23214	MAT 1:1	Chuū chí lista yeⁿ'e ndaata yeⁿ'e Jesucristo, ndíí na ndaata Abraham ndíí na ndaata David ndíí tiempo chi ch'iindiyáāⁿ Jesucristo.
23225	MAT 1:12	Cuayiivi chi cho'ó yā na yáⁿ'āa Babilonia, Jeconías miiⁿ ní ch'iīndī daiya sa Salatiel. Salatiel miiⁿ ní ch'iīndī daiya sa Zorobabel.
23229	MAT 1:16	Jacob miiⁿ ní ch'iīndī daiya sa José, 'iiⁿ'yāⁿ chi isáⁿ'ā yeⁿ'e María. Ní daiya ta ní Jesús chi nguuvi Cristo.
23230	MAT 1:17	'Tíícā nducuéⁿ'ē ndaata yeⁿ'e Abraham ndíí rey David ní ndiichicúūuⁿ ndaata yeⁿ'é yā o generaciones. Ní ndíí rey David miiⁿ ndíí taachi cueⁿ'e nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ ndaata yeⁿ'e yā na país Babilonia ní ndiichicúūuⁿ ndaata yeⁿ'é yā. Ní ndíí taachi cheⁿ'e yā na yáⁿ'āa Babilonia ndíí taachi ndaā Cristo iⁿ'yéeⁿdi 'cūū ní ndiichicúūuⁿ ndaata yeⁿ'é yā.
23237	MAT 1:24	Cuayiivi miiⁿ ní taachi José miiⁿ nanduuchí yā, tuu'mi ní diíⁿ yā tan'dúúcā chi ngaⁿ'ā ángel yeⁿ'e Señor Ndyuūs níícú ch'iindivaacú yā ndúúcū María miiⁿ.
23242	MAT 2:4	Ní rey Herodes miiⁿ ní nádaamá yā nducyaaca chiīdūu n'gɛɛtɛ́ chí ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'e yaācū Israel ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi ngi'cuééⁿ ley 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e Israel. Ní itiinguunéeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: ¿Tií 'niindiyáāⁿ Cristo?
23243	MAT 2:5	'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní caⁿ'a yā chii yā rey miiⁿ: 'Cuundiyáaⁿ yā na yáāⁿ Belén yeⁿ'e yáⁿ'āa Judea caati 'tíícā canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'e Ndyuūs cucáávā saⁿ'a profeta:
23247	MAT 2:9	Magos ní ch'iindiveéⁿ yā nduudu yeⁿ'e rey miiⁿ ní cúnaⁿ'a yā. Cuin'diichí nī. 'Ííⁿnyúⁿ chi 'iiⁿ'yāⁿ magos n'diīchi yā cuaaⁿ na ican'daa 'yáⁿ'ā, 'ííⁿnyúⁿ mííⁿ cueⁿ'é nanááⁿ yeⁿ'e magos taanduvɛ́ɛ́ ndaā ní cānee lugar naachi canéé dacua'a 'lííⁿ.
23250	MAT 2:12	Cuayiivi miiⁿ ní Ndyuūs yaa'vi yā magos na 'yúúdúyaaⁿ yeⁿ'e yā chí 'āā ntɛ́ɛ́ naⁿ'a yā nanááⁿ rey Herodes miiⁿ. Níícú magos cunaⁿ'a yā na vaacu yā na taama yúúní.
23257	MAT 2:19	Cuayiivi taachí ch'iī rey Herodes miiⁿ, José miiⁿ ní 'āā canee yā na yáⁿ'āa Egipto. Tuu'mi ní Señor Ndyuūs dicho'o yā 'áámá ángel ní ángel che'enaáⁿ yā yeⁿ'é José taachi cyaadú yā.
23261	MAT 2:23	Ní ndaá yā na yáⁿ'āa mííⁿ ní cueⁿ'e yā ch'ɛɛtinee yā na yáāⁿ Nazaret yeⁿ'e yáⁿ'āa Galilea. Ní 'iicu cuuvi cuaacu chí caⁿ'a profetas vmnááⁿ vmnaaⁿ yeⁿ'e Jesús chi 'túúcā: Canéé chí cuuvi ngúúví yā 'iiⁿ'yāⁿ nazareno yā cucáávā chi cueⁿ'e yā na yáāⁿ Nazaret.
23264	MAT 3:3	Níícú yeⁿ'e Juan 'cūū ní saⁿ'a profeta Isaías caⁿ'a yā yeⁿ'e yā vmnááⁿ vmnaaⁿ taachí caⁿ'a yā 'túúcā: 'Caandiveéⁿ nī. 'Áámá saⁿ'ā ngaⁿ'ā yuudu sa 'túúcā na yáⁿ'āa cuūⁿmáⁿ naachi nguɛ́ɛ́ ch'ɛɛtinéé 'iiⁿ'yāⁿ: 'Cuundiyaáⁿ nī yúúní yeⁿ'ē Señor Ndyuūs caati cúchii yā. Nan'guáaⁿ nī yúúní cuaacu caavá yā. Didɛɛvɛ́ nī staava yeⁿ'é nī ní cuuvi cuaáⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ taachi ndaa yā.
