23229	MAT 1:16	Jacob heꜘ maˊ la̱a̱ˈ jmiiˉ José, hi̱ˉ gaꜙla̱a̱ꜗ dsaˉñʉʉhˉ kya̱a̱ꜗ María. María heꜘ gaꜙla̱a̱ꜗ chooˈ Jesús hi̱ˉ gaꜙläꜙche̱e̱ꜙ Cristo (heˉ hnøøꜗ jähꜙ hi̱ˉ naˉhña̱a̱ˊ).
23232	MAT 1:19	José, dsaˉñʉʉhˉ kya̱a̱yꜗ, maˊ jmeeyꜙ heˉ lluꜗ jmahꜗ, hiꜙ saꜙ maˊ hnøøyˈ maˊ miˉkwa̱hꜗ dsaˉ kihꜗ María, heˉja̱ˉ gaꜙllaꜘ dsëyꜗ maˊ be̱e̱yˈ toˉkëˊ baˊ.
23236	MAT 1:23	Ja̱a̱ˉ chihˉmëꜘ kwa̱a̱ˉ hi̱ˉ saꜙ maˉjë̱ë̱ꜙ dsaˉñʉʉhˉ, ka̱a̱yꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ mahꜗ läꜙcha̱a̱ˉ ja̱a̱ˉ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ kiyhꜗ. Hiꜙ gyʉ̱ʉ̱ˉ heꜘ läꜙche̱e̱ˉ Emanuel. Juuˈ laˉ hnøøꜗ jähꜙ: Dio kya̱a̱hˊ jneˊ.
23237	MAT 1:24	Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙñeꜗ José jeeˊ këyꜙ ja̱ˉ, gaꜙjmeeyꜘ läꜙko̱o̱ˉ madaꜚ heˉ gaꜙjmeeꜘ ángel kya̱a̱ꜗ Dio kiyhꜗ, gaꜙhe̱e̱hˉ bihꜗ gaꜙka̱a̱yꜗ María.
23238	MAT 1:25	Pero saꜙ gaꜙläꜙkyu̱u̱yꜙ läꜙji̱i̱hˈ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ toˉnëˊ kya̱a̱yˈ, hi̱ˉ gaꜙmiꜙche̱e̱yˉ Jesús maˉngëëꜘ maˉläˉcha̱a̱yꜙ.
23240	MAT 2:2	Hiꜙ maˊ ngɨɨyꜙ juuˈ: —¿Naꜚ rey kya̱a̱ꜗ dsaˉ judiu hi̱ˉ maˉläˉcha̱a̱ꜙ? Gaꜙjëëˊ jnäähꜗ gaꜙhña̱a̱ꜘ nʉʉꜘ kya̱a̱yꜗ taꜙlaꜙ gaꜙhyaˉ hyooˉ. Heˉja̱ˉ maˉyaˉnøøꜗ jnäähˈ mahꜗ jmeeˊ jnäähꜗ jʉʉhˉ kiyhꜗ.
23245	MAT 2:7	Heˉja̱ˉ jeeˊ naˉhmääˊ baˊ gaꜙtëëhꜗ Herode dsaˉ hi̱ˉ yaꜙnääꜗ taꜙlaꜙ gaꜙhyaˉ hyooˉ, gaꜙngɨɨyꜘ juuˈ kiyhꜗ johꜘ jmɨɨˊ maˉhyaˉ heˉ gaꜙjëëyꜗ gaꜙhña̱a̱ꜘ nʉʉꜘ heꜘ.
23252	MAT 2:14	Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙñeꜗ José jeeˊ maˉnaˉgwɨ̱ɨ̱ˉ, läꜙcha̱hꜘ hwëˈ ja̱ˉ gaꜙjä̱ä̱yꜗ gyʉ̱ʉ̱ˉ kya̱a̱hˊ María, gaꜙnääyꜗ taꜙ hwaꜗ Egipto.
23254	MAT 2:16	Maˊ gaꜙläꜙliihꜚ Herode gaꜙmiꜙgooˉ dsaˉ hi̱ˉ maˊ kyʉʉh˜ heꜘ kiyhꜗ, gaꜙläꜙlle̱e̱yꜘ jwërte. Heˉja̱ˉ gaꜙhëyꜘ johꜘ jmɨɨˊ maˉläˉhɨɨˋ läꜙ maˊ toˉnëˊ gaꜙjë̱ë̱ꜗ dsaˉ heꜘ nʉʉꜘ. Mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ madaꜚ kihꜗ hløøꜘ heˉ jngëëyhꜗ läꜙjë̱ë̱ꜙ gyʉ̱ʉ̱ˉ ñʉʉhˉ hi̱ˉ ja̱ˉgaˊ gaꜙläꜙcha̱a̱ꜙ läꜙji̱i̱hˈ hi̱ˉ maˊ hä̱ä̱ˊ to̱ˈ ñeˉ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ jwɨɨˉ Belén, läꜙkye̱ˉ kihꜗ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jä̱hꜙ läꜙkuˊ läꜙji̱i̱ꜗ kihꜗ jwɨɨˉ ja̱ˉ.
23262	MAT 3:1	Maˊja̱ˉ ñeeˊ Jwa̱a̱ꜚ hi̱ˉ maˊ choo˜ jmɨɨˉ taꜙ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ kihꜗ Judea naˊkwayˉ juuˈ.
