23217	MAT 1:4	te Aminara nem Uram te Nason nem Aminara te Saramon nem Nason
23240	MAT 2:2	“Gan i okome Yura ari kiapanom beiro yai ori morangua yaromi amai kui nome? No yokamai kei faipungi moiro yaromi kui nongua kuimokome koingua kanere ‘Furo kam akire di towapune’ diro upune,” ka epe dingoro
23244	MAT 2:6	‘Beterem ari yo, ne Yura akainom suna tei moingai te epena Yura ari suwo yai ori moingoro okome ne Beterem ari yai ori wom moraime. Ne yokama moingi suna tei yai ori ta fuka diro ena na arinama Yura ari kiapanom bei morame,’ epe boime,” di teime.
23245	MAT 2:7	Ena iran Eroti ari kui mokome finga yokamai u boire “Nenen mora wiyo,” u boi erere winga “Tora kakom kui mokome i fuka dume,” diro mina wako erere yokamai kanom fire
23246	MAT 2:8	ena yaromi ari yokamai ewi Beterem akai dero “Ne yokama fure nokapu kanere gan i imari deiyo! Imari dere ka di mari de naro. Na fika ama furo kam akire di towaiye,” di erongoro
23250	MAT 2:12	Ena kuwandi Yai Gumam ari yokamai ka di erere “Ne yokamai inako dere Eroti moingui tei kiyo,” di erongoro yokamai kon ta dungui tei fure ikinomdi fime.
23253	MAT 2:15	Komari Ari Wanopanom di tongoro te ka mapunom yai boingua epena tai epe beingoro ka mapunom i mukom faimie. Ka mapunom yaromi epe boime, “Na wanam Isipi akai tei moingua u boikoro ume,” epe boime.
23254	MAT 2:16	Ena Yesu nem mam Isipi yo moingi ena ari kui mokome mapunom finga yokamai Eroti gumam bawingoro yaromi dem miriyom eriyom mokore ena ari suwo koropane ewi Beterem akai teina koro koro tei dere, “Ne yokamai fure gan gawo noniki suraiye i dekenainga muruwo ei goiyo,” di erome. Koma Eroti yaromi ari kui mokome mapunom finga yokamai “Tora kakom kui mokome fuka dume?” diro mina wako erere ka i fire iran epena epe beme.
23258	MAT 2:20	“Yaromi koma ‘Ne yokamai fure gan si goiyo,’ dungua yaromi epena mora goime. Ena ne arire gan te mam endire Isirae man tei fo!” di tongoro
23261	MAT 2:23	iki birom ori ta kei faingi kam Nasareti dingi tei fure fai moime. Yaromi epe bengoro ka mapunom ari koma “Ari yokamai ‘Yaromi Nasarini yai moime,’ duwaimie” dinga epena ari “Ka i kawom,” dime.
23268	MAT 3:7	Te ari Mose ka di guwo dungua kam i gore dinga yokamai munmane i kam Feresi te Sarusi u Yoane moingui tei ure “Yaromi nuwi bui norowame,” diro wingoro Yoane kanongua “Onopa yokamai moingamere epe ne yokamai moinga ena Yai Gumam kura kam di norowangua kakom i teina ungoro ena ne yokamai Yai Gumam kura kam duwangua tongi naimo? Nemane. Ne yokamai nomane si awa tekeime.
23269	MAT 3:8	Ena ne yokamai bianom ma dere nomanenom si awa towainga iran si awa teinga mapunom nokapu beiyo. Ne yokama epe benaingere ena Yai Gumam kura kam di erekename.
23270	MAT 3:9	Te ne yokamai ‘Aparam yaromi nonon awanom moingoro iran Yai Gumam kura kam di norekenamie,’ di fikeiyo. Tora bengoro epe di fikenaime? ‘Yai Gumam kongo dunguirai ire Aparam gama bei enamie,’ di ereye. Te Yai Gumam nen towane ‘Nenen Aparam gama moime,’ duwame.
