23229	MAT 1:16	Y ri Jacob ri' rutata' c'a ri José ri xoc rachijil ri María. Y ri María ri' jari' ri rute' ri Jesús ri Cristo.
23234	MAT 1:21	Ri ac'ual c'a ri nralaj ri María, vit ala', y Jesús c'a ri rubi' ri naya'. Y quiri' ri rubi' naya', roma rija' nyerucol ri vinük chupan ri quimac.
23238	MAT 1:25	Ri ral c'a ri María man ralc'ual tüj achi, roma ri José man xuyoj tüj ri' riq'uin ri María hasta que xalüx ri ac'ual. Ri ral ri María utz vi ri xuspaj ri Lok'olüj Espíritu. Y tok ri José xuya' rubi' ri ac'ual, Jesús ri rubi' xuya'.
23239	MAT 2:1	Ri Jesús xalüx c'a pa tinamit rubini'an Belén, ri tinamit ri c'o pa ruch'ulef Judea. Tok xalüx ri Jesús, ja ri Herodes ri rey, y jari' c'a tok jun ca'i' etamanela' chiquij ri ch'umila', xeka-pe pa Jerusalén. Ri achi'a' etamanela' ri', pan oriente ye petenük-vi,
23261	MAT 2:23	Y xe'apon c'a pa tinamit rubini'an Nazaret y chiri' xec'uje-vi-ka, richin quiri' nbanatüj na vi c'a cachi'el ri tz'iban can coma ri rusamajela' ri Dios ri xec'uje' ojer can. Ri rusamajela' ri Dios quitz'iban can que ri Jesús nc'atzinej que nbix nazareno chin.
23274	MAT 3:13	Y c'ateri' tok ri Jesús xapon riq'uin ri Juan chiri' chuchi' ri rakün-ya' Jordán. Ri Jesús, c'a pa Galilea petenük-vi. Rija' petenük c'a richin que nban-e bautizar roma ri Juan Bautista.
23275	MAT 3:14	Jac'a ri Juan man nrajo' tüj nbün bautizar ri Jesús, roma nbij c'a chin: Ja ta yin ri c'uluman que nquiban bautizar avoma rat y mani xa ja rat ri xatka-pe viq'uin yin, richin ncatinbün-e bautizar, xbij ri Juan.
23276	MAT 3:15	Pero ri Jesús xbij chin ri Juan Bautista: Roj c'uluman c'a que nkabün ronojel ri nbij ri Dios cheke. Romari' ri vocomi nc'atzin c'a que rat nquinabün bautizar yin. C'ateri' tok ri Juan Bautista xbün bautizar ri Jesús.
23277	MAT 3:16	Y tok ri Jesús banun chic c'a bautizar, xbe'el-pe pa ya'. Y rija' xutz'et c'a que ri caj xjakatüj y xutz'et chuka' que ri Lok'olüj Espíritu richin ri Dios ntajin nka-ka-pe pari' rija' cachi'el jun paloma. Choj vi c'a petenük pari' rija'.
23279	MAT 4:1	Y jari' tok ri Jesús xban chin roma ri Lok'olüj Espíritu que xbe pa tz'iran ruch'ulef, richin que ntijox c'a roma ri itzel-vinük.
23280	MAT 4:2	Ri Jesús cuarenta k'ij y cuarenta ak'a' ri man va'inük tüj. Y tok ye c'unük chic ri k'ij ri', c'ateri' xpu'u ruvayjül.
23281	MAT 4:3	Y jari' xjel-apu ri itzel-vinük riq'uin chin nutijoj ri Jesús, y xbij c'a chin: Roma rat nabij que rat Ruc'ajol ri Dios y nnum apan, tabana' c'a cheque ri abüj re' que que'oc vüy.
23282	MAT 4:4	Pero ri Jesús xbij chin ri itzel-vinük: Tz'iban can chupan ri rutzij ri Dios, que ri achi nril chuka' ruc'aslen riq'uin ri rutzij ri Dios y man xe tüj c'a riq'uin ri vüy.
23283	MAT 4:5	Y jari' tok ri itzel-vinük xuc'uaj c'a ri Jesús pa lok'olüj tinamit Jerusalén, y ja c'a ri más nüj jotol-vi chicaj chin ri racho ri Dios, chiri' xberuya-vi.
