23233	MAT 1:20	Josep aku tepa konopu lipe mundupe molopili Awilimunga ensel teni Josep uru kumbu tipelie nimbei, “Josep, iye nomi king Devitini kalopa ltimu iyemu, Mini Kake Telimuni Maria ulu te terimu kala yu bakulumu olona mondoromo kani yu linindo pipili naa kolko liwi.
23234	MAT 1:21	Yu ungulu kanopa limbelo. Aku ungulumuni yunge imboma enonga konopuna ulu pulu keri teremelema pepili molkolio mindili nonge nimbe eno lipe tapondopa, mindili nongei aulkena wendo lipe, yu kinye peya molko kondonge aulkena lipe mondombalo kani yu imbi tiko Jisas niwi,” nimu.
23240	MAT 2:2	“Juda imbomanga iye nomi king molombalo ungulu meringimu tena moromoya? Lino ena oromondo kombuna molopolio iye te iye nomi king molombalo meringimu lipe ondoli kombukandiye te pulu polopa wendo omba angilimona kanopolio, yu kapi nimbo imbi lipo ola mundumilindo oromolo,” ningi.
23242	MAT 2:4	Kano wali yuni Juda imbomanga Gote popo tondoringi iye awilima pali kinye Gotenga ungu manemanga puluma pilko mane tiringi iyema wayendo tukundo waio nimbelie eno walipe pilipelie nimbei, “Goteni eno nokopa kondombalo iye te lipo mundumbo nimbe kanopa ltimu iye nomi Kraist te kombuna mengeya?” nimu.
23243	MAT 2:5	Enoni yundo ningei, “Kombu Judia tukundo Betlehem taunona yu menge. Gotenga nimbe munduli ungu nili iye profet teni pele aku tepa wendo ombalomundo oi nimbe buk torumu akuna moromo kanomu. Yuni nimbei,
23244	MAT 2:6	Betlehem, kombu Juda ltemo kombu te, yu kombu Juda tukundo kombu awilimanga yu kombu mainye te molo. Yunge tukundo iye nomi awili te wendo ombalo, akumuni nanga Israel imbomanga sipsip tapu iyemu molopa eno nokombalo, nimu kanomu,” ningi.
23246	MAT 2:8	pilipelie enondo nimbei, “Eno Betlehem pungo ungulumu wamongo koro paio! Kanoko ltendekolio yando ongo na ningo tieio. Nani kape yu ombo kapi nimbo imbi lipo ola mundumbo,” nimu.
23251	MAT 2:13	Kano kinye lipe manjili peli iyema kelko puringi wali Awilimunga ensel teni Josep uru kumbu tipelie nimbei, “Iye nomi king Heroteni yunge ami iyemando ungulumu koroko toko kondopaio nimbei teremo kani nu ola molkolio ungulumu anungolo liko meko kombu Isipindo kowa pungo molopaio. Altopo nani yando waio nimbo wali wangei,” nimu.
23254	MAT 2:16	Kano wali anumu lapa talo Jisas peya Isip pungo molangei, lipe manjili peli iyemani Herot yu kili tiringi Herot yuni pilipelie mumindili paa awili tepa kolorumu. Mumindili kolopalie ami iye marendo nimbei, “Betlehem taun kinye Betlehem nondopa ltemo kombuma kinye kanomanga pungo poinye talo omba puli unguluma kinye poinye talo naa pora nili unguluma kinye koroko toko kondopaio!” nimu. Kombukandiye kanoko lipe manjili peli iyemani kombukandiyemu pulu polopa wendo omba angilerimu walimu yundo ningo tiringi mele pilipelie poinye aku tepa peli unguluma topa kondombaindo nimu.
23258	MAT 2:20	“Ungulumu tongei tenge imboma koloringi kani ola molko anumu malo talo liko meko kombu Israelendo kelko puwi,” nimu.
23263	MAT 3:2	“Gote iye nomi kingimu molombalo waimu nondopa wendo ombai teremo kani enonga ulu pulu keri teringi konopuna peremoma tiye kolko konopu topele taio,” nimu.
23264	MAT 3:3	Kano iyemu oi naa molopili paa koro oi Gotenga profet iye Aisaiani ungu te nimbe tipe bukuna torumu. Kano ungumu i tepa, Imbo naa peli kombuna imbo tenga kerena ungu te nimbei, “Awilimu ombalo aulkemu teko wamoko tendaio. Yu ombalo aulke keloma teko tumbi tieio,” nimo. Aisaiani Jononi paa altopa tembalo mele oi aku tepa nimbe panjipe buk torumu.
23268	MAT 3:7	Yuni Juda imbomanga iye awili Farisima kinye Sadyusima kinye awini no lingeindo oringi ulu kanopalie, eno iri topalie nimbei, “Kolo topa imboma tepa kenjili waimbemunga waloma, Gote mumindili kolombalo walimunga narini eno kowa paio nimu kinye eno Goteni naa tepa kenjipili ningo no liemili ningo oromeleya?
23273	MAT 3:12	Yuni yunge rais wit moke teli pokomu ambolopalie yunge rais wit mongo kinye rais wit kangi kinye moke tembaindo moromo. Yunge rais wit moke teli polomu tepa wamopa tembaindo rais wit pali wendo liembo nimbe moke tepalie mongoma lipe rais wit noirimo mingina lepili nimbe noimbeindo mingi topa, pele kangima lipe maku topa tipena polo tepa tipeni nomba pepa kau purumona kalombalo,” nimu.
23275	MAT 3:14	Orumu kinye Jononi nimbei, “Aku paa molo. Nani nu no ambe tepo lindembo ningo ninoya? Nuni na no lindilinanje penga,” nimu.
23276	MAT 3:15	Nalo Jisasini topondopa nimbei, “Molo. Goteni nimo uluma pali ara tiembili kani nio mele tewi,” nimu. Kano wali Jononi manda nimbe yu no ltindirimu.
23278	MAT 3:17	Kano kinye muluna ola ungu te wendo ombalie, “I nanga konopu mondoro Ungulumu. Yu kinye konopu noiro,” nimu.
23281	MAT 4:3	Aku wali manda manjipe kanoli Satan ombalie yundo nimbei, “Paimbo nu Gotenga Malo lemo i kouma bret kaloli apuwe lepili niwi,” nimu.
23282	MAT 4:4	Nalo yuni topondopa nimbei “Gotenga bukumuni nimbei, Langimani kau imboma koinjo mololi ulu pulumu naa tirimo. Goteni ungu nimoma pali pilko liko teko molonge kinye koinjo mololi ulu pulumu linge, nimbe moromo,” nimu.
23284	MAT 4:6	yundo nimbei, “Paimbo nu Gotenga Malo lemo nu lipe tapondombalo kani po ningo mainye puwi! Gotenga bukumuni nimbei, Goteni yunge enselemani nu ongo nokangei nimbelo. Enoni nu kou teni kape naa topili ningo nu kangulko liko enonga ki polona liko meko punge, nimbe moromo kanomu. Aku tepa nimu ungu pilkolio aku teko tewi,” nimu.
23285	MAT 4:7	Jisasini yundo nimbei, “Gotenga imbomando ungu te peya nimbe moromola. Akumu i tepa, Gote enonga Awilimuni tembo nimo mele paimbo nimonje molo kolo toromonje kanamili ningo enoni yu manda manjiko naa teangei, nimbe moromo,” nimu.
23287	MAT 4:9	yundo nimbei, “Nu nanga kumbekerena komongo toko pondoko mainye molko na popo toko nanga imbi liko ola mundunio lemo i nu kanokono mai kombuna ltemo melema pali nu timbo,” nimu.
23288	MAT 4:10	Kano kinye Jisasini yundo nimbei, “Satan, nu wendo pa! Gotenga bukumuni nimbei, Gote enonga Awilimu kau kapi ningo imbi liko ola munduko, yunge kongonoma kau tendeko molangei, nimbe moromo,” nimu.
