7131	RUT 1:2	Ámna wata kutná ku Elimelek, hang áwáná kutná ku Naomi, iná nanggená yará wata kut yándi ku Malon káling Kilion. Wawu hun yáni ku Efrata háranan, it Betlehem Juda ále káinnan, watá kung Moab káwak káin átkiuráng.
7132	RUT 1:3	Átang Naomi náulá Elimelek ká kámurán du áwáná yá nanggená yará yot yáni rewe áturáng.
7133	RUT 1:4	Nanggená yará yá Moab náráwa yará áwá yándi ya ihumálák. Káman da kutná ku Rut, hang nukngá wata kutná ku Orpa. Kulá wakáin yara 10 hám wáina áturáng.
7134	RUT 1:5	Kulá Malon káling Kilion dá hányon kámurán du, Naomi wu náulá me nanggená yará wa muná.
7135	RUT 1:6	Átang árongga Naomi yá naruk ku Juda ále káin Táwi yá rám álosim ámna náráwaná yámán sungngi yáni yá tunggafengga árán du málám Moab káwak wa nambáná yará yot sangga kukuya tiktiyawik táuráng.
7137	RUT 1:8	Kungga átang, Naomi yá nambáná yará wa yánuk, “Mamam sándi yan it hulá ya son sándi kundimálák. Táwi yá sán sáháng tolinek, náuta sándá nánáun sándi há kámutumálák wa iháng toliumálák me nák neháng tolingga áwánggoemálák wáinanyon.
7138	RUT 1:9	Wáina wata ku Táwi yá háláng sámán du, nánáun sándi nukngá ihángga watán it káin álosim átkuineráng.” Wáina yánángga ku, árong Naomi yá kápáng kumen kutkáyawát táwi hánám táuráng.
7140	RUT 1:11	Enendu Naomi yá miuk, “Son kundimálák, uriwana yará. Náuta ku nákkot kuinemán? No nangge son iháng te sán nánáun sándi háháleyan tárák ma árat,
7141	RUT 1:12	wata ku son sándi kundimálák, uriwana yará. Nák ku náráwa há hálet, son náunna ma táindát. Kálu kámá ing árán iná ku ing tátáyan, kula yáungán no náunna tángga, wahára kungga nángánanggena iháng te
7143	RUT 1:14	Naomi yá wáina yánán son kutkáyawát táwi hánám táuráng. Kulá Orpa yá ku nambáná sangga kukuya pukon kang kumiuk, iná Rut tá ku nambáná káto poláng mángga tángga átuk.
7144	RUT 1:15	Wáina tángga árán du Naomi yá inuk, “Kang, nukka wu son há koek, málámbán tombong me málámbán ánutuná ya, máriná ya isutang kung.”
7146	RUT 1:17	Ko rekáin kámutnelák, nák ku wakáin yon kámure neháng usineráng. Náut kámá káman dá ma náháng horeindák. Kátkámut tá rewe náháng horeinek. No mena ná met ná ma isure hálendu Táwi yá álo neháng wáik hánám táinek.”
7147	RUT 1:18	Kulá Naomi yá kan Rut tá kikilingga málám bot kukuya tán kangga ku, Naomi yá me kámá son ma inuk.
7148	RUT 1:19	Yándi wu yayará kungga kungga Betlehem káin kung hiumálák. Rám it wahára kung hiumálák hára, it pálak hárámutang áwáng kápángga ku náráwa yá miuráng, “Kák ka Naomi puk me?”
7149	RUT 1:20	Wáina met, Naomi yá yánuk, “Naomi ing ma mantáng namindaráng. Ináku Mara ing mantáng namineráng, náuta Ánutu Uliháláng Márumá watá neháng wáik tán watá pahánna kinan ukuro hánám átak.
7150	RUT 1:21	No kut wawu kutná kutná na pálak, iná Táwi yá nangot áwáng sáek wawu kutná kutná na muná. Náuta Naomi ing mantáng nameráng? Táwi Uliháláng Márumá yá neháng wáik tán márapmá yá nákkot átak.”