23284	MAT 4:6	C'ateri' ri itzel-vinük xbij chin ri Jesús: Tatorij-ka-avi' pa xulan, rat ri ncabin que rat Ruc'ajol ri Dios. Roma chupan ri rutzij ri Dios tz'iban can, nbij: Ri Dios nyerutük ri ángeles aviq'uin richin ncatquichajij. Ncatquili'ej pa quik'a', richin quiri' man natopij tüj avakün chuvüch abüj.
23285	MAT 4:7	Pero ri Jesús xbij chin ri itzel-vinük: Yin man ninbün tüj ri narayij rat, y nintijoj ta ri Dios. Roma tz'iban chuka' chupan ri rutzij ri Dios que man tikatijoj ri Kajaf Dios, xbij ri Jesús.
23286	MAT 4:8	Y ri itzel-vinük xuc'uaj c'a jun bey chic ri Jesús, y xuc'uaj c'a pari' jun juyu' ri juis nüj jotol chicaj y xuc'ut ronojel tinamit richin ri ruch'ulef chuvüch. Nimak' tak tinamit y juis quik'ij.
23287	MAT 4:9	Y c'ateri' ri itzel-vinük xbij c'a chin ri Jesús: Ronojel c'a ri xinc'ut chavüch ntoc avichin, si ncaxuque' chinuvüch y naya' nuk'ij, xbij ri itzel-vinük.
23288	MAT 4:10	Pero ri Jesús jari' tok xbij chin: Cabiyin cala' rat, Satanás. Yin xa man ninbün tüj ri narayij rat. Roma chupan ri rutzij ri Dios ri tz'iban can, nbij: Xaxe c'a ri Kajaf Dios tikaya' ruk'ij, y xaxe rija' chuka' ri tikasamajij, xbij ri Jesús chin.
23289	MAT 4:11	Y jari' tok ri itzel-vinük xuya' can ri Jesús. Y xeka-pe ángeles riq'uin ri Jesús, y xquitz'om rilixic.
23290	MAT 4:12	Y tok ri Jesús xrac'axaj que ri Juan Bautista tz'amos y c'o chic pa cárcel, jari' tok ri Jesús xtzolij chic pa Galilea.
23291	MAT 4:13	Ri Jesús xbec'uje' c'a pa tinamit Nazaret, y tok xuya' can ri tinamit ri', xbe c'a richin que nyec'uje' pa jun tinamit rubini'an Capernaum, jun tinamit ri c'o chuchi' ri jun lago rubini'an Galilea. Ri Capernaum ri' c'o chucojol ri culef ri ye quixquin-quimam can ri Zabulón y ri Neftalí.
23292	MAT 4:14	Ri Jesús xapon c'a chupan ri jun tinamit ri', richin que nbanatüj ri tz'iban can roma ri rusamajel ri Dios, ri xubini'aj Isaías. Y rija' rutz'iban c'a can:
23295	MAT 4:17	Y tok ri Jesús xapon pa tinamit Capernaum, jari' tok xtz'om rutzijosic ri rutzij ri Dios y nbij c'a cheque ri vinük: Titzolij c'a pe ic'u'x riq'uin ri Dios, roma xa nakaj chic c'o-vi-pe ri k'ij richin que nyixoc pa ruk'a' rija', xbij ri Jesús cheque.
23296	MAT 4:18	Y jun k'ij ri Jesús tok benük chuchi' ri lago rubini'an Galilea, xerutz'et-apu ye ca'i' achi'a' quichak'-qui'. Ri ca'i' achi'a' ri', ja ri Simón ri Pedro nbix chin chuka' y ri Andrés, y ye tz'amoy cür, romari' tok nquiyala-ka ri quiya'l tz'ambül-cür chupan ri ya'.
23297	MAT 4:19	Y tok ri Jesús xch'o-pe cheque ri tz'amoy tak cür ri', xbij cheque: Rix ca'i' tz'amoy tak cür, quinitzeklebej c'a, y ninc'ut chivüch achique rubanic nye'itz'om vinük richin yinquitzeklebej.
23298	MAT 4:20	Ri ca'i' achi'a' ri', jari' xquiya' can ri tz'amoj-cür y xquitzeklebej ri Jesús.
23299	MAT 4:21	C'ate ba' quebiyin, tok ri Jesús xerutz'et c'a ye ca'i' chic achi'a' ri quichak'-qui' chuka'. Y ri ca'i' achi'a' ri', ja ri Jacobo y ri Juan ri ye ruc'ajol ri jun achi rubini'an Zebedeo. Rije' ja pa canoa nyesamüj-vi riq'uin ri Zebedeo ri quitata'. Nyequic'ojoj c'a ri quiya'l tz'ambül-cür. Y xpu'u c'a ri Jesús xeroyoj richin nquitzeklebej.
