23243	MAT 2:5	—Judea baácboó jʉmni Belén tʉ́tchidih Cristo ã cã́ac jʉmbipna caá. Nin pah Dios naáwátdih naóh yapani ãt niíj daacáp tajĩ:
23246	MAT 2:8	Páant ĩ naáwát tʉ́ttimah, Belén tʉ́tchina wahna, Herodes queétdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: —Caandíh ñi tʉ́i bidbi jwʉhʉʉ́. Bid jʉinít, weemdíh naáwádih ñi jwʉ́ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́, weembʉ́t caandíh weñedih wã bejat pínah niijná, ãt niijíp wʉt yʉh jĩ.
23275	MAT 3:14	Obohjeéhtih, daabáíhcan, nin pah Juan caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ: —Meémboó chah wẽpni jʉmna, weémboodíh ma daabána ãta tʉ́i tagaá. Meemdíh daabáni pínah nihcan caá, Juan Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ.
23276	MAT 3:15	—Páant niijcánjeh, weemdíh ma daabánaá. Pánih daabánit, Dios ã́ihwãdih ã chãjat tʉ́ʉtat pahjeh tigaá jwĩ chãjbip. Páant jwĩ chãjachah ennit, cã́acwãboó Dios ã wahni wã jʉmatdih ĩ jéihbipna caá, Jesús ãt niijíp wʉt jĩ. —Caán láa bácah, ã tʉ́imi nacaá, Juan ãt niíj jepahap wʉt jĩ.
23281	MAT 4:3	Páant ã nʉʉgʉ́p wʉnʉchah enna, Satanásboó ã pebhna jʉibínit, —Meém Dios wʉ̃ʉ́h jʉmna, nin jee dáhnadih ‘Pan dahna ma jʉmʉʉ́’, ma niijí, ãt niijíp wʉt yʉh jĩ.
23282	MAT 4:4	—Páant wã chãjcan niít. Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: ‘Jeémátdihjeh pohba ĩ jeéméchah, cã́acwãíh caolih tʉ́i booni panihni ã jʉmcan niít. Ĩ́ih caolih tʉ́i booni ã jʉmat pínah niijná, Dios naáwátdih tʉ́i joyát caá náahap’, ãt niíj daacáp tajĩ, Jesús Satanásdih ãt niíj jepahap wʉt jĩ.
23284	MAT 4:6	Pánih ñʉhat tʉ́ʉtnit, nin pah ãt niíj naáwáp wʉt yʉh jĩ: —Meém Dios wʉ̃ʉ́h jʉmna, meemdíh ã wapat pínahdih jʉ́ʉtat tʉ́ʉt niijná, ninmant ma ñaáp jéen bejeé. Davidji nin pah ã niíj daacátjidih ma tʉ́i náhninaá: ‘Dios ã́ih ángelwãdih meemdíh ã en dawát tʉ́ʉtbipna caá. Pánihna, queét meemdíh ĩ jípónih teobipna caá, jee dáhboó míih jítcha ã bʉʉg lájcat pínah niijná’, ãt niíj daacáp tajĩ, Satanás Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ.
23285	MAT 4:7	—Páant wã chãjcan niít. Dios naáwátdih biíh naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: ‘Ñi Maáh Dios ã niijátjidih “¿Yoobópdih niít?” niíj jéihíhna, caandíh ñi chãjat tʉ́ʉtca bojoó’, ãt niíj daacáp tajĩ, Jesús caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ.
23287	MAT 4:9	Pánih jʉ́ʉtnit, nin pah caandíh ãt niijíp wʉt yʉh jĩ: —Wã pebh bódicha caj yoh ñajnit, weemdíh ma weñeé. Páant ma weñechah, nihat nin tʉ́tchina ã jʉmatdihbʉt meémboodíh wã wʉ̃hbipna caá, Jesúsdih ãt niijíp wʉt jĩ.
23297	MAT 4:19	—Weemdíh ñi pej jʉm jʉ̃ʉ́wʉ́. Páant ñi jʉ̃ʉ́wʉ́chah, yeebdíh wã bohébipna caá. Páant wã bohénachah joinít, queejwã́dih ñi bidat pah, cã́acwãboodíh bidnit, wĩ́ih doonádih ñi naóhbipna caá, weemdíh jepahna, wĩ́ihwã ĩ jʉmat pínah niijná, ãt niijíp wʉt jĩ.
23418	MAT 8:4	—Meemdíh wã booaatjidih bitadih ma naóhca bojoó. Pánih naóhcan, sacerdotedihjeh naáwádih ma bejeé. Caanná jʉibínit, míih bácah ã ñʉʉmátjidih ma jʉ́ʉtʉ́. Moisés ã wʉtatji pah sacerdotewã ĩ cáo wʉ̃hat pínah niijná, chéne jopwãdih ma wʉ̃hʉʉ́, Dios meemdíh ã booaatjidih ĩ jéihyat pínah niijná. Tʉ́ttimah, ma déewãjeéh ma jwʉ́ʉb jʉmʉchah, ã tʉ́ibipna caá, Jesús caandíh ãt wẽp niijíp wʉt jĩ.
23421	MAT 8:7	—Caandíh booanadih wã bejmi caá, Jesús caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ.
23424	MAT 8:10	Páant ã niijíchah joí wẽinit, Jesús ãjeéh péenitdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Nin soldadowã ĩ maáh judío nihcan yʉhna, Diosdih ã tʉ́i jenah joiná caá. Caandíh teo wʉ̃hnidih wã booaat pínahdih ãt jéihyep taga. Weemdíh caán ã tʉ́i jenah joyát pah, ded judío biíc yoobó jenah joinídih wã en jwʉhcan caá.