23265	MAT 3:4	Catecai Juan miiⁿ ní nin'dai ndúúcū yuūdū yeⁿ'ē 'iiti camello. Ní cinturón yeⁿ'ē sa ní diiⁿmaⁿ 'iiti. Níícú chí che'ē sa ní 'iiti langostas ndúúcū n̄'di'i yeⁿ'ē 'iiti 'yáaiⁿ chi vɛɛ cuɛɛti.
23271	MAT 3:10	Cutíīiⁿ mííⁿ 'āā canéé na dii'yu yáⁿ'á. Nducyaaca yáⁿ'á chí nguɛ́ɛ́ n'dáacā ngii n'gui'i yeⁿ'ē canee chi 'caata yáⁿ'á mííⁿ ní cūnuuⁿ na yaⁿ'ā.
23277	MAT 3:16	Cuayiivi taachi 'āā chɛɛdínúuⁿnīⁿ Juan miiⁿ Jesús miiⁿ, tuu'mi ní Jesús ní nan'dáa yā na nuūⁿnīⁿ. Cuayiivi ní nanguaāⁿ nanguuvi. Ní Juan n'diichí sa Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs miiⁿ chi tan'dúúcā paloma 'tíícā. Chiica yeⁿ'ē na va'ai chɛɛti nguuvi ní ndaā vmnaaⁿ yeⁿ'e Jesús miiⁿ.
23288	MAT 4:10	Tuu'mi ní Jesús miiⁿ caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā miiⁿ: Díí yááⁿn'guiinūuⁿ, cuvíi di nanaáⁿ caati 'túúcā canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'e Dendyuūs: Cu'téénu di Señor Ndyuūs yeⁿ'ē di ni 'caandiveeⁿ di yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ mííⁿ nūuⁿ.
23291	MAT 4:13	Chiicá yā na yáāⁿ Nazaret ní ndaa yā canee yā na yáāⁿ Capernaum. Yáāⁿ miiⁿ ní niiⁿnuúⁿ na nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā canee, ní canee na yáⁿ'āa yeⁿ'e Zabulón ndúúcū yáⁿ'āa yeⁿ'e Neftalí.
23296	MAT 4:18	Cuayiivi ní Jesús miiⁿ cachiicá yā cuaaⁿ 'diituú nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā chí nguuvi Galilea, ní n'diichí yā na 'uuvī saⁿ'ā 'díínu sa vi'ī. 'Áámá saⁿ'a ní Simón Pedro nguuvi sa. Táámá saⁿ'ā ní 'diinu sa ní Andrés nguuvi sa. Saⁿ'ā s'uuⁿ ní n'gaa nuuⁿ sa yáanā yeⁿ'é 'yaācā miiⁿ na nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā ti saⁿ'ā s'eeⁿ itungááⁿ sa 'yaācā na nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā ti ntiiⁿnyuⁿ yeⁿ'ē sa.
23297	MAT 4:19	Jesús caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā s'eeⁿ: Cuchíi nī nduucú, ni 'úú ní diíⁿ chi in'nuúⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ chi cuuvi caⁿ'á yā nduucú. Ní tan'dúúcā chi tungaáⁿ nī 'yaācā yeⁿ'e nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā, 'tíícā in'nuúⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ chi caⁿ'á yā nduucú.
23315	MAT 5:12	Cuuvi yeenu taaví nī caati cuuvi ndaācá nī chí ch'ɛɛtɛ yeⁿ'é nī ná va'ai chɛɛti nguuvi. 'Túúcā 'iiⁿ'yāⁿ can'daa yā ndíí cuaaⁿ vmnaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ profetas chi ndɛɛ́ yā nduudu yeⁿ'e Ndyuūs. Ní profetas ch'eenú yā chii.
23316	MAT 5:13	Jesús caⁿ'a yā: Ndís'tiī, nduuti chi i'téénu nī chi 'úú chí Cristo, tuu'mi ni ndís'tiī, tan'dúúcā yiīmā yeⁿ'ē yáⁿ'āa 'tiicá nī. Nduuti chí yiīmā nguɛ́ɛ́ n'daācā sabor yeⁿ'ē, ¿dɛ'ɛ̄ cuuvi diíⁿ nī? Nguɛ́ɛ́ dɛ'ɛ̄ vɛɛ dichíí'vɛ̄ yiīmā miiⁿ. 'Āā taanduu rá chí cungéē 'iiⁿ'yāⁿ na yáⁿ'āa ní n'diivi neeⁿ ca'a yā.
23317	MAT 5:14	Ndís'tiī chi i'téénu nī chi 'úú chí Cristo, tan'dúúcā dɛɛvɛ yeⁿ'e iⁿ'yeeⁿdí 'cūū 'tiicá nī, ti caⁿ'á nī ch'iⁿ'i nī dɛɛvɛ yeⁿ'é Ndyuūs nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. 'Áámá yáāⁿ chi canduūu na 'áámá yiīcū nguɛ́ɛ́ cúúví cunuuⁿ n'de'ēī.
