23217	MAT 1:4	Aram pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Aminadab. Ajta Aminadab pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Naasón. Tɨꞌɨj jí Naasón típeꞌeri jáꞌaraa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Salmón.
23218	MAT 1:5	Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Salmón, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Booz. Ayee pu ántehuaacaꞌa ɨ́ náànajraꞌan ɨ́ Booz tɨjɨ́n Rahab. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Booz, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Obed. Ajta ayén ántehuaacaꞌa ɨ́ náànajraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Obed tɨjɨ́n Rut. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Obed, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Isaí.
23219	MAT 1:6	Isaí pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ David, ɨ́ tɨ ajta teꞌenteájrupi ɨ́ rey jɨmeꞌe. Aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, jamuan aꞌɨ́jna tɨ ajta ɨ́raꞌaraꞌan púꞌeeneꞌe aꞌɨ́jna ɨ́ Urías, aꞌɨ́ɨ mú típeꞌeri muáꞌaraa aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa jáꞌaraa tɨjɨ́n Salomón.
23220	MAT 1:7	Salomón pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Roboam. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Roboam, aꞌɨ́ɨ pu péꞌericɨraꞌan púꞌeeneꞌe ɨ́ Abías. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Abías, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Asa.
23225	MAT 1:12	Matɨ́ꞌɨj miyen huajaꞌuvíꞌitɨ, aj puꞌi Jeconías seɨ́j típeꞌeri jáꞌaraa tɨ ayén ántehuaacaꞌa tɨjɨ́n Salatiel. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Salatiel, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Zorobabel.
23227	MAT 1:14	Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Azor, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Sadoc. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Sadoc, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Aquim. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Aquim, aꞌɨ́ɨ pu rapeꞌericaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Eliud.
23234	MAT 1:21	Aꞌɨ́ɨ pu teáatacan tiyaúj aꞌame. Ayee xu nuꞌu raatámuaꞌati tɨjɨ́n JESUS, aꞌiné aꞌii pu aꞌɨ́ɨn puꞌéeneꞌe aꞌame ɨ́ tɨ huáꞌa japua niuuni ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa ɨ́ mej meri auteájturaa ɨ́ Dios jemi. ―Ayee pu tiuꞌutaxájtacaꞌa.
23238	MAT 1:25	Mɨ́ ajta, capu jamuan huáhuii ajta caí huanúꞌihuacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ teáataꞌa. Matɨ́ꞌɨj mi miyen raatamuáꞌa tɨjɨ́n JESUS.
23246	MAT 2:8	Ajta áꞌiyen huaꞌutaꞌaíj mej áꞌucɨɨne aꞌujna u Belén. Ayen tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu, setáꞌaj yáꞌuhuauni temuaꞌa naa seꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. Setɨ́ꞌɨj raateún, aj xu si mú aꞌuvéꞌejuꞌun setáꞌaj naatáꞌixaateꞌen, neatáꞌaj neajta inee áꞌumeꞌen, neatáꞌaj rɨ́ꞌɨ tiraateájtuaani.
23251	MAT 2:13	Matɨ́ꞌɨj aꞌucɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej jeíhua támuaꞌarejcaꞌa, jaꞌatɨ́ pu huataseíjre aꞌɨ́jna jemi ɨ́ José tɨ́ꞌɨj tíꞌimaaracaꞌa. Aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ, aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeeneꞌe seɨ́j tɨ tíꞌivaɨreꞌe u ta japua. Ayee pu tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ájchesi. Patáꞌaj ráꞌanviꞌitɨn peꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, pajta ɨ́ náànajraꞌan. Áꞌuraꞌa patáꞌaj raatéꞌavaa mɨ paꞌarɨꞌɨ, pajta ɨ́ náànajraꞌan. Huáꞌanviꞌitɨchi aꞌujna Egipto. Setáꞌaj seꞌuun aꞌutéꞌen ajta nenaꞌa caí neajtahuaꞌa amuaatáꞌixaateꞌen jaꞌanáj tɨ huatárɨꞌɨristari sej yé uvéꞌenen seyajna. Ayee xu huárɨni aꞌiné aꞌɨ́jna ɨ́ Heródes, aꞌɨ́ɨ pu rahuauni ɨ́ paꞌarɨꞌɨ tɨ i raajéꞌica. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa.
23258	MAT 2:20	―Ájchesi. Ánviꞌitɨchi hui aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ, pajta ɨ́ náànajraꞌan. Setáꞌaj jáꞌucɨɨne seꞌújna chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Israél. Puꞌuri huamɨ́ꞌɨ ɨ́ tɨ rajéꞌicatamɨꞌɨcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ paꞌarɨꞌɨ. ―Ayee pu tiraatáꞌixaa.
23263	MAT 3:2	Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌiné puꞌuri hui tɨ́n aꞌájna tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios íiyen tiuꞌutaꞌaíjta nainjapua ɨ́ chaanaca.
23288	MAT 4:10	Aj pu i Jesús ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aricu, múꞌee pej iꞌi tiyaaruꞌu, aꞌiné ayée pu téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze tɨjɨ́n: “Setáꞌaj raateánajche seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa ɨ́ aꞌamua Dios. Aꞌɨ́j xuꞌu huatévaɨreꞌen.”
23295	MAT 4:17	Tɨꞌɨj jí aꞌɨ́ɨn Jesús aꞌutéjche tɨ tihuáꞌamuaꞌaten. Ayee pu tihuáꞌatixáateꞌajraa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj seɨcɨé tiúꞌumuaꞌati ɨ́ ru tzajtaꞌa aꞌiné puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin tɨ tiuꞌutaꞌaíjta ɨ́ Dios íiyen chaanaca japua.
23296	MAT 4:18	Ajta ɨ́ Jesús, áa pu ꞌejtémeꞌecaꞌa aꞌájna vejliꞌi tɨ eꞌeveꞌeꞌástɨme ɨ́ jaj tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Galilea. Tɨ́ꞌɨj i aꞌɨ́mej huaseíj ɨ́ mej huaꞌapua ɨ́ mej ruꞌihuaamuaꞌa púꞌeen. Aꞌɨ́ɨme mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, ajta juutzeájraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ Andrés. Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, ayée mú majta ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Pedro. Aꞌɨ́ɨ mú xɨéjmuaꞌari jɨ́n huaꞌité viviꞌiracaꞌa. Ayee muꞌu tíꞌijrɨꞌɨrejcaꞌa aꞌɨ́ɨme.
