23230	MAT 1:17	Joon mo galiseein²¹ 'lɨɨ²¹² Abraham ca galiseein²¹ 'lɨɨ²¹² David galiseein²¹ daytyúuin² jmii²¹ tsá². La joon jon galiseein²¹ dyatyúuin² jmii²¹ tsá² ca mo galiseein²¹ 'lɨɨ²¹² David ca ngalíin² tsá² Israel sɨ'ñúu¹mo fu Babilonia. Joon dyatyúuin²gɨ jmii²¹ tsá² galiseein²¹ 'e la nʉ'gɨ 'e galiseein²¹ Cristo.
23231	MAT 1:18	La no‑o galɨ́² mo galiseein²¹ Jesucristo. María, 'in ilíin²in sáa³ Jesús, niganá¹ júu³ coon'¹³ Sé³. Pe la nʉ'gɨ icwaa¹a caain²¹ coon'¹³ Sé³ do gacáan¹in María yʉʉn²¹ coon'¹³ 'ii'²¹ tya' Espíritu Tyʉ́² tya' Dios.
23232	MAT 1:19	Joon ñʉʉ'¹ tya'o Sé³ do, tsʉ jaain²¹ tsá² tyúi¹ 'ii, jo gali'iin²¹²in 'e faa'²¹ tsá² 'laa'²¹ tya'a, jiin'¹³ 'iin²¹²in itíuu²mo 'ido la jo ñii¹ tsá² fuu²¹.
23235	MAT 1:22	Jilaa'²¹ 'elo galɨ́¹ la joon 'e untsiin¹in júu³ tya' Ña'ñʉ'¹ʉ' 'e gafaa'²¹ tsá² tya'a la mo jéei¹³. Gajin'²o:
23255	MAT 2:17	Joon coon'¹³ la joon ngatiin'¹³ júu³ tya' 'lɨɨ²¹² Jeremías 'in gacwo¹ júu³ tya' Dios ca la mo jéei¹. Gajin'²in:
23263	MAT 3:2	Joon gajin'²in: ―Cwojaa'²¹‑'oo' coon'¹³ Dios tsʉ tɨ lɨ tyʉ'² Dios to² jee²¹² tsá².
23265	MAT 3:4	Joon sɨɨn'³ Wó³ lɨ́¹ jñʉ́² camello, joon 'e 'ñʉ́ʉ¹ tu'²gɨ lɨ́¹ coon'¹³ loo²¹. Joongɨ 'e gø'²ø jmaai'² sɨnii'²¹ coon'¹³ to'² sá² moo'²¹.
23271	MAT 3:10	La lɨ́¹ 'mó²‑o lɨ́ɨ¹i tsá² jon, joon Dios nityaa¹ tyʉ́² ñityí² tya'a 'e tyʉ'²ʉ 'mó² ca tɨ'² jmóo³, joon jilaa'²¹ 'mó² 'e jo cwo¹ 'oofuu²¹ tyʉ́² tya'a ityʉ'²o joon ijún² coon'¹³ jɨ́².
23272	MAT 3:11	'E la ja'²mo jna sáa³na 'naa' jiin'¹³ coon'¹³ jmɨɨ²¹ 'e lɨ́¹ lawa coon²¹ li² 'e nigajoo'²¹‑'oo'. Pe 'in jó¹ cɨɨin²¹gɨxʉ la jna isáa¹i 'naa' jmɨɨ²¹ coon'¹³ Espíritu Tyʉ́² tya' Dios joon coon'¹³ jɨ́². Feei'¹gɨ 'ii lagɨ jna ce jiin'¹³ jo tɨ́ɨ²na cón³oon mɨ́ɨ¹ɨ.
23273	MAT 3:12	Joon san'²o 'ido 'mó² tyʉʉn'²¹ trigo tsʉ tɨ lí² untyʉ́² trigo tya'a. Ijmáa¹a coon'²¹ tyi¹ tya' trigo do. I'má² trigo fu lɨ 'má² tsá² trigo pe tyi¹ do tya'a ijún² coon'¹³ jɨ́² 'e jo dyʉʉ¹.
23274	MAT 3:13	Joon gacwo'ɨ́ɨ¹ Jesús lɨ sii²¹ Galilea joon gangóo¹ fu lɨ taain²¹² Wó³ do tɨ'² jmɨɨ²¹ Jordán. Gangóo¹ 'e saa¹i Wó³ 'ii jmɨɨ²¹.
23275	MAT 3:14	Pe jo 'iin²¹²in Wó³ saa¹i Jesús jmɨɨ²¹. Joon gasɨɨ'²¹ɨ Jesús: ―'Nʉ‑ʉ 'ná¹ sáa²u'u jna jmɨɨ²¹. ¿Tɨ ñi²'i 'e sáa¹³na 'nʉ jmɨɨ²¹?
23276	MAT 3:15	Pe gajin'² Jesús sɨɨ'²¹ɨ 'ii: ―Cwó²du'u lí² jiin'¹³ la 'iin²¹²na. Tsʉ tyʉ́²‑ʉ 'e jmoo²¹o' jilaa'²¹ jiin'¹³ la to² tyʉ'² Dios. Joon Wó³ do gacwoo¹o júu³.