23427	MAT 8:13	Páant queétdih niíj péanit, soldadowã ĩ maáhdih nin pah ãt jwʉ́ʉb niijíp wʉt jĩ: —Míih mʉʉná ma jwʉ́ʉb bejeé. Meemdíh teo wʉ̃hni booni ã jʉmna caá. ‘Jesús caandíh ã booabipna caá’, ma niíj jenah joyát pahjeh ã yapna caá, Jesús caandíh ãt niijíp wʉt jĩ. Páant ã niijíchahjeh, ã́ih mʉʉ́boó jʉmni caandíh teo wʉ̃hni ãt boonap wʉt jĩ.
23432	MAT 8:18	Dawá Jesús pebh ĩ jʉí ñʉhʉchah ennit, Jesús ã bohénitdih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: —Chóbe conanaáboó jwĩ chʉ́ʉh bejjĩh, ãt niijíp wʉt jĩ.
23434	MAT 8:20	—Jia mʉjjiowã́ ĩ́ih mʉʉ́ pínah íitnadih ĩ bíbohna caá. Jwébehwãbʉt ĩ́ih yécanadih ĩ bíbohna caá. Obohjeéhtih, weémboó nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, wĩ́ih mʉʉjéh pohba wã bíbohcan caá. Pánihna, wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́chah, bʉ́dí bʉwat meemdíhbʉt ã jʉmbipna caá, Jesús caandíh ãt niíj jepahap wʉt jĩ.
23436	MAT 8:22	—Weemdíh náahcannit wʉnnit panihnit jʉmna, queétboó wʉnnitdih ĩ yoho naáh. Obohjeéhtih, meémboó wãjeéh jʉmni pínah bʉʉ ma jʉ̃ʉ́wʉ́, Jesús caandíh ãt niijíp wʉt yʉh jĩ.
23445	MAT 8:31	Pánihna, queétdih ennit, nemépwã nin pah Jesúsdih ĩt niijíp wʉt jĩ: —Jwiítdih bacat tʉ́ʉtna, cot mʉʉwãdih ma waadát tʉ́ʉtʉ́, ĩt niijíp wʉt jĩ.
23450	MAT 9:2	Caanná ĩ jʉibínachah, caanjĩ́h moón jéih yoocannidih ã ñajat chóojĩh Jesús pebhna ĩt beo jʉibínap wʉt jĩ. “Jesús nindih ã jéih booabipna caá”, ĩt niíj jenah joyóp wʉt jĩ. Páant ĩ niíj jenah joyátdih jéihnit, jéih yoocannidih nin pah Jesús ãt niijíp wʉt jĩ: —Ma weñeé. Ma yéejatdih meemdíh wã yohna caá, ãt niijíp wʉt jĩ.
23454	MAT 9:6	Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, nin baácdih moondíh jéih booanit, ĩ yéej chãjatdihbʉt wã jéih yohna caá. Pánih tibeé Dios weemdíh ã wah deyanap jĩ, cã́acwã ĩ yéejatdih wã yohat pínah niijná. Pánihna, caán wẽpatdih wã bíbohatdih yeéb ñi jéihyat pínah niijná, nin pah wã chãj jʉ́ʉtbipna caá, ãt niijíp wʉt jĩ. Páant niíj péanit, jéih yoocannidih nin pah ãt niijíp wʉt jĩ: —Ma ñah ñʉhʉʉ́. Ma ñajat chóodih ʉbnit, míih mʉʉ́boó ma jwʉ́ʉb bejeé, ãt niijíp wʉt jĩ.
23457	MAT 9:9	Pánih booa péaniji caán mʉʉmánt bac bejnit, Jesús ã bohénitdih ãt jwʉ́ʉb nʉmah jib bejep wʉt jĩ. Pánih bejnit, caanmánt jʉ̃óhnit, weém Mateo pebh ĩ jʉyʉ́p jĩ. Romanowã ĩ maáta ĩ ʉʉ́bát tʉ́ʉtni dinerodih ʉʉ́bh wʉ̃hni wã jʉmʉp jĩ. Pánihna, caán láa wĩ́ih tewat tólihboó wã chʉ́ʉdʉp jĩ. Caanjĩ́h wã chʉ́ʉdʉchah ennit, nin pah weemdíh Jesús ã niijíp jĩ: —Wãjeéh ma pée jʉ̃ʉ́wʉ́, ã niijíp jĩ. Páant ã niijíchah joinítjeh, ñah ñʉhnit, ãjeéh wã bejep jĩ.
23460	MAT 9:12	Páant ĩ niijíchah joinít, Jesúsboó queét fariseowãdih nin pah ã niíj jepahap jĩ: —Tʉbʉ́p chʉ̃ʉ́hcannit cohnidih ĩpĩ́ bidcan caá. Wʉnnitjeh caá caandíh ĩ bidip. Pánihat pah ‘Weém yéejat wihcanni caá’, niíj jenah joinít, teo wáacni pínahdih ĩpĩ́ bidcan caá. Obohjeéhtih, ‘Wã yéejatdih jĩ́gahnit, wã tʉ́ʉt nʉʉ́míhna caá’, niíj jenah joinít caá teo wáacni pínahdih ĩ bidip. ‘Jwiít yeejépwã caá’, niíj jenah joinítdihjeh teo wáacadih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be, ĩ yéej chãjatdih cádahnit, tʉ́iniboodíh ĩ tʉ́ʉt nʉʉmát pínah niijná. Dios naáwátdih naóh yapani ã niíj daacátjidih yeebdíh jéihyat caá náahap. ‘ “Nʉñʉ́pwãdih ñi mao cáo wʉ̃hatdih weém wã náahcan caá. Obohjeéhtih, bitadih ñi jĩ́gah en teo wáacatdih caá yeebdíh wã náah yacap”, Dios ã niijná caá’, ãt niíj daacáp tajĩ.Caán ded pah ã daacátjidih jéihyat tʉ́ʉt niijná, ñi jwʉ́ʉb bohénaá. Caán ã daacátji pah, jĩ́gah ennit, weém cã́acwãdih teo wáacadih wã jʉ̃ʉ́wʉ́p be, ã niijíp jĩ.
