23214	MAT 1:1	Ikin no harmur ta ira hinsa di ira hintubu ne Jisas Krais nong a bulumenamur ie tane Dawit ma ne Dawit a bulumenamur tane Abraham.
23215	MAT 1:2	Abraham no mama tane Aisak, Aisak no mama tane Iakop, ma ne Iakop no mama tane Iuda ma ira tasine bileng.
23216	MAT 1:3	Ma ne Iuda no mama tane Peres ma ne Sira, no makai ta dur ne Tamar, Peres no mama tane Hesron, ma ne Hesron no mama tane Ram.
23217	MAT 1:4	Ma ne Ram no mama tane Aminadap, Aminadap no mama tane Nason, ma ne Nason no mama tane Salmon.
23218	MAT 1:5	Ma ne Salmon no mama tane Buas, ma ne Rahap no nuno makai. Ma ne Buas no mama tane Obet, ma ne Rut no nuno makai. Ma ne Obet no mama tane Iesi.
23219	MAT 1:6	Ma ne Iesi no mama tane Dawit no king. Ma ne Dawit no mama tane Solomon, no nuno makai nong baak a haine ie tane Uraia.
23220	MAT 1:7	Ma ne Solomon no mama tane Rihobuam, Rihobuam no mama tane Abaisa, ma ne Abaisa no mama tane Asa.
23221	MAT 1:8	Ma ne Asa no mama tane Iosopat, Iosopat no mama tane Ioram, ma ne Ioram no mama tane Usia.
23222	MAT 1:9	Ma ne Usia no mama tane Iotam, Iotam no mama tane Ahas, ma ne Ahas no mama tane Hesekia.
23223	MAT 1:10	Ma ne Hesekia no mama tane Manase, Manase no mama tane Amon, ma ne Amon no mama tane Iosia.
23224	MAT 1:11	Ma ne Iosia no mama tane Iekonia ma ira tasine. Taitus ikino pana bung di ga lamus ira Israel utua Babilon be di na lon hoke ira wasire kaia.
23225	MAT 1:12	Namur ta ing di ga lon hoke ira wasire tua Babilon, io, Iekonia ga mama tane Silatiel, ma ne Silatiel no mama tane Serababel.
23226	MAT 1:13	Ma ne Serababel no mama tane Abiut, Abiut no mama tane Eliakim, ma ne Eliakim no mama tane Asor.
23227	MAT 1:14	Ma ne Asor no mama tane Sadok, Sadok no mama tane Akim, ma ne Akim no mama tane Eliut.
23228	MAT 1:15	Ma ne Eliut no mama tane Eliasar, Eliasar no mama tane Matan, ma ne Matan no mama tane Iakop.
23229	MAT 1:16	Ma ne Iakop no mama tane Iosep, no tunana tane Maria nong ga kaho Jisas nong di kilam ie be Krais.
23230	MAT 1:17	Io, a sangahul ma ihet na harmur na nilon ta ira turadi mekatika leh tane Abraham tuk ter tane Dawit. Ma a sangahul ma ihet mekatika hone Dawit tuk tano pana bung di ga lamus leh ira Israel utua Babilon be di na lon hoke ra wasire kaia. Ma a sangahul ma ihet bileng mekaia ta ing di ga lon hoke ra wasire tua Babilon tuk ter di ga kaho no Mesaia.
23231	MAT 1:18	Io, di ga kaho Jisas Krais hokarek. Be Iosep ga ter bat ter mon baak ne Maria, no makai tane Jisas, ma be pa dur gale noh tikai baak, iga palai be Maria gate tienen kinong no Halhaaliena Tanuo gate sasoh tana.
23232	MAT 1:19	Ma ne Iosep nong ga ter bat ter ne Maria a takadoswana turadi ie. Kaie, pai gale sip be na hahirhir ne Maria. Iga sip mon be dur na hartapales kumaan.