23264	MAT 3:3	Kihꜗ Jwa̱a̱ꜚ baˊ ja̱ˉ hi̱ˉ gaꜙhlëëhꜘ Isaía hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio jä̱ä̱ꜗ, läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ: Ki̱i̱ˉ nʉʉhꜙ ko̱o̱ˉ lleꜘ heˉ hlëëhꜙ hwaꜗ ki̱i̱ꜙ jeeˊ saꜙ kwaꜙ niꜙ miihˉ: “Miˉlluˋ hnähꜘ jwëˈ kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ jnänˋ. Miˉllu̱u̱ˋ hnähꜘ hñaahꜗ mahꜗ jäyꜙ ko̱ˉdsooꜘ jwëˈ”, gaꜙjähꜘ Isaía.
23265	MAT 3:4	Hmɨɨhˉ kihꜗ Jwa̱a̱ꜚ maˊ laˈ kya̱a̱hˊ jñuꜚ camey˜, maˊ naˉhñʉʉꜚ tuyhꜗ kya̱a̱hˊ ko̱o̱ˉ looˊ jahꜘ. Maˊ ku̱yhˉ i̱i̱hˉ hiꜙ maˊ hɨ̱yh˜ tahꜗ heˉ maˊ chaˉ mohꜘ.
23271	MAT 3:10	Heeꜚ ñeˈlähˉ maˉnaˊlluˋ mahꜗ dsaˉtuˋ chaahˈ hmaˉ. Läꜙjëꜙ naˊhmaˉ heˉ saꜙ lluꜗ mɨɨˈ kihꜗ, heˉ ja̱ˉ dsaˉtuˋ mahꜗ tooyhꜙ chaˊjeˉ.
23281	MAT 4:3	Hiꜙ jaꜗ hi̱ˉ gaꜙka̱ꜗ dsëyꜗ chu̱hꜙ kiyhꜗ mahꜗ gaꜙjäyhꜘ: —Cherˊmahꜗ dsooꜘ la̱a̱hꜗ Jo̱o̱ꜘ Dio, jmeeˊ hihꜙ mahꜗ liiꜙ heˊñiihꜚ ku̱u̱ˊ heˉ täähˊ laˉ.
23284	MAT 4:6	gaꜙsɨɨyhꜙ: —Cherˊmahꜗ dsooꜘ la̱a̱hꜗ Jo̱o̱ꜘ Dio, jwä̱ä̱ꜙ hñaahꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ, jëëhꜘ naˉsɨɨˉ baˊ kaˉlähꜘ: Dio che̱e̱ꜗ ángele kya̱a̱yꜗ kooꜘ kyahꜗ mahꜗ jä̱ä̱yꜗ hneˉ kya̱a̱hˊ gooyˉ, läꜙja̱ˉ moꜙsoꜙ llaˉñuꜗ tɨɨhˊ nëˊ ku̱u̱ˊ.
23286	MAT 4:8	Ko̱o̱ˉ kaˉlähꜘ gaꜙjä̱ä̱ꜗ hi̱ˉsaꜙllu̱ꜗ läꜙ gaꜙtëꜘ ko̱o̱ˉ mohꜘ ñiiꜘ mahꜗ gaꜙheeyhꜗ läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ jwɨɨˉ kaahˊ kya̱a̱hˊ gaꜙläꜙjëꜙ gaˊ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ heˉ chaˉ kihꜗ.
23288	MAT 4:10	Ja̱ˉgaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ: —Waˊ läꜙø̱ø̱hꜘ hneˉ kinꜙ Tanaˊ, jëëhꜘ maˉnaˉsɨɨˉ baˊ jeeˊ jyohꜘ kaˉlähꜘ: “Kihꜗ Dsaˉjø̱ø̱hˈ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ Dio kya̱a̱hꜗ baˊ jmeehˈ jʉʉhˉ. Kihꜗ ja̱a̱ˉ hñiiꜘ bihꜗ jmeehˈ taˊheꜗ.”
23290	MAT 4:12	Maˊ gaꜙnuuꜘ Jesús hä̱ä̱ˊ Jwa̱a̱ꜚ nehꜙñeˈ, ngaayhꜗ taꜙ hwaꜗ Galilea.
23293	MAT 4:15	Hwaꜗ kihꜗ Zabulón, kya̱a̱hˊ hwaˈ kihˈ Neftalí, heˉ kyeˉ hngaahˋ ko̱ˉta̱a̱ˉ kihꜗ jmɨɨˉ Jordán, taꜙ chaˊhooˊ jmɨˉñeehꜚ, läꜙka̱a̱ˉ jeeˊ ja̱ˉ laꜗ hwaꜗ Galilea jeeˊ tä̱ä̱hˊ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ hi̱ˉ saꜙ la̱a̱ꜗ judiu,
23299	MAT 4:21	Maˉngëëꜘ gyihꜗ ko̱ˉnɨɨh˜, gaꜙjë̱ë̱yꜗ jñahꜘ gaˊ u̱u̱ˈ. Ja̱a̱ˉ heꜘ Jacobo, jo̱o̱ꜘ Zebedeo, kya̱a̱hˊ Jwa̱a̱ꜚ dsaˉñʉʉhˉ ø̱ø̱yhꜚ, maˊ tä̱ä̱hˊ nehꜙ naˊmooꜘ kya̱a̱hˊ Zebedeo jmiiyˉ, maˊ hmiiy˜ saˊhmaˈ kiyhꜗ. Mahꜗ gaꜙtëëyhꜗ.
23302	MAT 4:24	Läꜙ gaꜙtëꜘ hwaꜗ Siria gaꜙnuuꜘ dsaˉ kihꜗ Jesús. Heˉja̱ˉ naˊnääˈ dsaˉ naˊjä̱ä̱yˉ jeeˊ maˊ chehˈ Jesús gaꜙläꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ jëë˜ wɨɨꜘ kihꜗ naˉkuˊ naˉngɨɨˈ dsooˊ hlɨɨhˈ, läꜙkye̱ˉ hi̱ˉ maˊ kye̱ˉ lleꜘ hlɨɨhˈ, kya̱a̱hˊ hi̱ˉ maˊ dsaˉju̱u̱ꜘ ñeeꜘ, läꜙja̱ˉ hi̱ˉ moꜙsoꜙ liihꜚ gooˉ tɨɨˊ. Gaꜙmiꜙhlä̱ä̱yꜘ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ heꜘ.