23462	MAT 9:14	Tʉ́ttimah, Juan Daabáni ã bohénitboó jwĩ pebh jʉinít, nin pah Jesúsdih ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: —Jwiít Juan ã bohénit, jwĩ nʉowã ĩ wʉtat pah jwĩpĩ́ jeémp jwʉhcan caá. Fariseowãbʉt biíc yoobó ĩpĩ́ chãjna caá. ¿Dépanih tigaá ma bohénitboó páantjeh ĩ jeémp? Jesúsdih ĩ niijíp jĩ.
23463	MAT 9:15	—Nin pah caá ã jʉmʉp: Téihya chéoni ã nʉmah jeémpnit biícdih ã jʉm jwʉhʉchah, jĩ́gahcan, ĩpĩ́ tʉ́i wẽi jeémpna caá. Obohjeéhtih, caán téihya chéonidih bita ĩ ʉb bejat tʉ́ttimah, jĩ́gahnit, ĩta jeémp jwʉhcan tagaá. Weém caán téihya chéoni panihni wã jʉmna caá. Pánihat pah tigaá wã bohénit wãjeéh jʉmna, wẽinit, páantjeh ĩ jeémpna caá. Obohjeéhtih, bita weemdíh ĩ ʉb bejat tʉ́ttimah, wã bohénitjeéh wã wihcah, caán láa jĩ́gahnit, ĩ jeémp jwʉhcan niít, Jesús queétdih ã niijíp jĩ.
23466	MAT 9:18	Wĩ́ih mʉʉ́boó páantjeh jwĩ jʉmʉchah, jwiít judíowã jwĩ míic wáacat mʉʉdíh en daonít ĩ maáh ã waád jʉyʉ́p jĩ. Waád jʉinít, Jesús pebh bódicha caj yoh ñajnit, nin pah ã niijíp jĩ: —Wã nʉʉ́m jáantjeh mi wʉnah bejep be. Obohjeéhtih, caántdih ma teo jã́ha booaat tʉ́ʉt niijná, wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́. Páant ma teo jã́hanachah, mi jwʉ́ʉb boobipna caá, Jesúsdih ã niijíp jĩ.
23472	MAT 9:24	Páant ĩ jʉñʉ́chah ennit, Jesús queétdih nin pah ã niijíp jĩ: —Yeéb ñi bac bejeé. Mi wʉncan caá. Ʉ̃ona caá mi chãjap, ã niijíp jĩ. Páant ã niijíchah joinít, “Nih yáana caá ã chãjap”, niijnít, cã́acwã caandíh ĩ dehwep jĩ.
23476	MAT 9:28	Páant ĩ niíj ej ñaacáchah, jwiít Jesús biícdih biíh mʉʉ́boó jwĩ waad béjep jĩ. Páant jwĩ waad béjechah, queét jéih encannitbʉt ĩ ñʉʉ́n waád jʉyʉ́p jĩ. Páant ĩ waád jʉyʉ́chah ennit, Jesús queétdih nin pah ã niijíp jĩ: —‘Jwiítdih ã jéih booami nacaá’, ¿weemdíh ñi niíj jenah joí niít? ã niijíp jĩ. —Páant tigaá jwĩ niíj jenah joyóp, caandíh ĩ niíj jepahap jĩ.
23478	MAT 9:30	Páant ã niijíchahjeh, ĩ jéih enep jĩ, bʉca. Pánih booanit, Jesús nin pah queétdih ã jwʉ́ʉb niijíp jĩ: —Weém bʉʉtéh yeebdíh wã booaatdih bitadih ñi naóhca bojoó, ã niijíp jĩ.
23482	MAT 9:34	Obohjeéhtih, fariseowã mácah ĩ míic niíj wéhenap jĩ. —Nemépwã ĩ maáh ã wẽpatjĩh caá nemépwãdih ã bacat tʉ́ʉtʉp, ĩ míic niijíp jĩ.
23485	MAT 9:37	Pánih jĩ́gah ennit, jwiít ã bohénitdih nin pah ã niijíp jĩ: —Jóo dajat láa bʉ́dí tewat ã jʉmʉchah yʉhna, teonitboó daocánnitjeh ĩ jʉmna caá. Pánihat pah, tʉ́ini doonádih joinít pínah dawá ĩ jʉmʉchah yʉhna, queétdih naóhnit pínahboó daocánnitjeh ĩ jʉmna caá.
23531	MAT 11:3	Páant ã wahachah, jwĩ pebh jʉinít, nin pah Jesúsdih ĩ niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: —Juan jwiítdih nin pah ã niíj ʉʉ́bh joí enat tʉ́ʉtʉp be: ‘ “Wã tʉ́ttimah biíh ã jʉ̃óhbipna caá”, ¿wã niijníji niít meém? ¿Wã niijníji ma nihcah, biíhdih páñat náah niít?’ ã niijíp be, Jesúsdih ĩ niijíp jĩ.
23532	MAT 11:4	Páant ĩ niíj ʉʉ́bh joyóchah joinít, Jesús queétdih nin pah ã niíj jepahap jĩ: —Bʉʉ ded pah ñi joyátji, ñi enatjidihbʉt Juandih nin pah niíj naáwádih ñi bejeé:
23560	MAT 12:2	Páant jwĩ ʉ́ʉcʉchah enna, jwĩjeéh bejnit fariseowã íijnit, Jesúsdih nin pah ĩ niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: —Jwiítdih ma joi jwʉ́hʉʉ́. ¿Dépanih tigaá jwĩ chooát yeó jáapdih yʉhna, ma bohénit ĩ teo? Pánih teona, Dios ã wʉtatdih yap yohna caá ĩ chãjap, ĩ niijíp jĩ.
