Wildebeest analysis examples for:   gnn-gnn   Word'Word    February 11, 2023 at 18:38    Script wb_pprint_html.py   by Ulf Hermjakob

23215  MAT 1:2  Yo, ŋunhi Yipurayimdja bäpa'mirriŋu Yitjakku-na, ga Yitjaktja bäpa'mirriŋu Djaykupku, ga Djaykuptja bäpa'mirriŋu Djudawu ga nhanukalaŋuwu gutha'mirriŋuwuna walalaŋgu,
23216  MAT 1:3  ga Djudanydja bäpa'mirriŋu Beratjku ga Djärawu, ŋunhi maṉḏaku ŋäṉḏi'mirriŋunydja Dayma, ga Beratjtja bäpa'mirriŋu Yitjurungu, ga Yitjurundja bäpa'mirriŋu Rämgu,
23217  MAT 1:4  ga Rämdja bäpa'mirriŋu Minatapku, ga Minataptja bäpa'mirriŋu Nätjungu, ga Nätjundja bäpa'mirriŋu Djamangu,
23218  MAT 1:5  ga Djamandja bäpa'mirriŋu Bawatjku, ga ŋäṉḏi'mirriŋunydja nhanŋu Bawatjku Rayapnha, ga Bawatjtja bäpa'mirriŋu Wopitku, ga ŋäṉḏi'mirriŋu nhanŋu Wopitku Rothnha, ga Wopittja bäpa'mirriŋu Djitjiwu,
23219  MAT 1:6  ga Djitjinydja bäpa'mirriŋu Daypitkuna, ŋunhi ŋayina ŋurruŋunydja buŋgawanydja, Giŋ-Daypitnha. Ga ŋunhiyinydja ŋayinydja Daypittja bäpa'mirriŋu Djalamanguna, ga ŋäṉḏi'mirriŋunydja nhanŋu Djalamangu ŋunhina miyalk ŋunhi ŋayi ŋäthilinydja Yurayawu miyalk,
23220  MAT 1:7  ga Djalamandja bäpa'mirriŋu Riyapalamgu, ga Riyapalamdja bäpa'mirriŋu Bayitjawu, ga Bayitjanydja bäpa'mirriŋu Watjawu,
23221  MAT 1:8  ga Watjanydja bäpa'mirriŋu Djutjapatku, ga Djutjapattja bäpa'mirriŋu Djoramgu, ga Djoramdja bäpa'mirriŋu Yutjayawu,
23222  MAT 1:9  ga Yutjayanydja bäpa'mirriŋu Djothamgu, ga Djothamdja bäpa'mirriŋu Wayatjku, ga Wayatjtja bäpa'mirriŋu Yitjakayawu,
23223  MAT 1:10  ga Yitjakayanydja bäpa'mirriŋu Manatjawu, ga Manatjanydja bäpa'mirriŋu Wayman'ku, ga Wayman'tja bäpa'mirriŋu Djotjayawu,
23224  MAT 1:11  ga Djotjayanydja bäpa'mirriŋu Djakanayawu ga nhanukalaŋuwu gutha'mirriŋuwu walalaŋgu, ga ŋulinyaramirriyunydjayi ŋunhi ŋayi Djakanaya yukurrana nhinana, bala miriŋuyunydja walalay yindilkuŋalana Yitjuralnhanydja yolŋu'-yulŋunha walalaŋgiyingalayŋuŋuru wäŋaŋuru, bala wäŋalili yäkulili Bapilunlilina.
23225  MAT 1:12  Ga ŋuliŋuru dhäŋuru ŋunhi walala yindilkuŋala Yitjuralpuyŋunha bala Bapilunlili, bala Djakanayanydja bäpa'mirriŋu Djiyaltiyalwu, ga Djiyaltiyalnydja bäpa'mirriŋu Djarapapulwu,
23226  MAT 1:13  ga Djarapapulnydja bäpa'mirriŋu Wapiyuwu, ga Wapiyunydja bäpa'mirriŋu Layakimgu, ga Layakimdja bäpa'mirriŋu Watjuwu,
23227  MAT 1:14  ga. Watjunydja bäpa'mirriŋu Djätukku, ga Djätuktja bäpa'mirriŋu Waykimgu, ga Waykimdja bäpa'mirriŋu Yiliyutku,
23228  MAT 1:15  ga Yiliyuttja bäpa'mirriŋu Layatjawu, ga Layatjanydja bäpa'mirriŋu Mathangu, ga Mathandja bäpa'mirriŋu Djaykupku,
23229  MAT 1:16  ga Djaykuptja bäpa'mirriŋu Djotjipkuna, ŋunhi ŋayi dhuway'mirriŋu Merriwuna, ga Merrinydja ŋäṉḏi'mirriŋu Djesuwuna, ŋurikina ŋunhi ŋayi Garray wäwungunhara Godkuŋuna, yäku Christnha.
23230  MAT 1:17  Ga märrma'-goŋ ga ḏämbumiriw bäythinyaragäthu'mirriŋu walala Yipurayimgala, bala Giŋ-Daypitkalana, ga biyapul märrma'-goŋ ga ḏämbumiriw bäythinyara gäthu'mirriŋu walala Daypitkalaŋuŋuru, ga yana liŋgu ga ŋulinyaramirriyuna ŋunhi miriŋuyu yindilkuŋala gukuŋala Yitjuralpuyŋunha bala Bapilunlilina, ga dhurrwaraŋuru ŋuliŋuru biyapul märrma'-goŋ ga ḏämbumiriw bäythinyara gäthu'mirriŋuwalana walalaŋgalaŋuŋuru, bala ŋunhinydja ŋuliŋuruyinydja bala Garraynha dhawal-wuyaŋina Djesu-Christnha, ŋunhiyina ŋunhi ŋayi Godthu dhawu'mirriyaŋala be ŋäthili.
23231  MAT 1:18  Ga bitjarrana ŋayi Djesu-Christtja dhawal-wuyaŋina munatha'ŋuranydja gam', ŋäṉḏi'mirriŋunydja nhanŋu ŋunhi Merrinydja ḻuni miyalk, yaka ŋayi märraŋala ḏarramunhanydja ŋula, liŋgu ŋayi ŋunhiyinydjayi dhäyka dhawu'mirri Djotjipku yäkuwu. Yurru ŋäthili yana, yurruna maṉḏa märranhamina, ŋayi Merrinydja ŋunhi yothu'mirriyinana Garrkuḻukkalana ŋuriŋina Birrimbirryu Godkalana.
23232  MAT 1:19  Ŋayi Djotjipthu ŋäkula ŋunhi Merrinhanydja yothu'mirriyinyarana, bala ŋayi galŋa-yätjthinana dhika. Yo, Djotjiptja ŋunhiyi dhuwurr-dhunupa ŋayi yolŋu, yaka ŋayi djäma ŋula nhä mari; yaka ŋayi ḏukṯuk Merriwunydja gora-wekanharawu, bala ŋayi guyaŋina yukurrana bitjarrana, “Yakana ŋarra yurru ŋanya dhuwala märramanydja, yana ŋarra yurru gananna ŋanya, gonha'yunna gupaḏalkumana.”
23233  MAT 1:20  Yo, bitjarrayi ŋayi ŋunhi yukurrana guyaŋinanydja, bala ŋayi Garraywu ŋunhi djiwarr'wuy dhäwu'mirrinydja maḻŋ'thurrunana nhanukala Djotjipkala bukaway'kurruna. Ga bitjarrana ŋayi ŋunhi dhäwu'mirrinydja yolŋu waŋana, “Way Djotjip gäthu'mirriŋu Daypitku, yaka nhe barrariya. Märraŋana ŋunha Merrinhanydja, ŋayi yurru nhuŋuna miyalk, liŋgu ŋunhi yothuny'tja ŋayi yukurra gäma ŋulaŋuru Birrimbirrwuŋu Garrkuḻukkuŋu, yaka ŋula yolku yolŋuwu.
23234  MAT 1:21  Yo, Merriwuŋu yurru dhawal-wuyaŋirrinydja yothuny'tja ḏarramu, ga yäkunydja ŋanya nhe yurru nherraṉ Djesu, liŋgu ŋayinydja yurru ŋunhi walŋakuma nhanŋuway miṯtjinha, buwayakkuma walalaŋgu yurru yätj malanha.” Bitjarrana ŋayi ŋunhi djiwarr'wuyyunydja yolŋuyu ḻakaraŋala yukurrana Djotjipkalanydja.