23303	MAT 4:25	Peerꜙ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ Galilea gaꜙllaꜙlleꜗ kaahˋ kiyhˈ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Decápoli, hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Jerusalén, hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ Judea, hiꜙ jñahꜘ gaˊ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ˉ hngaahˋ jmɨɨˉ Jordán.
23310	MAT 5:7	Lluꜗ laꜗ kihꜗ hi̱ˉ dsaˉläˉñihꜘ dsëꜗ dsaˉkya̱a̱hˊ. Jëëhꜘ, läˉñihꜘ dsëꜗ Dio kiyhꜗ kaˉlähꜘ.
23315	MAT 5:12	Läꜙ maˊ cha̱a̱hˉ hnähꜘ läꜙja̱ˉ, waˊ cha̱a̱hˉ hnähꜘ lluꜗ, waˊ jë̱ë̱ˉ hohꜘ hnähꜘ. Jëëhꜘ, hñahꜙ baˊ hnähꜘ ko̱o̱ˉ heˉ lluꜗ gyʉʉhˈ jmɨˉgyʉʉꜙ. Ja̱ˉbaˊ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeyhꜙ hi̱ˉ gaꜙngëëꜗ juuˈ kihꜗ Dio hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ jä̱ä̱ˈ gaˊ kyahˈ hnähꜘ.
23316	MAT 5:13	ʼHnähꜘ la̱a̱hꜗ läꜙko̱o̱ˉ waˊñeˊ kihꜗ hwaꜗ laˉ. Pero cherˊmahꜗ gaꜙjñuuhꜗ heˉ ñiiˋ kihˈ, haˉ läꜙja̱ˉ liiꜙ kaˉlähꜘ läꜙ maˊ laˈ. Moꜙsoꜙ jmääꜗ goˉte˜. Heˉ beꜗ baˊ dsaˉ ja̱ˉ chaˊjwëꜗ, jeeˊ ja̱ˉ heˊsohꜗ dsaˉ nëˊ kihˈ.
23318	MAT 5:15	Hiꜙ läꜙja̱ˉ saꜙ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ hi̱hꜗ waˊjeˉ mahꜗ chiyhꜗ nehꜙ waˊgooꜘ. Heˉ chiyhꜗ jeeˊ ñiiꜘ baˊ mahꜗ läꜙjnäꜘ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ läꜙka̱a̱ˉ chaˊnehꜙ.
23327	MAT 5:24	jeeˊ ja̱ˉ baˊ kyeˉ kuuˊ kyahˈ chaˊnëˊ naˊhyooꜘ mahꜗ gwaˉ daˊ toˉnëˊ goˉje̱e̱hˋ juuˈ kyahꜗ kya̱a̱hˊ ø̱ø̱hˈ. Ja̱ˉgaˊ ñehꜚ kaˉlähꜘ yaˉtøøhꜗ kuuˊ kyahˈ nëˊ naˊhyooꜘ.
23328	MAT 5:25	ʼCherˊmahꜗ cha̱a̱ˉ hi̱ˉ hnøøꜗ hnëëꜗ hneˉ chaˊnëˊ dsaˉtaˊ, jmeeˊ biiˈ goˊta̱a̱hˊ hnähꜘ juuˈ kweeˉ kya̱a̱yhˊ naꜗko̱hꜘ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ chaˉ jmɨɨˊ, mahꜗ saꜙ ngëëyꜗ hneˉ gooˉ jwëëꜚ. Läꜙja̱ˉ moꜙsoꜙ jmeeꜗ jwëëꜚ hihꜙ kihꜗ pooˉ ta̱a̱yhꜙ hneˉ nehꜙñeˈ.
23330	MAT 5:27	ʼMaˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ haˉ läꜙ jähꜘ nëˊ ley heˉ sɨɨyhꜙ hnähꜘ: “Hneˉ hi̱ˉ naˉje̱e̱ꜚ gooˉ, taꜙ ka̱a̱hꜙ hi̱ˉ la̱a̱ꜗ kya̱a̱ꜗ jñahꜘ.”
23332	MAT 5:29	Läꜙja̱ˉ, cherˊmahꜗ mɨˈnëhˊ raˉllu̱u̱ꜗ jmeeꜗ tä̱hꜙ kya̱a̱hˊ dsoˊkyeˉ, lleˊ goˉte˜ mahꜗ beꜗ ʉ̱ʉ̱ꜘ. Jëëhꜘ, lluꜗ gaˊ kyahˈ heˉ he̱e̱ꜘ miihˉ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ, läꜙko̱hꜘ gaˊ heˉ gohˈ naˉhñaahˈ chaˊjeˉ.
23333	MAT 5:30	Hiꜙ cherˊmahꜗ maˉgoohˉ raˉllu̱u̱ꜗ jmeeꜗ tä̱hꜙ kya̱a̱hˊ dsoˊkyeˉ, hnäꜗ goˉte˜ mahꜗ beꜗ ʉ̱ʉ̱ꜘ. Jëëhꜘ, lluꜗ gaˊ kyahˈ heˉ he̱e̱ꜘ miihˉ jmɨˉngoꜗ kyahꜗ, läꜙko̱hꜘ gaˊ heˉ gohˈ naˉhñaahˈ chaˊjeˉ.