23279	MAT 4:1	Tsifu joon gangajée¹i 'in Espíritu Tyʉ́² tya' Dios Jesús fu coon²¹ lɨ jo 'in tsá² seein²¹. Icón² Satanás cwáain¹ xiiala lɨ́ɨi¹ Jesús.
23292	MAT 4:14	La joon galɨ́¹ 'e gatsín¹ júu³ tya' jaain²¹ tsá² sii²¹ Isaías. 'Ii jaain²¹ 'in gafaa'²¹ júu³ tya' Dios la mo jéei¹. Joon gataan¹an ni jí² júu³ 'e jin'²:
23295	MAT 4:17	Joon ga'láa² Jesús 'wii²¹² cwoo¹o júu³ tyʉ́², jin'²in: ―Cwojaa'²¹‑'oo' coon'¹³ Dios tsʉ tɨ lɨ tyʉ'² Dios to² jee²¹² tsá².
23296	MAT 4:18	La 'ɨɨ²¹² ngóo¹o Jesús tɨ' tyíia¹ Galilea gangaa¹i gái¹ tsá² taain²¹² to² pii²¹i 'mó¹ tsi tyíia¹ do. Tsʉ joon to² tya'a. La 'oo'²¹ ruu'²¹mo 'in tsá² gái² do. Jaain²¹ sii²¹ Simón 'in sii²¹o jon Tʉ́³, 'in jaain²¹gɨ sii²¹ Dɨ́ɨ³.
23299	MAT 4:21	Xʉʉ ngó¹xʉ joon mo gangaa¹i gái¹gɨ tsaruu'²¹i. Jaain²¹ sii²¹ Jacobo, 'in jaain²¹gɨ sii²¹ Wó³. Jóon¹on Zebedeo 'ii. Táa¹i tsi barco coon'¹³ jmii²¹ 'míi¹i nʉ́ʉ³. Joon gatø'²ø Jesús 'ii.
23301	MAT 4:23	Joon gangó¹ Jesús la caain²¹ lɨ sii²¹ Galilea 'e'²e tsá² inʉʉ cwo'¹ tya' tsá² Israel sii²¹ sinagoga. Ga'e'²e tsá² xiiala ilí² mi tyʉ'² Dios to² tsá² joon gaun'láa¹i Jesús tsatsaa'¹³ 'in tyán¹an jilaa'²¹ nii² jmoowúu¹.
23302	MAT 4:24	Joon galicwii¹mo tsá² Jesús la caain²¹ lɨ sii²¹ Siria joon gangajée¹i tsatsaa'¹³ 'in tyán¹an jmoowúu¹ 'láai² 'ii'¹³. Seein²¹ 'in taai² tyí². Seen²¹mo 'inlɨ́ɨi¹³ 'in taai² 'in'lɨɨi'³ alma tya'a, seen²¹mo 'inlɨ́ɨ¹i jmoo²¹ wúu¹ jooinñii'¹, seen²¹mo jon 'in sɨtsʉʉ'¹³ cwoo²¹ tɨɨ²ɨ. Joon gaun'láa²mo Jesús 'ii.
23316	MAT 5:13	’'Naa' lɨ́ɨ¹naa' lawa ñi² jee²¹² tsá² taain²¹² juncwii²¹ lo. Pe wana jo jmaai'²¹gɨ to² ñi² tya'a, jo li ñi²gɨ 'uunñi² tya'a. Jo lí² liñi²gɨ tún¹. Jo jmeei¹gɨ to² jiin'¹³ 'e dya'² tsá² tya'i fu¹ 'ø'¹ tsá² joon.
23317	MAT 5:14	’'Naa', 'in lɨ́ɨi¹ tsá² tyiia, lɨ́ɨ¹naa' lawa coon²¹ jɨ́² 'e coo²¹ tya' tsá² taain²¹² juncwii²¹. Wana ná¹ coon²¹ fuu²¹ yʉ' moo'²¹ jo lí² 'meei'²¹ 'ña'a.
23318	MAT 5:15	La joon jon jiin'¹³ jaain²¹ tsá² jo lí² 'úi¹ jɨ́² coon²¹ jɨ́² coo²¹o joon sii'²¹i nʉ' coon²¹ 'mó² 'ii'²¹ cwuu²¹. Pe xʉ joon isii'²¹i lɨ yʉ'gɨ do joon lí² jnee¹i jleei'²¹ 'in néei¹ tsi inʉʉ do.
23320	MAT 5:17	’Jo cwolíi²naa' gacwéi¹na 'a jmáa³aa 'e jo 'ee to² tí¹gɨ ley tya' 'lɨɨ²¹² Moisés coon'¹³ júu³ ga'ee¹ 'in nigacwoo¹o júu³ tya' Dios la mo jéei¹. Jon'on gagóo³oo jmáa³aa la joon, gagóo³oo jmaa'¹³aa tsá² júu³ 'ee 'øøi'²¹‑tsi tsá² 'e júu³ do.
23321	MAT 5:18	'E la ja'²mo fuu²¹²uu 'naa' la 'ɨɨ²¹² roon¹on ñʉ'fú² coon'¹³ cwoo'¹³ juncwii²¹ jiin'¹³ ca pii'³ wa'a lí¹ 'e jo 'ee to² tí¹ 'e ley do. Jmaa²¹mogɨ to² ca gatsín¹ jilaa'²¹ 'e 'ná² lí¹.