23236  MAT 1:23  “Ḻuni' yurru dhäyka yothu'mirriyirri, ga ḏarramu ŋunhi yothuny'tja yurru dhawal-wuyaŋirrinydja nhanukuŋu, ga yäkunydja yurru ŋunhiyi yothuny'tja ‘Yimanyuwal’ bitjan, liŋgu mayaliny'tja ŋunhiyi yäku ‘Godtja dhiyalami ŋilimurruŋgala galki.’” Yo, dhuwalayinydjayi dhäruk wukirriwuy ŋäthiliwuy yana wal'ŋu, yurru yuwalkthi ŋunhi maḻŋ'thurrunanydja ŋulinyaramirriyuna ŋunhi ŋayi Merri yothu'mirriyinana ŋuriŋina Garrkuḻukkalana Birrimbirryu.
23237  MAT 1:24  Ga dhäŋuru ŋuliŋurunydja ŋunhi ŋayi waŋana ŋanya yukurrana djiwarr'wuyyu yolŋuyu, goḏarr'mirrinydja ŋayi gaŋgathina Djotjip, marrtjina ŋayi bala, ga märraŋalana ŋanya Merrinha nhanukalaynha ŋayi wäŋalili, bitjarra liŋgu bitjarra ŋunhi dhawu'mirriyu ḻakaraŋala nhanŋu.
23239  MAT 2:1  Yo, Djesunydja ŋunhi dhawal-wuyaŋina Bithiliyim wäŋaŋura Djudiya makarrŋuranydja, ŋulinyaramirriyuna ŋunhi ŋayi Giŋ-Yiritnha buŋgawanydja ŋuriki wäŋawunydja, yurru ŋayi Yirittja nhinana yukurrana Djurutjalam. Waŋganymirrinydja yolŋu walala ḻurrkun'nha bunana wäŋaŋura Djurutjalamdja beŋuru wäŋaŋuru barrkuŋuru birr dhimurru'ŋuruna, yurru walala ŋunhiyi gaḏamanmirrina dhikana ḻiya-djambatjmirrina yolŋunydja walala. Ga waŋganymirrinydja munhaku walala nhäŋala yuṯana ŋanyana ganyu' ŋunha gäraklili, bala walala waŋana bitjarrana, “Way, ŋuruŋunydja yukurra ḻakarama yuṯanhana buŋgawanha dhawal-wuyaŋinyara ŋuruku Djuwskuna malawu. Ŋilimurru gul' marrtjina, buku-ŋal'yunna nhanŋu.” Bitjarra walala waŋananydja, bala dhunupana yana marrtjinana.
23242  MAT 2:4  Bala ŋayi buŋgawayunydja ŋuriŋiyi dhambay-mana'-manaparana marrtjina ŋunhi rom-marŋgimirrinhanydja yolŋunha walalanha, ḏalkarra'mirrinha ŋunhi ŋurru'-ŋurruŋunha, ga rom-marŋgikunharamirrinha ŋunhi, bala ŋayi dhä-wirrka'yurruna walalanha bitjarra, “Wanhami dhika ŋayi Christtja yurru dhawal-wuyaŋirri?... Gunhu'wuŋunydja be dhawu'mirriyanhara? Nhaltjan dhika yukurra Djorra'yunydja ḻakarama?”
23243  MAT 2:5  Ga walalanydja ḻakaraŋala buku-wakmaraŋala nhanŋunydja bitjarra, “Godkuŋu ŋunhi dhawu'mirriyanharanydja yolŋu dhawal-wuyaŋirri yurru ŋunhala Bithiliyim wäŋaŋura, makarrŋura Djudiya. Liŋgu ŋuriŋi dhäwu'-ḻakaranharamirriyunydja yolŋuyu wukirri yukurrana bitjarra gam',
23245  MAT 2:7  Ga dhäŋuru ŋuliŋuruyinydja ŋayi Giŋ-Yirittja wäthurrunana walalaŋgu ŋurikiyi ḻiya-djambatjmirriwunydja yolŋu'-yulŋuwu ŋunhi walala marrtjina beŋuru dhimurru'ŋuru, ḻuŋ'maraŋalanydja ŋayi walalanha gayul, bala dhä-wirrka'yurrunana bitjarrana, “Way, nhätha ŋunhi ŋayi ganyuny'tja maḻŋ'thun?” Bala walala ḻakaraŋalana nhanŋu.
23246  MAT 2:8  Bala ŋayi Yiritthunydja walalanha djuy'yurrunana balayi Bithiliyimlilina, bitjarrana waŋana, “Gatjuy marrtjiya, ga ḻarruŋana ŋuriki yothuwunydja. Ga ŋunhi nhuma yurru maḻŋ'maramanydja ŋanya, ga liliyi roŋiyiyanydja ga ḻakaraŋayi ŋarraku, märr ŋarranydja yurru marrtji ga buku-ŋal'yun nhanŋu.”
23247  MAT 2:9  Bitjarra ŋayi Yiritthunydja ḻakaraŋala walalaŋgu, bala walala marrtjinana yana. Ga ŋunhi walala marrtjina wäŋgaŋala yana dhukarrkurru bala, ga ŋayinydja ŋunhi ganyu' maḻŋ'thurruna walalaŋgala ŋunhiliyi, ŋunhiyi liŋgu ganyu' ŋunhi walala ŋäthili nhäŋala, yurru ŋayinydja yukurrana ŋuriŋi ganyu'yunydja ŋurru-warryurruna warray walalanha, ga walalanydja marrtjina malthurruna ŋuripayinydja ganyu'wa bala. Mukthurrunana yana walala yukurrana marrtjina bala ga-ga-ga-ga-a-a, yana liŋgu-u-u ga ḏaḏawyurruna ŋayi ŋunhiyi ganyu', bala ŋayi mundurrthinanydja dhärrana yukurrana ŋunhiliyina bäymana, ŋunhi wanhami ŋayi yukurrana yothu ŋunhi ŋorrana.
23249  MAT 2:11  bala walala gulŋiyinana dhunupana ŋunhimalayi buṉbulilinydja, bala nhäŋalana walala ŋunhi yothu'nhanydja, ŋayi yukurrana nhinana Merriwala galkina, nhanukalaŋuwala ŋäṉḏi'mirriŋuwala. Ga dhunupana yana walala ṉepaḻ-nyilŋ'thurrunanydja buku-ŋal'yurrunana nhanŋu ŋurikiyi yothuwunydja. Bala walala dhä-ḻapḻapmaraŋalana ŋunhi bathinydja malanha walalaŋguway, bala wekaŋala mundhurrnha, ḻatju'mirrina dhikana mel-wiḏi'mirrina nhä malanha, garwarrwarr girri', ga buŋgan ḻatju' dhika ŋanya bäw', ga weyika ŋämiṉarawuy yäku mer.
23251  MAT 2:13  Ga dhäŋuru ŋuliŋurunydja ŋunhi walala gaḏamanmirriyu ŋuriŋi yolŋu'-yulŋuyu gonha'yurruna, ga biyapul ŋayinydja djiwarr'wuy, yolŋu maḻŋ'thurruna Djotjipku bukaway'kurru, bala waŋana ḻakaraŋala bitjarra, “Ma' gaŋgathiyana, ga märraŋayi yothunhanydja ga ŋäṉḏi'mirriŋunha nhanŋu dhuwaliyi, bala gonha'yurrana dhuwalanydja wäŋa waḏutjana. Marrtjiyana nhuma yurru winya'yunna bala Yetjiplilina, ga nhinanydja nhuma yurru ŋunhiliyi yukurra-a-a, yana liŋgu ga djuy'yun ŋarra yurru dhäwu' nhumalaŋgu. Galkina yurru Giŋ-Yirittja ḻarrumana dhiyakuyi yothu'wunydja, liŋgu ŋayi wirrki ḏukṯukthirri yukurra nhanŋu bunharawunydja.”