23295	MAT 4:17	Kaperneam omba molorumu walimunga Jisasini imboma pulu polopa unguma nimbe tipelie nimbei, “Gote iye nomi kingimu molopa nokombalo waimu nondopa wendo ombai teremo kani Gote yuni nokombalo imbomanga talapena tukundo molamili ningo ulu pulu keri teremelema tiye kolko konopu topele taio,” nimu.
23297	MAT 4:19	Aku ulu teko moloringili ulu kanopalie nimbei, “Na lombili wangili. Oma lingilindo oma lili wale mune te liko nona mainye mundurumbele kinye omama walena omba peremo mele, akilio nanga kongonomu tengilindo nanga ungumu pilko ningo tilko andongele kinye imboma nanga talapena tukundo ongo molangei nimbo elo na lombili walio nio,” nimu.
23306	MAT 5:3	“Goteni lino imbo keloma tapopili konopu ltemele imboma, Gote enonga iye nomi kingimu molopa eno nokoromomunga eno malo.
23315	MAT 5:12	Imbomani eno aku teko ulu teremelemunga eno mulu kombuna punge wali, kanona Goteni ki wamopa eno mele kipunge mele timbelo kani konopu paa awili teko tiko konopu penga pepili molaio. Imbomani kinye eno mindili tirimele mele aku teko eno naa molangei koro oi Gotenga nimbe munduli ungu nili iye profetema we imbomani eno kape mindili tiringi,” nimu.
23316	MAT 5:13	“Eno mai kombuna imbomanga api kuta mele moromele. Akumu mele penga nalo yu tingo naa tembalo kinye yu kelepa tingo tepili nimbo ulu te manda temoloya? Yu kongono tembalo enge te altopa naa pembalomunga we toko ltemolo wali imbomani andokolio kimboni kambulunge.
23319	MAT 5:16	Aku tepa mele linoni ulu pengama teremolo ulumuni i mai kombuna pa mele tenderemona imbomani kanokolio linonga mulu kombuna moromo Lapa kapi nengei ningo ulu pengama teaio,” nimu.
23320	MAT 5:17	“Nani Gotenga ungu manema Mosesini bukuna torumu unguma kinye Gotenga profet iyemani bukuna toringi unguma kinye mainye pupili nimbe oromo konopu naa leaio! Nani kano unguma kamukumu mainye pupili nimbo naa oro. Aku ungumanga ungu pulu peremoma kamukumu wendo opili nimbo oro.
23323	MAT 5:20	Nani eno nimbo tiro. Farisima kinye Gotenga ungu manemanga puluma pilko mane tirimele iyema kinye enoni ulu tumbi nilima teremele ulumanga olandopa eno we imbomani naa tenge lemo, Gote iye nomi king molopa imbo nokoromo talapena tukundo eno paa naa pungo molonge,” nimu.
23324	MAT 5:21	“Koro oi Mosesini anda kolepalemando ungu mane te tirimumu eno pimele. Kano ungu manemu i tepa, Eno imboma toko naa kondangei. Imbo topa kondombalo imbomu, kot pimele imbomani yu kot tendangei, nimu kanomu.
23329	MAT 5:26	Nani nundo paimbo nimbo tiromu, nu ka ulkena wendo oni wali pundu tokolio kau wendo onio,” nimu.
23330	MAT 5:27	“Oi Mosesini ungu mane te tirimumu eno pimele. Kano ungu manemu i tepa, Ambo iye pulima iye lupema kinye wapu ulu kerinale naa teko, iye ambo lilima ambo lupema kinye wapu langi naa nangei, nimu.
23333	MAT 5:30	Nunge ki imbondomuni ulu pulu keri te tenio lemo aku kimu karu leko lteani. Nunge ki angilipili nu tipe kombuna liko mundunge kinye manda naa tembalo kani kangimunga melte wendo liko ltekolio molko kondonio kinye penga,” nimu.
23334	MAT 5:31	“Oi Mosesini ungu mane te tipelie nimbei, Iye teni yunge ambomundo kamukumu pupili nimbe makorombaindo ambomu kamukumu puwi nimbe pipia te topa ambomu tipelie yundo kamukumu puwi nimbe aku tepili, nimu.
23335	MAT 5:32	Nalo nani kinye eno nimboi tero. Iye puli ambo te iye te kinye wapu langi naa nopili topa yunge iyemuni yu makoropa kamukumu puwi nimo lemo aku ambomu altopa iye pumbelo wali, wapu ulu langi noli ambomu molopili nimbe aku teremo ulumunga iyemu, yu pulu. Puwi nimbe makororomo ambomu pele iye teni yu limo kinye aku iyemu kape wapu ulu kerinale teremo,” nimu.
23336	MAT 5:33	“Koro oi Mosesini anda kolepalemando ungu mane te peya tirimumu eno pimele. Kano ungu manemu i tepa, Paa tembo ningo, ningo panjiko mi lenge ungumu toko naa tangondangei. Awilimundo paa tembo ningo, ningo panjiko mi lenge mele paa aku teko teangei, nimu kanomu.
23340	MAT 5:37	Ulu te paimbo tenio lemo tumbi tiko tembo niwi. Naa tenio lemo naa tembo niwi. Ulu kerimanga pali ulu pulumu peremo kuromuni amboromo imbomani kau ungu tule teko niliko pungo mi ltemele,” nimu.
23341	MAT 5:38	“Oi Mosesini ungu mane te tirimumu eno pimele. Kano ungu manemu i tepa: Imbo teni imbo tenga mongomu topa akumbelo kinye yunge mongomu toko akundeio. Imbo teni imbo tenga ungu topa langombalo kinye yunge ungu toko langondaio nimu.
23345	MAT 5:42	Melte tiwi nimbe konge tembalo imbomu konge tembalo melemu tiwi. Mele te pundu anjiko tiwi nimbelo imbomu molo naa niwi,” nimu.
23346	MAT 5:43	“Oi Mosesini ungu mane te tirimumu eno pimele. Kano ungu manemu i tepa, Opa kalale iyemu konopu mondoko, opa pulemu kinye konopu keri leaio, nimu kanomu.
23351	MAT 5:48	Akumunga enonga Lapa mulu kombuna moromo iye paa tumbi nilimu moromo mele eno aku teko imbo tumbi nilima molaio,” nimu.
23352	MAT 6:1	Jisasini ungu mare nimbe molopalie ungu mare peya nimbei, “Imbomani lino imbo paa pengama. Uluma paa tepo kondoromolo ningo kanangei ningo imboma kanoko molangei enonga ulu pengama paa naa teaio. Aku teko tenge lemo imbomani eno kapi ninge. Kano kapi ninge unguma enonga ulu tengemanga pundu tolimu lingemunga enonga mulu kombuna moromo Lapamuni eno mele te naa timbelo.
23366	MAT 6:15	Nalo imbomani eno teko kenjinge uluma tiye naa kolonge lemo enonga mulu kombuna moromo Lapamuni enonga ulu pulu kerima tiye naa kolombalo,” nimu.
23367	MAT 6:16	“Eno langi naa nongo mi toko we molonge ulu pulumu tengeindo topele mapele toli iyemani na nanu nimbo molambo nimele mele aku teko naa neio. Kano iyemani na langi naa nomboindo mi topo moro mele imbomani kanangei ningo eno kumbekere teko enonga kumbekerema keri panjiko moromele. Nani eno paimbo nio. Kano iyemani aku teremelemunga imbomani eno kapi nimele unguma enonga teremele ulumunga pundu tolimu oi ltimele.
23368	MAT 6:17	Nalo eno langi naa nongo mi toko we molongeindo we imbomani na aku tepo tero ulu naa kanangei, Arani kau kanopili ningo we imbomani kanangei uluma naa teaio. Aku tenge kinye enonga mulu kombuna moromo Lapa lopeke teko teremele uluma karomomuni eno mele te timbelo,” nimu.