23322	MAT 5:19	Joon doñi'iin wana jo jmoo¹o la to² tyʉ'² ley do, xʉfiin'¹³ 'e 'wéi¹gɨ 'e ley do, joon 'e'²e tsá² 'e jmáa¹a tsá² la joon, xaai²¹gɨ 'in tsá² do la jee²¹² jileei'²¹ lɨ tyʉ'² Dios to². Pe 'in jmoo¹o jiin'¹³ la tí² to² tyʉ'²ʉ joon 'e'²e tsá² 'e jmáa¹a la joon, tsafee'¹mo ilii¹in lɨ tyʉ'² Dios to².
23323	MAT 5:20	Tsʉ fuu²¹²uu 'naa' wana jo 'øøi'²¹gɨ‑'oo' joon wana jo jmaa²gɨɨ' jiin'¹³ la 'iin²¹²in Dios jmá¹ tsá² lagɨ 'in tɨfo'² tya' ley coon'¹³ 'in tsá² fariseos jo jmɨɨ²¹² cwotáan²naa' lɨ tyʉ'² Dios to².
23342	MAT 5:39	Pe fuu²¹²uu 'naa': Jo tɨ́ɨ¹³u'u coon'¹³ 'in gó². Lɨ' cɨɨ'¹³'ɨ jmaa²'a. Wana gatyʉʉn¹ʉn tsá² ju'²'u cataain²¹² pe cwóo¹³'o lɨ' cataain²¹gɨ ju'²'u cwotyʉʉn¹ʉn.
23344	MAT 5:41	Joon wana 'in jin'² cwocón²'on láa¹a coon²¹ kilometro cwocón²'on coon²¹gɨ lɨ́ɨ¹. Joon wana 'in mɨɨ'¹³ 'nʉ cwoo'¹³'o 'ee mɨɨ¹ɨ do.
23351	MAT 5:48	Tsʉ 'wii'¹³ joon jmaa²aa' tyʉ́² tya' jileei'²¹ tsá² la jmoo¹o Dios tyíin¹ ñʉ'fú² tyʉ́² tya' jileei'²¹ tsá².
23353	MAT 6:2	Tsʉ 'wii'¹³ joon jo fu'²'u tsá² mo 'e cwo'²'o tsá² sɨtyéein¹³ jmɨɨ²¹². Tsʉ seein²¹ tsá² 'in sɨsɨ́ɨ²i 'ɨ¹‑tsi 'e jmoo¹o inʉʉ cwo'¹ sinagagas joon jee²¹² 'nʉ́¹ 'in jmoo¹o 'e tyʉ́² tya' 'in sɨtyéein¹³ jmɨɨ²¹² pe jiin'¹³ 'e ní²i tsá². Joon faa'²¹ tsá² tyʉ́² tya'a. Pe 'e la ja'²mo fuu²¹²uu 'naa', coon'¹³ 'e tyʉ́² do 'e nigafaa'²¹ tsá² tya'a ga'ii'²¹mo 'ido jiin'¹³ i'ii'²¹i 'e gatɨ́ɨ²i.
23356	MAT 6:5	’Joon mo foo²oo' júu³ tyʉ́² jo jmaa²aa' la jmoo¹o 'in tsá² 'in sɨsɨ́ɨ²i 'ɨ¹‑tsi 'e jmoo¹o. 'In tsá² do tɨ́²‑tsi téen²in inʉʉ cwo'¹ sinagogas joon lɨ lɨ́¹ tyʉʉ'¹³ jee²¹² 'nʉ́¹ téen²in faa'²¹a júu³ tyʉ́² tya'a lɨ ni¹ tsá². Pe 'e la ja'²mo fuu²¹²uu 'naa': niga'ii'²¹mo 'in tsá² do 'e gatɨ́ɨ²i.
23361	MAT 6:10	Cwolí² 'e tyʉ'²'ʉ to² jee²¹² tsá². Cwojmaa¹a tsá² taain²¹² juncwii²¹ jiin'¹³ la 'iin²¹²u'un la jmoo¹o 'in taai² ñʉ'fú².
23364	MAT 6:13	Jo cwo'²'o wa'a 'e 'naa²¹a'a tsaa²; 'láa²i jna'a jee²¹² jilaa'²¹ 'e gó². Tsʉ tyi'nʉ‑ʉ jilaa'²¹ to² coon'¹³ jilaa'²¹ 'ii'²¹ coon'¹³ jilaa'²¹ 'e 'ya'²gɨ coon²¹ tøø²mo. Amén.
23371	MAT 6:20	'Áa¹mo tyʉ́²gɨ tyii' wa saa²aa' 'e tyʉ́² tyii' fu ñʉ'fú² lɨ jo icuu'²¹u joo'fu² jon'gɨ ili'oo² joon jo lí² tsataai² 'uun²¹ icón².
23373	MAT 6:22	―La 'ɨ¹‑tsi tsá² la joon ingɨ́¹. Joon wana canii² 'ɨ¹‑tsi tsá² coon²¹ tsáa¹ ingɨ́¹ la ngɨ́¹ tsá² mo jmɨɨ¹.