23233	MAT 1:20	Be Iosep ga liilik ta ikin ra linge, tike angelo tano Watong ga harapuasa tana tano nuno barbarien, ma iga tange, “Iosep, no bulumenamur tane Dawit, waak u burut ura lamlamus leh ne Maria be a num haine ie. Urah, ikinong i tianane ter ie, aie mekaia tano Halhaaliena Tanuo.
23234	MAT 1:21	Ma ina kaho tike bulu na tunana ma nu pas no hinsana be Jisas. Ma no pipilaina no hinsang Jisas a ut na haralon. Kaie, ina halon ira nuno matanabar sukun ira nudi sana tintalen.”
23237	MAT 1:24	Io, be ing Iosep ga tangahun iga gil hokike no angelo tano Watong gate tange tana. Io, iga lamus leh ne Maria be a nuno haine ie.
23238	MAT 1:25	Iesene pai gale noh tikai ma ie tuk tano pana bung be iga kaho no bulu na tunana. Ne Iosep ga pas no hinsana be Jisas.
23239	MAT 2:1	Di ga kaho Jisas tano taman Betlehem tano katano Iudeia ing be ne Herot ga king. Io, ari ut na minanes ta ira tiding, metua ra kasasa ila hananahut mekaia, duhat ga hanawat utuma Ierusalem.
23240	MAT 2:2	Ma duhat ga tiri, “I ham um no bulu nong di te kaho ie be na king ta ira Iudeia? Mehet ga nes no nuno tiding tua ra kasasa ila hananahut mekaia. Ma mehet hanawat be mehet na lotu tupas ie.”
23241	MAT 2:3	Be ne Herot, no king, ma di tuma Ierusalem di ga hadade hokike, di ga kalo.
23245	MAT 2:7	Io, Herot ga tato hasisingen ira ut na minanes ta ira tiding, igom nunure leh ta duhat no pana bung tutuno be no tiding ga harapuasa.
23246	MAT 2:8	Ma iga tule ise duhat utua Betlehem ma iga tange ta duhat, “Mohot na nanaas timaan tano not no bulu. Ma be mohot te nes tupas leh ie, mohot na hinawase iou. Io kaie, iou bileng, nige hana ura lotu tana.”
23247	MAT 2:9	Io, be ing duhat gate hadade ter ing no king ga tange, duhat ga hana leh. Ma duhat ga nes habaling leh no tiding nong duhat ga nes ie tua ra kasasa ila hananawat mekaia. Ing be duhat ga nes no tiding duhat ga manga laro sakit. Ma iga lie baling leh ta duhat, tuk gom tur nalu tano katano ing no not no bulu ga noh ter kaia.
23249	MAT 2:11	Ma be duhat ga hana lala tano hala, duhat ga nes leh no not no bulu dur ma no nuno makai, ne Maria. Ma duhat ga saga bukunkek ma duhat gom lotu tana. Io, namur duhat ga papos ira nuduhat bunbulaan ma duhat gom ter ira nuduhat hartabar tana—a gol, a mangana kabus ing ira mis tana ila huhur kala mimisien, ma ra waiwai.
23250	MAT 2:12	Ma ne God ga hakatom duhat ma tike barbarien be waak duhat baling tupas Herot. Io, duhat ga hana baling utua ra nuduhat katano ma tike mes na ngas.
23251	MAT 2:13	Io, menamur be duhat gate hana, tike angelo tano Watong ga hanawat igom habarbarien ne Iosep, igom tange, “Nu tut ma nu lamus no bulu ma no nuno makai, ma mohot na hilo utua Isip kinong Herot na silihe no not no bulu ura ububu bing ie. Ma mohot na kis kaia tuk iou ni hinawase ugo ura minaren.”
23252	MAT 2:14	Io, Iosep ga taman tut, igom lamus leh no not no bulu ma no nuno makai ra bung iat, duhat gom tut leh utua Isip.