23370	MAT 6:19	“Ya mai kombuna mele noirimelema urelo tepa molo lkurinia melemani ongo teko kenjiko, wapu lili iyema ongo melema wapu limele kani ya maina kamako molopo mele kamukumuma lipo noiemili ungu naa neio.
23372	MAT 6:21	Enonga noirimele melema ltemo kombu akuna eno konopuna pilko konopu mondoko moromele kani mulu kombuna kau melema lepili ningo molaio,” nimu.
23373	MAT 6:22	“Nunge mongomu nunge kangimunga tipe lam mele ltemo. Aku kani nunge mongo penga angilimo lemo nu kangi pali pa tepili morono.
23374	MAT 6:23	Nalo nunge mongomu keri lembalo kinye nunge kangi pali tumbulu topili andonio. Aku wali nunge kangina pa teli pembalomu kolo wangopa tumbulu tombalo kinye akumu nu paa kamukumu tumbulu tombalo,” nimu.
23386	MAT 7:1	Jisasini ungu mare nimbe molopalie ungu mare peya nimbei, “Enoni imboma teremele uluma moke tenge kinye enoni teremele mele aku tepa Goteni eno moke tembalo. Imbomani teremele ulu enoni kanoko moke tekolio teko kenjirimele. Teremele mele Goteni kanopa keri pilipili ninge mele Goteni aku tepa eno kinye moke tembalo. Aku tembalo kani Goteni lino ulu teremoloma naa moke tepili ningo enoni imboma teremele uluma naa kanoko moke teaio.
23407	MAT 7:22	Imboma moke tembalo wai kanomu wendo ombalo kinye imbo awinini nando ningei, ‘Awilimu, nani nunge imbi lepo nunge unguma nimbo tiru kanomu. Nunge imbi lepo imbomanga konopuna kuro moloringima ongo wendo pame niu kanomu. Nunge imbi lepo ulu enge nili awini teru kanomu,’ ninge.
23408	MAT 7:23	Nalo aku teko ninge wali nani enondo nimbo para timboi, ‘Na enonga imbima paa naa pilipo eno kanopo imbi naa tiro. Eno Gotenga ungumu naa pilko liko teringi kani nanga kumbekerena naa ongo anjo paio,’ nimbo.
23412	MAT 7:27	Walite lo omba no topa poporome enge nimbe topalie ulke kanomu lipe tambaluwe tipe paa tekiripe lterimu,” nimu.
23416	MAT 8:2	Aku wali iye te kuro kendi nomba perimumu Jisas orumuna omba yunge kumbekerena komongo topa pondopalie yundo nimbei, “Awilimu, nunge konopumuni na koinjo pambo konopu lienio lemo nuni na manda teko koinjo munduwi,” nimu kinye,
23417	MAT 8:3	Jisasini iyemu ki ola noipelie yundo nimbei, “Nu koinjo pani konopu lteo kani koinjo puwi,” nimu kinye tamburumbu iyemu koinjo purumu.
23418	MAT 8:4	Aku terimu wali Jisasini kano iyemundo nimbei, “Nuni ya ulu teromu imbo tendo kape paa naa niwi. Tumbi tiko pungo Gote popo tondoli iyemu nunge kangimu liko ondoko, na altopo kangi penga liepili molto kani ningo Mosesini tewi nimbe panjirimu mele pilko liko tenindo Gote popo toko kalko tiwi nimu melemu liko Gote popo tondoli iyemundo kalondowi ningo yu tiwi. Pele imbomani nu kanokolio yu paimbo kangi penga liepili moromo ningo pilengei kani nio mele i teli oi tepuwi,” nimu.
23420	MAT 8:6	“Awilimu, nanga kendemande iyemu kimbo ki kolopa pora tipe mindili nomba perepa ulkena liepili oro,” nimu.
23421	MAT 8:7	Jisasini yundo “Ombo tepo koinjo limbo,” nimu.
23422	MAT 8:8	Aku nimu ungu pilipelie ami iye 100 nokorumu iyemuni yundo topondopa nimbei, “Awilimu, na iye kerimu mele moro, nu nanga ulkena onio kinye manda naa tembalo. Na kape iye teni nokoromo, yunge ungumu pilipo lipo tero. Nani kape ami iye mare nokoro. Kano iyemanga tendo puwi nio wali yu purumo. Molo tendo owi nio wali yu oromo. Molo nanga kongono tendeli kendemande imbo tendo i teko tewi nio wali yu aku tepa teremo. Aku tepala, nuni ungumuni kau ninio wali nanga kendemande iyemu koinjo pumbelo,” nimu.
23424	MAT 8:10	Jisasini yu nimu ungu pilipelie mini lepalie lombili oringi imbomando nimbei, “Nani eno paimbo nio. Israel imbomanga talapena tawendo mololi iyemuni na ungumuni kau manda tembo nimbe ipuki tirimo mele Israel imbomanga pali tukundo imbo tendekureni kape aku teko ningo pimele mele naa karo.
23426	MAT 8:12	Nalo Goteni yunge imboma nimbe kanopa ltimu Israel imboma yu nokopa moromo kombuna pungo molemala imboma yuni topa makoropa tumbulu tolina mundumbelo. Kanona paa mindili nongolio kola teko pereko molonge,” nimu.
23427	MAT 8:13	Aku ungu nimbelie yuni ami iye 100 nokorumu iyemundo nimbei, “Nani nunge manda tendembo ningo ipuki tinio mele tendembo kani puwi,” nimu. Kano kinye yuni aku tepa nimu enamunga kendemande iyemu yu kuro toromomu pora nimbe koinjo pumbe molorumu.
23432	MAT 8:18	Walite Jisas nomu Galili kulendona molopili imbo awini liko maku toko yu liko makai tendeko angileringina kanopalie yu lombili andolimando nimbei, “Nomuna nekondo pamili waio,” nimu.
23433	MAT 8:19	Nalo oi naa pumbe we angilipili Gotenga ungu manemanga puluma pilipe mane tirimu iye te yu angilerimuna omba yundo nimbei, “Ungu Mane Tilimu, nu punio kombumanga waye lombili ombo,” nimu.
23434	MAT 8:20	Aku nimu kinye Jisasini yundo nimbei, “Piliwi! Owa takerama maina kowa ltemona peremele. Kerama enonga manga takoromelemanga peremele. Nalo Iyemunga Malo peremo kombu te naa ltemo,” nimu.
23435	MAT 8:21	Kano kinye yu lombili andorumu iye teni yundo nimbei, “Awilimu, nu kamukumu lombili wamboi nalo oi pumbo nanga lapamu kinye peya molambo. Pele yu kolombalo kinye ono tepolio nu lombili ombo,” nimu.
23436	MAT 8:22	Nalo Jisasini yundo nimbei, “Nanga ungumu naa pilko imbo kololi none teli imbomani enongano imbo kolongema ono teangei. Nalo nu na lombili owi,” nimu.
23439	MAT 8:25	Kano kinye enoni yu uru perimuna pungo toko makinjikolio ningei, “Awilimu, lino liko tapowi. Lino no wangoromolo,” ningi.
23440	MAT 8:26	Yu makilipelie enondo nimbei, “Goteni lino nokombalo ningo konopu enge nili naa peremo iyema, eno ambe telka mini lteremeleya?” nimu. Aku tepa nimbelie ola angilipe poporomemu kinye nomumu kinye iri torumu. Kano wali poporome naa topa nomumu lope naa teli we lerimu.
23441	MAT 8:27	Yuni terimu ulu kanokolio iyemani mini ltekolio ningei, “Apa! I iye ambele telinje? Poporomemuni kape nomumuni kape yunge ungumu pilko ltimbele,” ningi.
