Wildebeest analysis examples for:   cbc-cbcNT   D    February 11, 2023 at 18:11    Script wb_pprint_html.py   by Ulf Hermjakob

23214  MAT 1:1  Jesucristo ati yepapʉ cʉ̃ caátiãnajẽrẽ ati tutipʉ marĩ tʉ̃goroa. Mai, caãnijʉ̃goro cʉ̃ ñicʉ̃jãã ãnana wãmerĩrẽ mʉjãã quetibʉjʉgʉ yʉ átiya. Jesucristo pʉame David, bairi Abraham ãnacʉ̃ pãrãmi majũ caãnacʉ̃ ãmi. Atore bairo ãñupã:
23219  MAT 1:6  Isaí pʉame cabero macʉ̃cʉsupi David, Israel yepa macããna quetiupaʉ rey caãnipaʉre. Bairo David cʉ̃ã cabero macʉ̃cʉsupi Salomón cawãmecʉcʉre. Cʉ̃ paco ãnacõ pʉame Urías ãnacʉ̃ nʉmo ãñupõ.
23229  MAT 1:16  Jacob pʉame cabero macʉ̃cʉsupi yua José cawãmecʉcʉre. José pʉame María manapʉ ãñupĩ. Bairi yua, María pʉame Jesús paco caãnacõ ãmo. Dios cʉ̃ cajoricʉ Mesías marĩ caĩ, Jesús paco majũ ãcõ baiwõ María.
23230  MAT 1:17  Bairi bairo cõñaata, Abraham ãnacʉ̃ berore pʉga wãmo peti rʉpore baparicãnacã pẽnirõ cãnacã tutiri bero macããcʉ̃ ãñupĩ David. Tunu bairoa David ãnacʉ̃ berore pʉga wãmo peti rʉpore baparicãnacã pẽnirõ cãnacã tutiri bero caátó majũ israelita majãrẽ na ñejoyupa Babiloniapʉ. To Babiloniapʉ israelita majãrẽ na cañejoricaro berore tunu pʉga wãmo peti rʉpore baparicãnacã pẽnirõ cãnacã tutiri capetiro bero macããcʉ̃ majũ ãñupĩ yua Jesús.
23231  MAT 1:18  Ãmerẽ, mʉjããrẽ yʉ quetibʉjʉgʉ Jesucristo cʉ̃ cabuiarique quetire. Bairo baiyupa: Jesús paco María pʉame José mena cawãmojiyapao ãñupõ. Mai, cʉ̃ mena cõ caãniparo jʉ̃goyepʉa, merẽ bairirupaʉ ãñupõ. Mai, Espíritu Santo, Dios Yeri majũ cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori bairo baiyupo María.
23233  MAT 1:20  Bairo cʉ̃ caĩtʉ̃goñarõ bero caãnimiatacʉ̃ãrẽ, ñami caãno qũẽguericaropʉ Dios cʉ̃ cajoʉ, ángel majũ buiaetayupʉ. Cʉ̃ pʉame bairo qũĩñupʉ̃: “José, David ãnacʉ̃ pãrãmi, tʉ̃goñarĩqũẽ paieticõãña María menarẽ. Rorije áperiyamo. Cõ macʉ̃ caãnipaʉ Espíritu Santo cʉ̃ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori cabuiapaʉ niñami. Torecʉ, ‘Cõrẽ cõ yʉ boetiya,’ ĩ tʉ̃goñaeticõãña.
23235  MAT 1:22  Profeta majõcʉ jʉ̃gori Dios cʉ̃ caĩjʉ̃goyeticũrĩcãrõrẽ bairo baietaro baiyupa. Mai, atore bairo ĩ quetibʉjʉyupi Dios profeta majõcʉre tirʉ̃mʉpʉre:
23236  MAT 1:23  “Jĩcãõ carõmio, caʉ̃mʉ mena caãmeo nimiocʉ̃ã, macʉ̃cʉtigomo. Yʉ camasĩrĩjẽ jʉ̃gori macʉ̃cʉtigomo. Cʉ̃, cõ macʉ̃ pʉame ‘Emanuel’ wãmecʉtigʉmi,” ĩ quetibʉjʉyupi profetare. (Emanuel ĩgaro ĩña:Dios marĩ mena ãnicõãñami.”)
23242  MAT 2:4  Bairo Herodes pʉame tʉ̃goacʉari yua, na piijoyupʉ sacerdote majã quetiuparãrẽ, bairi Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobueri majã cʉ̃ãrẽ. Bairo na caneñaetaro ĩña yua, atore bairo na ĩ jẽniñañupʉ̃: —¿Dope bairo na ĩ quetibʉjʉyupari marĩ ñicʉ̃jãã, Mesías cawãmecʉcʉ cʉ̃ cabuiapeere? ¿Cʉ̃ pʉame noopʉ cʉ̃ buiagayupari? —na ĩ jẽniñañupʉ̃ Herodes cʉ̃ capiijoatanarẽ.
23243  MAT 2:5  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go yua, na pʉame qũĩñuparã: —Belén na caĩrĩ macãpʉ Judea yepapʉ buiagayupʉ Mesías. Dios yaye quetire woaturica tutipʉ atore bairo ĩ woatuyupi profeta Dios cʉ̃rẽ cʉ̃ caĩquetibʉjʉrijere:
23244  MAT 2:6  ‘Mʉjãã, Judea yepa, Belén na caĩrĩ macã macããna ʉseanirĩ ãña. Capairi macã macããna mee nimirãcʉ̃ã, caãni macã majũ macããna mʉjãã ãniña. Mʉjãã mena macããcʉ̃ jĩcãʉ̃ quetibʉjʉ masĩgʉmi. Yʉ yarã, Israel yepa macããnarẽ na quetibʉjʉ masĩgʉmi,’ ĩ woatuyupi profeta Dios cʉ̃rẽ cʉ̃ caĩquetibʉjʉrijere —qũĩ quetibʉjʉyuparã Herodere cʉ̃ capiijoatana pʉame.
