23214	MAT 1:1	Yesu-Kirsa bĩncuɔmbaŋ cuu ba-naa dumaa ku yaa daaku: Yesu-Kirsa hilaa *Davidi hãayɛ̃lmba-na. Davidi fuɔ u hel *Abiramu hãayɛ̃lmba-na.
23219	MAT 1:6	Yese sire da Davidi. Davidi faŋo yaa juɔ ce nellentieŋo‑i. Fuɔ sire da *Salomɔ. Salomɔ nyu‑i, Uri ciɛŋo'i waa.
23221	MAT 1:8	Asa sire da Yosafa. Yosafa sire da Yoramu. Yoramu sire da Osiyasi.
23224	MAT 1:11	Yosiyasi sire da Yekoniya a naara bisãlmba namba. Huɔŋgu faŋgu'i nuɔ‑i baŋ bilaa *Isirahɛl-baamba‑i kã baa-ba *Babilɔni‑i-na.
23229	MAT 1:16	Yakɔbu sire da Yosɛfu. Yosɛfu sire biɛ ciɛŋo. U ciɛŋo‑i ba taa ba bĩ-yo Maari. Maari faŋo yaa huɔŋ Yesu maŋ baŋ bĩŋ-yoŋ *Kirsa‑i.
23230	MAT 1:17	Kuu dii ŋaa a doŋ Abiramu‑i-na a ji hi Davidi‑i, tonaamba cĩncieluo ba naa‑i dii. Aa a doŋ Davidi‑i-na a ji hi baŋ bilaa *Isirahɛl-baamba‑i huɔŋgu maŋ nuɔ‑i, tonaamba cĩncieluo ba bi naa‑i dii. A doŋ huɔŋgu faŋgu-na, ji hi Kirsa homma‑i, tonaamba cĩncieluo ba bi naa‑i tiraa ba ye dii hɔlma-na.
23231	MAT 1:18	Yesu-Kirsaŋ huɔŋ homma maŋ, ma yaa daama: U nyu‑i, Maari‑i, Yosɛfu yaa naa bel-o u dɔrŋo. Huɔŋgu naŋgu juɔ hi, *Diiloŋ-Yal diɛ ce kusũŋgu yiɛra Maari‑i-na. A ne da Yosɛfu saa naa hi suɔ-yo ciɛŋo yogo.
23232	MAT 1:19	Yosɛfu waa nelfɛfɛiŋo. Uŋ daa kusũŋguŋ yiɛraaya u dɔrŋo-na dumaaŋo-na, u sa taara u dii senserre yuɔ; wuɔ tuɔ taara u hiel u gboluoŋgu‑i u maama-na molo baa suɔ.
23233	MAT 1:20	Uŋ diyaa mafamma‑i u huɔŋga-na, Itieŋo *dɔrpɔpuɔrbiloŋo naŋ wuɔ carra-yuɔ dãnsãaŋ-nu a waŋ baa-yo wuɔ: «Yosɛfu, *Davidi hãayɛ̃lŋ nuɔ, *Diiloŋ-Yalle yaa ciɛ kusũŋ daaku yiɛra Maari‑i-na; baa kãalã, biɛ-yo.
23237	MAT 1:24	Yosɛfuŋ juɔ sire duɔfũmmu-na, wuɔ ce Itieŋo dɔrpɔpuɔrbiloŋ uŋ waaŋ mamaŋ baa-yo aa u dɔrŋo kãal jo ji tĩɛna baa-yo.
23238	MAT 1:25	Maariŋ kãalãa jo, u juɔ bɔrɔ dumaa Yosɛfu saa suɔ-yo ciɛŋo. Uŋ buɔra, Yosɛfu wuɔ haa biloŋo yerre‑i Yesu.
23239	MAT 2:1	Yesu huɔŋ Betelɛmu, dii *Yude mara nuɔ. Huɔŋgu faŋgu-na, *Erɔdi yaa waa *Yude yuŋgu-na. Uŋ huɔŋ, hiriemba namba waa bãpagũŋgu-na; baa sire a jo *Yerusalɛmu‑i-na
23240	MAT 2:2	a ji ta ba yuure u kũŋgu‑i wuɔ: «*Yuifu ba nellentieŋo maŋ huɔŋ fɛlɛmma‑i uu dii hie? I daa u mɔɛle‑i bãpagũŋgu-na ku'i ciɛ i sire tiɛ jo diɛ ji jaal-o.»