23443	MAT 8:29	Jisas kanokolio enge ningo waliko pilkolio ningili, “Gotenga Malo, lino kinye ulu ambelemu teni oronoya? Lino mongo lipe timbelo walimu oi wendo naa opili nuni i teli oi lino mindili liko tini ina oronoya?” ningili.
23445	MAT 8:31	kuromani Jisas konge tekolio ningei, “Lino toko makoroko munduniope ne kongimanga konopuna molo pamili niwi,” ningi wali
23446	MAT 8:32	yuni enondo nimbei, “Manda, akuna pangei,” nimu. Kano kinye kuroma kano iye talonga konopuna wendo ongolio kongi akuna moloringimanga konopuna pungo moloringi kinye kano kongima pali keke lepo toko lkiko pungo takelana puke toko mainye pungo nomuna tuku pungo no wangoko koloringi.
23448	MAT 8:34	Ningi ungu pilkolio taunona moloringi imboma pali Jisas molorumuna ongo kanokolio yu konge tekolio ningei, “Linonga kombuna naa mololi, kelko puwi,” ningi.
23450	MAT 9:2	Yu omba molorumuna iye mareni kimbo ki kolopa pora tirimu iye te taropela teko meko oringi. Enoni Jisasini i iyemu manda tepa koinjo limbelo ipuki tikolio yu meko oringi ulu Jisasini kanopa pilipelie kimbo ki kolopa pora tili iyemundo nimbei, “Nanga ungulumu, nunge konopu ame topili. Nunge konopuna ulu pulu keri terinu peremoma mainye pupili, tiye kolto,” nimu.
23452	MAT 9:4	Eno konopu leringi mele Jisasini lipe manjipelie nimbei, “Eno ambe telka konopu leko kenjirimeleya?
23454	MAT 9:6	Nalo na Iyemunga Malo enge peremomuni ya mai kombuna imbomanga ulu pulu kerima mainye pupili, tiye kolto manda nimbo ningo pilengei nimbo i tepo nio,” nimu. Aku nimbelie kimbo ki kolopa pora tili iyemundo nimbei, “Nu ola angilko nunge kunumu likono meko ulkendo puwi,” nimu.
23457	MAT 9:9	Aku wali Jisas pumbe pumbelie, kou takisi lipe molorumu iye te, yunge imbi Matyu, kanopalie yundo “Na kinye peya pambili lombili owi,” nimu. Kano kinye Matyu yu ola angilipe yu lombilipe purumu.
23459	MAT 9:11	Eno aku teko tendekuna langi nongo moloringi wali Farisi iyemani kanokolio yu lombili andolimando waliko pilkolio ningeindo, “Enonga ungu mane tili iyemu kou takisi lili iyema kinye ulu pulu kerima teli iye wema kinye eno kinye yu ambe temona langi peya popo tiko noromeleya?” ningi.
23460	MAT 9:12	Aku teko ningi ungu pilipelie Jisasini enondo nimbei, “Kuro naa toromo imboma dokta moromona naa purumele. Kuro toromo imboma kau dokta moromona purumele kano.
23461	MAT 9:13	Aku tepa mele nani imbo tumbi nilima na molombona wangei nimboindo mai kombuna naa oru. Ulu pulu keri teli imboma na molombona wangei nimboi oro. Ulu pulu keri teli imboma lipo tapondomboindo oru kani eno pungo Gotenga bukuna moromo ungu tenga pulumu pungo pilipeio. Goteni nimbeindo, Na melema popo toko kalko tiengei nimbo pilipo naa moro. Eno imbo lupema konopu mondoko kondo kolangei nimbo pilipo kau moro, nimu kanomu,” nimbe Jisasini nimu.
23462	MAT 9:14	Altopa Imbo No Ltindili Jon lombili andoringi iyema Jisas molorumuna ongolio yundo waliko pilkolio ningei, “Lino kinye Farisi iyema kinye lino waliwalima wali tenga langi naa namili nimolo nalo nu lombili andolima aku teko naa teremele akumu ambe temona walite langi naa namili nimeleya?” ningi.
23463	MAT 9:15	Aku teko ningi ungu pilipelie Jisasini topondopa enondo ungu manda lepa yu kinye ulu te wendo ombalo mele nimbelie nimbei, “Ambo limbei iye te yunge pulu ltemo iyema kinye moromo wali eno tono kolkolio kola tepo langi naa namili manda ningeya? Manda naa ninge. Altopa kau, ambo limbei iyemu eno molongena ongo ambolko liko meko wendo punge kinye kano walimanga paimbo konopu keri panjiko langi naa nongei mi tonge.
23465	MAT 9:17	Kongi meme kangimuni teli mingi oi tenga no wain koinjo naa koromolo. Imbo teni mingi oi tenga no wain koinjo te kolkanje kano no wainimu mingina tukundo pepalie pele palaku leka kinye kano mingi oimu naa akopa tungu nilka. Kano kinye nomu kape mingimu kape kamukumu keri leka. Akumunga no wain koinjo kongi meme kangimuni teli mingi koinjona kau koromolo. Altopa nomu palaku ltemo kinye kangimuni teli mingi koinjomu anjo yando pumbe tungu naa nimomunga nomu kinye mingi koinjomu peya manda ltemo,” nimu.
23466	MAT 9:18	Jisasini Jononga lombili andoli iyemando ungu nimbe molopili Juda imboma maku toko Gotenga ungumu pileringi ulke te nokorumu iye te Jisas molorumuna omba yunge kumbekerena komongo topa pondopa yundo nimbei, “Nanga bakulumu kinye i teli kau nomi ka akupe limo. Nalo nu ongo ki ola noinio kinye koinjo pumbelo,” nimu.
23470	MAT 9:22	Ambolorumu kinye Jisas topele topa yu kanopalie nimbei, “Balomu nu konopu wango nipili molowi. Nu manda tepa koinjo limbelo konopu lenio kano ulumuni nu koinjo puruno,” nimu. Nimu kano wali kau ambomu koinjo pumbelie we molorumu.
23472	MAT 9:24	“Eno wendo paio! Balomu oi naa kolomo. We uru kau peremo,” nimu. Aku tepa nimu kinye balo kanomu paimbo kolopa pora tirimu ulu liko manjikolio yu owe tenderingi.
23475	MAT 9:27	Jisas kano kombumu tiye kolopa pumbei purumu wali mongo keri leli iye talo yu lombili ongo konge tekolio ningili, “Iye nomi king Devitinga kolepa iyemu, nu ilto kondo kolowi,” ningo wali awini nilko oringili.
23476	MAT 9:28	Yu ulke tenga tukundo purumu kinye mongo keri leli iye talo yu molorumuna lombili oringili kinye yuni elo walipe pilipelie nimbei, “Elo na konge terembele mele manda tembalo konopu ltembelenje moloya?” nimu kinye eloni ningili, “Awilimu, manda tenio konopu ltembolo,” ningili.
23477	MAT 9:29	Kano kinye yuni elonga mongo talonga ambolopalie nimbei, “Nani manda tembalo konopu ltembele mele aku tepa wendo opili,” nimu
23478	MAT 9:30	kinye elonga mongo talo penga lerimu, melema altoko kanoringili. Jisasini elo enge nimbe mane tipelie nimbei, “Eloni i ulu wendo oromomu imbo tendo kape paa naa pilengei, naa ningo tielio!” nimu.
23481	MAT 9:33	Jisasini iyemunga konopuna wangopa molorumu kuro kanomu topa makororumu kinye ungu naa nimu iye kanomuni ungu nimu kala imbo maku toko moloringimani kanokolio konopu awini liko mundukolio ningei, “Oi Israel kombuna tukundo i tepa ulu te wendo naa orumu kanomu,” ningi.
23482	MAT 9:34	Nalo Farisi iyemani ningei, “Kuromanga nomimuni yu lipe tapondoromona yuni kuroma topa makororomo,” ningi.