23335	MAT 5:32	Pero jnäꜘ jwahnꜙ läꜙlaˉ. Hi̱ˉ be̱e̱ꜗ dsaˉmëꜘ kya̱a̱ꜗ, hiꜙ saꜙ chaˉ heˉ hlɨɨhˈ maˉjmeeyꜘ kya̱a̱hˊ jñahꜘ dsaˉñʉʉhˉ, heˉ che̱e̱yꜙ taꜙ jwëꜘ hlɨɨhˈ baˊ ja̱ˉ. Hiꜙ läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ hi̱ˉ ka̱a̱ꜗ dsaˉmëꜘ hi̱ˉ maˉbe̱e̱yꜗ heꜘ, heˉ jmeeyꜙ dsoˊkyeˉ baˊ ja̱ˉ kaˉlähꜘ.
23336	MAT 5:33	ʼMaˉnʉʉhˉ baˊ hnähꜘ läꜙko̱o̱ˉ gaꜙsɨɨyhꜙ dsaˉ maˉgyu̱hˉ jnänˋ: “Taꜙ jmeeˉ dsooꜘ heˉ laꜗ juuˈ taˉjuuˈ. Ja̱ˉ miˉtehˋ hnähꜘ kihꜗ Dio heˉ gaꜙtä̱ä̱hˋ hñaahˈ jmeehˈ.”
23337	MAT 5:34	Pero läꜙlaˉ jwahꜙ jnäꜘ, taꜙ tä̱ä̱ˋ hñaahˈ kihꜗ niꜙ ko̱o̱ˉ. Taꜙ tä̱ä̱ˋ hnähꜘ kihꜗ gyʉʉhˈ, jëëhꜘ jeeˊ ooꜙ baˊ gyaꜗ Dio.
23339	MAT 5:36	Taꜙ tä̱ä̱ˋ kaˊllehˊ, jëëhꜘ, saꜙ le̱hꜗ jmeehˈ tøøˉ niꜙ ko̱o̱ˉ jñuˉ, niꜙ saꜙ le̱hꜗ jmeehˈ lähˉ kaˉlähꜘ.
23342	MAT 5:39	Pero läꜙlaˉ jwahꜙ jnäꜘ. Taꜙ ji̱i̱hˋ hnähꜘ kihꜗ hi̱ˉ hñaaˉ dsëꜗ. Cherˊmahꜗ hi̱ˉ gaꜙjnooꜗ ko̱o̱ˉ jwooˈ moˉnëhˊ, kwëëyhˋ kaˉlähꜘ jyohꜘ jwooˈ.
23343	MAT 5:40	Hiꜙ cherˊmahꜗ hi̱ˉ llaꜙ hniiˉ kyahꜗ mahꜗ jñuuyhꜗ saˊko̱o̱hˉ, kwëëyhˋ kaˉlähꜘ läꜙkye̱ˉ hmɨhˉllooꜘ kyahꜗ.
23349	MAT 5:46	Jëëhꜘ cherˊmahꜗ hnaahꜙ hnähꜘ maꜙlaꜙ hi̱ˉ hnääꜗ hnähꜘ baˊ, ¿heeˉ baˊ hñahꜙ hnähꜘ kihꜗ Dio ja̱ˉ? ¿Cheˊ saꜙ jmeeyꜙ läꜙja̱ˉ kaˉlähꜘ hi̱ˉ ko̱o̱ˈ kuˊsɨhˉ?
23352	MAT 6:1	ʼLe̱e̱hꜚ, taꜙ hnoohˉ hnähꜘ haˉ läꜙ jeeˊ hlëëhˈ dsaˉ lluꜗ kyahꜗ hnähꜘ waˊraˉ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ ko̱o̱ˉ heˉ lluꜗ. Cherˊmahꜗ ko̱ˉta̱a̱ˊ gaˊ gaꜙjmeehˊ hnähꜘ mahꜗ jëëꜗ dsaˉ kyahꜗ hnähꜘ, saꜙ hñahꜙ hnähꜘ niꜙ miihˉ kihꜗ Dio hi̱ˉ gyaꜗ gyʉʉhˈ.
23353	MAT 6:2	Waˊraˉ gaꜙkwahˊ hnähꜘ beꜘ kihꜗ ja̱a̱ˉ hi̱ˉ llaˉkya̱a̱ꜗ, taꜙ jwɨɨꜘ niꜙ ja̱a̱ˉ heeˉ naˉ maˉjmeehˊ. Mahꜗ saꜙ jmeehˈ hnähꜘ kweeˉ kya̱a̱hˊ hi̱ˉ jmä̱ä̱˜ hñiiꜘ miˉteꜗ nehꜙ gwahꜙ, hiꜙ läꜙja̱ˉ jmeeyꜙ kaˉlähꜘ chaˊjwëꜗ heˉ hnooyhˉ haˉ läꜙ jeeˊ hlëëhˈ dsaˉ lluꜗ kiyhꜗ baˊ ja̱ˉ. Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ, ko̱ˉja̱ˉ baˊ hnɨɨhˈ maˉlɨyh˜ jñeeyˈ.
23356	MAT 6:5	ʼWaˊraˉ gaꜙtëꜘ jeeˊ ngɨɨhˊ kyahˈ kihꜗ Dio, taꜙ jmeeˉ läꜙ jmeeꜙ hi̱ˉ jmä̱ä̱˜ hñiiꜘ miˉteꜗ. Tɨh˜ dsëyꜗ naˉtä̱ä̱yꜘ hlëëyhꜙ kya̱a̱hˊ Dio nehꜙ gwahꜙ mähˉ hiꜙ läꜙja̱ˉ jmeeyꜙ chaˊjwëꜗ jeeˊ gaꜙnääˊ dsaˉ mahꜗ jëëꜗ dsaˉ kiyhꜗ. Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ, ko̱ˉja̱ˉ baˊ hnɨɨhˈ maˉlɨyh˜ jñeeyˈ.