23272	MAT 3:11	Te ne yokamai bianom ma dere nomanenom si awa towaingoro ena na nuwi bui erowaiye. Te yai ta na mounamdi unangua yaromi kokonan ori benanguai epe: Yaromi Murom Sumuna yoporam boingua te e dongua si di erowamie. Te yaromi yai ori moinguairai te na yai gawo moiye. Na yai gawo moiro yaromi kauwom tou okonamdi ire naika faikename.
23275	MAT 3:14	te Yoane yaromi “Tora bengoro ne na moiki tei ungoro na nuwi bui erowaye! I faikeme. Ne nuwi bui narowanie. Ena ne nomane awa to,” di tongoro
23276	MAT 3:15	“E e, epena na dikamere ne epe beyo. Nonon epe beire Yai Gumam yo tongua mapunom muruwo dourom borapune,” di tongoro iran Yoane Yesu kam gore di tome.
23281	MAT 4:3	ena ka kea ei tongua yaromi Yesu moingui tei ure “Ne Yai Gumam wam moranga ne kongo dunguai ire di erongore ena kua u mari name,” di tongoro
23284	MAT 4:6	“Ne Yai Gumam wam moranga ne ure ako mangi suwo! Ka mapunom epe dume, ‘Yai Gumam nuwi kokonan gan yokamai di de erowangoro ena yokamai okonomdi ne ganum akonaingore iran kongo ne kaunumdi koi boikenanie,’ ka mapunom epe dume,” di tongoro
23287	MAT 4:9	“Ne kaunum gurom boire te na kanam akire di towangere ena tai i muruwo erowaikoro ena ne tai i muruwo kiapam benane,” di tongoro
23288	MAT 4:10	“Satanyo, ne fakai fo. Ka mapunom dumia, ‘Ne Yai Wanopanum kam akire do. Yaromi ne Yai Gumanum moingua ena ne yaromi kokonanom towane bei teyo!’ epe dume,” di tome.
23291	MAT 4:13	ena Yesu furo “Nasareti kei faingi tei fairo moikenaiye,” diro ma dere furo iki birom Kapanem ori fai moime. Te Kapanem i nuwi dian tei dungui te nuwi dian i kam Gariri te Kapanem i suna Sepuran akai te Nafarai akai dume.
23293	MAT 4:15	“Sepuran akai moingi ne yokamai te Nafarai akai moingi ne yokamai te ari teina kon mori u nuwi dian fungua moingi ne yokamai te ari Yoran nuwi koro moingi ne yokamai te ari nen ta Gariri moingi ne yokamai
23297	MAT 4:19	Yesu “Ne surai ure na mounamdi wiro. Unapika ena nuwi kapu ipikamere epe na kanam dikai fire di mari dere ari yai opai endinapire,” di erongoro ena
23306	MAT 5:3	“Ne yokamai nomanenom inokore ei oropo deinga ne yokamai mun fiyo! Epe beingoro Yai Gumam kiapanom bei erowame.
23308	MAT 5:5	Ne yokamai kanom bire teinga ne yokamai mun fiyo! Okome man man muruwo Yai Gumam erowame.
23309	MAT 5:6	Ne yokamai ‘No kopuna meran goipungamere te nuwi goipungamere epe no yokamai Yai Gumam yo tongua mapunom meran gorapune,’ epe di finga ne yokamai mun fiyo. Okome Yai Gumam yo tongua mapunom erowangoro fai si duwame.
23310	MAT 5:7	Ne yokamai furo ari kanom fi ereinga ne yokamai mun fiyo. Okome ena Yai Gumam ne yokamai kanom fi erowame.
23311	MAT 5:8	Ne yokamai denom minom feke dongua ne yokamai mun fiyo. Okome ne yokamai Yai Gumam kanaime.
23312	MAT 5:9	Ne yokamai ‘Denom minom towane eiro morapune,’ ari di ereinga ne yokamai mun fiyo! Okome Yai Gumam ‘Ne yokamai na ganama moime,’ di erowame.