23299	MAT 4:21	Tɨ́ꞌɨj ijtáꞌi áꞌayee aꞌuréꞌene. Ajtahuaꞌa pu huaꞌapuaca huaseíj ɨ́ mej ruꞌihuaamuaꞌa púꞌeen. Seɨ́j pu ayén ántehuaa tɨjɨ́n Jacobo. Ajta ɨ́ juutzeájraꞌan, ayée pu ántehuaa tɨjɨ́n Juan. Aꞌɨ́ɨ pu huáꞌapeꞌeri ɨ́ Zebedeo. Aꞌuu mú aꞌaráteꞌecaꞌa ɨ́ canuuhuaꞌa jetze. Huáꞌa jamuan pu arácatii ɨ́ huaꞌatáàta. Xɨéjmuaꞌari mú rɨ́ꞌɨ tíꞌiruurejcaꞌa tɨ tíꞌisiujtzaꞌani. Tɨ́ꞌɨj i Jesús huaꞌutajé mej mi jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌen.
23302	MAT 4:24	Aj mú mi ráamuaꞌareeriꞌi tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa seɨ́j ɨ́ chuéjraꞌa japua tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Siria. Aꞌɨ́j mú huámuaꞌareeriꞌi aꞌij tɨ tiꞌitɨ́j huáruu aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Matɨ́ꞌɨj mi u huajaꞌaráaviꞌitɨ ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi, tɨ tiꞌimuꞌíi ɨ́ cuíꞌiniꞌiraꞌa. Seica mú huápɨꞌɨ tíꞌicucuiꞌicaa, ajta seica, capu huáꞌacaꞌanistiꞌiracaꞌa. Ajta seica, tiyaaruꞌu pu huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌecaꞌa, majta seica ɨ́ tɨ huaꞌacáteuunéjmeꞌecaa, majta seica mú cɨyáaxaviꞌi. Naíjmiꞌica pu tihuáꞌuhuaa.
23303	MAT 4:25	Jéihua mú ajteáxɨɨrecaꞌa ɨ́ teɨte, ɨ́ mej meꞌuun eꞌeráacɨ aꞌujna chuéjraꞌa japua u Galileeye. Majta seica, aꞌúu mú eꞌeráacɨ tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n tamuáamuataꞌa tɨ chájtaꞌajme, majta seica meꞌújna jáꞌahuaꞌa u Jerusalén, majta seica tɨ́j naꞌa aꞌuun tɨ huatacáꞌa u Judea. Seica mú majta aitacɨ́j ɨ́ mej utavén pújmeꞌen eꞌechéjmeꞌe u Jordán. Jéihua mú jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe.
23314	MAT 5:11	’Setáꞌaj huaújtemuaꞌaveꞌen setɨ́j senaꞌa puaꞌamé múꞌeen, tɨ puaꞌa meꞌɨ́n ɨ́ teɨte miyen aꞌij puaꞌa tejáꞌamuaxajta, majta aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure naꞌari huaꞌitzi jɨ́n tejáꞌamuaxajtziꞌi meꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej tíꞌixaxaꞌa neetzi jetze meꞌecan.
23315	MAT 5:12	Setáꞌaj huaújtemuaꞌaveꞌen. Caxú ruxɨeemɨsteꞌe, aꞌiné jeíhua pu tejáꞌamuacɨꞌɨti ɨ́ ta japua Dios tɨ éꞌeseijreꞌe. Ayee mú cheꞌatá menaꞌa huáꞌuruu aꞌɨ́mej ɨ́ mej mejmíꞌi tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan.
23328	MAT 5:25	’Setáꞌaj caꞌanacan raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen aꞌɨ́jna jamuan ɨ́ tɨ muájchaꞌɨɨreꞌe, tɨ́ꞌɨj auj muáꞌanviꞌitɨn huáꞌa jemi ɨ́ jueesi. Setáꞌaj siyen raaxɨ́ꞌepɨꞌɨntareꞌen setɨ́ꞌɨj seuj huajúꞌun ɨ́ juye jetze. Naꞌari tɨ puaꞌa pecaí piyen huárɨni, aꞌɨ́ɨ pu múꞌeetzi tiuꞌutátuiireꞌesin ɨ́ juees jemi. Ajta aꞌɨ́jna múꞌeetzi pu tiuꞌutátuiireꞌesin jemin aꞌɨ́jna ɨ́ tɨ ravaɨreꞌe. Ajta aꞌɨ́ɨn tɨ ravaɨreꞌe, aꞌɨ́ɨ pu muaꞌiteánajsin.
23336	MAT 5:33	’Seajta xuꞌuri ráanamuajriꞌi seꞌíjna i niuucari ɨ́ mej mejmíꞌi tihuaꞌutáꞌixaa ɨ́ teɨte tɨjɨ́n: “Capej yáꞌujɨpuan ɨ́ pej jɨ́n teꞌatáꞌaratziira niuucajtzeꞌen ɨ́ Dios.”
23360	MAT 6:9	Ayee xu si tíꞌijhuaviira. Siyen tɨjɨ́n: Múꞌee, ɨ́ pej táꞌiyaꞌupua, aꞌúu pej éꞌeseijreꞌe u ta japua, michéꞌe rɨ́ꞌɨ yáꞌunamuajra aꞌij pej ántehuaa.
23380	MAT 6:29	Mɨ́ neajta inee, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌɨ́jna ɨ́ rey, aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón teecan, jéꞌecan pu huápɨꞌɨ tíꞌijchaꞌɨɨcaꞌa. Mɨ́ ajta, capu jaꞌanáj naa éeneꞌen tiuꞌuteújchejte tɨ́j mɨ xuuxuꞌu.
23392	MAT 7:7	’Setáꞌaj siyen seuj rahuauca ɨ́ Dios jemi, aꞌiné aꞌɨ́ɨ pu tejámuaatáꞌasin. Tɨ́ puaꞌa siyen rahuauca ɨ́ jemin, aj xu xaa ráateuni jemin ɨ́ Dios. Seucheꞌe seajta teꞌejteátuꞌasixɨꞌɨn ɨ́ puéerta jetze. Dios pu xaa teꞌantácuuna, amuaatáꞌasin ɨ́ sej jɨ́meꞌen rahuauhuau.