23300	MAT 4:22	Y ri Jacobo y ri Juan, ri ye ca'i' achi'a' ri', jari' xquiya' can ri qui-canoa y ri quitata' y xquitzeklebej ri Jesús.
23301	MAT 4:23	Ri Jesús ronojel tinamit richin ri ruch'ulef Galilea xapon-vi, nyerutijoj c'a ri vinük riq'uin ri rutzij ri Dios pa tak jay ape' nquimol-qui' richin ntzijos ri rutzij ri Dios cheque. Y chuka' ntzijoj ri utzilüj rutzij ri Dios ri nch'o pari' tok ri vinük nye'oc pa ruk'a' ri Dios. Nyeruc'achojrisala' c'a vinük ri jalajoj chi yabil y k'oxon ntoc cheque.
23302	MAT 4:24	Ri rutzijol ri Jesús xapon c'a pa ronojel tinamit richin ri ruch'ulef Siria. Y ri ye yava'i' xec'amür-pe riq'uin ri Jesús. Yava'i' ri man junan tüj ruvüch yabil ntoc cheque. Yec'o xa ja ri k'oxon richin ri ch'acul ri ntoc cheque. Yec'o ri xa itzel tak espíritu ri ye c'unük quiq'uin. Yec'o c'a ri ye nuya' ataque chin y yec'o c'a chuka' ri ye man nyetiquer tüj nyesilon quich'acul. Y conojel c'a ri yava'i' ri' xeruc'achojrisaj-e.
23303	MAT 4:25	Y ri Jesús xtzeklebüs c'a coma juis vinük ri aj chiri' pa tak tinamit richin ri ruch'ulef Galilea, coma chuka' ri nyepu'u pa tak tinamit ri yec'o pa ruch'ulef Decápolis, ri nyepu'u pa tinamit Jerusalén y ri aj pa ch'aka chic tinamit ri chiri' pa ruch'ulef Judea. Y quiri' c'a chuka', xtzekelebüs coma juis vinük ri nyepu'u c'a lojc'an chic ruchi' ri rakün-ya' Jordán.
23304	MAT 5:1	Y tok ri Jesús xerutz'et que ye juis vinük ri quimolon-qui' chiri', rija' xjote-e pari' ri juyu', y xtz'uye-ka. Y c'ateri' xquimol-apu-qui' ri rachibila' riq'uin.
23305	MAT 5:2	Y jari' tok ri Jesús xch'o c'a richin nyerutijoj, y xbij c'a:
23412	MAT 7:27	Xka-ka c'a job, xepu'u rakün tak ya' y cakik' chirij ri jun jay ri'. Y ri jay xtzak y xq'uis c'a chiri'. Quiri' c'a ri tzij ri xerubij ri Jesús.
23413	MAT 7:28	Y tok ri Jesús xtane' chubixic ri tzij ri', ri vinük ri xe'ac'axan richin, xsatz quic'u'x y xe' xquica'yej roma ri tzij ri xcac'axaj.
23415	MAT 8:1	Y tok ri Jesús kajnük chic c'a pe pari' ri juyu', ri vinük ri ye benük chirij ye juis ye q'uiy.
23416	MAT 8:2	Y c'o c'a jun achi yava' riq'uin ri jun yabil rubini'an lepra, xapon chuvüch ri Jesús, xxuque-ka chuvüch y xbij c'a chin: Ajaf, yin vetaman que ncatiquer nquinac'achojrisaj riq'uin ri nuyabil, pero man vetaman tüj achique nanojij pa nuvi', xbij chin.
23417	MAT 8:3	Y ri Jesús jari' xtz'om-apu ri achi yava' riq'uin ri lepra y xbij chin: Ninjo' que ncac'achoj. Tiq'uis c'a e ri yabil re' chavij, xbij chin. Y xe xbij quiri' ri Jesús, ri achi xch'ajch'ojir-e riq'uin ri ruyabil.