23313	MAT 5:10	Ne yokamai Yai Gumam yo tongua konom wan moire epe beinga ena ari kura boi ereinga ne yokama mun fiyo. Okome Yai Gumam kiapanom bei erowame.
23320	MAT 5:17	Yesu tokoi dume: “Ne yokamai ‘Na ure Mose ka di guwo dungua boingua te ka mapunom ari ka boinga bei dowaro ume,’ di fikeiyo. Na bei dowaro kuiye. Na ‘Ari yokama ka di guwo dungua te ka mapunom ari ka boinga mapunom kawom firaime,’ diro wiye.
23321	MAT 5:18	Ne yokamai fiyo. Man kamun yo dunguairai ka mapunom muruwo i goukenangoro te ka mapunom gawo gera i ama goukenamie. Ena okome man kamun tai ta ta muruwo gounangua kakom tei ka mapunom i ama gouname.
23323	MAT 5:20	Ne yokamai bei moire Yai Gumam ka dungua gore dingai mapunom beiro ka di guwo dungua nuwi si ereinga yokamai te Feresi yokamai Yai Gumam ka dungua gore dingai mapunom ime de tekenainga ena ne yokamai Yai Gumam ari kiapanom bei erowangua akaiyom suna tei moikenaimie,” Yesu ka epe di erome.
23324	MAT 5:21	Te Yesu ka ta duma, “Komari ari ka dingi ne mora fime. Ka i epe: ‘Ne yai ta si goikeyo. Nenta yai ta si gorangoro yokamai ka kori di towaime,’ ka i epe dime.
23325	MAT 5:22	Ena epena na ne yokamai di erowaiye, ‘Nenta ariyoma niki de fi towangua yaromi ka kori gawo toka boromdi di towaimie. Te nenta furo ariyom ka niki dowangua di towangua yaromi kaunsel ka kori ori di towaimie. Te nenta furo ariyom “Ne du dinga yai moinie,” di towangua yaromi e dongua akaiyom nangua teina moime,’ di ereye.
23326	MAT 5:23	Ena ne mun fire Yai Gumam towanga tai ta ta ire fure fi mun ei teinga iki ori tei fure teinga akai fure moire ‘Na arinam bei niki de teye,’ inokore eire
23327	MAT 5:24	ena ne towanga tai ta ta ma dere fi mun ei teinga akaiyom ma dere fure arinum moingi tei koma fure ‘Nomanenom towane eiro morapune,’ diro ena inako dero ne towanga tai ta ta Yai Gumam to.
23328	MAT 5:25	Ena yai ta ne ka kori di erowaro benangore koma ne surai nomanenom towane kene kene eire eiro! Ne epe beikenangere yaromi ne endiro furo ka kori finga yarom towangoro te yaromi ne endiro furo kiminem ari erowangoro te yokamai ne endiro fure kan iki de erowaimie.
23329	MAT 5:26	Ne kongo muruwo mokom baikenanga ena ne kan iki ma dekenanie. Na ne yokamai kawom di ereye,” Yesu epe dume.
23330	MAT 5:27	Ena Yesu tokoi di erome, “Ne yokamai ka koma ari dinga fime. Yokamai epe dime: ‘Ne fure yai opai kau einga bei niki dekeyo!’ dime.
23331	MAT 5:28	Te epena na ne yokamai di ereye, ‘Yai ta opai kanero “Na kunei kaunaye,” duwangua iran yaromi nomane koi opai kaure ka mapunom ama bei niki dome,’ epe di ereye.
23332	MAT 5:29	Iran ne okonum murom womdi bianom bei erowangua ne okonum murom i foire fiasi do. Ne ganum koro fiasi dowangua i nokapu wom dume. Te ne ganum muruwo e dongua akaiyom nanga i niki dongua dume.
23333	MAT 5:30	Te ne okonum womdi bianum bei erowangua ako fananga ena ne okonum i guwo dire fiasi do. Ne ganum koro fiasi dowanga i nokapu wom dume. Te ne ganum muruwo e dongua akaiyom nangua i niki dongua faime,” Yesu dumie.
