23214	MAT 1:1	Hi³ lá² bíh¹ cáun² sí² hi³ cha³² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ Jesús Tsá² lɨ́n³ Cristo, jan² Tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹ quionh³ hla¹ re²¹ Dá²vi²¹. Jáun² né³, ñí¹ lá² má²ja³toh³ hi³ jmáɨ² tsá²haun³² dí¹hio³ ñú¹deh³ tsú².
23219	MAT 1:6	Isaí hí³ lɨn³ jméi² hla¹ re²¹ Dá²vi²¹, jáun² re²¹ Dá²vi²¹ la³ má²quionh³ tsá²mɨ³ tsá² jmɨ́¹ ñí²cuo² Urías lɨn³ jméi² mí¹ziú¹³ Salomón.
23230	MAT 1:17	Hi³ jáun² la³ nɨ́² bíh¹ lɨ́³ hi³ quia³quiún³ nió³ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹ tín³ ca³la³ tɨ³ jmáɨ¹ hi³ zian² hla¹ Dá²vi²¹, hi³ hla¹ Dá²vi²¹ ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ ca³huén² tsá² Israel hi³ ja³taunh²¹ hi³ tson³ tɨ³ Babilonia tín³ siáh³ quia³quiún³ nió³ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ tsú², hi³ cónh³í¹ quia³quiún³ nió³ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ tsú² tín³ la³ tɨ³ jmɨ́¹ ca³lɨ³zian² jáun² Cristo.
23233	MAT 1:20	Tɨ³la³ tá¹la³ lɨ́n²³ tsú² jáun² la³ nɨ́² né³, jan² tsá²cuú² tsá²ta³ Juo¹³ dí² ca³jnia³ jéinh³² tsú² juɨ³² qui³ ziú³, hi³ ca³juáh³ la³ lá²: ―Hnú² Sé³², tsá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Dá²vi²¹, ha³ lɨ́² jmú² juénh² nú² hi³ hen¹³ nú² Má²réi³ hi³ lɨ́n¹³ ñí²cuoh² nú², quí¹ dáɨn² hi³ quian² tsú² ca³can³ tsú² cun³quionh³ pí³ quioh²¹ Jmɨ́²chí³ Chun¹ bíh¹.
23235	MAT 1:22	La³ nɨ́² bíh¹ ca³lɨ³ hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ Juo¹³ dí² cun³quionh³ jan² *tɨ³² jë¹ Dió³², hi³ ca³juáh³ la³ lá²:
23236	MAT 1:23	Jan² tsá¹máɨ¹³, tsá² tiá² hin² má²ca³cáuh³², can³ jon², hi³ jáun² nɨ́¹ má¹ca³lɨ³zian² dáɨn² hí³, lɨ³ jmáɨ² Emanuel, (hi³ hnió³ juáh³ “Dió³² zenh² quiúnh¹ jnoh¹”).
23243	MAT 2:5	Jáun² tsá² hí³ ca³juáh³: ―Já¹ juú² Belén hɨ́n¹³ tɨ³ hué¹³ Judea bíh¹ lɨ³zian²; quí¹ jan² hla¹ *tɨ³² jë¹ Dió³² ca³juáh³ la³ lá²:
23251	MAT 2:13	Jmɨ́¹ má²já²tanh²¹ jáun² tsá² quia³lín³ hí³ jmɨ́¹ tsɨ́³ né³, jáun² jan² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² Juo¹³ dí² ca³jnia³ jéinh³² Sé³² juɨ³² qui³ ziú³ hi³ ca³juáh³ la³ lá²: ―Náu², jan³² dáɨn² nɨ́² quionh³ mí¹ziú¹³, cuóun³ tɨ³ hué³² Egipto, ca³la³ ñí¹ cá¹juáh²¹ jná¹³ hi³ cuá¹han² nú² siáh³ hué³² jáun²; quí¹ né³bí¹ ja³hniah² Herodes dáɨn² hi³ jngɨh³.
23253	MAT 2:15	jáun² ñí¹ jáun² bíh¹ ca³tiánh³ tsú² ca³la³ tɨ³ ñí¹ jun¹ Herodes. La³ nɨ́² ca³lɨ³ hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ má²ca³juáh³ Juo¹³ dí² jmɨ́¹tin² cun³quionh³ jan² hla¹ tɨ³² jë¹ Dió³²: “Tɨ³ hué³² Egipto bíh¹ ca³teh³ jná¹³ Jón³²”.
23255	MAT 2:17	La³ jáun² bíh¹ ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ jáun² hla¹ Jeremías tɨ³² jë¹ Dió³²:
23257	MAT 2:19	Hi³ jáun² né³, jmɨ́¹ má²jún¹ jáun² Herodes ca³jnia³ jan² tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² Juo¹³ dí² jéinh³² Sé³² juɨ³² qui³ ziú³ tá¹la³ cuá³ jáun² hué³² Egipto, hi³ ca³juáh³ la³ lá²:
23261	MAT 2:23	Jmɨ́¹ cá¹chánh²¹ tsú² hué³² jáun² né³, ngau³ hi³ ca³ñí¹cuá² já¹ juú² Nazaret. La³ nɨ́² ca³lɨ³ hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ jáun² tsá² jmɨ́¹ ná¹lɨ́n³ hí³ tɨ³² jë¹ Dió³² jmɨ́¹tin² hi³ Jesús téh³ tsú² hná¹ tsá² Nazaret.
23262	MAT 3:1	Jmɨ́¹jáun² cuan³ Juan² tsá² ziau² jmáɨ² tɨ³ hué³² quiéin² lɨ́³ tɨ³ hué¹³ Judea, hi³ hleh³² jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³²,
23263	MAT 3:2	hi³ juáh³ la³ lá²: ―¡Za¹ náh² jmɨ́¹ honh², quí¹ má²ja³quián³ ma³jnia² bíh¹ Dió³² Tsá² má²cuá¹hiáun¹ hi³ lɨ́n¹³ Re²¹!
23264	MAT 3:3	Hi³ ca³tɨn¹ Juan² nɨ́² bíh¹ jáɨ¹³ hi³ ca³hléh³ jáun² hla¹ Isaías *tɨ³² jë¹ Dió³², jmɨ́¹ ca³juáh³ jáun² la³ lá²: Tɨ³ hué³² quiéin² niéih³ cáun² ho³ tsáu², hi³ ñí¹juah²¹: Jmu³ náh² hua³jan²¹ juɨ³² ñí¹ já²¹ Juo¹³ dí²; jmu³ náh² cáun² juɨ³² cú²tso².