23359	MAT 6:8	Taꜙ jmeeˉ hnähꜘ läꜙ jmeeꜙ dsaˉ heꜘ. Jëëhꜘ, Tääˋ jnänˋ hi̱ˉ gyaꜗ gyʉʉhˈ, maˉñeyˉ baˊ heeˉ naˉ jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ jä̱ä̱ꜗ ja̱ˉgaˊ ngɨɨnˊ kiyhˈ.
23361	MAT 6:10	Ñaˉ mahꜗ jmeehˈ hihꜙ jeeˊ laˉ. Waˊ leꜘ läꜙ hyohˉ hohꜘ hñaahꜗ jmɨˉgyʉʉꜙ laˉ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ laꜗ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ.
23367	MAT 6:16	ʼJmɨɨˊ maˊ saꜙ kuhˉhuhꜘ hnähꜘ jeeˊ hlëëhˊ hnähꜘ kya̱a̱hˊ Dio, taꜙ jmeeˉ hnähꜘ lii˜ heˉ tiˉmeehˉ hohꜘ hnähꜘ läꜙ jmeeꜙ dsaˉ hi̱ˉ jmä̱ä̱˜ hñiiꜘ miˉte̱hꜗ. Hi̱ˉ heꜘ jmeeꜙ lii˜ moˉnëˊ mahꜗ jëëꜗ dsaˉ kiyhꜗ heˉ saꜙ kuhˉhɨ̱yh˜. Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ, ko̱ˉja̱ˉ baˊ hnɨɨhˈ maˉlɨyh˜ jñeeyˈ.
23368	MAT 6:17	Pero hneˉ, maˊ saꜙ kuhˉhuhꜘ jeeˊ hlëëhˊ kya̱a̱hˊ Dio, ja̱ˉ jña̱a̱hˊ llehˊ mahꜗ gyihꜙ moˉnëhˊ.
23375	MAT 6:24	ʼNiꜙ ja̱a̱ˉ saꜙ läꜙkë̱hˊ jmɨɨˊ jmeeꜗ heˈ kihꜗ u̱u̱ꜗ dsaˉka̱a̱hˊ. Jëëhꜘ, jmeeyꜗ naˉhä̱ä̱yhˊ ja̱a̱ˉ mahꜗ läꜙhnääyꜗ hi̱ˉ jñahꜘ. Miˉteyꜗ kihꜗ ja̱a̱ˉ mahꜗ miˉkwa̱yhꜗ hi̱ˉ jñahꜘ heꜘ. Saꜙ läꜙkë̱hˊ hnähꜘ jmɨɨˊ jmeehˈ hnähꜘ heˈ kihꜗ Dio mahꜗ jmeehˈ hnähꜘ heˈ kihꜗ kuuˊ kaˉlähꜘ.
23379	MAT 6:28	ʼ¿Heˉlaˈ jmeehˉ hnähꜘ chaˉmiihˉ hʉʉˊdsëˉ kihꜗ hmɨɨhˉ heˉ kë̱hˈ hnähꜘ? Jëëˋ daˊ hnähꜘ haˉ läꜙ dsaˉkwa̱a̱ꜙ waˊleꜗ jeeˊ nuuˉ. Saꜙ chaˉ taˊ jmeeꜙ, niꜙ saꜙ hwëë˜ waˊñeˉ.
23380	MAT 6:29	Pero jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ. Maꜙkeꜙ naˊhñaahꜗ laꜗ hmɨɨhˉ heˉ gaꜙkë̱hˉ rey Salomón, saꜙ gaꜙlɨyhꜗ maˊ kë̱yhꜙ hmɨɨhˉ heˉ laꜗ naˊhñaahꜗ läꜙko̱o̱ˉ laꜗ waˊleꜗ ja̱ˉ.
23381	MAT 6:30	Cherˊmahꜗ läꜙja̱ˉ gaꜙjmeeꜘ Dio naˊhñaahꜗ waˊleꜗ heˉ chooˈ nëˊ nuuˉ naꜗ, mahꜗ høꜗ jë̱ꜗ dsaˉ nehꜙ hwɨ̱ɨ̱ˊ, haˉ gaˊ saꜙ jmä̱ä̱yhꜙ hnähꜘ lluꜗ, dsaˉ hi̱ˉ miihˉ goˉteˈ baˊ dsooꜘ dsëꜗ.
23383	MAT 6:32	Jëëhꜘ, läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ saꜙ maˉhe̱e̱hˉ kihꜗ Dio hnooyhˉ läꜙjëꜙ heˉ ja̱ˉ jmahꜗ baˊ. Pero Tääˋ jnänˋ hi̱ˉ gyaꜗ gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ maˉñeyˉ baˊ heˉ jmeeꜙ biiꜗ jnänˋ kihˈ jeeˊ läꜙjëꜙ heˉ ja̱ˉ.
23384	MAT 6:33	Hnäähˈ daˊ hnähꜘ toˉnëˊ Dio hi̱ˉ la̱a̱ꜗ dsaˉtaˊ jø̱ø̱hˈ jnänˋ hiꜙ jmeeˊ hnähꜘ heˉ lluꜗ jmahꜗ baˊ läꜙko̱o̱ˉ hnøøyꜗ hñiiyꜘ. Läꜙja̱ˉ baˊ hñahꜙ hnähꜘ läꜙjëꜙ heˉ jmeeꜙ biiꜗ kyahꜗ hnähꜘ kaˉlähꜘ.
