
23421	MAT 8:7	Xpu'u ri Jesús xbij chin ri Capitán: Jo' c'a y ninc'achojrisaj ri achi yava', xbij.
23422	MAT 8:8	Y quere' c'a ri tzij ri xbij chic ri Capitán chin ri Jesús: Ajaf, yin xa yin jun achi aj-mac y romari' man c'uluman tüj chave que ncatoc pa vacho. Xaxe c'a tabij que nc'achoj y nc'achoj ri achi nusamajel.
23423	MAT 8:9	Yin vetaman-vi que quiri' nbanatüj, roma yin c'o jun ri nbin chuve ri nc'atzinej que ninbün. Y chuka' yec'o achi'a' ye yo'on pa nuk'a'. Tok ninbij c'a chin jun achi ri c'o pa nuk'a' que tibiyin, nbe-vi. Y si ninbij chuka' chin jun chic cheque ri achi'a' ri yec'o pa nuk'a' que tipu'u, npu'u-vi chuka'. Y tok ninbij c'a chin ri nusamajel que tabana' re', nbün-vi chuka', xbij ri Capitán.
23427	MAT 8:13	C'ateri' c'a ri Jesús xbij-e chin ri Capitán: Catzolij pan avacho. Roma xanimaj que yin nquitiquer nquic'achojrisan, tibanatüj c'a ri arayibül, xbij-e chin. Y ri achi ri rusamajel ri Capitán ri', jari' xc'achoj riq'uin ri ruyabil.
23449	MAT 9:1	C'ateri' ri Jesús y ri quitzekleben-vi richin, xquiya' can ri lugar ri'. Xe'oc-e pa canoa y xebe c'a lojc'an ruchi-ya'. Y chupan ri tinamit ape' tic'uje-vi ri Jesús, chiri' xe'apon-vi.
23454	MAT 9:6	Vocomi c'a, richin que rix nivetamaj que yin ri xinalüx chi'icojol c'o nuchuk'a' pa nuk'a' richin nincuy mac, titz'eta' c'a, xbij rija'. Y jari' tok ri Jesús xbij chin ri achi ri man ntiquer tüj nsilon ri ruch'acul: Ninbij c'a chave: Cacatüj, tac'uaj-e la avarabül y cabiyin chi'avacho, xbix chin roma ri Jesús.
23463	MAT 9:15	Xpu'u ri Jesús xbij cheque: ¿Achique nibij rix? ¿C'uluman comi que riq'uin bis nyec'uje' ri ye oyon pa jun c'ulubic y man nyeva' tüj, tok xa c'a c'o ri ala' c'ulubel quiq'uin? Man c'uluman tüj. Pero napon ri k'ij tok ri ala' re' nrelesüs-e chiquicojol, y jari' tok nquibün que man nyeva' tüj, richin nquibün orar.
23491	MAT 10:5	Y ja ri doce achi'a' ri' ri xerutük-e ri Jesús. Xerupixabala' c'a e. Xubila' cheque: Nitz'om c'a bey, pero man quixapon quiq'uin ri vinük ri xa man ye israelitas tüj. Chuka' man quixapon pa tak tinamit chiri' pa ruch'ulef Samaria.
23496	MAT 10:10	Ri nitz'om-e bey man c'a tic'uaj chinchor (morral). Chuka' man tic'uaj jun chic itziek, xaxe ri icusan. Man tic'uaj jun chic c'ulaj ixajab, ni man tic'uaj chuka' ich'ami'y. Man jun c'a ri tic'uaj. Roma ri samajel achique na lugar napon-vi, c'uluman que nuc'ul ri nc'atzin chin.
23504	MAT 10:18	Chuka' ri vinük nyixquic'uaj c'a chiquivüch gobernadores, chiquivüch reyes y ch'aka chic achi'a' ri c'o autoridad quiq'uin. Y xa voma c'a yin nic'ulachij quiri', pero xa nyixtiquer c'a nquinik'alajrisaj chiquivüch rije' y chiquivüch chuka' ri vinük ri man ye israelitas tüj.
