23237	MAT 1:24	José jola tepyala na, nin la tjiji Dios ángel tjevele jinwá. Lal tjac' María jupj wo nt'a ne jupj jats'om tepyala jupj.
23240	MAT 2:2	Niyom tjowelepj jupj lal: —¿Ca'aj pü'ü tsjiquis, ca jepa püné nsem judiopan mpes? Ncupj nyucucj pjulacj pjaní jupj tjac' mpes. Nin mpes jus nlayecj tjemya'na quinam tsjiquis. Ne'aj tjinyucucj pjulacj, cupj pyatjaquecj nt'a, tsiquin mo'ó. Nin mpes tjiquilaca. Cupj quelel palá nipi'tjiquecj jupj wolap'a'á, qjuiyola jupj püné —nin tjowelepj niná noyomes.
23256	MAT 2:18	“Tjepjyacan̈ la puyupj Ramá nt'a. Ne'aj pajal yümücj la tupuyupj. Raquel la tipiya watsja tsjictjacj mpes, locopyaya tapatjá. Jupj ma quelel jo' pé'etsja, tsjictjacj tecya'lin̈ mpes.” Nin tjevele Jeremías.
23265	MAT 3:4	Juan jas quip camello ts'üilin waytsja jupj. Col tsyú'patsja pjoloc' mpes. Ts'elel lyájatsja. Ts'as qjuisiyas mo'o píjisa watsja. Lovin nin tüpü'ü.
23272	MAT 3:11	Juan tjevele wa: “Napj bautizar la nusejay 'üsǘ lal p'in. Napj nin lejay mpes, ca pjü jus nlayecj 'aplijila nun malala nyuca la tjüjí mpes. Jus nlayecj nasa quelel lojí Dios jos jinwá. P'a wa ca ncuwim más püné napj lal. Napj pajal tsjicj way jupj lal. Po 'üsüs napj lal napj tsji' lejay jupj mpes. Napj jupj caite jet' la p'in, 'ücj napj lal. Pajal 'üsüs ca la mijis jupj. Nun nepénowa quelel lojí Dios jos jinwá. Jupj ca nu ma'ayas Dios Cjües. Nun nepénowa newa ma quelel lojí Dios jos jinwá. Jupj ca nucopj ntülüs.
23274	MAT 3:13	Locopyaya Jesús tjac' wa Juan nt'a. Jesús jostsja ca Juan bautizar la mijis jupj. Jesús tjac' Galilea mpe. Tjac' 'üsǘ nt'a, niná 'üsǘ Jordán ló, Juan tüpü'ü nt'a.
23277	MAT 3:16	Bautizar la tjiji na, Jesús tjemey 'üsǘ mpe. Tjemey na 'üsǘ mpe, len̈ way tsjun po'o tsjicj way la tücüeme, jun cjol tepyala. Jupj tjinyuca Dios Cjües palavin tjac'. Sipipj jinwá justa tjac' jupj Jesús nt'a. Jesús copá nt'a tjac'. Ma tjemey nepé.
23281	MAT 4:3	Diablo lovin jostsja Jesús malala la mijis. Diablo lovin malala vele gente jis lal, jos malala nyuca lajay. Jupj tjac' Jesús nt'a, tjevele: —Jipj Dios Jatjam p'iyá, 'ücj ca müjü'tün niná pe ca ve mpalas, ne nin ca nsem.
23286	MAT 4:8	Diablo niswa malala la tjiji Jesús lal. Lal tjemey joc' campanya nt'a. Ne'aj la tjiji Jesús 'ücj tjinyuca pjü nt'a nosis mo'ó. La tjiji tjinyuca wa pjü 'üsüs way jatatj.
23304	MAT 5:1	Jesús pje'á tón̈catsja. Jupj tjinyuca gente pajal pülücj tjiquil, 'a jis tjimyula jupj nt'a. Nin mpes tucuc' popa viyá tjemey, tsjicj way p'in. 'Etjele jupj, ca sin 'yüsa la mijis. Jupj nt'a tjiquil watsja jupj discipulopan. Quelel pjyacan̈tsja jupj tjevele mpes.
23312	MAT 5:9	Nun tsji' lojí, la p'a wa ca perdonar lis mijicj yupj yuwá, pajal 'ücj nujisas nsem wa nun. Dios ca mveles nun jupj jatjampan, jucucuspan.
23317	MAT 5:14	”Nun ncapj con̈có, nun jaw jinwá nosis casa'á. Nun mpes la p'a wa ca sin mü'üsüs Dios mpes. Pülücj patja tucuc' pacá nt'a, ma polel pjya'len̈. Yupj patja nt'a 'ücj la nuc. Nin p'iyá, la p'a wa januc wa nun lojí jin.
23375	MAT 6:24	”Nun ma polel lojí Dios jyü'ta jinwá, nun pajal t'emel nujos. Nin p'iyá mozo ma polel tsji' liji niyom mat'e mpes nin jawas p'in. Mozo ma ca quelel t'üc' la mijis jupj patrón pjaní tjijyü'ta jinwá. Ma'ajapj tjijyü'ta jin ca quelel la mijis ca nacj. Nenéyawa ca cus ncon̈cos mwalá way p'in. Ma ca jos ma'ajapj. Nin p'iyá nun ma polel pajal nin nujola t'emel mpes, Dios mpes tsji' lojí na.