23248	MAT 2:10	Ba hɔŋ muɔ gbuu pãŋ fɛ̃.
23249	MAT 2:11	Baa har suur ka da biloŋo‑i baa u nyu‑i. Baa dũuna jaal-o aa naa fir ba coŋgorni‑i hiel sɛ̃nɛ hã-yo baa wusũnaŋo a naara *miir-namma.
23251	MAT 2:13	Hirieŋ baŋ taa, Itieŋo *dɔrpɔpuɔrbiloŋ wuɔ carra Yosɛfu‑i dãnsãaŋ-nu a waŋ baa-yo wuɔ: «Yosɛfu, *Erɔdi ka sire wuɔ u taara naacombiloŋo‑i ko-yo. Sire ŋ gbar baa-yo baa nyuŋo‑i hiere na ka tĩɛna Esipi. Da mi saa ji cira na jo, molo baa jo.»
23252	MAT 2:14	Yosɛfu wuɔ bi sire isuɔŋgu faŋgu-na a biɛ naacombiloŋo‑i baa u nyu‑i hũu ŋ hã-mi! Esipi.
23254	MAT 2:16	*Erɔdiŋ juɔ niya naa, wuɔ suɔ wuɔ hirieŋ daaba tãalãa-yo aa cor ba deŋ. U huɔŋ kaa gbuu pãŋ du. Wuɔ cira ba wuɔra ko naacombiemba maŋ saa cor bieŋa hãi yogo Betelɛmu‑i-na hiere baa nilɛiŋa maŋ u kɔtɔnni-na. Hiriemba naa pigãaŋ-yo huɔŋgu faŋgu yaa‑i wuɔ mɔɛle duɔŋ ta di hel.
23257	MAT 2:19	*Erɔdiŋ juɔ ku, Itieŋo *dɔrpɔpuɔrbiloŋo naŋ wuɔ carra Yosɛfu‑i dãnsãaŋ-nu dii Esipi‑i-na
23259	MAT 2:21	Yosɛfu wuɔ bi sire a biɛ naacombiloŋo‑i baa u nyu‑i ba bir kã Isirahɛl-na.
23260	MAT 2:22	Erɔdi biɛŋo naŋo waa, ba taa ba bĩ-yo Arkelɔsi. Yosɛfuŋ kãa, wuɔ nu-ma wuɔ tuoŋ uŋ kuu, u yaa ciɛ nellentieŋo‑i *Yude‑i-na. Kor maa ta ma da Yosɛfu‑i u saa siɛ duɔ kã ka tĩɛna terieŋgu-na. Diiloŋ wuɔ piiye baa-yo dãnsãaŋ-nu wuɔ u kã u ka tĩɛna *Galile mara nuɔ.
23264	MAT 3:3	Diiloŋo puɔraa *Isayi waŋ Nsãa fuɔ maama yaa wuɔ: «Molo dii tuɔ hohuola hĩɛkuraaŋgu-na wuɔ: ‹Migãaŋ Itieŋo hũmieŋa‑i Cãaŋ-yaŋ na viinu-yɛi.›»
23269	MAT 3:8	Yaaŋ aa na ta na ce kumaŋ faa, ku yaa ka pigãaŋ wuɔ na naana na cilɔbabalaŋo‑i kelkel.
23270	MAT 3:9	Baa na da niɛ sĩ *Abiramuŋ yeŋ na bĩncɔiŋo Diiloŋo siɛ ka gãŋ baa-na. Mi tũnu-nɛi: Naŋ fiɛ da tãmpĩɛŋa maŋ daaya‑i, Diiloŋo gbãa bir-a ce-ya Abiramu hãayɛ̃lmba namaa fuoŋgu-na.