23507	MAT 10:21	Y nbanatüj c'a, que si yec'o ye ca'i' achi'a' quichak'-qui', jun cheque rije' ncatüj y nujüch ri runimal o ri ruchak' pa camic. Chuka' yec'o-vi tata'aj ri nyecatüj-pe chiquij ri calc'ual. Ri ac'uala' nyecatüj-pe chuka' chiquij ri quite-quitata' y nyequiya' pa camic.
23508	MAT 10:22	Conojel vi c'a nye'etzelan ivichin roma iyo'on ivánima viq'uin. Pero ri nucoch' ronojel hasta pa ruq'uisbül, ncolotüj-vi c'a ri'.
23510	MAT 10:24	Y rix nic'usaj-vi c'a pokonül pa quik'a' ri nye'etzelan ivichin. Roma ninc'usaj na pokonül yin ri Maestro ivichin, ya voro rix. Man jun c'a que xa ja ri ntijoj-ri' ri más ta nim ruk'ij que chuvüch ri ru-maestro. Chuka' man jun samajel ri más ta ruk'ij que chuvüch ri rajaf ri samaj.
23531	MAT 11:3	Y rija' xutük c'a e ruc'utuxic chin: ¿Ja rat ri Cristo, ri Jun cha'on-pe y takon-pe roma ri Dios ri oyoben? ¿O nkoyobej chic na jun? Quiri' c'a xbequibij ri ca'i' rachibila' richin ri Juan Bautista.
23538	MAT 11:10	Roma pari' c'a ri Juan nch'o-vi ri Dios chupan ri rutzij ri tz'iban can, tok nbij: Yin nintük c'a jun achi nabey, richin que nuchojmirsaj ri bey richin napon-vi ri Cristo. Quiri' nbij ri Dios.
23549	MAT 11:21	Rija' xbij c'a: Juya' c'a quivüch ri yec'o pa tinamit Corazín, y juya' chuka' quivüch ri yec'o pa tinamit Betsaida, roma juis q'uiy milagros xeban chiquivüch y man xquinimaj tüj ri rutzij ri Dios. Roma xa ta ja pa tak tinamit Tiro y Sidón xeban-vi ri milagros re', ri vinük aj chiri' xquitzolij yan ta pe quic'u'x riq'uin ri Dios, y quicusalon ta chic quitziek richin bis, y quiyolon ta chaj chiquij, richin quiri' nk'alajin que nyebison roma juis ri quimac ri ye quibanalun.
23550	MAT 11:22	Pero tok napon ri k'ij que nbanatüj ri juicio, yin ninbij c'a chive que ja ri yec'o pa tinamit Corazín y ri yec'o pa tinamit Betsaida ri más ru-castigo ri Dios nka-ka pa quivi', que chiquivüch ri aj-Tiro y aj-Sidón.
23551	MAT 11:23	Y ri yec'o pa tinamit Capernaum nquinuc que nyebe chila' chicaj riq'uin ri Dios y juis ninimirsüs quik'ij. Pero xa man quiri' tüj. Xa nkasüs quik'ij, roma xa c'a chupan ri lugar ri richin pokonül nyebeka-vi. Roma xa ta ronojel ri milagros ri xban chiquivüch rije' ja ta ri' ri xban chiquivüch ri aj-Sodoma, xquitakej ta y man ta xeq'uis rachibilan ri quitinamit. Xa c'a yec'o ta na ri k'ij re'.
23552	MAT 11:24	Pero tok napon ri k'ij que nbanatüj ri juicio, yin ninbij c'a chive que ja ri yec'o pa tinamit Capernaum ri más ru-castigo ri Dios nka-ka pa quivi', que chiquivüch ri aj-Sodoma.