23377	MAT 6:26	Tjunucú tsipyaya. Yupj ma jasin. Velan̈ ma jacutj. Ma jat' ja'onsopj chiquero mo'ó. Dios se 'aya jis la las. Jupj Nupopay tsjun po'ó. Nin mpes solejé Dios ca nu ma'ayas wa nujos jin. Nun más 'üsüs way tsipyaya jilal.
23379	MAT 6:28	”¿Tsjan mpes pajal nujola nupülül mpes? Tjunucú wa ts'utus witjacj. 'Üsüs way yustapj lejen̈, si t'ünǘ wa. Yupj ma tsji' lajay. Ma wa sa lul.
23407	MAT 7:22	Ts'ac' p'a wa napj ca mvelé pjacj 'üsüs, ca mvelé wa pjacj malala. Nin jawas ca pülücj way mvelecj napj lal: ‘Jipj p'iyá cupj qjuis Jepa. Cupj jipj mpes tsji' la tjijicj. Tjevelecj Dios mpes jipj jyas jinwá. Tjijyü'tücj tjil lapanenpan gente jisas mpe. Pajal 'üsüs la tjijicj wa, gente p'in ma polel lajay jinwá. Ninana la tjijicj la p'a ca nucucj, ca sin mü'üsüs Dios pajal püné. Pjü way la tjijicj jipj mpes.’ Nin ca mvelecj nepenowá. Newa ma la tjajay Dios jos jinwá.
23415	MAT 8:1	Jesús tecyawaja sin 'yüsa lis tjiji na, tucuc' mpe palavin tjac'. Pajal pülücj jupj cjüil tjil. Quelel jiltsja Jesús lal.
23416	MAT 8:2	Yom pjaní Jesús nt'a tjac'. Tüic' jin tjá'asa Jesús wolap'a'á. Malala jostsja pajal. Jupj jüp'üy pajal tjamájatsja lovin. Palá tinca jüp'üy popé. Jupj tjevele Jesús lal: —Nejepa, jipj polel ni 'ü'sa lejay. Jipj jyas na ca nin nsem.
23419	MAT 8:5	Capernaum nt'a tjemey Jesús. Ne'as tjemey na, jepa militar tjac' jupj nt'a. Jepa militar israelpan popa tuluctsja. Militar romano waytsja. Jépatsja jupj niyom cien jis lal. Jupj tjac' na, la tjemyona Jesús lal jupj ca mü'ü'süs la mijis jupj jomozo.
23433	MAT 8:19	Custjay ma tjil na, yom p'a wa tjac' Jesús nt'a. Moisés popel sin 'yüsa lajay pópatsja jupj. Jupj tjevele Jesús lal: —Gente sin 'yüsa lejay jipj. Napj ca cyapj ncon̈ jun ta'á jipj quelel jay nt'a.
23465	MAT 9:17	Nin p'iyá wa, judiopan uva 'üsǘ seyasa jatatj na. Uva 'üsǘ seyasa ma ca mo'o nt'ucj pjoloc' pül way mo'ó. Nin lajay niná, pjoloc' pül ca mpjoltem 'üsǘ myolca mpes. Tjopjolta na, uva 'üsǘ ca jus ncocom. Malala ca mpalas wa pjoloc'. Nin mpes ma lajay niná. Uva 'üsǘ seyasa jatatj na, pjoloc' seyasa mo'o ca nt'ucj. Nin mpes ma ca malala mpalas uva 'üsǘ, ma wa ca malala mpalas pjoloc' —nin tjevele Jesús.
23466	MAT 9:18	Jesús newa véletsja na yupj jis lal, yom p'a wa tjac' yupj nt'a. Yom niná jepapan pópatsja judiopan 'a si mulú nt'a. Tjac' Jesús wolap'a'á, tüic' jin tón̈catsja. Yom niná tjevele: —Ncucus yas way tepe'e. Was nawá nt'a. Najas po la mo'ot'en ncucus, ca jupj mpü'üm.
23475	MAT 9:27	Jesús judiopan jis jepa wo mpe tjemey quinam. Tjemey na, niyom mat'e cjüil tjil wa. Manas yun tuluctsja yupj. Yupj la tupuyupj: —Qjuis capj tjep'ya'sa. Jipj niná Yomen Dios jas tjejyama qjuis capj la p'acj. Jipj David popa p'iyá, locopyaya tüpüt' —nin tjowelepj yupj.
23487	MAT 10:1	Jesús discipulopan dóceya jilal tjevele jis la cuwis. Jupj lis tjiji jupj apostolpan yupj. Tjevele ca p'a nt'a mal, ca tsji' la mijicj jupj mpes. Jupj jis tje'yaya 'ücj pje'á la nts'iyacj lapanenpan. Jis tje'yaya wa 'ücj jis mü'ü'süs la mijicj ca pjü malala jisas. Pjü sin napnapj witjacj, pjü 'ücj ca jis mü'ü'süs la mijicj wa.
