7130	RUT 1:1	Uláp rám ámna yáilá yá Israel pin yáni tángga áturáng hára, pana ore káman wahára kesák maming táwi Israel káwak káin tunggafiuk. Rám wahára ámna káman it Betlehem Juda ále káinnan dá kung hánámá Moab káwak káin rám kimo árin ingga áwáná nanggená yará yot kámuk kuráng.
7149	RUT 1:20	Wáina met, Naomi yá yánuk, “Naomi ing ma mantáng namindaráng. Ináku Mara ing mantáng namineráng, náuta Ánutu Uliháláng Márumá watá neháng wáik tán watá pahánna kinan ukuro hánám átak.
7155	RUT 2:4	Rám waháranyon, Boas yá Betlehem kálu áwángga yáup ámnaná yánuk, “Táwi yá sányot átnek.” Ing yánán watá inuráng, “Táwi yá kuram táng kaminek.”
7158	RUT 2:7	Náráwa watá ing nanek, ‘Álo satá no yáup ámna yá bali marángga hárotang tingga kungga árát, márin yáni káin yákyákmak táená wa kámondang urum tinet me?’ Iná náráwa wawu yáup hára re átak, hilápmá hánám áwángga inggálu. Rám hátetná kimo re sima kinan putung hangga sek narek.”
7163	RUT 2:12	Táwi Israel yan Ánutu ya hitná tárang káin árátá watá pinya tátáya áwulák. Táwi yá álosim rina táulák wáinanyon tán sambe yá kákkán káin táwi hánám tunggafeinek.”
7183	RUT 3:9	Wáina kangga Boas yá inuk, “Kák ku ni?” Ing inán náráwa watá inuk, “Nák ku Rut, kangán yáup náráwa. Kák ku Elimelek sipmá kátu wata ku ko nák nehángga náunna kámutuk wata kutná meng mirak táinelák.”
7189	RUT 3:15	Ing inángga son Boas yá miuk, “Lap kátu yáila káin uselák wa táng áwáng táng hálak tángga álák.” Ing inán wáina tángga árán, Boas yá bali 20 kilo hám wáina kulin wata kinan han, háláng mángga táng hip tángga málámba ketnán tin du háná kuk. Kulá wata torong hára ku Boas yá hangga it táwi káin kuk.
7190	RUT 3:16	Rut tá nambáná yá átuk káin kung hen kangga Naomi yá ináng suliuk, “Uriwana, kuelák ka rina hánám hálek?” Ing inán Rut tá me pingnga Boas yá me rina rina inuk wa erek hánám Naomi ináng háliuk.
7196	RUT 4:4	Wata ku kák kaninet ingga naret wa kanin, káwak wawu ko yuwinelák. No mená met náwu ámna náráwa me ámna yáilá putung átaráng wata rahán yáni hára. Álo yuyuwáya hálendu, ko yuwáng. Iná muná hálendu, nanátá no narin. Nukngá yá wáina tátáyan muná wawu ko rewe yuwinelák, enendu ko muná ing metá ámna nukngá wa yuyuwáyan wawu nák.” Wáina inán du Boas yan sip kátu watá miuk, “Álo no yuwinet.”
7199	RUT 4:7	(Uláp Israel káwak káin kutná kutná son yuyuwá me imán kamán tátá mená watá sálikngek ingga wawu ámna káman dá málámbán sendol yalingga táng nukngá imánggiuk. Kálu watá ku Israel káin hiták meng tunggap tánggiuk me yá sopsowek ingga.)
7203	RUT 4:11	Ámna náráwa kámuk urum wahára áturáng me ámna yáilá watá miuráng, “Nán du háláng kakamá. Táwi yá tán náráwa ni kákkán it káin áwáng háinek wawu Resel káling Lea ina háleinek, yarán watá tombong Israel táng tunggap táumálák wáina. Iná kák ku ámna kutná kutná pálak Efrata hun hára it Betlehem kinan kutya táwi átnelák.