23270	MAT 3:9	ha³ lɨ́²uú² lɨ́¹ cuɨ́¹ lɨ́n¹³ náh² hi³ lɨ́¹³ liáun³ náh² cun³ñí¹ hi³hliá² hnoh² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹; quí¹ jná¹³ juanh³² hi³ hí¹ ca³la³ tɨ³ quɨ́n¹ lá² yáh³ lɨ́¹³ jmu³ Dió³² hi³ láɨn¹ jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Há²bran²¹.
23276	MAT 3:15	Tɨ³la³ Jesús né³ ca³juáh³: ―Cuɨ́¹ lɨ́¹³ tín² la³ nɨ́² ta³né³²; quí¹ ca³ta¹ bíh¹ dí² jmú¹³ la³jɨ́³² la³ cun³ hi³ hnió³ Dió³². Jmɨ́¹jáun² né³, ca³ma³tí³² Juan² hi³ ca³zion³ jmáɨ² Jesús.
23277	MAT 3:16	Jmɨ́¹ cáun³ jáun² Jesús jmáɨ² né³, cua³han³ chu³ jmáɨ². Jmɨ́¹jáun² né³ ca³niá³ hñu³mɨ³cuú², hi³ jáun² ca³jɨ́en³² tsú² Jmɨ́²chí³ Chun¹ joh¹ Dió³² hi³ má²cuá¹son² ñí¹ quioh²¹ dí², hi³ jniá³ la³jmɨ́¹ jniá³ jan² jáɨ².
23281	MAT 4:3	Jáun² tsá² cá² lau²³ hí³ ca³ma³janh³² ñí¹con² Jesús hi³ ca³juáh³ la³ lá²: ―Nɨ́¹juáh³ tson² bíh¹ hnú² Jon² Dió³², jmu³ neh²¹ hi³ quɨ́n¹ lá² jeinh²¹ *hí³ cuú²miih²¹.
23282	MAT 4:4	Tɨ³la³ Jesús ca³ngáɨ³: ―Ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³: “Jun³juáh¹³ jmáh³la³ cun³quionh³ hí³ yáh³ lɨ́¹³ zian² tsá²mɨ³cuóun², quí¹ ja³bí¹ cun³quionh³ ca³la³ jɨ́³² jáɨ¹³ hi³ hleh³² Dió³² bíh¹ siáh³”.
23284	MAT 4:6	hi³ ca³záɨh³ dí² la³ lá²: ―Nɨ́¹juáh³ tson² cu³tí³ hi³ hnú² Jon² Dió³², tanh² la³ tɨ³ hué³² ó³² neh²¹; quí¹ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³: Dió³² zen³ tsá²cuú² tsá²ta³ hi³ jmu³ hua³hí¹³ hnú²; hi³ ziau³ tsú² hnú² cun³quionh³ cuo² hmóu³², quí¹ nɨ́² lɨ́¹ ca³cuɨ́h³ tanh¹ hnú² cun³quionh³ quɨ́n¹.
23285	MAT 4:7	Tɨ³la³ Jesús né³ ca³ngáɨ³: ―Ja³bí¹ ñí¹ Sí² jáun² siáh³ rá¹juáh³: “Ha³ lɨ́² cá² lɨ́² lan³ hnú² Dió³² Juóuh³²”.
23288	MAT 4:10	Jmɨ́¹jáun² ca³záɨh³ Jesús tsá² hláɨnh¹ la³ lá²: ―Cuánh² quián¹³ *Satanás, quí¹ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹juáh³: “Ma³tsú¹ ma³jonh²¹ Dió³² Juóuh³², hi³ ñí¹ jɨ́²¹la³ jan² tán¹ hí³ bíh¹ má¹cú¹ má¹haɨn²¹ nú²”.
23289	MAT 4:11	Jmɨ́¹jáun² ca³náu² tsá² hláɨnh¹ tɨ³ có³² ñí¹con² Jesús, hi³ jáun² cua³taunh²¹ tsá²cuú² tsá²ta³ Dió³² hi³ cua³ma³cón³² Jesús.
23292	MAT 4:14	Hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ hla¹ Isaías *tɨ³² jë¹ Dió³² jmɨ́¹ ca³juáh³ jáun² la³ lá²:
23295	MAT 4:17	Hi³ jáun² né³, la³ cun³ jmáɨ¹ jáun² bíh¹ ca³ma³liáu³² Jesús hi³ hleh³² jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³² hi³ juáh³: ―Za¹ náh² jmɨ́¹ honh², quí¹ má²ca³ma³jnia² bíh¹ Dió³² Tsá² má²cuá¹hiáun¹ hi³ lɨ́n¹³ Re²¹.
23301	MAT 4:23	Hi³ jáun² jmɨ́¹jáun² jmɨ́¹ cuá¹tɨ́² cuá¹ngɨ³² Jesús tá¹ cáun² hué¹³ Galilea hi³ má²tɨn² tsáu² hñu³ cuáh³² quioh²¹ tsá² *judíos hi³ táun³ ma³ quin³² ma³ caun³² juú², hi³ hleh³² jú¹ chú³² ca³tɨ²¹ hi³ Dió³² má²cuá¹hinh²³ tsáu² jo³cuo², jɨ³ hi³ jmɨ́¹ jmah²³ siáh³ tsáu² ca³la³ jáh³ dú¹ ñí¹ mɨ́¹uɨ́³ hi³ ná¹zian² tsú².
23306	MAT 5:3	―Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² má²ca³lɨ³tsɨn² hi³ tia³mii² jmɨ́²chí³ quioh²¹ ñí¹con² Dió³², quí¹ tsá² la³ hí³ bíh¹ tónh³² jo³cuo² tsú².
23307	MAT 5:4	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² nio² hlah³ tsɨ́³, quí¹ Dió³² bíh¹ Tsá² chá³² re² tsɨ́³ tsú².
23308	MAT 5:5	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² tsɨ́¹juɨ́³, quí¹ hí³ bíh¹ tsa³tiánh² cáun² mɨ³cuú² ñí¹ má²ca³jmú³ Dió³² jáɨ¹³ hi³ cué³².