23319	MAT 5:16	Tan'dúúcā 'áámá lámpara chí ngii ndɛɛvɛ, 'tíícā cuuvi n'daācā vida yeⁿ'é nī nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi snée yā iⁿ'yeeⁿdí 'cūū. Ní 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ cuuvi snaaⁿ yā ntiiⁿnyuⁿ chí n'daacā chi idiíⁿ nī. Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ caaⁿ'máⁿ yā: Dɛ'ɛ chúúcā ch'ɛɛtɛ Ndyuūs chi Chiidá nī, Ndyuūs chi canée yā ná va'ai chɛɛti nguuvi.
23327	MAT 5:24	tuu'mi ní cu'neeⁿ di ofrenda yeⁿ'ē di niiⁿnuúⁿ nátai. Ní cueⁿ'e di ntun'dáá n'dai di ndúúcū vi'i di. Cuayiivi ní cuuví nguɛɛcundíi di ní ca'a di ofrenda yeⁿ'ē di nátai.
23329	MAT 5:26	Cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngīi dii chi nguɛ́ɛ́ nan'daā di vácūū neⁿ'e chí nguɛ́ɛ́ 'cuiinu nadíí'vɛ̄ di tanducuéⁿ'ē chi can'diicu di.
23332	MAT 5:29	Chuū ngaⁿ'á: Nduuti chi nduutináaⁿ di lado tá cuaācú di diiⁿ chí diiⁿ di nuuⁿndī, 'caaca di nduutinaaⁿ di ní cun'dáa di. Ti n'dáacā ca chi cuuvi ndai di 'áámá parte yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'ē di, nguɛ́ɛ́ ti tanducuéⁿ'ē cuerpo yeⁿ'ē di caⁿ'a na infierno.
23347	MAT 5:44	Naati 'úú ní ngaⁿ'á ngií ndís'tiī: Dinéⁿ'e nī 'iiⁿ'yāⁿ chi taaⁿ yā ndúúcu nī. N'dáácā caaⁿ'maⁿ nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ n'dáacā ngaⁿ'a yā yeⁿ'e nī. N'dáacā diíⁿ nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ neⁿ'e yā ndís'tiī. Caaⁿ'máⁿngua'á nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi 'cueⁿ'e ndís'tiī ní nguɛ́ɛ́ n'daācā idiíⁿ yā ndúúcu nī ní idiíⁿ yā chi ndís'tiī n'geenú nī ngii.
23348	MAT 5:45	Ní ndís'tiī ní 'cuuⁿ'miⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ chi ndís'tiī ní daiya Dendyuūs ndís'tiī. Chiida yú chi cánéé na va'ai chɛɛti nguuvi idiíⁿ yā chí ican'daa 'yáⁿ'ā naachi snéé 'iiⁿ'yāⁿ chí n'dai ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ n'daācā diíⁿ yā. Ní Ndyuūs idiíⁿ yā chí ngeeⁿ cuūvī yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chí n'daācā idiíⁿ yā ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ n'daācā idiíⁿ yā.
23351	MAT 5:48	N'daācā n'dai ca diíⁿ ndís'tiī chi diíⁿ nī tan'dúúcā chi diiⁿ Dendyuūs, Chiida yú, chi canéé na va'ai chɛɛti nguuvi.
23352	MAT 6:1	Ndís'tiī nguɛ́ɛ́ diíⁿ nī dendu'ū chi n'daācā yeⁿ'e yaācū nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ caati snaaⁿ yā chí diiⁿ nī chi nadacadiinúúⁿ yā chi ndís'tiī ní n'daāca nī. Nduuti chi 'túúcā idiíⁿ nī, tuu'mi ní Ndyuūs Chiida yú nguɛ́ɛ́ tée yā chi cuuvi yeⁿ'e nī yeⁿ'ē chi diíⁿ nī taachi ndaa nī ná va'ai chɛɛti nguuvi.
23353	MAT 6:2	Taachi ndís'tiī ca'a nī ofrenda yeⁿ'e nī, nguɛ́ɛ́ diīⁿ yuudú nī níícú nguɛ́ɛ́ cuuvi cadíínuuⁿ 'iiⁿ'yāⁿ. 'Tíícā idiiⁿ náⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi 'uūvī naaⁿ 'uūvī cheendí yā taachi snée yā na yaācū sinagoga ndúúcū na cuaaⁿ cyúúní. Ní 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ ní cuuvi snaaⁿ yā ní caaⁿ'maⁿ yā chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nn'dai yā. Cuaacu nííⁿnyúⁿ 'úú ngaⁿ'á ngīi ndís'tiī, chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní vɛɛ chi 'āā ndaāca yā yeⁿ'e chi diiⁿ yā na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
23355	MAT 6:4	'Tíícā ca'a n'de'éí nī cosas miiⁿ yeⁿ'e nī ní 'iiⁿ'yāⁿ nguɛɛ cuuvi snaaⁿ yā; 'íícú Chiida yú chi cánéé ná va'ai chɛɛti nguuvi inaáⁿ yā chi nguɛ́ɛ́ n'diichi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Ní Chiida yú tée yā chi cuuvi yeⁿ'e nī nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ.