23250  MAT 2:12  Cabero qũẽguerica tutipʉ na quetibʉjʉyupʉ Dios Herodes roro cʉ̃ caátigarijere. Bairi cabʉtoa camasĩrã pʉame apewãpʉ tunucoásúparã, na ya macã tunu áná yua.
23253  MAT 2:15  Topʉre eta, yoaro ãnicõãñuparã. Herodes cʉ̃ cariatato beropʉ tunucoásúparã na ya yepapʉ tunu. Profetare marĩ Quetiupaʉ cʉ̃ caĩjʉ̃goyetiricarore bairo baietaro baiyuparo. Atore bairo mai ĩ quetibʉjʉyupi Dios profetare tirʉ̃mʉpʉ: “Yʉ macʉ̃ Egiptopʉ caãniatacʉre cʉ̃ yʉ piitunuojogʉ,” ĩ quetibʉjʉyayupi Dios profetare.
23260  MAT 2:22  Mai, topʉ ãcʉ̃, quetire tʉ̃goyupʉ José. “Herodes ãnacʉ̃ macʉ̃, Arquelao cawãmecʉcʉ Judea yepa macããna quetiupaʉ merẽ jããũpʉ̃,” ĩrĩqũẽ quetire tʉ̃goyupʉ. Bairo tʉ̃go yua, uwi, ti yepare tunuágaetimiñupʉ̃. Bairo qũẽguerica tutipʉ Dios cʉ̃ caquetibʉjʉatacʉ ãnirĩ, Galilea yepapʉ roque na jʉ̃goásúpʉ José.
23262  MAT 3:1  Bairo cayoato bero, ti yʉtea caãno, Juan ãnacʉ̃, camasãrẽ oco mena cabautizapaʉ pʉame etayupʉ. Desierto cayucʉmanopʉ Judea yepare etari Dios yaye quetire camasãrẽ na quetibʉjʉgʉ etayupʉ.
23263  MAT 3:2  Atore bairo na ĩ quetibʉjʉyupʉ:Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ merẽ etaro baiya. Bairi tʉ̃goña qũẽnorĩ caroaro ãña Dios mena, mʉjãã yasire,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ cʉ̃tʉ catʉ̃gorã etarãrẽ.
23267  MAT 3:6  Bairo cʉ̃ caĩquetibʉjʉro tʉ̃gorã, roro na caátajere tʉ̃goña yapapuari Dios mena bʉsʉnetõñuparã. Bairo na caáto ĩña, oco mena na bautizayupʉ. Catʉ̃goʉsarãrẽ Rio Jordãpʉ na bautizayupʉ Juan.
23268  MAT 3:7  Mai, aperã capããrã fariseo majã, bairi saduceo majã mena Juarẽ cʉ̃ bautiza rotiraná etayuparã na cʉ̃ã. Bairo na caboro ĩñarĩ, atore bairo na ĩñupʉ̃ Juan: “¡Mʉjãã caĩtopairã, ãña pũnaarẽ bairo caãna mʉjãã caãnoi, mʉjãã yʉ bautizaecʉ! Atore bairo mʉjãã ĩ tʉ̃goñarã:Dios camasãrẽ cʉ̃ caĩñabeseri rʉ̃mʉrẽ popiye marĩ cabaibujioatajere oco mena marĩ cosenetõbujioʉmi,’ mʉjãã ĩ tʉ̃goñarã. ¿Ñamʉ mʉjãã cʉ̃ quetibʉjʉyati, ‘Tie mena jãã netõgarã,’ mʉjãã caĩrĩjẽrẽ?
23270  MAT 3:9  Tunu bairoa, ‘Marĩã, Abraham ãnacʉ̃ pãrãmerã marĩ caãnoi, marĩ netõõgʉmi Dios,’ ĩ tʉ̃goñaeticõãña. Bairo mʉjãã caĩtʉ̃goñamiatacʉ̃ãrẽ, dope bairo átinetõmasĩã maniña. Dope bairo Dios boʉ, atie ʉ̃tã rupaa mena Abraham pãrãmerãrẽ bairo na átiqũẽno jẽñomasĩñami.
23271  MAT 3:10  Bairi caroaro mʉjãã caápericõãta, jĩcãʉ̃ yucʉ, caríca maniirẽ quetíjoerocacõãrĩcãrõrẽ bairo mʉjãã átirecõãgʉmi Dios mʉjãã cʉ̃ãrẽ. Petoaca rʉsaya mʉjããrẽ Dios cʉ̃ caĩñabesepa rʉ̃mʉ.
23276  MAT 3:15  Bairo Juan cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: —Baipʉa, yʉ caborore bairo mʉ ápa. Bairo mʉ caápata, caroaro cariape Dios marĩrẽ cʉ̃ carotirore bairo marĩ átigarã —qũĩñupʉ̃ Jesús Juarẽ. Bairo cʉ̃ caĩrõ bero, Juan pʉame “Jaʉ” ĩ, Jesús cʉ̃ caborore bairo oco mena cʉ̃ bautizayupʉ yua.