23271	MAT 3:10	Maale nuŋgu saaraa jĩna. Tibiiŋgu maŋ da ku saa maŋ biefɛfɛiŋa, ku jũŋ aa sɛnu.
23272	MAT 3:11	Muɔmi batiseŋ-na baa hũmma yoŋ da mi pigãaŋ wuɔ na naana na cilɔbabalaŋo‑i; ŋga molo ka jo mi huoŋgu-na. Kutieŋo fɔ̃ŋgũɔ jĩɛnya mɛi wuoŋo‑i. Mɛi saa piɛra u natãaŋgu‑i. Fuɔ ka batiseŋ-na baa *Diiloŋ-Yalle baa dãamu.
23273	MAT 3:12	Kɔkɔruɔŋgu dii u naŋga-na. U ka pe u dĩmma‑i. Duɔ ji pe-ma tĩ hiere torre-na, u ka kũɔl belle‑i dii-de inɔŋgɔ̃-na aa sɛnu fuoru‑i baa dãamu. Dãamu fammu sa dĩŋ dede.»
23275	MAT 3:14	Nsãa wuɔ ka muo jãŋ wuɔ fuɔ siɛ ce-ma. Aa naa tuɔ piiye baa-yo wuɔ: «Nuɔnɛi saaya ŋ batiseŋ muɔ, nuɔ da ŋ bir yaŋ aa jo wuɔ mɛi ji batiseŋ-ni, mi batiseŋ-ni niɛ?»
23278	MAT 3:17	Baa nu molo piiye dɔrɔ‑i-na wuɔ: «Mi Biɛŋo yaa daayo‑i; u maama sa suɔ aa dɔlnu-miɛ. U yaa fĩɛŋ mi huɔŋga‑i.»
23284	MAT 4:6	aa naa cira: «Da kuɔ Diiloŋ-Biɛŋo yaa nuɔŋo‑i kelkel, tie ŋ diire i ne! Ma sĩ ma nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: ‹Diiloŋo ka ce *dɔrpɔpuɔrbiemba tũu-ni ba nammu-na ŋ baa ji tisĩŋ ŋ fɛrɛ› kɛ?»
23286	MAT 4:8	Sitãni wuɔ tiraa kã baa-yo tãnuŋgu naŋgu dɔrɔ‑i-na, ku maama saa fa baa jajaatamma‑i, ka pigãaŋ-yo nilɛiŋa‑i hiere baa a huɔya-niini‑i
23288	MAT 4:10	Uŋ waaŋ mafamma‑i, Yesu wuɔ cira: «Sitãni, kã ŋ filiɛŋ ŋ halaŋ! Ma nyɛgãaŋ Diiloŋ-nelma-na wuɔ: ‹Ŋ saaya ŋ ta ŋ dũuna ŋ jaal Itieŋo‑i Diiloŋo yaa‑i, aa ta ŋ cãa u yaa u diei yoŋ.›»
23291	MAT 4:13	Uŋ kãa, u saa ka tĩɛna Nasarɛti‑i-na, wuɔ kã ka tĩɛna Kafarnamu, dii dalaŋga caaŋgu-na. Terieŋgu faŋgu‑i, Sabulɔ̃ hĩɛma, fuɔ baa Nefutali.
23293	MAT 4:15	Isayi waaŋ-ma wuɔ: «Sabulɔ̃ hĩɛma-na, Nefutali nelle-na, dii dalaŋga caaŋgu-na, kã ka hel dii *Yurdɛ̃ nuoraaŋgu bomborma-na, a biɛ Galile‑i hiere, *niɛraamba nelle‑i, bamaŋ waa hiere kukulma-na, cecerma hilaa-bɛi.