23485	MAT 9:37	Kano kinye yu lombili andolimando nimbei, “Langi awini poinyena nowi ltemo nalo liko nombeya tengei kongono iye awini molo.
23486	MAT 9:38	Akumunga Langi Pulu Iyemu konge tekolio yuni langi nowi lelima lingei kongono tenge imboma yunge poinyena lipe mundupili neio,” nimu.
23491	MAT 10:5	Jisasini aku iye 12 lipe mundupelie mane tipe nimbei, “Imbo lupema moromelena naa paio. Samaria imbomanga taun tenga naa paio.
23528	MAT 10:42	Imbo teni eno nanga lombili andoli imbo imbi naa mololi imbo te kanopa yu nanga lombili andoli imbo te kani nimbe kanopalie yu lipe tapopa we no kape kolopa timo lemo aku imbomu Goteni paimbo mele timbelomu limbelo akumu nani eno paimbo nimbo tiro,” nimu.
23531	MAT 11:3	Kano iyema Jisas molorumuna ongo yu waliko pilkolio ningei, “Goteni lino nokopa kondombalo iyere lipo mundumbo nimbe, nimbe panjirimu iyemu ombalo nimbo nokopo moromolo kanomu nunje molo te lupe ombalona nokopo molamiliya?” ningi.
23532	MAT 11:4	Jisasini enondo topondopa nimbei, “Enoni ya kandomele mele kape piltimele mele kape pungo Jon ningo tipeio.
23534	MAT 11:6	Na kanoko ipuki tikolio, altoko konopu talo naa panjiko molonge imboma eno malo,” nimu.
23535	MAT 11:7	Nimu ungu pilkolio pungei puringi kinye Jisasini kelepa imbo awini maku toko moloringimando Jonondo nimbei, “Kombu ku lelina Jon imbo no ltindipe molorumu kinye eno kano kombu ku lelina ambele ulu kanongei puringiya? Kambe mele poporomeni lope lape tendepa molorumu te kanongei puringiya?
23538	MAT 11:10	Yuni Goteni oi lipo mundumbo nimu iyemunga aulkemu tepa wamopa temo. Aku iyemundo Gotenga bukuna tukundo moromo ungu te i tepa, Goteni yunge Malondo nimbei, ‘Piliwi. Nanga ungu te nindimbelo iyemu nani nu punio aulkena yu kumbe lepo lipo munduro. Yuni nunge aulkemu akirindimbelo,’ nimu, kano ungumu bukuna moromo.
23543	MAT 11:15	I nio mele komu angilimbelo imbomani paa wamongo pileio!” nimu.
23544	MAT 11:16	“I waina moromele imboma ambele melte eno manda lepo nimbonje? Eno moromele mele i tepo nimbo tiembo. Eno imboma maku toromele kombuna bakuluma kindipo nongo moromele mele. Kano bakulumanga mareni ne anjo moromele bakulu marendo waliko pilkolio ningei,
23545	MAT 11:17	‘Kunana nimolo kinye eno peya kunana nemili naa ningo molo ningi. Altopo kola temolo kinye eno peya kola teamili ungu naa ningi,’ nimele.
23546	MAT 11:18	Jon ombalie gai kinye no wain kinye naa nomba molorumu kinye kanoko keri pilkolio ningei, ‘Yunge konopuna kuro te moromo,’ ningi.
23547	MAT 11:19	Altopa Iyemunga Malo omba gai kinye no wain kinye norumu wali kanoko keri pilkolio ningei, ‘Kanaio! Yu gai awini nomba keri pilipe, no wain awini nomba keke lepo topa teremo iyemu. Yu kou takisi lili iyema kinye, ulu pulu keri teremele imbo wema kinye yu kinye pulu lepili peya kopu tepo molamili nimbe teremo,’ nimele. Nalo lipe manjili ulu pulumu Gote kinye peremona yuni teremo ulu kanokolio paimbo teremo ninge,” nimu.
23549	MAT 11:21	“Kombu Korasin kinye Betsaida taun talonga moromele imboma mindili nongo paa molko kenjinge! Kano kombu talonga tukundo ulu enge nili awini teru nalo akuna moromele imboma konopu topele naa toromele. Kombu awili Tair kinye Saidon talonga tukundo ulu enge nili te naa teru nalo kano kombu talonga tukundo nani ulu enge nili aku tepo telkana kanolemalanje kano kombu talonga imbomani eno ulu pulu keri teremelema oi tiye kolko, umbulu tiko, konopu topele tolemala. Konopu aku teko lelemalanje enonga ulu keri teremelemanga tiye kolongei wali pakoli kerima pakoko tipe kekuna molko kondo kolemala.
23552	MAT 11:24	Akumunga nani eno Kaperneam imbomando i tepo nimbo tiro. Kot walimu wendo ombalo kinye kombu Sodom imboma oi ulu pulu keri awini paimbo teringi nalo enonga kot kelo mele pembalo. Nalo eno nani ulu enge nili teruma kanokolio konopu topele naa toringi imboma, kot walimu wendo ombalo kinye enonga kot awili pembalo,” nimu.
23553	MAT 11:25	Aku walimanga Jisasini nimbei, “Ara, Mulu Mai talo Nokoko Morono Iye Nomi, imbo eno none teko enonga lipe manjili peremo ningo eno enongano ungumanga puluma pali pilipo kondoromolo ningo pimele imboma eno nani kinye tero ulumanga pulumu Ara nuni aku imboma naa pilengei ningo pange tenderinu. Nalo imbo bakulu pame mele molko nani nio unguma komu tendeko moromele imboma kau nani tero ulumanga pulumu pilengei ningo moro tondorono akumunga nani nu kinye paa tereno nio.
23554	MAT 11:26	Paimbo Ara, aku ulu tembo konopu lteno mele terinu,” nimu.
23555	MAT 11:27	Gotendo aku tepa nimbelie kelepa imbo moloringimando nimbeindo, “Melema pali Arani na tirimu. Imbo teni Malo paimbo moromo mele pilipe kanopa imbi tirimo imbo te molo. Arani kau na kanopa imbi tirimo. Imbo teni Ara paimbo moromo mele pilipe kanopa imbi tirimo imbo te molo. Maloni kau kanopa imbi tirimo. Maloni Lapa lipo ondambo konopu ltemo imboma kau enoni Lapa kanoko imbi tinge.
23558	MAT 11:30	Kongono popo tipo tembolo wali kongonomu u nimbelo. Nani eno meaio nimbo tiromu eno umbuni naa tembalo,” nimu.
23560	MAT 12:2	Aku teringi ulu kanokolio Farisi iyemani Jisas yundo ningei, “Kanowi! Koro moromolo wali sabatemunga kongono naa teangei nimbe peremo ungu manemu nu lombili andoli iyemani manemu topa tangondokolio aku ulu teremele,” ningi.
23561	MAT 12:3	Jisasini topondopa nimbei, “Eno Gotenga bukuna tukundo anda kolepa iye nomi king Devitini terimu mele nimbe moromo temanemu kanokolio temanemunga pulumu naa pimeleya? Devit kinye yu peya puringi iyema kinye eno engele kolkolio,
23562	MAT 12:4	Devit Gote molorumu sel ulkena tukundo pumbe, Gotenga kumbe kerena lerimu plawa kalolima lipe nomba, yu peya puringi iyema tirimu noringi kanomu. Kano plawa kalolimando Goteni ungu mane te tipelie nimbei, ‘We imbomani paa naa nangei! Gote popo tondoli iyema kau nangei,’ aku tepa mele nimu kano ungu manemu topa tangondorumu kanomu.