7151	RUT 1:22	Náwu Naomi yá Moab káwak sangga áwuk watán pingnga. Nambáná Moab náráwa Rut watyot áwumálák. Wa áwumálák wawu bali mamará hulátitiná kálu.
7152	RUT 2:1	Kulá Naomi káungáná káman kutná ku Boas. Ámna wawu Elimelek kán hun háranan, hun wata kinan ámna kutná pálak átnándak.
7153	RUT 2:2	Kulá hang Moab náráwa Rut watá Naomi ing inuk, “Nepmatá hái káin kungga bali kátu yákyákmak táená wa kámolin. Káman niyá nahángga álo ingga nanán hálendu kámonet.” Wáina men Naomi yá inuk, “Álo kuinelák, uriwana.”
7156	RUT 2:5	Wáina inát átang sangga, kulá Boas yá yáup ámnaná táwi yáni ya átuk wa ináng suliuk, “Náráwa máto áning gu niyan hun háranan?”
7157	RUT 2:6	Wáina inán yáup ámna táwi yáni watá inuk, “Wawu Moab náráwa máto Naomi yot Moab ále káwak sangga áwumálák.
7158	RUT 2:7	Náráwa watá ing nanek, ‘Álo satá no yáup ámna yá bali marángga hárotang tingga kungga árát, márin yáni káin yákyákmak táená wa kámondang urum tinet me?’ Iná náráwa wawu yáup hára re átak, hilápmá hánám áwángga inggálu. Rám hátetná kimo re sima kinan putung hangga sek narek.”
7159	RUT 2:8	Kulá Boas yá kung Rut wáina inuk, “Náráwa máto, kándáng narinelák. Ko kung hái nukngá káin bali ma kámonándalák. Hái ná sangga ma kuindalák. Nákkán yáup náráwa yot nahára átneráng.
7160	RUT 2:9	Hálengga katá hái rehára yáup ámna yá marángga árát tu nákkán yáup náráwa yásutang wakáin kungguinelák. No yáup ámna na há yánáng rákit táet, kák keháng lem ma tátáya. Sala yá manmanin du, umi yáup ámna yá kátnáwáng kulená kárangngá káin átak kungga waháranan náinelák.”
7161	RUT 2:10	Wáina inán Rut tá turingga hangga kurákmáta táng hang káwak káin tingga Boas inuk, “Nák ku áwená. No náut álosim kákkán kálu táng tunggap táe ko nák nahángga neháng tolelák?”
7165	RUT 2:14	Kulá sungngi nana rám hára ku Boas yá Rut inuk, “Nákáin áwángga másáng kámá ihángga másáng kátu kimo satá wáin ingirángngá kinan han nang.” Kulá Rut tá yáup ámna tangtang putung han Boas yá bali sená kámá imán Rut tá nangga kawilá hahatin kátu yápman áturáng.
7169	RUT 2:18	Rut tá árong bali bek wa táng hip tánggatang it Betlehem káin son kun, nambáná yá bali kámondang ihángga kuk wa káuk. Hang káen sungngi náukngá kátu ihángga kuk wa Naomi imuk.
7170	RUT 2:19	Wáina tán kangga nambáná yá inuk, “Kula rekáin yáup tángga bali táwi hánám kámondalák? Ni ámna yá kaháng tunggap tángga keháng tolek wawu Táwi yá kuram táng minek.” Kulá wahára ku Rut tá niyan hái káin yáup táuk wa nambáná inuk, “Ámna kutná niyan hái káin no kula yáup táet wawu Boas.”
7171	RUT 2:20	Wáina inán Naomi yá nambáná inuk, “Táwi yá kuram táng minek. Málámbá há átaráng me há kámurená álosimmá wa hiták nálengngátak.” Wáina inángga son hang miuk, “Ámna wawu nánin sip kátu, watá kák kehángga náula kámutuk wata kutná meng mirak tátáyan álo kámá.”
7173	RUT 2:22	Wáina inán Naomi yá nambáná Rut inuk, “Wawu álosim, uriwana, ko watán yáup náráwa watyot re átnelák. Hái kámá káin kungngárá keháng lem tánirot.”