23277  MAT 3:16  Bairo Jesure cʉ̃ cabautizaro bero, Jesús pʉame petapʉ maanʉcãñupʉ̃. Bairo maanʉcã yua, jõbui ʉmʉrecóopʉ ĩñamʉgõjoyupʉ. Bairo cʉ̃ caĩñajoro, jicoquei ʉmʉrecóo pʉame pããnʉcãcoasuparo. Bairo cabairo, Espíritu Santo Dios Yeri majũ bauruiasúpʉ. Bua cʉ̃ caruiatóre bairo bauruietayupʉ Jesús tʉpʉre.
23281  MAT 4:3  Bairo cʉ̃ cabairo, wãtĩ pʉame Jesutʉ etayupʉ, roro cʉ̃ áparo, ĩ. Bairo cʉ̃tʉ etari, atore bairo qũĩñupʉ̃: —Mʉ, Dios macʉ̃ mʉ ãniña. Bairo cariapea Dios macʉ̃ caãcʉ̃ ãnirĩ, ati ʉ̃tã rupare pan qũẽnorĩ ʉgaya —qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure.
23282  MAT 4:4  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo pʉame qũĩcõãñupʉ̃ Jesús: —Mʉ caĩrõrẽ bairo yʉ áperigʉ. Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ ricaati yʉ átirotietiya. Bairo ĩña ti tuti: ‘Ʉgarique marĩ caʉganucũrõ jeto boetiyami Dios. Nipetirije cʉ̃ yaye quetibʉjʉriquere marĩ catʉ̃goñarĩjẽ cʉ̃ãrẽ boyami,’ ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ —qũĩñupʉ̃ Jesús wãtĩrẽ.
23283  MAT 4:5  Bairo cʉ̃ caĩrõ bero, wãtĩ pʉame Jesure cʉ̃ neásúpʉ caroa macã Jerusalén macãpʉ. Topʉ etari yua, Dios ya wii templo wii buipʉ cʉ̃ neásúpʉ.
23284  MAT 4:6  Bairo topʉ cʉ̃ jʉ̃goetari, qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure: —Mʉ, Dios macʉ̃ mʉ ãniña. Bairo cariapea Dios macʉ̃ caãcʉ̃ ãnirĩ, mʉ majũ patiñarui ácʉ́ja jõ yepapʉ. Mʉ riaecʉ. Tore bairo ĩ quetibʉjʉya Dios yaye queti:Dios pʉame cʉ̃ yarã ángelea majãrẽ mʉ coterotigʉmi. Na, ángelea majã, mʉ bocáñegarãma ʉ̃tã rupaare mʉ cañarocapeaetiparore bairo ĩrã,’ ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ —qũĩñupʉ̃ wãtĩ Jesure.
23285  MAT 4:7  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: —Bairo mʉ caĩquetibʉjʉrore bairo caĩmiatacʉ̃ãrẽ, mʉ caátirotirore bairo yʉ áperigʉ. Bairo yʉ caáto boetiyami Dios. Ape wãme ape pũrõpʉ atore bairo ĩ quetibʉjʉya: ‘Marĩ Quetiupaʉ Diore cʉ̃ camasĩrĩjẽrẽ átiepecõãrĩ cʉ̃ jẽnieticõãña,’ ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ —qũĩñupʉ̃ Jesús wãtĩrẽ.
23288  MAT 4:10  Bairo cʉ̃ caĩrõ tʉ̃go, atore bairo qũĩñupʉ̃ Jesús: —Ácʉ́ja wãtĩ. Mʉ caĩrotirore bairo yʉ áperigʉ. Dios yaye woaturica tutipʉ ricaati yʉ átirotietiya. Bairo ĩña ti tuti: ‘Jĩcãʉ̃ã niñami marĩ caĩroaʉ, Dios jeto. Cʉ̃ caĩrĩjẽ jetore tʉ̃goya,’ ĩ quetibʉjʉya Dios yaye quetire na cawoaturica tutipʉ —qũĩñupʉ̃ Jesús wãtĩrẽ. Cʉ̃ yʉesupʉ.
23293  MAT 4:15  “To Zabulón yepa macããna, bairi aperã Neftalí yepa macããna, bairi aperã Rio Jordán ape nʉgõã, mar tʉ̃ni macããna, bairi aperã Galilea yepa macããna cʉ̃ã Diore camasĩẽna niñama.
23294  MAT 4:16  Na, canaitĩãrõpʉ cañesẽãrãrẽ bairo caãna niñama. Bairo caãna nimirãcʉ̃ã, caroaro cabusurore ĩñarãrẽ bairo nigarãma. Dios cʉ̃ cajoʉ cʉ̃ caquetibʉjʉrijere tʉ̃gorã, caroaro cabusurore ĩñarãrẽ bairo nigarãma. Diore masĩcoagarãma yua,” ĩ woatuyupi profeta Isaías ãnacʉ̃.
23295  MAT 4:17  Ti watoare na quetibʉjʉ jʉ̃goyupʉ Jesús cʉ̃ yaye quetire camasãrẽ. Atore bairo na ĩ quetibʉjʉyupʉ:Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ merẽ etaro baiya. Bairi tʉ̃goña qũẽnorĩ caroaro ãña Dios mena,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús camasãrẽ.