23418	MAT 8:4	C'ateri' ri Jesús xbij chin ri achi ri': Ninchilabej c'a chave que man tatzijoj cheque ri vinük ri xbanatüj aviq'uin, xa choj cabiyin pa racho ri Dios richin que'ac'utu-avi' chuvüch ri sacerdote, y taya' c'a ri chico, ri sipanic ri nbij chupan ri vuj ri rutz'iban can ri Moisés ri nc'atzin que naya' chin ri Dios. Richin quiri' nak'alajrisaj c'a chiquivüch que rat ch'ajch'oj chic, xbij-e chin.
23419	MAT 8:5	Y tok ri Jesús c'o chic c'a pa tinamit Capernaum, c'o c'a jun achi ri xapon riq'uin. Y ri achi ri' jun Capitán y xuc'utuj c'a jun favor chin ri Jesús.
23421	MAT 8:7	Xpu'u ri Jesús xbij chin ri Capitán: Jo' c'a y ninc'achojrisaj ri achi yava', xbij.
23422	MAT 8:8	Y quere' c'a ri tzij ri xbij chic ri Capitán chin ri Jesús: Ajaf, yin xa yin jun achi aj-mac y romari' man c'uluman tüj chave que ncatoc pa vacho. Xaxe c'a tabij que nc'achoj y nc'achoj ri achi nusamajel.
23424	MAT 8:10	Y ri Jesús xsatz ruc'u'x tok rac'axan chic c'a ka ri tzij ri' y xbij cheque ri ye tzekleben richin: Ketzij ninbij chive que ri xbin ri tzij re', ruyo'on-vi ránima viq'uin. Y man jun c'a nuvinak israelita ri vilon ri ruyo'on ta ránima viq'uin, cachi'el ri jun achi re'.
23427	MAT 8:13	C'ateri' c'a ri Jesús xbij-e chin ri Capitán: Catzolij pan avacho. Roma xanimaj que yin nquitiquer nquic'achojrisan, tibanatüj c'a ri arayibül, xbij-e chin. Y ri achi ri rusamajel ri Capitán ri', jari' xc'achoj riq'uin ri ruyabil.
23428	MAT 8:14	Y tok ri Jesús xapon pa racho ri rachibil rubini'an Pedro, xutz'et c'a que ri rujite' ri Pedro cotz'ol pa ch'at y c'o jun nimalüj c'atün chirij.
23429	MAT 8:15	Xpu'u rija' xutz'om ruk'a' ri yava' y jari' tok xq'uis-e ri nimalüj c'atün chirij. Ri rujite' ri Pedro xcatüj c'a pe pa ruch'at y xutz'om quilixic ri Jesús y ri ye benük riq'uin.
23430	MAT 8:16	Tok ncok'a-pe c'a ri k'ij ri', ye q'uiy c'a ri c'o itzel tak espíritu quiq'uin xe'uc'u'üx-apu chuvüch ri Jesús, richin que ri Jesús nyerelesaj ta e ri itzel tak espíritu quiq'uin. Y rija' xbij c'a cheque ri itzel tak espíritu que que'el-e, y xeruc'achojrisaj chuka' e conojel ri ye yava'i'.
23431	MAT 8:17	Richin quiri' nbanatüj c'a ri rubin can ri Isaías, ri jun ri xk'alajrisan ri rutzij ri Dios ojer can. Ri Isaías quere' c'a ri rubin can pari' ri Jesús: Xerelesaj c'a e kayabil konojel, y xuc'uaj c'a ronojel kak'oxomül. Quiri' ri rubin can.
23432	MAT 8:18	Y riq'uin ri Jesús ye juis c'a vinük ri nquimol-apu-qui'. Y tok rija' xerutz'et ri vinük ri', jari' tok xbij cheque ri rachibila' que tiquic'ama' yan c'a pe jun canoa roma nc'atzinej que nyebe lojc'an ruchi-ya'.
23433	MAT 8:19	Y c'o c'a jun achi etamanel chin ri ley ri xapon-apu riq'uin ri Jesús y xbij chin: Rat rat Maestro vi, y yin ninjo' c'a ncatintzeklebej ape' na ri ncatapon-vi, xbij chin.
23434	MAT 8:20	Xpu'u ri Jesús xbij chin ri etamanel ri': Ri utiva' c'o-vi quijul ape' nyec'uje-vi. Y quiri' chuka' ri ch'ipa', c'o chuka' quisoc. Jac'a yin ri xinalüx chi'icojol, man jun ape' nquinuxlan-vi, xbij chin.