7175	RUT 3:1	Rám káman Naomi yá Rut inuk, “Uriwana, no kák pinya tátáyan da sulindet, watá ku pinya táinek.
7179	RUT 3:5	Wáina inán Rut tá Naomi inuk, “Rina rina nanelák wawu álo isutang táinet.”
7183	RUT 3:9	Wáina kangga Boas yá inuk, “Kák ku ni?” Ing inán náráwa watá inuk, “Nák ku Rut, kangán yáup náráwa. Kák ku Elimelek sipmá kátu wata ku ko nák nehángga náunna kámutuk wata kutná meng mirak táinelák.”
7184	RUT 3:10	Wáina inán Boas yá inuk, “Náráwa máto, Táwi yá kuram táng kaminek. Ko náwu kangán álosim wa pukon náula yan hun wa elelák. Álosim wa kálak táulák wawu wáina sim, iná kula pálik táelák nátá ku álosim hánám, náuta ko ámna máto kutná kutná yáni pálak me kutná kutná yáni muná yan káin ma kulák.
7185	RUT 3:11	Wáina ta ku, náráwa máto, ma pitáindalák. No kákkán kálu sareng kaminet. Tárák rina tángngátalák watá ku it náta kinan nan ámna náráwa kámuk watá kák ku náráwa kándáng hánám ingga naráng kameráng.
7188	RUT 3:14	Wáina inán Rut tá son Boas hárammá hulá káin pándák átnárán it tá háiháiya tángga átuk kálu Rut tá tárutuk hára yáup ámna ruhángga áturáng watá kámá ma káuráng. Wáina tárurán du Boas yá inuk, “Náráwa yá bali itná káin áwelák ka ku ni kámá káman dá ma hánám narindak.”
7190	RUT 3:16	Rut tá nambáná yá átuk káin kung hen kangga Naomi yá ináng suliuk, “Uriwana, kuelák ka rina hánám hálek?” Ing inán Rut tá me pingnga Boas yá me rina rina inuk wa erek hánám Naomi ináng háliuk.
7192	RUT 3:18	Wáina inán Naomi yá miuk, “Uriwana, me yá rina kuinek wata hálengga yolop átnárá, náuta Boas yá emá me yáupmá tángga árán kungga kula re me yá kándáng háleindek.”
7193	RUT 4:1	Kulá hang Boas yá it Betlehem kumbi kálu mungnganá káin árongga wahára putung háuk. Waháranyon sip kátu ni Boas yá miuk watá áwán kangga Boas yá mantángga inuk, “Nukna, áwángga nahára putung hang.” Wáina mantángga inán ámna watá áwáng putung háuk.
7195	RUT 4:3	Kulá Boas yá sipmá kátu wa inuk, “Naomi, ni Moab ále káwak sangga áwuk, watán káwak kátu káman yuyuwáyan átak wawu náti ya sip náti kátu Elimelek watán hára.
7196	RUT 4:4	Wata ku kák kaninet ingga naret wa kanin, káwak wawu ko yuwinelák. No mená met náwu ámna náráwa me ámna yáilá putung átaráng wata rahán yáni hára. Álo yuyuwáya hálendu, ko yuwáng. Iná muná hálendu, nanátá no narin. Nukngá yá wáina tátáyan muná wawu ko rewe yuwinelák, enendu ko muná ing metá ámna nukngá wa yuyuwáyan wawu nák.” Wáina inán du Boas yan sip kátu watá miuk, “Álo no yuwinet.”
7197	RUT 4:5	Wáina men Boas yá miuk, “Rám rina hára ko káwak kátu Naomi ketná hára átak wa yuwinelák, waháranyon Rut kámurená kawátná wa áwáka ya táinelák, wáina tátá ku kámurená wata kutná me watán káwak watá hiták átneráng.”
7198	RUT 4:6	Wáina men kangga sipmá kátu watá miuk, “Nák ku ma yuwindát, náuta no kutná kutná na wa horengga naya nángánanggena wa yámángga kátu nangge nukngá yáyámáya takta naret. Ko kaya yuwáng, náuta no ma yuwindát wata.”