23299  MAT 4:21  Bairo cajʉ̃goye jãñurĩ na caánemorõ, ʉtabʉcʉra tʉ̃nipʉ Jesús pʉame na ĩñajoyupʉ aperã pʉgarãrẽ tunu. Santiago, bairi cʉ̃ bai Juan cawãmecʉcʉ Zebedeo pũnaarẽ na ĩñajoyupʉ Jesús. Mai, Santiago, cʉ̃ bai Juan mena cũmua capairicapʉ ãñuparã. Bapi yucʉ caopecʉtiere jiyajãrã ásuparã. Bairo narẽ na ĩña, na piijoyupʉ Jesús: “Jito. Yʉ bapacʉsa. Marĩ quetibʉjʉto camasãrẽ Dios yaye caroa quetire,” na ĩñupʉ̃.
23301  MAT 4:23  Cabero áñesẽãñupʉ̃ Jesús Galilea yepapʉ. Topʉ áñesẽã yua, tocãnacã macã macããna na cañubueri wiiripʉ sinagogas na caĩrĩ wiiripʉre buenucũñupʉ̃ to macããnarẽ. Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ caetarore na buenucũñupʉ̃, caroa queti majũrẽ. Bairo topʉ bueñesẽãʉ̃, nipetiri wãme cariayecʉnarẽ na catioyupʉ Jesús.
23303  MAT 4:25  Bairo cʉ̃ caátimasĩrĩjẽrẽ ĩñarã, camasã capããrã cʉ̃ berore ʉsayuparã. Na, Galilea yepa macããna, bairi Decápolis yepa macãã macããna, bairi Jerusalén macã macããna, bairi Judea yepa macããna, bairi Rio Jordán cawãmecʉtiya jinʉgõã macããna nipetirã Jesús berore ʉsayuparã.
23306  MAT 5:3  “Ʉseanirĩ niñama Diore caroaro masĩẽtĩmirãcʉ̃ã, cʉ̃ mena catʉ̃goñatutuanemogarã pʉame. Bairo caãna ãnirĩ Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ macããna nigarãma yua.
23307  MAT 5:4  “Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama yapapuari caãnimiatana cʉ̃ã. Dios pʉame ʉseanirõ ãnitʉ̃goñarĩqũẽrẽ na jogʉmi.
23308  MAT 5:5  “Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama rorije caãmeoáperã. Ati yepa uparã na ãnio joroque na átigʉmi Dios cʉ̃ caĩrĩcãrõrẽã bairo.
23309  MAT 5:6  “Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama Dios cʉ̃ caborore bairo bʉtioro caáticõã ãnigarã. Dios pʉame na jʉátinemogʉmi, cʉ̃ caborore bairo na caátimasĩparore bairo ĩ.
23310  MAT 5:7  “Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama cabopacarãrẽ caĩñamairã. Na cʉ̃ãrẽ na ĩñamairĩ na jʉátigʉmi Dios.
23311  MAT 5:8  “Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama ñe ũnie na yeripʉ carorije mána caãna. Na roque Diore qũĩñagarãma.
23312  MAT 5:9  “Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama jĩcãrõ tʉ̃ni ãnajẽrẽ cajʉ̃goátiãna. ‘Narẽ Dios pũnaa caãna,’ na ĩgarãma.
23313  MAT 5:10  “Tunu bairoa ʉseanirĩ niñama Dios cʉ̃ caborore bairo na caátie jʉ̃gori caĩñate ecorã. Aperã roro popiye na baio joroque na caátimiatacʉ̃ãrẽ, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ macããna majũ nigarãma bairãpʉa.
23315  MAT 5:12  Bairo jeto ásupa camasã, profeta majã mʉjãã jʉ̃goyepʉ caquetibʉjʉnetõrĩ majã ãnana cʉ̃ãrẽ. Tore bairo ãmerẽ roro mʉjãã cabaimiatacʉ̃ãrẽ, Dios mʉjããrẽ caroare cʉ̃ cajopee paijãñurõ nigaro. Jõbuipʉ mʉjãã caetaro, pairo nigaro mʉjããrẽ caroa cʉ̃ cajopee pʉame. Tiere tʉ̃goñarĩ ʉseanirĩqũẽ mena bairoa ãnicõã ninucũña.
23319  MAT 5:16  Bairi mʉjãã pʉame torea bairo mʉjãã átigarã mʉjãã cʉ̃ã. Caroaro mʉjãã átiãninucũgarã camasã na caĩñajoro, marĩ Pacʉ Dios, ʉmʉrecóo macããcʉ̃rẽ cʉ̃ na cabasapeoparore bairo ĩrã,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23320  MAT 5:17  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: “‘Moisés ãnacʉ̃, bairi profeta majã ãnana cʉ̃ã na caquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ jãnarotiacʉ́, tiere bueyami,’ ĩ tʉ̃goñaeticõãña yʉ capaarique cʉtiere. Bairo mee átiacʉ́ yʉ baiya ati yepapʉre. Dios yarã ãnana na caĩquetibʉjʉ jʉ̃goyeticũrĩcãrõrẽ bairo jĩcãrõ tʉ̃ni to baipeticõãto ĩ, ati yepapʉre yʉ apʉ́.
23322  MAT 5:19  Bairi ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ Moisés cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽ jĩcã wãmeacã ũnorẽ cʉ̃ cajãnarotiata, o camasãrẽ ricaati na cʉ̃ caĩquetibʉjʉata, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ macããna nipetiro netõrõ cabʉgoro macããcʉ̃ nigʉmi. Apei pʉame tie cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽrẽ cʉ̃ catʉ̃goʉsacõãmata, bairi tunu camasãrẽ cariape na cʉ̃ caĩquetibʉjʉata, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ macããna mena carotimasĩ majũ nigʉmi.