23561	MAT 12:3	Páant ĩ niijíchah joinít, “Wã bohénit ĩ yap yohcan caá”, niiját tʉ́ʉt niijná, Jesús queét fariseowãdih nin pah ã niíj bóod chʉñʉp jĩ: —Davidji ã pej jʉmnitjĩh nʉʉgʉ́p wʉnna, Dioíh mʉʉná waadnít, sacerdotewã Diosdih ĩ wʉ̃hniji pandih ĩt jeémép wʉt jĩ. Obohjeéhtih, caán pan sacerdotewãjeh ĩ jeémát pínah ãt jʉmʉp wʉt jĩ. Dios wʉtna, bitadih caán pandih ãt jeémát tʉ́ʉtcap wʉt jĩ. ¿Davidwã páant ĩ chãjatjidih Dios naáwátdih ĩ daácni nʉ́odih ñi bohécannit jĩí? Caán pandih ĩ jeéméchah yʉhna, ‘Ñi tʉ́i chãjcan beé’, Diosboó ãt niijcáp wʉt jĩ. Pánihat pah, bʉʉ nin trigodih ʉ́ʉc jeémpna, wã bohénitbʉt Diosdih ĩ yap yohcan caá.
23571	MAT 12:13	Páant niíj péanit, caán téihya ágahnidih nin pah ã niíj wʉtʉp jĩ: —Míih téihyadih ma yoo dʉwʉʉ́, ã niijíp jĩ. Páant ã niijíchah joinít, ã́ih téihyadih ã yoo dʉwʉ́p jĩ. Páant ã yoo dʉwʉ́chahjeh, ã́ih téihya ã tʉ́yah bejep jĩ.
23597	MAT 12:39	Páant ĩ niijíchah joinít, Jesús queét maátadih nin pah ã niíj jepahap jĩ: —Yeéb yeejépwã Diosdih náahcannit ñi jʉmna caá. Pánihnit jʉmna, Dios ã wẽpatjĩh ñipĩ́ chãj jʉ́ʉtat tʉ́ʉtna yʉh caá. Obohjeéhtih, yeebdíh páant wã chãj jʉ́ʉtcan niít. Dios naáwátdih naóh yapani Jonásjidih Dios ã wẽp chãjat pah mʉntih weemdíhbʉt chãjnit, ã wẽpat yeebdíh ã jʉ́ʉtbipna caá. Páant bóojeh ã wẽpat jʉ́ʉtat ã jʉmbipna caá.
23606	MAT 12:48	—Ma niiját tʉ́ina caá. Obohjeéhtih, ¿Dedh tigaá wã íin? ¿Det tigaá wã ʉ́ʉdwã? ã niijíp jĩ.
23607	MAT 12:49	Páant niijnít, jwiít ã bohénitdih jʉ́ʉtnit, nin pah ã niijíp jĩ: —Nit caá wã íin, wã ʉ́ʉdwã panihnit.
23619	MAT 13:11	Páant jwĩ niijíchah joinít, Jesús nin pah jwiítdih ã niíj jepahap jĩ: —Dios jwĩ maáh yoobát jʉmna, nihat cã́acwãdih ã teo wáacat pínah dooná, jwĩ déewã jon jã́tih moondíh ã jéihya jwʉhca naáh doonádih bʉʉ yeéb wã bohénitdih Dios ã jéihyaat tʉ́ʉtna caá. Obohjeéhtih, bitadih páantjeh ã jéihya jwʉhcan caá.
23644	MAT 13:36	Pánih naóh péanit, jãáj chóodih chʉ́ʉdniji aáb jʉ̃óhnit, caandíh joinítdih “Jwĩ bejna caá”, niijnít, mʉʉná Jesús jwiítdih ã nʉmah jwʉ́ʉb aab béjep jĩ. Pánih mʉʉná aáb jʉibínit, jwiít caandíh nin pah jwĩ niijíp jĩ: —Trigo cãtíh yeejép yílip chíihat naáwátjĩh ma bohénachah, jwĩ beh joicán beé. Pánihna, jwiítdih ma jéihya naáwá, jwĩ niijíp jĩ.
23659	MAT 13:51	Páant niíj péanit, Jesús jwiítdih nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: —¿Bʉtéh wã bohéátdih ñi beh joinít beé? ã niijíp jĩ. —Jwĩ beh joiná beé, caandíh jwĩ niíj jepahap jĩ.
23660	MAT 13:52	Páant jwĩ niíj jepahachah joinít, jwiítdih nin pah ã jwʉ́ʉb niíj naáwáp jĩ: —Det Moisés ã wʉtatjidih bohénit Dios ã maáh jʉmatdihbʉt bohéna, máadih, jáapdihbʉt cã́acwãdih ĩ jéih bohéna caá. Queét bohénit mʉʉ́ mínah panihnit caá ĩ jʉmʉp. Caán, bitadih teo wáacat tʉ́ʉt niijná, ã́ih mʉʉdíh jʉmni tʉ́inidih ʉb bacanit, jáapdih, máadihbʉt queétdih ã jéih wʉ̃hna caá, Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.