23377	MAT 6:26	Coon²oon' cwáain¹ tya' ton¹ 'øø¹i tya'cwí² tsʉ jo 'ee jñii¹i, jon'gɨ 'ee roo²¹ tya'a 'e coon¹on, jon'gɨ 'e coon¹on wa 'máa¹a tsi tyʉʉ², xʉ lɨ'ɨ Ñʉ'²oo' 'in tyíin¹ ñʉ'fú² cwoo¹o 'e gø'²ø 'ido. Joon tyiin²gɨ 'naa' lagɨ ton¹.
23395	MAT 7:10	Jon'gɨ cwoo'¹³naa' jaain²¹ mɨɨ'²¹ wa'a gamuu¹i jaain²¹ joo'²¹ taai² jmɨɨ²¹.
23397	MAT 7:12	’Tsʉ 'wii'¹³ joon jmaa²aa' tya' tsá² xeei'²¹ jiin'¹³ la 'iin²¹²naa' jmaa¹a tsá² xeei'²¹ tyii'. Coon'¹³ la joon itiin'¹³moo' 'e ley tya' Moisés coon'¹³ jilaa'²¹ júu³ tya' 'in tsá² 'in gacwoo¹o júu³ tyʉ́² tya' Dios ca la mo jéei¹.
23401	MAT 7:16	Lí²‑i licwii²¹naa' 'ii coon'¹³ jilaa'²¹ 'e jmoo¹o tsʉ jo cún¹ tsá² mɨ'³ wuunjøø'³ 'mó² tóon¹, jon'gɨ cún¹ tsá² mɨ'³ cwaríi³ 'mó² tóon¹ náa².
23403	MAT 7:18	Coon²¹ 'mó² 'oofuu²¹ tyʉ́² jo lí² cwo¹ 'oofuu²¹ gó² jon'gɨ lí² cwo¹o coon²¹ 'mó² 'oofuu²¹ gó² 'oofuu²¹ tyʉ́².
23409	MAT 7:24	―Jileei'²¹ tsá² 'in nuu¹un joon jmoo¹o la to² tyʉ'²ʉʉ lɨ́ɨ¹i la lɨ́ɨi¹ tsá² 'in 'øøi'²¹‑tsi, 'in jmoo'¹³ 'nʉ́¹ ni cuun²¹².
23410	MAT 7:25	Joon mi jó¹ jmɨ́¹ mɨɨ'²¹, joon galifee'¹ jmɨɨ²¹, joon 'la'¹ tyí² 'e 'nʉ́¹ do pe jo gacɨɨi'² tsʉ si'² ni cuun²¹².
23418	MAT 8:4	Joon jin'² Jesús sɨɨ'²¹ɨ 'ido: ―Jo 'in fu'²'u jiin'¹³ jaain²¹. Jiin'¹³ cwoo'¹³'o cwo'eei'¹³ 'wo'o untsá². Joon cwocwoo²'o fa'¹ tya' Dios jiin'¹³ la to² gatyʉ'² ley tya' Moisés. Joon coon'¹³ la joon liñi¹ tsá² 'e niga'láa²mo'o.
23426	MAT 8:12	Pe i'woo²¹mo Dios fu caluu 'in nanáa¹ tyʉ́² tya' 'e dø'¹ do. I'woo²¹mo fu caluu lɨ 'íi¹ nʉʉ²¹. Joon ityi'²i, joon cuu'²¹i moojóon¹on ―jin'² Jesús sɨɨ'²¹ɨ tsá² fúui¹ do.
23428	MAT 8:14	Joon gangó¹o Jesús fu lɨ tyíin¹ Tʉ́³, joon do‑o gangaa¹i 'yiiaunsáa³ Tʉ́³ taain¹ yʉ tyíi².
23429	MAT 8:15	Joon gason'¹ Jesús cwoo²¹o joon tsifu gacwó² tyíi². Joon tsifu joon garoon¹on joon gatyaa¹ tyʉ́² 'e idø'¹ Jesús coon'¹³ 'in catyaai² do.
23434	MAT 8:20	Joon Jesús do gañii¹i: ―'In cwii¹ sá² too²¹ tya'a tɨɨ² xá¹ joon 'in ton¹ sá² sɨɨ²ɨ pe 'in Ruu'²¹i Tsá² jo sá² tya'a lɨ ján³.
23440	MAT 8:26	Joon Jesús do gañii¹i: ―¿'Ee lɨ' 'goo'²¹oo' 'áai¹? ¡'Áai¹ xʉ jai'² lɨ́ɨ²naa'! Joon garóon² Jesús joon gatyʉ'²ʉ to² 'e tyí² do coon'¹³ jmɨɨ²¹ do 'e ján² tii². Joon coonti gajaan¹an tii².
23449	MAT 9:1	Joon ga'í² Jesús tsi barco do joon gangɨ́ɨ¹i lɨ' cataain²¹ caai¹ tyíia¹ do. Joon gatyee'¹²i fuu²¹ lɨ taain¹.