23568	MAT 12:10	Y chiri' chiquicojol ri vinük ri quimolon-qui', c'o c'a jun achi chaki'j jun ruk'a'. Xepu'u c'a ri vinük ri' xquic'utuj chin ri Jesús: ¿C'uluman que nc'achojrisüs jun yava' pa jun k'ij richin uxlanen? Quiri' c'a ri xquic'utuj chin roma ncajo' nyecatüj chirij y nquisujuj.
23569	MAT 12:11	Xpu'u c'a ri Jesús xbij cheque: C'o ta jun chive rix achi'a' ri c'o ta jun ru-oveja y ntzak ta pa jun jul chupan jun k'ij richin uxlanen, ¿achique ta nbün riq'uin? ¿Nuya' ta c'a chiri'? Man nbün tüj quiri'. Xa nuc'ün-vi c'a ka richin nrelesaj-pe.
23578	MAT 12:20	Y stape' (aunque) ri ruc'aslen jun vinük cachi'el ta chic jun aj ri k'och'on-ri', rija' man nbün tüj c'a chin que nik'aj. Chuka' si ri ruc'aslen jun vinük cachi'el ta ruxak jun k'ak' ri nbukun roma nchup yan ka, rija' man nchup tüj. Y chi jumul quiri' nbün-apu, c'a tok napon ri k'ij que rija' nbün que nch'acon ri chojmilüj gobierno.
23581	MAT 12:23	Y romari' tok conojel vinük xe' xquica'yej tok xquitz'et y nquibila' c'a: ¿Man ja tüj re' ri Cristo, ri Jun cha'on-pe y takon-pe roma ri Dios, ri koyoben, ri ruxquin-rumam can ri David?
23591	MAT 12:33	Roma xaxe na pe' jun che', nyetamüx ruvüch si utz o man utz tüj, xaxe riq'uin ntz'et ri ruvüch ri nuya'. Man tibij que jun che' xa man utz tüj, tok ri ruvüch ri nyeruya' ye utz vi. Chuka' man tibij que jun che' utz, tok ri ruvüch ri nyeruya' xa man ye utz tüj.
23609	MAT 13:1	Chupan c'a ri k'ij ri' ri Jesús ye rachibilan ri rachibila' xel-e pa jay y xbetz'uye' chuchi-ya'.
23611	MAT 13:3	Rija' q'uiy c'a ri xbij cheque y ruyon riq'uin ejemplos. Y jun c'a cheque ri ejemplos ri xucusaj, jare': C'o c'a jun achi ri xbe pa jopin ija'.
23623	MAT 13:15	Roma ri cánima ri vinük re' xa xquicovirsaj. C'ayuf c'a que ntoc pa quixiquin ri ncac'axaj. Ri runak' tak quivüch, quimoyin, roma man ncajo' tüj nyetzu'un. Rije' man jun ncajo', man ncajo' tüj ncac'axaj, man ncajo' tüj nka' pa tak quijolon, man ncajo' tüj nquitzolij-pe quic'u'x, richin que yin ninchojmirsaj ri quic'aslen. Quiri' ri xbij ri Dios, ri tz'iban can roma ri Isaías.
23648	MAT 13:40	Cachi'el c'a nban ri itzel k'ayis que cachi'el trigo que nye'elesüs-e y nyeporox pa k'ak', quiri' c'a chuka' nbanatüj pa ruq'uisbül chin ri tiempo katz'amon.
23665	MAT 13:57	Y romari' ri vinük man ba' tüj xquitakej ri Jesús. Y ri Jesús xbij c'a cheque ri vinük ri': Conojel c'a ri nyek'alajrisan ri tzij ri bin cheque roma ri Dios, man jun quik'ij, pero ri' xaxe chiquivüch ri vinük aj pa rutinamit y chiquivüch ri aj pa racho, xbij cheque.
23666	MAT 13:58	Chupan ri rutinamit, ri Jesús man q'uiy tüj milagros ri xerubanala', roma ri ruvinak man xquitakej tüj.
23667	MAT 14:1	Chupan c'a ri tiempo ri', ri Herodes ri rey richin ri ruch'ulef Galilea, xrac'axaj c'a que ri Jesús juis rutzijol chiquicojol ri vinük.