23356	MAT 6:5	Taachi ndís'tiī caaⁿ'maⁿngua'á nī, nguɛ́ɛ́ díiⁿ nī tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chí 'uūvī naaⁿ 'uūvī cheendí yā, caati 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ inee yiinú yā chi n'gɛɛtíndii yā na yaācū sinagogas ndúúcū cuaaⁿ cyúúní ní 'íícú 'iiⁿ'yāⁿ ní snaaⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ. Cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií ndís'tiī, chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní 'āā vɛ́ɛ́ chí cuuvi yeⁿ'é yā na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
23357	MAT 6:6	Ndís'tiī, taachi caaⁿ'maⁿngua'á nī, cundáa nī na cuarto 'lííⁿ yeⁿ'e va'ai yeⁿ'e nī ní n'gaadí nī cheendi va'āī cuarto 'lííⁿ miiⁿ. Ní caaⁿ'maⁿngua'á nī ndúúcū Chiida yú chí inaaⁿ n'de'ei yā. Ní Chiida yú ntée yā chi cuuvi yeⁿ'e nī nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ.
23359	MAT 6:8	Nguɛ́ɛ́ diíⁿ nī tan'dúúcā chi idiiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ti Chiida yú 'āā déénu yā dendu'ū chi neⁿ'e nī taachi 'āā cuɛ́ɛ́ caaca nī.
23360	MAT 6:9	Ní taachi ndís'tiī caaⁿ'māⁿngua'á nī, 'túúcā caaⁿ'maⁿngua'á nī: N'diī Chiidá nducyaaca 'nū, n'diī chi caneé nī ná va'ai chɛɛti nguuvi. Dɛ'ɛ chúúcā dɛɛvɛ chi ngúúví nī.
23361	MAT 6:10	Canéé chi ndaá tiempo naachi chí ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ nī. Cúúví tan'dúúcā chi n'diī neⁿ'e nī tan'dúúcā ná va'ai chɛɛti nguuvi 'tiicá ntúūⁿ na yáⁿ'āa 'cúū.
23365	MAT 6:14	Nduuti chi ndís'tiī nadich'ɛɛcú nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ n'daācā idiíⁿ yā nduucú nī, tuu'mi ní Chiida yú chi cánéé yā ná va'ai chɛɛti nguuvi nadich'ɛɛcú ntúuⁿ yā yeⁿ'é nī.
23366	MAT 6:15	Ndúúti chi ndís'tiī nguɛ́ɛ́ nadich'ɛɛcú nī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ n'daācā idiíⁿ yā ndúúcu nī, 'tiicá ntúūⁿ Chiida yú nguɛ́ɛ́ nadich'ɛɛcú yā nuuⁿndi yeⁿ'é nī.
23367	MAT 6:16	Taachi nguɛ́ɛ́ nga'dííⁿnúⁿ nī caati ngaⁿ'angua'á nī nguɛ́ɛ́ nduuví ndaachií naáⁿ nī tan'dúúcā 'iiⁿ'yāⁿ chi 'uūvī naaⁿ 'uūvī cheendí yā chí neⁿ'é yā chi tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ snaaⁿ yā. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ idivíi yā catecai vmnááⁿ yā ní 'cuuⁿ'míⁿ yā tanáⁿ'ā 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ nga'diiⁿnúⁿ yā. Cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií ndís'tiī, chi 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní 'āā vɛ́ɛ́ chi ndaācā yeⁿ'e yā na iⁿ'yeeⁿdí 'cūū.
23369	MAT 6:18	Ní nguɛ́ɛ́ 'cuuⁿ'míⁿ nī nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ nge'é nī naati Chiida yú chi cánuuⁿ yā nán'de'ei snaáⁿ yā. Ní Chiida yú chi snáaⁿ yā chííⁿ chí diiⁿ nī taachi cánúúⁿ nī nán'de'ei ní tée yā nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ dɛ'ɛ̄ chi cuuví yeⁿ'e nī.
23370	MAT 6:19	Caⁿ'a Jesús: Ndís'tiī ní nguɛ́ɛ́ diíⁿ nī chí cuuvi 'cuiica nī ná iⁿ'yeeⁿdí 'cūū naachi vɛ́ɛ́ i'yɛ́ɛvɛ̄ chí di'tuuví tī ndúúcū che'e yáⁿ'āa chi tuuviī ní naachi vɛ́ɛ́ chi duucu ní diduucú sa.
23372	MAT 6:21	Caati naachí canéé vaadī 'cuiica yeⁿ'é nī, miiⁿ canee staava yeⁿ'e nī chi nadicadiinúúⁿ nī yeⁿ'e tanducuéⁿ'ē.
23373	MAT 6:22	Caⁿ'a Jesús chí chídɛɛvɛ yeⁿ'e cuerpo yeⁿ'e yú chííⁿ chí nduutináaⁿ yú. Ndúúti chi nduutinaáⁿ nī n'daācā, tuu'mi ní núúⁿmáⁿ nchɛɛtɛ cuerpo yeⁿ'e nī ní inaaⁿ chi dɛɛvɛ.