23386	MAT 7:1	ʼTaꜙ ka̱ˉ hnähꜘ kwa̱a̱t˜ kihꜗ jñahꜘ mahꜗ saꜙ ka̱ꜗ Dio kwa̱a̱t˜ kyahꜗ hnähꜘ.
23387	MAT 7:2	Jëëhꜘ, Dio ka̱ꜗ kwa̱a̱t˜ kyahꜗ hnähꜘ, ja̱ˉbaˊ läꜙko̱o̱ˉ ka̱hˉ hnähꜘ kwa̱a̱t˜ kihꜗ jñahꜘ. Läꜙko̱o̱ˉ teꜗ ka̱ˉ hnähꜘ kwa̱a̱t˜ kihꜗ jñahꜘ, ko̱ˉja̱ˉ hnɨɨhˈ teꜗ ka̱ꜗ Dio kwa̱a̱t˜ kyahꜗ hnähꜘ.
23388	MAT 7:3	¿Heˉlaˈ jëëhꜘ waˊhløøˉ heˉ häˊ mɨˊnëˊ ø̱ø̱hˈ mahꜗ saꜙ jëëhꜘ daˊ waˊhløøˉ jʉʉhˉ heˉ häˊ mɨˊnëhˊ hñaahˈ?
23389	MAT 7:4	¿Haˉ läꜙja̱ˉ jwɨɨhˈ ø̱ø̱hꜗ: “Kwaˊ daˊ waˊ llenˋ waˊhløøˉ heˉ häˊ mɨˊnëhˊ”, mahꜗ häˊ baˊ kyahꜗ hñaahꜗ heˉ jʉʉhˉ gaˊ?
23390	MAT 7:5	¡Heˉ baˊ cheˉ taˉju̱u̱hˈ hneˉ! Lleˊ daˊ jä̱ä̱ˈ waˊhløøˉ jʉʉhˉ heˉ häˊ mɨˊnëhˊ hñaahˈ. Ja̱ˉgaˊ naꜙ jëëhˈ kweeˉ mahꜗ llehˈ waˊhløøˉ heˉ häˊ mɨˊnëˊ ø̱ø̱hˈ.
23391	MAT 7:6	Taꜙ kwëëhꜘ hnähꜘ dsɨɨˉ heˉ laꜗ naˉjø̱ø̱ꜚ, waˊraˉ gaꜙje̱e̱yhˉ mahꜗ gɨˊhnäyꜗ kyahꜗ hnähꜘ. Taꜙ jwäꜘ hnähꜘ ku̱u̱ˊ heˉ laꜗ hmoohˈ kyahꜗ hnähꜘ chaˊnëˊ chaˊñeˈ, waˊraˉ gaꜙheeꜘ gaꜙsoyhꜗ.
23392	MAT 7:7	ʼNgɨɨˊ hnähꜘ kihꜗ Dio, mahꜗ hñahꜙ hnähꜘ. Hnøøhˈ daˊ hnähꜘ mahꜗ jnäähꜙ hnähꜘ. Teeˉ hnähꜘ kiyhꜗ mahꜗ näyꜗ hoˊhaahˊ.
23394	MAT 7:9	¿Haˉ läꜙja̱ˉ kwëëhˈ hnähꜘ chihˉ kya̱a̱hꜗ, ko̱o̱ˉ mɨˈku̱u̱ˊ waˊraˉ gaꜙngɨɨyꜘ heˊñiihꜚ?
23400	MAT 7:15	ʼHä̱ä̱ˋ hnähꜘ hñaahꜗ kihꜗ hi̱ˉ gaꜙnääˊ läꜙko̱hꜘ hi̱ˉ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio baˊ. Yaˉnääyꜘ jeeˊ kyahˈ hnähꜘ jmä̱ä̱y˜ hñiiyꜘ hwa̱a̱yˊ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ borrego. Pero taꜙ nehꜙ tuhˉdsëyꜗ, la̱a̱yꜗ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ jahꜘ hi̱ˉ hä̱ä̱ˈ.
23409	MAT 7:24	ʼHeˉja̱ˉ, hi̱ˉ nuuˉ juuˈ kinꜙ mahꜗ jmeeyꜙ läꜙ jwahnꜙ, hi̱ˉ heꜘ la̱a̱ꜗ läꜙko̱o̱ˉ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ chaˉ hʉʉˊdsëˉ lluꜗ kihꜗ. Gaꜙjmeeyꜘ hneꜗ kiyhꜗ nëˊ ku̱u̱ˊ hlooˉ.
23415	MAT 8:1	Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙjña̱a̱ꜗ Jesús ñihꜙ lleˊko̱hꜘ ja̱ˉ, jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ gaꜙllaꜙlleꜗ kaahˋ kiyhˈ.
23418	MAT 8:4	Ja̱ˉgaˊ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ: —Jëëˋ daˊ, taꜙ jmeehˋ juuˈ kihꜗ niꜙ ja̱a̱ˉ. Gwaˉ goˉhä̱ä̱hˋ hñaahˈ kihꜗ jmiˉdsaˉ. Kye̱ˉ miihˉ heˉ kwëëhˈ hnihꜘ läꜙhihꜙ heˉ gaꜙjmeeꜘ Moisé. Läꜙja̱ˉ goˉjmeeˊ mahꜗ läꜙñeyˉ maˉjä̱ꜗ kyahꜗ —gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ.