23397	MAT 7:12	’Aꞌɨ́j xu jɨ́n siyen huárɨni nain jɨmeꞌe. Setáꞌaj siyen cheꞌatá senaꞌa huáꞌuruuren ɨ́ ruxɨ́ꞌej teɨte aꞌij sej tíꞌijxeꞌeveꞌe mej miyen amuáaruuren múꞌejmi. Ayee pu huataújmuaꞌa nain tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze Moisés tɨ raꞌuyúꞌuxacaꞌa, ajta ɨ́ seica jetze ɨ́ mej raꞌuyúꞌuxacaꞌa aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌixaxaꞌataꞌa ɨ́ Dios jetze meꞌecan.
23398	MAT 7:13	’Sej si eꞌaráꞌasti aꞌúu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe, ayée xu huárɨni. Aꞌuun xu aꞌuteárute ɨ́ puéerta jetze tɨ cɨ́j antéeyauj. Jee xaa, seɨ́j pu seijreꞌe ɨ́ puéerta tɨ antéeyauj. Aꞌuu pu pújmeꞌen eꞌenténineꞌi ɨ́ juye tɨ ajta auuyaúj. Muꞌiitɨ́ mú meꞌuun aꞌuteáruꞌipi, majta aꞌɨ́j mú japuan cɨɨne ɨ́ juye tɨ auuyaúj. Matɨ́ꞌɨj meꞌuun aꞌuréꞌenen aꞌu tɨ aupuáꞌari, naímiꞌi mú jéꞌe huaújpuaꞌarixɨꞌɨsin, micu. Miyáꞌujɨsin ɨ́ ruxɨ́ejniuꞌuca tɨ auj ruuricaꞌa.
23408	MAT 7:23	’Mɨ́ neajta inee, ayée nu hui tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin tɨjɨ́n: “Canu jaꞌanáj amuaamuáꞌa aꞌatéenni sej púꞌeen. Caxu aꞌatzu neteɨ́testemuaꞌa púꞌeen. Sericu, sej hui iiyecuí inee jemi, mɨ sej aꞌij puaꞌa rɨcɨ.”
23446	MAT 8:32	Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu. Matɨ́ꞌɨj mi huiráacɨ. Aj mú mi huáꞌa tzajtaꞌa aꞌuteájrupi ɨ́ tuiixute. Majta meꞌɨ́n ɨ́ tuiixu, matɨ́ꞌɨj mi huataúruu aꞌuun pújmeꞌen játeꞌana tɨ aꞌatamɨ́ꞌɨye. Matɨ́ꞌɨjtá mi atéavatzɨ á jaataꞌa. Aj mú mi aujámɨ naíjmiꞌi.
23461	MAT 9:13	Sericu, setáꞌaj tihuaújmuaꞌaten seꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej si yaúꞌitɨee xáꞌaraꞌani aꞌij tɨ huataújmuaꞌa aꞌíjna i niuucari aꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej raxɨ́ꞌeveꞌe mej mi áꞌujcuꞌuve rujɨ́ɨmuaꞌa. Mɨ́ neajta, canu aꞌatzu raxɨ́ꞌeveꞌe mej tiuꞌutámuaɨꞌɨvejta. Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen ineetzi jemi, canu neꞌɨ́jna jɨ́n yé véꞌeme nej aꞌɨ́mej huatáꞌinen ɨ́ tɨ ayén tihuáꞌamitɨejteꞌe mej xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ sino aꞌɨ́mej ɨ́ mej miyen tirúꞌumuaꞌaree ɨ́ ru tzajtaꞌa ɨ́ mej caí xɨ́ꞌepɨꞌɨn rɨcɨ.
23472	MAT 9:24	Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Sericu, xuꞌirácɨɨni múꞌeen, aꞌiné capu mɨꞌɨchi mɨ temuaij, sino cutzú puꞌu. Mɨ́ majta, aꞌɨ́ɨ mú raateꞌatzeájraa meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌij tɨ tiuꞌutaxájtacaꞌa.
23486	MAT 9:38	Aꞌɨ́j pu jɨ́n, ayée pu tiúꞌujxeꞌeveꞌe. Setáꞌaj siyen tíꞌijhuaviira seꞌɨ́jna ɨ́ tavástaraꞌa tɨ ayén huáꞌuruuren mej mi teɨtestemuaꞌameꞌen puꞌéeneꞌen muáꞌaraꞌani, tɨ i aꞌɨ́ɨn tavástaraꞌa huaꞌuréꞌeꞌitixɨꞌɨn ɨ́ mej tíꞌimɨjhuaca mej mi huáꞌajseɨreꞌen ɨ́ Dios jemi.
23488	MAT 10:2	Ayee mú ánteꞌarua aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase, aꞌɨ́mej ɨ́ tɨ Jesús huaꞌutaꞌítecaꞌa. Amuacaícan, aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Pedro. Aꞌɨ́ɨ pu ajta huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ juutzeájraꞌan ɨ́ Simón. Ayee pu ántehuaa tɨjɨ́n Andrés. Ajta aꞌɨ́mej pu huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta juutzeájraꞌan tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Juan. Aꞌii mú meꞌɨ́n púꞌeen yaújmuaꞌameꞌen ɨ́ Zebedeo.
23489	MAT 10:3	Ajta seica huatajé, aꞌɨ́jna ɨ́ Felipe, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Bartolomé, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Tomás, ajtahuaꞌa seɨ́j, tɨ ayén ántehuaa Mateo, tɨ tíꞌitejiꞌivihuaꞌa aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌitɨꞌɨcɨca. Seɨ́j pu ajta huatajé. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, Alfeo tɨ rapeꞌeri, ajtahuaꞌa seɨ́j, aꞌɨ́jna ɨ́ Lebeo, ɨ́ mej majta miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n Tadeo.
23490	MAT 10:4	Aꞌɨ́ɨ pu ajta huatajé aꞌɨ́jna ɨ́ Simón ɨ́ tɨ ajtémeꞌecan huáꞌa jetze ɨ́ mej miyen huataújmuaꞌa tɨjɨ́n cananista, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Judás tɨ ayén teꞌentímuꞌutaca tɨjɨ́n Iscariotes. Aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ tɨ avíitzi jɨ́n huaꞌutátuii aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.
23491	MAT 10:5	Aꞌii mú aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ mej tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase ɨ́ tɨ Jesús huaꞌutaꞌítecaꞌa. Ayee pu aꞌɨ́jna jɨ́n tihuaꞌuꞌíjca, ayén tihuáꞌixaateꞌe yee: ―Caxu seꞌuun áꞌucɨꞌɨcaꞌan seꞌújna á mej aꞌuchéjme ɨ́ mej seɨ́j chuéjraꞌa japua ajtémeꞌecan, caxu seajta uteáruꞌipicheꞌen chajtaꞌa aꞌu mej éꞌeche aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Samaria jetze ajtémeꞌecan.