23665	MAT 13:57	Páant niíj jenah joinít, íijna, caandíh ĩ náahcap jĩ. Páant ĩ náahcatdih enna, nin pah queétdih Jesús ã niijíp jĩ: —Dios naáwátdih naóh yapanidih bita ĩpĩ́ wẽi joiná caá. Páant ĩ wẽi joyóchah yʉhna, ã́ih tʉ́tchidih moón, ã déewãboó caandíh ĩpĩ́ joííhcan caá. Pánihna, ninjĩh wã behechah ennitji, weemdíh ñi joííhcan caá, ã niijíp jĩ.
23673	MAT 14:7	—Dios ã enechah, meemdíh yoobópdih wã naóhna caá. Dedé ma náahatdih weemdíh ma ʉʉ́bʉ́chah, meemdíh wã wʉ̃hbipna caá, caántdih ãt niijíp wʉt jĩ.
23674	MAT 14:8	Páant ã niijíchah joinít, mi íin ded pah mi niiját tʉ́ʉtat pahjeh Herodesdih mit jepahap wʉt jĩ. —Juan Daabániíh wao dáhdih dʉ́ʉc bóodat tʉ́ʉtʉ́. Pánih péanit, pamapjih ã́ih wao dáhdih cáagnit, weemdíh ma wʉ̃hʉʉ́, caán ã wʉnatdih wã jéihyat pínah niijná, mit niijíp wʉt jĩ.
23681	MAT 14:15	Cheyeh jʉmʉchah, jwiít ã bohénit caandíh nin pah jwĩ niijíp yʉh jĩ: —Cheyeh caá. Nin pebhbit tʉ́tchi wihcan caá. Pánihna, queétdih yʉʉ́pbit jʉmni tʉ́tchina ma wahaá, jeémátdih ĩ jíib chãjat pínah niijná, jwĩ niijíp jĩ.
23682	MAT 14:16	—Ĩ bejca bojo naáh. Yeebjéh queét ĩ jeémát pínahdih ñi wʉ̃hʉʉ́, Jesús jwiítdih ã niíj jepahap jĩ.
23684	MAT 14:18	—Caán ñi bíbohnidih weemdíh ñi ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́, ã niijíp jĩ.
23695	MAT 14:29	—Ma jʉ̃ʉ́wʉ́, Jesús ã niíj jepahap jĩ. Páant ã niijíchah joinít, Pedro jãáj chóodih jʉmniji íimjih dei ñʉhnit, Jesús pebhna ã yáac chʉ̃i bejep yʉh jĩ.
23702	MAT 14:36	—Míih yégueh chóodihjeh nit wʉnnitdih ma tewat tʉ́ʉtʉ́, ĩ niijíp jĩ. Pánihna, ã́ih yégueh chóodih teonit pah moonjéh ĩ boonap jĩ.
23712	MAT 15:10	Páant niíj péanit, caanjĩ́h jʉmnitdih ã pebhna jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtnit, queétdih nin pah ã niíj bohénap jĩ: —Nin wã naáwátdih ñi tʉ́i joyoó.
23714	MAT 15:12	Páant ã niiját tʉ́ttimah, jwiítboó caandíh nin pah jwĩ niijíp jĩ: —Páant ma niijíchah joinít, queét fariseowã bʉ́dí ĩ íijna beé, jwĩ niijíp jĩ.
23717	MAT 15:15	Páant ã niijíchah joinít, Pedroboó nin pah ã niijíp jĩ: —Jwiítdih ma naáwátjidih ma jéihyanaá, ã niijíp jĩ.
23725	MAT 15:23	Páant mi niijíchah joiná yʉhna, caántdih ã jepah jwʉhcap jĩ. Páant ã jepahcatdih enna, jwiít ã bohénitboó caandíh nin pah jwĩ niijíp jĩ: —Páantjeh jwiítdih mi ñaác péenachah, ma jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtʉ́, jwĩ niijíp jĩ.
23726	MAT 15:24	—Judíowã bʉʉdnít ovejawã panihnit ĩ jʉmʉchah ennit, queétdihjeh teo wáacat náahna, Dios weemdíh ã wahap jĩ, Jesús jwiítdih ã niijíp jĩ.
23728	MAT 15:26	—Wébít ĩ jeémát pínahdih ʉbnit, ĩ́ih mʉjjiowã́dih jwĩ wʉ̃hʉchah, ã tʉ́ican caá. Pánihat pah judíowã ĩ jeémát panihnidih biíh baácdih moondíh wã wʉ̃hʉchah, ã tʉ́ican caá, Jesús caántdih ã niijíp jĩ.
23729	MAT 15:27	—Ma niiját yoobópdih tigaá, Maá. Obohjeéhtih, queét ĩ jeémp jéenanidih mʉjjiowã́ ĩpĩ́ jeémpna caá, mi niíj jepahap jĩ.
23730	MAT 15:28	—Meémboó weemdíh tʉ́i jenah joiníh ma jʉmʉchah, ma niiját pah wã chãjna caá, Jesús caántdih ã niijíp jĩ. Páant ã niijíchahjeh, mi nʉʉ́m mit boonap wʉt jĩ.
23734	MAT 15:32	Pánih booa péanit, Jesús jwiítdih ã pebh jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtnit, nin pah ã niijíp jĩ: —Queét jwĩjeéh biíc peihcanni yeó jáap ĩ jʉmʉchah, ĩ́ih jeémát ã beedná nacaá. Pánih jeémát wihcannit ĩ jʉmʉchah, queétdih bʉ́dí wã jĩ́gah enna caá. ‘Queét nʉʉgʉ́p wʉn bʉʉgná’ niijná, queétdih ĩ́ih mʉʉnáboó wã jwʉ́ʉb bejat tʉ́ʉtcan niít, ã niijíp jĩ.
23736	MAT 15:34	—¿Débói pan tigaá ñi bíboh? Jesús ã niijíp jĩ. —Siete pan dahna, daocánni queejwã́bit, páant bóojeh jwĩ bíbohna caá, caandíh jwĩ niíj jepahap jĩ.