23686	MAT 14:20	Conojel c'a jabel xquic'ux quivay. Man jun c'a ri man ta jabel xva'. Y c'a c'o na c'a doce chacüch ri xnoj can riq'uin ri vüy y ri cür ri xmolotüj can, ri xa man xq'uis tüj.
23687	MAT 14:21	Conojel c'a ri vinük ri xquic'ux quivay yec'o la'ük vo'o' mil xaxe achi'a', y yec'o chuka' ixoki' y ac'uala'.
23695	MAT 14:29	Y ri Ajaf Jesús xbij-pe chin ri Pedro: Catampe c'a. Y ri Pedro jari' xka-ka-e pa canoa y xutz'om c'a nbiyin-apu pari' ri ya' richin nbe-apu c'a riq'uin ri Jesús.
23701	MAT 14:35	Chiri', tok xetamüx c'a ruvüch ri Jesús coma ri achi'a', rije' xquelesaj c'a rutzijol chanin c'a pa tak lugar yec'o-pe chunakaj ri quitinamit, y ri vinük xequic'amala' c'a pe ri quiyava'i'.
23702	MAT 14:36	Y ri yava'i' re' nquic'utula' c'a favor chin ri Jesús que tuya' k'ij cheque que stape' (aunque) xaxe ruchi-rutziek nquitz'om richin nyec'achoj. Y quiri' vi c'a xbanatüj. Conojel ri xetz'amon ruchi-rutziek ri Jesús xec'achoj q'uin ri quiyabil.
23721	MAT 15:19	Roma xa pa cánima c'a ri vinük nyepu'u-vi ri itzel tak nojibül. Chiri' npu'u-vi ri nojibül tok nyecamsan. Chiri' chuka' npu'u-vi ri nojibül tok ri vinük ri ye c'ulan y ri man ye c'ulan tüj nquicanola-qui' richin nyemacun. Y pa cánima chuka' npu'u-vi tok nye'elek', nquiyacala-pe tzij chiquij ch'aka chic, y chuka' tok nyeyok'on.
23724	MAT 15:22	Y chiri' yec'o-vi c'a ri ye ruxquin-rumam can ri achi rubini'an Canaán. Y jun c'a ixok ri chiquicojol rije', xpu'u c'a riq'uin ri Jesús. Rija' roma bis, nuc'utula' c'a favor chin ri Jesús y nubila' c'a riq'uin ruchuk'a': Tajoyovaj nuvüch rat Ajaf, rat ri ruxquin-rumam can ri rey David. Quinato' c'a, roma ri val-xtün c'o jun itzel espíritu riq'uin, y c'ayuf rubanun pa ruk'a'.
23728	MAT 15:26	Pero ri Jesús xbij chin ri ixok: Ri utzilüj sipanic ri nspaj-pe ri Dios man utz tüj que chin achique na ninya-vi. Cachi'el ri quivay ri ac'uala' man c'uluman tüj que ntelesüs cheque richin ja ri vit tak tz'i' cho jay nyec'uxun, xbij ri Jesús.
23729	MAT 15:27	Pero ri ixok xbij: Ajaf, ketzij ri nabij. Pero nkutiquer c'a chuka' nkac'ul-apu ba' chin ri utzilüj sipanic ri nspaj-pe ri Dios. Cachi'el nquibün ri vit tak tz'i' cho jay nyequimolola' ri ruchi' tak vüy ri nyequitzük-ka ri cajaf nyeva' chuvüch mesa.
23732	MAT 15:30	Y yec'o c'a juis ye q'uiy vinük ri xe'apon riq'uin, y ye quic'uan-apu quiyava'i'. Cheque ri yava'i' ri ye quic'uan-apu yec'o ri xa man choj tüj nyebiyin roma ri ye jetz', yec'o moyi', yec'o mema', yec'o ri man utz tüj ri quik'a' ri cakün, y yec'o ch'aka chic ri jun vi chic chi ruvüch yabil ntoc cheque. Ri vinük ri' xequiya' c'a apu ri quiyava'i' chuvüch ri Jesucristo, y rija' xeruc'achojrisaj.