23435	MAT 8:21	Jari' chuka' tok jun chic ri xutzeklebej-e richin ri Jesús, xbij c'a apu chin: Ajaf, yin juis ninjo' que nquibe chavij. Pero taya' c'a k'ij chuve que ninmuk na e ri nata', c'ateri' nquibe chic chavij, xbij c'a rija'.
23436	MAT 8:22	Xpu'u ri Jesús xbij chin: Rat quinatzeklebej. Xa taya' c'a can que ri camnük nyemuk coma ri ye caminaki' roma ri quimac, xbij rija'.
23437	MAT 8:23	Y ri Jesús xoc c'a e pa jun canoa. Y ri quetzekleben-vi richin xebe chuka' chirij.
23438	MAT 8:24	Y jari' tok juis xberubana-pe ri ya', juis c'a nyesilon. Ri boloj ri nbün ri ya' nquevaj c'a ri canoa tok chiquicojol nc'uje-vi can. Y ri Jesús nvür c'a benük.
23439	MAT 8:25	Y xepu'u ri achibila' xquic'asoj c'a ri Jesús y xquibij chin: ¡Ajaf! ¡Ajaf! Kojato'. Vocomi nkucom, xquibij chin.
23440	MAT 8:26	Xpu'u ri Jesús xbij cheque ri rachibila': Man iyo'on tüj c'a ivánima viq'uin, romari' tok ixbin-ivi', xbij. Y rija' xbecatüj c'a pe y xbij, que tiq'uis-e ri cakik' y titane-ka ri nbolko't ri ya'. Y quiri' xbanatüj. Ri cakik' xq'uis-e, y chuka' ri nbolko't ri ya' xtane-ka.
23441	MAT 8:27	Y ri achibila' xsatz c'a quic'u'x tok xquitz'et ri xbün ri Jesús y nquibila' c'a: ¿Achique c'a chi achi re'? Roma ri cakik' y ri ya' nquitakej chuka' rutzij.
23442	MAT 8:28	Y tok ri Jesús y ri rachibila' yec'o chic c'a lojc'an ruchi-ya', chiri' pa jun lugar rubini'an Gadara, yec'o c'a ca'i' vinük xe'apon riq'uin ri Jesús. Vinük ri xa c'o itzel tak espíritu quiq'uin y ja ri camposanto ri c'o chupan ri lugar ri' ri c'unük cacho. Man jun vinük c'a ri ntiquer ntoc tüj quiq'uin y romari' chuka' man jun chic vinük nbiyin chupan ri bey ri nc'o chiri'.
23443	MAT 8:29	Ri ca'i' achi'a' ri', ri c'o itzel tak espíritu quiq'uin, riq'uin c'a cuchuk'a' xech'o-apu chin ri Jesús, y xquibij: Rat Jesús ri Ruc'ajol ri Dios, ¿achique c'a roma tok nkojanük? ¿Achique c'a roma ja naya' yan pokon chikac'u'x, tok xa man jani napon ruk'ijul? xquibij chin.
23445	MAT 8:31	Xepu'u ri itzel tak espíritu ri yec'o quiq'uin ri ca'i' achi'a', xquic'utuj favor chin ri Jesús. Y xquibij c'a chin: Si nkojavelesaj-e chere' quiq'uin ri achi'a', taya' c'a k'ij cheke richin nkujoc quiq'uin la ak yec'o chila', xquibij.
23446	MAT 8:32	Ri Jesús xbij c'a cheque: Quixbiyin c'a. Y ri itzel tak espíritu jari' xe'el-e y xebe'oc quiq'uin ri ak. Y conojel ri ak ri' xquitz'om anin pa xulan, chuvüch jun juyu' pa'ül-pa'ül, y jic' xebeka' pa ya'. Xecom c'a conojel ri ak ri' chiri' pa ya'.
23448	MAT 8:34	Y jari' tok jubama conojel vinük richin ri tinamit xepu'u c'a riq'uin ri Jesús, chutz'etic y chuka' richin xquic'utuj favor chin que tel-e chiri' chupan ri qui-lugar, roma rije' man ncajo' tüj que nc'uje-ka.
23449	MAT 9:1	C'ateri' ri Jesús y ri quitzekleben-vi richin, xquiya' can ri lugar ri'. Xe'oc-e pa canoa y xebe c'a lojc'an ruchi-ya'. Y chupan ri tinamit ape' tic'uje-vi ri Jesús, chiri' xe'apon-vi.