23566	MAT 12:8	Iyemunga Maloni Sabat walima nokoromo iyemu moromona Sabat wali teremele mele manda nimbelo,” nimu.
23568	MAT 12:10	Kano ulkena iye te molorumu, yunge ki ekondomu kamukumu kolopa kukurumu. Kano kinye akuna moloringi iye mareni Jisasini tepa kenjimbelo kinye kot tendamili ningo yu waliko pilkolio ningei, “Koro moromolo wali Sabat kinye imbo kuro toromoma tepo koinjo limolo kinye mandanje moloya?” ningi.
23569	MAT 12:11	Jisasini iyemando topondopa nimbei, “Sabat wali kinye iye tenga kongi sipsip te muru tomo lemo sipsip ari teremo iyemuni kundupe ola lipe mepa naa ombaloya?
23570	MAT 12:12	Aku lemo sipsip paa mandopa, imboma paa olandopa, akumunga Sabat wali kinye ulu pengama manda naa temoloya?” nimu.
23571	MAT 12:13	Aku tepa nimbelie ki kolopa kukurumu iyemundo nimbei, “Nunge kimu tinio tiwi,” nimu wali iyemuni yunge kimu tinio tirimu wali yunge ki ekondo penga lerimu mele ki keri lerimumu kelepa penga lerimu.
23574	MAT 12:16	nimbei, “Na i iyemu ningo i ulu enge nilima tero mele enoni imbo lupe marendo naa ningo tieio!” nimu.
23581	MAT 12:23	Aku terimu ulu kanokolio imbomani pali mini ltekolio ningei, “I iyemu iye nomi king Devitinga malo, lino nokopo moromolo kano iyemunje?” ningi.
23582	MAT 12:24	Nalo aku ningi ungumu pilkolio Farisi iyemani ningei, “Molo. Kuromanga nomi Belsebul kau iye Jisasinga konopuna molopalie yu enge tirimona yuni kuroma topa makororomo,” ningi.
23583	MAT 12:25	Enoni aku teko konopuna pileringi mele Jisasini pilipelie nimbei, “Imbo talape te konopu tendekuna naa pupili molko tuku tingina owe panjiko eno enongano opa teko lupe lupe moromele kinye kano talapemu pora nimo. Molo kombu tenga imboma molo ulke tendekuna peremele imboma konopu tendekuna pupili naa molko eno enongano opa teremele kinye kano imbo talapemu tungu tiko yu mele mele moromele.
23586	MAT 12:28	Nalo paimbo Gotenga Mini Kake Telimuni na enge tirimona nani kuroma makorondu lemo Gote iye nomi kingimu molopa imboma nokombalo waimu eno moromelena oi wendo omo,” nimu.
23587	MAT 12:29	“Ungu te peya i tepa: Iye enge nili teni yunge ulkemu nokopa kondolka kinye iye teni we manda tukundo omba melema wapu lipe meli pulkaya? Akumu manda molo. Oi wapu noli iyemuni iye enge nilimunga kimbo kima ka topa noipelie yunge ulkena manda omba melema wapu lika.
23594	MAT 12:36	Akumunga nani enondo i ungu nimbo tiro. Goteni imboma kot tendembalo walimunga enongano ungu nimelema moke tepa pilipelie nu imbo toya tolimu, nu imbo kerimu nimbelo akumunga imbomani maina we ungu nimelema pali kape moke tepa pilipelie ambe telka aku unguma niniya, ningo para tiwi nimbelo,” nimu.
23596	MAT 12:38	Kano kinye Farisi iye mare kinye Gotenga ungu manemanga puluma pilko mane tiringi iye mare kinye enoni Jisasindo ningei, “Ungu Mane Tilimu, nu paimbo Goteni kongono tendani nimbe maina lipe mundurumunje lino kanamili ningo Goteni kau manda ulu enge nili teremo mele te tewi,” ningi.
23597	MAT 12:39	Jisasini topondopa nimbei, “Kinye maina moromele imbo kerima kau molko eno ambo wapera toli mele moromele. Eno teko kenjiko Gote liko tui tirimele imbomani Goteni kau ulu enge nilima manda teremo mele kanamili tewi ningo na konge teremele. Nalo Goteni na lipe mundurumuna ombo molto. Yu kinye tapu topo kongono terembolo mele lipe ondombalo ulu enge nili te wendo naa ombalo. Gotenga profet iye Jona kinye wendo orumu ulu akumuni kau lipe ondombalona kanonge.
23600	MAT 12:42	Oi lino Israel imbomanga iye nomi king Solomon yu iye paa enge nili te molopa, yu ungu lupe lupema lipe manjindilimu pepili molorumu mele kombu Sipa nokorumu ambo nomi kwinimu pilipelie, Solomononi ungu pengama kau nimu mele pilimbeindo yu kombu tulena molopalie Solomon molorumuna wali awini aulkena pelipe orumu. Aku tepa terimumunga, iye nomi Solomononga olandopa ya moromo iyemuni nimo ungumu, kinye maina moromele imbomani naa pilko, liko tui tirimelemunga kot walimu wendo ombalo kinye kombu Sipa ambo nomi kwinimuni nimbei, ‘Nani Solomononi ungu penga nimu mele pilimboindo aulke tulena oru nalo Solomononga olandopa molorumu iyemuni nimu ungumu eno naa pilko, liko tui tiringi imboma aku teringimunga eno paimbo mindili nongei,’ nimbelo,” nimu.
23601	MAT 12:43	“Kuro te iye tenga konopuna wendo ombalie, no naa mololi kombumanga pumbe manda koro molombalo kombu te kororomo. Te naa kanopa ltendepalie
23602	MAT 12:44	yuni nimbei, ‘Na oi molopolio wendo ondu ulkena kelepo pambo,’ nimbe yu omba yu oi molopa purumu ulkemu karomo kinye ulke pureme mepa tepa penga tepa we lepa imbo te naa moromo kinye kanopalie,
23603	MAT 12:45	yu kelepa anjo pumbelie kuro enge nili paa olandopa kite yupoko pakera lipe mepa omba eno peya kano ulkena tukundo pungo moromele. Kano kinye kano iyemu oi molopa kenjirimo nalo pele paa kamukumu olandopa molopa kenjirimo. Aku tepa mele, kinye ya teko kenjiko moromele imboma pele kamukumu molko kenjinge,” nimu.
23605	MAT 12:47	Imbo teni yundo nimbei, “Aminye kinye angenali kinye eno nu kinye ungu ningei penana ongo angimele,” nimu.
23606	MAT 12:48	Jisasini yundo topondopa ungu iko topalie nimbei, “Nanga ama nariya? Nanga ango kame naimeleya?” nimbelie,
23607	MAT 12:49	yu lombili andoli imboma ki tundu topalie nimbei, “I imboma nanga anumu kinye nanga ango kame moromele.
23608	MAT 12:50	Nanga Ara, mulu kombuna moromomuni teangei nimo mele pilko liko teremele imboma nanga anumu kinye nanga angenupili kinye nanga kemulupili kinye moromelemunga aku tepo nio,” nimu.
23611	MAT 13:3	Yuni aku imbomando ungu awini nimbe timbeindo ungu kongolino lipe kau nimu. Te i tepa nimbei, “Pileio! Iye teni wit mongo yunge poinyena andopa tanda tirimu.
23616	MAT 13:8	Langi mongo mare mai pengana mainye purumuma wendo omba mongo pengama torumu. Mare mongo 100, mare 60, mare 30 torumu,” nimu.
23617	MAT 13:9	Aku nimbelie, “Imbo komu angilimbelomani i ungumu pileio,” nimu.
23618	MAT 13:10	Jisas lombili andolima yu molorumuna ongolio yundo ningei, “Nu imbomando unguma ningo tini wali ambe telka ungu kongolino kau ltinoya?” ningi.
23619	MAT 13:11	Yuni enondo topondopa nimbei, “Gote iye nomi kingimu molopa imboma kinye melema kinye nokoromomunga ulu pulu yu yunu pilerimu kano ulu puluma, kinye eno na lombili oromele imboma pilengei nimbelie eno nimbe tirimo. Nalo we imboma nimbe naa tirimo.