7201	RUT 4:9	Kulá Boas yá ámna yáilá me ámna náráwa kámuk yánuk, “Náwu sándá wa há káeráng, no Naomi ketná hára kutná kutná Elimelek kán me Kilion káling Malon dán hára átak wa há yuwet wata ku sárumna káin namáng rosingga átkuineráng.
7203	RUT 4:11	Ámna náráwa kámuk urum wahára áturáng me ámna yáilá watá miuráng, “Nán du háláng kakamá. Táwi yá tán náráwa ni kákkán it káin áwáng háinek wawu Resel káling Lea ina háleinek, yarán watá tombong Israel táng tunggap táumálák wáina. Iná kák ku ámna kutná kutná pálak Efrata hun hára it Betlehem kinan kutya táwi átnelák.
7206	RUT 4:14	Kulá hang náráwa yá Naomi inuráng, “Táwi kutná meng tárut tánin, Táwi yá eka káman háláng kakamáya kamek. Nangge wata kutná yá Israel kinan táwi hánám háleinek.
7207	RUT 4:15	Nángánanggeka ámnaná 7 dá átang keháng tolinggalát wawu hangga sim, iná nambáka watá kák ka kikiná narángga mángngátak wawu táwi hánám. Iná nambáka yá nanggená táng tek, wata ku nangge watá kákkán átkuku táng mirak táinek, me tátáwi háletá pinya táinek.”
7208	RUT 4:16	Kulá Naomi yá nangge kimo wa tángga táng poláng mángga pinna kándáng tángga átkiuk.
7209	RUT 4:17	Náráwa nuknukngá wahára árená watá ing miuráng, “Naomi yan nangge ámnaná káman tunggafeng mek!” Iná nangge kimo wata kutná ku Obed ing mantáuráng. Obed wawu Jesi naning, iná Jesi wawu Devit naning.
7212	RUT 4:20	iná Aminadap wawu Nason naning, iná Nason wawu Salmon naning,
24285	MRK 1:1	Náwu Ánutu Nanggená Jesu Ámna Náráwaná Son Iháhá watán me pingnga álosim watá hulátek.
24286	MRK 1:2	Ánutu yá Nanggená me ing inán Aisaia yá me wanyon uyiuk ngá ná: “Naráng. No ámna niyá me tángga kung áwáng tátá wa kálak suring me kuinek, watá kálu tiyawing kaminek,”
24291	MRK 1:7	Kulá watán me wu ná: “Nák torong káin ámna káman áwinek wata hálángngá wu nák neháng hátek, hang ámna nák ina tá turing hang watán sendol páupmá yayaliyan tárák muná.
24292	MRK 1:8	No ku umi hánám watá kuháng sámet, iná watá ku Iruk Káungá watá kuháng sáminek.”
24293	MRK 1:9	Rám wahára Jesu wu it Nasaret ále Galili kálu áwáng kung Jodan umi kinan han Jon dá umi kuháng muk.
24295	MRK 1:11	rám waháranyon me káman alek kálu ing háuk: “Kák ku nák Nanggena. No kák ka kikiná hánám naret. No kák ka pahánna álosim hánám naret.”
24308	MRK 1:24	“Jesu Nasaret nan, rina táng námámáya áwelák? Kák ka nán hám náháng lem tátáya áwelák? Nák ku há naret kák ku wa ingga, kák ku káungá hánám Ánutu yan káinnan dá áwelák!”
24311	MRK 1:27	Wáina kangga ámna náráwa watá hárámutang yáni meme táuráng, “Náwu rina? Me náwu hurápmá hálángngá pálak! Iruk wáik me yánán watán milun suweráng,” ingga yáni miuráng.
24325	MRK 1:41	Ing inán Jesu málám pahán ukuro pálak ketná kálan kung tánggangga inuk, “No pahán kamet, rongronging!”
24334	MRK 2:5	Wáina tát Jesu yá málámba naráng háting muráng wa kangga ku ket hárammá wáik wa inuk, “Nanggena, no mukmuroka wa yawondat.”
24336	MRK 2:7	“Náuta ku ámna nátá wáina menggoek? Ánutu yan kome táin ingga hám tánggoek! Ámna káman dá kátu sasayan tárák kámá muná, Ánutu yá rewe ku wáina tátáyan.”