23493	MAT 10:7	Setáꞌaj áꞌujuꞌun, seraꞌantixáata yee puꞌuri tɨ́n tejaꞌuréꞌenejsin tɨ Dios ayén tiuꞌutaꞌaíjta íiyen chaanaca japua.
23494	MAT 10:8	Setáꞌaj seajta tihuáꞌuhuaateꞌen ɨ́ mej tíꞌicucuiꞌi. Seajta siyen huáꞌuruuren ɨ́ mej mauchén huácuii mej mi ruuri muáꞌaraꞌani majtáhuaꞌa menaꞌa. Setáꞌaj seajta huaꞌurújteꞌen aꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej jɨ́n tíꞌicucuiꞌi aꞌɨ́jna ɨ́ mej miyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n “tɨ́ tineájxɨ ɨ́ ru jetze”. Seajta huaꞌutamuáriteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ tiyáaruꞌuse ɨ́ mej huáꞌa tzajtaꞌa seijreꞌe ɨ́ teɨte. Múꞌeen, caxu tíꞌinajchitan aꞌɨ́jna jɨmeꞌe sej raꞌancuréꞌa seꞌɨ́jna ɨ́ muárɨꞌeriꞌiraꞌa ɨ́ sej jɨ́n tihuáꞌumuaꞌaten. Aꞌɨ́j pu jɨ́n, caxu huáꞌajijveꞌe.
23496	MAT 10:10	Caxu caꞌaní pijca ɨ́ sej jɨ́n huateújvaɨreꞌen ɨ́ juye jetze. Seajta seꞌɨ́ɨn ajtácaꞌacaiméꞌe ɨ́ tɨ anátápiꞌihuajmeꞌe, seajta ucaújchejteꞌaxɨꞌɨn seexuꞌijméꞌen seɨ́j jɨmeꞌe ɨ́ saꞌahua ɨ́ sej raꞌiteváarajme ɨ́ ruhuaréꞌetzeꞌe. Caxu seajta itzɨ́j chueeca. Ayee xu huárɨni aꞌiné ayej tíꞌixɨꞌepɨꞌɨn mej tejamuaamín meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej tíꞌimɨjhuaca.
23498	MAT 10:12	Setɨ́ꞌɨj aꞌuteárute seꞌújna u chiꞌita, aj xu huaꞌutateújteꞌen.
23501	MAT 10:15	Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe, aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen huáꞌaxɨjteꞌen ɨ́ Dios ɨ́ mej jɨ́n auteájturaa ɨ́ jemin, jeíhua pu puaíjtzi huaꞌutáꞌasin. Jaítzeꞌe mú rajpuaíitzi muáꞌajuꞌun aꞌujna chajtaꞌa mecaí ɨ́ mej mejmíꞌi meꞌuun éꞌechejcaꞌa aꞌujna tɨ ayén tejaꞌarájtehuaacaꞌa tɨjɨ́n Sodoma, ajta aꞌujna u Gomorra.
23502	MAT 10:16	’Casiꞌi múꞌeen, ayée nu tejámuaataꞌaíjteꞌesin sej si áꞌujujhuaꞌaneꞌen huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ teɨte ɨ́ mej miyen áꞌamuaruuren tɨ́j ɨ́ɨraꞌave ɨ́ mej tíꞌitecɨꞌɨmeca. Setáꞌaj siyen mé titeumuámuaꞌareꞌen matɨ́j aꞌɨ́ɨme ɨ́ cuꞌucuꞌuse ɨ́ mej jeíhua raayɨ́ꞌɨtɨ. Setáꞌaj huamuáꞌajcantare sej si caí tiúꞌɨtzíiteꞌe mé séꞌujujhuaꞌaneꞌen matɨ́j majta rɨcɨ aꞌɨ́ɨme ɨ́ cucuiꞌise.
23509	MAT 10:23	Matɨ́ꞌɨj aꞌij puaꞌa áꞌamuaruure íiye chajtaꞌa, setáꞌaj caꞌanacan huirácɨɨne. Sej si seɨ́j chajtaꞌa jetze aꞌuteárute. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, setɨ́ꞌɨj seuj áꞌujujhuaꞌaneꞌen seɨj seajta seɨj jetze ɨ́ chajtaꞌa aꞌu mej aꞌuchéjme aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, nee nu xaa yé veꞌecánejsin.
23532	MAT 11:4	Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Sericu, setáꞌaj siyen tiraataꞌixaateꞌen seꞌɨ́jna ɨ́ Juan aꞌij sej yeꞌí tíꞌiseij, seajta tíꞌinamua.
23533	MAT 11:5	Setáꞌaj raatáꞌixaateꞌen yee muꞌuri atanéjneꞌe ɨ́ mej aracúcuꞌunijmeꞌecaꞌa; ajta yee muꞌuri á áꞌujujhuaꞌan aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej anacɨyáaxaviꞌijmeꞌecaa ruɨ́ɨca jetze; majta yee muꞌuri huarúj meꞌɨ́jna jɨmeꞌe cuíꞌiniꞌiraꞌa tɨ tineájxɨ ɨ́ huáꞌahuaꞌiraꞌa jetze. Majta hui aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej nácuxaꞌitajmeꞌecaa, muꞌuri huiteájnamua. Majta seica, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej huácuii, muꞌuri majtáhuaꞌa menaꞌa huatarúj. Neajta tihuaꞌutáꞌixaateꞌesin aꞌɨ́mej ɨ́ mej caí aꞌij tíꞌijviicuaꞌi ɨ́ niuucari tɨ jɨ́n Dios huaꞌirátuaasin.
23549	MAT 11:21	Ayen tɨjɨ́n: ―Chéꞌe aꞌij tɨ naꞌa, múꞌeen mɨ sej Corazín éꞌeche. Chéꞌe aꞌij tɨ naꞌa, múꞌeen mɨ sej Betsaída éꞌeche. Tɨ́ puaꞌa niyen cheꞌatá nenaꞌa huárɨniicheꞌe nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe neꞌújna u Tiro, neajta neꞌújna u Sidón, aꞌij nej neri yeꞌí huarɨ́j nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe múꞌejmi jemi, mejmíꞌi mú seɨcɨé tiúꞌumuaꞌatíjcheꞌen. Aꞌɨ́ɨ mú majta mej miꞌi raataseíiratacheꞌe meꞌɨ́jna jɨmeꞌe mej tiuꞌuteújchejteꞌen xuꞌumuaviꞌin jɨmeꞌe, majta mejmíꞌi nasij avéꞌujhuaꞌatehuaꞌancheꞌe.