23309	MAT 5:6	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² dí¹quian¹ hi³ ma³zian² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³², la³juah²¹ dúh¹ hi³ ñí¹cuóunh²¹ jɨ³ hi³ hí¹quiéin² tsɨ́³, quí¹ Dió³² bíh¹ jmu³ hi³ conh²¹ hñu³ jmɨ́¹ hñu³ tsɨ́³ tsú².
23310	MAT 5:7	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² nɨ́¹juáh³ tsá² ja³² mií³ tsɨ́³ ñí¹con² tsá² siánh³, quí¹ ja³bí¹ Dió³² já³² siáh³ mií³ tsɨ́³ ñí¹con² tsá² la³ hí³.
23311	MAT 5:8	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² nɨ́¹juáh³ tsá² jɨ² hñu³ tsɨ́³, quí¹ tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́¹³ jɨ́en³² Dió³².
23312	MAT 5:9	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² jmu² hi³ niau²¹ tie³ ja¹ quioh²¹ tsáu², quí¹ tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́¹³ juáh³ Dió³² hi³ jon².
23313	MAT 5:10	”Jlánh¹ jmɨ́¹ ren² tsá² má²tso² tsɨ́³ la³ cun³ hi³ jmoh²³ tsáu² cun³ñí¹ hi³ hnió³ jmu³ la³ cun³ hi³ hnió³ Dió³², quí¹ tsá² la³ hí³ bíh¹ tónh³² jo³cuo² Dió³².
23315	MAT 5:12	Ma³hiún¹³ náh² honh², tsɨnh¹ náh² jmu³, quí¹ hñu³mɨ³cuú² hián¹³ náh² cáun² hi³ jlánh¹ bíh¹ quien²; quí¹ la³ nɨ́² bíh¹ ca³jmúh³² tsú² uá²jaɨ³² tsá² lɨn³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³², tsá² ca³lɨ³zian² jmɨ́¹tin² la³ cónh³ bíh¹ hnoh².
23320	MAT 5:17	”Ha³ lɨ́² cuɨ́¹ lɨ́n¹³ hnoh² hi³ jná¹³ cuan³ hi³ má¹tauh²¹ ná¹ héih³² quioh²¹ hla¹ Moisés, sa³jun³ hi³ ja³ma³tauh²¹ jná¹³ jáɨ¹³ hi³ ca³ma³ta² jáun² tsá² ca³lɨn³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³² yáh³; quí¹ jun³juáh¹³ hi³ ja³ma³tauh²¹ yáh³ jná¹³ jáɨ¹³ jáun², quí¹ tɨ³ ja³ma³tson¹³ jná¹³ la³ cun³ hi³ hnió³ juáh³ bíh¹.
23322	MAT 5:19	Cun³ñí¹ hi³ jáun² bíh¹, nɨ́¹juáh³ tsá² tiá² ta²¹ haɨh²¹ lɨ³ua³ cáun² héih³² hi³ rá¹lɨ́³ jáun², uá¹jinh¹ cáun² hi³ tiá² lin¹ nga³ quien², hi³ záɨh³² tsú² siáh³ tsáu² hi³ tiá² hniáuh³² tónh³² ta²¹, hi³ jáun² má²lɨ́n³ bíh¹ tsú² jan² tsá² tiá² lin¹ ñí¹ quien² ja¹ quioh²¹ la³jɨ́n³² tsá² tónh³² jo³cuo² Dió³². Tɨ³la³ nɨ́¹juáh³ tsá² má²tí³² héih³² jáun² né³, jɨ³ hi³ hɨeh³² siáh³ tsá² siánh³ hi³ jmu³ la³ jáun², tsá² la³ hí³ bíh¹ lɨ́n³ jan² tsá² quien² ja¹ quioh²¹ la³jɨ́n³² tsá² tónh³² jo³cuo² Dió³².
23323	MAT 5:20	Quí¹ juah³² jná¹³ ñí¹con² hnoh², hi³ nɨ́¹juáh³ tiá² tɨ³ jlánh¹ bí¹ re² jmúh¹³ náh² hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³² la³ cónh³ bíh¹ tɨ³² liei²¹ jɨ³ tsá² *fariseos, hi³ jáun² jmɨ́¹lɨ́h³ bíh¹ tiá² lɨ́¹³ tonh²¹ náh² jo³cuo² Dió³².
23326	MAT 5:23	”Hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ jmɨ́¹ zia³² hi³ cuá¹cánh¹ hnú² ñí¹hiú¹³ hi³ cuá¹cuéh³ nú² Dió³², hi³ tá¹la³ má²zenh² nú² ñí¹ jáun² né³ tsau³ honh² hnú² hi³ zian² jan² renh² hnú² hi³ hau² nú²,
23336	MAT 5:33	”Ja³bí¹ má²ca³niéih² hnoh² hi³ tsá²haun³² hiauh³ héih³² lá² jmɨ́¹tin²: “Ha³ lɨ́² tsunh²¹ jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²jmuh³ ñí¹con² Dió³², la³ cun³ jáɨ¹³ hi³ má²lɨ́²ma³tson¹³ nú² jáun² ñí¹con² tsú²”.
23337	MAT 5:34	Tɨ³la³ jná¹³ juanh³² hi³ hí¹ cáun² bíh¹ hi³ tiá² hniáuh³² hɨ́eh¹ náh². Ha³ lɨ́² lɨ́¹ ma³tson¹³ jáɨ¹³ quián¹³ cun³quionh³ hi³ hɨeh³² náh² hñu³mɨ³cuú², quí¹ ñí¹ jáun² bíh¹ ñí¹ cuá¹quien² Dió³²;
23338	MAT 5:35	sa³jun³ hniáuh³² má¹tson¹³ náh² jáɨ¹³ quián¹³ cun³quionh³ hi³ hɨeh³² náh² hngá¹máh³ lá², quí¹ ñí¹ hué²¹ lá² dá² lɨ́³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ cáun² ñí¹ ná¹tsɨn¹ ta³ bíh¹ Dió³²; hi³ sa³jun³ hniáuh³² má¹tson¹³ náh² jáɨ¹³ quián¹³ cun³quionh³ hi³ hɨeh³² náh² juú² Jerusalén, quí¹ ñí¹ jáun² dá² ca³tɨn¹ Re²¹ Tsá² chín¹ bíh¹.