7206	RUT 4:14	Kulá hang náráwa yá Naomi inuráng, “Táwi kutná meng tárut tánin, Táwi yá eka káman háláng kakamáya kamek. Nangge wata kutná yá Israel kinan táwi hánám háleinek.
7207	RUT 4:15	Nángánanggeka ámnaná 7 dá átang keháng tolinggalát wawu hangga sim, iná nambáka watá kák ka kikiná narángga mángngátak wawu táwi hánám. Iná nambáka yá nanggená táng tek, wata ku nangge watá kákkán átkuku táng mirak táinek, me tátáwi háletá pinya táinek.”
7209	RUT 4:17	Náráwa nuknukngá wahára árená watá ing miuráng, “Naomi yan nangge ámnaná káman tunggafeng mek!” Iná nangge kimo wata kutná ku Obed ing mantáuráng. Obed wawu Jesi naning, iná Jesi wawu Devit naning.
24285	MRK 1:1	Náwu Ánutu Nanggená Jesu Ámna Náráwaná Son Iháhá watán me pingnga álosim watá hulátek.
24292	MRK 1:8	No ku umi hánám watá kuháng sámet, iná watá ku Iruk Káungá watá kuháng sáminek.”
24294	MRK 1:10	Rám Jesu yá umi sangga kep káin árángga áwuk, wahára hánám Jesu yá káuk ku alek ká ang tán Iruk ká iráp tánarám bá ina kahet hang málám hára ep tángga árán,
24296	MRK 1:12	Rám waháranyon Iruk ká Jesu suring mán ále komkomá páliná muná káin kung
24311	MRK 1:27	Wáina kangga ámna náráwa watá hárámutang yáni meme táuráng, “Náwu rina? Me náwu hurápmá hálángngá pálak! Iruk wáik me yánán watán milun suweráng,” ingga yáni miuráng.
24317	MRK 1:33	It waháranan táup hánám watá áwáng it kálu mungnganá kálu tuwatang áturáng.
24325	MRK 1:41	Ing inán Jesu málám pahán ukuro pálak ketná kálan kung tánggangga inuk, “No pahán kamet, rongronging!”
24338	MRK 2:9	Ilalák mara inánáyan du me rina ku tiyapmá hánám ininet? ‘Mukmuroka ku yawondat,’ me ‘Tárutang kangkangga tángga hangga kung’?
24349	MRK 2:20	Iná rám káman áwinek wahára wu ámna ni náráwa tátáya táinek wa áwáng há tángga kuineráng, wahára wu wáina nuknukngá yá sungngi sanggalát.
24350	MRK 2:21	“Hang káman dá lap kátu mirak táng kakngá ya hinangngá ma rákárenggim. Iná wáina tánggim wawu mirak watá kakngá wa uyin hinangngá maming táwi hálenggim.
24351	MRK 2:22	Hang káman dá wáin mirak wa táng meme kepmá kakngá hára ma kulinggim. Iná wáina tánggim wawu wáin mirak wata mulá yá meme kepmá wa ráráhánggim, wáina tán du yayará wáin yot meme kepmá wawu yáup yándi muná hálenggalán, wáina wata ku wáin mirak wawu meme kepmá mirak háranyon kukuliyan.”
24362	MRK 3:5	Málám kuk hánám kárek hálengga pahán yáni káto wa kangga pahálá márawin ámna wa inuk, “Ketya wa uying ráng táng.” Ing inán ketná uying ráng tán ketná yá álosim háliuk.
24365	MRK 3:8	Wáina wáina tánggoek ingga naruráng hára wu ámna náráwa táup táwi hánám ále Judia kálu, it yáilá Jerusalem kálu, ále Idumea kálu, me umi Jodan numkálu, hang it yáilá Tair me it yáilá Saidon kálu nan dá Jesu yan káin áwuráng.