23334	MAT 5:31	Te Yesu ka ta dume. “Koma ari ama epe dime, ‘Nenta efem biyai awi dowangua yaromi munom ganom boingua efem biyai towame,’ epe dime.
23336	MAT 5:33	Ena Yesu ka ta ari di erome. “Ne yokamai ka koma ari dinga mora fime. Yokamai epe dime, ‘Ne “Na epe benaiye” dire okom koiro te okome “Na epe beikenaiye” dingoro mapunom i beikeyo. Nemane. Ne “Na epe benaiye,” diro okon koiro duwanga epe beyo! Ari Wanopanom kanere mun firame,’ koma epe dime.
23345	MAT 5:42	Te nenta “Te tainum ta i naro,” di erowangore ena ne yaromi tai ta kam dungua tarom i to. Te nenta “Na ne tainum suwom gera iro wanere erowaye,” duwangore ena ne yaromi mounom wako tekeyo!’ epe di ereye,” Yesu dumie.
23346	MAT 5:43	Yesu tokoi epe dumia, “Koma ka dingi ne yokamai fime. Ka i epe: ‘Ne yokoinum mun fi ero. Te ne kianum yaromi nomane niki de fi to,’ ka i koma epe dime.
23347	MAT 5:44	Ena epena na ne yokamai ka ta di ereye, ‘Ne yokamai kianom morainga yokamai mun fi ereiyo. Te ari uro ne yokamai bei niki de erowaingai Yai Gumam ka make ei tere “Yai Gumam yo, yokamai akire di ero,” epe diro ka make ei teiyo!
23348	MAT 5:45	Ne yokamai epe beire iran nenom kamundi moingua yaromi gama moraimie. Yaromi ariyom bei ei norongoro mangi ari niki deinga yokamai te nokapu moinga yokamai muruwo boromdi i dome. Te yaromi nimi ama bei ei norongoro ako yo teinga ari moinga moikeinga boromdi unanan sumie.
23351	MAT 5:48	Iran ne yokamai nokapu wom moiyo! Ne yokamai epe nenom kamundi moingua yaromi nokapu wom moinguamere ne yokamai ama epe moiyo!” Yesu epe di erome.
23356	MAT 6:5	Te Yesu yaromi ka ta di eromie. “Te ne yokamai ka make enaro benainga ne yokamai kasu beinga ari epe mere beikeiyo. Yokamai ‘Ari yokamai nokanaime,’ diro ka mapunom nuwi si ereinga ikom fure arire ka make enaro te konmori bunamdi moire ka make enaro mun fime. Ena yokamai meinanom mora imie. Na kawom di ereye.
23358	MAT 6:7	Ena ne yokamai ka make enaro benainga ka mapunom ikai faikengua munmane unanan dikeiyo. Ari nenta moingua epe dunguamere ‘Na ka munmane duwaika Yai Gumam firame,’ epe di fime.
23359	MAT 6:8	Ne yokamai ari beingamere epe beikeiyo. Ne yokamai tai ta fai erekenguai nenom mora kanomie. Ena ne yokama ka munmane dikeiyo.
23360	MAT 6:9	Ne yokama ka make epe eiyo: Nonon nenom yo, ne kamundi tei moinie. Ne kanum i yo tere dumie.
23361	MAT 6:10	Ne no yokamai kiapanom bei norowanga kakom i unamie. Te ne kanum kamundi gore di fainguamere epe wom mangi tawa gore di fanamie.
23362	MAT 6:11	Nonon kopunanom nowapunga epena aro kakom i noro.
23367	MAT 6:16	Ena Yesu tokoi dume. “Ne yokamai ‘Yai Gumam kam make ei towapunga iran kua kopuna moi towapune,’ duwainga ena kasu beinga ari giranom gumanom koingamere epe koikeiyo. Kasu beinga yokamai giranom gumanom eriyom mokore epe beingoro te ari kanere ‘Kopuna nekenaro bemie,’ dime. Ena yokamai meinanom mora imie. Na kawom di ereye.