23347	MAT 5:44	Tɨ³la³ jná¹³ juah³²: Ma³hno¹ náh² tsá² jmu² hian² tsɨ́³ ñí¹con² náh², [hi³ chu²¹ jéinh¹ náh² ñí¹con² tsá² chú² juóu³², jmu³ náh² hi³ chú³² ñí¹con² tsá² hau²,] Dió³² lienh¹ quioh²¹ [tsá² quiú² je²³ jɨ³] tsá² jmu² hian² tsɨ́³ ñí¹con² nú².
23348	MAT 5:45	Jáun² la³ nɨ́² bíh¹ lɨ³ lin¹ hi³ tson² lɨ́n³ hnoh² jon² Dió³² Ñeh² náh², Tsá² cuá³ hñu³mɨ³cuú²; quí¹ hí³ dá² jmu² hi³ taɨn³² hiú² tsá² chun¹ la³ jɨ³ tsá² hláɨh¹ nɨ́² siáh³, hi³ zen² tsú² siáh³ jmɨ́³ ñí¹con² tsá² zian² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ dí², la³ jɨ³ ñí¹con² tsá² zian² cun³ tɨn² tsɨ́³ hmóu³² nɨ́² siáh³.
23350	MAT 5:47	Hi³ nɨ́¹juáh³ cuen²³ hnoh² Dió³² jmáh³la³ tsá² juónh³² náh² re² quiúnh¹, ¿he³ dá² hi³ chu²¹ jmuh³² náh² nɨ́¹juáh³ la³ jáun²? Quí¹ hí¹ la³ tɨ³ tsá² tiá² cuóun³² Dió³² yáh³ ná¹jmu² la³ jáun².
23356	MAT 6:5	”Nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹ca³lienh¹ hnoh² Dió³², ha³ lɨ́² jmú² náh² la³jmɨ́¹ jmu² tsá² lɨ́n³ la³ cá¹ la³ jéinh¹, hi³ zaɨn³² liéinh³² Dió³² ta³ ná¹táun³ ñí¹ lɨ́³ hñu³ cuáh³² quiú¹³ dí² jɨ³ ñí¹ lɨ́³ cuoh¹ ja¹ hñú³ nɨ́² siáh³, hi³ jáun² jɨ́e³ tsáu². Jú¹ tson² juanh³² jná¹³ hi³ jɨ́³²la³ jú¹ chu²¹ hi³ hléh³² jáun² tsáu² bíh¹ jéi³²í¹ hiáuh³ tsú², ha³ tiú²uú² hi³ siáh³ zia³² yáh³.
23357	MAT 6:6	Tɨ³la³ nɨ́¹ má¹ca³lienh¹ hnú² Dió³² né³, hen² ñéih³ quián¹³ hi³ jnáɨ¹ ho³hñú¹³, hi³ jáun² ñí¹ zenh² nú² jáun² huen² lienh¹ Ñeh². Hi³ jáun² la³ jáun² zia³² hi³ hián¹³ nú² ñí¹con² Ñeh², Tsá² jɨ́e²³ hi³ jmuh³² hnú² jáun² ta³ conh¹.
23358	MAT 6:7	”Nɨ́¹ má¹ca³lienh¹ nú² Dió³², ha³ lɨ́² hléh² cú²hiú² cú²cuóh³² jáɨ¹³ tiá² lin¹ ñí¹ jmu³ ta²¹ la³jmɨ́¹ jmu² tsá² tiá² Dió³² má²cuóun³², quí¹ tsá² hí³ lɨ́¹ lɨ́n²³ hi³ cun³quionh³ hi³ hleh³² jáun² hliáun³ jáɨ¹³ lɨ́¹³ ne³ Dió³².
23360	MAT 6:9	Hi³ jáun² né³, lienh¹ náh² Dió³² la³ lá²: Hnú² Tia²¹, Tsá² ñíh³ nú² hñu³mɨ³cuú², cá² ñí¹ hi³ chu²¹ cuɨ́¹ ná¹chan¹ hi³ jmáɨ² hnú².
23375	MAT 6:24	”Hí¹ jan² tsáu² tiá² lɨ́¹³ ma³tí³² ñí¹con² gon³ juo¹³, quí¹ tiá² tɨ²¹ yáh³ tsɨ́³ tsú² tsá² jan², hi³ tsá² jan² né³, tɨ́³² lɨ́n³² bíh¹ tsɨ́³ tsú²; re² lɨ́n³² bíh¹ ma³tí³² tsú² héih³² quioh²¹ jan², hi³ tsá² jan² né³, tiá² ta²¹ tanh² yáh³ tsú². Jáun² né³, cónh³ tiá² lɨ́¹³ bíh¹ hno³ náh² Dió³² cu³tsa³² quionh³ hi³ hniá¹ náh² hi³ zia³² ñí¹ hué²¹ lá².
23381	MAT 6:30	Hi³ jáun² né³, nɨ́¹juáh³ Dió³² jmu² hi³ ca³la³ chú³² lɨ́n³² jniá³ náɨ², cáun² hi³ tsɨ²¹ ñí¹ náɨ² né³², hi³ jáun² tsa³háu² má²jɨ́n³² bíh¹ tsú² tɨ³ ñeh² cáun² pɨeh¹ nɨ́¹ má¹ca³lɨ³ quiéin², jáun² nɨ́¹juáh³ ta³ bí¹ náɨ² yáh³ jmu² Dió³² hi³ chú³² jniá³, ¡cónh³ bíh¹ tiá² jmu³ Dió³² hi³ zia³² hanh² hnoh², hnoh² tsá² cáun² lɨ́¹ hɨ³² honh² náh²!
23383	MAT 6:32	Quí¹ la³jɨ́n³² tsá² tiá² Dió³² má²cuóun³² ná¹hɨ³² tsɨ́³ ca³tɨ²¹ la³jɨ́³² hi³ nɨ́²; tɨ³la³ hnoh² má¹ná¹, zian² bíh¹ jan² Ñeh² hnoh², Tsá² cuá³ hñu³mɨ³cuú², Tsá² cuá¹ñi³² la³jɨ́³² hi³ lɨ³hniauh²³ quián¹³ náh².