23491	MAT 10:5	Jesús sin tjejyama niyom nenem, tsji' lajay jupj mpes. Jupj jis lal tjevele wa 'oyn nyuca la mijicj tjil na. Ninana Jesús tjevele yupj jis lal: “Po ma nlawú judiopan tulucj nt'a —tjevele jupj—. Ma wa nlawú Samaria mo'o patja nt'a.
23495	MAT 10:9	Jesús tjevele wa sin tjejyama jis lal: “Nun nasa lowú tsji' lojí napj mpes, ma ca nt'a nun p'a jawasa nujisas mpes. Ma t'emel t'o nun.
23497	MAT 10:11	”Nun pülücj patja nt'a ca nlawú neneyawá. Más 'in la' way patja nt'a ca nlawú neneyawá. Nun lowú nt'a, yom 'üsüs way ca la mpalá nun ne'aj. Jupj lal ca la moná ca jupj lal mpatjaqué. Ne'aj potjaqué na p'in pülücj way patja nt'a, lovin ca ne'aj mpatjaqué jupj wo nt'a.
23499	MAT 10:13	Yupj 'üsüs jisas nsem nun napj mpes tsji' lojí ca nacj. Nin mpes nin ca nsem nun tjowelé jin p'iyá. Nepénowa nun lowú nt'a ma ca jisas nsem nun tsji' lojí napj mpes. Ma ca 'üsüs jis mpalas nun tjowelé mpes. Nun p'in 'üsüs mpatjaqué nun tjowelé jinwá.
23510	MAT 10:24	”Malala la ntjajay wa napj, ca nin wa la mijicj nun jis lal. Nun nusin tji'yüsa napj lal. Jupj jas tji'yüsa püné tulucj sin 'yüsa la siji lal. Nun tsji' lojí napj mpes. Mozopan noypan tulucj yupj jis jepa lal.
23526	MAT 10:40	Niná Jesús tjevele wa sin tjejyama jis lal: “Nun ca nlawú quinam, ca mvelé napj mpes. Nun lowú nt'a, nepénowa 'ücj jisas nsem nun tjuculá mpes. 'Ücj jisas na nun tjuculá, t'üc' way 'ücj jisas wa napj mpes, napj p'iyá tjacuwis jinwá. 'Ücj jisas na napj mpes, t'üc' way 'ücj jisas wa nin tjejyama mpes, jupj p'iyá tjac' jinwá.
23558	MAT 11:30	Napj lal tsji' lojí na, 'a mulú yugo qjuesé pü'ü jinwá. Tsji' lijicj 'a mulú. Costa tulucj tsji' lojí napj mpes. Costa tulucj nun lojí napj jyütütj jinwá”, nin tjevele Jesús.
23559	MAT 12:1	Locopyaya Jesús trigo sine lejen̈ culupwen nipj tjemey, jupj discipulopan jis lal. Sábado jawas waytsja, nin jawas judiopan ma tsji' lajay. Jupj discipulopan vecj tecya'lin̈tsja, mpes trigo nepenowá sey jat'anqueptsja. Tjalá yupj. ('Üctsja niná nin la tjajay yupj ne'aj. Jümücj nt'a jiltsja na, 'üctsja jis la las la p'a 'isin nt'a.)
23560	MAT 12:2	Fariseopan tjunuc watsja Jesús discipulopan trigo nepenowá jat'anqueptsja. Tjunuc na, malala yólatsja yupj, nin la tjajay mpes. Tjowelepj Jesús lal: —Jipj discipulopan malala lajay. Dios Popel vele cupj ma polel tsji' lijicj sábado na. Yupj ma polel trigo jat'anquepj sábado na —tjowelepj yupj.
23563	MAT 12:5	Moisés popel vele wa sacerdotepan 'ücj tsji' lajay Dios wo nt'a sábado na. Malala tulucj tsji' lajay yupj sábado na, nin jawas judiopan ma polel tsji' lajay. ¿Ncu lovin ma mo'o tjowelé nun niná? Napj discipulopan ma malala la tjajay.
23566	MAT 12:8	La p'a wa velé wa. Napj p'iyá niná Yomen Dios jas tjejyamá. Napj 'ücj wa jyütütj tsjan 'ücj jis la jay sábado na, ts'ac' ma tsji' lijicj na —nin tjevele Jesús.
23568	MAT 12:10	Yom ne'aj tjá'asa wa mo'ó, mos c'atsja jupj. Ma polel le páctatsja jupj. Niyom p'a wa ne'aj jatja watsja. Yupj po jisastsja Jesús ca malala mveles, mpes ca 'ücj jat' mvelecj Jesús malala. Nin mpes la tjü'üy: —¿Ncu 'ücj wa Dios lal 'uts'ucucj ma'ayacj sábado na?
23600	MAT 12:42	P'a wa ca mveles wa nun malala. Pajal püna quepj jepa já'asatsja campa nt'a, Sur mo'ó. Jupj p'iyá ca nin mveles. Pajal campa mpe tjac' jupj lo pjac Salomón tjevelá. Salomón jepa p'a watsja Israel mpe pajal püna. Salomón pajal selé waytsja Dios tjevelá. Nin mpes quepj quelel pjócatsja jupj tjevelá. Nin tulucj nun jis lal. Nun lal 'os quinam. Más püné napj Salomón lal. Newa nun ma quelel pjo'oqué napj velé. P'a jawas Dios ca mveles ncu t'üc' malala la tjajay pjü. Nin jawas tjejyawca na, quepj niná ca ntojom nun jis lal Dios wolap'a'á. Ca mveles nun malala. Nun ma quelel pjo'oqué, ne nin —nin tjevele Jesús.