23550	MAT 11:22	Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tɨ ayén téꞌeme aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ́ꞌɨj Dios huáꞌaxɨjteꞌen matɨ́j menaꞌa puaꞌamé teɨtejraꞌa. Jaítzeꞌe xu rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa meꞌújna u Tiro, majta meꞌújna u Sidón.
23551	MAT 11:23	’Seajta múꞌeen mɨ sej Capernaúm aꞌuchéjme, ¿aꞌiné tejamuáꞌamitɨejteꞌe? ¿Ni qui ayén yee tejamuáꞌamitɨejteꞌe sej nuꞌu rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌa ɨ́ Dios? Caxu xaa neꞌu. Dios pu puaíjtzi amuaatáꞌasin. Aꞌuu xu aꞌuteáturaasin mɨꞌɨchite jamuan. Tɨ́ puaꞌa niyen cheꞌatá nenaꞌa huárɨniicheꞌe neꞌújna Sodoma aꞌij nej neri tiúꞌuruu nemuárɨꞌeriꞌiraꞌa jɨmeꞌe múꞌejmi jemi, aꞌujna u chajtaꞌa u Sodoma, aꞌɨ́ɨ pu auj eꞌetéericheꞌen tɨ́j naꞌa aꞌájnáꞌɨmua tɨ yú eꞌiréꞌene.
23552	MAT 11:24	Mɨ́ ajta, ayée nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe, aꞌájna xɨcájraꞌa tɨ jetzen Dios huáꞌaxɨjteꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej japuan aꞌuchéjme íiyen chaanaca japua, múꞌeen xu jaítzeꞌe rajpuaíitzi xáꞌajuꞌun seꞌájna, mecaí aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej meꞌuun aꞌuchéjmeꞌecaa aꞌujna tɨ́j naꞌa tɨ Sodoma eꞌejtémeꞌecan.
23556	MAT 11:28	’Setáꞌaj yé veꞌeréꞌenen neetzi jemi, setɨ́j senaꞌa puaꞌamé múꞌeen, mɨ sej cuaꞌana seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ sej rahuauca sej rɨ́ꞌɨ tiraatáꞌan ɨ́ Dios, seajta seꞌɨ́jna jɨ́n tíꞌiteseꞌe ɨ́ sej raꞌaráꞌastijreꞌen nain jɨmeꞌe. Nee nu xaa amuaatáꞌasin sej huaújseꞌupeꞌen.
23557	MAT 11:29	Setáꞌaj teꞌenteárute seꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ nej jɨ́n tejáꞌamuaꞌíjcateꞌe. Seajta tiúꞌurɨꞌɨren neetzi jemi, aꞌiné nee nu neꞌɨ́n púꞌeen seɨ́j tɨ muaꞌacan, canu neajta áꞌantzaahuateꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen yé veꞌeréꞌenen neetzi jemi, nee nu amuaatáꞌasin sej rɨ́ꞌɨ huárɨni ɨ́ ru tzajtaꞌa.
23584	MAT 12:26	’Ayee pu cheꞌatá naꞌa ꞌeen, tɨ puaꞌa aꞌɨ́ɨn Satanás huaꞌutamuáriteꞌen ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa, tɨ puaꞌa majta miyen huaꞌuténeꞌusiꞌiteꞌesin ɨ́ ruteɨ́testemuaꞌa, aꞌɨ́ɨ pu ajta caí chéꞌe áꞌateere, sino teꞌentipuáꞌari.
23600	MAT 12:42	Ajta hui, aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa teecan tɨ ajmíꞌi tíꞌaijtacaꞌa úute pújmeꞌen, aꞌɨ́ɨ pu ajta huatéchaxɨjsin múꞌejmi jemi, ajta aꞌɨ́ɨ pu ajta tejáꞌamuaxɨꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen múꞌeen, mɨ sej uꞌuche íjii aꞌájna xɨcájraꞌa jetze mej aꞌutájeeviꞌihua teɨte. Ayee pu téꞌeme aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ aꞌɨ́ɨn aꞌɨmuá aꞌuvéꞌemej tɨ́ꞌij ayén ráanamua aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón teecan tɨ nuꞌu huápɨꞌɨ rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree. ’Mɨ́ neajta inee, i nej yé huaca múꞌejmi jemi, jaítzeꞌe nu veꞌecán jɨ́n tiꞌitéjvee caí aꞌɨ́jna ɨ́ Salomón teecan. Mɨ́ seajta múꞌeen, caxu naꞌaráꞌastijreꞌesin ineetzi. ―Ayee pu tihuaꞌutáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús.
23612	MAT 13:4	Aa pu auméꞌecaa ratáhuaꞌanáa imueꞌeri. Seica pu i imueꞌeri juye jetze huavatzɨ́jraa. Aj mú mi pinaꞌase júteꞌɨmua aveꞌecáane, meraaréꞌejeꞌipɨ.
23616	MAT 13:8	’Aru seica pu huavatzɨ́jraa aꞌu tɨ aꞌurɨ́ꞌen ɨ́ chuej. Aꞌɨ́ɨ pu xaa i ajnéj. Tɨꞌɨj jí huavaújse. Temuaꞌa puꞌi tiúꞌucɨɨrecaꞌa. Seica pu imueꞌeri, ayén airájraa tɨ huácɨɨrecaꞌa seɨj ajta seɨj tɨ ajnéj aꞌachú cumu anxɨ́te ɨ́ atzi tɨ catéꞌetejmeꞌecaa. Ajta seica, ayén tiúꞌucɨɨrecaꞌa aꞌachú cumu huaícate. Ajta seica, seité japuan tamuáamuataꞌa pu catéꞌetejmeꞌecaa seɨj ajta seɨj.
23636	MAT 13:28	’Aj pu i aꞌɨ́jna tɨ chuej tíchaꞌɨɨ, ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Seɨ́j tɨ néjchaꞌɨɨreꞌe ayée pu náaruu.” Majta miyen tiraataꞌíhuaꞌuriꞌi aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌimuarɨꞌe miyen tɨjɨ́n: “¿Ni muaꞌaráanajche tej u áꞌujuꞌun tej ráꞌijcuuxɨn teꞌɨ́jna ɨ́ ɨxaj?”