23253	MAT 2:15	Ma duhat ga kis kaia tuk Herot gom mat. Iga ngan hobi ura gilgil haruatne hokike no Watong ga tange tano tangetus horek: “Aiou ga tato leh no natigu tunana me Isip.”
23254	MAT 2:16	Be ne Herot ga ser leh be ira ut na minminanes ta ira tiding duhat gate pet ma ie, iga manga ngalngaluan. Io, igom hartule be da ubu bing ira bulu na tunana bakut, ing ite iruo tinohon ta di ma ing bileng di ga sigar kaho di mekaia Betlehem ma ira taman bileng kaia hutate. Iga gil hobi kinong igate ser leh ta ira ut na minminanes tano pana bung be no tiding ga harapuasa.
23256	MAT 2:18	“Dait te hadade a ingana tikenong tuma Rama hutate Betlehem. A sunuah ma a tamat na tapunuk. Ira hatatnana na Israel di susuah pane ira nati di, ma i malok be da habil ie, kinong di te mat bakut.”
23257	MAT 2:19	Io, menamur be ne Herot gate mat, tike angelo tano Watong ga hanawat igom habarbarien Iosep kaia Isip.
23259	MAT 2:21	Io, Iosep ga taman tut, igom lamus leh no not no bulu ma no nuno makai, duhat gom hana baling utano katano Iudeia.
23260	MAT 2:22	Ma be Iosep ga hadade be Akeleas gate kap leh no mahuo tano nuno mama Herot, be na king ta di ira Iudeia, iga burut be na hana ukaia. Urah, God ga hakatom habaling ie ma tike barbarien, kaie igom hana tano katano Galili.
23261	MAT 2:23	Ma iga kis tano taman di la kilkilam ie be Nasaret. Iga ngan hobi ura gilgil haruatne hoke God ga tange ta ira tangetus horek, “Da kilam be a te Nasaret ie.”
23262	MAT 3:1	Io, namur, tike pana bung, Jon no ut na baptais ga hanawat tuma Iudeia ra katano bia.
23265	MAT 3:4	Ira mahihine Jon di ga gil ma ra hina kamel, ma igit taltalin ma tike pala bulumakau. Ma igit enen ko ma igit mame ra tiri na imara.
23266	MAT 3:5	Ma dong metuma tano tamat na taman Ierusalem, di mekaia tano kudulena katano Iudeia, ma ira tamtaman bakut hutate tano taho Ioridan, di git hanana tupas ie.
23267	MAT 3:6	Di git hapuasne ira nudi sana tintalen, io namur Jon git baptais di tano taho Ioridan.
23270	MAT 3:9	Io, mu tange be a bulumenamur tane Abraham mu, kaie mu haruat be mu na hilo talur no harpadano tane God. Iesene waak mu lik hobi. Paile tutuno. Paile tamat na linge be mu ira bulumenamur tane Abraham. Aiou hinawase mu be God i petlaar be na hatawat ta bulumenamur tane Abraham ta kakarek ra hot mon.
23271	MAT 3:10	No matau ike ra bura dahe, nong i taguro ter ura katkato hasur ira dahe. Ma ira dahe bakut, ing pa di lale huhuei ta tahut na hunuei idi, na kato hasur ma ina ise ter ra ula eh.
23272	MAT 3:11	“Io, tikenong na hanawat namur tagu ma i tamat tagu. Aiou paile haruat be ni kap ira pala lamas na kakine. Aiou baptais mu tano taho ura hapuasne be mu te lilik pukus. Aie na baptais mu ma no Halhaaliena Tanuo, ma ra eh bileng.
23273	MAT 3:12	Ma i palim ter no nuno sawol ura isise haut ira wit tano dadaip nong na puh leise ira surno ma ira parahono. Iesene ira tahut na pat na wit ing di tirih ma di puko sur, na reng hulungan ukira hono nuno hator na masur. Ma ina ise ter ira surno ma ira parahono tano eh kis.”