23735	MAT 15:33	Jari' xech'o-apu ri rachibila' chin ri Jesús y xquibij c'a: Ri lugar ape' rojc'o-vi xa ye manak vinük. ¿C'o ta nyekila-vi-pe vüy richin nyekatzuk jabel ri vinük re'? Xa juis ye q'uiy, xquibij.
23738	MAT 15:36	C'ateri' rija' xeruli'ej ri siete vüy y ri cür pa ruk'a' y xumatioxij chin ri Dios. Y c'ateri' c'a xeruvech'ela-e y xuyala-e cheque ri rachibila', y ri achibila' nyequiya' cheque ri vinük ri', ri juis vi ye q'uiy.
23739	MAT 15:37	Conojel c'a jabel xquic'ux quivay. Man jun c'a ri man ta jabel xva'. Y c'a c'o vüy y cür ri xcolotüj can. Siete chacüch ri xnoj can riq'uin ri vüy y cür ri xcolotüj.
23750	MAT 16:9	Manak c'a nc'atzin-vi que xaxe chic ri vüy ri ninuc. Cachi'el xa c'a man jani nk'ax ta chive. ¿Y man nka-pe tüj c'a chi'ic'u'x tok xentzuk ri vo'o' mil vinük riq'uin ri vo'o' vüy? ¿Man nka-pe tüj c'a chi'ic'u'x jaru' chi chacüch vüy ri ximol can?
23751	MAT 16:10	¿Chuka' man nka-pe tüj c'a chi'ic'u'x tok xentzuk ri caji' mil vinük riq'uin ri siete vüy? ¿Chuka' jaru' c'a chacüch ri xe'imol can?
23754	MAT 16:13	Y ri Jesús rachibilan ri rachibila' xapon c'a pa jun lugar ri nakaj ncanaj chin ri tinamit rubini'an Cesarea richin ri Filipo. Xpu'u ri Jesús xuc'utuj c'a cheque ri rachibila': ¿Achique c'a nquinuc ri vinük pa nuvi' yin ri xinalüx chi'icojol, que yin achique c'a yin? xbij cheque.
23757	MAT 16:16	Y ri Simón Pedro jari' xbij chin ri Jesús: Ja rat ri Cristo, ri jun cha'on-pe y takon-pe roma ri Dios, ri Ruc'ajol ri c'aslic Dios, xbij chin.
23758	MAT 16:17	Y xe c'a xrac'axaj ri Jesús quiri', jari' xbij: Rat Simón Pedro ruc'ajol ri Jonás, jabel c'a aquicot, roma ri xabij que ja yin ri Cristo ri Ruc'ajol ri Dios. Ri xabij man jun tüj c'a vinük ri xk'alajrisan chavüch, xa ja ri Nata' Dios ri c'o chila' chicaj ri xk'alajrisan chavüch.
23760	MAT 16:19	Chave vi c'a rat ninya-vi ri llave chin najük o natz'apij ri puerta richin ri vinük nye'oc pa ruk'a' ri Dios. Utz vi c'a ntz'etos ri chila' chicaj, tok rat natz'apij o najük jun puerta chiquivüch ri vinük.
23761	MAT 16:20	Y ri Jesús jari' xbij cheque ri rachibila' que man jun tiquibij-vi que ja rija' ri Cristo.
23779	MAT 17:10	Ri achibila' ri' jari' xquibij chin ri Jesús: Roj k'axnük cheke que ja rat ri Cristo, ri cha'on-pe y takon-pe roma ri Dios. ¿Pero achique c'a roma tok ri etamanela' chin ri ley ri xuya ri Dios richin ri Moisés nquibij que nabey que nka-pe ri Cristo, ri Jun cha'on-pe y takon-pe roma ri Dios, nc'atzinej que nka-pe ri Elías? xquibij.