23376	MAT 6:25	Chuū ngaⁿ'á ngií ndís'tiī: Nguɛ́ɛ́ nadicadíínuuⁿ nī yeⁿ'e vida yeⁿ'e maaⁿ nī, o yeⁿ'ē chi che'é nī, o yeⁿ'ē chi cu'u nī, ndíí nguɛ́ɛ́ ndúú cáávā chí neⁿ'e cuerpo yeⁿ'e nī chi 'cuɛɛtinúu nī. ¿'Áá nguɛ́ɛ́ yaⁿ'ai ca vida yeⁿ'e nī nguɛ́ɛ́ ti chi ngé'e nī? ¿'Áá nguɛɛ yaⁿ'ai ca chíí'vɛ̄ cuerpo yeⁿ'e nī nguɛ́ɛ́ ti catecai nī?
23377	MAT 6:26	Cuin'diichí nī 'yaada yeⁿ'ē nanguuvi. Nguɛ́ɛ́ ngiinú tī ndaata, ndíí nguɛ́ɛ́ ngii cosecha yeⁿ'e tī, ndíí nguɛ́ɛ́ ndúú ín'guain'daí tī yeⁿ'e tī. Chiida yú chi cánéé ná va'ai chɛɛti nguuvi ngá'a yā chi nge'e tī. ¿'Áá nguɛ́ɛ́ yaⁿ'ai cá chii'vɛ̄ ndís'tiī nguɛ́ɛ́ ti 'yaada?
23378	MAT 6:27	¿Chɛɛ́ ndís'tiī chí nééné n'dai tiíⁿ nī cúúví iintiineeⁿ nī 'áámá yuūchí yeⁿ'ē chi yaācu nī?
23383	MAT 6:32	'Iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ yeⁿ'e ndaata Israel in'nuúⁿ yā dendu'ū chi 'túúcā. Chiida yú chi cánéé yā ná va'āī chɛɛti nguuvi déénu yā tanducuéⁿ'ē dendú'ū chi necesidades neⁿ'e yú.
23387	MAT 7:2	Caati ndúúti chí ndís'tiī caaⁿ'maⁿ nī nuuⁿndi yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ, 'tiicá ntúūⁿ Ndyuūs caaⁿ'máⁿ yā nuuⁿndi yeⁿ'e nī. Nduuti chi n'deee n'dáí caaⁿ'máⁿ nī, 'tiicá ntúūⁿ caaⁿ'máⁿ Dendyuūs yeⁿ'e nī. Nduuti chi duu'ví nūuⁿ, 'tiicá ntúūⁿ Ndyuūs caaⁿ'máⁿ yā yeⁿ'e nī.
23389	MAT 7:4	¿Dɛ'ɛ̄ cúúví chí caaⁿ'máⁿ nī 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e chi diíⁿ yā chi nguɛɛ n'daācā nduuti chi ndís'tiī diíⁿ nī cosas chi nguɛ́ɛ́ n'daācā? 'Caandivéeⁿ nī. Vɛ́ɛ́ nuuⁿndi yeⁿ'é nī chi ch'ɛɛtɛ chi nguɛ́ɛ́ ndaacadaamí nī yeⁿ'ē.
23392	MAT 7:7	Caⁿ'a Jesús: Caacá nī Ndyuūs, ní Ndyuūs tée yā yeⁿ'e nī. In'nuúⁿ nī ní ndaāca nī. Yaa'ví nī cheendi va'āī ní nan'guaaⁿ yeⁿ'é nī.
23393	MAT 7:8	Caati nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chí ngiica Ndyuūs ní Ndyuūs ca'a yā yeⁿ'e yā. Ní nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chí in'nuuⁿ yā, ní inndaaca yā. Ní nducyáácá 'iiⁿ'yāⁿ chí yaa'vi yā cheendi va'āī, ní nan'guaaⁿ yeⁿ'é yā.
23394	MAT 7:9	¿Chɛɛ́ yeⁿ'e ndís'tiī taachi caaca daiya nī 'aama pan, ca'a nī 'áámá tuūu?
23396	MAT 7:11	Nduuti chi ndís'tiī chi cúⁿncheeⁿ nī deenú nī ca'a nī cosa chi n'daācā daiya nī, ndii 'tɛɛ cá Chiida yú chi canée yā na va'ai chɛɛti nguuvi ca'á yā cosas chi n'dáácā n'dai cá 'iiⁿ'yāⁿ chi caaca yā Ndyuūs.
23397	MAT 7:12	'Tíícā chi tanducuéⁿ'ē chi neⁿ'é nī chi diíⁿ 'iiⁿ'yāⁿ ndúúcu nī, chuū ntúūⁿ diíⁿ nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ. Chuū chi ley yeⁿ'e Moisés ndúúcū chi canéé nguūⁿ yeⁿ'e profetas s'uuⁿ ndíí cuááⁿ vmnaaⁿ.
23398	MAT 7:13	Caⁿ'a Jesús: Cundáa nī chééndí va'āī chí 'tuucuú, tí cheendi va'ai ch'ɛɛ̄'nū ndúúcū yúúní ch'ɛɛ̄'nū, chiiⁿ chi candɛ́ɛ̄ 'iiⁿ'yāⁿ chí caⁿ'a yā na infierno. Nééné 'yaaⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chí ndaa yā chééndí va'ai chi ch'ɛɛ̄'nū miiⁿ.