23370	MAT 6:19	Yesu tokoi dumia, “Ne yokamai tainom nokapu mangi tawa kuku boikeiyo. Mangi tawa i kitai nere te kiren siro ta bei niki deingoro te ari tai ta ta ama kunei neime.
23372	MAT 6:21	Ne tainum nokapu dungua akai tei ne nomanenum ama morame. Ena ne yokamai tainom nokapu kamundi kuku boi eiyo,” Yesu mouwomdi finga ari epe di erome.
23373	MAT 6:22	Te Yesu ka ta dumie. “Ne nomanenum i epe kewa denum minum ikai dome. Ena ne nomanenum i akai nokapu bei moranguai ena ne denum minum muruwo kewa dowame.
23375	MAT 6:24	Te Yesu tokoi dume, “Nenta kiapam yai ori surai kokonan bei erekenamie. Yaromi epe benangua yai ori ta mun fi tero te yai ori ta i niki de fi towame. Te yai ori ta gore di tero te yai ori ta gore di tekename. Ena yai ta ‘Na Yai Gumam kokonan towane benaye,’ diro te ‘Na kongo ori towane ako nowaye,’ ama epe duwangua i faikeme,” dume.
23376	MAT 6:25	Ena Yesu tokoi dume. “Iran na ne yokama ka ta di erowaiye. Ne yokamai kopuna te nuwi gai finga i ‘Ne goikenaro beiye,’ di fire inokore munmane eikeiyo. Ne yokamai kawom morainga i kopuna towane neimo? Ma deiyo! Yai Gumam kam ama neime. Te ne yokamai kawom morainga i ganom gai towane fimo? Ma deiyo! Ne ganom dinom i fire te Yai Gumam kam ama gore dume.
23377	MAT 6:26	Ena ne yokama kapuka kaniyo. Yokamai kui mukom woikere te kopuna kuku boire ikinom ikai eikeimie. Epe beikeingoro ena ne yokamai nenom kamundi moingua yaromi kapuka kopuna eromie. Ne yokamai kapuka yokamai bire ereime.
23378	MAT 6:27	Ne yokama moingi nenta eramom inokore eire fire beire noniki suwo tokoi morame? Yai epe beikename.
23379	MAT 6:28	Te ne yokamai gai fire inokore munmane eikeiyo. Ne yokama faruwa mena mokongua i kaniyo. Faruwa yokamai kokonan ikere te gai warekeime.
23381	MAT 6:30	Te epena kui tai moro mokongua ena ongo kui waure fiasi e donguari dowaimie. Kui dunguamere epe moinga Yai Gumam eken bei eromie. Ena Yai Gumam ne yokamai ama kenom bei erowamie. Ne yokamai nomanenom gawo gera fi kun daire moime.
23382	MAT 6:31	Iran ne yokamai ‘Nonon tora tai nowapune? Te nonon tora nuwi nowapune? Nonon tora gai firapune?’ epe inokore munmane eikeiyo.
23386	MAT 7:1	Ena Yesu mouwomdi finga ari tokoi di eromie. “Ne yokamai ari mapunom niki dongua beinga yoporam boiro ipu si erowainga ena Yai Gumam ne yokamai mapunom niki dongua beinga yoporam boiro ipu si erowame.
23387	MAT 7:2	Te ne yokama ari ipu si erowaingamere ena epe Yai Gumam ne yokamai ipu si erowame. Ne yokamai ari bei erowaingamere epe wom Yai Gumam ne yokamai ama epewo bei erowame.
23389	MAT 7:4	Ne okonum muromdi ipo eri duwarom ori dungua te tora bengoro ne emenum ‘Emenamyo, ne okonum muromdi ipo tai moro gawo ta dungua na bei dowaro beiye,’ di tenie?
23390	MAT 7:5	Ne kasu benga yaromi moinie. Koma nenen okonum muromdi eri duwarom ori ta dungua i bei dere ena okome ne okonum murom toren tokoi nokapu kanere ena emenum okom muromdi tai moro gawo ta dunguai bei de towanie.