23450	MAT 9:2	Joon gajée¹i tsá² jaain²¹ tsá² 'in 'ii'¹³ tá² cwoo²¹ tɨɨ²ɨ 'yuui² coon²¹ jmoo²¹. Joon mo ganí² Jesús xiiala jo'¹ lɨ́ɨ²i 'in jalíin² do gajin'²in sɨɨ'²¹i 'in tsatsaa'¹³ do: ―Tya¹‑'o'o yú², ni'iin²moo tsaa² tyi'i.
23456	MAT 9:8	Joon gafoo'¹³mo 'in tsá² néei¹ do mo ganí² 'elo, joon gaun'goo²¹o Dios 'e nigacwo'¹o Dios 'ii'²¹ 'e li 'iin² tsá² tsaa² tya' tsá².
23457	MAT 9:9	Joon mo gacwo'ɨ́ɨ¹ɨ Jesús fu lɨ taain¹ do gangaa¹i jaain²¹ tsá² sii²¹ Mateo tyíin¹in cón² 'laa'¹³ 'e 'nɨɨ¹ tsá². Joon gajin'² Jesús sɨɨ'²¹ɨ Mateo do: ―Na¹ coon'¹³ jna. Joon 'in Mateo do garóon²on lɨ tyíin¹in joon gangó¹ coon'¹³ Jesús.
23458	MAT 9:10	Joon ga'í² Jesús coon²¹ inʉʉ. Gøø'²¹ø 'íi¹i. Joon gatyalíin² fúui¹ 'in cón² 'laa'¹³ lɨ 'nɨɨ¹ tsá² coon'¹³ fúu¹mogɨ 'in røøi²¹ tsaa². Coon²¹ caan²mo néei¹ gø'²ø coon'¹³ Jesús joongɨ coon'¹³ tsá² tya'a.
23465	MAT 9:17	La joon jon jo tyiia'²¹ tsá² jmɨ'³ móo¹ tsi loo²¹ tsáai² tsʉ wana jmoo¹o tsá² la joon i'gɨɨ¹ɨ 'e loo²¹ tsáai² do joon tsa'ɨ́ɨ¹ɨ 'e jmɨ'³ móo¹ do coon'¹³ loo²¹. Tsʉ 'wii'¹³ joon tyiia'²¹ tsá² jmɨ'³ móo¹ tsi loo²¹ 'mɨ́ɨ² joon tyʉ́² jee²¹² tún² do.
23466	MAT 9:18	La jee²¹² tyíin¹ Jesús faa'²¹a 'e júu³ do gatyía¹ jaain²¹ tsá² feei'¹ tya' tsá² Israel. Joon gasi'²i wojníi¹i tyani Jesús joon gajin'²in: ―La ngayuui'¹³ júun²mogɨ yʉʉn²¹ tyiia. Pe wana cwoo'¹³'o cwotaan'¹³'an cwoo¹'o tya'a joon ijiin'¹in tún¹.
23470	MAT 9:22	Joon gajiin¹in 'ña'a Jesús gajǿø²i 'in tsamɨ́² do joon gajin'²in: ―Tya¹‑'o'o yú². Tsʉ niga'láa²mo'o tsʉ 'wii'¹³i jo'¹o galɨ́ɨ²u'u. Joon tsifu joon ga'láa²mo 'in tsamɨ́² do.
23474	MAT 9:26	Joon galiñi¹ tsá² 'in néei¹ la caain²¹ fuu²¹ taa'¹³ do jilaa'²¹ 'e nigalɨ́¹.
23483	MAT 9:35	Ngóo¹ Jesús la caain²¹ fuu²¹ coon'¹³ fuu²¹ pi'³ náa¹ do. Tsi inʉʉ cwo'¹ sinagogas gacwo¹ júu³ tyʉ́² tya' mi li tyʉ'² Dios to² tsá². Joon gaun'láa²i jileei'²¹ tsatsaa'¹³ 'in tyaan¹an 'láai² nii² jmoowúu¹.
23485	MAT 9:37	Joon Jesús jin'²in sɨɨ'²¹ɨ tsá² tya'a: ―'E la ja'²mo, fee'¹ 'áai¹ 'e sá² 'e roo¹ pe xʉʉ tsa'leei'¹³ seein²¹ 'in jmaa¹a to².
23487	MAT 10:1	Joon gatø'²ø Jesús dyatooin¹ tsá² tya'a joon gacwo'¹o Jesús 'in tsá² do 'ii'²¹ 'e lí² 'wóo²i 'ido 'in 'lɨɨi'³ taai² alma tya' tsá² joon 'e lí² un'láa²i tsá² jilaa'²¹ jmoowúu¹ 'e lɨ́ɨi¹ tsá².
23488	MAT 10:2	'Elo‑o 'e sii²¹ 'in dyatooin¹ tsá² tya'a ilíi²in apóstoles: 'in nifu sii²¹ Simón, sii²¹o jon Tʉ́³; coon'¹³ ruu'²¹i Dɨ́ɨ³. Joon gái¹ jóon¹ Zebedeo 'in sii²¹ Jacobo coon'¹³ Wó³.