24369	MRK 3:12	Ing menggiuráng, enendu me káto mengga yánánggiuk, “Nák ku wa ingga ma meindaráng.”
24376	MRK 3:19	hang Judas Iskariot, wawu ámna niyá Jesu táng káyam ket yáni hára tiuk wa.
24379	MRK 3:22	Hang lo yan tiksa Jerusalem kálu átang háuráng watá ing miuráng, “Iruk wáik yáin yáni, Belsebul, watá ep tán tánggoek, hang watán háláng hára kungga nuknukngá wa yásutkoek.”
24384	MRK 3:27	Iná ámna káman dá ámna hánghálángngá yan it kinan raták kung hang kutná kutná wakáin ma ihángga kunggim, ináku ámna hánghálángngá wa kálak ket hárammá hárotang tingga ku wáina álo tánggim.
24386	MRK 3:29	Iná káman dá Iruk Káungá wata sárum meme táinek wawu kátuná wa ma sáindák, márapmá ná wawu rámá rámá átang kuinek.”
24390	MRK 3:33	Ing inát watá miuk, “Mamna me yakukulana wu ni?”
24397	MRK 4:5	Iná kámá yá ále sup kárák hára háuráng watá ku sopmuná hánám áráng hiuráng náuta kung káwak kinan ma háuráng.
24403	MRK 4:11	Ináng sulit tu yánuk, “Kámá kep káin átaráng wawu me tárákngá kálu re yánáná wáina hálendu ‘rendá rahán yáni hálengga átneráng enendu páliná wu ma káindáráng, me rendá narineráng enendu wata hulá hánám bu wáina ingga ma narindáráng. Wáina tángga átninggan pahán yáni hurik tát Táwi yá kátu yáni saiwon.’ Iná sáni wu Ánutu yan átkuku watán me kilakngá wata hulá hánám wawu Ánutu yá sán há sáliuk.”
24408	MRK 4:16	Iná kámá wu irit táulá yá sup kárák hára hangngátaráng wáina, Táwi yan me wa narángga sopmuná hánám tángga wata herongnge hánám tángngátaráng,
24412	MRK 4:20	Iná kámá wu irit táulá káwak álosim hára hangngátaráng wáina, wata tángga Táwi yan me wa narángga tángga páliná sángngátaráng wawu kámá yá pálin yáni táwi simsim tit, kámá yá tátáwi tit, kulá kámá yá ku maming hánám tátáwi tingngátaráng.”
24413	MRK 4:21	Jesu yá ing yánuk, “Káman dá lam kasingga tángga áwánggim wawa baket kinan káin me tebol tárang káin hám tinggim? Wáina muná. Ináku tebol ketnán tinggim watá ku álo.
24417	MRK 4:25	Káman niyá me páliná watá átmek hálendu Ánutu yá wata ketnán nukngá yot tingga iminek. Iná káman niyá me páliná wa ma átmák hálen wawu isikimo rina átmek watyot imáng hutang ihinek.”
24433	MRK 4:41	Wáina yánán, yáni waku hárámutang pikpito narángga yáni meme táuráng, “Náwu ni? Iruk kot umi pátum punggilá yá watán me naránggoeráng náwu!”
24440	MRK 5:7	Jesu yá inuk, “Iruk wáik, ámna wa sangga hang!” Wáina inán narángga hahatingga ingmen ing mantáuk, “Jesu, Ánutu Árená Hánám wata Nanggená, rina táng namindelák? Ma keháng lem táindát ingga Ánutu rahálá hára nanáng!”
24442	MRK 5:9	Ing inán Jesu yá inuk, “Kutya ku ni?” Ing inán, watá miuk, “Nák ku iruk wáik tombong hásák wata táwi yáni ya átnándat, wáina wata ku kutna wu Tombong Hásák.”
24452	MRK 5:19	Enendu Jesu yá álo ingga ma inuk, ináku ing inuk, “Itya káin kung sipya kátu Táwi yá urákka narángga kutná táwi rina táng kamek wa wáina ingga yáninelák.”
24464	MRK 5:31	Ing men disaepelná yá inuráng, “Kang, ámna náráwa kik hánám keháng rosingga koeráng, enendu ko ku melák, ‘Niyá nehánggaek?’ ingga melák.”