23391	MAT 7:6	Te ne yokamai Yai Gumam tai yo tongua tarom i kapu kei erekeiyo. Ne yokama epe benaingoro kei yokamai inako dero ne yokama ganom karaime. Te ne yokama guwai gai nokapu kapu non gumamdi erekeiyo. Ne yokamai epe benaingoro non guwai gai boromdi wanaimie,” Yesu epe di erome.
23392	MAT 7:7	Te Yesu ka ta dume. “Ne yokamai ka make ei teinga mina wako teiyo! Ena yaromi erowamie. Te ne yokamai wan fure kan goi iyo! Ena ne yokama kanaimie. Te ne yokamai kori gumam gure diyo! Ena Yai Gumam kori yauname.
23396	MAT 7:11	Ne yokamai ari niki deinga moire ena ganoma tai nokapu ereingere ena ne yokamai nenom kamundi moingui mina wako towainga yaromi tai ta ta nokapu erowamie. Yaromi nokapu wom bei erowamie.
23397	MAT 7:12	Te ne yokama bei moiro ‘Ari suwo koropane tai mapunom epe bei norowaime,’ di firainga ena koma ne yokamai furo mapunom epe bei ereiyo! Ne yokamai tai epe benainga i Mose kam mapunom di guwo dungua te ka mapunom ari ori di ereinga i mapunom dume,” Yesu dume.
23400	MAT 7:15	Te Yesu tokoi dume. “Ne yokamai ka mapunom ari kasu unainga kan kenom beiyo! Yokamai ganom mena i nokapu wom dungoro mun kanime. Te ganom ikai koi niki ori wom dongua te kei biyom non sipsip ei nowaro wingamere epe yokamai ure ne yokamai bei niki de erowaime.
23401	MAT 7:16	Yokamai mapunom tora beime? Ne yokamai ari mapunom i kanere firaingere yokama ne yokama gumanom bawi erekenaimie. Kawom, ari furo eri kemeikeiwan dungui tei kaime woikeimie. Te ari fu kan kiraikoma dungui tei furo kopa ikeimie.
23406	MAT 7:21	Ne yokamai ‘Ari muruwo “Yai Oriyo, Yai Oriyo,” di nareinga yokamai Yai Gumam ari kiapanom bei erowangua akai ikai naime,’ epe di fikeiyo. Nemane. Ari na nenam kamundi moingua yaromi kam gore duwainga yokamai towane Yai Gumam ari kiapanom bei erowangua akai ikai naime.
23407	MAT 7:22	Kakom i unangua ari munmane ‘Yai Oriyo, Yai Oriyo, nonon “Ne arinuma moipune,” di fire ena Yai Gumam kam ari di erere te “Ne arinuma moipune,” di fire ena murom niki deinga yokamai ewi mena dere te kokonan ori ama bepune,’ di narowaimie.
23408	MAT 7:23	Ena kakom i na yokamai ‘Na ne yokamai gumanom ekankeye. Ne yokamai bianom bei moinga iran na moiki tei moikere fakai fiyo,’ di erowaye,” Yesu dume.
23417	MAT 8:3	Yesu okom sino tere yaromi gamdi akoro “Na epe di fiye. Ne nokapu nanie,” di tongoro ena epena wom yai mantai gaingua mora goungoro yai nokapu moimie.
23418	MAT 8:4	Yaromi nokapu moingoro Yesu “Firo! Yai ta di tekeyo! Ne fure fi mun ei teinga yai moingui tei fure ne ganum opom di tere te koma Mose ‘Ne mantai gainga mora gounangoro kapu miyom Yai Gumam to,’ dunguamere ne epe beyo. Ne kapu miyom Yai Gumam towangere ena ari yokamai kanere ‘Epena yaromi nokapu moime,’ duwaimie,” Yesu di tome.
23421	MAT 8:7	Yesu “Na furo yaromi bei nokapu de towaye,” di tongoro