23323  MAT 5:20  Cariape mʉjããrẽ ñiña: Moisés ãnacʉ̃ cʉ̃ caátiroticũrĩqũẽrẽ cajʉ̃gobueri majã, bairi fariseo majã na caátiãnie netõjãñurõ Dios cʉ̃ caborore bairo caroaro mʉjãã caápericõãta, Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉre mʉjãã etaetigarã.”
23325  MAT 5:22  Bairo na caĩquetibʉjʉcũmiatacʉ̃ãrẽ, yʉ pʉame atore bairo mʉjããrẽ yʉ quetibʉjʉ cũnemoña: Ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ yaʉ mena cʉ̃ caasiata, Dios pʉame roro cʉ̃ caátiere ĩñacõñarĩ popiye cʉ̃ baio joroque cʉ̃ átigʉmi. Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ yaʉre roro cʉ̃ caĩtutiata, Junta Suprema macããna roro cʉ̃ caátiere ĩñacõñarĩ popiye cʉ̃ baio joroque cʉ̃ átigarãma. Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ cʉ̃ yaʉre, ‘Catʉ̃gomasĩẽcʉ̃ mʉ ãniña,’ ĩrĩ, bʉtioro yapapua tʉ̃goñarĩ cʉ̃ ãnio joroque cʉ̃ cʉ̃ caápata, caʉ̃petietopʉ caácʉ́re bairo nigʉmi.
23326  MAT 5:23  “Bairi ni mʉjãã mena macããcʉ̃ roro cʉ̃ caátaje wapare yasiogʉ, altar mesapʉ waibʉcʉre cʉ̃ neátí, bairi, ‘Yʉ mena asiajãñuñami mai yʉ yaʉ,’ cʉ̃ caĩtʉ̃goñabócaata, ti altapʉre cʉ̃ canunigamirĩjẽrẽ cʉ̃ cacũrõ ñuña mai. Cariape cʉ̃ yaʉtʉ cʉ̃ caátó boya. Cʉ̃ mena cʉ̃ cabʉsʉqũẽnorõ boya. Bairo tiere áti yaparori bero roque, Diore cʉ̃ cañubuero ñuña.
23329  MAT 5:26  Cariape mʉjããrẽ ñiña: Dinero mʉjãã cawapamorĩjẽrẽ mʉjãã cawapatipeyoparo jʉ̃goye, topʉ mʉjãã ãnicõãgarã. Mʉjãã witimasĩetigarã,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23332  MAT 5:29  “Bairi ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ cʉ̃ caapea cariape nʉgõã macããcã mena carorije macããjẽ jetore ĩñanucũʉ̃mi. Bairo tia cʉ̃ caapea jʉ̃gori carorije macããjẽrẽ caĩñapai cʉ̃ caãmata, apeire tia cʉ̃ caapeare weeroticõãrĩ caãcʉ̃rẽ bairo cʉ̃ caãno, ñubujioro. Bairo cʉ̃ rupaʉ macããtõ jĩcãrõrẽ cʉ̃goetimicʉ̃ã, Dios tʉpʉ cʉ̃ caetaata, ñuña. Bairo cʉ̃ rupaʉ macããjẽ roro cʉ̃rẽ caátiecorotirije nipetiro mena peeropʉ roro cʉ̃ tãmʉo joroque Dios cʉ̃ caápata roque, ñuetimajũcõãña.
23333  MAT 5:30  Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ mʉjãã mena macããcʉ̃ cʉ̃ wãmo jʉ̃gori rorije jetore átinucũʉ̃mi. Bairo cʉ̃ wãmo jʉ̃gori carorijere caátieconucũʉ̃ cʉ̃ caãmata, apeire cʉ̃ wãmorẽ yisetaroticõãrĩ caãcʉ̃rẽ bairo cʉ̃ caãno, ñubujioro. Bairo cʉ̃ rupaʉ macããtõ jĩcãrõrẽ cʉ̃goetimicʉ̃ã, Dios tʉpʉ cʉ̃ caetaata, ñuña. Bairo cʉ̃ rupaʉ macããjẽ roro cʉ̃rẽ caátiecorotirije nipetiro mena peeropʉ roro cʉ̃ tãmʉo joroque Dios cʉ̃ caápata roque, ñuetimajũcõãña. Bairi roro mʉjãã caátinucũrĩjẽrẽ jãnacõãña,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23336  MAT 5:33  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, ape wãme atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: “‘Dios mena ñiña, mʉjãã caĩatato bero caãmata, mʉjãã caĩrõrẽã bairo ása. Ĩtoeticõãña,’ marĩ ñicʉ̃jãã na caĩquetibʉjʉcũrĩqũẽrẽ mʉjãã tʉ̃goyupa.
23337  MAT 5:34  Bairo na caĩquetibʉjʉcũmiatacʉ̃ãrẽ, yʉ pʉame atore bairo mʉjããrẽ yʉ quetibʉjʉ cũnemoña tunu: Atore bairi wãme ĩẽtĩcõãña: ‘Jõ ʉmʉrecóo mena ñiña,’ o ‘Ati yepa mena ñiña,’ o ‘Jerusalén na caĩrĩ macã mena majũ ñiña,’ ĩẽtĩcõãña. Bairo mʉjãã caĩata, Diore caĩroaenarẽ bairo caãna mʉjãã ãnibujiorã. Ʉmʉrecóo pʉame Dios cʉ̃ caãnipaʉ niña. Ati yepa pʉame cʉ̃ carotiripaʉ niña. Jerusalén cʉ̃ã cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ niña.