23252  MAT 2:14  Ŋäkulanydja ŋayi Djotjipthu, bala dhunupana gaŋgathinana yana yakurrŋurunydja. Dhirr'yurruna ŋayi yothunhanydja ga ŋäṉḏi'mirriŋunhanydja, ga dhunupana walala marrtjinana ŋunhiyi, gonha'yurrunana wäŋanydja, ŋuriŋi liŋgu yana munhaku. Marrtjinanydja walala yukurrana ga-ga-ga-ga-ga-a-a, yana liŋgu ga bunana Yetjipnha, ga ŋunhalayina walala nhinananydja, ga bay ŋayi Giŋ-Yirit rakunydhina. Yo, dhäruk wukirriwuy dhärra yukurra dhäwu'-ḻakaranhamirriwuŋu yolŋuwuŋu bitjanara gam', “Ŋulaŋuru Yetjipŋurunydja ŋarra wäthurruna ŋarrakalaŋuwu gäthuwunydja.” Ga yuwalk ŋunhiyi maḻŋ'thurrunanydja yana.
23254  MAT 2:16  Ga ŋunhala Djurutjalamdja ŋayi yukurrana Giŋ-Yirittja galkurruna baḏak ŋuriki walalaŋgu gaḏamanmirriwu yolŋu'-yulŋuwu, yurru yakana walala roŋiyinanydja balayi. Galkurrunanydja ŋayi yukurrana-a-a, bala ŋayi yana dharaŋarana ŋunhi walala ŋanya mayali'-wilkthurruna, bala ŋayi maḏakarritjthinana mirithinana. Bala ŋayi djuy'yurruna nhanŋuway ŋayi ŋunhi miriŋunhana walalanha, waŋana bitjarrana, “Marrtjiya bala ya' Bithiliyimlili waḏutja, ga buŋanydja marrtjiya ḏarramuwurrunha yana djamarrkuḻi'nhanydja, bukmakŋura yana ŋunhiyi wäŋaŋura ḻiw'maraŋa, ŋulaŋuru yuṯaŋuru yothuwala ga yana liŋgu ga märr-bathalamirriwala djaṉ'tjaṉmirriwala wapthurra.” Yo, bitjarrayinydja ŋayi waŋana, liŋgu walala ŋuriŋi gaḏamanmirriyu nhanukala ḻakaraŋala ŋulinyaramirriyuyi waluyu.
23255  MAT 2:17  Ŋäthilinydja be baman'tja dhäwu'-gänharamirriyu yäkuyu Djirimayayu ḻakaraŋala yukurrana dhiyakuyyi, ŋayi waŋananydja bitjarra gam',
23256  MAT 2:18  “Ŋunhayi wäŋa Rämanydja rirrakaymirriyirrina yukurra, liŋgu yolŋu walala yukurra nyä'yunmirrina wirrkina dhikana wal'ŋu. Ŋunhiyi dhäyka Raytjulnydja yukurra ŋäthi nhanukalayŋu ŋayi yumurrku'wu, ŋäthinydja ŋayi yukurra ŋunhayi nhanukalayŋuwu ŋayi mala-wunharawuywuna walalaŋgu. Yakana ŋanya yurru ŋula yolthu marrparaŋ'kumanydja, liŋgu bukmakthinana nhanŋu yumurrkuny'tja murrmurryurruna marrtjina.” Ga yuwalkthina yana ŋunhiyi maḻŋ'thurrunanydja bitjarrayi, liŋgu ŋurikiŋi Giŋ-Yiritkuŋunydja bunhara djamarrkuḻi', walalanydja ŋuliŋuruyi yarraṯaŋuru Raytjulwala beŋuruna.
23257  MAT 2:19  Dhäŋuru ŋuliŋuruyinydjayi ŋayi Yirittja nhinana märr-gurririna, bala rakunydhinana. Ga ŋunhiyi maṉḏa märrmany'tja Merrinydja ga Djotjiptja, ga yothu Djesunydja mukthurruna yana ŋunhalayina nhinana yukurrana Yetjipnha wäŋaŋura. Ga biyapul ŋayi Godku dhäwu'mirri bunana Djotjipku bukaway'kurruyi yana, ŋayi waŋananydja bitjarrana,
23258  MAT 2:20  “Gaŋgathiyana ga gonha'yurrana dhuwalanydja wäŋanha. Marrtjiya wäŋalili ŋunhana Yitjurallilina roŋiyiya, liŋgu ŋunhinydja walala liŋguna murrmurryurrunana, ŋunhiyinydja walala bukmaknha ŋunhi walala bini bunha dhuwalayi yothu'nha.”
23260  MAT 2:22  Ga ŋunhi walala mulkananydja ŋunhiyi Djudiya wäŋa, bala walala barrarinana ŋunhiliyinydja, liŋgu walala ŋäkula Giŋ-Yiritku gäthu'mirriŋunha Yäkilayanha yäkunha, ŋayinydja yukurrana ŋunhi nhinana ŋurruŋu buŋgawa ŋurikiyi wäŋawu, dharapulŋura bäpa'mirriŋuwala nhanukalaŋuwala. Ga biyapul ŋayi God waŋana Djotjipkala bukaway'kurru, ḻakaraŋala bitjarra, “Yaka gulyurra dhiyalanydja wäŋaŋura Djudiyanydja,” bitjarra. Bala walala mukthurrunana marrtjina yukurrana-a-a, yana liŋgu-u-u ga Galalina wäŋaŋura makarrŋura.
23261  MAT 2:23  Bala walala nhinanana ŋunhili Natjuripnha wäŋaŋura, liŋgu be ŋäthilinydja baman'tja Godkala dhäwu'-ḻakaranhamirriyu ḻakaraŋala ŋanya Djesunha bitjarra, “Walala yurru ḻakarama ŋunhiyi Godku dhawu'mirriyanharawuynhanydj ‘Natjurippuynha yolŋu,’ bitjan yurru.” Ga yuwalkthi yana ŋunhi bitjarrayinydja maḻŋ'thurruna.
23262  MAT 3:1  Yo, Djon ŋunhi gäthu'mirriŋu Djakarrayawu ŋuthara yindiyinana, ga nhinananydja ŋayi yukurrana ŋayilpiŋura wäŋaŋuranydja Djudiya yäkuŋura, ga ŋunhalayinydja ŋayi yukurranha ŋuli marŋgikunhana ḻakaranha yolŋu'-yulŋuwa, liŋgu guḻku'na yolŋunydja walala marrtjinya ŋuli nhanukala ŋänharawunydja. Ga bitjanana ŋayi ŋuli ḻakaranhanydja gam',
23263  MAT 3:2  “Way walala bilyurrana, bala gonha'yurrana nhumalaŋguway yätjtja malanha, liŋgu Godkunydja ŋunhi djiwarr'wuynydja wal'ŋu rom dhiyalamina, galkina yurru maḻŋ'thunna.”
23264  MAT 3:3  Ŋäthilinydja baman'tja dhäwu'-gänharamirriyu Yitjayayu ḻakaraŋala yukurrana waŋganynha yolŋunha, ŋunhi ŋayi yurru marrtji dhuḏitj. Ŋayi wukirrinydja bitjarra gam', “Ŋunha ŋanhdharkŋura wäŋaŋura gawarrka'ŋura yolŋu yukurra djawarrkthun ḻakarama, waŋanydja ŋayi yukurra bitjan ŋunhayi, ‘Girri'-ŋamathiya ga yäkthurra gatjaḻ' Garraywu, liŋgu galki ŋayi yurru bunana; dhunupakuŋa biyaka dhukarr nhanŋu marrtjinyarawu.’” Yo, ga yuwalk yana ŋayi Djondhu yukurrana ḻakaraŋalanydja marŋgikuŋalanydja ŋunhiliyi ŋayilpi'ŋuranydja wäŋaŋura.
23265  MAT 3:4  Ga dhaṯthunminyanydja ŋayi ŋuli girri'yunydja wäyingala barrwaṉ'thu, ga ḏapmaranhaminyanydja ŋayi ŋuli barrwan'thuyi yana biraḻ'yunydja, ga ḻukanhanydja ŋayi ŋuli ḏetjthinyara ga guku.
23266  MAT 3:5  Ga guḻku'na yolŋunydja walala ŋuli marrtjinya balayi mäkiri'-witjunarawunydja nhanŋu, Djurutjalambuyŋu yolŋu walala ga ŋurukuy ŋunhi walala yukurranha ŋuli nhinanha Djudiyawuy makarrwuy, ga ŋurukuy ŋunhi walala ŋuli nhinanha galki Djodan mayaŋ'ŋura, bukmakthinyana walala ŋuli ḻuŋ'maranhaminyanydja marrtjinya ŋänharawunydja nhanŋu Djongu.