23423	MAT 8:9	Jëëhꜘ jnäꜘ kaˉlähꜘ, cha̱a̱ˉ hi̱ˉ jmeeꜙ madaꜚ heˉ jmeenꜙ kiyhꜗ, hiꜙ tä̱ä̱hˊ hløøꜘ hi̱ˉ jmeenꜙ hihꜙ kihꜗ. Waˊraˉ gaꜙjmeenꜗ hihꜙ kihꜗ ja̱a̱ˉ: “Gwaˉ jeeˊ ooꜙ”, dsooyꜗ baˊ. Waˊraˉ gaꜙjwɨɨnꜗ jñahꜘ: “Ñaˉ taꜙ laꜙ”, jäyꜙ baˊ. Hiꜙ waˊraˉ gaꜙjwɨɨnꜗ moz˜ kya̱a̱nꜙ: “Jmeeˊ heˉ laˉ”, jmeeyꜙ baˊ.
23424	MAT 8:10	Peerꜙ gaꜙjëëꜗ dsa̱hꜙ Jesús maˊ gaꜙnuuyꜘ juuˈ kihꜗ dsaˉ heꜘ. Mahꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ läꜙjë̱ë̱ꜙ hi̱ˉ maˊ cha̱a̱ꜗ kaahˋ kiyhˈ: —Maꜙraꜙ juˈdsooꜘ jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ, läꜙka̱a̱ˉ hwaꜗ Israel saꜙ maˉjnä̱ä̱hnꜙ niꜙ ja̱a̱ˉ dsaˉ hi̱ˉ dsooꜘ dsëꜗ läꜙko̱o̱ˉ dsooꜘ dsëꜗ dsaˉñʉʉhˉ laˉ.
23425	MAT 8:11	Jwë̱ë̱hn˜ hnähꜘ, lloo˜ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ yaˉnääꜘ taꜙ kye̱ꜗ taꜙ ñiiꜘ hi̱ˉ dsaˉta̱a̱hˋ kuhꜙ maꜙnʉʉꜙ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Abraham, kya̱a̱hˊ Isaac, hiꜙ kya̱a̱hˊ Jacob gyʉʉhˈ yaꜙjwɨɨꜗ kihꜗ Dio.
23428	MAT 8:14	Maˉngëëꜘ heˉ ja̱ˉ, ñeeˊ Jesús chaˊnehꜙ kihꜗ Peeˊ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙjë̱ë̱yꜗ maˉchooˈ Peeˊ naˉkya̱a̱yˈ dsaayhˊ kya̱a̱hˊ lliiꜘ.
23431	MAT 8:17	Mahꜗ läꜙja̱ˉ läꜙteꜗ heˉ gaꜙjähꜘ Isaía hi̱ˉ maˊ ngëë˜ juuˈ kihꜗ Dio läꜙ maˊ gaꜙjäyhꜘ: “Hñiiyꜘ baˊ gaꜙka̱yꜗ nëˊ kiyhˈ läꜙjëꜙ dsooˊ jnänˋ, hiꜙ gaꜙko̱o̱yˈ läꜙjëꜙ dsooˊ jmɨˊwɨɨꜘ jnänˋ kaˉlähꜘ.”
23435	MAT 8:21	Jñahꜘ discípulo kya̱a̱yꜗ gaꜙsɨɨyhꜙ: —Dsaˉjø̱ø̱hˈ kya̱a̱nꜙ, kwaˊ jwëꜗ kinꜙ naˊha̱a̱nꜙ toˉnëˊ tääˋ kya̱a̱nꜙ, ja̱ˉgaˊ nɨɨnˋ kya̱a̱hˊ hneˉ.
23442	MAT 8:28	Läꜙko̱o̱ˉ maˊ gaꜙllaꜙnøøꜗ jnäähˈ taꜙ hngaahˋ ko̱ˉta̱a̱ˉ ja̱ˉ, jeeˊ laˈ hwaꜗ kihꜗ Gadara, yaꜙnääꜗ u̱u̱ꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ maˊ jøøꜙ jmɨˉlleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ, gaꜙmiꜙje̱e̱yꜚ Jesús. Dsaˉ heꜘ gaꜙhwë̱ë̱ˉ jeeˊ laˈ toˉhø̱ø̱ˉ kihꜗ hlɨɨꜘ. Hä̱ä̱yˈ jwërte, saꜙ maˊ kwayꜙ jwëˈ maˊ dsaˉngëëꜘ niꜙ ja̱a̱ˉ dsaˉ taꜙ jwëꜘ ja̱ˉ.
23443	MAT 8:29	Mahꜗ gaꜙhooyhꜗ ki̱ˉga̱a̱ˉ, gaꜙjäyhꜘ: —¿Heeˉ baˊ kihˈ heˉ maˉñehꜗ jeeˊ tøøhˊ jnäähꜗ laˉ, hneˉ Jesús Jo̱o̱ꜘ Dio? ¿Cheˊ maˉñehꜗ mahꜗ heehˈ jnäähꜗ wɨɨꜘ jä̱ä̱ꜗ saꜙ gaˊ maˉllooꜗ jmɨɨˊ?
23444	MAT 8:30	Ʉ̱ʉ̱ꜘ miihˉ jeeˊ maˊ tä̱ä̱yhˊ ja̱ˉ, maˊ tä̱ä̱hˊ ko̱o̱ˉ nääꜗ ñeꜗ maˊ kuhˉ nuuˉ.
23445	MAT 8:31	Gaꜙchu̱u̱ꜘ lleꜘ hlɨɨhˈ heꜘ, gaꜙsɨɨyhꜙ Jesús: —Cherˊmahꜗ gaꜙhwë̱ë̱hˋ jnäähꜗ, kwaˊ jwëꜗ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ dsaˊtoohˊ jnäähꜗ kihꜗ ñeꜗ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ ooꜙ.