23347  MAT 5:44  Bairo na caĩquetibʉjʉcũmiatacʉ̃ãrẽ, yʉ pʉame atore bairo mʉjããrẽ yʉ quetibʉjʉ cũnemoña tunu: Mʉjãã pesua cʉ̃ãrẽ na maiña. Rorije na ápericõãña. Caroa roquere na ása. Dios yarã mʉjãã caãnoi, roro mʉjãã baio joroque caánarẽ na jẽnibojaya Diopʉre.
23348  MAT 5:45  Bairo mʉjãã caápata, Dios ʉmʉrecóo caãcʉ̃ pũnaarẽ bairo caãna mʉjãã ãnigarã. Dios pʉame nipetirore caĩñamai niñami. Carorijere caána, caroare caána cʉ̃ãrẽ muipʉ asibatopeyocõãnucũñami. Tunu bairoa oco caocarijere na jonucũñami Dios carorije wapare cacʉ̃gorãrẽ bairo cʉ̃ caĩñarãrẽ, carorije wapa cacʉ̃goenarẽ bairo cʉ̃ caĩñarã cʉ̃ãrẽ. Bairi mʉjãã cʉ̃ã Dios caroaro cʉ̃ caátorea bairo caroaro na ása, roro mʉjããrẽ caána cʉ̃ãrẽ.
23349  MAT 5:46  Mʉjããrẽ camairã jetore mʉjãã camaiata, Dios mʉjãã cawapatapee mʉjããrẽ cʉ̃ cajorije manigaro. Tore bairo átinucũñama Roma macããnarẽ camasã yaye dinerore jejobojari majã. Narẽ camairã jetore na mainucũñama.
23350  MAT 5:47  Tunu bairoa mʉjãã yarã jetore, ‘Caroare cʉ̃ joáto Dios mʉjããrẽ,’ na mʉjãã caĩata, ¿ñe ũnierẽ aperã netõrõ caroare mʉjãã átiyati? Tore bairo átinucũñama Diore camasĩẽna cʉ̃ã.
23351  MAT 5:48  Marĩ Pacʉ, ʉmʉrecóo macããcʉ̃ pʉame roque caroaro cariape cʉ̃ caátie petietiya. Bairi mʉjãã Dios yarã ãnirĩ roro mʉjããrẽ caána cʉ̃ãrẽ caroaro na ása. Bairi Dios cʉ̃ caátinucũrĩjẽrẽ bairo mʉjãã cʉ̃ã caroaro cariape átinucũña,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23352  MAT 6:1  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: “Ñubueráná caroaro tʉ̃goñaña. ‘Capããrã camasã na caneñarõ jetore marĩ ñubuegarã, caroaro marĩ caátiere na caĩñaparore bairo ĩrã,’ ĩ tʉ̃goñaeticõãña. Bairo mʉjãã caĩtʉ̃goñaata, marĩ Pacʉ Dios ʉmʉrecóo macããcʉ̃ mʉjãã cawapatapee mʉjããrẽ cʉ̃ cajopeere mʉjãã joetigʉmi.
23353  MAT 6:2  “Bairi camasã na cabopacarijere mʉjãã cajoata, nipetiro camasãrẽ, bairo mʉjãã caátiere na quetibʉjʉ masĩõẽtĩcõãña. Tore bairo átinucũñama caĩtopairã cʉ̃ã ñubuerica wii, sinagogare ãna, o maapʉ áñesẽãrã, nipetiro camasã narẽ na caĩroaparore bairo ĩrã. Cariape mʉjããrẽ ñiña: Na ũna camasã aperã narẽ na caĩroanucũrĩjẽ netõrõ cʉ̃gonemoetigarãma. Dios pʉame na ĩroaetiri caroare na joetigʉmi roro na catʉ̃goñarĩjẽ jʉ̃gori.
23355  MAT 6:4  Capããrã na caĩñaetopʉ, cabopacarãrẽ na jʉátinemoña. Tore bairo mʉjãã caápata, marĩ Pacʉ Dios yasioropʉ mʉjãã caátimiatacʉ̃ãrẽ, caĩñaʉ ãnirĩ mʉjãã jogʉmi mʉjãã cawapatapeere.
23356  MAT 6:5  “Tunu bairoa Diore jẽnirã, caĩtopairã na cajẽnirõrẽ bairo jẽnieticõãña. Na pʉame ñubuerica wiipʉ ãna, nucũrĩ Diore cʉ̃ jẽniʉseanucũñama. O plaza tʉ̃nipʉ capããrã camasã na caãnopʉ ãna, bairo átiʉseanucũñama, nipetiro camasã caroaro na cañubuerijere na caĩñaparorore bairo ĩrã. Cariape mʉjããrẽ ñiña: Na ũna camasã aperã narẽ na caĩroanucũrĩjẽ netõrõ cʉ̃gonemoetigarãma. Dios na ĩroaetiri, caroare na joetigʉmi, roro na catʉ̃goñarĩjẽ jʉ̃gori.
23357  MAT 6:6  Bairi mʉjãã pʉame Diore cʉ̃ mʉjãã cajẽniata, atore bairo mʉjãã caáto ñuña: Mʉjãã ya arʉa jopere biajãáti, aperã na caĩñaetopʉ Diore cʉ̃ jẽninucũña. Tore bairo mʉjãã caápata, marĩ Pacʉ Dios jeto caĩñaʉ, mʉjãã mena caãcʉ̃ ãnirĩ caroare mʉjãã jogʉmi.