23384	MAT 6:33	Ñí¹ jɨ́²¹la³ ti³ chan¹³ náh² hmóu³² jo³cuo² Dió³² bíh¹ hi³ má¹tih²¹ náh² re² ñí¹con² tsú², jɨ³ hi³ má¹zián¹³ náh² re² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ tsú², hi³ jáun² bíh¹ hián¹³ náh² ca³la³ jɨ³lɨ³² hi³ jáun².
23386	MAT 7:1	”Ha³ lɨ́² chú¹ lɨ́² ñih²¹ náh² tsáu² hi³ jáun² tiá² ra³tsa² náh² Dió³² héih³² la³ jáun².
23387	MAT 7:2	Quí¹ la³ jáun² bíh¹ ra³tsɨ³² tsú² héih³² ñí¹con² hnoh², la³jmɨ́¹ rá²tsɨh³² hnoh² jáun² héih³² ñí¹con² tsáu² bíh¹. La³ cun³ rón³² lɨ́³ héih³² hi³ chah³² náh² hi³ cueh³² náh² ñí¹con² tsáu², héih³² la³ jáun² bíh¹ siáh³ chá³² Dió³² hi³ cué³² ñí¹con² hnoh².
23392	MAT 7:7	”Mɨ́¹ náh² ñí¹con² Dió³² hi³ jáun² hian³ náh², hniauh² náh² hi³ jáun² chanh¹ náh², hléh¹ náh² ho³hñú¹³ hi³ jáun² niá³² tsú².
23397	MAT 7:12	”Jáun² jmu³ náh² la³jɨ́³² jmáɨ¹ ñí¹con² tsáu² nɨ́¹juáh³ he³ lánh³ hnáuh² náh² jmu³ tsú² ñí¹con² náh² hmóu³²; quí¹ la³ jáun² bíh¹ lɨ́³ héih³² hi³ jmu² jáun² liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés jɨ³ ñí¹ Sí² quioh²¹ tsá² ca³lɨn³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³² nɨ́² uá²jaɨ³².
23400	MAT 7:15	”Hua³hín¹³ náh² ñí¹con² tsá² lɨ́¹ juáh²³ hi³ lɨ́n³ tɨ³² jë¹ Dió³². Tsá² hí³ dá² ja³táunh¹ ñí¹con² hnoh² hi³ ná¹lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́n³ *já¹ziáh², tɨ³la³ tɨ³ ñeh² má¹ná¹ ná¹lɨ́n³ tsú² la³jmɨ́¹ lɨ́n³ tsɨ́² náɨ¹ jính¹.
23406	MAT 7:21	”Jun³juáh¹³ la³jɨ́n³² yáh³ tsá² záɨ³² jná¹³: “¡Hnú² bíh¹ lɨ́n³ Juóu³² jná¹³!” lɨ́¹³ tónh³² jo³cuo² Dió³²; tɨ³la³ jɨ́³²la³ tsá² jmu² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Ñuh³² jná¹³ Tsá² cuá³ hñu³mɨ³cuú² bíh¹ lɨ́¹³ tónh³².
23418	MAT 8:4	Hi³ jáun² ca³juáh³ Jesús hi³ ca³záɨh³ tsá² hí³: ―Sá¹nɨ́² jɨe³, ha³ lɨ́² hin² juouh³² hí¹ jan² ha³ lánh³ rón³² lɨ³ hi³ má²laɨn³² nú²; jɨ́³²la³ ti³ cuánh² hi³ cuá²ma³jnia¹³ ñí¹con² mí²tsáu² bíh¹, hi³ cuá²cuen²¹ siáh³ jáh³ ñí¹con² Dió³² la³ cun³ hi³ qui³ ca³juáh³ jáun² hla¹ Moisés, hi³ jáun² la³ jáun² lɨ³ ñi³² tsáu² hi³ má²laɨn³² nú².
23425	MAT 8:11	Jná¹³ juanh³² ñí¹con² hnoh², hi³ juóun³² lɨ́n³² tsáu² ja³táunh¹ tɨ³ juɨ³² ñí¹ hia³² hiú² jɨ³ tɨ³ juɨ³² ñí¹ tá²tsɨ²¹ hiú² nɨ́² siáh³, hi³ tsa³cuú² tsa³hính² cu³lɨ²¹ quionh³ hla¹ Há²bran²¹, hla¹ Isaac jɨ³ hla¹ Jacob nɨ́² hñu³mɨ³cuú² ñí¹ cuá¹quien² Dió³²;
23426	MAT 8:12	tɨ³la³ tsá² jmɨ́¹ ca³tɨn¹ hi³ tsa³tiánh² ñí¹ cuá¹quien² Dió³² né³, tsá² hí³ dá² chu³ huen³ bíh¹ tsú² hi³ ziu³ cuɨn³ tsú² ñí¹ lɨ́³ já¹niéi² tɨ³ cheih³², ñí¹ jáun² tsa³tɨ́² tsa³hoh³² hi³ má²zian² hi³ chéi³ hi³ uóu³².
23431	MAT 8:17	Cun³quionh³ la³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ hla¹ Isaías *tɨ³² jë¹ Dió³², jmɨ́¹ ca³juáh³ jáun² la³ lá²: “Hí³ bíh¹ ca³caun² hi³ jmɨ́¹ lɨ́n³ jnoh¹ jáun², jɨ³ hi³ ca³caun² tsú² siáh³ mɨ́¹uɨ́³ quiú¹³ dí²”.
23436	MAT 8:22	Tɨ³la³ Jesús né³, ca³záɨh³ tsá² hí³: ―Ña³² cu³hna³² jná¹³, hi³ jáun² tsá² ná¹jún¹ [ñí¹con² Dió³²] cuɨ́¹ cha³hón³² hla¹ raɨnh²¹.
23443	MAT 8:29	Jmɨ́¹jáun² ca³ma³liáu³² hóh³² tiá³ lɨ́n³² hi³ juáh³: ―¿He³ ca³tɨn¹ hnú² quiúnh¹ jnoh¹, hnú² Jesús Jon² Dió³²? ¿Hí¹ ñeh³ hnú² ñí¹ lá² hi³ ña³jmuh³ nú² hi³ má¹tso¹ jnoh¹ tsɨ́³ ta³ ñeh² bíh¹ hi³ chau²¹ jmáɨ¹?
23451	MAT 9:3	Jmɨ́¹jáun² ma³ jan² tsá² ná¹lɨ́n³ tɨ³² liei²¹ ca³lɨ́n¹³ la³ lá² hñu³ tsɨ́³: “Tsá²ñuh² nɨ́² cáun² lɨ́¹ chú² lɨ́¹ lén³² Dió³² cun³quionh³ jáɨ¹³ quioh²¹”.