23663	MAT 13:55	Amɨ́jna, aꞌɨ́ɨ pu hui yaujraꞌan aꞌɨ́jna tɨ tíꞌisiꞌicheca. Ajta náànajraꞌan, aꞌɨ́ɨ pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ María. ¿Ni mecaí meꞌɨ́n púꞌeen ɨ́ júutzimuaꞌameꞌen aꞌɨ́jna ɨ́ Jacobo, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ José, ajtahuaꞌa seɨ́j aꞌɨ́jna tɨ ayén ántehuaa tɨjɨ́n Simón, ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Judás?
23682	MAT 14:16	Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús, ayée pu tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Capu ruxeꞌeveꞌe mej aꞌucɨ́jxɨꞌɨn. Setáꞌaj tihuaꞌumín múꞌeen.
23705	MAT 15:3	Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seajta múꞌeen, ¿aꞌiné ꞌeen jɨ́n siyen mé rúujɨpua ɨ́ tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios sej si seꞌɨ́jna aráꞌasten ɨ́ ruyeꞌirá ɨ́ sej senaꞌa rájteu rujɨ́ɨmuaꞌa?
23706	MAT 15:4	Aꞌiné Dios pu ayén tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna tɨ jɨ́meꞌen yee: “Patáꞌaj ráꞌatzaahuateꞌe aꞌatáàta, pajta aꞌanáàna.” Ajta ayén tɨ jɨ́meꞌen yee: “Setáꞌaj raajéꞌica aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ aꞌij puaꞌa tiꞌijteáꞌaxɨꞌɨ ɨ́ rutáàta naꞌari ɨ́ runáàna.”
23723	MAT 15:21	Aj pu i Jesús áꞌuraa. Aꞌuu pu aꞌaráꞌa aꞌájna jáꞌahuaꞌa chajtaꞌa tɨ ayén téjaꞌarájtehuaa tɨjɨ́n Tiro, ajtahuaꞌa seɨ́j tɨ ayén tɨjɨ́n Sidón.
23724	MAT 15:22	Ajta, seɨ́j pu aveꞌeréꞌene ɨ́ Jesús jemi. ꞌƗ́itaꞌa pu púꞌeen tɨ seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan. Ayee mú huaꞌatamuáꞌamua tɨjɨ́n Sirofenicia aꞌuun tɨ huacáꞌa pu éꞌechejcaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ ꞌɨ́itaꞌa. A pu eꞌevéꞌeme antijíihua tɨjɨ́n: ―Nevástaraꞌa, múꞌee pej iꞌi yaujraꞌan aꞌɨ́jna ɨ́ David teecan, patáꞌaj náꞌancuꞌuvajxɨꞌɨn. Jéꞌecan pu rajpuaíjtzi ɨ́ niyauj tɨ ꞌɨ́itaꞌa aꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ tiyaaruꞌu tzajtaꞌan seijreꞌe.
23739	MAT 15:37	Naímiꞌi mú tiúꞌucuaa. Temuaꞌa mú titéejuꞌuxai. Majta áꞌiyen, aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Jesús jamuan áꞌujujhuaꞌaneꞌe, aꞌɨ́ɨ mú raaréꞌeseɨj meꞌɨ́jna tɨ avéꞌeturaa ɨ́ pan tɨ raꞌantítaaraxɨ. Sicɨ́ri mú jetze teꞌevéꞌejɨsteꞌaxɨ meꞌɨ́jna jɨmeꞌe tɨ avéꞌeturaa. Aráhuaꞌapua sicɨ́ri pu teꞌaráꞌa.
23755	MAT 16:14	Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Seica mú miyen tiꞌixa pej nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Juan teecan tɨ tíꞌitemuaɨꞌɨhuacareꞌe, majta seica miyen tiꞌixa pej nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Elías, majta seica miyen tɨjɨ́n pej nuꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen aꞌɨ́jna Jeremías teecan naꞌari pej nuꞌu seɨ́j púꞌeen aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej Dios jetze meꞌecan tíꞌixaxaꞌa.
23757	MAT 16:16	Ajta aꞌɨ́jna ɨ́ Simón, tɨ ajta iꞌi Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Muꞌée pej peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ Cɨríistuꞌu tɨ Dios án yáꞌujra ɨ́ ɨpuari japua, múꞌee pej peꞌɨ́n púꞌeen aꞌɨ́jna ɨ́ yaujraꞌan ɨ́ Dios tɨ iꞌi ruuri.
23758	MAT 16:17	Jesús pu ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Patáꞌaj huáꞌatemuaꞌaveꞌen múꞌee, Simón, i pej iꞌi yaujraꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Jonás. Huáꞌatemuaꞌaveꞌe aꞌɨ́jna jɨmeꞌe, aꞌiné capu jaꞌatɨ́ ayén timuaatáꞌixaa tɨ íiyen seijreꞌe chaanaca japua, sino aꞌɨ́jna tɨ níꞌiyaꞌupua tɨ júteꞌe éꞌeseijreꞌe u ta japua, aꞌɨ́ɨ pu xaa ayén timuaatáꞌixaa.
23764	MAT 16:23	Aj pu i pɨ́ ancuréꞌejvej aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús. Ayee pu tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro tɨjɨ́n: ―Aricu áꞌuraꞌa, mɨ pej iꞌi Satanás. Jéꞌecan pej tinaꞌantiúꞌuuniꞌi nej ni auteáturan ɨ́ Dios jemi aꞌiné capej piyen tíꞌimuaꞌatze aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios, sino aꞌij mej tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ teɨte.
23773	MAT 17:4	Ajta aꞌɨ́ɨn ɨ́ Pedro, aꞌɨ́ɨ pu ayén tiraatáꞌixaa aꞌɨ́jna ɨ́ Jesús tɨjɨ́n: ―Tavastaraꞌa, naa pu xɨ́ꞌepɨꞌɨn tej yé huatéꞌuu tiyajna. Tɨ́ puaꞌa muaꞌaráanajche, tej huaícaca huátaahuaa ɨ́ ɨnaamua. Seɨ́j pu muacɨꞌɨti múꞌeetzi, ajta seɨ́j, amɨ́jna mɨ Moisés. Ajta seɨ́j pu racɨꞌɨti amɨ́jna mɨ Elías.