23358  MAT 6:7  “Tunu bairoa Diore cʉ̃ jẽnirã, nairõ jĩcã wãmea cabʉgoro macããjẽrẽ ĩ bʉsʉjẽnieticõãña. Torea bairo jeto ĩ jẽninucũñama Diore camasĩẽna. ‘Nairõ jĩcã wãmea cʉ̃ marĩ caĩata, caroaro tʉ̃goʉmi Dios,’ ĩ tʉ̃goñañama, masĩẽna.
23359  MAT 6:8  Marĩ Pacʉ Dios pʉame cʉ̃ mʉjãã cajẽniparo jʉ̃goyepʉa merẽ mʉjãã cajẽnipeere masĩcõãñami. Bairi narẽ bairo cʉ̃ jẽnieticõãña Diore.
23364  MAT 6:13  Tunu wãtĩ roro jããrẽ cʉ̃ caátigarijere jãã ẽñotaya. Jãã netõõña. Mʉ jeto carotimasĩ mʉ ãniña. Mʉ jeto catutuanetõʉ̃ mʉ ãniña. Mʉ jeto camasã na caĩroapaʉ mʉ ãniña tocãnacã rʉ̃mʉa. Bairo to baiáto,’ bairo Diore cʉ̃ mʉjãã caĩjẽnipee ñuña,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23365  MAT 6:14  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: “Camasã roro mʉjããrẽ na caátajere na mʉjãã cabʉsʉqũẽnoata, marĩ Pacʉ Dios ʉmʉrecóopʉ caãcʉ̃ cʉ̃ã roro mʉjãã caátajere masiriyobojagʉmi.
23366  MAT 6:15  Bairo roro mʉjããrẽ na caátajere na mʉjãã cabʉsʉqũẽnoeticõãta roque, marĩ Pacʉ Dios cʉ̃ã roro mʉjãã caátajere masiriyobojaetigʉmi.
23367  MAT 6:16  “Tunu bairoa ape rʉ̃mʉ ʉgarique betiri Diore ñubueãna, tʉ̃goñarĩqũẽ pairã yapapuarique cʉnarẽ bairã na cabaurore bairo baieticõãña. Tore bairo jeto átiyama caĩtopairã, nipetiro camasã ʉgarique betiri Diore na cañubuero na camasĩparore bairo ĩrã. Cariape mʉjããrẽ ñiña: Camasã na caĩroarije netõrõ cʉ̃goetigarãma. Dios na ĩroaetiri caroare na joetigʉmi, roro na catʉ̃goñarĩjẽ jʉ̃gori.
23368  MAT 6:17  Bairi mʉjãã pʉame ʉgarique betiri Diore mʉjãã cañubueata, atore bairo mʉjãã caáto ñuña: Mʉjãã riapére wacoseya. Mʉjãã poa cʉ̃ãrẽ caroaro wʉgapeoya.
23369  MAT 6:18  Bairo ása, ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃ ʉgarique betiri mʉjãã cañubuerijere cʉ̃ camasĩẽtĩparore bairo ĩrã. Atorea bairo mʉjãã caápata, marĩ Pacʉ Dios caĩñaʉ jeto mʉjãã mena caãcʉ̃ ãnirĩ caroare mʉjãã jogʉmi.
23373  MAT 6:22  “Tunu bairoa mʉjãã caapee pʉame cajĩñaworicare bairo niña mʉjãã rupaʉre. Mʉjãã caapee caroaro to caĩñamasĩata, caroaro mʉjãã ĩñamasĩña. Caroyetuata, caroaro mʉjãã ĩñamasĩẽtĩña. Tore bairo mʉjãã, cayeriñurã ãnirĩ cariape mʉjãã catʉ̃goñaata, caroaro mʉjãã átimasĩgarã. Cayeriñuena mʉjãã caãmata roque, caroaro mʉjãã átimasĩẽtĩbujiorã. Dios mʉjããrẽ cʉ̃ camasĩõrĩjẽrẽ mʉjãã catʉ̃goʉsajãnacõãta, ¡roro majũ ána mʉjãã átibujiorã!
23375  MAT 6:24  “Tunu bairoa ni jĩcãʉ̃ ũcʉ̃, pʉgarãpʉa cʉ̃ quetiuparã na caĩrõrẽ bairo átimasĩẽtĩñami, jĩcãrõrẽã bairo na carotimasĩẽtĩcõãta. Bairo na cabaiata, jĩcãʉ̃rẽ qũĩroabujioʉmi. Apeire qũĩroaetibujioʉmi. Jĩcãʉ̃ mena yeri ñugʉmi. Apeire qũĩñategʉmi. Torea bairo mʉjãã cʉ̃ã dinerore mʉjãã cabotʉ̃goñaata, Dios yaye mʉjããrẽ cʉ̃ caátirotirijere mʉjãã ĩñatebujiorã,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23376  MAT 6:25  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: “Mʉjãã yeri pũna pʉame, mʉjãã caʉgapee, bairi mʉjãã cajãñapee netõjãñurõ caãnimajũrĩjẽ niña. Bairi mʉjããrẽ ñiña: Ati yepa macããjẽrẽ bʉtioro bootʉ̃goñaeticõãña. Mʉjãã caʉgapeere, mʉjãã caetipeere, bairi mʉjãã cajãñapee cʉ̃ãrẽ bʉtioro tʉ̃goña macãẽtĩcõãña. Minia na caátiãnierẽ mʉjãã masĩña. Na caʉgapeere oteetiyama. Tunu na caʉgapeere cabʉtiro ĩña, jeetiyama. Na caʉgapeere jeri wiipʉ qũẽnocũẽtĩnucũñama. Bairo na caáperimiatacʉ̃ãrẽ, na caʉgapeere jonucũñami Dios. ¡Mʉjãã roquere minia netõrõ mʉjãã maiñami Dios! Bairi ãme mʉjãã caãnierẽ tʉ̃goña macãẽtĩcõãña.