23602	MAT 12:44	Mpes jupj vele: ‘Püna tüpü'üs nt'a ca mis niswá. Yom nt'a ca mis.’ Yom nt'a tjac' na, len̈ ne'aj yom jos mo'ó. Dios ma pü'ü jupj jos mo'ó. Wosis 'üsüs la tjajapjun jinwá yomen jupj lal. Wosis pajal 'ücj la tjajay jinwá jupj lapanen lal.
23603	MAT 12:45	Mpes jama lapanen. Lapanenpan p'a wa jilal jac'. Siéteya jilal jac' p'a wa. Más malala yupj mwalá way lal. Pjü yupj yom jos mo'o jil jis la püt'üs. Mpes locopyaya más malala tepyala yomen püna lal. Püna lapanen pjaní way p'in tüpü'ü jupj jos mo'ó. Nin p'iyá ca nsem judiopan quina patja jilal —tjevele Jesús—. Malala yupj.
23604	MAT 12:46	Jesús newa véletsja yupj jis lal. Pülücj ne'aj tjatja tjepjyacan̈. Newa véletsja na, jupj jamay tjac' wa. Tjiquil wa Jesús jatjaypan. Pje'á lejen̈tsja. Quelel javeleptsja jupj lal.
23627	MAT 13:19	Pülücj way pjyacan̈ niná cupj velecj Dios jyü'ta po'ó. Nepénowa ma sin 'yüsa yupj pjyacan̈. Setel jümücj casá palá tinca jinwá yupj. Diablo jac' la ta'es yupj tjepjyacan̈. Mpes lovin ma lajay Dios tjevele jin.
23649	MAT 13:41	Napj p'iyá niná Yomen Dios jas tjejyamá. Napj ca sin majam napj angelpan, ca tsji' la mijicj napj mpes. Yupj ca lis ncoyecj pjü malala lajay. Yupj malala lajay mpes, la p'a wa malala quelel lajay wa. Angelpan ca pjü lis ncoyecj yupj. Malala lajay ma ca mpatjam napj jyütütj nt'a.
23691	MAT 14:25	Pǘstetsja custjay. Nasa quelel jyawca na, Jesús tjac' yupj nt'a. 'Üsǘ casá wínetsja jupj.
23695	MAT 14:29	—Was jipj —tjevele Jesús. Mpes Pedro palá tjac' barco mpe. 'Üsüs casá wínetsja Jesús nt'a.
23724	MAT 15:22	Ne'as tjemey na, quepj tjac' la nüjüsü jupj. Judío tuluctsja jupj, quepan. Jupj Canaán mpe 'eseptsja. Judiopan tulucj patja mpe tjac', ne'aj p'in patja mpe. Niná quepj li piyutsja, tjevele Jesús lal: —Nejepa, jipj ne niná Yomen Dios tjevele ca jas majamas nosis nt'a. Jipj David püna tüpü'ü popa p'iyá. Malala ntepalá. Ncapj tjep'ya'sa. Lapanenpan patja napj ncucus jos mo'ó. Newa pajal malala lajay ncucus lal —nin tjevele quepan.
23727	MAT 15:25	Jesús nin tjevele na, quepj ninana p'iyá tjac' jupj nt'a. Palá nipi'tje Jesús wolap'a'á. Tjevele: —Nejepa, ncapj tjep'ya'sa.
23731	MAT 15:29	Jesús tjemey nepé. 'Üsǘ püné la nipj tjemey, 'üsǘ niná Galilea ló. Locopyaya tucuc' popa viyá tjemey, tsjicj way p'in. Ne'aj 'etjele jupj.
23742	MAT 16:1	Niyom tjiquil Jesús nt'a, nepénowa fariseopan, nepénowa saduceopan. Ma topon Dios mpe tjac' jupj, mpes la tjomon jupj ca 'üsüs la mijis, gente p'in ma polel lajay jinwá. Nin mpes ca sin mü'üsüs ncu Dios jas tjejyama jupj, tjowelepj yupj.
23746	MAT 16:5	Jesús 'üsǘ na'aj po'ó tjemey jupj discipulopan jis lal. Pansas cjuwá tjil yupj, discipulopan. Yo' tepe'e jis la cutj.
23750	MAT 16:9	¿Ncu ma nusin 'yüsa napj 'ücj wa nu 'ya nun nujos? ¿Ncu ma nujola tepyala napj 'ücj jis tje'yá jis la las niyom cinco mil? Pansas cinco p'in tya'actsja; napj la tjejay t'üc' tjalá yupj pjü. ¿Ncu ma nujola tepyala yupj ma polel pjü tjalá? Nun quiliyú mo'o t'o'nó pan tsjictjacj yupj ma pjü tjalá. ¿Ncu nuyo' tepe'e nol quiliyú tipit'a pan tsjictjacj mpes?