23274	MAT 3:13	Io, ikinong ra pana bung Jisas ga hanawat metuma Galili, igom hana utusu na taho Ioridan be Jon nage baptais ie.
23275	MAT 3:14	Iesene Jon ga walar be na tigel ie, igom tange, “I takados be augo, nu baptais iou. Hohaam u hanawat be ni baptais ugo?”
23276	MAT 3:15	Ma ne Jisas ga balu ie, “Nu haut leh mon baak ikin kakarek. I tahut be der na gil haruatne ira linge ing God te bul be i takados.” Io, Jon um ga haut.
23277	MAT 3:16	Ma be Jon gate baptais ter ne Jisas, Jisas ga hanahut metuma ra tingana taho. Kaie iat mon no mawe ga tapapos ma ne Jisas ga nes no Tanuo tane God ga hananasur ter tana hoke tike bun.
23279	MAT 4:1	Io, no Tanuo gom lamus leh Jisas utuma ra katano bia, be Satan na walar ie.
23280	MAT 4:2	Ma be Jisas ga hahal aihet sangahul na kudulena bung bakut, iga taburungan um.
23282	MAT 4:4	Iesene Jisas ga balu ie, “Tike harkurai tane God di ga pakat ie uta mem ra matanabar i tange be, ‘Ira turadi pa di nale lon tano nian sene mon. Di lon ta ira nianga i hanana sur tano hone God.’”
23283	MAT 4:5	Io, Satan gom lamus leh Jisas utuma tano tamat na halhaaliena taman, Ierusalem. Igom hatur Jisas tuma nalu sakit tano ula hala tano tamat na hala na lotu.
23286	MAT 4:8	Io, Satan ga lamus habaling leh ne Jisas utuma nalu tike tamat na uladih sakit. Igom hamanis ira kingdom tano ula hanuo bakut ma ira nudi minamar.
23289	MAT 4:11	Io, Satan gom hana talur ie ma ira angelo di ga me harahut ie.
23290	MAT 4:12	Ma namur di ga halala Jon no ut na baptais ra hala na harpadano. Ma be Jisas ga ser leh hobi iga baling utuma Galili.
23291	MAT 4:13	Pai gale kis Nasaret, iesene iga hanahut utuma tano taman Kapeneam i hutate tano tamat na taho kis Galili, naramon tano katano Sebulon ma Napitali.
23296	MAT 4:18	Be ne Jisas ga hanana ra hena no tamat na taho kis Galili iga nes leh airuo ut na kap aen, dur tesne, ne Simon nong di kilam ie be Pita, ma no tesne Andru, dur ga isise tike ubane.
23298	MAT 4:20	Dur ga hana sukun haiane ira nudur ubane ma dur ga mur ie.
23299	MAT 4:21	Iga hana hakakari leh mekaia, igom nes airuo mes na hatatesne, Jemes no natine Sebedi, ma no tesne Jon. Duhat tamana ga kis ter tano mon ma dur ga tangtagure ira nudur ubane.
23300	MAT 4:22	Jisas ga tato dur ma kaie iat mon dur ga hana talur no mon ma no nudur mama, dur gom mur ie.
23301	MAT 4:23	Io, Jisas ga hana tano katano bakut Galili, igom hausur naramon ta ira nudi hala na lotu. Ma iga harpir tano tahut na hininaawas utano kingdom tane God. Ma iga halangalanga di ta ira mangana minaset ing iga kabit di.
23302	MAT 4:24	Kaie, no hininaawas ura utana gom hana hurbit tano katano bakut Siria. Ma ira matanabar di ga kap hawat ira mangana minaset ukaia hone Jisas. Ari ga ubal di ra tamat na ngunungut, ari sana tanuo ga sasoh ta di, ari ngokngok, ma ari pengpeng. Ma ne Jisas ga halangalanga di.