24480	MRK 6:4	Wáina met Jesu yá yánuk, “It yáni hulá me málámbán hun kinan me málámbán itná pahálá kinan rewe ku profet tu kut yáni árená muná.”
24486	MRK 6:10	It rehára ruhineráng watá wahára re átang kungga it kapme wa sáineráng.
24487	MRK 6:11	Iná it káman dá herongnge ma táng sámángga ma sáhená yan tárák árát, me sándán me ma narát, wawu háram sáni káin káwak káhumá wa káting halit wahára han du kuineráng, watá ku watyot me yá átak háleinek,” ingga yánuk.
24492	MRK 6:16	Iná Herot tá ku wa narángga wu ing miuk, “No yáne Jon salá maruráng watá son tárutuk!”
24499	MRK 6:23	Ing inángga me káto hánám mengga miuk, “Pálipuk hánám ko náuta narángga naninelák wawu no há kaminet wata tárákngá ku ále káwak no pinna táet wa huk tángga numkálu kamánggem wáina.”
24500	MRK 6:24	Wáina inán náráwa málám hangga kuk ngáyá kung maming inuk, “Náut nanamáya ininet?” Ing inán maming gá inuk, “‘Jon Umi Kuháng Yámámá wata yáilá ya naret,’ ingga ininelák.”
24503	MRK 6:27	Ináku waháranyon yáup ámnaná suring mán Jon yáilá tángga áwáwáya kuk. Ámna watá kung Jon it káto káin átuk wakáin salá ták marángga
24508	MRK 6:32	Ing yánángga yáni re hánám bot hára árángga ále rákit káman káin kuráng.
24513	MRK 6:37	Ingga inát Jesu yá yánuk, “Náut kámá nanayan wawu sáni kangga yámineráng.” Ing men watá inuráng, “Ámna káman dá yáup yap 8 tángga sup ihángngátak, wáina watá ku álo kung másáng yungga yámátne nanggalát.”
24514	MRK 6:38	Ing met Jesu yá yánuk, “Másáng tum pa rina tá átaráng ingga kaniráng.” Ing men kungga kangga ku inuráng, “Másáng tum 5 hang káut yará yá átaráng.”
24520	MRK 6:44	Iná ámna náráwa sungngi wa náuráng wata sale yáni wu táup hánám, iná 5,000 wawu ámna sale yáni re.
24524	MRK 6:48	Málám hálengga kápuk ku iruk maming táwi hánám hásingga árán du disaepelná yá pul tángga kukuya iháng husingga árát. It háiháiya kálu málám umi ketnán yángyáreng iháng hátin ingga tángngárán du,
24550	MRK 7:18	Wáina ináng sulit Jesu yá yánuk, “Sánda nanará sáni muná yon me? Ing wa ma kangngátaráng me? Náut kámá káman kep káinnan dá kung ámna me náráwa sut kinan hangngátak, watá tán ámna me náráwa watá mukmuro pálak ma hálengngátak.
24560	MRK 7:28	Ingga Jesu yá inán náráwa watá miuk, “Pálipuk, ámna hulá, enendu ang gu tebol tárang káin nangge yá sungngi náená káhumá watá hat hányon nangngátaráng.”
24561	MRK 7:29	Wáina men Jesu yá inuk, “Wáina melák wata ku álo kung. Iruk wáik wawu uriwaka sangga há koek.”
24572	MRK 8:3	Iná no hánámá hánám suring yáme kuineráng wawu kálu hára hálet yángom tin háineráng, náuta kámá wu kálu mulangán hánám áwuráng.”
24574	MRK 8:5	Wáina ingga met Jesu yá yánuk, “Másáng tum ba rina tá átaráng?” Ing yánán, “Másáng tum bu 7 dá átaráng,” ingga inuráng.
24581	MRK 8:12	Ing inát Jesu málám narán márawin yánuk, “Náuta ku rám nátán ámna náráwa yá tárák yáyáleya nanánggoeráng? No pálipuk ing sánin, tárák káman ma hánám káindáráng.”