23489	MAT 10:3	Seein²¹ jon Lii²¹² coon'¹³ Bartolomé coon'¹³ Tomóo¹³ coon'¹³ Untøø², 'in gacón² 'laa'¹³ tya' 'e 'nɨɨ¹ɨ tsá² la mo jéei¹. Joon seein²¹ Jacobo, jóon¹ Alfeo; joon seein²¹ jon Lebeo, 'in sii²¹o jon Tadeo.
23493	MAT 10:7	Cwolíin²naa', cwocwoo²oo' júu³ 'e tɨ lɨ tyʉ'² Dios to² tsá².
23494	MAT 10:8	Un'láa²naa' 'in tsatsaa'¹³ joon 'in tsá² lɨ́ɨi¹ jmoowúu¹ 'e jgoo'²¹ tya'a. Jmaa²aa' jiin'¹ 'in najúin¹. 'Wóo²naa' caluu 'in 'lɨɨi'³ taai² alma tya' tsá². 'Naa' niga'ii'¹³'naa' 'e 'ii'²¹ lo 'e jo 'ee gacɨɨin¹ tyii' la joon jo 'ee 'laa'¹³ cón²oon'.
23502	MAT 10:16	’Tyan²duu' cwáain¹, sɨ́ɨ³na 'naa' lawa joo'saa'²¹ 'e cwolíin²naa' jee²¹² tsiinuu²¹. Tsʉ 'wii'¹³ joon jmaa²aa' lí³ii' la jmoo¹o mɨɨ'²¹ li'³i pe seein²¹naa' 'wo²‑'oo' lawa jaain²¹ maa²¹².
23504	MAT 10:18	Joon 'wii'¹³ jna ijéi¹ tsá² 'naa' tyani tsaa'to² tsacøøi'¹³ joongɨ tyani rǿøi¹³. Joon coon'¹³ la joon lí² fó³oo' 'wii²¹² tyiia tyaníi¹i joongɨ tyani 'in jo tsáa¹‑tsi Dios.
23512	MAT 10:26	’Tsʉ 'wii'¹³ joon jo jmaa²aa' 'goo'²¹ tyani tsá². Jo 'e sá² jiin'¹³ coon²¹ júu³ 'e 'uuin²¹ wa' jo 'in liñi¹. Joon jiin'¹³ coon²¹ 'e sɨ'mó¹ wa'a jo lijná² nii²i.
23513	MAT 10:27	Jilaa'²¹ júu³ 'e fuu²¹²uu 'naa' coon'²¹ cwofáa¹³aa' jee²¹² lɨ nuu¹un tsá². Joon jilaa'²¹ 'e fuu²¹²uu 'naa' lɨ 'uuin²¹ ca yʉ' 'nʉ́¹ cwo'oo²oo'.
23514	MAT 10:28	Jo jmaa²aa' 'gøø'²¹naa' 'in jngaai'¹² tsá² pe jo lí² jngaai'¹² alma tya' tsá². Jmaa²aa' 'gøø'²¹naa' 'in lí² 'iin² cuerpo coon'¹³ alma tya' tsá² fu lɨ 'ii²¹.
23520	MAT 10:34	'Jo cwolíin²naa' 'e gagó³oo 'e jmáa³aa 'ii'²¹ 'e liseein²¹ tsá² tyʉ́² coon'¹³ tsá² taain²¹² juncwii²¹. Gagó³oo 'e 'wiin²¹ mɨɨ'¹³ jee²¹² tsá² jon' wa' liseein²¹ tsá² tyʉ́² coon'¹³ tsá².
23521	MAT 10:35	Nigagó³oo ilisá² mɨɨ'¹³ jee²¹² tsá² coon'¹³ jmii²¹. La joon jon ilisá² mɨɨ'¹³ jee²¹² sɨmɨ́² coon'¹³ sáa³a. Ilisá² mɨɨ'¹³ jee²¹² unloo²¹² tya'a coon'¹³ 'yiiaunsáa³a.
23530	MAT 11:2	Yiia'¹³ joon 'nʉñí³ yuui² Wó³ saai²¹ tsá² jmɨɨ²¹. Joon mo galiñi¹ xiiala jmoo¹o Cristo do, joon gasii¹in Wó³ tsá² tya'a tsajǿø²i Jesús.
23533	MAT 11:5	Cwojmáa¹³aa' Wó³ júu³ xiiala nigalɨjnaa'²¹ 'in tsá² tiui². Joon 'in jluui'¹³ nigangɨɨ¹ɨ, joon niga'láa²mo 'in tsá² jgøøi'²¹, joon ganá¹ loocwóo¹o tya' 'in tsá² jo nuu¹un, joon 'in najúin¹ gajiin'¹o. Joon tya' 'in tsá² tañíi² niganuu¹o júu³ tyʉ́² tya' Dios.
23536	MAT 11:8	Wa jo la joon ¿'ee lɨ' tyalíin²naa'? ¿Tɨ tyalíin²naa' tyajøø²naa' jaain²¹ tsá² tyi'³ 'mɨ'² 'ya'²gɨ? Niñí² 'naa' 'in tsá² 'in tyi'³ 'mɨ'² 'ya'²gɨ néei¹ fu lɨ tyíin¹in rǿøi¹³.