23748	MAT 16:7	Páant ã niijíchah, joí wʉ́hi bejna, jwiítjeh nin pah jwĩ míic niijíp jĩ: —Pandih jwĩ ʉb jʉ̃óhcah enna, jwiítdih páant ã niijná caá, jwĩ míic niijíp jĩ.
23755	MAT 16:14	—Biquína ‘Juan Daabáni nacaá’, niíj, bita ‘Elías nacaá’, niíj, bita ‘Jeremías, Dios naáwátdih biíh naóh yapani nacaá’, ĩpĩ́ niijná caá, caandíh jwĩ niíj jepahap jĩ.
23756	MAT 16:15	—Queét páant ĩ niijíchah, ¿yeébboó ded pah tigaá ñi niíj jenah joí? jwiítdih ã niijíp jĩ.
23757	MAT 16:16	—Meém Cristo, Dios ã wahni caá. Dios báadhni wʉ̃ʉ́h yoobát caá, Pedroboó ã niíj jepahap jĩ.
23764	MAT 16:23	Páant ã niijíchah joinít, Jesús tac pʉ́ʉd ñʉhnit, —Pánih naóhna, Satanás ã náahat pah naóhna caá ma chãjap. Cã́acwã ĩ jenah joyátjeh caá ma jenah joyóp. Dios ã jenah joyát nihcan caá. Pánihna, Dios ã náah yacat pah wã chãjat pínahdih ma jãhíhna caá, ãt niijíp wʉt jĩ.
23765	MAT 16:24	Páant niíj péanit, jwiítboodíh nin pah ã niíj naáwáp jĩ: —Ded wĩ́ih jʉmíhna, ã weñat pínahdih chãjcan, wã náahatboodíh chãjat caá náahap. Wĩ́ih ã jʉmat jíib yeejép yapna yʉhna, weemdíh páantjeh cádahcat caá náahap.
23776	MAT 17:7	Páant ĩ páah yoh ñajachah ennit, Jesús ĩ pebhna jʉí, queétdih teo jã́hanit, —Ñi ñah ñʉhʉʉ́. Bʉtéh ñi ennidih, ñi joinídihbʉt ñi ʉ́ʉmca bojoó, ãt niijíp wʉt jĩ.
23778	MAT 17:9	Tʉ́ttimah, jeemánt dei jʉ̃óhna, Jesús queétdih nin pah ãt niíj wʉtʉp wʉt jĩ: —Bʉtéh ñi enatjidih bitadih ñi naóh jwʉhca bojoó. Weém, nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, wʉnniji wã jwʉ́ʉb boo pʉd jʉ̃ʉ́wát tʉ́ttimah, caandíh bitadih ñi naáwáchah, ã tʉ́ibipna caá, ãt niijíp wʉt jĩ.
23780	MAT 17:11	—Yoobópdih tigaá ĩ niíj naáwáp. Elíasdih Dios ã jwíih jʉ̃ʉ́wát tʉ́ʉtʉp jĩ, nihatdih ã ámohat pínah niijná.
23786	MAT 17:17	Páant ã niijíchah joinít, Jesús nin pah ã niijíp jĩ: —Yeéb yeejépwã weemdíh jenah joicánnit ñi jʉmna caá. ¿Débólih maatápdih tigaá weemdíh tʉ́i jenah joicán, ñi tac bʉʉgábi? Wã pebh caandíh ñi ʉb jʉ̃ʉ́wʉ́, ã niijíp jĩ.
23789	MAT 17:20	—Wã wẽpatdih yeebdíh wã wʉ̃hʉchah yʉhna, caandíh náhnican, weemdíh ñit tʉ́i jenah joicáp taga. Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Mostaza tíbih ã jʉmat pah, yeéb Dios ã wẽpatdih bainíjeh ñi tʉ́i jenah joiná yʉhna, nin pah ñi jéih chãjbipna caá: Nin jeedíh ‘Conboó ma bejeé’, ñi niijíchah, ã bejbipna caá. Pánih tʉ́i jenah joiná, nihatdih ñi jéih chãjna caá.
23791	MAT 17:22	Galilea baácboó Jesús biícdih jwĩ bejechah, caán jwiítdih nin pah ã jwʉ́ʉb niíj naáwáp jĩ: —Weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih cã́acwã teonit, bitadih ĩ wʉ̃hbipna caá.
23794	MAT 17:25	—Ã jíib chãjbipna caá, Pedro ãt niíj jepahap wʉt jĩ. Páant ã niiját tʉ́ttimah, jwĩ jʉmni mʉʉná Pedro ã waadáchah, Jesúsboó caandíh nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: —¿Simón, dépah tigaá ma niíj jenah joí? ¿Nin baácdih moón ĩ maáta detboodíh tigaá ĩ jíib ʉb, ma jenah joyóchah? ¿Ĩ́ih baácdih moondíh niít? ¿Biíh baácdih moónboodíh niít ĩ jíib ʉbʉp, ma jenah joyóchah? Pedrodih ã niijíp jĩ.
23795	MAT 17:26	—Biíh baácdih moondíh tigaá ĩpĩ́ jíib ʉbʉp, Pedro ã niíj jepahap jĩ. —Pánihna, maáta ĩ́ih baácdih moónboodíh ĩpĩ́ jíib ʉbcan caá.
23799	MAT 18:3	—Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Ñi jenah joyátdih tʉ́ʉt nʉʉmnít, wébít oboh jʉmnit ĩ jenah joyát pah jenah joinít, Dios ã maáh jʉmʉpboó ñi jéih waadbípna caá. Obohjeéhtih, caán dée pah ñi jenah joicán, Dios ã maáh jʉmʉpboó ñi jéih waadcán niít.