23267  MAT 3:6  Ga guḻku'na yolŋunydja walala waŋana yukurrana bitjarra, “Yuwalk muka dhuwala ŋarranydja dhuwurr-yätj yolŋu. ŋarra yurru bilyunna, ga gananna ŋarrakuwaynydja ŋunhi yätj.” Bala ŋayi Djondhu ḻiya-ḻupmaraŋalana walalanha ŋunhiliyi mayaŋ'ŋuranydja Djodandja.
23268  MAT 3:7  Ga bitjarrayi liŋgu walalanydja Rom-dharraymirrinydja walala marrtjina nhanukala Djongala, ga wiripu-guḻku' yolŋu walala yäku Djatutji mala, walala ḏukṯukthina ŋayi yurru Djondhu walalanha ḻiya-ḻupmaramayi. ŋayi Djondhunydja walalanha nhäŋala, bala waŋana bitjarrana, “Way, nhumanydja dhuwala yätjmirrina wirrkina, balanyarana bitjan bäpi ŋunhi. Nhuma yukurra yana milkunharamirri nhumalanha nhuma yanapi nhuma ŋamakurru'mirri, yurru nhumalaŋgalanydja romdhu ŋuriŋiyi yukurra yolŋu'-yulŋunha baḏuwaḏuyun warray. Nhumanydja yukurra guyaŋirri yanapi nhuma ŋuli waṉḏi winya'yurru Godkalanydja, märr yurru ŋayi yaka nhumalanha baḏuwaḏuyun dhä-dir'yun ŋula. Mak dhiyakuyi nhuma ḏukṯuk ḻiya-ḻupmaranharawunydja.
23269  MAT 3:8  Ma' bilyurrana ga gonha'yurrana nhuŋuway yätjtja, ga djäma ŋamakurru'na. Dhärriya ŋamakurru' yana biyakana bitjan ŋuli dharpa dhärra yukurra borum guḻku'mirri.
23270  MAT 3:9  Nhumanydja ŋuli guyaŋanhamirri yanapi nhuma manymak be, ga ḻakaranhamirri nhe ŋuli waŋa nhunapinyay nhe bitjanmirri, ‘Godthunydja yurru yakana ŋarranhanydja dhä-ḏir'yurru, liŋgu ŋarranydja dhuwala yarrataŋuru beŋuru Yipurayimgala muka,’ bitjan nhe ŋuli. Yurru yuwalk yana ŋarra ḻakaramanydja yurru gam': Ŋuli nhe yurru mukthundja yana yukurra marrtji, ḏälnydja nhuŋuway nhe ŋayaŋu, yakanydja yurru nhe gonha'yun nhuŋuway yätj, yuwalkkuma yana ŋayi yurru Godthunydja baḏuwaḏuyun nhuna dhä-ḏir'yunna. Dhuwalanydja gay' guṉḏanydja walala ḏälmirri, ga ŋayinydja Godtja ganydjarr-ḏumurru warray. ŋuli ŋayi ḏukṯukthirri yukurra, ŋayi yurru märrama dhuwalayi guṉḏanha malaŋunha, bala djäma yolŋukumana nhanŋuway ŋayi, märr yurru walalana ŋanya dhäruk märrama, bala nhina bitjanna yurru bitjan Yipurayimgu ŋunhi yumurrku'.
23271  MAT 3:10  “Yo Gunhuny'tja yukurra dhärra girri'-ŋamathirri, goŋ-ḏakul'mirri djatthunarawu, ŋayi yurru djatthundja ŋula yana ḻukukurru dharpanhanydja malaŋunha, ŋunhinydja ŋunhi ŋayi borummiriw dharpa, bala ŋayi yurru djalkthunna walalanha gurthalilina.
23272  MAT 3:11  “Ŋarranydja dhuwala gali'wuy yolŋu, märr ŋuli ya', ga ŋunhi waŋganydja yolŋu yurru marrtji dhuḏitjtja ŋarrakalanydja, ŋunhiyinydja yolŋu biyapulnha wal'ŋu ŋayinydja. ŋarranydja dhuwala yaka dhuwurr-dhunupa djämawunydja ŋula nhäku nhanukalaŋuwu, balanyarawunydja bitjan djapathuŋ'ku yupmaranharawu ga gänharawu nhanukalaŋuwu. ŋarranydja nhumalanha ŋuli yukurra ḻupmarama yana gapuyu warray, märr yurru nhuma yätjtja gonha'yunna, yurru ŋayinydja ŋuriŋiyinydja yolŋuyu, ŋunhi ŋayi yurru marrtji dhuḏikurru ŋarrakalanydja, ŋayinydja yurru nhumalanha ḻupmarama Garrkuḻukthu warray Walŋayu ga gurthayu.
23273  MAT 3:12  Ŋunhiyinydja yolŋu yukurra ŋayinydja dhärra girri'-ŋamathirri djarr'yunarawuna, ganaŋ'maranharawuna yolŋuwunydja walalaŋgu, balanyarawunydja bitjan ŋuli yolŋuyu djalk-djalkthun ŋatha birrali', ŋunhi ŋayi ŋuli ganaŋ'marama barrkuwatjkuma ŋuliŋuru dhukun'ŋuru. Bala ŋayi yurru ŋatha rumbalnydja wal'ŋu gurrunhan nhanukalay ŋayi wäŋalilina, ga dhukun'nhanydja ŋunhiyi yurru yana djalkthun gurthalilina walalanha, ŋunhimalana ŋunhi yukurra yurru nhära yana ŋultjithinyamiriwnha.” Ga bitjana ŋayi ŋuli Djondhu ḻakaranha yolŋu'-yulŋuwalanydja, ŋäthilimirriyanhanydja yukurranha walalanha ŋurikina ŋunhi ŋayina yurru Garraynha buna.
23276  MAT 3:15  Ga Djesunydja waŋana nhanukala Djongala bitjarra, “Nhenydja yurru dhiyaŋunydja-wala ŋarranhana ḻupmaraŋa, liŋgu dhuwalayina dhunupanydja dhukarr ŋunhi Gunhu'wuŋu nherraṉara.” Bala ŋayi Djon yuraŋalana nhanŋu, bala yana ḻupmaraŋalana ŋanya Djesunha.
23277  MAT 3:16  Ga ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru ḻupthunaraŋurunydja, ŋayi dhunupana marrtjina walmanana gapuŋurunydja, ga ŋunha djiwarrny'tja ḻapthurrunana, bala ŋayi Djondhu nhäŋalana Godkunydja ŋunhi Garrkuḻuknhanydja Birrimbirrnha, ŋayi marrtjina lili beŋuru djiwarr'ŋuru, rumbalnydja bitjan wäyin murryil; dhuryurrunanydja ŋayi marrtjina lili-i-i, bala yana nhinanana Djesuwala.
23278  MAT 3:17  Bala walala rirrakaynydja ŋäkula, Godnha ŋayipina yukurrana waŋana djiwarr'ŋuruna, ga bitjarrana ŋayi yukurrana waŋananydja, “Dhuwaliyina ŋarrakuwaynydja Gäthu'mirriŋu marrkapthunaramirrinydja; wirrkina yana ŋarra yukurra goŋmirriyirrinydja nhanukala.” Bitjarrayina ŋayi Gunhu'yu ḻakaraŋalanydja ŋanya Djesunha.
23279  MAT 4:1  Ga dhurrwaraŋuru ŋuliŋuruyi ŋunhi Djesu ḻupthurruna. bala ŋanya ŋayi Gunhu'wala Garrkuḻukthunydja Birrimbirryu mel-warryurrunana gäŋala ŋayilpililina wäŋalili, märr yurru ŋanya ŋayi wakinŋuyu birrimbirryu ŋuriŋi buŋgawayu wal'ŋu mokuyyu gur'yun, gatjarr'yun yukurra yurru ŋanya Djesunha.