23786	MAT 17:17	Y ri Jesús jari' xbij: Man jun vinük chupan ri tiempo re' ri ruyo'on ta ránima riq'uin ri Dios. Xa conojel ye satzinaki'. ¿Rix ninuc que yin chi jumul nquic'uje' iviq'uin? ¿Chi jumul nc'atzinej que nyixincoch'? Tic'ama' c'a pe ri ala' chere', xbij ri Jesús.
23793	MAT 17:24	Y ja tok ri Jesús y ri rachibila' xe'apon pa tinamit Capernaum, ri nyemolon ruchi' ri tumin richin pa racho ri Dios, ri nc'atzinej que nquitoj conojel ri achi'a', xe'apon c'a chuka' riq'uin ri Pedro y xquic'utuj chin: ¿Ri i-Maestro rix man nuya' tüj ri tumin richin pa racho ri Dios? xquibij.
23794	MAT 17:25	Y ri Pedro xbij: Ja', nuya'. Y tok ri Pedro xapon pa jay, nabey ri Jesús xbech'o-pe y xbij chin: Simón Pedro ¿achique na c'a ri nanuc rat? ¿Ri nimak' tak autoridades chuvüch ri ruch'ulef, achique c'a chok chin nquic'utuj-vi ri alcaval y ri impuestos? ¿Cheque ri quivinak rije' o xa cheque ri ch'aka chic ri xa man ye quivinak tüj? xbij ri Jesús.
23799	MAT 18:3	C'ateri' rija' xbij cheque ri rachibila': Ketzij c'a ninbij chive, si rix man nijül tüj ri inojibül, si man nyixoc tüj cachi'el jun vit ac'ual, man nyixoc tüj pa ruk'a' ri Dios.
23803	MAT 18:7	C'ayuf quibanun ri vinük yec'o chuvüch ri ruch'ulef roma yec'o ri nyebanun cheque que nyemacun. C'o-vi c'a que quiri' nc'ulachitüj chuvüch ri ruch'ulef. Pero ri c'uluman que juis juya' ruvüch ja ri vinük ri nbanun chin jun chic que nmacun.
23815	MAT 18:19	Chuka' ninbij chive: Si chuvüch ri ruch'ulef yec'o ye ca'i' hermanos ri junan quivüch chin que nquic'utuj achique na chin ri Dios, ri Nata' Dios ri c'o chila' chicaj nbün c'a ri nc'utux chin coma ri ye ca'i' ri'.
23836	MAT 19:5	¿Chuka' man itz'eton tüj ri tzij ri nbin que romari' ri achi man quiq'uin tüj chic rute-rutata' nc'uje-vi? Xa riq'uin c'a ri rixjayil nc'uje-vi, y chi ca'i' xa jun c'a nquibün. Quiri' nbij ri rutzij ri Dios.
23839	MAT 19:8	Y ri Jesús xbij c'a cheque ri achi'a' ri': Cachi'el c'a covirnük ri ivánima rix chupan ri man utz tüj, quiri' c'a chuka' xc'ulachitüj ojer can, pa ru-tiempo ri Moisés. Xa romari' tok rija' xuya' k'ij que utz nban ri jachojri'il riq'uin ri rixjaylonel. Y stape' (aunque) pa rutz'uquic pe, man quiri' tüj xbanatüj.
23850	MAT 19:19	Chuka' taya' quik'ij ri ate-atata'. Y cachi'el najo-ka-avi' rat, quiri' c'a chuka' que'ajo' ri ch'aka chic. Ja mandamiento ri', xbij ri Jesús.
23864	MAT 20:3	Colope' pa las nueve ri saker yan ri', rija' xel chic e jun bey y xerutz'et c'a chiri' pa c'ayibül que yec'o samajela' ri man quilon tüj quisamaj.