23631	MAT 13:23	Imbo mare tanda tirimu mai pengana mainye purumuma imbo mare aku teko moromele. Enoni ungumu pilkolio ungu pulumu pilko kondoromele. Pele eno langi mongo toromele. Kano imbo marenga langi mongo 100 topa, imbo marenga 60 topa, marenga 30 topa, aku tepa toromo,” nimu.
23632	MAT 13:24	Jisasini ungu kongolino te lipe imboma nimbe tipelie nimbei, “Gote iye nomi kingimu molopa imboma nokoromo akumu i tepa mele. Iye teni yunge poinyena wit mongoma pumbe tanda tirimu.
23635	MAT 13:27	Kano kinye poinye pulu iyemunga kongono tendeli iyema ongo yundo ningei, ‘Awilimu, nunge poinyena langi mongo pengama tanda naa tirinuya? Ambe telka era kerima kinye wendo oromoya?’ ningi.
23636	MAT 13:28	Yuni enondo nimbeindo, ‘Tena. Opa pule iye teni aku era mongoma omba tanda tirimu lepamo,’ nimu. Kongono tendeli iyemani ningei, ‘Era peya wakamaka wendo orombele kani pumbo era kerima akupo lipo maku tamili konopu ltenoya?’ ningi.
23637	MAT 13:29	Nalo yuni nimbei, ‘Molo. Era tenge wali wit peya pulu akungenje.
23638	MAT 13:30	Altopa wit kamukumu lipo maku tomilindo oi peya ongo molangili. Pele wit kamukumu limolo walimu wendo ombalo wali nani wit karu leko lindinge imbomando nimboi, “Oi era kerima kalangei liko piye teko maku toko noikolio, altoko wit inie toko nanga wit noiro ulkena maku toko noindeio,” nimbo,’ nimu,” nimbe Jisas nimu.
23639	MAT 13:31	Ungu te manda lepalie nimbei, “Gote iye nomi kingimu molopa imboma nokoromo akumu i tepa mele. Iye teni unjo mastet mongo te lipe
23640	MAT 13:32	yunge poinyena tanda tipe mundurumu. Mastet mongo akumu langi imbomanga pali yu paa kelomu nalo wendo omba awili ltemo kinye poinyena moromo melemanga pali yu paa awilimu. Kamukumu awili lepa unjo mele angimo kinye kerama ongo unjo komanga manga takoromele,” nimu.
23641	MAT 13:33	Ungu te manda lepalie nimbei, “Gote iye nomi kingimu molopa imboma nokoromo akumu i tepa mele. Ambo teni yu langi plawa akopili nimbe isi walo kolte plawa awininga mundupe topele torumu kinye plawa pali akorumu,” nimu.
23644	MAT 13:36	Jisasini ungu manda leli akuma nimbe pora tipelie, yu maku toko moloringi imboma tiye kolopa ulkendo purumu wali yu ki tipi kanoli iyemani yu molorumuna ongolio ningei, “Poinyena era keri orumu ungu manda lelimunga ungu pulumu linondo ningo para tiwi,” ningi.
23645	MAT 13:37	Yuni topondopa nimbei, “Langi mongo pengama tanda tirimu iyemu aku Iyemunga Malo.
23651	MAT 13:43	Kano walimanga imbo tumbi nilima enonga Lapa iye nomi kingimu molopa nokoromo kombuna ena pa teremo mele eno aku teko pa tepili molonge. Imbo komu angimomani i ungumu pileio,” nimu.
23652	MAT 13:44	Jisasini aku nimbelie nimbei, “Gote iye nomi kingimu molopa imboma nokoromo akumu i tepa mele: Kou mone mare ket tenga tuku panjikolio poinye tenga oi muru liko lowai teringi we perimu. Iye teni walite kanopa ltendepalie kelepa aku torumu. Aku topalie konopu tipe pumbe yunge melema pali lipe maket tepa kou yando lipelie aku poinyemu pumbe yando ltimu,” nimu.
23653	MAT 13:45	“Gote iye nomi kingimu molopa imboma nokoromo akumu i tepa: Kou bisnis teli iye teni kulumbu paa pengama kororumu.
23654	MAT 13:46	Kano kinye kulumbu kou paa awili puli te kanopalie, yu pumbe yunge melema pali yolo lipe kou yando lipelie kano kulumbu pengamu topo topa yando ltimu,” nimu.
23655	MAT 13:47	“Gote iye nomi kingimu molopa imboma nokoromo akumu i tepa mele: Oma mune te nomuna toko munduringi kanomuni oma lupe lupema ltimu.
23658	MAT 13:50	imbo teko kenjiko molongema liko tipe awili we nomba kau peremo kombuna toko tuku mundunge, kanona kola teko paa mindili nongo pereko molonge,” nimu.
23659	MAT 13:51	Ungu kongolino lipe nimbe pora tipelie Jisasini ki tipi kanoli iyema walipe pilipelie nimbei, “Aku unguma pali ungu puluma eno piltimeleya?” nimu. Enoni yundo ningei “Piltimolo,” ningi.
23660	MAT 13:52	Yuni enondo nimbei, “Aku lemo Gotenga ungu manemanga puluma pilko mane tirimele iyemani Gote iye nomi kingimu molopa imboma nokoromomunga unguma mane tirimolo kinye pilko liko moromele kano iyema eno i tepa: Ulke pulu iye teni yunge mele penga awini noirimomanga mele koinjoma kinye mele oima kinye peya wendo lipe mepa oromo,” nimu.
23662	MAT 13:54	Tiye kolopa pumbelie yunge ulke kombu Nasaret ombalie Juda imboma maku toko Gotenga ungumu pileringi ulkena tuku pumbe imboma mane tirimu kinye pilkolio eno mini ltekolio ningei, “I iyemu yunge lipe manjilimu kinye yunge ulu enge nili teremomanga engemu kinye yu tena ltimuya?
23664	MAT 13:56	Yunge kemulupili lino kinye peya moromolo. Aku lemo yunge lipe manjilimu kinye yunge ulu enge nili teremomanga enge nilimu kinye yu tena ltimuya?” ningi.
23665	MAT 13:57	Aku teko unguma ningo yu ungu nimbe uluma tepa molorumu mele kanoko keri pilko yu umbulu tiringi. Yu umbulu tiringi ulu kanopalie Jisasini enondo nimbei, “Gotenga iye profet tenga imbi mololi akumu kombumanga pali imbomani pali pilkolio yunge unguma pilko ltimele. Nalo yunge ulke kombuna yu kinye peya kopu teko moromele imboma kau yuni nimo ungumu pilkolio yu linonga we iyere, yu imbi mololi iye te molo ningo yu nimo unguma naa pilko, liko tui tirimele,” nimu.
23668	MAT 14:2	yu kinye tapu toko molko yu liko taporingi tapu iyemando nimbei, “I uluma teremo iyemu Imbo No Ltindili Jon lepamo! Yu kolopalie makilipe wendo omomunga ulu enge nilima teremo engemu yu kinye peremo,” nimu.
23669	MAT 14:3	King Heroteni aku tepa nimu ungumunga pulumu i tepa: Oi walite Heroteni yunge angenu Filiponga ambo omenu Herodias mangopa ltimu. No Ltindili Jononi Herot aku tepa terimu ulu kanopalie yundo waliwalima nimbei, “Nuni Gotenga ungu mane te toko tangondoko angenanga ambomu mangoko ltinu. Akumu teko kenjirinu,” nimu kinye Heroteni yu lipe ka tipe ka ulkena panjirimu.