23281  MAT 4:3  Bala ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru ŋayi Ŋäṉuktja bunanana nhanŋu Djesuwu, bala waŋana bitjarrana, “ŋuli nhe be Gäthu'mirriŋu Gunhu'wunydja, ma' waŋiya dhuwala guṉḏanha walalanha, märr walala yurru ŋayaŋay'thirri nhuŋu.”
23282  MAT 4:4  Bala ŋayi Djesunydja waŋana yaka'yurruna nhanukala bitjarra warray. “Gunhu'wu Dhäruktja wukirriwuynydja waŋa yukurra bitjan gam', ‘Yakana yurru yolŋu yukurra nhina walŋa dhiyaŋunydja yana ḻukanharayu ŋathayunydja. Birrka'mirrinydja dhäruk ŋunhi God ŋuli yukurra waŋa walŋamirri warray, ga ŋuriŋina liŋgu Godkalana dhärukthu yurru yuwalktja walŋa wekama yolŋuwu.’”
23283  MAT 4:5  Ga ŋuliŋuruyinydja ŋuriŋi buŋgawayu Ŋäṉukthu ŋanya Djesunha gäŋala ŋunhana Djurutjalamlilina, bala ŋayi ŋanya Djesunha nherraranydja ŋunhana yana Gunhu'walana Buṉbulili, bukulilina wal'ŋu yana.
23284  MAT 4:6  Bala ŋayi waŋana ŋunhiyi ŋäṉuk bitjarrana, “Ŋuli nhe be Gunhu'wunydja Gäthu'mirriŋu, ma' mak wapthurra dhipuŋuruyi ŋunha ŋoylili, munatha'lili ŋunha ya'. Liŋgu Djorra'yunydja yukurra ḻakarama Gunhu'wala, bitjan gam', ‘ŋayi yurru waŋa muka nhanukalayŋuwala djiwarr'wuywalanydja walalaŋgala, dharraykuma nhuŋu walalanha, märr walala yurru nhuna gäma muka walalaŋgalay goŋdhu, märr yurru nhe yakana galkirrinydja, ga burakirri ŋula ḻukunydja nhe guṉḏalili.’ Ma' nhe wapthurra mak ŋunhamala munatha'lili.” Ga bitjarra ŋuriŋi yätjthu mokuyyu walamaraŋalanydja ŋanya Djesunha.
23285  MAT 4:7  Ga biyapul ŋayi Djesuyu dhäruk buku-ruŋiyinyamaraŋala bitjarra, “Wiripunydja Gunhu'wu Dhäruk yukurra waŋa bitjan, ‘Nhe yurru yaka yana gatjarr'yurra Garraynhanydja, ŋunhinhanydja ŋunhi ŋayi Waŋarr wal'ŋu Gunhu' nhuŋu.’”
23286  MAT 4:8  Ga dhäŋuru ŋuliŋurunydja ŋayi garr'yurrunana ŋanya ŋuriŋiyi Mokuyyunydja ŋunhana buku-warrwarlilina wal'ŋu wäŋalili, bala ŋayi milkuŋalana nhanbala Djesuwa bukmaknhana bäpurru'nhanydja malaŋunha wäŋalili ga wäŋalili, ŋunhi nhäthinyara ḻatju' dhika wal'ŋu dhuwala wäŋa malanha ga rom.
23288  MAT 4:10  Bala ŋayi Djesunydja waŋana gukuŋalana ŋanya ŋäṉuknhanydja, “Gatjuy waṉḏiyana.” bitjarra, “Liŋgu Djorra'yu Gunhu'walanydja yukurra ḻakarama bitjan, ‘Nhe yurru ṉepaḻ-nyilŋ'thundja waŋganygala yana Garraywala, ŋunhi ŋayi nhuŋu Waŋarr; nhanŋuway yana waŋganygu nhe yurru buku-ŋal'yundja ga dhäruktja märrama.’”
23289  MAT 4:11  Bala ŋäṉukthunydja ŋunhi gonha'yurrunana ŋanya Djesunha. Ga ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru walala bunanana, ŋunhi djiwarr'wuynydja yolŋu walala, bala djäkana walala yukurrana nhanŋu Djesuwu, maranhu wekaŋalana ŋanya ŋunhiliyi ŋayilpiŋurana wäŋaŋura.
23291  MAT 4:13  Ŋurruthaŋalanydja ŋayi marrtjina Natjuriplili, ga nhinana ŋunhiliyi märr-gurriri, ga dhurrwaraŋuru ŋuliŋurunydja ŋayi gonha'yurruna ŋunhiyinydja wäŋa, bala marrtjina Gapaniyamlilina Gapaniyamdja dhuwalanydja wäŋa raŋina gapu guḻun Galalina yäku, makarrŋuranydja Djapalan'na ga Napalina, ga ŋunhalayina ŋayi yukurrana Djesu nhinananydja.
23292  MAT 4:14  Liŋgu be ŋäthilinydja baman'tja dhäwu'-gänharamirriyu wukirri Yitjayayunydja bitjarra,
23293  MAT 4:15  “Nhuma yolŋu walala ŋunhi nhuma nhina yukurra Djapalan ga Napali wäŋaŋura, ŋunha makarrŋura gali'ŋura Djodan mayaŋŋura, galki gapu guḻun Galali; Nhuma mulku'-mulkuru yolŋu walala ŋäka dhuwala dhäruk gam':
23294  MAT 4:16  Nhuma ŋuli nhinanha yukurranha ŋäthilinydja wal'ŋu bukumunha'ŋura muka, yaka muka nhuma marŋgi yana Godku, bala nhuma nhäŋalana biyapulnha wal'ŋu djarraṯawun'nhana. Nhinanhanydja nhuma ŋuli yukurranha rakunydhinyaramirriŋura romŋuranydja, yurru nhumalaŋgunydja yuṯana ŋunhiyi walu djaḏaw'yurruna, liŋgu djarraṯawun'tja yuwalkthi ŋunhi maḻŋ'thurrunanydja nhumalaŋgu dhipaliyi.”
23295  MAT 4:17  Yo marrtjinanydja ŋayi Djesu ŋunhimalayi wäŋalili, bala dhunupana yana ŋayi djawarrkthurrunana yukurrana ḻakaraŋalana yulŋunydja; ŋayi ŋuli ḻakaranhanydja yolŋu'-yulŋuwala bitjana, “Bilyurra ga gonha'yurrana nhuŋuway nhe yätjtja dhuwurr, liŋgu djiwarr'wuynydja Godkunydja Rom liŋguna bunanana, dhuwalana galkina nhumalaŋgalana.” Bitjanayina ŋayi ŋuli Djesuyu ḻakaranhanydja walalaŋgu.
23296  MAT 4:18  Waŋganymirri ŋayi yukurra Djesu marrtji raŋikurru bala, gali'kurru Galalikurru guḻun'kurru gapukurru, bala ŋayi nhäma märrma'nha gutha'-manydjinha, ŋarirri'-djämamirrinha maṉḏanha. Djäymannha, ga wiripunydja ŋayi yäku Beta, ga Wandurunha, maṉḏa yukurra ŋarirri' dhiṯthu'-dhiṯthun ganybuyu.
23298  MAT 4:20  Ga dhunupana maṉḏanydja ŋunhi gonha'yurrunana ganybunydja, bala malthurrunana maṉḏa yana Djesuwu.
23299  MAT 4:21  Marrtjina walala bala ga-ga-ga-gaaa, ga biyapul ŋayi nhäŋala märrma'nhayi wäwa'manydjinha, Djayimnha ga Djonnha, ŋunhiyinydja gäthu'mirriŋu maṉḏa Djipitiwuna, yurru djämanydja maṉḏa yukurrana bäpa'mirriŋuwala galki, girri'-ŋamathaŋala walala yukurrana ŋunhiyi ganybunha ŋarirri'wuna räkunharawu. Ga ŋunhi ŋayi Djesuyu nhäŋalanydja maṉḏanha, dhunupana ŋayi gawaw'yurrunana maṉḏaku, “Way maṉḏa, malthurrana lili ŋarrakuna go,” bitjarra.
23300  MAT 4:22  Ga dhunupana maṉḏanydja yana gonha'yurrunana ŋunhiyi dhamam' ga bäpa'mirriŋunha maṉḏakuway, bala malthurrunana maṉḏa nhanŋuna Djesuwuna.