23400	MAT 7:15	Caⁿ'a Jesús: Diíⁿ nī cuidado ndís'tiī yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ profetas chi falsos yā chi ngaⁿ'a yā chi ndɛɛ yā nduudu cuaacu yeⁿ'é Ndyuūs naati nguɛɛ 'tíícā. Taachi nndaa yā nanááⁿ ndís'tiī cuaaⁿ dáámí 'iiⁿ'yāⁿ miiⁿ tan'dúúcā catecai 'iiti cuūchī naati cuááⁿ chɛɛ̄ti yā tan'dúúcā 'yááⁿyāaⁿ ngaātáā chí taaⁿ tī.
23406	MAT 7:21	Jesús ngaⁿ'a yā 'tíícā: Nguɛ́ɛ́ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ chi ngaⁿ'á yā yeⁿ'ē 'úú: N'díí Señor, Señor, ní cuuví cundaa yā naachí Ndyuūs ngaⁿ'a ntiiⁿnyuⁿ yā, dámaāⁿ 'iiⁿ'yāⁿ chi diíⁿ yā tan'dúúcā chi neⁿ'e Chiidá chi canee yā na va'ai chɛɛti nguuvi.
23408	MAT 7:23	Tuu'mi ní 'úú Cristo caaⁿ'máⁿ cuaacú cuuví 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: 'Úú nguɛ́ɛ́ n'diichí tandií ndís'tiī. Cuvíi nī yeⁿ'ē 'úú, ndís'tiī chi nguɛ́ɛ́ n'daācā diíⁿ nī.
23414	MAT 7:29	Caati Jesús miiⁿ ngi'cueeⁿ yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tan'dúúcā 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chí déénu o 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ chí ngaⁿ'a ntiiⁿnyúⁿ yā nguɛ́ɛ́ tan'dúúcā 'áámá maestro chi ngi'cueeⁿ ley yeⁿ'e yā.
23418	MAT 8:4	Tuu'mi ní Jesús ní caⁿ'a yā chii yā saⁿ'ā miiⁿ: Cuéⁿ'e di ní 'cuuⁿ'miⁿ dí cuerpo yeⁿ'ē di nanááⁿ chiiduú ní ca'a di ofrenda nanááⁿ Ndyuūs tan'dúúcā chí ngaⁿ'a na ley chi dinguuⁿ Moisés. 'Tíícā ní chiiduú caaⁿ'maⁿ cuaacú yā yeⁿ'ē di nanááⁿ nducyaaca 'iiⁿ'yāⁿ, ní nguɛ́ɛ́ 'cuuⁿ'miⁿ di yeⁿ'ē chí chiī ndúúcu di mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ.
23419	MAT 8:5	Taachí Jesús cáámá ndaa yā na yáāⁿ Capernaum, ndaā 'áámá saⁿ'ā capitán yeⁿ'e ndaata yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ romanos nguɛ́ɛ́ yeⁿ'e ndaata Israel. Ní ndaā sa nanááⁿ Jesús miiⁿ ní di'cuíítu sa 'iiⁿ'yāⁿ.
23423	MAT 8:9	'Úú ní saⁿ'ā chí vɛ́ɛ́ saⁿ'ā ndíí tiīiⁿ yeⁿ'é, ní ngaⁿ'ā ntiiⁿnyúⁿ yā yeⁿ'ē 'úú. 'Úú ntúūⁿ ní ngaⁿ'á ntiiⁿnyúⁿ yeⁿ'ē cien soldados chi maaⁿ poder yeⁿ'é. 'Úú ní ngaⁿ'á ngií 'aama sa: Cúnaⁿ'ā di, ní inaⁿ'ā sa. Ní ngaⁿ'á ngií taama sa: Cuchíi di, ní chii sa. Ní ngaⁿ'á ngií mozo chi diiⁿ mandado yeⁿ'é: Diiⁿ di ntiiⁿnyúⁿ 'cūū, ní diiⁿ sa.
23424	MAT 8:10	Taachi Jesús ch'iindiveéⁿ yā chuū cheⁿ'é yiinú yā. Ní caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ chi ndúúcu yā: Cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngií ndis'tiī chí 'úú nguɛ́ɛ́ īndaacá 'iiⁿ'yāⁿ chi i'téénu n'dai yā mar 'áámá 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata Israel tan'dúúcā saⁿ'á 'cūū.
23427	MAT 8:13	Tuu'mi ní Jesús miiⁿ caⁿ'a yā chii yā capitán miiⁿ: Cunaⁿ'ā di. Tan'dúúcā chi i'téénu di chi 'úú idiíⁿ chi nduūvā yeⁿ'e mozo yeⁿ'ē di, 'tíícā cuuví ndúúcū mozo yeⁿ'ē di. Ní hora mííⁿ nūuⁿ nduūvā yeⁿ'e mozo yeⁿ'ē sa.
23428	MAT 8:14	Cuayiivi ní ndaā Jesús ná va'ai yeⁿ'ē Pedro miiⁿ ní n'diichí yā chí indáⁿ'ā Pedro miiⁿ candiiti yā na cama. Ndɛɛ̄ 'iīⁿ'nūⁿ taáⁿ táⁿ'ā miiⁿ.