23456	MAT 9:8	Jmɨ́¹ má²lɨ́²jɨ́e³ tsáu² hi³ lɨ³ la³ jáun², lɨ́¹ ca³ja³cáun² bíh¹ tsɨ́³, hi³ jáun² ca³ma³quien² tsú² Dió³² Tsá² ca³cué³ pí³ la³ jáun² ñí¹con² tsá²mɨ³cuóun².
23461	MAT 9:13	Cuá²tánh¹ náh², hi³ cuá²ma³tɨn¹³ náh² la³ cun³ hi³ hnió³ juáh³ Sí² tioh³ jáɨ¹³ quioh²¹ Dió³², ñí¹ rá¹juáh³ la³ lá²: “Jná¹³ hnó³² hi³ já³² mií³ honh² bíh¹ náh², jun³juáh¹³ hi³ hnó³² jná¹³ hi³ jngɨh¹³ náh² jáh³ yáh³ ñí¹con² jná¹³”. La³ nɨ́² bíh¹ rá¹juáh³, quí¹ tiá² ja³ yáh³ jná¹³ hi³ ja³te³ ná¹ tsá² chun¹, quí¹ hi³ ja³te³ tsá² ná¹ren² tso³ bíh¹ jná¹³ ja³.
23475	MAT 9:27	Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³ cua³han³ Jesús ñí¹ jáun², jáun² hú¹ juɨ³² ja³taunh²¹ gon³ tsá² ten³ cu³hna²¹ tsú² hi³ hí¹hóh³², hi³ hí¹juáh²³: ―Hnú² Tsá² jón²zɨ́h¹ jon²cho¹ hla¹ Dá²vi²¹, ¡cuɨ́¹ já² mií³ honh² hnú² quiú¹³ jnoh¹!
23483	MAT 9:35	Jmɨ́¹ lɨ²¹ jáun² né³, ca³tɨ³ ca³ngɨ́³ Jesús la³jɨ́³² juú², jɨ³ juú² míh¹ juú² siún¹ hi³ má²tɨn² tsáu² hñu³ cuáh³² quioh²¹ tsá² judíos hi³ táun³ ma³ quin³² ma³ caun³² juú², hi³ ñi³hleh²¹ jú¹ chú³² ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ tónh³² tsáu² jo³cuo² Dió³², jɨ³ hi³ jmah²³ tsáu² jɨ³lɨ³² ñí¹ mɨ́¹uɨ́³ hi³ zian² tsú², jɨ³ hi³ cú² hi³ uóu³² nɨ́² siáh³.
23488	MAT 10:2	Hi³ lá² bíh¹ hi³ jmáɨ² tán¹ quian³tun³ *tɨ³² tsá² quian³² jë¹ Dió³²: la³ñí¹ Sí¹mu²¹ tsá² ca³lɨ³ jmáɨ² siáh³ Pé¹, jɨ³ Tre²¹ dá¹jon²¹ tsú² nɨ́²; Jacobo jon² Zebedeo la³ má²quionh³ Juan² dá¹jon²¹;
23493	MAT 10:7	Cuá²táunh¹ náh², cuá²zéih³ náh² tsú² hi³ Dió³² má²cuá¹hinh²³ tsáu² jo³cuo².
23501	MAT 10:15	Jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnoh², hi³ nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ ra³tsɨ³² Dió³² héih³², tɨ³ jlánh¹ bíh¹ huáh² tsɨ́³ hi³ ma³tson¹³ Dió³² tsá² juú² la³ hí³ la³ cónh³ bíh¹ hi³ ca³quiúnh³² jáun² tsá² jmɨ́¹ zian² juú² Sodoma jɨ³ Gomorra.
23505	MAT 10:19	Tɨ³la³ nɨ́¹ má¹ca³zeh³ tsú² hnoh² ñí¹ ta³ ñí¹ tsá²tan²¹ né³, ha³ lɨ́² jmú² náh² hɨ³² honh² nɨ́¹juáh³ he³ juáh¹³ náh² ho³ nɨ́¹juáh³ he³ lánh³ rón³² hléh¹³ náh²; quí¹ nɨ́¹juáh³ nɨ́¹ má¹ca³tɨ³ ñí¹ hléh¹³ náh², Dió³² bíh¹ cué³² jáɨ¹³ hi³ cuá¹hléh¹ náh².
23527	MAT 10:41	Lɨ³ua³ jan² tsá² hen² jan² *tɨ³² jë¹ Dió³² quí¹ cun³ñí¹ hi³ ja³ tsú² hi³ ja³hléh² jë¹ Dió³², ja³bí¹ tsá² hí³ hiáuh¹³ la³ cun³ hi³ hiáuh³ jan² tɨ³² jë¹ Dió³²; hi³ nɨ́¹juáh³ tsá² hen² jan² tsá² zian² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³² cun³ñí¹ hi³ zian² tsú² la³ jáun², ja³bí¹ hí³ dí² hiáuh³ la³ cun³ hi³ hiáuh¹³ tsá² zian² hí³ la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³².
23537	MAT 11:9	Hi³ jáun² né³, ¿he³ bíh¹ ca³ñí¹jɨeh¹³ náh²? ¿Hí¹ ca³ñí¹jɨen¹ náh² jan² *tɨ³² jë¹ Dió³²? Quí¹ tson² bíh¹ cu³tí³, tɨ³la³ tsá² hí³ má¹ná¹, tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ lɨ³ua³ jan² tɨ³² jë¹ Dió³².
23538	MAT 11:10	Quí¹ ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³² rá¹ja³² jáɨ¹³ hi³ ca³tɨn¹ Juan² tsá² ziau² hí³ jmáɨ², hi³ juáh³ la³ lá²: Sá¹nɨ́² jɨe³, jná¹³ zein²¹ jan² tsá² tsa³can³² jáɨ¹³ ta³ tin² la³ cun³ bíh¹ hnú², tsá² hí³ bíh¹ jmu³ hua³jan²¹ juɨ³² ñí¹ cuóh¹³ hnú².