23778	MAT 17:9	Matɨ́ꞌɨj jáꞌitaꞌa aꞌucajúꞌuca ɨ́ jɨrí japua, Jesús pu ayén tihuaꞌutáꞌijmɨijriꞌi tɨjɨ́n: ―Caxɨ́ɨ xu jaꞌatɨ́ ixaateꞌe aꞌij sej tiuꞌuséij. Seucheꞌe rachúꞌeveꞌe ajta nenaꞌa caí inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, aitáraꞌani huáꞌa tzajtaꞌa ɨ́ mɨꞌɨchite.
23794	MAT 17:25	Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Aa niꞌijtá neꞌu. Aj pu i Pedro uteájrupi u chiꞌita. Capu xɨ tiꞌitɨ́j aꞌij tiuꞌutaxájtacaꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ Pedro, sino Jesús pu amuacaí ayén tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné timuáꞌamitɨejteꞌe, Simón? ¿Aꞌatéenqui mejíjveꞌe aꞌɨ́mej ɨ́ rey ɨ́ mej tíꞌaijta íiyen chaanaca japua? ¿Aꞌatéenqui mejíjveꞌe caꞌɨ́n aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej tíꞌituaꞌaraca ɨ́ mej teꞌiráatɨꞌɨcɨ, naꞌari meꞌɨ́jna jɨmeꞌe aꞌachú tɨ caj seɨ́j tíꞌijchaꞌɨɨ? ¿Ni qui aꞌɨ́mej mejíjveꞌe ɨ́ ruyaujmuaꞌa caꞌɨ́n qui aꞌɨ́mej ɨ́ mej seɨj chuéjraꞌa japua éꞌemeꞌecan?
23845	MAT 19:14	Ajta aꞌɨ́ɨn Jesús, ayée pu tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj huaꞌutáꞌan mɨ tɨꞌɨríi mej yé veꞌeréꞌenen neetzi jemi. Caxu huáꞌijmɨijra, aꞌiné aꞌɨ́ɨme ɨ́ mej aꞌutéꞌuu ɨ́ Dios jemi, naímiꞌi mú miyen ꞌeen matɨ́j meꞌɨ́mej mɨ tɨꞌɨríi.
23848	MAT 19:17	Jesús pu ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―¿Aꞌiné ꞌeen jɨ́n piyen tíꞌinejee peꞌɨ́jna jɨmeꞌe nej rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree caꞌɨ́n qui inee rɨ́ꞌɨ netiꞌitevi? Seɨ́j puꞌu aꞌɨ́ɨn púꞌeen tɨ rɨ́ꞌɨ mé teuúmuaꞌaree; aꞌii pu aꞌɨ́ɨn púꞌeen ɨ́ Dios. Tɨ́ puaꞌa piyen tíꞌijxeꞌeveꞌe tɨ muáacɨꞌɨti pej piyen ruuri puáꞌaraꞌani ɨ́ Dios jemi, patáꞌaj piyen raꞌaráꞌastijreꞌen aꞌij tɨ tiuꞌutaꞌaíjtacaꞌa ɨ́ Dios.
23859	MAT 19:28	Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe. Aꞌájna xɨcájraꞌa jetze tɨ Dios nain jɨ́n tiꞌijéjcuareꞌen, inee, i nej neajta teáataꞌa jetze airáane, aꞌájna netɨ́ꞌɨj aujyeíjxɨꞌɨsin japuan ɨ́ neꞌɨpuá, ayée pu seíireꞌe aꞌame temuaꞌa naa mej mi atanéjneꞌere. Seajta múꞌeen mɨ sej ne jamuan áꞌujujhuaꞌan, ayée xu cheꞌatá senaꞌa títeujráꞌasixɨꞌɨn japuan ɨ́ áꞌamuaꞌɨpua, seɨj seajta seɨj. Tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua xu aráꞌase múꞌeen, ajta ayén teꞌaráꞌase ɨ́ áꞌamuaꞌɨpua. Aj xu si siyen tíhuaꞌuxɨ́ꞌepɨꞌɨntariꞌireꞌen aꞌɨ́mej teɨtejraꞌa ɨ́ mej Israél jetze ajtémeꞌecan, aꞌɨ́mej teɨtejraꞌa mej miyen tamuáamuataꞌa japuan huaꞌapua aráꞌase.
23864	MAT 20:3	’Ajtahuaꞌa pu huirájraa aꞌɨ́jna ɨ́ jaꞌatɨ tɨ́ꞌɨj ari jáꞌitaꞌa huateméꞌeca ɨ́ xɨca. Seica pu ajta huáteu aꞌájna aꞌu mej áꞌujseꞌupi. Camu tiꞌitɨ́j muarɨꞌecaꞌa.
23865	MAT 20:4	Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Sericu múꞌeen, sej si yeehui tejaꞌuvéꞌemuarɨꞌen aꞌu nej uuva áꞌuuhuii, neajta niyen tejamuaanájchiteꞌen aꞌachú tɨ raavíjteꞌe.” Matɨ́ꞌɨj mi áꞌujuꞌun.
23868	MAT 20:7	Ayee mú tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: “Capu yee jaꞌatɨ́ taꞌinee.” Ayee pu ij tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: “Sericu seajta múꞌeen, sej si tejaꞌuvéꞌemuarɨꞌen aꞌu nej uuva áꞌuuhuii.”
23897	MAT 21:2	Ayen tɨjɨ́n: ―Sericu, setáꞌaj aꞌatanén aꞌájna vejliꞌi chajtaꞌa tɨ éꞌeseijreꞌe. Setɨ́ꞌɨj aꞌuteárute seꞌújna, aꞌuun xu hui yéꞌeteuni ɨ́ puuruꞌu tɨ ajtatápiꞌi jamuan ɨ́ yaujraꞌan. Setáꞌaj ráꞌijxɨjta. Seajta mú huájeꞌerajápuan neetzi jemi.
23900	MAT 21:5	Patáꞌaj piyen tihuaꞌutáꞌixaateꞌen aꞌɨ́mej ɨ́ mej aꞌuchéjme aꞌúu tɨ huatacáꞌa aꞌɨ́jna ɨ́ chajtaꞌa u Sión tɨ jɨ́meꞌen yee: “Casiꞌi múꞌeen, puꞌuri mú aꞌuvéꞌemej múꞌejmi jemi aꞌɨ́jna ɨ́ aꞌamua Rey. Capu aꞌij tíꞌijviicuaꞌi. Ajta aveꞌecaí puuruꞌu japua tɨ cɨ́lieen tɨ yaujraꞌan púꞌeen seɨ́j ɨ́ mej japuan tíꞌitɨꞌɨcɨca.”