24588	MRK 8:19	Rám no másáng tum 5 wa 5000 dán da hikhuk táut hára nat kátu árát rápmám rina molát tuwaturáng?” Ing yánán “12” ingga inuráng.
24589	MRK 8:20	“Iná rám no másáng tum 7 wa 4000 dán da hikhuk táut hára nat kátu árát rápmám rina molát tuwaturáng?” Ing yánán “7” ingga inuráng.
24593	MRK 8:24	Ing inán ámna watá háleng san kun miuk, “Ámna náráwa kápet tu káráp pá ina kung áwáng tángga árát.”
24597	MRK 8:28	Ing yánán watá inuráng, “Kámá yá ku ‘Jon Umi Kuháng Yámámá,’ ingga menggoeráng, iná kámá yá ku ‘Elaija,’ ingga menggoeráng, iná kámá yá ku ‘profet nukngá’ ingga menggoeráng.”
24598	MRK 8:29	Wáina inát Jesu yá yánuk, “Iná sáni wu nákka ni ing menggoeráng?” Wáina yánán Pita yá miuk, “Kák ku Ánutu yá ámna suring mán hangga ámna náráwaná son iháháya miuk wa.”
24604	MRK 8:35	Iná niyá málámbán átkuku wata narángpak táinek wawu átkukuná watá muná kuinek, iná káman niyá nák me, me pingnga álosim wata ingga átkukuná wa sáinek wawu átkukuná watá ma muná kuindák.
24606	MRK 8:37	Irukngá watá átkuku tátáya narángga wata yumnakngá Ánutu náut imánggim?
24624	MRK 9:17	Ingga yánángga átnárán ámna káman urum táwi wata kinan átuk watá topmá inuk, “Tiksa, no nanggena iruk wáik ká ep tángga milunná pop táená wa engotang áwet.
24625	MRK 9:18	Rám rina hára watán rám hálengngátak wahára wu káto tánggatang táng san káwak hára han máta sángátin árán pululu yá áráng hekhek tángga sutná yá kándáng nangga átnándak. Isutniráng ingga disaepelka yánet, enendu tát men sáeráng.”
24642	MRK 9:35	Kulá putung átang gu Jesu yá disaepelná 12 wa mantán áwát tu yánuk, “Iná káman dá máta átnát ta narángga wu málám táng mári pukon da tingga kámuk kán yáup nangge hálengga átnek.”
24648	MRK 9:41	No pálipuk hánám ing sánin, káman niyá nákka narángga sáhán sán du Son Iháháyan Ámna watán pingnga hálen umi kátang sáminek wawu wata yumnakngá watá ma yakyawing mindák.
24649	MRK 9:42	“Hang sup maming táwi táng kák sala hára putingga sat kung táp kinan hangga há kámutgim enendu kákkán márapmá wawu isikimo. Iná ko tátá nangge kikimo naráng hákhátik yáni nák hára átak waháranan káman dá kung mukmuro tánggim wawu kákkán márapmá wu maming hánám táwi.
24668	MRK 10:11	Inát tu yánuk, “Káman niyá áwáná isutang náráwa nukngá táinek wawu áwáná kakngá wa pahálá táng wáik tángga málámbá márámamák kálu wahára kung hang átnek.
24688	MRK 10:31	Iná kámá rendá máta átaráng wawu mári káin háineráng, iná kámá rendá mári átaráng watá máta káin kuineráng.”
24690	MRK 10:33	Ing yánuk, “Kaniráng, nán ná áwemán náwu árángga Jerusalem káin kuindemán, wakáin du Ámna Nanggená wawu táng pris yáin yáni me lo yan tiksa wata ket yáni hára tineráng. Watá wu táng me hára tingga utkámut tátáya me hárotneráng ngáyá wu son táng ámna ále kámá káinnan da ket yáni hára tineráng.