23450	MAT 9:2	Y jari' tok c'o jun achi ri man ntiquer tüj nsilon ruch'acul, li'an-e chuvüch-ruvarabül, ri xc'u'üx-apu chuvüch ri Jesús. Y tok ri Jesús xerutz'et que riq'uin ronojel cánima xe'apon apu riq'uin rija', xpu'u rija' xbij chin ri achi ri man ntiquer tüj nsilon ruch'acul: Valc'ual, xbij chin. Tiquicot c'a avánima. Ri amac xecuyutüj.
23451	MAT 9:3	Y jari' tok yec'o cheque ri etamanela' chin ri ley ri yec'o-apu chiri', xquibij-ka pa tak cánima chirij ri Jesús: Itzel achi re'. Nbün que ja rija' ri Dios, roma nbij que nucuy mac.
23452	MAT 9:4	Pero ri Jesús retaman c'a ri nquinuc pa tak cánima ri etamanela'. Y rija' xbij cheque: ¿Achique c'a roma ja ri itzel ri xinuc chanin?
23454	MAT 9:6	Vocomi c'a, richin que rix nivetamaj que yin ri xinalüx chi'icojol c'o nuchuk'a' pa nuk'a' richin nincuy mac, titz'eta' c'a, xbij rija'. Y jari' tok ri Jesús xbij chin ri achi ri man ntiquer tüj nsilon ri ruch'acul: Ninbij c'a chave: Cacatüj, tac'uaj-e la avarabül y cabiyin chi'avacho, xbix chin roma ri Jesús.
23457	MAT 9:9	Y tok ri Jesús benük chic c'a, xutz'et jun achi rubini'an Mateo. Ri achi ri' tz'uyul pa jun ch'acüt chiri', nuc'ul can ri alcaval ri nyetoj can. Ri Jesús xbij c'a chin: Quinatzeklebej. Y jari' tok rija' xbecatüj-pe ri ape' tz'uyul-vi y xutzeklebej-e ri Jesús.
23458	MAT 9:10	Y ja tok rija' tz'uyul chuvüch mesa chiri' pa jay, ye q'uiy c'a cheque ri moloy tak alcaval y ch'aka chic vinük ri aj-maqui' nbix cheque, xetz'uye-apu chuvüch mesa, junan riq'uin ri Jesús y ri rachibila'.
23459	MAT 9:11	Y ri achi'a' fariseos ri xetz'eton ri', xquibij c'a cheque ri rachibila' ri Jesús: ¿Achique roma tok ri Jesús ri I-maestro nva' quiq'uin moloy tak alcaval y quiq'uin ri ch'aka chic ri xa ye aj-maqui? xquibij.
23460	MAT 9:12	Tok ri Jesús xrac'axaj-pe ri tzij ri nquibij ri achi'a' fariseos, rija' xbij cheque: Jun ak'omanel man ja tüj ri ye utz ri nyerak'omaj. Rija' nyerak'omaj ri c'o quiyabil.
23462	MAT 9:14	Y ja tok ri rachibila' ri Juan Bautista xeka-pe riq'uin ri Jesús, xquibij chin: Roj kacha'on c'a k'ij richin man nkava' tüj, richin quiri' nkabün orar. Y quiri' chuka' nquibün ri cachibila' ri achi'a' fariseos. ¿Y achique c'a roma tok ri avachibila' rat man quiri' tüj nquibün? xquibij.
23463	MAT 9:15	Xpu'u ri Jesús xbij cheque: ¿Achique nibij rix? ¿C'uluman comi que riq'uin bis nyec'uje' ri ye oyon pa jun c'ulubic y man nyeva' tüj, tok xa c'a c'o ri ala' c'ulubel quiq'uin? Man c'uluman tüj. Pero napon ri k'ij tok ri ala' re' nrelesüs-e chiquicojol, y jari' tok nquibün que man nyeva' tüj, richin nquibün orar.