23539	MAT 11:11	Jmɨ́¹ má²lɨ́²chá³² Jesús jáɨ¹³ nɨ́² né³, ca³záɨh³ siáh³ tsá² hí³ la³ lá²: ―Jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnoh², hi³ tiá² hin² zian² hí¹ jan² yáh³ tsá² jlánh¹ bíh¹ quien² ja¹ la³jɨ́n³² tsá² ca³lɨ³zian² ñí¹ hué²¹ lá² la³ cónh³ bíh¹ Juan² tsá² ziau² hí³ jmáɨ²; tɨ³la³ cun³ jáun² tsá² tiá² lin¹ ñí¹ quien² ja¹ quioh²¹ tsá² má²tionh² jo³cuo² Dió³², tsá² la³ hí³ bíh¹ tɨ³ jlánh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ Juan².
23540	MAT 11:12	”Hi³ jáun² ca³la³ cun³ jmɨ́¹ cuan¹ Juan² tsá² ziau² hí³ jmáɨ² hi³ la³ tɨ³ ta³né³², héih³² quioh²¹ Dió³² cáun² cuá²zá² cuá²tsó³ bíh¹ ja¹ hniéi² hi³ tɨ³ lɨ³mí¹ tsá²lɨ³quien², hi³ tsá² jlánh¹ ná¹cueh³² pí³ né³, má²ná¹cah²³ bíh¹ jmáɨ¹ hi³ lɨ́¹³ tónh³² jo³cuo² Dió³².
23541	MAT 11:13	Jmɨ́¹ tɨ́² quien² bíh¹ la³jɨ́³² hi³ rá¹juáh³ ñí¹ Sí² quioh²¹ tsá² lɨn³ hí³ tɨ³² jë¹ Dió³², jɨ³ liei²¹ quioh²¹ hla¹ Moisés siáh³, ca³la³ tɨ³ ñí¹ cá¹chó²¹ jmáɨ¹ hi³ cuan³ Juan² tsá² ziau² hí³ jmáɨ²;
23542	MAT 11:14	jáun² Juan² hí³ bíh¹ lɨ́n³ Líh³, tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ hí³ tɨ³² jë¹ Dió³², tsá² ca³tɨn¹ hi³ já³² nɨ́¹juáh³ hi³ hnáuh² hnoh² táunh¹³ ta²¹.
23547	MAT 11:19	Jáun² né³, cuan³ siáh³ jná¹³ Jon² tsá²mɨ³cuóun², tsá² cú² tsá² aɨh³² ná¹, tɨ³la³ má¹lɨ³² jáun² né³ juáh²³ siáh³ tsáu²: “¡Tsá² jlién³ bíh¹ nɨ³², hi³ hɨ́nh²³ siáh³ jmáɨ², tsá² juónh²³ re² quionh³ tsá² ren² tso³ jɨ³ *tsá² chi² hmah²¹ nɨ́² siáh³!” Tɨ³la³ cun³quionh³ la³jɨ́³² hi³ ná¹lɨ́²³ bíh¹ lɨ́² lin¹ hi³ Dió³² jan² Tsá² quia³lín³ jmɨ́¹ tsɨ́³.
23550	MAT 11:22	Hi³ jáun² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ huáh² tsɨ́³ hi³ má¹tsoh¹ hnoh² honh² má¹tɨ³ ñí¹ ra³tsɨ³² Dió³² héih³², la³ cónh³ bíh¹ tsá² jmɨ́¹ zian² jáun² jmɨ́¹tin² já¹ juú² Tiro quionh³ juú² Sidón.
23552	MAT 11:24	Hi³ jáun² jná¹³ né³ juanh³², hi³ tɨ³ jlánh¹ bíh¹ huáh² tsɨ́³ hi³ má¹tsoh¹ hnoh² honh² jmáɨ¹ hi³ ra³tsɨ³² Dió³² héih³² la³ cónh³ bíh¹ tsá² jmɨ́¹ zian² jáun² juú² Sodoma jmɨ́¹tin².
23555	MAT 11:27	”Sá¹nɨ́² jɨe³ náh², jo³uón³² jná¹³ má²ca³chá³ Ñuh³² jná¹³ ca³la³ jɨ³lɨ³². Hnga² bíh¹ Dió³² cuóun³² re² Jon², hi³ hnga² bíh¹ siáh³ Jon² Dió³² cuóun³² re² Jméi²; hi³ lɨ³ua³ jan² tsá² hnió³ dí² ma³jnia² Jméi² ñí¹con² siáh³, lɨ³ cuóun³² bíh¹ tsú² Jméi² dí².
23561	MAT 12:3	Tɨ³la³ hí³ má¹ná¹, ca³juáh³: ―¿Tiá¹ má²ca³híh³ hnoh² ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³², ñí¹ rá¹juáh³ hi³ he³ ca³jmú³ hla¹ re²¹ Dá²vi²¹ cu³ jéin³² jmɨ́¹ lɨ²¹ ñí¹cuóunh²¹ quionh³ tsá² quionh³?
23565	MAT 12:7	Tiá² la³ má²ca³ngɨ¹³ máh³ hnoh² la³ cun³ hi³ rá¹juáh³ jáun² ñí¹ Sí² quioh²¹ Dió³², hi³ juáh³ jáun² la³ lá²: “Jná¹³ dá² hnó³² hi³ já³² mií³ honh² bíh¹ hnoh², jun³juáh¹³ hi³ jngɨh¹³ náh² jáh³ ñí¹con² jná¹³ yáh³”. Sá¹jmɨ́¹ hi³ má²ca³ngɨ¹³ náh² jáɨ¹³ nɨ́² dúh¹, jáun² tiá² cáun² lɨ́¹ jmɨ́¹ cueh¹ yáh³ náh² tso³ tsá² tiá² hi³ lɨ́²jmú³ hí¹ cáun².
23575	MAT 12:17	La³ nɨ́² lɨ³, hi³ jáun² ca³lɨ³tí³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ hla¹ Isaías *tɨ³² jë¹ Dió³², jmɨ́¹ ca³juáh³ jáun² la³ lá²:
23581	MAT 12:23	Jáun² la³jɨ́n³² tsáu² ca³ja³cáun² tsɨ́³, hi³ jáun² ca³juáh³: ―¿Hí¹ hí³ dá² jón²zɨ́h¹ jón²cho¹ hla¹ Dá²vi²¹ tsá² nɨ́² juáh¹³, [tsá² qui³ ná¹jan²³ dí² hí³]?