23301  MAT 4:23  Ga ŋuliŋurunydja dhurrwaraŋuru ŋayi Djesu marrtjina yukurrana ḻiw'maraŋala Galalikurruna ŋarakakurru wäŋakurru, ga ŋunhi ŋuli ŋayi marrtjinya ŋula wäŋalilinydja, djunama ŋayi ŋuli marrtjinya buku-ŋal'yunarawuylili buṉbulili, ga ŋunhili ŋayi ŋuli yukurranha ḻakaranha yolŋu'-yulŋuwalanydja, marŋgikunha Godkalaŋu Romgu. Ga bitjanayi liŋgu ŋayi ŋuli marrtjinya ḏukmaranha ŋula nhäwuy rerriwuy malaŋuwuy.
23302  MAT 4:24  Ga dhäwuny'tja ŋunhi baḻaka'yurrunana, bala bukmakthuna yolŋuyu ŋäkulanydja ŋanya ŋunhiliyi wäŋaŋura Djiriyanydja ŋarakaŋura, bala walala yukurrana marrtjinanydja gäŋala rerrimirrinhanydja walalanha bala Djesuwala, burrpuy'mirrinhana, ga mokuywalaŋumirrinha birrimbirrmirrinha ŋunhi yolŋunha, ga bundhurrnhana, ga dharraḏamirrinhana, ga ŋula nhänha bambaynhana yolŋunha. Bala Djesuyunydja walalanha ḏukmaraŋala bukmakkuŋalana yana ŋula nhäwuy ŋunhi rerriwuy.
23303  MAT 4:25  Bala guḻku'na dhika ŋula nhämunha'na yolŋu walala ŋuli yukurranha malthuna nhanŋu Djesuwunydja birrka'mirriŋuruna dhikana wäŋaŋuru, Galaliŋuru ga biyapul ŋuliŋuruyi wäŋaŋuru märrma'ŋuru ḏämbumirriŋuru, ga Djurutjalamŋuru ga Djudiyaŋuru, ga ŋulaŋuru bala makarrŋuru gali'ŋuru mayaŋ'ŋuru Djodanŋuru, liŋgu guḻku'na dhika yolŋunydja walala malthurruna yukurrana nhanŋu Djesuwu.
23304  MAT 5:1  Yo, guḻku' mirithirri yolŋu walala marrtji ḻuŋ'thun nhanukala Djesuwala, ga ŋunhi ŋayi Djesuyu nhäŋala walalanha ŋunhi yolŋu'-yulŋunhanydja, bala ŋayi marrtji ḏuwaṯthunna bala, ga nhina bukulilina, ga walalanydja marrtji nhanŋu malthunaramirrinydja walala ḻuŋ'thunna nhanukala, bala ŋayi marŋgikumana walalanha, ḻakaramana marrtji walalaŋgu bala. Ga dhuwalana ŋunhi ŋayi ḻakaramanydja romdja malanha gam': Mathuyu 5:3-12 (True happiness)
23306  MAT 5:3  “Way walala, ŋäka ŋamathaŋa,” bitjan ŋayi Djesu waŋanydja. “Nhäthu dhika ŋuli yolŋu yuwalktja wal'ŋu ŋoy-ŋamathirri nhina? ŋarra yurru ḻakaramana nhumalaŋgu dhuwala, balanyarana gam', “Yolŋu yurru nhina yukurra goŋmirriyirrinydja dhikanydja wal'ŋu ŋunhi ŋayi yurru dharaŋanmirri ŋunha ŋayaŋu nhanŋuway ŋayi dhäpark ŋula nhämiriw, liŋgu ŋunha bukmak nhä ŋayi yukurra Godthu ŋayathama ŋurikinayi yolŋuwu ŋunhi ŋayi ŋayaŋu-dhaparknha.
23307  MAT 5:4  “Yo, ŋayaŋu-djulŋithirri nhe yurru yana wal'ŋu yulŋunydja ŋunhi nhe ŋuli ŋayaŋu-warwumirriyirri ŋula nhäyu romdhu malaŋuyu, liŋgu ŋayi yurru Godthunydja nhuna ŋayaŋu-ḏälkuma warray, marrparaŋ'kuma warray.
23308  MAT 5:5  “Ga nhenydja, ŋunhi nhe ŋayaŋu-dharraḏa wal'ŋu, ŋunhi nhe yaka wanaŋa-ḏumurru ga buŋgawa-ḻakaranharamirri nhe yurru yakana, nhe yurru wirrkina dhika goŋmirriyirri ŋayaŋu-djulŋithirrina, liŋgu Godthu yurru wekama dhuwala munathany'tja wäŋa ga bukmak nhä malanha nhokalana goŋlili.
23309  MAT 5:6  “Ga wiripunydja nhe yurru ŋayaŋu-djulŋithirri ŋunhi, ŋunhi nhe yukurra märryu-ŋupan wirrki wal'ŋu Godkalaŋuwu ŋamakurru'wu romgu, bitjanna bitjan ŋuli marrya' ŋunhi yolŋu wirrki yana ŋayaŋuyu-ŋupan ŋathawu ḻukanharawu; ŋayipi yurru Godthu nhunanydja maranhu-wekama, bala nhe yurru märr-ḏaw'yunna ŋuriŋiyi Godkalanydja, bala ŋayaŋu-djulŋithirrina nhe yurru yulŋunydja.
23310  MAT 5:7  “Ga ŋunhi yolŋu mel-wuyunaramirri, ŋayinydja yurru nhina yukurra goŋmirriyirrina wal'ŋu dhikana, liŋgu nhanŋunydja ŋurikiyinydja Godtja ŋayipinydja yurru mel-wuyundhi.
23312  MAT 5:9  “Ŋunhi nhe yolŋu mari-ḏaḏawmaranharamirrinydja, balanyaranydja bitjan nhe yurru gunyambi'manydjinha maṉḏanha dhambay-manapan, märr yurru maṉḏa waŋganydhirri, ŋayi yurru nhuna Godthunydja ḻakarama ‘ŋarraku gäthu’ bitjanna, bala nhenydja yurru goŋmirriyirrina ŋayaŋu-djulŋithirrina wal'ŋu.
23313  MAT 5:10  “Ga ŋuli nhuna yurru yolŋuyu ŋayaŋu-yätjkumanydja, liŋgu nhe yukurra nhina ŋunhi ŋamakurru'ŋura Godkala romŋura, nhenydja yurru ŋunhiyi mukthun yana ŋayaŋunydja nhuŋu ŋayaŋu-djulŋithirri, liŋgu ŋunhala djiwarr'ŋuranydja nhe yurru nhina yukurra galkina wal'ŋu Godkalana.
23314  MAT 5:11  “Yaka ŋayaŋu-yätjthiya ŋunhi nhuna yurru beyarrmakkuma ŋula yolthunydja yolŋuyu, bala ŋayaŋuna-wutthun nhuna, ga waŋa birrka'mirrina nhä malanha dhäruk nhuŋu, liŋgu nhe ŋunhi ŋarraku. Yo, ŋuli walala yurru bitjandhi bothirrinydja ḻakaranhamirri nhuna, nhenydja biyaka ŋayaŋu-djulŋithiya, goŋmirriyiya dhika wal'ŋu, liŋgu ŋunhala djiwarr'ŋuranydja Godthunydja yurru nhuŋu wekama biyapul warray wal'ŋu buku-yattjatkunhara. Ŋäthilinydja be baman' yolŋu'-yulŋuyu ŋuli yukurranha ŋayaŋu-yätjkunha dhäwu'-gänharamirrinhanydja walalanha bitjanayi, ga liŋguna walalanydja ŋunha gulŋiyinana Godkala wäŋalilina. Ga nhenydja yurru bitjandhi liŋgu nhina yukurra ŋunhala galŋa-djulŋithirri dhika wal'ŋu, ŋunhi dhiyalami nhe ŋuli burakirri yukurra liŋgu nhanukala yäkuyu.” Bitjarrayina yukurrana Djesuyu ḻakaraŋalanydja nhanukalaŋuwu ŋayi malthunaramirriwunydja walalaŋgu.