23537	MAT 11:9	'Naa' tyalíin²naa' tyajøø²naa' jaain²¹ tsá² 'in cwo¹ júu³ tyʉ́² tya' Dios. Pe 'e la ja'²mo fuu²¹²uu 'naa' nigajøø²naa' jaain²¹ feei'¹gɨ lagɨ 'in gacwo¹ júu³ tyʉ́² tya' Dios la mo jéei¹.
23539	MAT 11:11	Pe 'e la ja'²mo fuu²¹²uu 'naa' jiin'¹³ jaain²¹ jee²¹² tsá² taai² juncwii²¹ jo seein²¹ 'in feei'¹gɨ lagɨ Wó³ saai²¹ tsá² jmɨɨ²¹. Pe feei'¹gɨ lagɨ Wó³ do doñi'iin 'in xaai²¹gɨ 'in 'í² lɨ tyʉ'² Dios to² tsá².
23540	MAT 11:12	’Ca mo 'láa² 'wii²¹² cwó² Wó³ júu³ tyʉ́² la ca nano jo ga'øøi'²¹‑tsi tsá² røø²¹ xiiala ilí² 'e tyʉ'² Dios to² tsá². Joon tyitsaa¹mo 'iin²¹²in ilí² jiin'¹³ la 'ɨ¹‑tsi yaamo.
23541	MAT 11:13	Jileei'²¹ 'in gafaa'²¹a júu³ tya' Dios la mo jéei¹ coon'¹³ jilaa'²¹ ley tya' Moisés faa'²¹a cwáain¹ tya' xiiala tyʉ'² Dios to² ca mi jó¹ Wó³.
23542	MAT 11:14	Joon wana lí² jai'² ilíi²naa' 'in Wó³ no lɨ́ɨ¹i Elías 'in 'ná¹ jó¹ tún¹ jiin'¹³ la jin'² ni jí² tya' Dios. Ii jaain²¹ 'in gacwo¹o júu³ tya' Dios la mo jéei¹.
23547	MAT 11:19	Mi yuui'¹³ joon jna‑gɨ lɨ́ɨ¹na Ruu'²¹i Tsá² gagoo²¹²oo joon gagu'³uu joongɨ gagø'¹oo, joon 'naa' foo²oo' 'e lɨ́ɨ¹na tsá² jlo² tu'²'u. Joongɨ lɨ́ɨ¹na tsá² 'uun'²¹ vino 'áai¹, jaain²¹ tsá² 'in tyʉ́² seein²¹ coon'¹³ tsá² 'in rǿø²i tsaa² joongɨ coon'¹³ 'in tsá² cón² 'laa'¹³ lɨ 'nɨɨ¹ tsá². Tsʉ xiiala cwo'ɨ́ɨi¹ 'e jmoo¹o tsá² jmoo¹o júu³ xiiala 'ɨ¹‑tsi 'in tsá² do sɨ tyʉ́² sɨ 'e gó² 'ee.
23550	MAT 11:22	Joon fuu²¹²uu 'naa' xʉgɨ wúu¹ iní² 'in tsá² Tiro coon'¹³ Sidón lagɨ 'naa' mi tɨ́² jmɨɨ²¹² ijmá¹a Dios 'ii'²¹ tya' tsá².
23555	MAT 11:27	Faa'²¹gɨ Jesús sɨɨ'²¹ɨ 'in tsá² taain²¹² do: ―Ñʉ'³ʉʉ nigacwo'¹o jna jilaa'²¹. Joon jiin'¹³ jaain²¹ jo lí² licwii¹in 'in Jóon¹ Dios wa'a jo cwo¹ Jmii²¹. La joon jon jo lí² licwii¹in jiin'¹³ jaain²¹ 'in Jmii²¹ do wa'a jo cwo¹ Jóon¹ Dios. Joon cwo¹ 'in Jóon¹ do jiin'¹³ 'in 'iin²¹²in ilicwii¹in Jmii²¹.
23559	MAT 12:1	La jee²¹² joon gangóo¹ Jesús fu lɨ jñi¹ tsá² trigo coon²¹ jmɨɨ²¹² mo 'ii'²¹ 'woo'²¹ tsá². Joon gatsá² un'áa¹i tsá² tya'a joon ga'láa² 'wii²¹² cúun¹un 'e 'mɨ'³ trigo do. Gauntyʉ́² coon'¹³ ja'cwoo²¹o joon gagøø'²¹o.
23560	MAT 12:2	Joon mo ganí² tsá² fariseos 'e jmoo¹o 'ido gajin'²in sɨɨ'²¹ɨ Jesús: ―Jǿø², jmoo¹o tsá² tyi'i to² 'e jo tɨ́ɨ²i jmá¹ tsá² mo jmɨɨ²¹² 'ii'²¹ 'woo'²¹ tsá².
23563	MAT 12:5	Ñí² 'naa' jon 'e ni ley tya' Moisés tyʉ'²ʉ to² untsá² 'e jmoo¹o to² inʉʉ cwo'¹ do jmɨɨ²¹² 'ii'²¹ 'woo'²¹ tsá², joon jo 'nóo¹o tsaa².