23673	MAT 14:7	yundo nimbei, “Nando tiwi ninio melemu paa timbo,” nimbe, nimbe panjipe Gotenga imbi lepa mi lerimu.
23674	MAT 14:8	Yuni aku tepa nimuna anumuni pilipelie lemenu ungu te nimbe tirimu kinye pilipelie ambo wenepomuni Herotendo nimbei, “Imbo No Ltindili Jononga pimingimu plet tenga noiko na tiwi,” nimu.
23681	MAT 14:15	Altopa ipupene ena pepumbei terimu kinye Yu lombili andolima yu molorumuna ongo yundo ningei, “I kombuna imbo te naa peremo. Ena nendo pepurumo kani ya maku toko moromele imboma pungo kombu marenga langi topo toko lipengei niwi,” ningi.
23682	MAT 14:16	Nalo yuni yu lombili andolimando topondopa nimbei, “Ambe temona imbo akuma we pangei nembo ningo nimeleya? Enoni enongano imboma langi mare liko tieio,” nimu.
23683	MAT 14:17	Enoni yundo ningei, “Ya langi awini molo. Bret kaloli kelo kite pakera kinye oma kaloli talo kinye aku poko kau ltemo,” ningi.
23688	MAT 14:22	Imboma langi tirimu noringi wali Jisasini yu ki tipi kanoli iyemando tumbi tipe nimbei, “Maku toko moromele imboma nani pangei nembo. Eno nona andoli sipina ola pungo no nekondo kumbe leko paio,” nimu.
23692	MAT 14:26	Enoni yu nona ola kimbo kambulupe orumu ulu kanokolio, pipili awili teko kolkolio “Kuro te oromoa!” ningo mini lteringi kinye
23693	MAT 14:27	Jisasini tamburumbu enondo nimbei, “Eno konopu toimbo topili molaio. Na kau oro. Pipili naa kolaio,” nimu.
23694	MAT 14:28	Yuni aku nimu ungu pileringi kinye Pitani topondopa nimbei, “Awilimu, akumu paimbo nu kau onio lemo nu oronona na nona ola angilipo wambo niwi,” nimu.
23696	MAT 14:30	Nalo poporome enge nili torumu kinye kanopalie pipili kolopa yu no wangombai tepalie, “Awilimu, na ki ambolko liwi!” nimbe alako torumu.
23697	MAT 14:31	Kano kinye Jisasini ki tinio tipe ambolopa Pita kundupe ola lipelie yundo nimbei, “Nu alaye kolo kau ipuki tirino iyemu ambe temona konopu talo ltenoya?” nimu.
23699	MAT 14:33	Aku terimu ulu kanokolio sipina tuku moloringi iyemani Jisasinga imbi liko ola mundunduko kapi ningo “Nu paimbo Gotenga Malo lepamo,” ningi.
23704	MAT 15:2	“Linonga anda kolepalemani teaio ningi ungu manemu nu lombili andolimani ambe telka toko tangondoromeleya? Anda kolepalemani teaio ningi mele wambo pilipolio linoni kima kulumie toromolo mele enonga kima aku teko kulumie naa toko langi we noromele,” ningi.
23705	MAT 15:3	Jisasini topondopa nimbei, “Enoni kape enonga anda kolepalemani teaio ningi mele kau pilko liko tengeindo Gotenga ungu manema ambe telka toko tangondoromeleya?
23712	MAT 15:10	Aku tepa nimbelie Jisasini maku toko moloringi imbomando na morona waio nimbelie enondo nimbei, “Nani aku niomunga ungu te nimboi tero ungumu komu tendeko ungumunga pulumu pilko kondaio.
23713	MAT 15:11	Imbomanga kangina tawendo lepalie kerena pumbe olona tuku purumo melteni Gote manda popo tonge aulkemu pipi timbei kalaro te manda naa mondoromo. Imbomanga konopuna tukundo pepalie wendo oromo ulumani kau imboma tepa kalaro mondoromo,” nimu.
23714	MAT 15:12	Aku nimu ungu pilkolio, yu lombili andolima yu molorumuna ongolio ningei “Nu aku teko nino ungu pilkolio Farisi iyemani paa pilko keri pilinge mele nu piltinoya?” ningi.
23715	MAT 15:13	Nalo Jisasini topondopa ungu manda lepa Farisima moloringi mele nimbelie nimbei, “Nanga mulu kombuna moromo Arani poinyena langi imbo naa panjirimuma pali pulu akumbelo.
23716	MAT 15:14	I iyemani nimele mele konopu kimbo tiko naa pilko molangei. Eno mongo keri lelimani mongo keri lelima aulke liko ondoromele iyema moromele. Mongo keri leli iye teni mongo keri leli iye te aulke te lipe ondopa ki ambolopa mepa pumbelo wali elo waye kombuna topa mainye mundumbelo,” nimu.
23717	MAT 15:15	Kalaro moromomunga ungu manda lelimu aku tepa nimu kinye pilipelie Pitani yundo nimbei, “Aku ungu manda leko niniomunga pulumu ambe tepaya? Ningo para tiwi,” nimu kinye
23718	MAT 15:16	Jisasini enondo nimbeindo, “Kinye kape eno naa piltimeleya?
23722	MAT 15:20	Aku teremele ulu akumani imboma Gotenga kumbekerena tepa kalaro mondoromo. Nalo ki oi naa kulumie toko langi we tumbi tiko noromele ulu pulumuni imbo tenga konopuna tuku kalaro naa mondoromo,” nimu.
23724	MAT 15:22	Akuna purumu kinye kombu Kenan ambo te molorumu. Yu wendo omba alako topalie nimbei, “Awilimu, Iye Nomi King Devitini Kalopa Ltimu Iyemu, nanga balomu kuro te konopuna tukundo molopa yu enge nimo kani nuni na kondo kolowi!” nimu.
23725	MAT 15:23	Nalo Jisasini yundo ungu te topondopa naa nimu. Kano wali yu lombili andolimani ongo yundo ningei, “Ambomuni nu konge nilipe nilipe lino lombili kapu toromona lino tiye teremo kani anjo pupili niwi,” ningi.
23726	MAT 15:24	Ambomu yu ambo lupe, Juda ambo te molo nimbe kanopalie Jisasini yundo nimbeindo, “Goteni na Israel imbo talapemunga kongi sipsip beambo ningo moromele imboma moromelena kau lipe mundurumu. Imbo talape lupema moromelena lipe naa mundurumu,” nimu.
23727	MAT 15:25	Aku tepa nimu ungu pilipelie ambomu omba yunge kumbekerena komongo topa pondopa mai kanopalie nimbei, “Awilimuya, na liko tapowi,” nimu.
23728	MAT 15:26	Aku tepa nimu kinye Jisasini topondopa ungu manda lepa nimbei, “Bakulumanga langima lipo owama timolo kinye manda naa tembalo,” nimu.
23729	MAT 15:27	Ambomuni nimbei, “Awilimuya, paimbo nino nalo owamani kape enonga pulu imbomanga langi pundu polona mainye purumoma liko noromele,” nimu.
23730	MAT 15:28	Kano kinye Jisasini yundo nimbei, “Ambomu, nu enge ningo ipuki tirino akumunga kinye konge tereno mele aku tepa wendo opili,” nimu. Aku tepa nimu waimunga aku wali ambomunga lemenu koinjo pumbe molorumu.
23734	MAT 15:32	Aku wali Jisasini yu lombili andolimando na morona waio nimbelie enondo nimbei, “I imbo maku toko moromelema na kondo teremo. Wali yupoko na kinye molonge, kinye gai nongei te naa ltemo. Eno langi naa nongo we punge kinye aulkena kimbo ki tambaramba tepa, topa ne munde ya munde tembalo kani eno engele tepa pepili ulkendo pangei naa nimbo,” nimu.
23735	MAT 15:33	Aku nimu ungu pilkolio yu lombili andolimani ningei, “Paimbo nino nalo i imbo naa peli kombuna moromolo. I imbo paa awini manda nonge mele bret kaloli tena lembalona lipo timoloya?” ningi.