23751	MAT 16:10	¿Ncu ma nujola tepyala p'a jyawca na napj tje'yá jis la las niyom cuatro mil? Pansas siete p'in tya'actsja; napj la tjejay t'üc' tjalá yupj pjü. Niswa ma polel pjü tjalá yupj. Nun quiliyú mo'o t'o'nó pan tsjictjacj yupj ma pjü tjalá. ¿Ncu nuyo' tepe'e nol quiliyú tipit'a pan tsjictjacj mpes?
23770	MAT 17:1	Ts'ac' séisiya tjejyawca na, Jesús tjemey Pedro lal, Jacobo lal wa, Juan lal wa. Juan niná Jacobo jüpülüctsja. Yupj jis lal tjemey joc' campanya ton̈ca nt'a, tucuc' pacá nt'a. Yupj yulupjana way p'in tjil.
23774	MAT 17:5	Pedro newa véletsja na, len̈ way mol palá tjac' wa yupj capá nt'a. T'asiyú tón̈catsja. Jas jawtsja molon. Nepé vele pjactsja mol mpe. “Niná napj Natjam —tjevele—. Quelel lejay jupj. Pajal 'ücj najas jupj lal. Tjapja'aqué jupj velá”, nin tjevele mol mpe.
23776	MAT 17:7	Nin la tjajay na, Jesús tjac' yupj nt'a. Po lis tje'yot'a jupj. —Nusin tjüjünsǘ —tjevele—. Po ma locj tjeyá.
23778	MAT 17:9	Yacjaya joc' mpe palavin tjiquil. Yupj palavin jiquiltsja na, Jesús tjevele yupj jis lal: —Ma ca mvelé p'a jis lal nun tjunucú quinam. Napj p'iyá niná Yomen Dios jas tjejyamá. Napj ca ma pats', locopyaya ca nin müjünsǘ la püt'üs. Niswa nin tjijyünsǘ na, 'ücj lo veles nun tjunucú joc' mo'ó —niná nin tjijyü'ta Jesús.
23780	MAT 17:11	—T'üc' way jupj mwalá way ncuwim Jepa Püné lal —tjevele Jesús—. Dios Popel tjevele jupj pjü ca 'ücj la mijis Jepa Püné jac' mpes.
23781	MAT 17:12	Nasa tjac' jupj. Yupj ma sin tji'yüsa jupj ninana p'iyatsja Dios Popel tjevele ca ncuwim. Malala la tjajay jupj lal, yupj jisastsja jinwá. Nin p'iyá ca malala la mijicj napj lal, napj p'iyá niná Yomen Dios jas tjejyamá —nin tjevele Jesús.
23783	MAT 17:14	Joc' 'alá mpe tjiquil na, niswa tjiquil la p'a discipulopan tjatja nt'a. Ne'aj gente pajal pülücj lejen̈tsja wa yupj jis lal. Ne'as tjiquil na, yom pjaní tjac' Jesús nt'a. Tüic' jin tjá'asa Jesús wolap'a'á.
23787	MAT 17:18	Tjac' na, Jesús cus tjeve'le lapanen, yom jatjam jos mo'o já'asatsja. Mpes pje'á tjac' tjamacjas jos mpe. Len̈ way 'ücj jos já'asatsja tjamacjas.
23789	MAT 17:20	Jupj jis wala tjevele: —Nun tsjicj way p'in poné napj lal. Nin mpes ma polel lojitsja nun. Tsjicj way p'in cüponé, mostaza setel tsjicj way jinwá, pjü way 'ücj la cüjí. 'Ücj cüwelé mim joc' 'alá. 'Ücj cüwelé: ‘Jutja p'a nt'a’. Ne nin ca nsem nun tjowelé jinwá. T'üc' way niná.
23794	MAT 17:25	—Jaylacj liji jupj —tjevele Pedro. Pedro wo nt'a tjemey, yupj tapatja nt'a. Tjac' na, Jesús tjevele jupj lal, Pedro ma tjevele na p'in. Tjevele: —Jepapan nosis nt'a se jütütj impuesto jaylacj jata'epj gente jatatj mpes, yupj moma jatatj mpes wa —nin tjevele Jesús—. ¿Ncu jele jepapan sejatjampan p'iyá jaylacj lajay niná? ¿Ncu jele p'a wa p'in jaylacj lajay impuesto mpes? ¿'Oyn jele jipj? —tjevele Jesús.
23808	MAT 18:12	Jesús sin tji'yüsa lis tjiji Dios quelel liji pjü gente. Ninana tjevelá: —Yom pjaní oveja ciéneya si manuna ca nacj, pajal pülücj. Oveja pjaní way tjemey, len̈ tjevyala. Mpes yom niná ca mim, ca la mpalas oveja len̈ tjevyalá. Oveja noventa y nuéveya ne'aj lyawun̈ ca nacj joc' 'ala'á, tsjutsj jalá nt'a. Pjü way lejen̈ mpe ca mim yomen. ¿Ncu ma t'üc' way ca nin la mijis niná?