24337	MRK 2:8	Waháranyon Jesu málám pahálá yá há naruk, pahán yáni káin wáina narángga átaráng ingga hálendu yánuk, “Náuta ku wáina naráng háteráng?
24339	MRK 2:10	Enendu ing narineráng Ámna Nanggená watá káwak náta ketnán kátu sasa watán háláng tángga átak.” Wáina yánángga son ilalák mara wa inuk,
24340	MRK 2:11	“No kanin, tárutang kangkangga tángga itya ya kung.”
24345	MRK 2:16	Wahára tombong Farisi wata kinan nan lo yan tiksa watá kat Jesu yá takis iháhá me “mukmuro mara” watyot sungngi nangga árát, árong disaepelná wa yánuráng, “Náuta ku Jesu yá takis iháhá me mukmuro mara yot sungngi náeráng?”
24346	MRK 2:17	Wáina met Jesu yá narángga yánuk, “Ámna káman ilalákngá muná yá dokta yan káin ma kungngátak, ináku ilalákngá pálak watá ku dokta yan káin kungngátak. No áwut wawu ámna náráwa kándáng árená wa mantáng yámámáya ma áwut, ináku mukmuro mara wa mantáng yámámáya áwut.”
24357	MRK 2:28	Wata ku Ámna Nanggená wawu Táwi, Sabat tán hányon.”
24368	MRK 3:11	Rám iruk wáik ká kanggiuráng hára wu iháng hang kondolá hára kátingga ing mantánggiuráng, “Kák ku Ánutu Nanggená!”
24369	MRK 3:12	Ing menggiuráng, enendu me káto mengga yánánggiuk, “Nák ku wa ingga ma meindaráng.”
24385	MRK 3:28	No pálipuk hánám ing sánin, Táwi yá ámna yan mukmuro me sárum meme táená wawu álo yawon yáminek.
24391	MRK 3:34	Wáina mengga áwálák háleng sulingga wahára putung áturáng wa yánuk, “Kaniráng! Nahára átaráng sándu mamna me yakukulana!
24392	MRK 3:35	Niyá Ánutu yan me isutang átningguinek wawu nák yakukulana me yit ilomna me mam ilomna.”
24432	MRK 4:40	Kulá hang disaepelná wa yánuk, “Náuta ku pitánggoeráng? Sánda naráng hákhátik sáni wa muná hánám puk me?”
24433	MRK 4:41	Wáina yánán, yáni waku hárámutang pikpito narángga yáni meme táuráng, “Náwu ni? Iruk kot umi pátum punggilá yá watán me naránggoeráng náwu!”
24440	MRK 5:7	Jesu yá inuk, “Iruk wáik, ámna wa sangga hang!” Wáina inán narángga hahatingga ingmen ing mantáuk, “Jesu, Ánutu Árená Hánám wata Nanggená, rina táng namindelák? Ma keháng lem táindát ingga Ánutu rahálá hára nanáng!”
24442	MRK 5:9	Ing inán Jesu yá inuk, “Kutya ku ni?” Ing inán, watá miuk, “Nák ku iruk wáik tombong hásák wata táwi yáni ya átnándat, wáina wata ku kutna wu Tombong Hásák.”
24461	MRK 5:28	náuta, “Na hánámá lapmá hásák káin tánggáinet wawu há álo háleinet,” ingga narángga átuk wata.
24463	MRK 5:30	waháranyon Jesu yá naruk ku hálángngá kátu yá sangga kun málám hurik tángga kik táwi kunggaturáng wa yánuk, “Niyá nákkán lap tánggaek?”
24464	MRK 5:31	Ing men disaepelná yá inuráng, “Kang, ámna náráwa kik hánám keháng rosingga koeráng, enendu ko ku melák, ‘Niyá nehánggaek?’ ingga melák.”
24472	MRK 5:39	Málám kung it kinan hangga yánuk, “Náuta wu kut me huhumenman ná tángga átkoeráng? Nangge náwu ma kámurak, ináku ruhángga átak.”