23300	MAT 4:22	Bafaŋ baa tiraa nanna ba beŋo‑i baa ba to‑i aa cu u huoŋ-nu.
23306	MAT 5:3	«Bamaŋ kaalaaŋ baa Diiloŋo‑i, ba yunni dɔlaa; *Diiloŋ-nelle‑i bafamba diele‑i.
23312	MAT 5:9	Bamaŋ fĩɛŋ ba muntĩɛnammu‑i, ba yunni dɔlaa; Diiloŋo ka tuɔ bĩ ba yaa u bisãlmba‑i.
23313	MAT 5:10	Baŋ ceŋ bamaŋ kpãncɔ̃lgũɔ ba viisĩnni maama-na, ba yunni dɔlaa; Diiloŋ-nelle‑i bafamba diele‑i.
23315	MAT 5:12	Taa na gbu na nyɛ aa na fɛ̃ na hɔmmu‑i; Diiloŋo ka pã-na bɔi dɔrɔ‑i-na. Na saa da, *Diilopɔpuɔrbiemba maŋ siire namaa yaaŋga-na, ba ciɛ-ba sũlma dumɛi.»
23316	MAT 5:13	«Namɛi dii dãmma‑i hĩɛma-na. Ŋga dãŋ da ma ji saara, ma gbãa tiraa ce niɛ ce kpɛ̃nnɛ? Ma siɛ gbãa fa wɛima; ba biɛ ka kũnna fuoreŋ.
23317	MAT 5:14	«Namɛi fitĩmbaa namaa hĩɛma-na. Na saa da, nelle maŋ da di waa tãnuŋ dɔrɔ, di sa fuo.
23318	MAT 5:15	Na suyaa wuɔ ba sa celieŋ fitĩnuɔ‑i aa biɛ bĩŋkũŋgu cure-yuɔ. Ba haa-yo dɔrɔ terieŋgu ce hiere da gbaa.
23319	MAT 5:16	Fitĩnuɔŋ ceŋ gbagbaama‑i dumaa, namaa na saaya na ta na ce gbagbaama‑i dumɛi nuɔmba hɔlma-na; ku yaa ba ka da na maacenfafamma‑i aa ta ba kaal na To‑i dɔrɔ‑i-na.»
23320	MAT 5:17	Ku huoŋgu-na, Yesu wuɔ cira: «Baa na da niɛ sĩ *Moisi‑i baa *Diilopɔpuɔrbiembaŋ nyɛgãaŋ mamaŋ hã-na wuɔ na ta na ce, mi juɔ da mi ji gbuonu ma yaa‑i, ma'i sĩ. Mi juɔ da mi ji pigãaŋ-na nelma famma belle yaa‑i.
23321	MAT 5:18	Yaaŋ mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Dɔrɔ‑i baa hĩɛma‑i da ni gbãŋ waa tĩ, nelma diei siɛ gbãa gbuo nel daama-na. Halle cɛkũɔ, ma siɛ gbãa gbuo, fuɔ miwaaŋo tĩmma.
23322	MAT 5:19	Terieŋgu faŋgu-na, halle nelma maŋ yuraanu yaŋ nel daama-na, umaŋ duɔ saa wuɔ ma hũmelle‑i, aa tiraa ce banamba ce fuɔ temma‑i, u yaa ka waa huoŋgu-na *Diiloŋ-nelle-na. Ŋga umaŋ duɔ wuɔ ma hũmelle‑i, aa ce banamba ce fuɔ temma‑i, kutieŋo ka ce nelbuɔ Diiloŋ-nelle-na.
23324	MAT 5:21	«Naŋ siire, na nuɔ wuɔ ma waaŋ baa i bĩncuɔmba‑i wuɔ molo saa saaya u ko u nanolŋo. Da ŋ ko ŋ nanolŋo‑i ba saaya ba bĩ-ni fãamaaŋ ba terieŋ-nu.
23325	MAT 5:22	Ŋga ma miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na ma yaa daama: Nuɔni maŋ da ŋ nyɔ ŋ nuoŋgu baa ŋ nanolŋo‑i, ba saaya ba bĩ-ni fãamaaŋ ba terieŋ-nu. Umaŋ duɔ tuora u nanolŋo‑i wuɔ mimilãŋo, ba ka bĩ kutieŋo‑i fãamaaŋ ba terieŋ-nu. Umaŋ duɔ bi gbɛ̃ u nanolŋo‑i wuɔ nelsɔsɔiŋo, ba ka caa kutieŋo‑i.