23303	MAT 4:25	Ma a tamat na matanabar me Galili, Dekapolis, Ierusalem, Iudeia, ma no katano tano mes na palpal tano taho Ioridan, di ga murmur ie.
23304	MAT 5:1	Ma be Jisas ga nes ira tamat na matanabar iga hanahut utuma tike hena uladih, igom kis napu. Ma ira nuno bulu na harausur di ga hanawat ukaia ho ie.
23305	MAT 5:2	Ma iga haburuana leh ura hausur di hokarek.
23306	MAT 5:3	“God na idane di ing di nunure be di manga supi ira linge metuma hone God, kinong di na salo tano kingdom tane God.
23307	MAT 5:4	God na idane di ing di tapunuk, kinong God na habalaraan di.
23308	MAT 5:5	God na idane di ing di matien na turadi, kinong God na tabar di ma ira tahut na linge ing igate tagure ter ura nudi.
23309	MAT 5:6	God na idane di ing di sip haitne ra tintalen takados, kinong God na banot ira nudi sinisip.
23310	MAT 5:7	God na idane di ing di marse ira mes, kinong God na marse di.
23311	MAT 5:8	God na idane di ing di tutuno tano matmataan tane God, kinong di na nes God.
23312	MAT 5:9	God na idane di ing di la terter malum, kinong God na kilam di be a natine di.
23313	MAT 5:10	God na idane di ing di haragawai ta di pane ira tintalen takados, kinong di na salo tano kingdom tane God.
23314	MAT 5:11	No haridan na kis ta mu ing di tange hagae mu, ma di haragawai ta mu, ma di tange ira sana hinarakale uta mu ura utagu.
23315	MAT 5:12	Ma mu na manga laro sakit kinong ira tamat na puspusno ira numu mangason ruma i kis ter ra mawe. Hokakarek di ga haragawai hobi ta ira tangetus nalalie.
23316	MAT 5:13	“Mu hoke ra sol uta ira turadi. Ing be i pataam ira dades ura harahut tano sol, no nuno dades na hanawat baling hohaam? Paile tale. Ite linge bia um. I tale be da ise ie ma da papasuane um ie.
23317	MAT 5:14	“Mu hoke ra lulungo uta ira turadi. Io, tike taman ruma ra uladih paile tale be na mun.
23318	MAT 5:15	Ma tikenong bileng pai nale halulungo no laam ma ina tuhbus ie. Sene be ina bul haut ie be na murarang ta di bakut naramon tano hala.
23319	MAT 5:16	Hokike iat mon, i tahut be ira numu lulungo na murarang ta ira matmataan ta ira turadi, waing di nage nes ira numu tahut na tintalen ma di nage pirlet no numu Mama ruma ra mawe.
23320	MAT 5:17	“Paile tahut be mu na lik be iou te hanawat ura kapkap leise ira harkurai tane Moses ma ira harausur ta ira tangetus. Aiou paile hanawat be ni kap leise, sene be iou te hanawat be ni hatutuno di.
23321	MAT 5:18	Io, mu nes baak! Ing be no mawe ma no ula hanuo dur kis ter, pai nale bonbon tike not no katano i manga hansik sakit ta ira harkurai tane Moses, tuk ter be da gil haruatne bakut di.
23322	MAT 5:19	Io, nesi ta tikenong na lake tike not no tutuno ta kakarek ra harkurai, ma ina hausur bileng tari mes hobi, aie na manga hansiksik ing be ina salo tano kingdom tane God. Iesene, nesi ta tikenong na mur kakarek ra harkurai, ma ina hausur bileng tari mes hobi, aie na manga tamat ing be ina salo ta ikino kingdom tane God.
23323	MAT 5:20	Ma mu lik be ira tena harausur ta ira harkurai tane Moses ma ira Parisi di manga takados. Iesene aiou tange ta mu be pa mu nale petlaar be mu na salo tano kingdom tane God ing be ira numu tintalen takados pai nale lie ta ira nudi.