23436	MAT 8:22	Jesús ngaⁿ'a yā ngii yā saⁿ'ā: Cuchíi di ndúúcū 'úú. Cu'neeⁿ dí 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ i'téénu yā chí 'cuuchí yā tináⁿ'ā chi chiida di. Tí 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ tan'dúúcā tináⁿ'ā 'tííca yā.
23446	MAT 8:32	Jesús miiⁿ caⁿ'a yā chii yā espíritus yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ: Cuéⁿ'e nī. Tuu'mi ní espíritus yeⁿ'e yááⁿn'guiinūuⁿ cán'daa sa ní cueⁿ'e sa chɛɛti puercos. Cuin'diichí nī. Nducyaaca puercos chéénu tī na yiīcū miiⁿ ní chingéé nuúⁿ tī nguááⁿ nuūⁿnīⁿ'yáⁿ'ā ní ch'íī nuúⁿ tī nguááⁿ nuūⁿnīⁿ miiⁿ.
23450	MAT 9:2	Tuu'mi ní ndaā nanááⁿ Jesús 'iiⁿ'yāⁿ ní ndɛɛ yā 'áámá saⁿ'ā ndúúcū ca'āī chi in'dúuví cuerpo yeⁿ'e sa. Candúu sa na 'áámá yiivɛ. Taachí Jesús miiⁿ tuumicadíínuuⁿ yā chi saⁿ'ā s'eeⁿ i'téénu sa yeⁿ'é yā, tuu'mi ní caⁿ'a yā chii yā saⁿ'a miiⁿ: Nduuví tiīnú di daiyá. 'Úú 'āā nadach'ɛɛcú nuuⁿndi yeⁿ'ē di.
23453	MAT 9:5	¿Chɛɛ cá chi nguɛ́ɛ́ ngíⁿ'īi chi caaⁿ'máⁿ cuuví sáⁿ'a 'cūū: Nuuⁿndi yeⁿ'ē di nch'ɛɛcū o chi caaⁿ'máⁿ: Ndúcuééⁿ dí ní caaca dí?
23461	MAT 9:13	Cueⁿ'e nī ní tuumicádiinuuⁿ nī dɛ'ɛ chi canéé nguūⁿ na libro yeⁿ'e Ndyuūs ndúúcū chí neⁿ'ē caaⁿ'maⁿ chi 'tíícā: 'Úú neⁿ'é chi 'iiⁿ'yāⁿ nduuvi ya'āī 'iinú yā ndúúcū vi'ī. 'Úú ní nguɛ́ɛ́ neⁿ'é chi 'caaⁿ'nuⁿ yā 'iiti ní ca'á yā 'iiti tan'dúúcā ofrenda cucáávā 'úú. Ní 'úú ní nguɛ́ɛ́ cuchīi iⁿ'yeeⁿdí 'cūū chí yaa'ví 'iiⁿ'yāⁿ chi nadacádíínuuⁿ yā chi n'dááca yā ti nguɛ́ɛ́ dinuuⁿndí yā, naati 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ́ nuuⁿndi yeⁿ'e yā ní 'íícú ndaacadaamí yā yeⁿ'ē nuuⁿndi yeⁿ'e yā.
23465	MAT 9:17	Ndíí nguɛ́ɛ́ ndúú caaⁿ'yúⁿ 'iiⁿ'yāⁿ vino ngai chɛ́ɛ́tí bolsa yiiⁿmaⁿ ndiicúū tan'dúúcā chí diiⁿ 'iiⁿ'yāⁿ tiempo chi chó'ōo caati yiiⁿmaⁿ ndiicúū miiⁿ ní cúteeⁿ ní vino miiⁿ ní cungéē. Ní cuuvi ndáí yiiⁿmaⁿ. Caaⁿ'yúⁿ yā vino ngai chɛɛti bolsa yiiⁿmaⁿ ngai; ní cuaví'ī nduu 'uūví n'dáacā canéé yeⁿ'ē.
23470	MAT 9:22	Tuu'mi ní Jesús nguɛɛcúndii yā ní n'diichi yā táⁿ'ā, ní caⁿ'a yā chii yā táⁿ'ā: Cúúví dítiīnú di, díí daiyá; 'āā nanduuvā yeⁿ'ē di ti i'téénu di 'úú. Hora mííⁿ nūuⁿ táⁿ'ā miiⁿ nánduūvā yeⁿ'ē tá.
23472	MAT 9:24	Ní Jesús caⁿ'a yā chii yā 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ: Cuvíi nī; ti ta'díí miiⁿ nguɛ́ɛ́ n'dii tá, cyaadu tá. 'Iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní ch'ííⁿnyuⁿneeⁿ yā Jesús miiⁿ.
23474	MAT 9:26	Chuū chí diiⁿ Jesús ní ndōō fama miiⁿ nuuⁿmaⁿ ná yáāⁿ naachí chiī chuū.
23475	MAT 9:27	Taachi Jesús cho'ó yā yeⁿ'ē miiⁿ, ní 'uuvī saⁿ'ā chi ngueenááⁿ can'dáa sa 'iiⁿ'yāⁿ. 'Cai yiicú sá ní caⁿ'a sa: N'dií Daiya David, cunéé ya'ai 'iinu nī nús'uu.