23326	MAT 5:23	A ce dumaaŋo-na, da ŋ fiɛ kã baa bĩŋkũŋgu da ŋ ka pã-ku hã Diiloŋo‑i, aa ka ne da wɛima dii nuɔ baa moloŋ hɔlma-na,
23328	MAT 5:25	«Moloŋ cɛ̃mɛl da di waa-niɛ aa wuɔ u ka bĩ-ni, gbãŋ baa-yo; baa yaŋ ãndaaŋgu hi fãamaambaa-ba‑i. Da ku hi-ba, ba ka hã fɔ̃ŋgɔ̃taamba‑i baa-ni, fɔ̃ŋgɔ̃taamba bel-ni ka dii-ni kaso.
23330	MAT 5:27	«Naŋ siire, na nuɔ ba ciɛra wuɔ ŋ saa saaya ŋ ce *fuocesĩnni.
23331	MAT 5:28	Ŋga ma miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na ma yaa daama: Nuɔni maŋ da ŋ ne moloŋ ciɛŋo‑i baa yufelle nande, kuu dii ŋaa ŋ gaala baa-yo tĩ ŋ huɔŋga-na.
23332	MAT 5:29	Terieŋgu faŋgu-na, da ŋ da ŋ nadieyufelle dii-ni kuubabalaaŋgu cemma-na, hiel-de ŋ fara ŋ nanna dii daalɛi. Da ŋ suur yufeduɔla nuɔ Diiloŋ-nelle-na, ku bɔyaa ba da ba ka caa-ni baa ŋ yufieŋa‑i a hãi‑i-na.
23333	MAT 5:30	Da ŋ da ŋ nadienaŋga dii-ni kuubabalaaŋgu cemma-na, kar-ka ŋ fara ŋ nanna dii daalɛi. Da ŋ suur nagãduɔla nuɔ Diiloŋ-nelle-na, ku bɔyaa ba da ba ka caa-ni baa ŋ nammu‑i mu hãi‑i-na.»
23335	MAT 5:32	Ŋga ma miŋ ka waŋ mamaŋ baa-na ma yaa daama: Ciɛŋo maŋ duɔ u sa wuɔra u ce bɛmba, aa u bɔlɔ nanna-yuɔ, kuu dii ŋaa u diyaa-yo *fuocesĩnni-na. Aa da ba bi nanna ciɛŋo maŋ aa ŋ biɛ-yo, ŋ saa wuɔ Diiloŋ-hũmelle; ŋ ciɛ fuocesĩnni‑i dumaaŋo-na.»
23338	MAT 5:35	Molo baa bi hiel u niele hĩɛma-na; Diiloŋ gbeiniŋ-munjĩnammu. Molo baa bi cira fuɔ baa *Yerusalɛmu; Itieŋo nelle yaa difande‑i.
23339	MAT 5:36	Molo siɛ gbãa ce halle kuɔsĩŋgu diei pusũŋ u yuŋgu-na, u siɛ bi gbãa ce ku biil; terieŋgu faŋgu-na, molo baa bi cira fuɔ baa u yuŋgu.
23340	MAT 5:37	Da ba yuu-na mamaŋ, da kuɔ ma yaa‑i, na cira: ‹Ũu, ma yaa‑i.› Da kuɔ ma'i sĩ, na cira: ‹E'e, ma'i sĩ.› Baa na cira: ‹Muɔ baa Diiloŋo mi saa ce daama‑i!› *Sitãni-nelma‑i mafamma‑i.»
23341	MAT 5:38	«Naŋ siire, na nuɔ ba ciɛra umaŋ duɔ muonu u nanolŋ yufelle, ba bi muonu kutieŋo diele‑i ku sɔlaaŋgu. Umaŋ duɔ ka u nanolŋ nyilãaŋgu, ba bi ka u kũŋgu‑i ku sɔlaaŋgu.