24693	MRK 10:36	Ingga inán Jesu yá yánuk, “No rina táng sáminet ta naremálák?”
24696	MRK 10:39	Ing yánán watá miumálák, “Nát tu álo.” Ing men Jesu yá yánuk, “Sán du no kap náinet wahára há náinemálák, me umi no kuhinet wahára há kuhinemálák,
24706	MRK 10:49	Wáina narángga Jesu yá tareng kátingga yánuk, “Mantáng mát áwik.” Ing yánán mantángga rahálá kunángngá wa inuráng, “Kák ka mantáek. Herongnge narángga tárutang áwáng!”
24708	MRK 10:51	Áwán Jesu yá inuk, “No rina táng kakamáya narelák?” Ing inán rahálá kunángngá watá inuk, “Tiksa, rahánna háháleya naret.”
24709	MRK 10:52	Wáina inán Jesu yá inuk, “Kung, naráng hákhátikka yá keháng tolek.” Ing inán waháranyon rahálá yá álo hálen Jesu sárummá ya isutang kuk.
24712	MRK 11:3	Iná káman dá sáhángga sáninek, ‘Náuta ku wáina tánggoemálák?’ ing sánán du ing ininemálák, ‘Táwi yá wata narek, ka ku rám hátetná kimo yáup imángga ku son san áwinek.’”
24741	MRK 11:32	Iná nándá ‘ámna yan káinnan,’ ing meinemán wawu kandák náhineráng.” Wáina miuráng, náuta ámna náráwa kámuk hánám Jon wawu pálipuk profet káman ingga há nareráng, wata ku pitáng yámuráng.
24752	MRK 12:10	Ánutu yan me ing uyená wa kámá sángingga kangngátaráng me muná? ‘It tátá yá sup wáik ingga kangga táng sat kuk, watá inggálu it hálángngá ya káto hánám átkoek.
24757	MRK 12:15	Álo iminemán me ma imindámán?” Wáina inát Jesu málám nangnarungngeráng ingga há narángga yánuk, “Náuta ku nák nangnarungnging goeráng?” Ing yánángga ku yánuk, “Sup táulá wa tángga áwát no káin.”
24758	MRK 12:16	Wáina yánán sup táulá wa táng áwáng imát kangga ku yánuk, “Náwu ni utniná me ni kutná?” Ingga yánán yáni wu inuráng, “Sisa yan.”
24769	MRK 12:27	Ánutu wawu kámurená yan Ánutu muná, ináku ámna átkuku yáni pálak watán Ánutu. Iná sándá wa meráng wawu kandák hánám hálek!”
24771	MRK 12:29	Wáina inán Jesu yá miuk, “Táwi hánám bu ná: ‘Israel sán kámuk hánám narineráng, Táwi Ánutu náni wu káman re.
24778	MRK 12:36	Iruk Káungá yá Devit málámba pahálá kinan átang pahálán hangga árán ing miuk, ‘Táwi Ánutu yá Táwina ing inuk, “Ketna álák kálu putung árátá, no káyamya wa ráhángga iháng hang ting se árát ko wa iháng hátingga átnelák.”’
24787	MRK 13:1	Rám Jesu yá Táwi yan it káungá hánám wa sangga háuk, waháranyon du disaepelná káman dá Táwi yan it káungá hánám táená wa kangga inuk, “Kang, tiksa! It álo kámá hánám ba kápáng! Hang it rámán yáni ya sup maming tátáwi hánám tingga árángga koená ya kápáng!”
24788	MRK 13:2	Ing inán Jesu yá inuk, “It tátáwi kápelák watán sup káman dá nukngá ya ketnán ketnán du ma átnándáráng, ináku erek táng hirarát háineráng.”
24794	MRK 13:8	It kámá yá it kámá yot erawineráng, me king tombong kámá yá king tombong kámá yot erawineráng. Hang kánggáning gá it káwak kámá kámá káin táinek, me sungngi kesák tunggafeinek. Wawu náráwa yá kawin átang nangge tátáya hánámá uláng yámángngátaráng wáina.
24796	MRK 13:10	Iná Táwi yan me pingnga álosim wawu wa kálak meng isurát káwakngá káwakngá erek kung hilák táinek.