23586	MAT 12:28	Tɨ³la³ jná¹³ má¹ná¹, huen² ná¹ jmɨ́²chí³ hláɨnh¹ cun³quionh³ Jmɨ́²chí³ joh¹ Dió³² bíh¹; hi³ jáun² la³ nɨ́² né³ má²lɨ́²lin¹ hi³ jná¹³ bíh¹ tsá² ca³hiáu³² Dió³² hi³ lɨ́n¹³ ná¹ Re²¹, Tsá² qui³ ná¹jan²³ hnoh² hí³.
23594	MAT 12:36	Hi³ jáun² jná¹³ juanh³² ñí¹con² hnoh² hi³ nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ ra³tsɨ³² Dió³² héih³², la³jɨ́n³² tsáu² bíh¹ tsa³jɨ́enh¹ jú¹ tson² quioh²¹ ca³tɨ²¹ la³jɨ́³² jáɨ¹³ tiá² tsú²ta²¹ hi³ má²lɨ́²tá² lɨ́²hí³² tsú².
23597	MAT 12:39	Tɨ³la³ Jesús né³ ca³ngáɨ³: ―Tsá² hláɨh¹ hon², tsá² tiá² má²tí³² jë¹ mɨ³² cáun² li²¹ hi³ lɨ́³ hua³jueh³²; tɨ³la³ tiú²uú² li²¹ siáh³ hiáuh³ yáh³ tsú², jɨ́³²la³ li²¹ hi³ ca³jɨ́e³ jáun² tsáu² hi³ ca³tɨn¹ hla¹ Jonás bíh¹, tsá² jmɨ́¹ lɨ́n³ hí³ *tɨ³² jë¹ Dió³².
23599	MAT 12:41	Jáun² nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ cán³ Dió³² jú¹ tson² ñí¹con² la³jɨ́n³² tsáu², má¹jáun² nu³ tiánh³ tsá² jmɨ́¹ zian² juú² Nínive hi³ chá³² tso³ hi³ ca³tɨn¹ tsá² zian² né³², quí¹ hí³ dí² ca³ja³conh² bíh¹ tsɨ́³ tso³ quioh²¹ jmɨ́¹ ca³náɨ³² jáɨ¹³ quioh²¹ hla¹ Jonás. Ján³, chá³² tsá² hí³ tsáu¹³ tsá² zian² né³², quí¹ ñí¹ lá² zenh² jan² tsá² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ hla¹ Jonás hí³.
23600	MAT 12:42	Ja³bí¹ hla¹ tsá²mɨ³ tsá² jmɨ́¹ chín¹ hué³² tɨ³ la³ quián³ nó³² nɨ́¹ má¹cá²chó³² jmáɨ¹ hi³ cán³ Dió³² jú¹ tson², hi³ jáun² tsá²mɨ³ hí³ chá³² tsáu¹³ tsá² zian² né³²; quí¹ hla¹ tsá²mɨ³ hí³ ja³ cáun² hué³² ñí¹ jlánh¹ bíh¹ uóunh³ hi³ cua³niéi³ jáɨ¹³ quioh²¹ hla¹ re²¹ Salomón tsá² jlánh¹ jmɨ́¹ quia³lín³ hí³ jmɨ́¹ tsɨ́³. Ján³, tsá²mɨ³ hí³ chá³² tsáu¹³ tsá² zian² né³², quí¹ ñí¹ lá² zenh² jan² tsá² tɨ³ jlánh¹ bíh¹ quien² la³ cónh³ bíh¹ hla¹ re²¹ Salomón hí³.
23619	MAT 13:11	Jáun² hí³ né³ ca³ngáɨ³ la³ lá²: ―Hnoh² bíh¹ tsá² ca³tɨn¹ náh² hi³ lɨ³ ñíh¹³ jáɨ¹³ hi³ jmɨ́¹ ná¹hmá¹ ná¹jnɨ́¹ hi³ ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ tónh³² tsáu² jo³cuo² Dió³²; tɨ³la³ tsá² ñí¹ hná¹ nɨ́² né³, tiá² lɨ́¹³ yáh³ hi³ há¹ ngɨ¹³.
23622	MAT 13:14	La³ cun³ hi³ ná¹lɨ́²³ ñí¹con² tsá² nɨ́² má²lɨ³tí²³ la³ cun³ hi³ ca³juáh³ hla¹ Isaías *tɨ³² jë¹ Dió³², jmɨ́¹ ca³juáh³ jáun² la³ lá²: Lɨ³ dá² náɨh¹ náh² re² lɨ́n³², tɨ³la³ tiá² ngɨ¹³ yáh³ náh²; Lɨ³ dá² jɨeh²¹ náh² siáh³, tɨ³la³ tiá² lɨ³tsɨn² yáh³ náh² he³ jaun³² ná¹jɨ́eh³².
23625	MAT 13:17	Quí¹ jú¹ tson² juo³ jná¹³ hnoh², hi³ juóun³² tsá² ca³lɨn³ *tɨ³² jë¹ Dió³² jɨ³ tsá² jmɨ́¹ ná¹zian² la³ cun³ hi³ tɨ³² tsɨ́³ Dió³² nɨ́² siáh³ jmɨ́¹ hniá¹ jɨ́e³ la³ cun³ hi³ jɨ́eh³² hnoh² lá², tɨ³la³ tiá² ca³lɨ³ yáh³ jɨ́e³ tsú², hi³ jmɨ́¹ hniá¹ siáh³ ne³ la³ cun³ hi³ naɨh³² hnoh² la³, tɨ³la³ tiá² ca³lɨ³ yáh³ ne³ tsú².
23627	MAT 13:19	Nɨ́¹juáh³ tsá² náɨ³² jáɨ¹³ ca³tɨ²¹ ha³ lánh³ rón³² lɨ́¹³ tónh³² tsú² jo³cuo² Dió³², hi³ nɨ́¹juáh³ tiá² ngɨ²³ yáh³ tsú² má¹lɨ³² jáun², jáun² tsá² la³ hí³ lɨ́n³ la³jmɨ́¹ lɨ́³ hú¹ juɨ³² ñí¹ ca³súh³² jáun² jún²; jáun² ja³² tsá² hláɨnh¹ hi³ quin²³ jú¹ chú³² hi³ má²jná¹ jáun² hñu³ tsɨ́³ tsú².