23381  MAT 6:30  Bairo tie taa ũnie Dios cʉ̃ caqũẽnorĩqũẽ jĩcã rʉ̃mʉ caroa cabaumiatacʉ̃ãrẽ, ape rʉ̃mʉ peeropʉ joeyama camasã, peero riorã. Mʉjããrẽ taa ũnie netõjãñurõ mʉjãã maiñami Dios. Bairi mʉjãã cajãñapeere mʉjãã jogʉmi yua. ¡Mʉjãã, Dios mena catʉ̃goñatutuaenarẽ bairo majũ mʉjããrẽ ñiñaña!
23383  MAT 6:32  Diore caĩroaena pʉame na caʉgapeere, bairi na caetipee cʉ̃ãrẽ tʉ̃goña macãnucũñama. Mʉjãã roque narẽ bairo baieticõãña. Marĩ Pacʉ Dios ʉmʉrecóo macããcʉ̃ marĩ cabopacarijere masĩpeyocõãñami. Bairi tʉ̃goña macãẽtĩcõãña.
23384  MAT 6:33  Dios cʉ̃ carotimasĩrĩpaʉ roquere tʉ̃goñaña. Dios cʉ̃ carotirore bairo ása. Bairo mʉjãã caápata, ati yepa macããjẽ nipetirije mʉjãã cabopacarije cʉ̃ãrẽ mʉjãã jogʉmi Dios.
23386  MAT 7:1  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: “Aperã noo na caátiere roro bʉsʉpaieticõãña, mʉjããrẽ Dios cʉ̃ã mʉjãã caátiere, ‘Roro átiyama,’ cʉ̃ caĩetiparore bairo ĩrã.
23387  MAT 7:2  Dios pʉame aperã na caátiãnierẽ roro mʉjãã cabʉsʉpairo cãrõ, mʉjãã ĩroaetigʉmi. Tunu bairoa aperãrẽ na mʉjãã catuticõñarõ cãrõ jĩcãrõ tʉ̃ni mʉjãã cʉ̃ãrẽ mʉjãã tutigʉmi.
23391  MAT 7:6  “Tunu bairoa caroa majũrẽ marĩ joetiya wii yaiare. Tunu perlas caroa cabotiri rupaaca cʉ̃ãrẽ yeseapʉre marĩ wẽjoetiya. Bairo marĩ caápata, tiere peabato recoagarãma. Torea bairo Dios yaye bʉsʉrique caroa majũ to caãnimiatacʉ̃ãrẽ, wii yaia, bairi yeseare bairo caãnarẽ bairo catʉ̃gogaenarẽ na quetibʉjʉeticõãña, caroa quetire roro na bʉsʉeticõãto, ĩrã,” na ĩ quetibʉjʉyupʉ Jesús.
23392  MAT 7:7  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: “Noa ũna na cajẽniata, na cajẽnirĩjẽrẽ bócamasĩgarãma. Tunu bairoa apeye ũnierẽ na camacãata, na camacãrĩjẽrẽ bócamasĩgarãma. Tunu jopepʉ na capiiata, ti wii upaʉ pʉame ti jopere pããgʉmi. Bairi tore bairo Diore mʉjãã cajẽniata, mʉjãã caãnimasĩpeere jogʉmi. Bairi Diore mʉjãã cajẽnirõ ñuña.
23396  MAT 7:11  Mʉjãã, carorã nimirãcʉ̃ã, mʉjãã pũnaarẽ caroa wãmerẽ mʉjãã jomasĩnucũña. Marĩ Pacʉ Dios ʉmʉrecóo macããcʉ̃ roque caroʉ́ majũ niñami. Camasã netõrõ caroʉ́ niñami. ¡Bairi noa ũna cʉ̃rẽ cajẽnirãrẽ na jogʉmi caroa ũnie majũrẽ!
23400  MAT 7:15  Ĩ quetibʉjʉ yaparo, atore bairo na ĩnemoñupʉ̃ tunu: “Dios yaye bʉsʉriquere mʉjããrẽ jãã quetibʉjʉgarã,’ jĩcããrã mʉjããrẽ na caĩmiatacʉ̃ãrẽ, bairo mʉjããrẽ ĩtogarã baiyama. Na tʉ̃goʉsaeticõãña. Ovejare bairo nurĩcãrã baumirãcʉ̃ã, macãnʉcʉ̃ yaia, cauwarã majũrẽ bairo caãna niñama.
23404  MAT 7:19  Bairi camasã tocãnacãʉ̃ã caroaro na caápericõãta, jĩcãʉ̃ yucʉ, caríca maniirẽ quetíjoerocacõãrĩcãrõrẽ bairo na átirecõãgʉmi Dios na cʉ̃ãrẽ. Petoaca rʉsaya Dios camasãrẽ cʉ̃ caĩñabesepa rʉ̃mʉ.