23446	MAT 8:32	Mahꜗ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ: —Goˉnääꜘ hnähꜘ ja̱ˉ. Mahꜗ gaꜙhwë̱ë̱yˉ, gaꜙnääyꜗ gaꜙta̱a̱yhˋ tuhˉdsëꜗ ñeꜗ heꜘ. Läꜙcha̱hꜘ ja̱ˉ, läꜙjë̱ë̱ꜙ ñeꜗ heꜘ gaꜙkyʉ̱ʉ̱ꜗ. Maˊ gaꜙtë̱ë̱yꜘ ko̱o̱ˉ lleˊ hwaˈ, ko̱ˉdsooꜘ jwëˈ baˊ gaꜙsa̱a̱yꜗ chaˊjmɨɨˉ jʉʉhˉ. Jeeˊ ja̱ˉ gaꜙju̱u̱yꜗ nehꜙ jmɨɨˉ.
23447	MAT 8:33	Dsaˉ hi̱ˉ maˊ hä̱ä̱˜ ñeꜗ, gaꜙnääꜗ koˉchihˊ chaˉhli̱i̱ꜙ taꜙ jeeˊ jwɨɨˉ naˊjmeeyhˊ juuˈ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ ñeꜗ, hiꜙ haˉ läꜙ gaꜙlaꜗ kihꜗ dsaˉ hi̱ˉ maˊ jøøꜙ lleꜘ hlɨɨhˈ kihꜗ.
23456	MAT 9:8	Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ ngaahꜗ hi̱ˉ maˊ dsaahˊ heꜘ, gaꜙläꜙdsa̱a̱˜ dsëyꜗ chaˉmiihˉ mahꜗ gaꜙjmeeyꜘ jʉʉhˉ kihꜗ Dio, taꜙlaꜙ kihꜗ heˉ gaꜙkwëëyhꜗ chaˉmiihˉ beꜘ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ mahꜗ miˉhlä̱ä̱yꜘ dsaˉdsaahˊ.
23457	MAT 9:9	Läꜙ maˊ yaꜙhë̱ë̱ꜗ Jesús jeeˊ ja̱ˉ, gaꜙjë̱ë̱yꜗ ja̱a̱ˉ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ che̱e̱ˉ Matäˊ, hi̱ˉ maˊ gyaˈ nëˊtaˊ kihˈ ko̱o̱yˈ kuˊsɨhˉ. Mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ: —Ñaˉ waˊ jmeenˊ ko̱ˉjø̱hꜘ. Heˉja̱ˉ gaꜙnooyˉ, gaꜙjmeeyꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Jesús.
23458	MAT 9:10	Pero heˉ gaꜙlaꜗ. Maˊ gyaˈ Jesús kuhˉhɨ̱h˜ chaˊnehꜙ kihꜗ Matäˊ. Jwë̱ë̱ꜘ dsaˉ hi̱ˉ maˊ ko̱o̱ꜗ kuˊsɨhˉ hiꜙ jñahꜘ dsaˉ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ maˊ tä̱ä̱hˊ nëˊ mes˜ kuyhˉ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ Jesús hiꜙ kya̱a̱ꜗ jnäähˈ discípulo kya̱a̱yꜗ.
23459	MAT 9:11	Maˊ gaꜙjëëꜗ dsaˉ fariseo, hehꜗ gaꜙjmeeyꜘ läꜙja̱ˉ, mahꜗ gaꜙjäyhꜘ sɨɨyhꜙ jnäähˈ: —¿Heˉlaˈ kuhˉ taˉjwohꜗ kya̱a̱hꜗ hnähꜘ ko̱ˉjø̱hꜘ kya̱a̱hˊ dsaˉ hi̱ˉ ko̱o̱ˈ kuˊsɨhˉ naˉ hiꜙ kya̱a̱hˊ jñahꜘ dsaˉ waˊ hi̱ˉ chaˉ hi̱ˉ?
23461	MAT 9:13	Goˉnääꜘ hnähꜘ miˉtë̱ë̱ˈ hnähꜘ hñaahꜗ heˉ hnøøꜗ jähꜙ juuˈ laˉ: “Hnoonꜗ waˊ läˉñihꜘ hohꜘ hnähꜘ baˊ, saꜙ hnoonꜗ heˉ jë̱ë̱hˈ hnähꜘ jahꜘ nëˊ naˊhyooꜘ”, gaꜙjähꜘ Dio. Saꜙ maˉjan˜ kihꜗ hi̱ˉ llu̱u̱ꜗ, kihꜗ hi̱ˉ chaˉ dsoˊkyeˉ kihꜗ baˊ maˉjan˜, mahꜗ waˊ dsaˉje̱e̱yh˜ kya̱a̱hˊ Dio.
23463	MAT 9:15	Heˉja̱ˉ gaꜙjähꜘ Jesús sɨɨyhꜙ: —Saꜙ chaˉ tiˉmeehˉ dsëꜗ hi̱ˉ tä̱ä̱hˊ jeeˊ dsaˉje̱e̱ꜘ gooˉ dsaˉ taˊko̱ˉji̱i̱hˈ gyaꜗ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ dsaˉje̱e̱ꜘ gooˉ jeeˊ ja̱ˉ. Pero lloo˜ ko̱o̱ˉ jmɨɨˊ waˊraˉ gaꜙlle̱e̱ˉ dsaˉ dsaˉñʉʉhˉ hi̱ˉ dsaˉje̱e̱ꜘ gooˉ heꜘ. Maˊja̱ˉ gaˊ tʉˈ dsaˉ kya̱a̱yꜗ heˉ kuhˉhɨ̱h˜ mahꜗ chu̱u̱yꜗ kya̱a̱hˊ Dio.