23838	MAT 19:7	Páant ã niijíchah joinít, queét fariseowã nin pah ĩ jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ, páant mʉntih: —Meém páant ma niijíchah yʉhna, Moisésjeh nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: ‘Majeéh bólidih yohíhna, “Meém ma tʉ́icat enna, meemdíh wã yohna caá”, niíj daácnit, caántdih ñi wʉ̃hʉʉ́. Páant niíj daác wʉ̃hnit, majeéh bólidih ma yohochah, ã tʉ́ina caá’, Moisés ãt niíj daacáp tajĩ. ¿Páant ma niijíchah yʉhna, Moisésboó dépanih tigaá páant ãt niíj daácji? ĩ niijíp yʉh jĩ.
23839	MAT 19:8	—Ñi nʉowã Diosdih ĩ yap yohochah enna, Moisés nin pah ãt niíj daacáp tajĩ ‘Ĩ weha mánadih yohna, páant tií ĩ chãj dáhwa naáh’, ãt niíj daacáp tajĩ. Páant ã niijíchah yʉhna, biíhmah pohba páant ãt nihcap tajĩ.
23841	MAT 19:10	Páant ã niijíchah joinít, jwiít ã bohénit caandíh nin pah jwĩ niijíp jĩ: —Páant newé yadjĩh ĩ míic yohat ã tʉ́icah, áa wihcah ãta tʉ́i tagaá, jwĩ niijíp jĩ.
23842	MAT 19:11	—Yeéb ñi niiját pahjeh tigaá ã jʉmʉp. Dios biquína ã ñíonitdihjeh ã áa jʉmat tʉ́ʉtcan caá.
23845	MAT 19:14	Páant jwĩ jʉ̃ihñʉchah joinít, Jesús jwiítdih nin pah ã niijíp jĩ: —Wébít wã pebh ĩ jʉ̃ʉ́wʉ́ naáh. ‘Ñi bejca bojoó’, queétdih ñi niijcá bojoó. ‘Dios wã maáh caá’, niijnít, queét wébít caá tʉ́i jenah joinít ĩ jʉmʉp. Pánihna, Dios ã maáh jʉmʉpna waadnítboó nit wébít ĩ jenah joyát pah jenah joinít ĩ jʉmna caá, ã niijíp jĩ.
23849	MAT 19:18	—¿Ded wʉtatdih niij tígaá ma chãj? ã niíj jwʉ́ʉb ʉʉ́bh joyóp jĩ. —Cã́acwãdih ma mao yohca bojoó. Ma áa nihcannijĩh ma yéej chãjca bojoó. Ma nʉʉmcá bojoó.Ma yeeca bojoó.
23851	MAT 19:20	—Caán wʉtatdih weém wãpĩ́ yap yohcan caá. ¿Diosjeéh tʉ́i jʉmat tʉ́ʉt niijná, ded panihat tigaá weemdíh páantjeh ã jʉdh? Jesúsdih ã jwʉ́ʉb niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ.
23852	MAT 19:21	—Meém yéejat wihcanni jʉmíhna, nihat míih bií déedih jíib chãj wʉ̃hʉdih ma bejeé. Pánih jíib chãjnit, nihat ma jíib teonidih moh yéejnitdih ma jwʉ́ʉb wʉ̃hʉʉ́. Páant ma wʉ̃hʉchah, nin baácboó ma bíbohatji chah tʉ́ini míih pínah Dios pebhboó ã jʉmbipna caá. Pánih queétdih wʉ̃h péanit, wãjeéh ma jʉ̃ʉ́wʉ́, Jesús caandíh ã niijíp yʉh jĩ.
23854	MAT 19:23	Páant ã bejechah ennit, Jesús jwiítdih nin pah ã niíj naáwáp jĩ: —Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Ded dawá bií déedih bíbohni Dios ã maáh jʉmʉpboó ã bejíhichah yʉhna, caandíh ã bʉona caá.
23856	MAT 19:25	Páant ã niijíchah, joí wʉ́hi bejnit, nin pah Jesúsdih jwĩ niijíp jĩ: —Páant ma niijíchah bácah, Dios ã jʉmʉpboó ded ã jéih waadcán niít, jwĩ niijíp jĩ.
23857	MAT 19:26	—Cã́acwã ded pah ĩ jenah joyátjĩhjeh ĩ tʉ́i chãjíhna yʉhna, Dios pebhboó ĩ jéih bejcan niít. Diosjeh caá iiguípna bejnit déedih ã tʉ́i ʉbʉp. Caanjéh tigaá nihatdih chãj beedáni. Dedé jéihcat pínah caandíh ã wihcan caá, jwiítdih ã niijíp jĩ.
23859	MAT 19:28	—Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Péeni yeó jáap tʉ́ttimah, nihat jáap míic ã tʉ́ʉt nʉʉmbípna caá. Caán láa weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñé, jeáboó maáh wã jʉmbipna caá. Páant maáh wã jʉmʉchah, yeéb wã bohénitboó judíowã doce poómpnadih wãjeéh wʉtnit ñi jʉmbipna caá.
23879	MAT 20:18	—Jerusalén tʉ́tchina bejna caá jwĩ chãjap. Caanná jwĩ jʉibíát tʉ́ttimah, weém nihat cã́acwã ʉ́ʉd jeñédih eníhcanniboó sacerdotewã ĩ maátadih, Moisés ã wʉtatjidih bohénitdihbʉt ã dʉó wáibipna caá. Páant ã dʉó wáyachah, weemdíh teonit, ĩ mawat tʉ́ʉtbipna caá.