23324	MAT 5:21	“Mu gate hadade nong no harkurai tane Moses ga tange ta ira hintubu mu. Iga tange be, ‘Pa mu nale ubu bing bia tike turadi.’ Ma di ga tange bileng, ‘Tikenong i ubu bing bia tike turadi i tale bileng be da bul ie ra harkurai.’
23325	MAT 5:22	Iesene iou iat, iou tange ta mu be nesi tikenong i ngalngaluan ter ta tike hinsaana, i tale be da lamus ter ie ra harkurai tano komiti. Ma be nesi tikenong ing na tange ter tano hinsaana be, ‘A ba ugo!’, io, i tale be da lamus ter ie tano harkurai tano kaunsil. Ma nesi tikenong ing na kilam no hinsaana be, ‘A ba hurungo ugo!’ na tale bileng be ina hana ter tano ula eh.
23326	MAT 5:23	“Io kaie, ing be u ura terter no num hartabar tane God tuma tano hator na bul hartabar, ma u lik leh ira bala ngungut ing no hinsaam ga gil ter tam, nu waak te baak no num hartabar, nu baling, mur nage haratakados ma no hinsaam. Namur um, nu baling ma nu ter no num hartabar tane God.
23328	MAT 5:25	“Be no hinsaam i ura kapkap ter ugo ra harkurai, mur na haratakados haiah ma ie ing be mur hanana baak na ngas. No hinsaam nahula ter ugo tano ut na harkurai, ma no ut na harkurai na ter ugo tano nong ila balaure ter dong ing di ga hiis kawase di naramon tano hala na harpadano, ma ina bul halala ugo tano hala na harpadano.
23329	MAT 5:26	Io, hadado baak! Pa dale hasur ugo tano hala na harpadano tuk ter be nu ter bakut ira num kunkulaan.
23331	MAT 5:28	Sene aiou iat, iou tange ta mu, be nesi tikenong i nes kalak tike mes na haine, io, ite gil ra sasana kinong ite noh tikai ma ikino mes na haine naramon tano nuno kudulena nilon.
23332	MAT 5:29	“Kap leise ira lilik ing na hagae no num nilon. Tike hatahuo hokarek. Be tike matam i harara ugo, nu luar leise ie. I tahut dahine be tike katano tano tamaim na panim leh. Sene be paile manga tahut be da ise no tamaim bakut tano ula eh.
23333	MAT 5:30	“Tike hatahuo bileng horek. Be no kata na lumam i harara ugo, nu kato kutus leise ie. I tahut dahine be tike katano tano tamaim na panim leh. Sene be paile manga tahut be no tamaim bakut na hana ter tano ula eh.
23335	MAT 5:32	Iesene aiou iat, iou tange ta mu be nesi tikenong i kap leise no nuno haine nong paile noh tikai ma tike mes, io, aie no burwana be no nuno haine na noh tikai ma tike mes, kaie inage gil sasana. Ma nesi nong na tole ikino haine, i gil sasana bileng kinong ite noh tikai ma tike mes, pata be a nuno ie.
23336	MAT 5:33	“Mu gate hadade bileng nong no harkurai tane Moses ga tange ta ira tubu mu. Iga tange be, ‘Waak u sasalim harabota. Nu hatutuno ira num sinsalim utuma hone God.’
23337	MAT 5:34	Sene iou iat, iou tange ta mu be waak u hasasalim ura hadades ira num nianga. Waak u hasasalim utuma nalu kinong God la kiskis kaia.
23338	MAT 5:35	Ma waak u hasasalim ukira ra ula hanuo kinong be God la bubu tur ter tana. Ma waak u hasasalim ta tike katano i halhaalien, hoke Ierusalem, no taman a nuno no Tamat na King.
23339	MAT 5:36	Waak u hasasalim bileng tano ulum kinong paile tale ugo be nu pukusane tike pana hiim be na ponpon be na bungbung.