23465	MAT 9:17	Y quiri' chuka' man jun nyo'on c'ac'a' vino chupan jun tz'un c'ojlibül ri xa ucusan chic. Roma si quiri' nban, y ri tz'un xa man niyukuk tüj chic, ri tz'un nbojbo' y nq'uis-e ri vino chupan. Y chuka' ri tz'un man jun chic nc'atzin-vi. Pero chupan jun c'ac'a' c'ojlibül, utz niyaque' c'ac'a' vino, roma c'a niyukuk jabel y man nbojbo' tüj. Ri vino niyaque' c'a jabel chupan. Quiri' xbij ri Jesús pari' ri rutijonic.
23466	MAT 9:18	Y tok ri Jesús ntajin c'a chutzijosic ronojel ri', c'o c'a jun achi juis ruk'ij xapon y xbexuque' chuvüch y c'ateri' xbij: Ri numi'al xa c'ate ba' xcom-ka, tabana' favor que'aya' ri ak'a' pari' richin quiri' nc'ase', xbij ri achi.
23467	MAT 9:19	Xpu'u ri Jesús xcatüj c'a e y ye rachibilan ri rachibila' xquitzeklebej-e ri achi.
23468	MAT 9:20	Y c'o c'a jun ixok yava'. Yava' riq'uin ntel ruquiq'uel ya ruc'uan doce juna'. Rija' xjel c'a apu riq'uin ri Jesús pero ja ri chirij, y xberutz'ama' c'a can ba' ri ruchi-rutziek ri Jesús.
23470	MAT 9:22	Pero ri Jesús chanin c'a xuna' y xtzu'un chirij. Y tok rutz'eton chic achique ri xtz'amon ruchi-rutziek, xbij c'a chin ri ixok ri': Numi'al, xac'achoj, roma xaya' avánima viq'uin. Man cabison chic, xbij chin. Y ri ixok ri', jari' xc'achoj riq'uin ri ruyabil.
23471	MAT 9:23	Y tok ri Jesús ntoc c'a apu pa racho ri achi juis ruk'ij, ri Jesús xutz'et que nyech'ujlan y yec'o chic c'a ri nyexuban xul.
23472	MAT 9:24	Xpu'u rija' xbij: Quixel-e ba' chere', roma ri vit xtün re' xa man camnük tüj, xa nvür, xbij cheque ri vinük. Pero rije' xa xetze'en chirij ri Jesús, roma quetaman que camnük chic ri vit xtün ri'.
23473	MAT 9:25	Y ja tok ri vinük ye elenük chic pe chiri', ri Jesús xoc-apu chupan ri jay ape' c'o-vi ri vit xtün camnük chic. Xpu'u rija' xutz'om ruk'a' ri vit xtün, y ri vit xtün xc'astüj-pe.
23475	MAT 9:27	Y tok ri Jesús elenük chic c'a pe chiri', yec'o c'a ca'i' moyi' ri ye tzeketül chirij y riq'uin cuchuk'a' nquibij c'a chin: ¡Tajoyovaj kavüch y kojato' c'a, rat ri ruxquin-rumam can ri rey David! nquibij.
23476	MAT 9:28	Tok ri Jesús xapon pa jay, ri ca'i' moyi' xe'apon c'a chuka' riq'uin. Y ri Jesús xuc'utuj c'a cheque: ¿Ninimaj c'a rix que yin nquitiquer ninbün chive que nyixtzu'un? xbij cheque. Y ri ca'i' moyi' ri' xquibij: Ja', Ajaf Jesús. Nkanimaj, xquibij chin.
23477	MAT 9:29	Xpu'u ri Jesús xutz'om ri runak' tak quivüch ri ye ca'i' y xbij cheque: Roma rix ninimaj que yin nquitiquer nyixinc'achojrisaj, tibanatüj c'a ri irayibül, xbij cheque.
23478	MAT 9:30	Y jari' tok ri runak' tak quivüch rije' xejakatüj. Y xetzu'un c'a. Pero ri Jesús juis xuchilabej-e cheque y xbij: Tivac'axaj c'a e jabel, que ri xbanatüj iviq'uin, man ta nac'axüx coma ri ch'aka chic vinük, xbij-e cheque.
23479	MAT 9:31	Jac'a rije' xa man quiri' tüj xquibün tok ye elenük chic pe chiri' riq'uin ri Jesús. Rije' xa xquitz'om c'a rutzijosic pa ronojel ri ruch'ulef ri', ri xbün ri Jesús.
23480	MAT 9:32	Y tok xe'el c'a pe ri ye ca'i' achi'a' nyetzu'un chic, jari' tok yec'o xe'oc can riq'uin ri Jesús, quic'uan-apu jun achi ri mem banun pa ruk'a' jun itzel espíritu.