23882	MAT 20:21	Páant mi bódicha caj yoh ñajachah ennit, Jesús nin pah ã niíj ʉʉ́bh joyóp jĩ: —¿Ded pah wã chãjatdih tigaá ma náah? ã niijíp jĩ. —Maáh waadná, nit chénat pah wã weh meém biícdih ĩ wʉtat pínah niijná, biíc ma jéihyepmant bóo bʉwámant, biíhdih wáyámant bóo bʉwámant ma chʉ́ʉdat tʉ́ʉtʉ́, mi niijíp jĩ.
23883	MAT 20:22	—Ded pah ñi ʉʉ́bátdih ñi jéihcan caá. Ded wã maáh jʉmʉpboó jʉmíhni, weemdíh yeejép ã yapat pínah, biíc yoobó caandíhbʉt ã yapachah yʉhna, weemdíh cádahcat caá náahap. Pánih cádahcan, wã maáh jʉmʉpboó wãjeéh ã wʉtbipna caá. ¿Yeebdíhbʉt páant yeejép ã yapachah yʉhna, ñi cádahbican naniít? mi wehdih Jesús ã niijíp jĩ. —Jwĩ cádahcan niít, ĩ niíj jepahap jĩ.
23884	MAT 20:23	—Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Yeejép wã yapat pah yeebbʉ́t biíc yoobó ñi yapbipna caá. Obohjeéhtih, wãjeéh wʉtnit pínahdih weémboó wã jéih ñíocan caá. Wã íipboó queétdih ãtát ñíwip taga, Jesús queétdih ã niijíp jĩ.
23886	MAT 20:25	Páant jwĩ íijatdih ennit, Jesús jwiít nihatdih ã míic wáacat tʉ́ʉtʉp jĩ. Páant jwĩ míic wáacachah, nin pah jwiítdih ã niíj naáwáp jĩ: —Judíowã nihcannit ĩ maátaboó ĩ́ih cã́acwãdih tʉbit wʉtnit ĩ jʉmatdih ñi tʉ́i jéihna caá.
23897	MAT 21:2	Pánih wahnit, nin pah queétdih ã niíj wʉtʉp jĩ: —Con tʉ́tchina waadnít, burroma mi wʉ̃ʉ́h biícdih ñi enbipna caá. Pánih en, queétdih watnit, weemdíh ñi ʉb jʉ̃óh wʉ̃hʉʉ́.
23906	MAT 21:11	—Nin Jesús, Galilea baác, Nazaret tʉ́tchidih bóo, Dios naáwátdih naóh yapani caá, bita queétdih ĩ niíj jepahap jĩ.
23908	MAT 21:13	Pánih ʉb yoh ã́acanit, Jesús nin pah queétdih ã niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: —Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ãt niíj daacáp tajĩ: ‘ “Wĩ́ih mʉʉ́ cã́acwã weemdíh ĩ ʉʉ́bát pínah mʉʉ́ caá”, Dios ã niijíp be’, ĩt niíj daacáp tajĩ.Obohjeéhtih, cã́acwã Diosdih ʉʉ́bʉ́dih ĩ jʉyʉ́chah yʉhna, yeébboó queétdih yeenit, nʉʉmná caá ñi chãjap. Pánih nʉʉmnít, Dioíh mʉʉdíh yéejanit, nʉʉmnít ĩ jʉmat pínah mʉʉ́ chãjna caá ñi chãjap, ã niijíp jĩ.
23911	MAT 21:16	Pánih íijnit, Jesúsdih nin pah ĩ niíj jʉ̃ihñʉp jĩ: —Meemdíh páant ĩ niíj ñaacáchah, ¿ma joicán niít? Páant ĩ niijcá bojo naáh, Jesúsdih ĩ niijíp jĩ. —Wã joiná caá. Obohjeéhtih, Davidji Dios naáwátdih naóh yapani nin pah ã niíj daacátjidih ¿yeébboó ñi bohécannit jĩí? ‘Wébítdih, bita ĩ tʉ́ʉhnitdihbʉt meém ma wẽi naáwát tʉ́ʉtna caá’, Diosdih wẽinit, David ãt niíj daacáp tajĩ, Jesús queétdih ã niíj jʉ̃ihñʉp jĩ.
23916	MAT 21:21	—Yoobópdih yeebdíh wã naóhna caá. Dios ã wẽpatdih tʉ́i jenah joiná, nin nahdih wã chãjat pahjeh mʉntih yeebbʉ́t ñi jéih chãjbipna caá. Páant wã chãjat chahbʉt ñi jéih chãjbipna caá. Con jeedíh ‘Conmant bejnit, bʉ́dí mʉjna ma bʉʉ́g báahá’, ñi niijíchah, ñi wʉtat pah ã yapbipna caá.
23919	MAT 21:24	—Yeebdíh wã jwíih ʉʉ́bh joibípna caá. Weemdíh ñi tʉ́i jepahachah, weembʉ́t yeebdíh wã jepahbipna caá.
23922	MAT 21:27	Pánih míic wéhe péanit, nin pah Jesúsdih ĩ niíj jepahap jĩ: —Jwiít jwĩ jéihcan caá, ĩ niijíp jĩ. —Caán láa bácah weemdíh wʉtnidih weembʉ́t yeebdíh wã naóhcan niít, Jesús queétdih ã niijíp jĩ.
23923	MAT 21:28	Páant niíj péanit, jwĩ maátadih Jesús nin pah ã jwʉ́ʉb niíj naáwáp jĩ: —Nin wã naáwátdih ¿ded pah ñi niíj jenah joí? Biíc newé chénewã ã weh ĩ jʉmʉp be. Pánihna, biíc yeó jáap ĩ íipboó weép jeñédih, ‘Wʉ̃ʉhʉ́, bʉʉ wĩ́ih iguíhaboó tewedih ma bejeé’, ã niijíp be.