23485	MAT 9:37	Tuu'mi ní Jesús miiⁿ caⁿ'a yā chii yā discípulos yeⁿ'e yā: Cuaacu nííⁿnyúⁿ chí ngíí yeⁿ'ē nééné n'deēe chi diiⁿ yú cosechar naati 'iiⁿ'yāⁿ chí idiiⁿ ntiiⁿnyuⁿ nguɛ́ɛ́ 'yaaⁿ yā.
23486	MAT 9:38	Cáávā chuū cáácá nī Ndyuūs chí vɛ́ɛ́ cosecha yeⁿ'e yā chí dicho'ó yā mozos ní nadidáámá yā cosecha yeⁿ'é yā.
23490	MAT 10:4	ndúúcū Simón yeⁿ'e yáⁿ'āa Caná; ndúúcū Judas Iscariote saⁿ'a miiⁿ chi cuayiivi ch'iⁿ'i sá du'u chí Jesús miiⁿ chi cuuvi 'caaⁿ'núⁿ ya 'yā.
23494	MAT 10:8	Diíⁿ nī chi nduūvā yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi ngíita. Diíⁿ nī chí nduuchi 'iiⁿ'yāⁿ chi n'díí chi tináⁿ'ā. Diíⁿ nī chi nduūvā ní nduuví dɛɛvɛ cuerpo yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ chi vɛ́ɛ́ vaadī ya'ai chi nguuvi lepra chi in'duuti yuūtɛ̄ yeⁿ'e yā. Ní diíⁿ nī chí divíi nī espíritus yeⁿ'ē yááⁿn'guiinūuⁿ chi snéé ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ. Ndís'tiī ndaacá nī poder 'cūū yeⁿ'é Dendyuūs, ní nguɛ́ɛ́ cuta'a nī tuumī cáávā chuū. Chuū chi diíⁿ nī ndúúcū 'iiⁿ'yāⁿ nguɛ́ɛ́ cuuvi cún'di'i yeⁿ'é yā.
23501	MAT 10:15	Cuaacu nííⁿnyúⁿ cuaacu nííⁿnyúⁿ ngaⁿ'á ngīi ndís'tiī chi taachi ndaá nguuvi chi Ndyuūs n'diichí yā nuuⁿndi yeⁿ'e yáāⁿ, castigo yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáaⁿ 'cūū cunncáā ca chí cuuví castigo yeⁿ'e 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e yáāⁿ Sodoma ndúúcū yáāⁿ Gomorra chi yáāⁿ s'eeⁿ yeⁿ'é 'iiⁿ'yāⁿ chi nguɛ́ɛ́ diíⁿ yā chi n'dai ndíí nguɛ́ɛ́ 'iiⁿ'yāⁿ yeⁿ'e ndaata Israel yā.
23502	MAT 10:16	Cun'diichí nī. 'Úú ní dicho'ó ndís'tiī tan'dúúcā chi ndís'tiī ní 'iiti cuūchī náávtaⁿ'ā yeⁿ'ē 'yáaⁿyāaⁿ n'gaātáā, 'tiicá nī. Canéé chí diíⁿ nī chi listo nī tan'dúúcā 'aama cúú. Ní canéé chí din'daacá nī ní canéé manso nī tan'dúúcā 'áámá paloma. 'Tíícā diíⁿ nī.
23503	MAT 10:17	Candɛ́ɛ nī cuidado caati 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ní nca'á yā ndís'tiī nanááⁿ 'iiⁿntyeⁿ'ē yeⁿ'e yaacū sinagoga. Ní cúúví 'cueⁿ'é yā ndís'tiī na yaacū sinagoga miiⁿ.
23506	MAT 10:20	Ti nguɛ́ɛ́ ndís'tiī chí caaⁿ'máⁿ nī naati Espíritu N'dai yeⁿ'é Ndyuūs Chiida yú. Espíritu miiⁿ caaⁿ'máⁿ yā cáávā ndís'tiī ti canée yā nduucú nī.
23515	MAT 10:29	¿'Áá nguɛ́ɛ́ in'díícui yā na 'uūvī 'yaada cáávā 'aama tuūmī? Mar 'áámá 'yáádá s'ééⁿ nguɛ́ɛ́ 'cuuvá tī na yáⁿ'āa 'cūū núúⁿmáⁿ neⁿ'e chi nguɛ́ɛ́ déenu Ndyuūs Chiida yú.
23518	MAT 10:32	'Āā du'ú nūuⁿ chí ngaⁿ'a chi iintiiⁿnaaⁿ 'úú nanááⁿ 'iiⁿ'yāⁿ, 'úú ntúūⁿ ní caāⁿ'máⁿ chi iintiiⁿnaáⁿ 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ nanááⁿ Chiidá chi canée yā na va'ai chɛɛti nguuvi.
23522	MAT 10:36	Caati 'áámá 'áámá yā ní enemigos yā yeⁿ'e yā ví'i na vaacu yā.
23531	MAT 11:3	Ní 'iiⁿ'yāⁿ s'eeⁿ ndáa yā ní ntiinguuneeⁿ yā Jesús miiⁿ: ¿'Áá n'diī chi Cristo chi canee chí ndaa o cunee ngíínú 'nū taama yā?