23817	MAT 18:21	Yacjaya Pedro tjac' Jesús nt'a. Tjevele Jesús lal: —Nejepa, ¿la nol perdonar la mejay napj natjam, jupj malala la nijá? ¿Ncu la siéteya 'ücj perdonar la mejay jupj?
23822	MAT 18:26	Mozo pajal la tjemyona jepa ma ca nin la mijis. Tüic' jin tjá'asa jepa wolap'a'á. La tjemyona: ‘'In la ntjinucú. Tülü way ca jaylacj la mejay pjü.’
23843	MAT 19:12	Niyom nepenowá ma quelel wyayin̈. Lovin nintsja yupj. Nepénowa malala jis tepyala jis jüp'üy, la p'a wa malala lis tjajay mpes, nin mpes ma polel wyayin̈ nepenowá. Nepénowa yupj jinwá tulucj. Yupj 'ücj wyayin̈. Yupj sin nin ma wyayin̈, Dios mpes tsji' lajay mpes. Nepénowa 'ücj nin lajay napj velé jinwá. 'Ücj nin lajay, ca nin la mijicj ninam —nin tjevele Jesús.
23847	MAT 19:16	Yom pjaní tjac' Jesús nt'a. Tjevele jupj lal: —Jipj sin 'yüsa lejay Dios mpes. ¿Tsjan 'üsüs ca la mejay napj ne Dios ca ma'ayas napj ca 'ücj mpü'üs lovin jupj lal?
23862	MAT 20:1	Jesús parábola tjevele wa sin la 'üsüs jis la jay. Sin tji'yüsa lis tjiji 'onin ca jis ma'ayas Dios Jesucristo cus tocon̈ jis lal. Ninana Jesús tjevelá: —Napj ca mvelé 'oyn nyuca liji Dios, jupj jyü'ta nt'a. Yom po'o ca mvelé. Yom niná 'amá püné tya'a, pülücj sine mpes. Dios liji yom niná liji jinwá. Niná yom mozopan jostsja jupj. Po 'in püstapj tjemey, la tepyala niyom nepenowá, jupj jomozopan nsem. Tjevele ca tsji' la mijicj jupj uva lejen̈ nt'a.
23863	MAT 20:2	Yupj tjowelepj 'ücj ca tsji' la mijicj ts'ac' pjaní t'emel mpes, ts'ac' pjaní tsji' lajay jaylacj mpes. 'Üctsja niná yom lal. Sin tjejyama tsji' la mijicj jupj uva lejen̈ nt'a.
23864	MAT 20:3	Yacjaya yom tjemey jis wa nepénowa lejen̈ nt'a. Las nueve ca nactsja. Yom yus tjinyuca niyom nepénowa yupj lejen̈ p'intsja, ma tsji' lajaytsja.
23865	MAT 20:4	Yom tjevele yupj jis lal: ‘Nun p'iyá ca nlawú wa, ca tsji' la müjí napj uva lejen̈ nt'a. Napj t'üc' way ca jaylacj la mejay nun tsji' lojí mpes.’
23866	MAT 20:5	Mpes tjil yupj tsji' jis la jay. ”Yacjaya, culupwen nt'a tjá'asa na, yom tjemey wa niswá yupj jis wa lejen̈ nt'a. Nin p'iyá tjevele jupj niyom ma tsji' lajaytsja jis lal. Jupj nin p'iyá la tjiji wa las tres na, t'awaná. Sin tjejyama wa tsji' jis la jay ne'aj.
23867	MAT 20:6	Yacjaya tjemey wa niswá yomen. Ne'aj já'asa las cinco pyala na quinam. Jupj p'a wa yus tjinyuca ma tsji' lajay. Mpes jupj jis la tji'yüya yupj jis lal: ‘¿Tsjan mpes nun p'in lüjüquetsja, tsji' liji secj ts'ac' pjaní?’
23868	MAT 20:7	‘Len̈ pjacj mozo jostsja yacjaj’, nin tjowelepj yupj. Yom jis lal tjevele: ‘Lowa wa nun, ca tsji' la müjí napj uva lejen̈ nt'a’.
23869	MAT 20:8	”Nasa t'yaja na, yom uva juts'a'á tjevele mozo pjaní lal. Mozo niná jépatsja la p'a wa mozopan jis lal. Yom tjevele jupj lal: ‘Tjevele ncul uva lejen̈ nt'a tsji' lajay. T'emel jis tje'yaya yupj, tsji' la tjajay jaylacj. Mwalá way ca t'emel jis ma'ayan locopyaya sin tjejyam jis lal. Jis tje'yan na, ca jis ma'ayan wa mwalá way sin tjejyam jis lal’, nin tjevele yom uva juts'a'á.
23870	MAT 20:9	”Niyom nepénowa t'awaná tjil, las cinco na, hora pjaní tsji' la tjajay. Mpes yupj mwalá way tjiquil, natj t'emel. Ts'ac' pjaní tsji' la tjajay jinwá natj yupj pjü.
23871	MAT 20:10	Yacjaya niyom p'a wa tjiquil t'emel mpes. Niyom nenem mwalá way tsji' la tjajay tjil yupj, püstapj p'in. Ts'ac' pjaní tsji' la tjajay yupj, mpes yupj yólatsja yom uva juts'a'á más 'in pülücj way jaylacj la mijis yupj jis lal. Nin tuluctsja. T'emel ts'ac' pjaní tsji' lajay jaylacj natj wa yupj pjü. Nin p'iyá jaylactsja.