23481	MAT 9:33	Y tok elesan chic c'a ri itzel espíritu riq'uin ri achi, roma ri Jesús, ri achi xch'o chic jun bey. Y ri vinük ri xetz'eton xsatz quic'u'x y xquibij: Man jun bey c'a tz'eton ta que quere' ta banatajnük chere' pa ruch'ulef Israel, nquibij c'a.
23482	MAT 9:34	Jac'a ri achi'a' fariseos xa nquibij c'a chirij ri Jesús: Ja ri cajaf ri itzel tak espíritu ri nyo'on ruchuk'a' chin, romari' tok ntiquer nyerelesaj itzel tak espíritu, nquibij.
23483	MAT 9:35	Y ri Jesús ronojel vi c'a nimak' y cocoj tak tinamit napon-vi, y nyerutijoj c'a ri vinük riq'uin ri rutzij ri Dios. Y ja pa tak jay ape' ntzijos-vi ri rutzij ri Dios, chiri' napon-vi richin nyerutijoj. Y chuka' nutzijoj c'a ri utzilüj rutzij ri Dios ri nch'o pari' tok ri vinük nye'oc pa ruk'a' ri Dios. Nyeruc'achojrisaj chuka' yava'i', y nyerucol c'a ri vinük chuvüch ronojel ruvüch k'oxomül.
23485	MAT 9:37	Jari' tok ri Jesús xbij cheque ri rachibila': Ketzij vi que ri samaj richin ntzijos ri rutzij ri Dios, juis nim, jac'a ri samajela' man ye q'uiy tüj. Xa ye ca'i-oxi' oc.
23487	MAT 10:1	Y ri Jesús xeroyoj c'a ri doce rachibila' y xuya' cuchuk'a' cheque richin que nyetiquer nyequelesaj ri itzel tak espíritus y richin chuka' nyequic'achojrisala' ri vinük chin ri jalajoj quik'oxomül y quiyabil.
23490	MAT 10:4	Ri Simón ri c'o quiq'uin ri achi'a' ri nbix cananista cheque, y ri Judas Iscariote ri xc'ayin richin ri Jesús.
23491	MAT 10:5	Y ja ri doce achi'a' ri' ri xerutük-e ri Jesús. Xerupixabala' c'a e. Xubila' cheque: Nitz'om c'a bey, pero man quixapon quiq'uin ri vinük ri xa man ye israelitas tüj. Chuka' man quixapon pa tak tinamit chiri' pa ruch'ulef Samaria.
23511	MAT 10:25	Jac'a yin ri Tata'aj ri chi'icojol y ja rix ri rix ic'unük valc'ual. Si chuve yin quibin Beelzebú, jun chic rubi' ri itzel-vinük, rix tivoyobej c'a que más itzel ri nyequibij chive. Pero si xa man xtic'o tüj c'a ruvi' ri nquibün chive, y xa cachi'el ri xquibün chuve yin, quiri' nquibün chive rix, c'uluman c'a que nyixquicot rix ri vachibila' y nusamajela'.
23528	MAT 10:42	Y ri vinük c'a ri nyeka' chuvüch ri cocoj quik'ij, roma ja yin ri yinquitzeklebej, y romari' c'o ri nuya' cheque, ri nbanun c'a quiri' c'o-vi rajil-ruq'uexel ri nuc'ul. Y ketzij c'a ri ninbij chive, que stape' (aunque) xa ba' raxya' ri nuya' cheque, c'o rajil-ruq'uexel nuc'ul romari'. Quiri' c'a ri tzij ri xerubij ri Jesús.
23529	MAT 11:1	Y tok xtzakon c'a chubixic cheque ri doce rachibila' ri achique chi samaj ri nyequibana', ri Jesús man xc'uje' tüj c'a can chiri'. Rija' xbe c'a chuka' ruyon pa ch'aka tinamit ri yec'o chiri' pan Israel, chuc'utic y chutzijosic ri rutzij ri Dios.
23530	MAT 11:2	Ri samaj c'a ri nbün ri Jesucristo, ri Jun cha'on-pe y takon-pe roma ri Dios, xac'axüx roma ri Juan Bautista tok c'o chiri' pa cárcel, y xpu'u rija' xerutük c'a e ca'i' rachibila' c'a riq'uin ri Jesús.