23316  MAT 5:13  “Yo, nhumanydja dhuwalanydja yolŋu'-yulŋu ŋunhi ŋarrakuway malthunaramirri walala yurru rom ŋamathiya nhiniya, liŋgu nhumanydja dhuwala balanyara bitjan moṉuk ŋunhi dje'la. Yo, dje'lanydja dhuwala ḻatju'; dhiyaŋuyinydja yukurra ŋathana dhäkay-ŋamathinyamirriyama. Ga ŋunhi yurru ŋayi dje'la dhäkaymiriwyirrinydja, ŋunhiyinydja nhäŋiniŋ'nha yanana, bala yurru yana warrkuḻumana ŋunhiyi yulŋunydja, liŋgu yakana yurru ŋula yolthu dhäkaymirriyama biyapulnydja ŋunhiyi, ŋunhi ŋayi yurru dhäkaynydja ŋula winya'yun; ŋunhiyinydja yana yurru djalkthunna-wala, ga yolŋuyu walalay yukurra yurru muŋdhu'-muŋdhunna, ŋunhi walala yurru marrtjinydja yukurra. Ga nhumanydja dhuwala balanyarayina bitjan dje'la yana dhiyakuna wäŋawu. Nhiniyanydja ŋamathaŋa walala, märr yurru dhuwalanydja wäŋa ŋamathirri wal'ŋu ŋuriŋiyi nhokala romdhu.
23317  MAT 5:14  “Yo, nhumanydja dhuwala balanyara bitjan djarraṯawun' dhiyaku wäŋawu. ŋunhi ŋuli wäŋa dhärra yukurra bukuŋuranydja wal'ŋu, bäyŋuna yurru ŋunhiyi wäŋa ŋula djuḻuḻ'yundja yukurra dhärra; bukmakthuna yolŋu'-yulŋuyu yurru nhämanydja yana. Ga biyakayi nhumanydja dhärriya yukirriya ŋamathaŋa yana, märr yurru yolŋuyu walalay nhäma yukurra ḻatju' dhika rom ŋunhi nhokalanydja.
23318  MAT 5:15  “Yo, ga ŋuli yurru ŋula yolthu yolŋuyu dhuŋgur'yun lanhdhirrany'tja, yakana ŋayi yurru ŋäkirrmarama ŋula nhäthunydja banikin'thunydja bilkthun; yana ŋayi yurru gurrunhandja ŋula ŋal'marama yana, märr yurru bukmaknha yana yolŋu'-yulŋunhanydja räkukuma ŋuriŋiyi djarraṯawun'thunydja.
23319  MAT 5:16  Ga nhumanydja dhuwala balanyarayi bitjan ŋunhiyi lanhdhirra. Biyaka räkukuŋa yukirriya yolŋu'-yulŋunha ŋuriŋiyi Gunhu'wala Godkala djarraṯawun'thunydja, märr yurru walalanydja nhämana yukurra ŋamakurru yana nhä malanha nhokala, bala yana wokthunna yurru nhumalaŋgalaŋuwu Bäpa'mirriŋuwunydja, ŋunhi ŋayinydja ŋurukuynha djiwarr'wuynha wal'ŋu Gunhu'.” Ga bitjanna ŋayi yukurra ḻakaramanydja Djesuyu.
23321  MAT 5:18  Yuwalkkuma yana ŋarra yukurra ḻakaramanydja nhumalaŋgu. Dhuwalayi romdja malanha dhärra yukurra yurru yana, ga bay yurru dhuwala munatha' wäŋa ga ŋunha djiwarr' buwayakthirri, yakana yurru ŋula waŋgany nyumukuṉiny rom buwayakthirrinydja ŋuliŋuruyi Gunhu'walanydja romŋuru malaŋuŋuru; bukmakthirri yana yurru dhärranydja yukurra, yana liŋgu ga warrpam'nha yurru ŋunhiyi rumbalthirrina wal'ŋu maḻŋ'thunna.
23322  MAT 5:19  “Ga ŋuli yurru ŋula yolthu bakmarama ga nhäŋiniŋ' ḻakaramanydja waŋganynha romnha, bäyyi nyumukuṉiny'tja ŋula rom, ga ŋuli ŋayi yurru wiripuwurrunhanydja yolŋu'-yulŋunha ḻakarama wiripukumanydja, märr yurru walalanydja bitjandhina märr-yuḻkthun, ŋayinydja yurru ŋanya Gunhu'yunydja bitjandhiyi bili nhäŋiniŋ' ḻakaramayi; ŋayi yurru ŋunhiyinydja yolŋu rom-märr-yuḻkthunaramirrinydja ŋunhala Gunhu'walanydja Romŋura yutjuwaḻa'na yana. Ga ŋuli yurru ŋula yolthu yolŋuyu dhäruk-märrama ga ŋayathama Godkunydja ŋunhi rom baṯ bitjandja, garrwarkumanydja wal'ŋu, ga marŋgikuma yurru bitjandhiyinydja dhunupawunydja romgu, bala Gunhu'yunydja yurru ŋanya ŋunhiyi yolŋunha bitjandhiyina ŋunhala nhanukalanydja wäŋaŋura garrwarkumana biyapulnha wal'ŋu ŋanya.
23323  MAT 5:20  “Nhumanydja mak ŋuli guyaŋirri yanapi dhuwalanydja walala Rom-marŋgikunharamirrinydja ga Rom-dharraymirrinydja biyapul wal'ŋu rom-dhunupamirri yolŋu'-yulŋu. Yurru bäyŋu warray. Yuwalkkuma ŋarra yukurra nhumalaŋgu dhuwala ḻakaramanydja. ŋuli nhuma yakanydja yurru yuwalkkuma nhina yukurra ŋamakurru' wal'ŋu ŋayaŋu-dhunupanydja yana, djuḻkmarama yurru yukurra walalaŋgunydja ŋunhiyi ŋaḻapaḻmirriwunydja rom, yakana nhuma yurru gulŋiyirri Gunhu'walanydja wäŋalili.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋalanydja.
23325  MAT 5:22  “Yo, balanyara ŋunhi ŋäthiliŋunydja rom, yurru dhuwalanydja ŋarranydja yukurra ḻakarama nhumalaŋgu, dhuwalana gam': Ŋuli yurru ŋula yol yolŋu ŋoynydja dhärra ŋula yolku wiripuŋuwu yolŋuwu, ŋanyanydja ŋayi yurru Godthu yana dhä-ḏir'yunna. Yo, ŋuli ŋayi yurru ŋula yol yolŋu ŋuyulkthirri wiripuŋuwu yolŋuwu, bala waŋa bitjanna, ‘Nhenydja dhuwala ŋula nhäna yana, nhäŋiniŋ'nha,’ bitjan, ŋanyanydja walala yurru ŋunhiyinhanydja yolŋunha gäma ŋunhana gumurrlili ŋurikalana buku-ḏuwaṯkalana, ga ŋuli ŋayi yurru ŋula yol yolŋu yarryun gutha'mirriŋuwu, bala waŋa bitjanna, ‘Nhenydja dhuwala raypirri-waḏatjnha yolŋu,’ yanapi ŋayi gutha'mirriŋunydja wakinŋu yolŋu Gunhu'walanydja maŋutjiŋura, ŋanyana yurru Gunhu'yunydja dhuwalayina yolŋunha dhä-dir'yun, bala djuy'yun galŋa-yätjthinyaramirrililina wäŋalili, ŋunhimalana ŋunhi yukurra gurtha nhära ŋuli bitjan liŋgu.
23326  MAT 5:23  “Yuwalk ŋarra yukurra dhuwala yana ḻakaramanydja. Ŋuli nhe yurru marrtji buku-ŋal'yunaralilinydja, ŋula nhä gäma wekanharawu Gunhu'wunydja, ŋunhi nhe yukurra yaka ŋayaŋu-waŋganydhirri wiripuŋuwu yolŋuwu, Gunhu'yunydja yurru yakana nhokuŋu märrama ŋula nhä. Yo, ŋunhi nhe ŋuli gäma marrtji mundhurr Gunhu'wala Buṉbulili wekanharawunydja nhanŋu Gunhu'wu, bala nhe ŋuli guyaŋirrina ŋunhiyi ŋula yolnha yolŋunha ŋunhi ŋayi ŋuli yukurra yarryun nhuŋu, ga yaka ŋäthili wekaŋa ŋunhiyi mundhurrnydja Gunhu'wu;
23327  MAT 5:24  bulnha ŋathili gurrunharra, ga marrtjiya bala ŋäthilinydja, ga waŋiya ŋunhiyi yolŋunha ŋunhi nhuma maṉḏa yawungu bitjanmirri barrkuwatjkunhamirri. Waŋanhamiyana maṉḏa yana, biyaka ḻundukunhamiyana, ga yurruna nhe yurru wekaŋa Gunhu'wunydja mundhurr manaparra bukumirriyanharana nhokuŋuway.