23566	MAT 12:8	Tsʉ jna‑a, 'in Ruu'²¹i Tsá², tyʉ'²ʉ to² jon jmɨɨ²¹² 'ii'²¹ 'woo'²¹ tsá².
23569	MAT 12:11	Joon Jesús‑gɨ gañii¹i: ―Doñi'iin jee²¹² 'naa' wa gatøø'²¹i tsi too²¹ jaain²¹ joo'saa'²¹ tyii' ityíi²moo' xʉfiin'¹³ jmɨɨ²¹² mo 'ii'²¹ 'woo'²¹ tsá².
23570	MAT 12:12	Pe 'áai¹gɨ tyiin² jaain²¹ tsañʉʉ'¹ lagɨ jaain²¹ joo'saa'²¹. La joon, lí²‑i jmá¹ tsá² 'e tyʉ́² mo jmɨɨ²¹² 'ii'²¹ 'woo'²¹ tsá².
23571	MAT 12:13	Joon gajin'² Jesús sɨɨ'²¹ɨ 'in tsá² sɨtsʉʉ'¹³ cwoo²¹o: ―Nii'¹³ cwoo¹'o. Joon mo ganii'¹³ 'in tsá² do cwoo²¹o, joon ga'lóo²o, galɨ́²‑ɨ la lɨ́¹ 'e cwoo²¹o coon²¹.
23578	MAT 12:20	Joon jileei'²¹ tsá² seein²¹ fa'í³ iuncoon'¹³o joon jileei'²¹ 'in jo 'e wa'² pí² 'oo¹o icwo'¹o 'ido wa'² pí² tya' ca mi tyʉ'² 'ii to² coon'¹³ 'ii'²¹ røø²¹.
23588	MAT 12:30	’Jileei'²¹ 'in jo seein²¹ tyʉ́² coon'¹³ jna 'ee'¹mo jna joon jileei'²¹ 'in jo uncaain²¹ tsá² ilíin² tsá² tya' Dios coon'¹³ jna 'ǿø¹mo tsá² wíin².
23590	MAT 12:32	Joon doñi'ee júu³ 'laa'²¹ 'e faa'²¹ tsá² tya' Ruu'²¹i Tsá² lí²‑i 'iin² Dios tsaa² tya'a pe wana faa'²¹a tsá² 'laa'²¹ tya' Espíritu Tyʉ́² tya' Dios jo 'iin²gɨ tsaa² tya'a 'e juncwii²¹ lo la joon jon lɨ' cataain²¹².
23591	MAT 12:33	’Wana tyʉ́² coon²¹ 'mó² 'oofuu²¹ cwo¹o 'oofuu²¹ 'e tyʉ́² joon wana gó² 'e 'mó² do gó²o jon 'e 'oofuu²¹ 'e i'ɨ́¹ɨ. Tsʉ coon²¹ 'mó² 'oofuu²¹ cwii¹i tsá² coon'¹³ 'oofuu²¹ 'e tsí².
23594	MAT 12:36	Joon fuu²¹²uu 'naa', mi tɨ́² jmɨɨ²¹² ijmá¹a Dios 'ii'²¹ tya' tsá² icoon¹on tya'a tya' jilaa'²¹ júu³ 'e nigasɨ́ɨi² tsá² 'e jo 'ee to² tí².
23595	MAT 12:37	Tsʉ 'e 'ii'²¹ ijmá¹a Dios tya' tsá² ilí² jiin'¹³ la júu³ 'e nigafaa'²¹a tsá². Coon'¹³ júu³ tya'a icwo'ɨ́ɨ¹i 'in tyúi¹ sɨ 'in gó² 'ee.
23598	MAT 12:40	Tsʉ Jonás do ga'í² nʉ' tu'² joo'²¹ taai² jmɨɨ²¹ 'nɨ¹ jmɨɨ²¹² 'nɨ¹gɨ nʉ́ʉ¹ la joon jon 'in Ruu'²¹i Tsá² tsa'ii²¹ 'nɨ¹ jmɨɨ²¹² 'nɨ¹gɨ nʉ́ʉ¹ lɨ taai² tsá² 'in najúin¹.
23600	MAT 12:42	Joon 'in tsamɨ́² 'in tyʉ'² to² cwoo'¹³ roon¹on lɨ cwoo²¹ tsáa² lɨ' 'yee²¹e ñi'¹ i'nɨ́ɨ¹i ni 'in tsá² seein²¹ nano tsʉ 'in tsamɨ́² do gajó² janʉ́ʉ²ʉn júu³ 'e jmɨɨ²¹²‑tsi tya' Salomón. Gajó² lɨ wíin²gɨ la jee²¹² jilaa'²¹ fuu²¹ 'e sá² la 'ui juncwii²¹. Joon gacwéi¹ jaain²¹ 'in feei'¹gɨ lagɨ Salomón ―jin'² Jesús. Faa'²¹gɨ Jesús jin'²in:
23602	MAT 12:44	“Nii'¹³moo lɨ gajú³uu.” Joon mi cɨɨ'¹³ɨ tún¹ ityee'²¹i 'in tsá² do lawa coon²¹ 'nʉ́¹ 'e jø² 'e tyʉ́² sɨ 'ya'² joon lɨ tyʉ́².
23609	MAT 13:1	'E jmɨɨ²¹² joon gacwo'ɨ́ɨ¹ɨ Jesús inʉʉ tya'a joon gangacwaa¹a tɨ' tyíia¹.