23343	MAT 5:40	Umaŋ duɔ u ka bĩ-ni fɔ̃ŋgɔ̃taaŋ-terieŋ-nu a hũu ŋ joŋgoryelle‑i, hã-yo baa-yo baa ŋ joŋgorbuɔ‑i hiere.
23348	MAT 5:45	ku yaa na ka waa na To‑i dɔrɔ‑i-na u bɛŋ namaa kelkel. U yaa hielaaŋ bãaŋgu‑i u hã nelbabalaamba‑i baa nelfafaamba‑i hiere aa bi tuɔ dãa u hã nelfafaamba‑i baa nelbabalaamba‑i hiere.
23350	MAT 5:47	Da na ta na fiɛlnu na jaal na sɔsuɔtaamba yoŋ, hai moloŋo‑i siɛ gbãa ce kufaŋgu‑i? Bamaŋ sa suyaaŋ Diiloŋo‑i ba sa ce-ku dii wɛi, aa ji da baa namaa?
23351	MAT 5:48	Yaaŋ aa na ta na ce kumaŋ faa, ŋaa na To maŋ dɔrɔ‑i-na uŋ ceŋ dumaa.»
23352	MAT 6:1	Ku huoŋgu-na Yesu wuɔ cira: «Baa na ta na wuɔ na Diiloŋ-hũmelle‑i wuɔ nuɔmba da-na; da na ce mafamma‑i, na To‑i dɔrɔ‑i-na u siɛ ka pã-na.
23353	MAT 6:2	Da ŋ da bĩŋkũŋgu da ŋ hã sũntieŋo‑i, baa ce ŋaa yetaarataambaŋ ceŋ dumaa *Diilonelhãalãdũnni-na baa nelleŋ-huɔŋga-na; ba taara nuɔmba da-ba aa cira bafamba faa. Mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Bamaŋ ciɛŋ kufaŋgu‑i, ba daa ba maacemma sullu‑i tĩ.
23355	MAT 6:4	ku yaa ma siɛ hel bomborma-na. Niŋ ciɛ kumaŋ, ŋ To‑i Diilo fuɔ daa-ku, u ka pã-ni ku sɔlaaŋgu.»
23356	MAT 6:5	«Da na'a na cãrã Diiloŋo‑i baa na ta na ce ŋaa yetaarataambaŋ ceŋ dumaa. Yetaarataaŋ da ba'a ba cãrã Diiloŋo‑i *Diilonelhãalãdũnni-na, halle baa nelleŋ-huɔŋga-na, ba sire yiɛra ba gbeiniŋ nuɔmba da ba da-ba. Mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Bamaŋ ciɛŋ kufaŋgu‑i, ba daa ba maacemma sullu‑i tĩ.
23357	MAT 6:6	Da ŋ'a ŋ cãrã Diiloŋo‑i, suur dũŋ-nu aa ŋ bĩŋ-ku ŋ fɛrɛŋ nuɔ, ŋ To dii terieŋgu faŋgu-na, cãrã-yuɔ. Niŋ fuyaa ta ŋ ce kumaŋ u daa-ni, u ka pã-ni.
23358	MAT 6:7	«Da na ta na cãrã Diiloŋo‑i, baa na ta na piiye pirri ŋaa bamaŋ sa suyaaŋ Diiloŋo‑i baŋ ceŋ dumaa. Bafamba daa niɛ sĩ da ba piiye agaga ku yaa Diiloŋo ka nu ba nuŋgu‑i.
23367	MAT 6:16	«Da na dii sũŋgu‑i, baa na vãa na yammu‑i ŋaa yetaarataambaŋ ceŋ dumaa. Yetaarataaŋ da ba dii sũŋgu‑i, ba vãa ba yammu‑i nuɔmba da ba suɔ wuɔ bafamba diyaa sũŋgu. Mi waŋ ninsoŋo‑i baa-na: Bamaŋ ciɛŋ kufaŋgu‑i, ba daa ba maacemma sullu‑i tĩ.
23368	MAT 6:17	Ŋga da ŋ dii sũŋgu‑i, saar ŋ yaaŋga‑i da welewele aa ŋ migãaŋ ŋ yukuɔsĩnni‑i fafamma,