23331  MAT 5:28  Yurru ŋarranydja yukurra dhuwala nhumalaŋgu ḻakarama bitjanna. ŋuli yurru ŋula yolthu ḏarramuyu nhäma miyalknha, bala guyaŋirri djälthirrina manapan nhanŋu, ŋunhiyinydja bitjan ŋayi liŋguna djäma marramba'na ŋuriki miyalkku ŋuriŋiyi ŋayaŋuyuna nhanukalay ŋayi.
23332  MAT 5:29  “Yo. ŋuli nhuna yurru nhokalay maŋutjiyu mel-warryun yätjkunydja romgu, yana biyaka ḏulŋurr'yunmiyana, bala yana ŋurrkaŋana. ŋuli nhe yurru ŋoy-ŋapu'yundja nhäma ŋula nhä, ŋunhiyinydja yätjnha yana, bala nhunanydja yurru dhä-ḏir'yun; ŋurrkamana ŋayi yurru nhuna ŋunhamalayina wäŋalili dhä-ḏir'yunaramirrililina gupaḏalnha-wala, rakunydhinyaramirrililina. Ga ŋuli nhuna yurru nhokalay goŋdhu gäma yätjlili romlili, yana biyaka gulkthunmiyana nhunapinyay goŋdja, bala yana ŋurrkaŋana. ŋuli nhe yukurra yurru djämanydja nhokalay goŋdhu yätj bitjan liŋgu, bala nhunanydja yurru dhä-ḏir'yunna, bala ŋurrkama ŋunhimalayina wäŋalili gurthamirrililina, galŋa-yätjthinyaramirrililina. Yo, ŋuli yurru nhuna ŋula nhäyu gäma yukurra yätjlilinydja, gonhayi ḻatju'yu dhika wal'ŋu, yana ŋanya biyaka ḏupthurrana, märr nhenydja yurru walŋana nhina, gonhayi nhe yurru yukurra nhina ŋula nhämiriwnydja.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu ḻakaraŋalanydja.
23334  MAT 5:31  Ga dhuwalanydja ŋayi wiripuwuynha rombuy ḻakaraŋala Djesuyu, bitjarra gam', “Ga wiripunydja ŋäthiliŋu rom nhuma liŋguna ŋäkula, balanyara gam' bitjan dhuwala. ‘Ŋunhi yurru dhuway'-manydjinydja yolŋu maṉḏa nhina waŋgany-manapanmirrina liŋguna, ḏarramu ga miyalk, ga ŋuli ŋayi yurru ŋunhiyi dhuway'mirriŋunydja yaka ḏukṯuk ŋurikiyi miyalkku biyapulnydja, bala ŋayi yurru ŋuriŋiyi ḏarramuyunydja djorra'na märrama, bala wukirrina dhäruknha ŋurikiyi miyalkkunydja barrkuwatjthinyarawuna, gonha'yunminyarawuna, bala yana wekama djorrany'tja ŋunhiyi miyalkkalana, gonha'yunna manapan yurru.’
23335  MAT 5:32  “Yo, balanyara ŋunhi ŋäthiliŋunydja rom, yurru ŋarranydja yukurra ḻakarama dhuwala nhumalaŋgu bitjanna gam': Ŋunhi maṉḏanydja ḏarramu ga dhäyka liŋguŋuwuynha märranhaminyaranydja, ŋayi yurru dhuway'mirriŋuyunydja ŋuriŋiyi yaka gonha'yun nhanŋuway ŋunhiyi miyalknha, ŋunhi ŋayi ŋunhiyi miyalk bäyŋu ŋuli yukurra marrtji wiripuŋuwu ḏarramuwu. Ŋuli ŋayi yurru yuwalktja ganan ŋuriŋiyi dhuway'mirriŋuyu nhanŋuway miyalknha, bala djuy'yunna ŋanya, ŋunhiyinydja yätjnha mirithirrina, liŋgu ŋayi miyalknhana ŋunhiyi borrk bitjarrana gur'yurrunana manapara. ŋuli ŋayi yurru ŋuriŋiyi miyalkthu märrama wiripuŋunhanydja ḏarramunha, ŋunhiyinydja bitjan marramba'na balanyarayinydja. Ga balanyarayi bili, ŋunhi yurru ḏarramuyu märrama dhäykanha ŋunhi ŋayi ŋuriŋiyi miyalkthu gonha'yurruna nhanŋuway dhuway'mirriŋunha, ŋunhiyinydja marramba'yi yana ŋayinydja djäma.” Ga bitjarra ŋayi Djesuyu waŋana ḻakaraŋalanydja.
23337  MAT 5:34  “Yo, ga balanyara ŋunhi ŋäthiliŋunydja rom, yurru ŋarranydja yukurra dhuwala ḻakarama nhumalaŋgu bitjanna gam', ŋunhi nhe yurru dhawu'-nherraṉdja ŋula yolnha, yana yuwalkkuŋa waŋiyanydja; yaka ḏälkuŋanydja ŋula nhäthu dhärukthu ga yäkuyu, balanyarayunydja bitjan dhuwala gam', ‘God yuwalk’, ga ‘djiwarr’ bitjan, ga ‘dhuwala munatha’ wäŋa' bitjan, ga ‘Djurutjalam’ bitjan. Yakana nhe yurru biyakayinydja waŋiya, liŋgu ŋunha djiwarrny'tja nhanŋuwaynha Gunhu'wuna yana wäŋa nhinanharawu, ga bitjandhiyi dhuwala munathany'tja nhanŋu wäŋa, ŋayi yukurra ḻuku-wurruma dhiyalami, ga bitjandhiyi ŋunha Djurutjalam wäŋa nhanŋuwaynha yana Gunhu'wuna. Yo, Gunhuny'tja ŋunhi ŋurruŋu wal'ŋu buŋgawa, biyapul waŋarr wal'ŋu, ga bäyŋu yana nhuma yurru waŋa ŋanyanydja yäku ḻakarama yänanydja.
23339  MAT 5:36  “Ga bitjandhi bili nhuma yurru yakayi dhawu'-nherraṉ ŋula yolnha, yäku-ḻakarama nhokalay nhe ganydjarryu, balanyarayunydja bitjan nhokalay nhe muḻkurryu, yana bitjanarawu ḏälkunharawu wal'ŋu dhärukku nhumalaŋguway. Liŋgu nhenydja dhuwala ganydjarrmiriwnha yana; nhepinydja yukurra bäyŋuna ganydjarr gäma bitjanarawu djambiwu miny'tjimirriyanharawu nhokalay nhe marwatkunydja, yakana nhe yurru ŋula waŋganynha marwatnha watharrkuma ga ŋula gurrŋangumanydja.
23340  MAT 5:37  “Yo, ŋunhi nhe yurru dhawu'-nherraṉdja ŋula yolnha, yana biyaka yuwalkkuŋana dhäruktja ḻakaraŋa; yakana ŋoy-wanaŋguŋanydja ḻakaraŋa. ŋuli nhuŋu ŋayaŋu yaka'yundja yukurra, yana waŋiya yaka'yurrana ŋurikiyi, ga ŋuli nhuŋu ŋayaŋu yoramanydja yukurra, yana yoraŋa waŋiya ga ŋunhiyina liŋguna. ŋuli nhe yurru waŋa biyapulnydja, yana ḏälkunharawu ŋuriki dhärukku, ŋunhiyinydja yakana ŋamakurru' nhuŋu waŋanharawu, liŋgu ŋunhiyinydja rom dhawaṯthun ŋuli yätjkalana yukurra, ŋurikalana mokuywalana wal'ŋu. “Nhuma malthunaramirrinydja walala ŋarraku, nhuma yurru waŋiya dhäruk yuwalkkuŋa wal'ŋu yana, bala djämanydja yuwalkkuŋana-wala, biyakana mayali'mirriyaŋana.” Ga bitjarrana ŋayi Djesuyu ḻakaraŋalanydja.