23909	MAT 21:14	Majta seica meꞌuun eꞌeréꞌeteꞌecaa aꞌujna teyujtaꞌa. Seica mú muaꞌarácucuꞌun, majta seica, tzareꞌe mú huaꞌɨ́ɨcajme. Aꞌɨ́ɨ mú eꞌiréꞌene ɨ́ Jesús jemi. Ajta aꞌɨ́ɨn tihuáꞌuhuaa.
23916	MAT 21:21	Aj pu i Jesús ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Ayej xaa neꞌu huarɨ́j. Ayee nu tejáꞌamuaꞌixaateꞌe. Tɨ́ puaꞌa siyen téꞌatzaahuateꞌe tɨ ij ayén tejaꞌuréꞌenen aꞌij tɨ tejamuáꞌamitɨejteꞌe, ajta tɨ puaꞌa caí aꞌij áꞌamuaꞌase sej caí aꞌij huárɨni ayée xu cheꞌatá senaꞌa raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa xáꞌaraꞌani sej siyen raruuren semɨ́jna mɨ huaréj netɨ́j neri ráaruu. Seajta siyen raayɨ́ꞌɨtɨhuaꞌa xáꞌaraꞌani sej siyen raataꞌaíjteꞌen semɨ́jna mɨ jɨrí tɨjɨ́n: “Tíchesi yee, ateájraꞌa á jaataꞌa, jáꞌahuaꞌa ɨ́ mar jetze.” Aj pu i xaa ayén tejaꞌuréꞌenejsin, tɨ ayén huárɨni ɨ́ jɨrí.
23917	MAT 21:22	’Setɨ́j senaꞌa sej siyen tíꞌijhuavii ɨ́ Dios, tɨ puaꞌa siyen téꞌatzaahuateꞌe, aj xu xaa raꞌancuréꞌasin.
23930	MAT 21:35	Majta meꞌɨ́n ɨ́ chuej mej huataújneɨj, aꞌɨ́ɨ mú huaꞌuvíviꞌi aꞌɨ́mej ɨ́ mej huataꞌítiꞌihuacaꞌa. Seɨ́j mú huatéevajxɨ. Majta seɨ́j mú huajéꞌica, majta ɨ́ seɨj, meraateátuꞌasixɨ tetej jɨmeꞌe. Camu tiꞌitɨ́j huaꞌutáꞌa.
23946	MAT 22:5	’Majta meꞌɨ́n ɨ́ mej huatáꞌiniihuacaꞌa, camu aꞌatzu huáꞌutzaahua. Maꞌucɨ́jxɨ micu. Seɨ́j pu aꞌuun áꞌume aꞌu tɨ tejéꞌehuasteꞌe. Ajta seɨ́j, aꞌúu pu áꞌume aꞌu tɨ tejáꞌatua.
23950	MAT 22:9	Sericu múꞌeen, tɨ́j naꞌa tɨ cureꞌenéjme ɨ́ caaye, setáꞌaj huaꞌutáꞌinen matɨ́j menaꞌa ɨ́ teɨte aꞌachú sej puaꞌaméca jéꞌeteuni.”
23954	MAT 22:13	’Aj pu i aꞌɨ́ɨn rey ayén tíhuaꞌutaꞌaíj aꞌɨ́mej ɨ́ mej tíꞌijvaɨreꞌe tɨjɨ́n: “Setáꞌaj yeehui raꞌamuájɨꞌɨcɨꞌen muájcaꞌareꞌaraꞌan jetze, seajta ɨɨcájraꞌan jetze. Seajta, mé puaꞌacɨé yaꞌurájrɨeeni aꞌu tɨ aꞌutɨ́caꞌa. Aꞌuu mú yeehui ruyeíne muáꞌajuꞌun, majta rutamej jɨ́n ancuréꞌujcɨꞌɨmée muáꞌajuꞌun meꞌɨ́jna jɨmeꞌe ɨ́ mej rajpuaíjtzi.”
23962	MAT 22:21	Ayee mú tiraatáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Amɨ́jna neꞌu ɨ́ tej tiyen ratamuáꞌamua tɨjɨ́n César. Aj pu i ayén tihuaꞌutáꞌixaa tɨjɨ́n: ―Setáꞌaj siyen huárɨni. Seraatáꞌan seꞌɨ́jna ɨ́ César aꞌachú tɨ caj tíꞌiracɨꞌɨti, seajta raatáꞌan ɨ́ Dios aꞌachú tɨ caj tíꞌiracɨꞌɨti aꞌɨ́jna.
23970	MAT 22:29	Aj pu i Jesús ayén tiuꞌutaniú tɨjɨ́n: ―Seteꞌuteújxua múꞌeen aꞌiné caxu ramuaꞌaree aꞌij tɨ téꞌeyuꞌusiꞌi ɨ́ yuꞌuxari jetze. Caxu seajta ramuaꞌaree aꞌij tɨ ꞌeen ɨ́ muárɨꞌeriꞌireꞌaraꞌan ɨ́ Dios.
23996	MAT 23:9	Seajta múꞌeen, caxu siyen jaꞌatɨ́ huatámuaꞌati tɨjɨ́n niyáꞌupua, aꞌiné seɨ́j puꞌu púꞌeen ɨ́ sej seri rájyaꞌupua. An pu éꞌeseijreꞌe u ta japua.
24000	MAT 23:13	’Setáꞌaj huataújxɨeemɨsteꞌen múꞌeen mɨ sej tiúꞌujmuaꞌate ɨ́ yuꞌuxari jetze, seajta múꞌeen mɨ sej iꞌi fariseos. Caxu siyen tíꞌijrɨꞌɨre tzáahuatiꞌiraꞌa jɨmeꞌe aꞌiné caxu araúraste rujɨ́ɨmuaꞌa. Ayee xu tihuaꞌaténaamua ɨ́ teɨte mej mi caí aꞌuteárute aꞌu tɨ Dios éꞌeseijreꞌe u ta japua. Caxu áꞌujcaꞌane sej siyen huárɨni aꞌij tɨ tíꞌijxeꞌeveꞌe ɨ́ Dios. Caxu seajta huaꞌatáꞌaca mej mi miyen huárɨni mɨ seica ɨ́ mej tíꞌiteseꞌe mej mi meꞌuun aꞌuteárute.