23873	MAT 20:12	‘Jipj locopyaya sin tjejyam niná noyomes. Hora pjaní p'in tsji' la tjajay’, tjowelepj yupj. ‘Cupj ts'ac' pjaní tsji' la tjijicj cupj. Pajal vyaja pwetsja tsji' la tjijicj cupj. Mop'in jipj nin p'iyá jis tje'yan wa yupj ncupj qjuis tje'yan jin p'iyá. Malala nin’, tjowelepj yupj.
23874	MAT 20:13	”Uva juts'a'á tjevele yupj popa pjaní lal: ‘Najamica —tjevele jupj—, napj malala la tjejay tulucj nun jis lal. Jipj tjevelen 'ücj ca tsji' la mijin ts'ac' pjaní, ne napj jaylacj lejaytsja jipj ts'ac' pjaní tsji' la tjejay mpes.
23881	MAT 20:20	Locopyaya, Zebedeo jatjampan sejamay tjac' la veles Jesús lal. Jupj jatjampan tjiquil wa yupj sejamay lal. Sejamay tüic' jin tjá'asa Jesús wolap'a'á, la tjemyona Jesús ca 'üsüs la mijis jupj mpes.
23882	MAT 20:21	—¿Tsjan jyas? —la tji'yüya jupj. Yupj sejamay tjevele: —Najas natjampan jipj lal p'in majatjum, jipj Jepa jac' na. Najas pjaní wa jipj li'inyampe ma'ajam, ma'ajapj ma'ajam wa jipj nancupwepe najas. Nin la mijin, ma 'en —tjevele.
23889	MAT 20:28	Nin p'iyá lejay napj. Napj p'iyá niná Yomen Dios jas tjejyamá. Napj tjacuwis jis capj la p'acj la p'a wa. Yupj ncapj jap'acj mpes tjacuwis tulucj. Malala jis tepyala nosis casá patja, malala la tjajay mpes. Napj ma pats' ca yupj mpes. Nin mpes yupj sin popa pülücj ca 'üsüs nsem Dios lal —nin tjevele Jesús jupj discipulopan jis lal.
23896	MAT 21:1	Ne'aj way p'intsja quinam Jerusalén nt'a. Ne'as tjil Betfagé po'ó nepénowa tapatja nt'a. Jis wa ne'aj lejen̈tsja tucuc' po'ó, niná tucuc' Olivos ló. Ne'as tjil na Betfagé nt'a, Jesús mwalá sin tjejyama jupj discipulopan mát'eya.
23900	MAT 21:5	“Tjowelé Jerusalén nt'a patja jis lal: ‘Tjunuca nun. Nun jis jepa jac' nun nt'a. 'Üsüs jupj. Lyájasa wine. Ma le palana. Soysoy casá já'asa jama. Soysoy tsjicj casá já'asa jupj.’ ” Nin tjevele profeta. Tjevele Jesús ca nin la mijis.
23911	MAT 21:16	Yupj la tjü'üy Jesús lal: —¿Ncu tjapjac' tsjictjacj javelepj? —Tjapjacas —tjevele Jesús—. Dios Popel vele: ‘Dios la tjiji tsjictjacj 'ücj wa jis la veles Dios 'üsüs’. ¿Ncu lovin ma mo'o tjowelé niná? —nin la tji'yüya Jesús yupj jis lal.
23913	MAT 21:18	Püstapj na niswa tjac' Jesús Jerusalén nt'a. Jümücj po'o jámatsja na, vecj pé'etsja jupj.
23916	MAT 21:21	Jesús tjevele yupj jis lal: —Nun poné na Dios lal, 'ücj ca nin p'iyá la müjí, napj la tjejay jinwá. Nun newa poné ca nin mpalas nun welé jinwá, 'ücj wa ca nin la müjí higuera lal, napj la tjejay jinwá. 'Ücj wa ca mvelé joc' lal: ‘Jutja jipj 'üsüma ntolo 'üsǘ püné mo'ó’. Nun poné ca nin mpalas, ca nin mpalas. Ninana ne t'üc'.
23923	MAT 21:28	Jesús parábola tjevele wa sacerdote noypan jis lal, co'müypan jis lal wa. Jupj tjevele niná sin la 'üsüs jis la jay yupj ma lajaytsja Dios jos jinwá. Ninana tjevelá: —Yom pjaní jatjampan mát'etsja jupj. Nun ca mvelé pjacj manas popé 'üsüs la tjiji. Yupj jis papay tjemey jatjam mwalá way nt'a. Tjevele: ‘Jutja, ca tsji' la mijin uva lejen̈ nt'a yacjaj’.
23924	MAT 21:29	‘Ma najas’, tjevele jatjam. Yacjaya 'üsüs way jólatsja, mpes tjemey. Tsji' la tjiji popay tjevele jinwá.
23925	MAT 21:30	Locopyaya popay tjemey jatjam ma'ajapj nt'a. Nin p'iyá tjevele jupj lal. Jatjam tjevele: ‘'Ücj napj jum tsji' lejay’. Newa ma tjemey jupj —nintsja parabolas.
23927	MAT 21:32	Juan el Bautista tjac' nun nt'a. 'Üsüs la tjiji jupj. Nusin 'yüsa la tjiji 'oyn nyuca 'üsüs way la cüjí Dios jos jinwá. Nun ma toponé jupj tjevelá. Impuesto jaylacj jata'epj 'ücj topon jupj tjevelá. Nequem malala lajay 'ücj topon wa. Nun tjunucú yupj 'üsüs la tjajay yupj topon na. Newa ma 'üsüs quelel lojitsja nun. Newa ma quelel ponetsja jupj tjevelá —nin tjevele Jesús.
23930	MAT 21:35	Niyom ne'aj tsji' la tjajay ma quelel ja'ayaptsja tjevyala popé. Jis ntji'lin̈ jupj jomozopan. Pjaní way mo'o süp, jas tjajam jupj. Pjaní wa tjü'ünan. P'a wa pe mpes po'o la ts'i jupj, nasa tepe'e na.
23931	MAT 21:36	Locopyaya uva juts'a'á sin tjejyama p'a wa mozopan uva nt'a tsji' la tjajay nt'a. Pülücj sin tjejyama quinam. Niyom uva nt'a tsji' la tjajay malala lis tjajay wa yupj jis lal.
23935	MAT 21:40	Jesús tjevele ne'aj 'a jis tjimyula jis lal: —Uva juts'a'á ca mim sine lejen̈ nt'a. Ne'as tjemey na ¿ncu nujola tsjan ca la mijis jupj ne'aj tsji' lajay jis lal?
23936	MAT 21:41	—Ca jis capj ntülüs ne'aj tsji' lajay. Ca jis mü'ü'nas niná niyom malala —nin tjowelepj 'a jis tjimyula popé—. Ca jis ma'ayas la p'a wa ca 'ücj la mijicj lo valas ne'aj. Yupj ca ma'ayacj tjevyala popé jupj juts'a'á mpes —nin tjowelepj yupj.
23938	MAT 21:43	”Dios pajal 'üsüs la tjiji nun mpes. Nu tje'yaya wa 'ücj tsji' la tjüjí jupj mpes. Newa nun malala la tjüjí Dios juts'a'á lal, uva lejen̈ nt'a tsji' la tjajay jinwá. Nin mpes Dios ma ca nu ma'ayas tsji' lojí jupj mpes quinam. La p'a wa ca tsji' la mijicj jupj mpes. Yupj ca 'üsüs la mijicj jupj jos jin.
23952	MAT 22:11	”Jepa tjac' yus la nuc. Yupj pjü sin quip 'üsüstsja, woya nt'a játjatsja mpes. Jepa p'iyá jis tje'yaya niná pülül 'üsüs. Yom pjaní p'in ma jas tücüi'pe pülül 'üsüs.
23957	MAT 22:16	Mpes yupj sin tjajam sejamicapan nepenowá Jesús nt'a. Sejamicapan nin p'iyá yólatsja yupj jin p'iyá. La p'a niyom jis lal tjil. La p'a wa niná 'ücj jisastsja Herodes jépatsja Israel mo'ó. 'Üctsja yupj jis lal romanopan mpes tsji' líjitsja jupj. Ne'as tjil na Jesús nt'a, fariseopan sejamicapan tjowelepj Jesús lal: —Cupj selecj jipj t'üc' way velen. Sin 'yüsa lejay Dios jyü'tá t'üc' way. Ma nin jele ncu jisas jipj velen. Nin p'iyá velen pjü jis lal, noypan jis lal, tsjictjacj jis lal wa.
23978	MAT 22:37	Jesús tjevele jupj lal: —‘Pajal ca quelel la mijin Dios, jipj Jepa Püné jupj. Pajal ca tsji' la mijin jupj mpes lovin. Lovin ca jele mpalas jupj pajal 'üsüs.’
23985	MAT 22:44	‘Qjuis Jepa Dios tjevele Nejepa lal: “Nt'i'isa jipj napj li'inyampe. Jipj ca müjü'tün napj lal. Napj ca la mpalan jipj enemigopan jis lal. Napj ca la mejay jipj enemigopan tsjyam 'alá jatja jinwá. Nin ca la mejay jipj mpes, jipj napj lal jac' na.” ’ David tjevele niná Dios tjevelá.
24002	MAT 23:15	”Malala ca nu mpalas nun, Moisés popel sin 'yüsa lojí. Malala ca nu mpalas wa nun fariseopan. Nun nujos la p'a wa ca yola nsem nun 'üsüs, nun lojí mpes. Ma t'üc' way 'üsüs nun. Nun po nujos judiopan tulucj fariseopan ca nsem wa, nun jinwá. Pajal tsji' lojí ca pjaní way fariseo mpalas. Pjaní way fariseo tepyala na, nun pülücj si 'üsǘ lojí jupj. Niná jas tji'yüsa na, pajal malala jupj. Malala jupj Dios lal, nun jinwá. Más malala pyala jupj nun jis lal. 'Awa püné nt'a ca mim, mpem, pajal malala mpes.